1  

หนงสอเรยนสาระความรพ นฐาน

รายวชาเลอก

เทคโนโลยชวภาพ

ตามหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาข นพ นฐาน พทธศกราช 2551

ระดบประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนปลาย

รหสวชา พว02017

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดเชยงใหม

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

กระทรวงศกษาธการ

หามจาหนาย

หนงสอเรยนเลมนจดพมพดวยเงนงบประมาณแผนดนเพอการศกษาตลอดชวตสาหรบประชาชน

ลขสทธเปนของสานกงาน กศน.จงหวดเชยงใหม

ก  

คานา

หนงสอเรยนรายวชาเลอก วชาเทคโนโลยชวภาพ รหสวชา พว02017 ตามหลกสตรการศกษา นอกระบบระดบการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 ระดบประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน และมธยมศกษาตอนปลาย จดทาขนเพอใหผเรยนไดรบความรและประสบการณ ซงเปนไปตามหลกการปรชญาการศกษานอกโรงเรยน และพระราชบญญตสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย พ.ศ.2551 ใหผเรยนมคณธรรมจรยธรรม มสตปญญา มศกยภาพในการประกอบอาชพและสามารถดารงชวตอยในสงคมไดอยางมความสข

เพอใหการจดกระบวนการเรยนรของสถานศกษามประสทธภาพ สถานศกษาตองใชหนงสอเรยนทมคณภาพ สอดคลองกบสภาพปญหาความตองการของผเรยน ชมชน สงคม และคณลกษณะอนพงประสงคของสถานศกษา หนงสอเลมนไดประมวลสาระความร กจกรรมเสรมทกษะ แบบวดประเมนผลการเรยนรไวอยางครบถวน โดยองคความรนนไดนากรอบมาตรฐานการเรยนรตามทหลกสตรกาหนดไว นารายละเอยดเนอหาสาระมาเรยบเรยงอยางมมาตรฐานของการจดทาหนงสอเรยน เพอใหผเรยนสามารถอานเขาใจงายและศกษาคนควาดวยตนเองไดอยางสะดวก คณะผจดทาหวงเปนอยางยงวา หนงสอเรยนรายวชาเทคโนโลยชวภาพ รหสวชา พว02017 เลมน จะเปนสอทอานวยประโยชนตอการเรยนรตามหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 เพอใหผเรยนสมฤทธผลตามมาตรฐาน ตวชวดทกาหนดไวในหลกสตรทกประการ

คณะผจดทา สานกงาน กศน.จงหวดเชยงใหม

ข  

สารบญ เรอง หนา คานา ก สารบญ ข คาอธบายรายวชา ค บทท 1 ความหมายเทคโนโลยชวภาพ 1

แผนการเรยนรประจาบท 1 ความหมายเทคโนโลยชวภาพ 3 ใบงาน เรองความหมาย เทคโนโลยชวภาพ 6

บทท 2.การโคลนนง 7 แผนการเรยนรประจาบท 7 การโคลนนง 8 ใบงาน เรองการโคลนนง 15 แบบทดสอบหลงเรยน 16

บทท 3 การสรางและดดแปลงสงมชวตทางพนธวศวกรรม 18 แผนการเรยนรประจาบท 18 การสรางและดดแปลงสงมชวตทางพนธวศวกรรม 19 ใบงาน เรอง การสรางและดดแปลงสงมชวตทางพนธวศวกรรม 24

บทท 4 Stem cell 25 แผนการเรยนรประจาบท 25 Stem cell 26 ใบงาน เรอง Stem cell 28

บทท 5 การเพาะเลยงเนอเยอ 29 แผนการเรยนรประจาบท 29 การเพาะเลยงเนอเยอ 30 ใบงาน เรองการเพาะเลยงเนอเยอ 49

บทท 6 ประโยชนและผลกระทบของเทคโนโลยชวภาพตอมนษย 50 สงแวดลอม สงคม และเศรษฐกจ แผนการเรยนรประจาบท 50 ประโยชนและผลกระทบของเทคโนโลยชวภาพตอมนษย

สงแวดลอม สงคมและเศรษฐกจ 51 ใบงาน เรองประโยชนและผลกระทบของเทคโนโลยชวภาพตอมนษย

สงแวดลอม สงคมและเศรษฐกจ 55 บรรณานกรม 56 คณะผจดทา 57 คณะบรรณาธการ/ปรบปรงแกไข 58

ค  

1.คาอธบายรายวชา

รายละเอยดคาอธบายรายวชา พว02017 เทคโนโลยชวภาพ จานวน 2 หนวยกต ระดบประถมศกษา/มธยมศกษาตอนตน/มธยมศกษาตอนปลาย

มาตรฐานท 2.2 มความร ความเขาใจและทกษะพนฐานเกยวกบคณตศาสตร วทยาศาสตรและเทคโนโลย ท หวเรอง ตวชวด เนอหา จานวน

(ชวโมง)

1 เทคโนโลยชวภาพ 1.อธบายความหมายของเทคโนโลยชวภาพได 2.อธบายหลกการโคลนนง GMOs Stem cell และการเพาะเลยงเนอเยอพชได 3.ปฏบตการเพาะเลยงเนอเยอได 4.บอกประโยชนและผลกระทบของเทคโนโลยชวภาพตอมนษย สงแวดลอมและเศรษฐกจได

1. ความหมายเทคโนโลยชวภา 2. การโคลนนง 3. GMOs 4. Stem cell 5. การเพาะเลยงเนอเยอ

5.1 ประวต 5.2 ความสาคญ 5.3 หองปฏบตการ 5.4 เครองมอ วสด อปกรณ เครองแกว 5.5 การเพาะเลยงเนอเยอพช 5.6 การเตรยมอาหาร เพาะเลยง 5.7 เทคนคการเพาะเลยงเนอเยอพชการเตรยมตวอยางการทาความสะอาด 5.8 ปฏบตการยายเนอเยอพช5.9 การยายปลกในสภาพธรรมชาต 5.10 ปญหาทพบในการเพาะเลยงเนอเยอพช

6. ประโยชนและผลกระทบของเทคโนโลยชวภาพตอมนษย สงแวดลอม สงคม และเศรษฐกจ

80 ชวโมง

รายละเอยดวชา

ง  

2 .วตถประสงค 1.อธบายความหมายของเทคโนโลยชวภาพได

2.อธบายหลกการโคลนนง GMOs Stem cell และการเพาะเลยงเนอเยอพชได 3.ปฏบตการเพาะเลยงเนอเยอไดรายชอบทท 4.บอกประโยชนและผลกระทบของเทคโนโลยชวภาพตอมนษย สงแวดลอมและเศรษฐกจได

3. รายชอบท บทท 1ความหมายเทคโนโลยชวภาพ บทท 2การโคลนนง บทท 3 GMOs บทท 4 Stem cell บทท 5การเพาะเลยงเนอเยอ บทท 6 บอกประโยชนและผลกระทบของเทคโนโลยชวภาพตอมนษย สงแวดลอมและเศรษฐกจได

1  

แผนการเรยนรประจาบท บทท 1 ความหมายเทคโนโลยชวภาพ

สาระสาคญ เทคโนโลยชวภาพ คอ คอ เทคโนโลยซงนาเอาความรทางดานตางๆของวทยาศาสตรมาประยกตใชกบ

สงมชวต หรอชนสวนของสงมชวต หรอผลผลตของสงมชวต เพอเปนประโยชนตอมนษยไมวาจะเปนทางการผลตหรอทางกระบวนการ ของสนคาหรอบรการ เพอใชประโยชนเฉพาะอยางตามทเราตองการ โดยสามารถใชประโยชนทางดานตางๆ เชน ดานการเกษตร ดานอาหาร ดานสงแวดลอม ดานทางการแพทย

ผลการเรยนรทคาดหวง 1. สามารถอธบายประวตของเทคโนโลยชวภาพได 2. สามารถอธบายความหมายของเทคโนโลยได 3. บอกประเภทของเทคโนโลยชวภาพพรอมทงยกตวอยางแตละประเภทได 4. อธบายความสาคญของเทคโนโลยชวภาพได l

ขอบขายเนอหา ความหมายเทคโนโลยชวภาพ l

กจกรรมการเรยนร 1. ศกษาเอกสารการเรยนบทท 1 2. ทาใบงานเรอง เทคโนโลยชวภาพ 3. สบคนขอมลเพมเตมจากแหลงเรยนรอนๆ เชน การสบคนทางอนเตอรเนตl

สอประกอบการเรยนร 1. เนอหา บทท 1 2. ใบงานเรอง เทคโนโลยชวภาพ 3. คอมพวเตอรสาหรบการสบคนทางอนเตอรเนต

ประเมนผล 1. ประเมนผลจากใบงาน

2  

บทท 1 เทคโนโลยชวภาพ (Biotechnology)

ประวตศาสตรของเทคโนโลยชวภาพ

การตมกลนเปนการประยกตใชในยคแรกของเทคโนโลยชวภาพ

การเกษตรไดรบการตงใหเปนทฤษฎใหกลายเปนวธการทโดดเดนของการผลตอาหารตงแตยคปฏวต NeolithicRevolution.ผานเทคโนโลยชวภาพในชวงตน, เกษตรกรท เกาแกทสดไดเลอกและเพาะพนธพชทเหมาะสมทดทสดทมอตราผลตอบแทนทสงทสด ทผลตอาหารเพยงพอทจะรองรบประชากรทเพมขน เมอพชและทองไรทองนามขนาดใหญขนเรอย ๆ และยากทจะบารงรกษา มนกพบวาสงมชวตหนง ๆ และผลพลอยไดของมนอาจสามารถเตบโตไดอยางมประสทธภาพ คนคาไนโตรเจน และควบคมศตรพชไดตลอดประวตศาสตรของการเกษตร เกษตรกรมการเปลยนแปลงโดยไมไดตงใจในพนธกรรมของพชของพวกเขาผานการปลกในสภาพแวดลอมใหมและการเพาะพนธพวกมนดวยพชอน ๆ หนงในรปแบบแรก ๆ ของเทคโนโลยชวภาพ.

กระบวนการเหลานยงถกรวมอยในการหมกในชวงตนของเบยรกระบวนการเหลานถกนามาใชในเมโสโปเตเมย, อยปต, จนและอนเดยในชวงตน และยงคงใชวธการพนฐานเดยวกนทางชววทยา ในการตมกลนธญพชททาดวยขาวมอลท (ทมเอนไซม) จะแปลงแปงจากธญพชใหเปนนาตาลแลวเพมยสตบางอยางเพอผลตเบยรในขนตอนนคารโบไฮเดรตในเมลดธญพชจะแตกตวออกเปนแอลกอฮอลเชนเอทานอล ตอมาวฒนธรรมอน ๆ ไดผลตกระบวนการของการหมกกรดแลคตกททาใหเกดการหมกและการถนอมรกษารปแบบอน ๆ ของอาหาร เชนซอสถวเหลอง การหมกยงถกนามาใชในชวงเวลานอกดวยในการผลตขนมปงมเชอทาใหฟ. แมวากระบวนการของการหมกยงไมไดเขาใจอยางเตมทจนกวางานของหลยสปาสเตอรใน 1857 มนกยงคงเปนครงแรกทใชเทคโนโลยชวภาพในการแปลงแหลงอาหารใหเปนอกรปแบบหนง

เปนเวลาหลายพนปทมนษยไดใชการคดเลอกพนธเพอปรบปรงการผลตพชผลและปศสตวเพอใชพวกมนเปนอาหาร ในการคดเลอกพนธ, สงมชวตทมลกษณะทพงประสงคจะผสมพนธกนเพอผลตลกหลานทมลกษณะเดยวกน ตวอยางเชน เทคนคนถกนามาใชกบขาวโพดในการผลตขาวโพดฝกใหญทสดและมรสหวานทสดนกวทยาศาสตรในตนศตวรรษทยสบไดเขาใจมากขนเกยวกบจลชววทยาและ ไดสารวจวธการในการผลตผลตภณฑเฉพาะอยางในป 1917 ไคมWeizmann เปนครงแรกทใชวฒนธรรมทางจลชววทยาลวน ๆ ในกระบวนการทางอตสาหกรรม ทผลตแปงขาวโพดโดยใช Clostridium acetobutylicum เพอผลตอะซโตน ซงสหราชอาณาจกรมความจาเปนอยางยงในการผลตวตถระเบดในชวงสงครามโลกครงทหนงนอกจากนเทคโนโลยชวภาพยงไดนาไปสการพฒนายาปฏชวนะอกดวย ในป 1928, Alexander Fleming คนพบเชอรา Penicillium ผลงานของเขานาไปสการทาใหบรสทธของสารปฏชวนะทเกดขนสรางรปจากแมพมพโดยโฮเวรด Florey, Ernst Boris Chain และ นอรแมน ฮทลย เพอสรางรปแบบสงทวนนเรารวาเปนยาเพนนซลน ในป 1940 เพนนซลนไดพรอมใชทางการแพทยในการรกษาโรคตดเชอแบคทเรยในมนษย

3  

สาขาเทคโนโลยชวภาพสมยใหมโดยทวไปจะคดวาเปนเรองทเกดในป 1971 เมอการทดลองของพอลเบรก (Stanford) ในการตดตอยนไดประสบความสาเรจในชวงตน เฮอรเบรท ดบบลว บอยเยอร (Univ. แคลฟอรเนย ทซานฟรานซสโก) และสแตนเลย เอน โคเฮน (Stanford) กาวหนาอยางมนยสาคญในเทคโนโลยใหมในป 1972 โดยการโอนสารพนธกรรมใหเปนแบคทเรย เพอวาวสดทนาเขามาจะถกผลตขนใหม ศกยภาพในเชงพาณชยของอตสาหกรรมเทคโนโลยชวภาพมการขยายออกไปอยางมนยสาคญในวนท 16 มถนายน 1980 เมอศาลฎกาของสหรฐอเมรกาตดสนวา จลนทรยดดแปลงพนธกรรมสามารถจดสทธบตรได ในคดของ Diamond กบ Chakrabartyอนนดา Chakrabartyเกดในอนเดย ทางานใหกบบรษท General Electric ไดดดแปลงแบคทเรย (ของสกล Pseudomonas) ใหมความสามารถในการทจะแตกตวนามนดบ ซงเขาเสนอใหใชในการบาบดนามนรวไหล (งานของ Chakrabartyไมไดเกยวของกบการยกยายถายเทยน แตเปนการโอนอวยวะเซลลทงหมดระหวางสายพนธของเชอแบคทเรย Pseudomonas.

รายไดในอตสาหกรรมคาดวาจะขยายตว 12.9% ในป 2008. อกปจจยหนงทมอทธพลตอความสาเรจของภาคเทคโนโลยชวภาพคอการปรบปรงกฎหมายดานสทธในทรพยสนทางปญญาและการบงคบใชกฎหมายทวโลกเชนเดยวกบการทาอปสงคดานผลตภณฑทางการแพทยและยาใหแขงแกรงเพอรบมอกบการแกชราและการเจบปวยของประชากรสหรฐ อปสงคท เพมขนสาหรบเชอเพลงชวภาพคาดวาจะเปนขาวดสาหรบภาคเทคโนโลยชวภาพ, กบการประเมนของกระทรวงพลงงานของการใชเอทานอลอาจชวยลดการบรโภคนามนเชอเพลงทสกดจากปโตรเลยมลงไดถง 30% ภายในป 2030. ภาคเทคโนโลยชวภาพไดยอมใหอตสาหกรรมการเกษตรของสหรฐไดเพมอปทานอยางรวดเรวของขาวโพดและถวเหลอง เนองจากเปนทปจจยการผลตหลกของเชอเพลงชวภาพโดยการพฒนาเมลดพนธดดแปลงพนธกรรมทมความทนทานตอศตรพชและภยแลง. โดยการเพมกาลงการผลตในฟารม, เทคโนโลยชวภาพมบทบาทสาคญในการสรางความมนใจวาเปาหมายการผลตเชอเพลงชวภาพจะ ประสบความสาเรจ

คาวา “เทคโนโลยชวภาพ” หรอ Biotechnology อาจจะฟงดแลวเปนศพททางวชาการ แตแทจรงเทคโนโลยชวภาพไมใชเรองใหมแตอยางใด หากแตมนษยเราไดนาประโยชนจากกระบวนการทางเทคโนโลยชวภาพเขามาใชเปนสวนหนงในชวตเราเปนเวลาหลายปเพอการแปรรปอาหารและถนอมอาหารในสมยโบราณประมาณ 6,000 ปกอนครสตกาล ชาวสเมเรยนและบาบโลเนยนเรมรจกการนายสตมาหมกเบยรตอมาชาวอยปตไดคนพบการทาขนมปงโดยใชเชอยสตลงไปในแปงสาลในเอเชยมการคนพบวธถนอมอาหารในรปแบบงาย ๆ ไดแกการหมกดองอาหาร เชน เตาเจยว แหนม ปลารา ผกดอง ซอว การทาขาวหมาก สราพนบานเปนตน

ความหมายของเทคโนโลยชวภาพ เทคโนโลยชวภาพ คอ อะไร (What is biotechnology ?)

คอ เทคโนโลยซงนาเอาความรทางดานตางๆของวทยาศาสตรมาประยกตใชกบสงมชวต หรอชนสวนของสงมชวต หรอผลผลตของสงมชวต เพอเปนประโยชนตอมนษยไมวาจะเปนทางการผลตหรอทางกระบวนการ ของสนคาหรอบรการ เพอใชประโยชนเฉพาะอยางตามทเราตองการ โดยสามารถใชประโยชนทางดานตางๆ เชน ดานการเกษตร ดานอาหาร ดานสงแวดลอม ดานทางการแพทย เปนตน

การใชเทคโนโลยชวภาพ หมายถง การนาสงมชวต หรอผลตภณฑจากสงมชวต หรอสงเคราะหจากสงมชวต มาปรบปรงพช สตว หรอผลตภณฑอาหาร เพอประโยชนเฉพาะตามตองการไดมการนาเทคโนโลยชวภาพมาใชประโยชนทางดานเกษตรกรรม เชน เทคโนโลยการเพาะเลยงเนอเยอเทคโนโลยชวภาพเพอปรบปรงพนธพช เทคโนโลยชวภาพเพอพฒนาและปรบปรงพนธสตว

4  

United Nations Convention on Biological Diversity ไดใหนยามของเทคโนโลยชวภาพ ไววา “Any technological application that uses biological systems, living organisms, or derivatives thereof, to make or modify products or processes for specific use” “การประยกตใชเทคโนโลยตางๆทางดานวทยาศาสตรมาใชกบ ระบบของสงมชวต หรอ สงมชวตหรอชนสวนของสงมชวต เพอสรางหรอปรบปรง ผลตภณฑหรอกระบวนการ เพอมาใชประโยชนเฉพาะดาน”

กลาวไดวาเทคโนโลยชวภาพเปนสหวทยาการประกอบมาจากหลายสาขาวชา เชน ชววทยาเคมฟสกส จลชววทยา ชววทยาโมเลกล วศวกรรม พนธวศวกรรม สรรวทยา ชวเคมการเกษตรการแพทยการอตสาหกรรม สงแวดลอม กาพลงงานและอนๆอกมากมายทนาความรและพนฐานเกยวกบสงมชวตมาใชใหเกดประโยชน

ในปจจบนการพฒนาดานเทคโนโลยชวภาพไดกาวหนาอยางรวดเรว นบตงแตนกวทยาศาสตรรนใหม ประสบความสาเรจในการคดเลอกจลนทรยทเหมาะสมมาใชใหเปนประโยชนตลอดไปจนถงการรเรมนายน (Gene) หรอหนวยพนธกรรมของสงมชวตมาศกษาการถายทอดลกษณะพเศษเพอนามาใชประโยชนทางดานเกษตรกรรม อาหาร ยาปองกนและรกษาโรคปจจบน ประเทศทพฒนาแลวเชน สหรฐอเมรกา ญปน ตางมนโยบายสนบสนนการคนควานาเทคโนโลยชวภาพมาใชใหเปนประโยชนเพราะเชอวาวทยาการแขนงนจะชวยใหสามารถคดคนตวยาใหมๆ และผลผลตดานอาหารและเกษตรของโลกเพมมากขน พอเพยงสาหรบประชากรโลกในอนาคต

ประเภทของเทคโนโลยชวภาพ เทคโนโลยชวภาพแบงเปน 2 ลกษณะ คอ เทคโนโลยชวภาพแบบดงเดม เปนเทคโนโลยชวภาพทมนษยรจกกนมานาน ไมตองใชเทคนควธการทางวทยาศาสตรและวทยาการสงมากนกเชน การทาเหลา อาหารหมกดอง การผลตปยหมก การใชสงมชวตในการควบคมและกาจดศตรพช เปนตน

เทคโนโลยชวภาพสมยใหม เปนเทคโนโลยชวภาพทตองใชความรและเทคนควธการทางวทยาศาสตรชนสงทเกยวของกบสารพนธกรรม เพอกอใหเกดการเปลยนแปลงทางพนธกรรมในสงมชวตเชน การโคลนนง พนธวศวกรรรม เปนตน เทคโนโลยชวภาพไมมจานวนประเภทหรอไมมจานวนชนดทแนนอน และทสาคญคอ ไมควรจะระบจานวนประเภทหรอจานวนชนดทแนนอนลงไป เพราะมนจะเปนการขดขวางหรอเปนการจากดการใชเทคโนโลยชวภาพในสาขาตางๆหรอดานตางๆ เนองจากเมอระบจานวนประเภทหรอจานวนชนดทชดเจนลงไปจะเปนการตกรอบขอบเขตของการใชเทคโนโลยชวภาพอยแคในจานวนประเภทหรอจานวนชนดทไดระบหรอนยามไว ทาใหจากดการเจรญกาวหนาทางเทคโนโลยชวภาพลงไปดวย เทคโนโลยชวภาพ พอสรปไดวา ม 4 ประเภท 1. จเอมโอ ( GMOs) 2. การโคลนง 3. การเพาะเนอเยอ 4. ลายพมพดเอนเอ

5  

ซงประเภทเหลานเปนการนาเอาเทคโนโลยชวภาพมาประยกตใชกบสงมชวตถาเทคโนโลยชวภาพถกจากดดวยประเภทเหลาน การนาเอาเทคโนโลยชวภาพมาประยกตใชกบบางเทคโนโลยทนอกเหนอจากนอาจจะไมเกดขน เชน

- DNA Computing เปนการประยกตความรมาใชระหวางเทคโนโลยชวภาพคณตศาสตรและคอมพวเตอรเพอนาดเอนเอ(DNA)มาใชในการประมวลผล คลายกบการทางานของเครองคอมพวเตอร

- Bionics เปนการประยกตความรมาใชระหวางเทคโนโลยชวภาพวศวกรรมศาสตร สถาปตยกรรมคณตศาสตรและคณตศาสตรเพอสรางสงทเลยนแบบธรรมชาตขนมาใชในการแกปญหา

ดงนนประเภทหรอชนดของเทคโนโลยชวภาพควรปลอยใหมความหลากหลายคลายกบความหลากหลายทางชวภาพในธรรมชาตมากกวา

เทคโนโลยชวภาพ มความสาคญอยางไร เทคโนโลยชวภาพไดถกนามาใชประโยชนทงทางดานเกษตรกรรม อาหาร การแพทยและเภสชกรรม โดยมวตถประสงคตางๆ อาทเพอลดปรมาณการใชสารเคมเพอเพมพนทเพาะปลก เพอเพมผลผลตทางการเกษตร เพอคดคนอาหารทใหคณคาทางโภชนาการสงขน เพอคนคดตวยาปองกนและรกษาโรค ซงลวนเปนการนาเทคโนโลยชวภาพมารบใชประชากรโลก ในการสรางสรรคพฒนาใหมวลมนษยสามารถมคณภาพชวตทดยงขนปจจบน มการนาวทยาการดานเทคโนโลยชวภาพมาใชประโยชนอยางกวางขวาง ทเดนชดทสดคอ ในทางการแพทยและการเกษตร ทงนเนองจากความกาวหนาทางเทคโนโลยชวภาพไดกอใหเกดความหวงใหมๆ ในการคดคนหนทางแกปญหาสาคญทโลกกาลงเผชญอยทงทางดานเกษตรกรรม อาหาร การแพทยและเภสชกรรมอนไดแก ความพยายามจะลดปรมาณการใชสารเคมในเกษตรกรรม ดวยการคดคนพนธพชใหมทตานทานโรคศตรพชอนจะชวยลดปญหาการใชสารเคมซงเปนหนงในตนเหตของปญหาดานสงแวดลอม ความพยายามจะเพมพนทเพาะปลกของโลก ดวยการปรบปรงพนธพชใหม ททนทานตอภาวะแหงแลว หรออณหภมทสงหรอตาเกนไป ความพยายามจะเพมผลผลตทางการเกษตรของโลก ดวยการคดคนปรบปรงพนธพชและพนธสตวททนทานตอโรคภยและใหผลตสงขน ความพยายามจะคนคดอาหารทใหคณคาทางโภชนาการสงขนหรอมคณสมบตทมประโยชนตอผบรโภคมากขน เชนอาหารไขมนตา อาหารทคงความสดไดนานกวา อาหารทมอายการบรโภคนานขนโดยไมตองใสสารเคมเปนตน ความพยายามจะคนคดตวยาปองกนและรกษาโรคตดตอหรอโรครายแรงตาง ๆ ทยงไมมวธรกษาทไดผล เชน การคดตวยาหยดยงการลกลามของเนอเยอมะเรงแทนการใชสารเคมทาลาย การคดคนวคซนปองกนไวรสตบอกเสบชนดตาง ๆ

วธการทางเทคโนโลยชวภาพ การนาเทคโนโลยมาใชเพอกอใหเกดการเปลยนแปลงทางพนธกรรมในสงมชวต มหลากหลายวธซงมทงวธการแบบดงเดมและแบบสมยใหมตวอยางของวธการทางเทคโนโลยชวภาพมดงตอไปน - การโคลนนง - การสรางและดดแปลงสงมชวตทางพนธวศวกรรม - การใชเซลลตนกาเนดเพอการพฒนา

- การเพาะเลยงเนอเยอพช

6  

ใบงาน เรอง เทคโนโลยชวภาพ

คาชแจง จงตอบคาถามตอไปน 1. เทคโนโลยชวภาพคออะไร จงอธบาย .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

2. เทคโนโลยชวภาพมความสาคญอยางไร

.....................................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................................

7  

แผนการเรยนรประจาบท บทท 2 การโคลนนง (Cloning)

สาระสาคญ การโคลนนง (Cloning) คอ กระบวนการสบพนธโดยไมอาศยเพศชนดหนง โดยสงมชวตทถกโคลนออกมาจะมลกษณะทางพนธกรรม โดยรวมถงมลกษณะทางกายภาพ เหมอนกบสงมชวตตนแบบ หรอ สงมชวตทมอยกอนแลวทกประการ

ผลการเรยนรทคาดหวง 1. สามารถอธบายประวตววฒนาการของการโคลนนงได 2. สามารถยกตวอยางการโคลนนงพชดวยสวนตางๆของพชได 3. สามารถบอกประโยชนและขอเสยของการโคลนนงสตวได

ขอบขายเนอหา การโคลนนง

กจกรรมการเรยนร 1.ศกษาเอกสารการเรยนบทท 2 การโคลนนง (Cloning) 2.ทาใบงานเรอง การโคลนนง 3.ทาแบบทดสอบหลงเรยน

สอประกอบการเรยนร 1.เนอหา บทท 2 การโคลนนง 2.ใบงานท เรอง การโคลนนง 3.แบบทดสอบหลงเรยน 4.การสบคนขอมลเพมเตมจากอนเตอรเนต

ประเมนผล 1.ประเมนผลโดยการทาใบงานของผเรยน 2.ประเมนผลจากแบบทดสอบ

8  

บทท 2

การโคลนนง(cloning)

เปนกระบวนการสบพนธโดยไมอาศยเพศชนดหนงมนษยรจกโคลนนงมาแตสมยโบราณแลว แตเปนการ รจกโคลนนงทเกดกบพช นนคอ การขยายพนธพชโดยไมอาศยกระบวนการทเกยวกบเพศของพชเลย โคลนนงทเปนการขยายพนธพชหรอสบพนธโดยไมอาศยเพศทเปนทรจกและเรยกกนในภาษาไทยของเราวา“การเพาะชาพช”เชน การตด ปกชา สวนทตดเปนชนเลกๆจากพช เชน กง ใบ ราก เมอนาไปปกชาจะสามารถเจรญเตบโตเปนพชใหมไดและมองคประกอบทางพนธกรรมเหมอนตนเดมทกประการ การเพาะเลยงเนอเยอ โดยการใชเซลลอวยวะ เนอเยอ และโพรโทพลาสตของพชมาเลยงในสารอาหารและจดใหอยในสภาวะทเหมาะสม สวนตางๆเหลานนจะเจรญเตบโตเปนพชใหมทมลกษณะตรงตามพนธเดมทกประการ สาหรบเรองการโคลนนงของสตวและมนษยกเปนกระบวนการสบพนธแบบไมอาศยเพศ เชนกน คาวาโคลน (clone) มาจากคาภาษากรกวา “Klone” แปลวา แขนง กง กาน ซงใชอธบายการแบงตวแบบไมมเพศ (asexual) ในพชและสตวการโคลนนงสตว คอการผลตสตวใหมลกษณะทาง กายภาพ (phenotype) และทางพนธกรรม (genotype) เหมอนกน (identical twin) โดยไมใชเซลลสบพนธเพศผและเพศเมยมาผสมกน ในภาษาองกฤษเรยกวา “genetic duplication” ดงนนการโคลนนงจงเปนการทาสงมชวตใหเปนแฝดเหมอนกน คอ มเพศเหมอนกน สผวเหมอนกน หมเลอดเหมอนกน ตาหนเหมอนกน เปนตนซงในทางธรรมชาตโดยเฉพาะในสตวเกดปรากฏการณการเกดแฝดขนไดนอยมาก การโคลนนงททาไดยากทสดคอการโคลนนงสตวนกวทยาศาสตรไดพยายามโคลนนงสตวมาเปนเวลานานแลว ซงการโคลนนงสตวไมมกระดกสนหลงบางชนดทาไดงายมาก เชน ถาเราตดปลาดาวออกเปนสองสวน แตละสวนจะสามารถงอกเปนปลาดาวตวใหมทงตวไดแตการโคลนนงสตวมกระดกสนหลงทาไดยากกวามาก ประวตและววฒนาการของการโคลนนง ปพ.ศ. 2423 วลเฮมรกซและออกสตไวสมนนทฤษฎพฒนาการระยะแรกของสงมชวต เซลลสบพนธเปนตวถายทอดชดของมรดก ทางพนธกรรมทสมบรณ ขณะทเซลลประเภททไมใชเซลลสบพนธบางประเภทเทานน ทสามารถถายทอดลกษณะทางพนธกรรมได พ.ศ. 2431 วลเฮมลรกซ ไดนาทฤษฎดงกลาวไปทดลองในหองปฏบตการเปนครงแรก ดวยการแยกเซลลตวออนของเซลลกบดวยเขมทรอน ทาใหเกดววฒนาการครงหนงของตวออน พ.ศ. 2437 ฮนสไดรซ ไดแยกบลาสโตเมยรออกจากตวออนของเมนทะเล และเฝาดพฒนาการของบลาสโตเมยรไปเปนดกแดการทดลองของไดรซไดไปหกลางทฤษฎของไวสมนน พ.ศ.2444 ฮนสสเปอรมน ไดแยกตวออน 2 เซลลของซาลามานเดอรออกเปน 2 สวน ปรากฏวาสาเรจและพฒนาเปนดกแด 2 ตว พ.ศ.2457 ฮนนสเปอรมน ไดทาการยายนวเคลยส โดยใชเสนผมของเดกทารกเขาไดทาใหบางสวนของตวออนทไดรบการผสมแลวหดเลกลง เพอใหนวเคลยสไปรวมอยทดานเดยวและใหโปรโต- พลาสซมของเซลลไปอยอกดานในขณะทเซลลดานทมนวเคลยสแยกตวออกไปเปนเซลล 16 เซลลนวเคลยสกไดไปรวมกบโปรโตพลาสซมอกดานหนง สวนอกดานกมการแบงเซลลเชนกนทาใหเกดพฒนาการของตวดกแดแฝดโดยทตวหนงเกดกอนเลกนอย พ.ศ.2495 โรเบรตบรกสและโทมสคง3 ไดยายนวเคลยสจากตวออนของกบเขาไปปลกในเซลลเพศเมย ซงไมสามารถสบพนธไดและพฒนาออกมาเปนลกกบและหลายตวในจานวนนไดเตบโตไปเปนกบตวเลกๆ เทคนคการปลกถายนวเคลยสนตอมาไดกลายเปนรปแบบเบองตนของการโคลนนงสงมชวตหลายเซลล

9  

พ.ศ.2504- 2505 จอหน เกอรดอนและโรเบรตแมคคนเนลลประสบความสาเรจในการสรางโคลนนงของกบจากเซลลตนแบบทเปนของลกออดตวโตขนโดยใชเซลลลาไสของลกออด ซงนบเปนเซลลทมพฒนาการจากเซลลทเปนเพยงตวออนลกกบใหมๆ พ.ศ.2507 เอฟสจวรตไดปลกแครอทจากเซลลรากของแครอท การทดลองครงนและการทดลองกบสตวสะเทนนาสะเทนบกบางชนดเมอกอนหนานทาใหนกวทยาศาสตรเชอวาการโคลนนงจากเซลลทแตกตางกนของสตวเปนสงทสามารถเปนไปได พ.ศ.2509 จอหน เกอรดอนและวอลงเกอรประสบความสาเรจในการโคลนนงตวเตมวยของกบ โดยการฉดเซลลจากลาไสเลกของตวออนกบ พ.ศ.2516 เจมสแมคกราธ และเดเวอรโซลเดอรพฒนาเทคนคการเปลยนถายนวเคลยสสาหรบตวออนของสตวเลยงลกดวยนมใชเซลลจากผวหนงของกบทเปนกบโตแลวไปทาโคลนนงเกดเปนลกออดไดสาเรจหลายตวแตสวนใหญกตายหมด มเหลออยเพยงตวเดยวทเจรญเตบโตเปนกบเตมตว พ.ศ.2518 จอหน เกอรดอนพ.ศ.2519 ปเตอรฮอปปและคารล อลลเมนซสรางหนโคลนขนมาจานวน7 ตว แตทดลองเฉพาะหนโคลนทเปนตวเมยไมสามารถผลตหนโคลนทเปนตวผได พ.ศ.2529 สตนวลลาสเซน ไดทดลองโคลนนงแกะพ.ศ.2536 เอมซมสและเอนเฟรสตไดถายนวเคลยสจากเซลลทมการปลกตวออนลงไปซงไดผลเปนลกวว พ.ศ.2540 เอยน วลมต (Ian Wilmut) สรางแกะโคลนขนมาไดสาเรจเปนจานวน9 ตวโคลนนงเหมอนกนแตมอยตวหนง คอ ดอลล(Dolly)ทโดงดงไปทวโลก พ.ศ.2541 นกวทยาศาสตรของบรษท Advance cell technology ไดโคลนนงมนษยออกมาเปนเอมบรโอ (ผานระยะปฏสนธจนเรมเกาะผนงมดลกเปนตวออนซงถาหากมอายถง 2 เดอนกจะเรยกวาทารก)ตวแรกเมอเดอนพฤศจกายน แตเมอเปนตวได 2 วน หรอกอนทจะครบ 14 วน พวกเขากทาการเผาตวออนมนษยทไดจากการโคลนนงเหลานทงไปทกครง เพอเปนการปฏบตตามขอกาหนดบงคบการ วจยเรองโคลนนงมนษยของสหรฐทระบวาใหเผาทาลายกอนทตวออนจะมอายถง 14 วน พวกเขากจดการเผาตวออนมนษยโคลนนงทกครง ตามกฎขอบงคบการวจย

ทมา : วโรจนไววานชกจ , พ.บ., อาจารย, ภาควชาเวชศาสตรชนสตร คณะแพทยศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย ,มกราคม 2544. ทมา http://medinfo.psu.ac.th/smj2/191/1919.html

10  

การโคลนพช

1. การตด ปกชา สวนทตดเปนชนสวนเลกๆ จากพช เชน กง ใบ ราก เมอนาไปปกชา จะสามารถเจรญเตบโตเปนพชใหมไดและมองคประกอบทางพนธกรรมเหมอนตนเดมทกประการ ตวอยางสวนของพชทใชในการตด ปกชา ไดแก 1. กง เชน พระหง ฤาษผสม ชบา พลดาง โกสน มะล

ภาพวธการโคลนพชดวยกง

2. ราก เชน กระชาย มนสาปะหลง แครอท หวผกกาดภาพวธการโคลนพชดวยราก

ภาพวธการโคลนพชดวยราก

3. ใบ เชน โคมญปน ตนตายใบเปน กหลาบหน

ภาพวธการโคลนพชดวยใบ

11  

2. การเพาะเลยงเนอเยอ โดยการใชเซลลอวยวะ เนอเยอ และโพรโทพลาสตของพชมาเลยงในสารอาหารและจดใหอยในสภาวะทเหมาะสมสวน ตาง ๆ เหลานนจะเจรญเปนพชใหมมมลกษณะตรงตามพนธเดมทกประการ เชน การขยายพนธกลวยไมขาว ปาลมนามน ยาสบ

12  

การโคลนนงสตว การโคลนนงสตว การพฒนาวทยาการทางดานโคลนนงเซลลสตวนนไดเรมมาตงแต พ.ศ. 2423 หรอ 120 ปทผานมาการทดลองคนควาวจยไดเกดขนมาเปนลาดบ อาจจะมทงชวงบางไปตามกาลเวลา แตความพยายามคดคนกมไดหยดนง จดเรมตนการทาโคลนนง สตวเกดขนเมอตนทศวรรษท 50 โดยนกชววทยาอเมรกนสองคน คอ โรเบรตบรกกส (Robert W. Briggs) และ โทมสคง (Thomas J. King) แหงสถาบนการวจยมะเรงในฟลาเดเฟย ทงสองไดรวมทาการทดลองโคลนนงสตวโดยเรมตนกบกบและไดรเรมการทา โคลนนงดวยวธการถายโอนนวเคลยส (nuclear transfer) โดยอาศย เทคนคทพฒนาโดยSpermanซงกลายเปนวธการทาโคลนนงท ใชกนทวไป เมอเขาสศตวรรษท 21 การโคลนนงสตวครงแรกๆ ไดประสบความสาเรจคอ การโคลนนงแกะ Dolly ซงเปนสตวใหญ โคลนนงตวแรกของโลกความสาเรจนไดจดประกายในการทจะคนพบเรองการเพาะเซลลภาพท โครงสราง DNA ภาพทแกะ “ดอลล” ทเกดจากการโคลนนงตวแรกของโลก ภาพ แกะทไดมาจากการโคลนนง ทมาwww.futura-sciences.com/img/dolly.jpg วธโคลนนงทางวทยาศาสตรสามารถทาได 2 วธคอ 1. การแยกเซลลหรอตดแบงตวออนในระยะกอนการฝงตว (blastomeric separation or embryo bisection) 1.1 การแยกเซลล (blastomere separation) หลงปฏสนธตวออนระยะ 1 เซลลจะมการแบงตวเปนทวคณ จากหนงเปนสอง สองเปนส สเปนแปด เรอยๆไป หากตองการทาแฝดเราสามารถทาโดยการแยกเซลลเดยวๆ ออกมา เชน หากเปน 2 เซลลกนามาแยกเปน 1:1 หรอ หากเปน 4 กแยกเปน 4 สวน 1:1:1:1 เปนตน อยางไรกตามพบวาการเจรญเปนตวออนปกตหรอตวเตมวยตวออนหลงแบงตองประกอบดวยเซลลจานวนหนงทเพยงพอหากแบงแลวไมพอเพยง กไมสามารถเจรญเปนตวออนทปกตหรอตวเตมวยไดจงเปน ขอจากดทสาคญอยางหนง 1.2 การตดแบงตวออน ( embryo bisection )ตวออน ระยะมอรลาหรอระยะบลาสโตซสสามารถแบงเปน 2 สวนเทาๆ กน โดยใชใบมดขนาดเลก (microblade) ตดกบเครองมอพเศษทเรยกวา “micromanipulator” ขอแตกตางของการตดแบงระยะ มอรลาและระยะบลาสโตซส คอ แนวการแบง หากเปนตวออนระยะมอรลาสามารถแบงในแนวใดกไดใหสมดลย (symmetry) แตหากเปนตวออนระยะบลาสโตซสตองตดแบงในแนวทผานเซลลภายในทเรยกวา อนเนอรเซลลแมส (inner cell mass, ICM) ทงนเพราะ ตวออนระยะนเซลลไดมการเปลยนแปลงไปแลว(differentiation) แมวาการโคลนสตวแบบการแยกเซลลหรอการตดแบงตวออนนมขอดคอ สามารถทาไดเรว ไมตองมขนตอนมากมาย แตกมขอจากดคอไมสามารถแบงตวออนไดมากตามจานวนเซลล

13  

2. การยายฝากนวเคลยส (nuclear transfer or nuclear transplantation) การยายฝากนวเคลยสเปนวธการทคอนขางจะซบซอน โดยมรายละเอยดขนตอนโดยยอคอ 2.1 เตรยมโอโอไซตตวรบ (oocyte recipient preparation) 2.2 เตรยมนวเคลยสจากตวออน ตนแบบ (nuclear donor preparation) 2.3 ดดเอานวเคลยสตวออนใหใสไปยง ไซโตพลาสซมของโอโอไซต (nuclear transfer) 2.4 เชอม นวเคลยสใหตดกบไซโตพลาสซมของโอโอไซต (oocyte-nuclear fusion) 2.5 การเลยงนาตวออน (embryo culture) 2.6การยายฝากตวออน(embryotransfer)

ประโยชนของการโคลนนง 1. มประโยชนในการอนรกษพนธพชหรอสตวทหายากและใกลสญพนธใหแพรขยายจานวนขนไดอยางรวดเรวกวาการผสมพนธกนตามธรรมชาต 2. สามารถชวยลดจานวนสตวทใชในการทดลองใหนอยลง เนองจากสตวมลกษณะทางพนธกรรม เหมอนกนทาใหประหยดคาใชจายในการทดลองในทางการแพทย 3. เปนการผลตสตวทเปลยนแปลงพนธกรรม เพอใชเปนรปแบบการทดลองเพอรกษาโรคของมนษย การผลตเภสชภณฑและสารตางๆ 4.ชวยใหคสมรสทไมมโอกาสใหกาเนดบตรดวยวธอน อาจมโอกาสมากขนในการใหกาเนดบตร 5. เปนแนวทางในการพฒนาการปลกถายเปลยนอวยวะ รางกายยอมรบอวยวะใหมสามารถลดความเสยงตอการใชยากดภมคมกน

ขอเสยของการโคลนนง 1. การทาโคลนนงทาใหเกดการคดเลอกสายพนธทดในการทาตนแบบในทางกลบกนอาจจะ ทาใหเกด สายพนธทไมดเกดขนได 2.การทไดสงมชวตทมความเหมอนกนทาใหเกดการสญเสยความมเอกลกษณและความ หลากหลายอนเปนสงทถอวาเปนตนกาเนดของววฒนาการ ถาสงมชวตมสงทดเหมอนกนหมดกจะไมมการพฒนาสายพนธทดขน 3. มความพยายามทจะผลตเนอเยอมนษยเพอใชในการรกษาโรคตาง ๆ มความพยายามทจะโคลนนงมนษยทงคน แตอยางไรกตามการกระทาดงกลาวยงไมเปนทยอมรบ จดวาเปนปญหาทางดานจรยธรรม

14  

ประวตการโคลนนง (History of Cloning)

ความจรงแลวการโคลนนง(cloning)นน มนษยสามารถทจะทาไดมาตงแตสมยโบราณแลว ซงเปนการโคลนนง(cloning) การโคลนนง(cloning)ทไมไดใชเทคโนโลยทสลบซบซอนอะไรมากมายนนคอการโคลนนง(cloning)ททากบพชนนเอง หรอคอ การขยายพนธพชโดยไมอาศยเพศของพชทเรยกกนวา “การเพาะชาพช” ซงเรองการโคลนนง(cloning)ของสตวและมนษยกเปนเรองของการสบพนธแบบไมอาศยเพศเชนกน โดยตอมาการโคลนนง(cloning)พช กไดมการพฒนาโดยนาความรทางวทยาศาสตรเขามาชวย อยางเชน การโคลนนงพช(cloning) นนเอง ประวตการโคลนนงในประเทศไทย ในประเทศไทยการพฒนาของพนธสตวเรองการผสมเทยม การยายฝากตวออน การผลตตวออนในหลอดแกวสงตาง ๆ เหลานเปนพนฐานของการโคลนนง โครงการวจยมความคดทจะโคลนนงสตวเศรษฐกจ แตปญหาและอปสรรคของเราคอ นกวชาการและ นกวจยซงมประสบการณทางดานนมนอยกวาตางประเทศมาก ทาใหการวจยและพฒนาทาไดชา แตอยางไรกตามประเทศไทยกสามารถทาโคลนนงไดสาเรจโดย ศาสตราจารยมณวรรณ กมล-พฒนะ ผอานวยการโครงการ ใชนวเคลยรเทคโนโลยเพอสงเสรมกจการผสมเทยม โคนม และกระบอปลกคณะสตวแพทยศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย ไดเปนคนแรกทนาการใชเทคโนโลยนวเคลยรมาผสมเทยมในกระบอและพฒนาตอเนองมากวา 20 ปจนประสบความสาเรจในการ โคลนนงลกโคตวแรกของประเทศไทย ชอวา “อง” ซงถอเปนลกโคโคลนนงตวแรกของประเทศไทยและเอเชยอาคเนยรายท 3 ของเอเชย และรายท 6 ของโลก โดยทาโคลนนงตอจาก ญปน อเมรกา ฝรงเศส เยอรมน และเกาหลศาสตราจารยมณวรรณ กมลพฒนะ ไดนาเซลลใบหของ โคแบรงกสเพศเมยมาเปนเซลลตนแบบโคลนนงและนาตวออน ฝากไวกบแมโคออยในฟารมของ จาสบโทสมศกดวชยกล ทจงหวดราชบรได “อง” ลกโคสดา ซงเปนลกโคโคลนนงตวแรก ของประเทศไทย เกดเมอวนท 6 มนาคม พ.ศ. 2543

15  

ใบงาน เรองโคลนนง

ตอนท 1 คาชแจง : ใหผเรยนเรยงลาดบขนตอนการทาโคลนนงแกะ โดยเขยนเลขแสดงลาดบกอน - หลงของขนตอน ลงในชองวางหนาขอความ

_______ ก.นาเซลลเตานมแกะเพศเมยไปแชแขงในไนโตรเจนเหลว _______ ข.นาเซลลเตานมไปละลายเมอตองการใชและเลยงในหองทดลอง _______ ค.นาเซลลไขของแกะออกมาและดด DNA ในนวเคลยสทงไป _______ ง.เกบเซลลเตานมแกะเพศเมยอาย 6 ปมาเลยงในหองทดลองเพอเพมจานวนเซลลใหมากขน _______ จ.นาเซลลไปเลยงในทอนาไขของแกะตวท 1 เพอใหทอนาไขของแกะพรอม _______ ฉ.นาเซลลตนแบบ 1 เซลลฉดเขาไปในเซลลผรบแลวเชอมเซลลตนแบบกบไซโตพลาซมของผรบดวย กระแสไฟฟาออนๆ _______ ช.ยายตวออนไปฝากใหแกะตวท2 ซงมสภาพมดลกพรอมและอมทองจนกระทงคลอด

ตอนท 2 คาชแจง จงบอกประโยชนและขอเสยของการโคลนนง ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

16  

แบบทดสอบหลงเรยน

คาชแจง จงกากบาทเลอกคาตอบทถกตองทสดเพยงขอเดยว 1. ขอใดไมเปนไปตามหลกของการโคลนนง ก. ตองใชเซลลไขและเซลลตนแบบจากสตวชนดเดยวกน ข. สงมชวตทเกดใหมจะมพนธกรรมเหมอนกบเซลลไขตนแบบ ค. เซลลตนแบบสามารถใชเซลลรางกายจากอวยวะสวนใดกได ง. การโคลนนงตองใชเทคนคการถายฝากตวออนในบางขนตอน 2. สตวโคลนนงตวแรกของประเทศไทยใชเซลลตนแบบจากอวยวะใด ก. เซลลเตานม ข. เซลลใบห ค. เซลลกลามเนออก ง. เซลลไข 3. ขอใดเปนประโยชนอนดบแรกของการโคลนนง ก. ชวยใหปรบปรงพนธสตวไดรวดเรวขน ข. ชวยประหยดคาใชจายในการเลยงดสตว ค. ใชคนควาวจยในการรกษาโรคตาง ๆ ง. ใชในการปลกถายทดแทนอวยวะของมนษย 4. ในธรรมชาตมการโคลนนงอยมากมาย ขอใดไมจดอยในหลกของการโคลนนง ก. การผสมเทยมโค ข. การเพาะเลยงเนอเยอ ค. การเพาะเลยงตวออนโดยการแยกเซลล ง. การเกดฝาแฝดเพศเดยวกน หนาตาเหมอนกน 5. ขอใดเรยงลาดบขนตอนการโคลนนงไดถกตอง 1) เตรยมโอโอไซตตวรบ

2) การตรวจสอบและคดเลอกตวออน 3) การยายฝากตวออน

4) เตรยมนวเคลยสจากเซลลตนแบบ 5) ดดนวเคลยสตวออนไปใสยงไซโตพลาซมของโอโอไซต 6) เชอมนวเคลยสใหตดกบไซโตพลาซมของโอโอไซต

ก. 1 - 3 - 4 - 5 - 6 – 2 ข. 4 - 1 - 5 - 6 - 3 - 2

ค. 1 - 4 - 5 - 6 - 2 - 3 ง.4 - 1 - 2 - 5 - 6 – 3

17  

6. ขอไดเปรยบการโคลนนงซงตางจากการขยายพนธแบบอาศยเพศ คอขอใด ก. ใชเทคนคหลายอยางผสมกนทาใหไดลกพนธดกวาตนแบบ ข. ไดลกหลานคราวละมาก ๆ และมพนธกรรมทหลากหลายภายในรนลก ค. สามารถปรบปรงพนธกรรมของลกหลานใหแตกตางจากตนแบบได ง. ไดลกหลานคราวละมาก ๆ และกาหนดพนธกรรมได 7. ประเทศไทยสามารถโคลนนงสตวใดไดเปนชนดแรก ก. โค ข. กระบอ ค. สกร ง. แพะ 8. การเกดลกแกะ "ดอลล" จากการโคลนนง นนจดเปนววฒนาการของสายพนธแกะหรอไม ก. ไมเปน เพราะไมมการเปลยนแปลงพนธกรรม ข. ไมเปน เพราะลกแกะจะเหมอนแมทกประการ ค. เปน เพราะลกแกะสามารถสบพนธมลกตอไปได ง. เปน เพราะเปนการสรางสงมชวตจากเทคโนโลยใหมๆ 9. พชชนดใดสามารถโคลนไดโดยการใชราก ก. ชบา ข. มะมวง ค. มนสาปะหลง ง. กหลาบ 10. พชชนดใดมการขยายพนธโดยการโคลนแบบเดยวกน ก. กหลายหน กระชาย ข. โคมญปน แครอท ค. มะลพลดาง ง. ชบา ขง

18  

แผนการเรยนรประจาบท บทท 3 การสรางและดดแปลงสงมชวตทางพนธวศวกรรม สาระสาคญ 1.พนธวศกรรม หมายถง กระบวนการตดตอยนโดยวธการตดเอายน ของสงมชวตหนงใสเขาไปในยนของสงมชวตหนง ทาใหไดสงมชวตใหม ทมคณลกษณะตามตองการเรยกวาสงมชวตดดแปลงพนธกรรมหรอจเอมโอ(GMOs) 2.ขอดและขอเสยของ GMOs GMOs เปนผลผลตจากการกาวหนาของวทยากรดานเทคโนโลยชวภาพและชววทยาระดบโมเลกล พนธวศวกรรมศาสตร ไดมการพฒนาอยางรวดเรวเปนแรงผลกดนใหนกวทยาศาสตรทมเทเพอวจย เพอมงหมาย พฒนายกระดบคณภาพชวตของประชากรโลก เชน ยกระดบคณภาพ ยา อาหาร เทคโนโลยการแพทย เทคโนโลย เมอมขอดยอมมขอเสยง มความเสยงและความซบซอนในความปลอดภยตอผบรโภค

ผลการเรยนรทคาดหวง 1.สามารถอธบายความหมายของพนธวศวกรรม GMOs) ได 2.สามารถบอกประโยชนและขอเสยของการพนธวศวกรรมได

ขอบขายเนอหา GMOs

กจกรรมการเรยนร 1. ศกษาเอกสารการสอนบทท 1 2. สบคนขอมลทางอนเตอรเนตเพมเตม 3. ทาใบงานท 1 การสรางและดดแปลงสงมชวตทางพนธวศวกรรม

สอการสอน 1. เอกสารการสอน บทท 3 2. แหลงเรยนร เชน หองสมดประชาชนอาเภอ,กศน.ตาบล เพอสบคนขอมลเพมเตม 3. ใบงานท 1 สรางและดดแปลงสงทมชวตทางพนธวศวกรรม

ประเมนผล 1. ประเมนผลจากใบงาน 2. ประเมนผลจากแบบทดสอบหลงเรยน

19  

บทท 3 การสรางและดดแปลงสงมชวตทางพนธวศวกรรม

พนธวศวกรรม หมายถง กระบวนการตดตอยนโดยวธการตดเอายนของสงทมชวตหนงใสเขาไปในยนของสงมชวตหนง ทาใหไดสงมชวตใหมทมคณลกษณะตามตองการสงมชวตดงกลาวเรยกวาสงมชวตดดแปลงพนธกรรมหรอจเอมโอนนเองจเอมโอหรอ GMOs ยอมาจากคาวา Genetically Modified Organisms Genetic เปนเรองทเกยวของกบพนธกรรมหรอกรรมพนธ Modify คอการดดแปลง ตบแตงเสยใหม Organism คอสงทมชวต GMOs จงเปนเรองทเกยวของกบการตบแตงหรอดดแปลงสารพนธกรรมในสงมชวต ไมวาจะเปนพชหรอสตวสารพนธกรรม เปนองคประกอบหนงหรอสวนหนงของสงมชวตทงหลาย มหนาททจะกาหนดคณลกษณะของสงมชวตนน ๆ หรอจะกลาววาเปนตวควบคมกรรมพนธของสงมชวตกไดตวอยางเชน - กรณทเปนคน บางคนมสารพนธกรรมทาใหผมหยก หรอผมสดา หรอผมสทอง - กรณทเปนสตวเชน หมาหลงอานกจะมสารพนธกรรมททาใหเขาเปนพนธหลงอาน หรอหมาบางแกวทมสารพนธกรรมททาใหเปนหมาทดเปนพเศษ - กรณทเปนพช เชน มะมวงบางพนธทเปรยวมาก บางพนธคอนขางหวาน ซงมะมวงทงสองประเภทกจะมสารพนธกรรมเกยวกบความเปรยว-หวาน ทแตกตางกน ในธรรมชาตสงมชวต เชน พช กจะมการผสมพนธกนเองตามธรรมชาตเกสรตวผถกลมหรอแมลงพาไปผสมกบเกสรตวเมยเกดเปนดอกเปนผล เกดลกเกดหลานตามมา มการคดเลอกพนธโดยธรรมชาตพนธไหนออนแอตอโรค-แมลง หรอสภาพดนฟาอากาศกมกจะตายหรอสญหายไป พนธทแขงแรงกจะยงคงออกลกออกหลานตอไป สวนพนธไหนทมคณสมบตดตามทมนษยตองการกมการนาเอาไปขยายพนธตอใหแพรหลาย นกปรบปรงพนธพชกนาเอาปรากฏการณดงกลาว ผนวกกบวชาการทพฒนาขนมาอยางตอเนองโดยเฉพาะอยางยงในเรองพนธกรรม ซงเปนสวนทเกยวกบการควบคมคณลกษณะตาง ๆ ของพนธพชเอาพนธพชทมคณภาพดตามทตองการอยแลว เชน ผลผลตดรสชาตดแตออนแอตอความแหงแลงไปผสมพนธกบพนธทถงจะมผลผลตตา รสชาตไมดแตมความทนทานตอความแหงแลง โดยหวงเอาพนธกรรมททนทานตอความแหงแลงมาใชประโยชนทงนเพอทจะใหไดพนธทมผลผลตสง รสชาตดและทนทานตอสภาพความแหงแลงนนเอง แตการดาเนนการอยางนตองอดทน ตองใชความพยายาม ตองใชเวลา เพราะกวาทจะไดพนธทตองการ ตองใหสารพนธกรรมทมอทธพลตอผลผลต รสชาตและความทนทานความแหงแลงมาผสมกนเมอวทยาศาสตรดานชวภาพมความกาวหนามากขน นกปรบปรงพนธสวนหนงจงใชวธลด โดยสบหาและนาเอาสารพนธกรรมทมคณสมบตตามทตองการไปตบแตง หรอตอเตมในสงมชวต เชน ในพชทมคณสมบตอนดอยแลว เพอใหไดคณสมบตทพชเดมยงมไมเพยงพอ โดยใชวธทมชอเรยกวา “พนธวศวกรรมหรอ Genetic Engineering”พชทไดจากการตดแตงพนธกรรมจงเรยกวา “พชดดแปลงพนธกรรม หรอ GM Plant แตในภายหลงอาจเรยก Biotech Plant” เชน ฝายทสามารถปองกนหนอนเจาะสมอฝาย หรอขาวโพดทสามารถปองกนหนอนศตรขาวโพดได เนองจากมนกวทยาศาสตรอกกลมหนงทมความกงวลวา ในการดดแปลงพนธกรรมในพช ทบางกรณไดนาเอาสารพนธกรรมของแบคทเรย (Bacteria) หรอเชอไวรส (Virus) บางชนดเขาไปเปนสารพนธกรรมในการตดแตงนนอาจมผลกระทบตอความปลอดภยในการบรโภค หรออาจมผลตอสงแวดลอม เชน มผลตอแมลงชนดอนในธรรมชาตหรอมผลตอจลนทรยชนดตาง ๆ ในธรรมชาตในทสดจงกลายเปนเงอนไขพนฐานทตองมระบบทางวทยาศาสตรทคอยกากบดแลวาจะมผลกระทบกบสงแวดลอมและกบความปลอดภยในการบรโภคของ

20  

มนษยเพยงใด โดยมหลกการทสาคญ คอพชดดแปลงพนธกรรมทกชนด จะตองถกกากบดแลผลกระทบดงกลาว ในทกขนตอนของการวจยและพฒนาพชดดแปลงพนธกรรม ทงในหองปฏบตการและในการทดสอบในไรนา รวมถงเมอจะนาไปใชประโยชนหรอปลกเปนเชงการคา วธการถายทอดยนใหเขาไปอยในโครโมโซมภายในเซลลใหมนนทาไดหลายวธวธการหลกทใชกนอยในปจจบนคอการใชจลนทรยทเรยกวา agrobacterium เปนพาหะชวยพายนเขาไป (คลายกบการใชรถลาเลยงสมภาระเขาไปไวยงทตองการ) อกวธหนงคอการใชปนยน (gene gun) ยงยนทเกาะอยบนผวของอนภาคของทอง ใหเขาไปในโครโมโซมเซลลพช เมอยนนนเขาไปในเซลลพชแลว ไมวาจะโดยวธการดงกลาวขางตนวธใดกตาม ยนทเขาไปใหมจะแทรกตวรวมอยกบโครโมโซมของพชจนกลายเปนสวนหนงของโครโมโซมพช

ภาพพชทไดจากการดดแปลงพนธกรรม

ภาพจาก http://www2.udru.ac.th/~sci102/Data/Unit5/Unit5-2.html โดยสรป พชจเอมโอหรอพชดดแปลงพนธกรรม คอพชทนกปรบปรงพนธพชใชประโยชนจากความกาวหนาทางวทยาศาสตร ทเรยกวาพนธวศวกรรมมาชวยในการปรบปรงพนธพชใหมคณสมบตตามทตองการ โดยนาสารพนธกรรม (Gene) ทกากบหรอทาใหเกดคณสมบตทตองการ ไปตอเตมในระบบพนธกรรมของพชนน ๆ โดยทกระบวนการปรบปรงและพฒนาพนธพชตลอดจนการจะนาไปใชประโยชนในไรนาตองถกกากบหรอดาเนนการไปตามหลกเกณฑและวธการประเมนความเสยงทเปนระบบทางวทยาศาสตร เพอปองกนผลกระทบทจะเกดกบสงแวดลอมและความปลอดภยตอการบรโภคของมนษย

ขอดและขอเสยของGMOs ขอดของ GMOs GMOs คอผลผลตจากความกาวหนาของวทยาการทางดานเทคโนโลยชวภาพและชววทยาระดบโมเลกล (molecular biology) โดยเฉพาะพนธวศวกรรมศาสตร ทไดพฒนาอยางรวดเรวจนถงระดบสงมาก สงทเปนแรงผลกดนใหนกวทยาศาสตรและสถาบนวจยทวโลก ทมเทพลงความคดและทนวจยจานวนมหาศาลเพอศาสตรนคอ ความมงหมายทจะพฒนายกระดบคณภาพชวตของประชากรโลกทงทางดานโภชนาการ การแพทยและสาธารณสข ความสาเรจ แหงการพฒนาศาสตรดงกลาว มรปธรรมคอการยกระดบคณภาพอาหาร ยา และเทคโนโลยทางการแพทยดงทเราไดรบผลประโยชนอยทกวนน และในภาวะทจานวนประชากรโลกเพม มากขนทกวน ในขณะทพนทการผลตลดลง พนธวศวกรรมเปนเทคโนโลยทดทสดอนหนง ทจะชวยแกปญหา การขาดแคลนอาหารและยาทอาจจะเกดขนในอนาคตอนใกลน เนองจากประสทธภาพของพนธวศวกรรมเปนทยอมรบวา สามารถชวยเพมอตราผลผลตตอพนทสงขนมากกวาการผลตในรปแบบดง เดม ตวอยางทเหนไดชดคอ การเกษตรในสหรฐอเมรกา และดวยการทพนธ

21  

วศวกรรม สามารถยกระดบคณภาพชวตไดดงกลาว จงมการกลาวกนวา พนธวศวกรรมคอการปฏวตครงใหญในดานการเกษตร และการแพทยทเรยกวา Genomic revolution GMOs ทไดรบการพฒนาจนเสรจสมบรณแลว และกาลงอยในระหวางการพฒนา ไดนามาใชใหเกดประโยชนในหลายดาน ไดแกประโยชนตอเกษตรกร - ทาใหเกดพชสายพนธใหมทมความทนทานตอสภาพแวดลอม เชน ทนตอศตรพช หรอมความสามารถในการปองกนตนเองจากศตรพช เชน เชอไวรส เชอรา แบคทเรย แมลงศตรพชหรอแมแตยาฆาแมลง และยาปราบวชพช หรอในบางกรณอาจเปนพชททนแลง ทนดนเคมดนเปรยว คณสมบตเชนนเปนประโยชนตอเกษตรกร เราเรยกลกษณะเชนนวาเปน agronomic traits - ทาใหเกดพชสายพนธใหมทมคณสมบตเหมาะแกการเกบรกษาเปนเวลานาน ทาใหสามารถอยไดนานวนและขนสงไดเปนระยะทางไกลโดยไมเนาเสย เชน มะเขอเทศทสกชา หรอแมจะสกแตกไมงอม เนอยงแขง และกรอบ ไมงอมหรอเละเมอไปถงมอผบรโภค ลกษณะนกถอวาเปน agronomic traits เชนเดยวกน เพราะใหประโยชนแกเกษตรกรและผจาหนายสนคา GMOs สวนใหญทมอยในปจจบนประโยชนตอผบรโภค - ทาใหเกดธญพช ผก หรอผลไมทมคณสมบตเพมขนในทางโภชนาการ เชน สมหรอมะนาวทมวตามนซเพมมากขน หรอผลไมทมขนาดใหญขนกวาเดม ใหผลมากกวาเดม ลกษณะเหลานเปนการเพมคณคาเชงคณภาพ (quality traits)

- ทาใหเกดพนธพชใหมๆ ทมคณคาในเชงพาณชยเชน ดอกไมหรอพชจาพวกไมประดบสายพนธใหมทมรปรางแปลกกวาเดม ขนาดใหญกวาเดม สสนแปลกไปจากเดม หรอมความคงทนกวาเดม ซงถอวาเปน quality traits เชนกน - GMOs ทมลกษณะทกลาวมานในบางประเทศเชน สหรฐอเมรกาและญปนเรมมจาหนาย เปนสนคาแลว และคาดวาจะมความแพรหลายมากขนในชวงหลายปตอจากนทงหมดทกลาวมานอาจเรยกไดวาเปนการลดขนตอนของการผสมพนธพชซงในหลายกรณหากชวงชวตของพชยาวทาใหตองกน เวลานานกวาจะไดผลเนองจากตองมการคดเลอกหลายครง การทาGMOs ทาใหขนตอนนเรวและแมนยายงขน กวาเดมมาก

ประโยชนตออตสาหกรรม - คณสมบตของพชททาใหลดการใชสารเคมและชวยใหไดพชผลมากขนกวาเดมมผลทาใหตนทนการผลตตาลงวตถดบทมาจากภาคเกษตร เชน กากถวเหลอง อาหารสตวจงมราคาถกลง ทาใหเพมอานาจในการแขงขน - นอกจากพชแลว ยงม GMOs หลายชนดทใชกนอยในปจจบนนในอตสาหกรรมอาหาร เชนเอนไซมทใชในการผลตนาผกและนาผลไมหรอเอนไซมไคโมซน ทใชในการผลตเนยแขงแทบทงหมดเปนผลตภณฑท ไดจาก GMOs และมมาเปนเวลานานแลว - การผลตวคซน หรอยาชนดอนๆ ในอตสาหกรรมยาปจจบนนลวนแลวแตใช GMOs แทบทงสนอกไมนานน เราอาจมนานมววทมสวนประกอบของยาหรอฮอรโมนทจาเปนตอมนษย ซงผลตจาก GMOs ลกษณะทกลาวถง ตงแตขอ 6-8 ลวนมสวนทาใหลดตนทนการผลตและเวลาทตองใชลงทงสน

ประโยชนตอสงแวดลอม - ประโยชนทมตอสงแวดลอมคอ เมอพชมคณสมบตสามารถปองกนศตรพชไดเอง อตราการใชสารเคมเพอ ปราบศตรพชกจะลดนอยลงจนถงไมตองใชเลย ทาใหมลดมลภาวะตอสงแวดลอมทเกดขน จากการใชสารเคมปราบศตรพช และลดอนตรายตอเกษตรกรเองทเกดขนจากพษของการฉดสารเหลานนในปรมาณ มาก (ยกเวน บางกรณเชน พชทตานทานยาปราบวชพชทอาจมโอกาสทาใหเกดแนวโนมในการใชสารปราบ วชพชของบาง บรษทมากขน ซงขณะนยงเปนทถกเถยงกนอย)

22  

- หากยอมรบวาการปรบปรงพนธ และการคดเลอกพนธพชเปนการเพมความหลากหลายของสายพนธใหมากขน แลว การพฒนา GMOs กยอมมผลทาใหเพมความหลากหลายทางชวภาพขนเชนกน เนองจากยนทมคณสมบตเดนไดรบการคดเลอกใหมโอกาสแสดงออกไดในสงมชวตหลากหลายสายพนธมากขน

ขอเสยของ GMOs เทคโนโลยทกชนดเมอมขอดกยอมมขอเสย ในกรณของ GMOs นนขอเสยคอ มความเสยงและความซบซอนใน การบรหารจดการเพอใหมความปลอดภยเพอใหเกดประโยชนมากกวาโทษ แมวาในขณะนยงไมมรายงานวามผใดไดรบอนตรายจากการบรโภคอาหาร GMOs แตความกงวลตอความเสยงของการใช GMOs เปนสงท หลกเลยงไดยาก เชน กรณตวอยางดงตอไปน

ความเสยงตอผบรโภค - สารอาหารจาก GMOs อาจมสงปนเปอนทเปนอนตราย เชน เคยมขาววา กรดอะมโนL-Tryptophan ของบรษท Showa Denko ทาใหผบรโภคในสหรฐเกดอาการปวยและลมตายอยางไรกตาม กรณทเกดขนนแทจรง แลวเปนผลมาจากความบกพรองในขนตอนการควบคมคณภาพ (quality control) ทาใหมสงปนเปอนหลงเหลออยหลงจากกระบวนการทาใหบรสทธมใชตว GMOs ทเปนอนตราย - ความกงวลในเรองของการเปนพาหะของสารพษ เชน ความกงวลทวา DNA จากไวรสทใชในการทาGMOs อาจเปนอนตราย เชน การทดลองของ Dr.Pusztaiททดลองใหหนกนมนฝรงดบทม lectinและพบวาหนมภมคมกนลดลง และมอาการบวมผดปกตของลาไสซงงานชนนไดรบการวพากษวจารณอยางสง โดยนกวทยาศาสตรสวนใหญมความเหนวาการออกแบบการทดลองและวธการทดลองบกพรอง ไมไดมาตรฐานตามหลกการวทยา ศาสตร ในขณะนเชอวากาลงมความพยายามทจะดาเนนการทดลองทรดกมมากขน เพอใหไดขอมลทเชอถอไดมากขนและจะสามารถสรปไดวาผลทปรากฏมาจากการตบแตงทางพนธกรรมหรออาจเปน เพราะเหตผลอน - สารอาหารจาก GMOs อาจมคณคาทางโภชนาการไมเทาอาหารปกตในธรรมชาตเชน รายงานทวาถวเหลองท ตดแตงพนธกรรมม isoflavoneมากกวาถวเหลองธรรมดาเลกนอย ซงสารชนดนเปนกลมของสารทเปน phytoestrogen (ฮอรโมนพช) ทาใหมความกงวลวา การเพมขนของฮอรโมน estrogen อาจทาใหเปนอนตรายตอผบรโภคหรอไม โดยเฉพาะในกลมเดกทารกจงจาเปนตองมการศกษาผลกระทบของการเพมปรมาณของสาร isoflavineตอกลมผบรโภคดวย - ความกงวลตอการเกดสารภมแพ (allergen) ซงอาจไดมาจากแหลงเดมของยนทนามาใชทา GMOs นน ตวอยางทเคยมเชน การใชยนจากถว Brazil nut มาทาGMOs เพอเพมคณคาโปรตนในถวเหลองสาหรบเปนอาหารสตว จากการศกษาทมขนกอนทจะมการผลตออกจาหนาย พบวาถวเหลองชนดนอาจทาใหคนกลมหนงเกดอาการแพเนองจากไดรบโปรตนทเปนสารภมแพจากถว Brazil nut บรษทจงไดระงบการพฒนา GMOs ชนดนไป อยางไร กตามพช GMOs อนๆ ทมจาหนายอยทวไปในโลกในขณะนเชน ถวเหลองและขาวโพดนนไดรบการประเมน แลววา อตราความเสยงไมแตกตางจากถวเหลองและขาวโพดทปลกอยทวไปในปจจบน - การตบแตงพนธกรรมในสตวปลอดภยตอผบรโภคหรอไม?ในบางกรณวว หมรวมทงสตวชนดอนทไดรบ recombinant growth hormone อาจมคณภาพทแตกตางไปจากธรรมชาตและ/หรอมสารตกคางหรอไม ขณะนยง ไมมขอยนยนชดเจนในเรองนอยางไรกตาม สตวมระบบสรระวทยาทซบซอนมากกวาพช และเชอจลนทรย ทาใหการตบแตงพนธกรรมในสตวอาจทาใหเกดผลกระทบอนๆ ทไมคาดคดได โดยอาจทาใหสตวมลกษณะและ คณสมบตเปลยนไปและมผลทาใหเกดสารพษอนๆ ทเปนสารตกคางทไมปรารถนาขนไดการตบ

23  

แตงพนธกรรม ในสตวทเปนอาหารโดยตรง จงควรตองมการพจารณาขนตอนการประเมนความปลอดภยทครอบคลมมากกวา เชอจลนทรยและพช - ความกงวลเกยวกบการดอยา กลาวคอเนองจากใน marker gene มกจะใชยนทสรางสารตอตานปฏชวนะ (antibiotic resistance) ดงนนจงมผกงวลวาพชใหมทไดอาจมสารตานปฏชวนะอยดวย แตเมอมความกงวลเกดขน ขณะนนกวทยาศาสตรจงไดคดคนวธใหมทไมตองใช selectable marker ทเปนสารตอตานปฏชวนะ หรอบางกรณกสามารถนายนสวนทสรางสารตอตานปฏชวนะออกไปไดกอนทจะเขาสหวงโซอาหาร - ความกงวลเกยวกบการทยน 35S promoter และ NOS terminator ทอยในเซลลของ GMOs จะหลดรอดจากการ ยอยภายในกระเพาะอาหารและลาไสเขาสเซลลปกตของคนทรบประทานเขาไป แลวเกด active ขนทาใหเกดการเปลยนแปลงของยนในมนษย ซงขอนจากผลการทดลองทผานมายนยนไดวา ไมนากงวลเนองจากมโอกาส เปนไปไดนอยทสด - อยางไรกตามอาจจาเปนตองใชความระมดระวงบางในบางกรณเชน เดกออนทมระบบทางเดนอาหารทสนกวา ผใหญทาใหการยอยอาหารโดยเฉพาะ DNA ในอาหาร เปนไปโดยไมสมบรณเมอเทยบกบผใหญ ในขอนแมวาจะมความเปนไปไดทจะเกดอนตรายคอนขางตา แตกควรมการวจยโดยละเอยดตอไป

ความเสยงตอสงแวดลอม - มความกงวลวา สารพษบางชนดทใชปราบแมลงศตรพช เชน Bt toxin ทมอยใน GMOs บางชนดอาจมผล กระทบตอแมลงทมประโยชนชนดอนๆ เชน ผลการทดลองของ Losey แหงมหาวทยาลย Cornell ทกลาวถงการศกษาผลกระทบของสารฆาแมลงของเชอ Bacillus thuringiensis (บท) ในขาวโพดตบแตงพนธกรรมทมตอผเสอ Monarch ซงการทดลองเหลานทาในหองทดลองภายใตสภาพเงอนไขทบบเคน และไดใหผลในขนตนเทานน จาเปนอยางยงทจะตองมการทดลองภาคสนามเพอใหทราบผลทมนยสาคญ กอนทจะมการสรปผลและนาไปขยายความ ความกงวลตอการถายเทยนออกสสงแวดลอม ทาใหเกดผลกระทบตอความหลากหลายทางชวภาพเนองจากมสายพนธใหมทเหนอกวาสายพนธดงเดมในธรรมชาต หรอลกษณะสาคญบางอยางถกถายทอดไปยงสายพนธทไมพงประสงค หรอแมกระทงการทาใหเกดการดอตอยาปราบวชพช เชน ทกลาวกนวาทาใหเกด super bug หรอ super weed เปนตน ในขณะนมการวจยจานวนมากเกยวกบการถายเทของยน แตยงไมมขอยนยนในเรองนความกงวลในดานเศรษฐกจ-สงคม - ความกงวลอนๆ นนมกเปนเรองนอกเหนอวทยาศาสตรเชน ในเรองการครอบงาโดยบรรษทขามชาตทมสทธบตร ถอครองสทธในทรพยสนทางปญญาทเกยวของกบ GMOs ทาใหเกดความกงวลเกยวกบความมนคงทาง อาหาร ตลอดจนปญหาความสามารถในการพงตนเองของประเทศในอนาคต ทมกถกหยบยกขนมากลาวถงโดย NGOs และปญหาในเรองการกดกนสนคา GMOs ในเวทการคาระหวางประเทศ ซงเปนประเดนปญหาของ ประเทศไทยอยในปจจบนแมวาจะมความกงวลอย แตควรทราบวา GMOs เปนผลตผลจากเทคโนโลยทไดรบการดแลอยางดทสดอยางหนง เทาทมนษยเคยคดคนมา ในประเทศไทยมแนวปฏบตในเรองความปลอดภยทางชวภาพสาหรบนกวจย (biosafety guidelines) ทกขนตอน ทงในระดบหองปฏบตการและในการทดลองภาคสนามเพอใหการวจยและ พฒนา GMOs มความปลอดภยสงสด และเปนพนฐานในการประเมนความเสยงตอมนษยและสงแวดลอม ซงการประเมนความเสยงนเปนสงทจาเปนทตองกระทาอยางตอเนองในแตละสภาพแวดลอม เพอใหไดขอมลทรอบดาน และรดกมทสด

24  

ใบงาน เรอง การสรางและดดแปลงสงมชวตทางพนธวศวกรรม

คาชแจง จงตอบคาถามตอไปน 1. สงมชวตดดแปลงพนธกรรม (Genetically modified organisms หรอ GMOs) คออะไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………....

2. ขอดและขอเสยของการดดแปลงพนธกรรมพชเปนอยางไรบาง จงอธบาย ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………....

25  

แผนการเรยนรประจาบท บทท 4 สเตมเซลล (stem , cell) สาระสาคญ เซลลตนกาเนด,สเตมเซลล (Stem Cell) เปนเซลลไมจาเพาะสามารถเจรญไปเปนเซลลททาหนาทเฉพาะ มกพบในสงทมชวตหลายเซลล ในสตวเลยงลกดวยนม นอกจากนในดานการแพทยสามารถ นามาปลกถายไขกระกระดกมนษย เพอการรกษาเปนทางเลอกสาหรบการรกษาในอนาคต

ผลการเรยนรทคาดหวง 1. อธบายคาจากดความสเตมเซลล (Stem Cell) ได 2. อธบายประโยชนทนาสเตมเซลลไปใชกบสงมชวตได

ขอบขายเนอหา Stem Cell

กจกรรมการเรยนร 1 .ศกษาเนอหา บทท 4 สเตมเซลล 2. สบคนขอมลเพมจากแหลงเรยนร 3. ทาใบงาน เรองสเตมเซลล

สอประกอบการเรยนร 1. เนอหา บทท 4 สเตมเซลล 2. ใบงาน เรอง สเตมเซลล 3. คอมพวเตอร สาหรบ การสบคนขอมลเพมเตม

ประเมนผล 1. สงเกตการณมสวนรวมระหวางการเรยนการสอน 2. ประเมนผลจากการทาใบงาน

26  

บทท 4 สเตมเซลล

เซลลตนกาเนด,เซลลตนตอหรอ สเตมเซลล (stem cell) เปนเซลลไมจาเพาะซงสามารถเจรญ

(differentiate) ไปเปนเซลลททาหนาทเฉพาะและสามารถแบงตวแบบไมโทชสเพอสรางสเตมเซลลเพมได สเตมเซลลพบในสงมชวตหลายเซลล ในสตวเลยงลกดวยนม แบงสเตมเซลลออกกวาง ๆ ไดเปนสองชนด คอ สเตมเซลลจากตวออน (embryonic stem cell )ซงแยกจากมวลเซลลชนในของตวออนระยะบลาสโตซสท (blasto cyst ) และสเตมเซลลเตมวย (adult stem cell ) ซงพบในเนอเยอหลายชนต ในสงมชวตเตมวย สเตมเซลลและโปรเจนเตอรเซลล(progenitor cell ) ทาหนาทเปนระบบซอมแซมของรางกาย โดยทดแทนเนอเยอเตมวย ในตวออนทกาลงเจรญ สเตมเซลลสามารถเจรญไปเปนเซลลททาหนาเฉพาะไดทกชนด ทงเอกโทเดรม เอนโดเดรมและเมโซเดรม ทวา ยงคงการหมนเวยนปกตของอวยวะทสรางใหมได(normal turnover of regenerative organ ) เชน เลอดผวหนงและเนอเยอลาไสไดอกดวย

แหลงทเขาถงไดของสเตมเซลลเตมวยตวเอง ( autologous ) ในมนษยมสามแหลง คอ 1.ไขกระดก ซงตองอาศยการสกดโดยการเกบ นนคอ การเจาะเขาไปในกระดก(มกเปนกระดกตนขา

หรอสนกระดกปก) 2.เซลลไขมน ซงอาศยการสกดโดยการดดไขมน 3. เลอด ซงอาศยการสกดโดยการเจาะเอาเฉพาะสวนประกอบหนงของเลอด( apheresis) คอ

เปนการดงเลอดจากผบรจาค (ทานองเดยวกบการบรจาคเลอด) และผานเขาเครองซงแยกสเตมเซลลและคนเลอดสวนอนคนใหผบรจาค สเตมเซลลยงไดมาจากเลอดสายสะดอไมนานหลงคลอด ในบรรดาสเตมเซลลทกชนด การเกบจากตวเองมความเสยงนอยทสด ตามนยาม คอเกบเซลลจากรางกายของตนเอง แบบเดยวกบทเกบสารองเลอดของตนไวตามกระบวนการผาตดแบบไมเรงดวน สเตมเซลลเตมวยใชในการรกษาทางการแพทยบอยครง ตวอยางเชนในการปลกถายไขกระดกปจจบน มนษยสามารถเพาะเลยงสเตมเซลลไดและใหเจรญเปลยนเปนเซลลททาหนาทเฉพาะโดยมคณสมบตเขากนกบเซลลของเนอเยอหลายชนด อยางกลามเนอหรอเสนประสาท มการเสนอวาเซลลไลนตวออนและสเตมเซลลตวออนของตนเองทถกสรางผานการโคลนเพอการรกษาเปนทางเลอกทมโอกาสสาหรบการรกษาในอนาคต การวจยเรองสเตมเซลลมทมาจากการคนพบโดย Ernest A. McCulloch และ James E. ธรสส แหงมหาวทยาลยโตรอนโตในครสตทศวรรษ ประเภท สเตมเซลลจดตามแหลงทไดมาเปน 2 ชนด คอ

1.สเตมเซลลจากตวออนมนษย ( Embryonic stem cell) คอ สเตมเซลลทเกบสวนของ inner cell mass จากตวออนของมนษยหรอสตวทยงอยในครรภในระยะ blastocyst สเตมเซลลในระยะนจะมอายเพยง 3-5 วน หลงการปฏสนธ แตสามารถเจรญเปลยนแปลงไปเปนเซลลททาหนาทเฉพาะไดทกชนด

2.สเตมเซลลจากเนอเยอทโตเตมวย (Adult Stem Cell) คอสเตมเซลลทเกบจากเนอเยอทโตเตมวย เชนจาก ไขกระดก เลอด ผวหนง ฟนนานม เปนตน

27  

และมการจาแนกตามความสามารถในการนาไปพฒนาไดอก 3 ชนด คอ 1.Totipotent cell คอ เซลลทพฒนาไปไดแบบไมจากด เชน เซลลตวออนมนษย 2.Pluripotent cell คอ เซลลทพฒนาไปไดหลายแบบ ซงสวนใหญเปนเนอเยอตาง ๆของสงมชวต 3.Unipotent Cell คอ เซลลทพฒนาไปเปนเซลลจาเพาะชนดใดชนดหนงเทานน นกวจยทางการแพทยเชอวาการรกษาดวยสเตมเซลลมศกยภาพเปลยนแปลงการรกษาโรคของมนษย

อยางสาคญ มการรกษาดวยสเตมเซลลเตมวยหลายชนดแลว โดยเฉพาะอยางยง การปลกถายไขกระดกซงใชรกษามะเรงเมดเลอดขาวในอนาคต นกวจยทางการแพทยคาดวาจะสามารถใชเทคโนโลยทมาจากการวจยสเตมเซลลเพอรกษาอกหลายโรค รวมถง มะเรง, โรคพารกนสน การบาดเจบของไขสนหลง โรคกลามเนอออนแรงแอลเอเอส โรคมลตเพล สเกลอโรซส และการบาดเจบของกลามเนอ ตลอดจนความบกพรองและสภาพอนอกจานวนหนงอยางไรกด ยงมความไมแนนอนทางสงคมและวทยาศาสตรเกยวกบการวจยสเตมเซลลอยมากซงตอไปอาจเอาชนะไดดวยการถกเถยงสาธารณะเพมเตม

ความกงวลหนงของการรกษา คอความเสยงทสเตมเซลลทไดรบการปลกถายอาจเกดเปนเนองอกและกลายเปนมะเรงหากเซลลยงแบงตวอยางควบคมไมได

28  

ใบงาน เรอง สเตมเซลล

คาชแจง จงตอบคาถามตอไปน 1 สเตมเซลลคออะไร ……………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. สเตมเซลลแบงเปนกประเภท อะไรบาง ……………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. การเกบสเตมเซลลเกบไดกวธ อะไรบาง ……………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4. ประโยชนของสเตมเซลลมอยางไรบาง จงยกตวอยาง ……………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

29  

แผนการเรยนรประจาบท บทท 5 การเพาะเลยงเนอเยอพช

สาระสาคญ การเพาะเลยงเนอเยอ เปนความเจรญกาวหนาในดานการเกษตรเกยวกบพช ทมการพฒนาเทคนคใน

การขยายพนธแบบใหม ททาใหไดพชตนใหม จานวนมาก อยางรวดเรวในเวลาอนจากด โดยมคณภาพดเหมอนเดม

ผลการเรยนทคาดหวง 1. อธบายหลกการ การะเพาะเลยงเนอเยอได 2. ปฏบตการเพาะเลยงเนอเยอได

ขอบขายเนอหา 1 ประวต 2 ความสาคญ 3 หองปฏบตการ 4 เครองมอ วสด อปกรณ เครองแกว 5 การเพาะเลยงเนอเยอพช 6 การเตรยมอาหารเพาะเลยง 7 เทคนคการเพาะเลยงเนอเยอพชการเตรยมตวอยางการทาความสะอาด 8 ปฏบตการยายเนอเยอพช 9 การยายปลกในสภาพธรรมชาต 10 ปญหาทพบในการเพาะเลยงเนอเยอพช

กจกรรมการเรยนร 1. ศกษาเนอหา บทท 5 2. ทาใบงาน เรองการเพาะเลยงเนอเยอพช

สอประกอบการเรยนร 1. เนอหา บทท 5 2. ใบงาน เรองการเพาะเลยงเนอเยอพช 3. คอมพวเตอรสาหรบสบคนทางอนเตอรเนต

ประเมนผล 1. ประเมนจากใบงาน

30  

บทท 5 เรอง การเพาะเลยงเนอเยอ

1.ประวตและความหมายของการเพาะเนอเยอพช

Gottlieb Haberlandt ชาวเยอรมน เปนคนแรกทเรมทาการทดลองเลยงเนอเยอพช ทานไดรบการยกยองวาเปนบดาของเทคนคการเลยงเนอเยอพช Haberlandt (1898) ไดทา การทดลองโดยแยกเอาเซลลจากใบพชมาเลยงในอาหารสงเคราะห และตงสมมตฐานวาเซลลพชเพยงเซลลเดยวทนามาเลยงสามารถจะแบงตวและเจรญเตบโตไปเปนพชตนใหมทสมบรณ ทกประการได เชนเดยวกบพชตนเดม แตเขายงไมสามารถเลยงเซลลพชใหเปนตนพชทสมบรณไดตามสมมตฐาน เนองจากเซลลทนามาทาการทดลองนแกเกนไปและสตรอาหารทใชเลยงยง ไมเหมาะสม อยางไรกดในป 1902 เขากสามารถเลยงเนอเยอพชไดสาเรจ และมความเชอมนวาจะตองมวธการทาใหเซลลทเลยงอยนนสามารถกลบกลายเปนพชทงตนได ในระยะ 30 ปตอมาหลงจากสมยของ Haberlandt งานดานการเลยงเนอเยอพชพฒนาไปนอยมาก แตกมนกวทยาศาสตรหลายทานทาการศกษาคนควาเกยวกบการเลยง เนอเยอพชจนกระทง White (1934) ไดทางานดานการเลยงเนอเยอของรากเปนผลสาเรจ โดยทดลองใชอาหารทประกอบดวยสารอนนทรย นาสกดยสต และนาตาลทราย ตอมาในป 1937 เขาคนพบวากลมวตามนบมความสาคญตอการเจรญเตบโตของเนอเยอราก กลมนกวทยาศาสตรทศกษาเกยวกบการเลยงเนอเยอของรากพชอกกลมหนง คอกลมของ Street งานของกลมนจะชวยอธบายบทบาทของสารเคมโดยเฉพาะพวกวตามนตาง ๆ ตอการสรางราก และความสมพนธของการเกดรากและยอดไดอยางด

ภาพประกอบ การเพาะเลยงเนอเยอ

ทมา https://krusulak.wordpress.com/

Winkler ไดคนพบวาออกซน คอ IAA (indol acetic acid) เปนสารชวยกระตน การเจรญเตบโต ดงนน Gautheret (1937, 1938) จงทดลองเลยงเนอเยอแคมเบยมของตนหลว (Salix cambium) ใน Knop’s solution โดยใสนาตาลกลโครส วตามนบ 1 cysteine hydrochloride และ IAA ลงไปดวย พบวาเนอเยอของหลวมการแบงตวและเจรญตอไปได ระยะหนงในอาหารทใชเลยง จนกระทงในป 1939 เขาจงประสบความสาเรจในการเลยง สวนแคมเบยมของแครอทอยางแทจรง ซงแตนนมา การเพาะเลยงเนอเยอพชไดประสบผลสาเรจอยางแทจรงเปนครงแรก นอกจากน White ซงเพาะเลยงเนอเยอทเมอร (tumors) ของยาสบทไดมาจากลกผสมระหวาง Nicotiana glauca x N. langsdorffii ตางรายงานความสาเรจ พบวามกลมเซลลพองฟออกมาจากเนอเยอเดม เรยกกลมเซลลทเกดใหมวาแคลลส ซงแคลลสทไดนสามารถเลยงไปไดเรอย ๆ เมอมการยายไปยงอาหารใหม สาเหตทการเพาะเลยงเนอเยอพชประสบผลสาเรจ เนองจากคนพบสารควบคม

31  

การเจรญเตบโตของพช โดยสารควบคมการเจรญ-เตบโตชนดแรกทคนพบคอ IAA ซงเปนออกซน (auxin) ชนดหนงททาใหการเพาะเลยง เนอเยอพชในหลอดทดลองไดผล ตอมาภายหลงมการคนพบไคเนทน (kinetin) ซงเปน ไซโตไคนน (cytokinin) ชนดหนงทชวยกระตนการเจรญไดดยงขน นบจากนนมาความกาวหนาทางการเพาะเลยงเนอเยอพชกไดแพรหลายไปยงประเทศอน ๆ อกทงยงมการเอาหลกการ เพาะเลยงเนอเยอพชไปประยกตใชทางดานการเกษตร การขยายพนธพช การปรบปรงพนธพช ทางพฤกษศาสตร ชวเคม โรคพช ตลอดจนทางดานพนธวศวกรรม

2 ความสาคญและประโยชนของการเพาะเลยงเนอเยอพช 1. สามารถผลตตนพนธพชปรมาณมากในระยะอนรวดเรวโดยอาศยอาหารสตรทสามารถเพมจานวน

ตนเปนทวคณจากไดอะแกรมประกอบจะเหนวาจากทเราเรมตนทาการเพาะเลยงเนอเยอตนพชเพยงตนเดยวและทาการยายเนอเยอเดอนละครงและแตละเดอนตนพชสามารถเพมจานวนตนได 10 ตนเมอเวลาผานไปเพยง 6 เดอนเราสามารถผลตตนพชในหลอดทดลองไดถง 1 ลานตนซงไมมวธอนใดทจะผลตตนกลาพชใหไดปรมาณมากและรวดเรวเชนน

2. ตนพชทผลตไดจะปลอดโรคโดยเฉพาะโรคทมสาเหตจากเชอไวรสแบคทเรยดวยการตดเนอเยอทเจรญอยบรเวณปลายยอดของลาตนซงยงไมมทออาหารอนเปนทางเคลอนยายของเชอโรคดงกลาว

3. ตนพชทผลตไดจะมลกษณะทางพนธกรรมเหมอนตนแมคอมลกษณะตรงตามพนธดวยการใชเทคนคของการเลยงจากชนตาพชพฒนาเปนตนโดยตรงหลกเลยงขนตอนการเกดกลมกอนเซลล ทเรยกวาแคลลส

4. ตนพชทผลตไดจะมขนาดสมาเสมอผลผลตทไดมมาตรฐานและเกบเกยวไดคราวละมากๆพรอมกนหรอในเวลาเดยวกน

5. เพอประโยชนดานการสกดสารจากตนพชพชบางชนดสามารถใหสารทมคณสมบตทางยาหรอมประโยชนทางดานอตสาหกรรมแตในบางครงปรมาณเนอสารทตองการมอยในปรมาณนอยมากจะตองใชชนสวนพชจานวนมากนามาสกดแยกการเพาะเลยงเซลลหรอเนอเยอของพชเหลานนในสภาพแวดลอมและอาหารทเหมาะสมกอาจชกนาใหเกดการสงเคราะหสารทเราตองการไดมากขน

6. เพอการเกบรกษาพนธพชปจจบนพชพรรณหลายชนดไดสญพนธไปหรอกาลงจะสญพนธไปอยางนาเปนหวงซงอาจมสาเหตมาจากการเปลยนแปลงของสภาวะแวดลอมหรอเกดจากการทาลายของมนษยเองดวยเหตนนกเพาะเลยงเนอเยอพชจงไดพยายามคดหาวธทจะเกบรกษาพชพรรณตางๆไวในหลอดทดลองโดยการเพาะเลยงเนอเยอในอาหารทมสวนผสมของสารชะลอการเจรญเตบโตบางชนดหรอมสารททาใหเกดความเครยดของนาขนในหลอดทดลองทาใหพชมการเจรญเตบโตในอตราทชามากๆเพอเปนการประหยดแรงงานเวลาและอาหารในการทจะตองทาการยายเนอเยอบอยๆจนกวาเมอใดทตองการจะเพมปรมาณเนอเยอนนสามารถยายลงเลยงในอาหารสตรปกตของพชชนดนนๆอกวธหนงกคอการเกบรกษาเนอเยอไวในไนโตรเจนเหลวทอณหภมตาถง -196 องศาเซลเซยสในสภาพเชนนเซลลและเนอเยอจะคงสภาพและมชวตอยไดยาวนาน

นอกจากนยงมคณประโยชนอกหลายประการเชนเพอการผลตพชทนทานตอสภาพแวดลอมทนกรดทนเคมฯลฯหรอการใชประโยชนเกยวกบการศกษาทางชวเคมและสรรวทยาของพชเปนตน

3 หองปฏบตการ การเลยงเนอเยอเปนการเลยงชนสวนเซลลโพรโทพลาสตบนอาหารสงเคราะหในอาหารสงเคราะหม

สวนประกอบทเหมาะสมกบการเจรญของเชอจลทรยดวยในการเลยงเนอเยอจาเปนทตองทาการฆาเชอจลนทรยทตดมากบวสดพนธพชอาหารเครองมอทใชทงหมดโดยเฉพาะอยางยงเครองมอทใชในการตดและ

32  

เลยงเนอเยอซงตองทาในสภาพปลอดเชอความสะอาดเปนหวใจสาคญโดยการเพาะเลยงเนอเยอถาไมสะอาดเนอเยอทเลยงจะตายเพราะเกดการปนเปอนของเชอจลนทรยเพอใหไดสภาพทปลอดเชอในระดบทสงตองคานงถงหองปฏบตการเพาะเลยงเนอเยอจะแบงออกเปนสวนๆดงน

องคประกอบพนฐานของหองปฏบตการทวไปนนมดงน 1. พนทซกลางเปนบรเวณสาหรบวางอางลางขนาดใหญชนผงเครองแกวในบางแหงอาจใชเครองลาง

เครองแกวบรเวณนควรมถงนากลนการลางเครองแกวนนปจจบนจงนยมแชเครองแกวในสารละลายผงซกฟอกหรอนายาลางจานแลวลางในนาอนแลวจงกลวดวยนากลนถาวนแหงตดเครองแกวควรละลายวนดวยนารอนกอนลางหากภาชนะนนมการเปอนปนของเชอควรนงฆาเชอกอนเปดภาชนะแลวจงนาไปลาง

2. พนทเตรยมอาหารเปนพนทซงตองการโตะขนาดใหญและตเกบสารเคมเครองแกวภาชนะสาหรบเพาะเลยงและจกหรอฝาพนทนจะตองวางเครองมอตางๆเชนเครองชงเครองวดความเปนกรด-เบสเตาไฟฟาถงพลาสตกหรอขวดแกวตลอดจนอปกรณการตวงและตเยนเกบสารเคมบรเวณนยงตองเปนทตดตงของหมอนงความดนไอและชนวางของเพอใหสะดวกแกการขนยายและวางอาหารทเตรยมแลวเนองจากบรเวณนตองมเครองมอทผลตความรอนทาใหพนทนอณหภมคอนขางสงจงตองจดใหมการถายเทอากาศจากภายนอก

3. พนทปลอดเชอเปนหวใจสาคญของการผลตพชในสภาพปลอดเชอในทซงอากาศแหงและคอนขางสะอาดผปฏบตอาจตดยายเนอเยอบนโตะธรรมดาไดแตการใชตปลอดเชอหรอหองปลอดเชอทาใหมโอกาสเสยหายเนองจากการปนเปอนของจลนทรยนอยลงการวางตปลอดเชอควรเลอกใหเหมาะสมเนองจากการเคลอนยายตเปนสงทไมควรความรอนทเกดจากการฆาเชอเครองมอและมอเตอรในตปลอดเชอทาใหอณหภมของบรเวณปลอดเชอคอนขางสงดงนนเครองปรบอากาศจงเปนสงจาเปนตอการควบคมอณหภมใหเหมาะสมกบการปฏบตงานนอกจากนพดลมดดอากาศอาจเปนสงจาเปนหากมการใชหลอดแสงเหนอมวง (Ultraviolet lamp) เพอการฆาเชอเนองจากการใชหลอดชนดนทาใหเกดกาซโอโซนซงเปนอนตรายขน

4. พนทเพาะเลยงควรกนแบงเปนหองยอยเพอใหสะดวกในการปรบสภาพแวดลอมใหไดตามความตองการของพชการออกแบบชนวางภาชนะเพาะเลยงนนตองคานงถงการถายเทอากาศอยางมากดวยเพราะในบรเวณนมความรอนซงเกดจากการใชหลอดไฟฟาจานวนมากในพนทเพาะเลยงนจาเปนตองมการควบคมสภาพอณหภมแสงและความชนใหมคาคอนขางคงทและสมาเสมอทวกนทงพนทเพาะเลยงซงปกตนนอณหภมเฉลยควรเปน25-28 องศาเซลเซยสความชนสมพทธราว 60-70เปอรเซนตกรณทมการเพาะเลยงเนอเยอพชในอาหารเหลวจะตองใชเครองเขยาซงควรวางใหใกลเสาเพอใหเกดแรงสนสะเทอนแกหองปฏบตการนอยทสด

5. พนทสงเกตการณเปนทตงของเครองมอและอปกรณทใชในการเกบขอมลเชนกลองจลทรรศนเครองหมนเหวยงและเครองชงพนทนมกจะมบรเวณไมมากนกบางครงอาจจดรวมไวในพนทปลอดเชอเพอใหสะดวกในการทางานพนททง 5 สวนทกลาวแลวนนมความสะอาดและความตองการถายเทอากาศจากภายนอกแตกตางกนนอกจากนความจาเปนของระดบอณหภมในแตละสวนกตางกนดวยการจดพนทตางๆเขาดวยกนจะตองจดใหพนทสกปรกและพนทสะอาดอยรวมเปนกลมโดยพนทสองกลมตองแยกจากกนอยางเดดขาดและตองคานงถงเสนทางการเคลอนยายของจากพนทหนงไปยงอกพนทหนงดวย

แตในการปฏบตงานหองปฏบตการควรจะมอยางนอย 3 สวนไดแกบรเวณเตรยมอาหารบรเวณถายเนอเยอและหองเพาะเลยงเพอความสะดวกทงสามสวนจะอยในหองเดยวกนกไดโดยมการแบงเปนสดสวน 4. เครองมอ วสด อปกรณ เครองแกว

อปกรณทใชกบงานเพาะเลยงเนอเยอคอนขางมมากชนดการจดวางเครองมอตองคานงถงความสะดวกในการใชตอพนทใหเกดประโยชนมากทสดถากาหนดชนดของเครองมอตามตาแหนงของการใชงานภายในหองปฏบตการจะแบงออกเปน 3 หองใหญๆคอ

33  

1. หองเตรยมอาหารควรมอปกรณและเครองมอดงน - เครองชงมทงแบบอยางหยาบคอชงนาหนกตาสด 0.01 กรมและอยางละเอยดชงไดตาถง

0.001 กรมหรอ 0.0001 กรม - ชอนตกสารเคมมทงแบบทเปนโลหะและทเปนพลาสตก - เครองวดความเปนกรดเปนดาง - เตาอนความรอนและเครองคนใชสาหรบอนหรอหลอมอาหารพรอมดวยตวคนระบบ

แมเหลก - เตาอบไมโครเวฟใชสาหรบเคยวหรอหลอมอาหารนอกจากนสามารถใชเตาลวดความรอน

หรอเตาแกสแทนไดในกรณทเตรยมอาหารคราวละมากๆเตาแกสจะเหมาะสมกวา - ตเยนสารเคมบางตวมความจาเปนทจะตองเกบรกษาไวทอณหภมตาเพราะมฉะนนแลวจะ

ทาใหเสอมคณสมบตไดเชนฮอรโมนวตามนรวมทงสารละลายเขมขนของอาหาร - เตาอบความรอนใชสาหรบอบฆาเชอทตดมากบเครองมอหรออปกรณทสามารถทนตอความ

รอนสงๆไดเชนพวกทเปนเครองแกวและโลหะโดยอาศยความรอนทใชคอประมาณ 180 องศาเซลเซยสเวลานานประมาณ 3 ชงโมง

- หมอนงความดนใชสาหรบนงฆาเชอในอาหารเพาะเลยงเนอเยอและเครองมอทไมสามารถทนตอความรอนของเตาอบความรอนไดความดนทใชประมาณ 15 ปอนดตอตารางนวเวลานานประมาณ 15 นาท

- เยอกรองเนองจากมสารเคมบางชนดทไมสามารถผานการฆาเชอดวยหมอนงความดนไดทาใหเสอมคณภาพไดจงตองกรองโดยมรกวางประมาณ 0.22 ไมครอนซงสามารถกรองเอาอนภาคของแบคทเรยและสปอรของราได

- เครองแกวตางๆเชนหลอดทดลองขวดขวดรปชมพปเปตกรวยแกวและแทงแกวคนสารเปนตน

2. หองถายเนอเยอควรมอปกรณและเครองมอดงน - ตยายเนอเยอเปนตกรองอากาศใหบรสทธปลอดจากอนภาคของราและแบคทเรย - ตะเกยงใชตะเกยงแอลกอฮอลหรอแกส - กระดาษกรอง - จานแกว - มดผาตดแบบตางๆพรอมใบมด - ปากคบ

3. หองเลยงเนอเยอควรมอปกรณและเครองมอดงน - เครองควบคมอณหภมภายในหองจะตองมอณหภมประมาณ 23 องศาเซลเซยส - ชนสาหรบวางขวดเลยงเนอเยอซงมขนาดทเหมาะสมสะดวกตอการทางานหรอตดตามการ

ปนเปอนและการเจรญเตบโตชนตองไมสงเกนไปและตองมหลอดไฟใหแสงสวางดวยหลอดฟลออเรสเซนตทใหความสวางประมาณ 3,000 ลกซ

- ตวตงเวลาใชสาหรบตงเวลาในการปดเปดไฟเพอกาหนดความยาวของชวงแสง - เครองเขยาสาหรบเลยงเนอเยอพชในสภาพอาหารเหลว

34  

หมอนงความดน (autoclave) ตอบแหง (hot air oven) ใชอบฆาเชอ ใชฆาเชออาหารและนากลน เครองแกวและสแตนเลส

เครองชงหยาบและเครองชงละเอยดใชชงสารเคม เครองวดคาความเปนกรดดาง (pH meter) ใชวดคาความเปนกรดดางขอสารอาหาร

35  

ตปลอดเชอ (larmina flow) ใชปฏบตงานสาหรบงานทตองการความสะอาดสง เชนฟอกชนสวนเพาะเลยงเนอเยอเพอปองกนการตดเชอจากภายนอก

อปกรณภายในตทจาเปนสาหรบงานเพาะเลยงเนอเยอเชนตะเกยงปากคบเนอเยอมดผาตดกระบอกใสแอลกอฮอลสาหรบฆาเชออปกรณจานแกวรองชนสวนเนอเยอเปนตน

ภาพตวอยางเครองมออปกรณทใชในการเพาะเลยงเนอเยอพชภาพ

ภาพตวอยางหองเตรยมอาหารเนอเยอพช ทมา http://api.ning.com/files/KgzHHUbL9Okk3SaYYB2*MMc0CQaTiPoiGnqXCUla4u4dJG9ATW5xgi*XLHMBV9Wt5vQhOnhFmcqgYUAbIycYx8-42fCFkRpV/P1010961.JPG?width=721

36  

หองยายเนอเยอพช ภาพจาก http://www.rspg.or.th/information/pic/tissue/ts_06.jpg

หองเลยงเนอเยอพช ทมา :http://www.thaigoodview.com/library/contest2553/type2/science04/24/images/091353_1433_3.jpg

37  

5.สารเคมในการเพาะเลยงเนอเยอ

ชอของสาร ปรมาณสาร

ปกต (มก./ล.)

ปรมาณสารทใชการเตรยมอาหาร 1 ลตร

(มก.)

Stock A ความเขมขน 50 เทา

แอมโมเนยมไนเตรท (NH4NO3)

โปตสเซยมไนเตรท (KNO3)

1,650

1,900

1,650x50 =82,500

1,900x50 =95,000

Stock B ความเขมขน 50 เทา

โปตสเซยมไดไฮโดรเจนฟอสเฟต (KH2PO4)

กรดบอรค (H3BO3)

แมงกานสซลเฟต (MnSO4 . 1H2O)

ซงคซลเฟต (ZnSO4 . 7H2O)

โปตสเซยมไอโอไดด (KI)

โซเดยมโมลบเดต (Na2MoO4 . 2H2O)

คอบเปอรซลเฟต (CuSO4 . 5H2O)

โคบอลทคลอไรด (CoCl2 . 6H2O)

170

6.2

16.9

6.14

0.83

0.25

0.025

0.025

170x50 = 8,500

6.2x50 = 310

16.9x50 = 845

6.14x50 = 430

0.83x50 = 41.5

0.25x50 = 12.5

0.025x50 = 1.25

0.025x50 = 1.25

Stock C ความเขมขน 100 เทา

แมกนเซยมซลเฟต (MgSO4 . 7H2O)

370

370x100 = 37,000

Stock D ความเขมขน 100 เทา

แคลเซยมคลอไรท (CaCl2 . 2H2O)

440

440x100 = 44,000

Stock E ความเขมขน 100 เทา

โซเดยมเอทธลนไออะมนไตรอะซเตท

(Na2EDTA)

37.3

37.3x100 = 37,300

Stock Organic ความเขมขน 200 เทา

38  

ชอของสาร ปรมาณสาร

ปกต (มก./ล.)

ปรมาณสารทใชการเตรยมอาหาร 1 ลตร

(มก.)

มายโยอนโนซตอล (Myo-inositol)

ไกลซน (Glycine)

กรดนโคตนค (Nicotinic acid)

ไพรดอกซน (Pyridoxine-HCl)

ไทอะมน (Thiamine HCl)

100

2.0

0.5

0.5

0.1

100x200 = 20,000

2.0x200 = 400

0.5x200 = 100

0.5x200 = 100

0.1x200 = 20

6. การเตรยมอาหารเพาะเลยง

การเลอกใชสตรอาหารในการเพะเลยงเนอเยอขนอยกบความเหมาะสมของชนดพชหรอตามพฒนาการของเนอเยอสาหรบสตรอาหารทนยมกนแพรหลายมากทสดคอสตรของ Murashige and Skoog (1962) หรอสตร Ms

ขนตอนการเตรยมอาหารสตรMS 1 ลตร 1. เตรยมนากลนปรมาตร 300 มล. 2. ดดสารจากสารละลายความเขมขน (stock) ตามปรมาตรทคานวณไดจากสตรดงน ปรมาตรท

ตองการใชเทากบปรมาตรทตองการเตรยมอาหารหารดวยจานวนเทาเชน ใน stock A มความเขมขน 50 เทาตองการเตรยมอาหาร 1 ลตร (1,000 มล.) ดงนนปรมาตรทตองการใช = 1000/50 = 20 มล.

3. เตมนาตาล 30 กรม 4. เตมสารควบคมการเจรญเตบโตตามความตองการของสตรอาหาร 5. ปรบปรมาตรใหครบ 1,000 มล. 6. ปรบคาความเปนกรด-ดางดวยสารละลายกรดไฮโดรคลอรก (HCI) และโพแทสเซยมไฮดรอกไซด

(KOH) โซเดยมไฮดรอกไซด (NaOH) ใหไดคาpH เทากบ 5.6 7. เตมวน 7.5 กรมในกรณททาอาหารแขง 8. เคยวอาหารเพอละลายวนดวยความรอน 9. กรอกอาหารลงในภาชนะใหมปรมาตรใกลเคยงกนโดยพยายามใหอาหารไมเปอนปากภาชนะเพอ

ปองกนการเปอนปนจากจลนทรยปกตอาหารในภาชนะนนควรมความสงจากกนภาชนะราว 0.6 ซม. ทงนอาจสงมากหรอนอยกวานกไดเมอกรอกอาหารลงภาชนะแลวจะตองรบปดฝาภาชนะโดยเรวทสดเพอลดประชากรของจลนทรยทอาจตกลงไปได

10. นาภาชนะทบรรจอาหารไปนงฆาเชอในหมอนงอดไอโดยใชอณหภม 121 องศาเซลเซยสนาน 15-30 นาทขนกบปรมาตรอาหารเมอนงตามเวลาทเหมาะสมแลวตองรบนาอาหารออกจากหมอนงอดไอเพอปองกนการทวนไมแขงตว

39  

11. ตงภาชนะทนงฆาเชอแลวบนพนระนาบเพอใหอาหารแขงตวหรออาจวางบนพนลาดในกรณทใสอาหารในหลอดเลยงเชอหากอาหารทเตรยมนนมถานเปนองคประกอบควรเขยาขวดหลงจากนาออกจากหมอนงอดไอเพอไมใหถานจมอยทกนขวดและหากตองเตมสารเคมทฆาเชอดวยการกรองควรเตมขณะทอาหารมอณหภมราว 40 องศาเซลเซยสซงเปนอณหภมทมอทนไดการเตมสารนตองทาในตปลอดเชอและตองเขยากอนปลอยใหอาหารแขงตวเมออาหารแขงตวและเยนแลวจงรบปดฝาภาชนะใหแนนแลวนาไปเกบในทสะอาดและอณหภมตากวา 28 องศาเซลเซยสเพอรอการนาไปใชตอไป

ผสมสารเคม ปรบ pH ของอาหารเปน 5.67 - 5.70

40  

ตกใสขวดนงฆาเชอทอณหภม 121 เซลเซยส ความดน 15 ปอนด/ ตารางนวนาน 15-20 นาท

อาหารทพรอมสาหรบเลยงเนอเยอพช ภาพขนตอนการเตรยมอาหารเพาะเลยงเนอเยอพช

ทมา: http://www.rspg.or.th/information/information_11-1.html

41  

7.เทคนคการเพาะเลยงเนอเยอ การเตรยมตวอยาง การทาความสะอาด การเลอกชนสวน ขนาดของเนอเยอโดยเนอเยอทมขนาดใหญจะงายตอการปนเปอนจากจลนทรยและเชอโรคตางๆ

ขณะทเนอเยอขนาดเลกมโอกาสหลกเลยงการปนเปอนไดดขนอยางไรกตามขนาดของเนอเยอทเลกทสดทมประสทธภาพเปนสงทควรพจารณาเนองจากเนอเยอเจรญทมขนาดเลกเกนไปอาจโตชาและไมตอบสนองตอการเพาะเลยงเทาเนอเยอทมขนาดใหญหากเกดสภาพเครยดหรอซอคจากการแยกในทางปฏบตนยมแกไขโดยเลยงเนอเยอขนาดเลกหลายๆชนในภาชนะ (ขวด) เดยวกนเพอกระตนใหมการตอบสนองตอการเพาะเลยงมากขนแตอาจเกดปญหาอทธผลของชนสวนจากแคลลสทโตเรวกวาการเลยงเนอเยอเพยงชนเดยวมากทาใหตองยายเนอเยอและเปลยนอาหารบอยครงขนซงเปนการสนเปลองทงเวลาแรงงานและคาใชจายทงยงเพมความเสยงตอการปนเปอนมากขนดวย

1. การเลอกตนแมพนธควรพจารณาดงน 1.1 พนธนอกจากการเลอกชนดพชทตองการแลวนสยของพชทเพาะเลยงเนอเยอไดงายหรอม

การสรางรากงายขนอยกบพนธกรรมถาเปนไปไดควรเลอกหลายพนธเนองจากบางพนธอาจขยายพนธโดยการเพาะเลยงเนอเยองายกวาพนธอนโดยทวไปพชทขยายพนธงายดวยวธการปกชามกจะขยายพนธไดงายโดยการเพาะเลยงเนอเยอ

1.2 สภาพของตนแมพนธชนสวนพชทเรมตนทจะนามาเลยงควรมาจากตนทแขงแรงจะทาไดสาเรจมากกวาการนามาจากตนทออนแอ

1.3 หลกเลยงเนอเยอทไดจากตนแมพนธทเปนโรคควรเลอกเฉพาะเนอเยอทสมบรณแขงแรง ปลอดโรค

2. ชนสวนของพช (explant) ทกสวนของพชทประกอบดวยเซลลทยงมชวตอยสามารถนามาทาการเพาะเลยงเนอเยอไดทงนนแตความสามารถในการเจรญเตบโตอาจแตกตางกนเพราะเซลลแตละชนดมความตนตว (active) ไมเทากนเนอเยอพชทมเซลลตนตวมากทสดคอเนอเยอเจรญซงพบไดในสวนตางๆดงน

2.1 สวนปลายยอดของลาตน (shoot apex) เปนบรเวณทเซลลมการแบงตวมากทสดสวนน นบจากปลายยอดสดลงมาไมเกน 5 มลลเมตร

2.2 สวนปลายราก (root apex) ถดจากสวนของหมวกรากกจะมสวนทประกอบดวยเนอเยอเจรญคลายกบสวนของปลายยอด

2.3 เนอเยอเจรญในทอลาเลยง (vascular cambium) เปนเนอเยอเจรญทพบในสวนขอลาตนและรากซงอยระหวางกลมของทออาหารและทอนา

2.4 เนอเยอเจรญทอยระหวางปลอง (intercalary meristem) ซงจะพบในพชพวกใบเลยง เดยวทาหนาทในการเพมความยาวของปลองนอกจากนมเนอเยอสวนอนๆทสามารถนาทาการเพาะเลยงเนอเยอไดมดงน

- สวนของเปลอกชนใน (inner bark) ซงสวนนประกอบดวยเนอเยอของชน phloem และ cortex

- สวนไส (pith) เปนสวนทในใจกลางสดของลาตนซงประกอบดวยเซลลพวกparenchyma - ใบ (leaf) ในสวนของใบมเซลลของแผนใบทเรยกวา palisade parenchyma และspongy

parenchyma อยจานวนมากซงนยมใชสาหรบแยกโพรโทพลาสต - ดอก (flower) สวนของดอกสวนใหญประกอบดวยเซลลพวก parenchyma ยกเวนในสวน

ของกานดอก (peduncle) และฐานรองดอก (receptacle) ซงอาจมเนอเยอเจรญอยดวยยกตวอยางในฐานรองดอกของเยอบราและเบญจมาศทสามารถชกนาใหเกดตนไดด

42  

- ผล (fruit) เนอเยอของผลสวนใหญประกอบดวยเซลลพวก parenchyma โดยเฉพาะอยางยงในผลสด (fleshy fruit) ชนดทผลมเปลอกหมผลนมทงผลมกมเมลดมากมาย (berry) เชนกลวย มะละกอละมดสวนผลมผนงชนนอกของเปลอกหมผลพฒนามาจากฐานรองดอกเมอผลแกผนงนจะแขงและเหนยวแนนภายในผลนมทงผล (pepo) เชนพชตระกลแตงเปนตนและผลทมเปลอกหนาคลายหนงและมตอมนามนจานวนมากขางในผลแยกเปนสวนๆชดเจน (hesperidium) เชนพชตระกลสมเปนตน

- เมลด (seed) ในสวนของเมลดซงประกอบดวยคพภะ (embryo) ใบเลยง (cotyledon)และ endosperm ทงสามสวนนใหความสาเรจสงในการเพาะเลยง

อปกรณทใชในการฟอกฆาเชอ 1. คลอรอกซ 2. นากลนทผานการนงฆาเชอสาหรบลางชนสวนพช 3. บกเกอรใสชนสวนพช 4. สารจบใบ Tween 20

วธเตรยมนายาฟอกฆาเชอ ในการเตรยมหรอผสมสารละลายใหเกดความเขมขนทมหนวยเปนเปอรเซนตจะสามารถปฏบตได

สะดวกทสดเพราะคดเทยบจาก 100 เชนถาจะเตรยมสารละลายคลอรอกซ 10% แสดงวาในสารสะลาย 100 มล. จะประกอบดวยคลอรอกซประมาณ 10 มล. ผสมกบนา 90 มล.แสดงวธเตรยมสารละลายทใชเปนประจาในการปฏบตงานตงแตเอทลแอลกอฮอล 70% คลอรอกซทระดบความเขมขน 20% และ 10% เปนตน

1. คลอรอกซ 20% มขนตอนการเตรยมดงน 1.1 ตวงคลอรอกซปรมาณ 20 มล. 1.2 ตวงนากลนทนงฆาเชอแลวปรมาณ 80 มล. 1.3 รนคลอรอกซลงในนากลนจนหมด 1.4 เตมสารจบใบลงไป 1 - 2 หยด

2. คลอรอกซ 10% มขนตอนการเตรยมดงน 2.1 ตวงคลอรอกซปรมาณ 10 มล. 2.2 ตวงนากลนทนงฆาเชอแลวปรมาณ 90 มล. 2.3 รนคลอรอกซลงในนากลนจนหมด 2.4 เตมสารจบใบลงไป 1 - 2 หยด

ขอควรระวง เมอเตรยมคลอรอกซแลวควรใชทนทไมควรเกบไวเพราะจะทาใหประสทธภาพในการฟอกฆาเชอลดลง

วธฟอกฆาเชอจลนทรย ตวอยางการฟอกฆาเชอชนสวนพชดวยคลอรอกซเขมขน 20% ใชเวลา 20 นาทมลาดบขนตอนปฏบต

ดงน 1. ทาความสะอาดชนพชดวยนาสะอาดเชนนาไหลจากกอกทเปดไมแรงจนเกนไปเพอ

ชะลางสงสกปรกทตดมากบชนสวนพชนนๆ 2. ตดแตงชนพชใหเหลอไวเฉพาะสวนทตองการดวยการตดใบทงหรอตดเปนทอนขนาด

ประมาณ 3 -5 ซม. เพอความสะดวกในการทางานในขนตอนตอไป

43  

3. นาชนพชแชในสารละลายคลอรอกซทมความเขมขน 20% เปนเวลา 20 นาทอาจผสมสารจบใบ (Tween-20) หรอนายาลางจาน 2 - 3 หยดเพอชวยลดแรงตกผวและทาใหสารละลายคลอรอกซเขาทาลายเชอทตดอยตามผวพชไดมากขน

4. นามาลางดวยนากลนทนงฆาเชอแลว 3 ครงๆละ 3 - 5 นาทเพอลางเอาสารเคมออกใหหมดมฉะนนสารเคมทตดคางอยอาจจะยบยงการเจรญของเซลลพชได

5. ตดแตงชนพชสวนทถกสารเคมทาลาย (สจะซดกวาปกต) ตดแตละชนใหมขนาด 2 -3 ซม.วางเลยงบนอาหารวนในหองเลยงเนอเยอทควบคมอณหภมประมาณ 250 ซ. และแสง (แสงจากหลอดไฟฟลออเรสเซนต) ทมการเปด- ปดไฟเปนเวลา 16 - 8 ชวโมงตอวน

ขอควรระวง ในขวดอาหารควรใสชนพชเพยง 1 ชนตอขวดเพอเปนการลดความเสยงตอความเสยหายท

อาจเกดจากการปนเปอนของเชอจลนทรยทงหมด

อปกรณเครองมอทใชในการฟอกฆาเชอ

เลอกชนสวนพชทตองการลางนาทาความสะอาดแชในนายาฟอกฆาเชอ

44  

นามาลางดวยนากลนทนงฆาเชอแลว 3 ครงๆละ 3 - 5 นาทเพอลางเอาสารเคมออกใหหมด

ชนสวนพชพรอมทจะนาไปทาการเพาะเลยงเนอเยอพชตอไป ภาพจากhttp://110.77.138.105/files/km/km1/km_1.pdf

45  

8.ปฏบตตการยายเนอเยอ ขนตอนการยายเนอเยอพช 1. เตรยมทาความสะอาดตถายเนอเยอโดยการใชเอทลแอลกอฮอล 70 เปอรเซนตฉดพนใหทวบรเวณ

ตแลวใชผาสะอาดทนงฆาเชอแลวเชดใหสะอาดทวบรเวณทงไวสก 10 นาทกอนใชงาน 2. เตรยมเชดขวดอาหารทนงฆาเชอแลววางเรยงในตถายเนอเยอและชนสวนเนอเยอทฟอกฆาเชอแลว 3. ใชปากคบ, มดผาตดทสะอาดโดยจมเอทลแอลกอฮอล 95 เปอรเซนตลนไฟทงไวใหเยนโดยวางบน

จานแกวทนงฆาเชอแลว 4. ลนไฟบรเวณปากขวดอาหารเลยงเนอเยอกอนเปดฝา 5. นาชนสวนเนอเยอวางบนจานแกวตดชนสวนใหเลกพอเหมาะแลวคบใสขวดอาหารเลยงเนอเยอโดย

อาจจะวางหรอแทงลงไปบนอาหารเลกนอยลนไฟบรเวณปากขวดอกครงแลวรบปดฝาขวดทนท

ภาพตวอยางแสดงชนสวนของพชทปราศจากเชอโรคทยายเขาไปเลยงในขวดอาหาร ภาพจาก http://www.rspg.or.th/information/pic/tissue/ts_02.jpg

การพฒนาของเนอเยอพช ชนสวนพชทผานการฟอกฆาเชอและเลยงบนอาหารวนจะมการพฒนาเปนหนอเลกๆภายใน1-2 เดอน

แรกเมอทาการตดยายอาหารเปลยนอาหารเนอเยอเหลานจะเจรญเตบโตและมการพฒนาเปนหนอเลกๆภายใน 1 – 2 เดอนแรกเมอมการเปลยนอาหารเนอเยอเหลานจะเจรญเตบโตและมการพฒนาจนสามารถเพมปรมาณโดยเฉลย 3-5 เทาภายใน 30 วนเมอไดปรมาณตนตามตองการจงเปลยนสตรอาหารวนเพอชกนาการเกดรากจนกระทงไดตนพชทสมบรณมทงสวนลาตนใบและรากสามารถยายออกปลกในสภาพธรรมชาตได

9. การยายปลกในสภาพธรรมชาต

ตนพชทไดจากการเพาะเลยงเนอเยอจะมรปรางทรงตนเหมอนตนพชปกตในสภาพธรรมชาตเพยงแตมขนาดเลกโดยเฉลยควรจะมความสงประมาณ 4 - 8 ซม. มใบไมตากวา 4 ใบจานวนรากไมตากวา 4 เสนความยาวรากอยระหวาง 3 - 5 ซม. เมอนาออกจากขวดเพาะเลยงเนอเยอจะตองไดรบการดแลเปนพเศษเปรยบเสมอนการดแลเดกออนเนองจากตนพชยงมการสรางสารควตน (cutin) ททาหนาทควบคมการสญเสยนาจากใบนอยในขณะทปากใบยงเปดกวางเมอนาออกมาสมผสกบอากาศทมสภาพแวดลอมทงแสงอณหภมความชนไมสมาเสมอตลอดเวลาพชจะคายนามากขนทาใหเหยวเฉาและตายไดงายดงนนการยายพชเนอเยอจากอาหารวนเพอปลกในสภาพธรรมชาตตองระมดระวงเรองอตราการสญเสยนาของพชเปนพเศษจงตองแบง

46  

เวลาดแลพนธพชเพาะเลยงเนอเยอทเพงนาออกปลกออกเปน 2 ระยะเรยกวาการอนบาลระยะท 1 และการอนบาลระยะท 2

การอนบาลระยะท 1 เปนระยะทตนพชตองไดรบการดแลอยางใกลชดดวยการควบคมปจจยทเกยวของไดแกอณหภมความชนและความเขมแสงทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของพชชนดนนๆเปนชวงเวลาการดแลไมตากวา 30 วนตงแตยายปลกการ

อนบาลระยะท 2 เปนการดแลตอจากระยะท 1 อก 30-45 วนระยะนพชจะมความแขงแรงและปรบตวเขากบสภาพแวดลอมไดมากขนเมอผานการอนบาลระยะท 2 แลวรวมทงสนประมาณ 60-75 วนตนพนธพชนนๆ (บางชนด) จะสามารถยายปลกในสภาพปลกเลยงปกตไดการอนบาลพนธพชจากการเพาะเลยงเนอเยอตลอดระยะเวลา 60-75 วนเปนกระบวนการทมความสาคญควบคไปกบการเพาะเลยงเนอเยอหรอจดเปนสวนหนงของความสาเรจของกระบวนการเพาะเลยงเนอเยอพชดงนนการศกษาหาแนวทางการผลตพนธพชโดยวธเพาะเลยงเนอเยอในเชงเศรษฐกจหรออตสาหกรรมตองควบคไปกบการนาพชออกปลกในสภาพธรรมชาตดวยเสมอ

47  

ภาพแสดงการคดเลอกตนพชทเจรญเตบโตออกจากขวดเพาะเลยงเนอเยอนามาเลยงยงโรงเรอน ภาพจากhttp://fieldtrip.ipst.ac.th/backend/images/resources/agriculture/content_pic/

agriculture_9_3.jpg 10 ปญหาและอปสรรคทพบในการเพาะเลยงเนอเยอ

มการเผยแพรผลงานทเกยวของกบหลกการเพาะเลยงเนอเยอพชกนแตไมคอยมการกลาวถงปญหาและอปสรรคทพบเมอมการนามาปฏบตจรงโดยเฉพาะเพอการขยายผลในเชงการคากบกลมพชเศรษฐกจมกไมเปนไปตามเปาหมายไมวาจะเปนปญหาจากคาการลงทนทคอนขางสงความผดพลาดในการชงตวงวดความไมบรสทธของนาทใชเปนตนในทนจะกลาวถงปญหาอปสรรคทพบเสมอเฉพาะในสวนทเกยวกบลกษณะของตนพชระหวางดาเนนการพอสรปไดดงน

1. ความผดปกตทเกดกบตนพชหมายถงตนพชจะแสดงลกษณะทผดไปจากสภาพการเจรญเตบโตปกตอาจมสาเหตมาจากวธการดาเนนงานในแตละขนตอนของกระบวนการเพาะเลยงเนอเยอเชนการใชสารเรงการเจรญเตบโตหรออนๆในอตราทเขมขนมากเกนไปเปนเวลานานเกนไปหรอแมแตการตดชนพชทมขนาดแตกตางกนหรอการเวนระยะหางระหวางพชทวางในขวดตางกนลวนแลวแตอาจจะเปนสาเหตของความผดปกตของตนพชไดทงสนเชน

- อาการดางขาวเปนอาการทใบพชจะเปลยนสจากเขยวเปนขาวมทงแบบสขาวทงใบสขาวครงใบหรอสขาวตามขอบใบ

- อาการฉานา (Verification) เปนอาการผดปกตทเหนไดชดเจนบรเวณใบจะใสเหมอนแกวอาจมสาเหตจากปรมาณนาภายในเซลลมากเกนไปถายายออกปลกมกจะตายในทสด

- ตนพชหยดเจรญเตบโตดานความสง - อาการยอดบดเบยวใบแคบเลกหรอไมมใบ - ตนพชมการเจรญเตบโตและพฒนาไมพรอมกนทาใหแผนการเพมปรมาณอาจผดพลาดไปได

เนองจากตองคดเลอกตนทมความสงมากเขาสระยะการชกนารากสวนตนทมความสงนอยนามาเพมปรมาณยอดตอไปได

2. การปนเปอนของเชอราและเชอแบคทเรยในขวดเนอเยอพช 3. พชหลายชนดสามารถขยายเพมปรมาณไดมากแตเมอถงระยะสดทายตนพชไมตอบสนองในระยะ

การชกนารากถงแมวาจะผานการทดสอบในขนตอนดงกลาวแลว 4. ความไมเปนปจจบนของสายพนธภายหลงการผลต-ขยายบรรลเปาหมายแลวอาจพบกบกลมไมดอก

เนองจากความนยมเรองสายพนธเปลยนแปลงคอนขางเรว

48  

5. ความแปรปรวนทางพนธกรรมของตนพช (Somaclonal variation) เปนลกษณะของตนพชทแตกตางไปจากเดมอาจเปนการเปลยนแปลงโดยถาวรหรอกลบมาเปนแบบเดมกไดปญหาตางๆดงกลาวเมอเกดขนแลวตางสงผลใหตนพชเหลานนเจรญเตบโตนอยลงหรอตายในทสดการหาวธแกไขคงเปนไปไดยากแตควรเรมตนทางานใหมดวยความระมดระวงในทกลาดบขนตอนตงแตการฟอกฆาเชอวธการตดและวางเนอเยอพชสตรอาหารทใชเทคนคปลอดเชอความสะอาดของเครองมอทผานการฆาเชอแลวเปนตนแตปญหาอปสรรคทเกดกบงานขยายพนธพชดวยวธเพาะเลยงเนอเยอเปนปญหาทแกไขไดหากปฏบตตามหลกเกณฑและใหความสาคญกบเทคนคปลอดเชอผลสาเรจของงานผลต-ขยายพนธพชบรรลวตถประสงคแนนอน

49  

ใบงาน เรองการเพาะเลยงเนอเยอ

จงตอบตาถามตอไปน

1. จงอธบายความสาคญของการเพาะเลยงเนอเยอ ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................................................................

1. จงอธบายวธการเพาะเลยงเนอเยอ ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................................................................

50  

แผนการเรยนรประจาบท

บทท 6 ประโยชนและผลกระทบของเทคโนโลยชวภาพตอมนษย สงแวดลอม สงคมและเศรษฐกจ

สาระสาคญ ประโยชนและผลกระทบของเทคโนโลยชวภาพ ในปจจบนเทคโนโลยชวภาพถกนามาใชประโยชนในดานตาง ๆ ทงในดานเกษตรกรรม ดานอตสาหกรรม ดานการแพทย ดานอาหาร ดานสงแวดลอม ดานการผลตพลงงาน ฯลฯ ยงมผลกระทบในเรองความหวาดกลวในเรองความปลอดภยของมนษย และความขดแยงกบธรรมชาตของมนษย

ผลการเรยนรทคาดหวง 1.สามารถอธบายปจจยทมผลตอเทคโนโลยชวภาพได 2.สามารถอธบายประโยชนและผลของเทคโนโลยชวภาพตอชวตและสงแวดลอมได

ขอบขายเนอหา ประโยชนและผลกระทบของเทคโนโลยชวภาพตอมนษย สงแวดลอม สงคมและเศรษฐกจ

กจกรรมการเรยนร 1. ศกษาเนอหา บทท 6 ประโยชนและผลกระทบของเทคโนโลยชวภาพตอมนษย สงแวดลอม สงคมและเศรษฐกจ 2. สบคนขอมลเพมเตม เรอง ประโยชนและผลกระทบของเทคโนโลยชวภาพ จากแหลงเรยนรอน ๆ 3. ทาใบงาน เรอง ประโยชนและผลกระทบของเทคโนโลยชวภาพตอมนษย สงแวดลอม สงคมและเศรษฐกจ

สอประกอบการเรยนร 1. เนอหา บทท 6 ประโยชนและผลกระทบของเทคโนโลยชวภาพตอมนษย สงแวดลอม สงคมและ

เศรษฐกจ 2. ใบงาน เรอง ประโยชนและผลกระทบของเทคโนโลยชวภาพตอมนษย สงแวดลอม สงคมและ

เศรษฐกจ 3. แหลงเรยนร สาหรบการสบคนขอมลเพมเตม

ประเมนผล 1. ประเมนผลกจากการทาใบงาน

51  

บทท 6

เรอง ประโยชนและผลกระทบของเทคโนโลยชวภาพตอมนษย สงแวดลอม สงคมและเศรษฐกจ

เทคโนโลยชวภาพทนามาใชประโยชนในประเทศไทย ประเทศไทยไดมคนควาทางดานเทคโนโลยชวภาพ เพอทาประโยชนตอประเทศ ซงสวนใหญจะเปนเทคโนโลยชวภาพดานการเกษตร เชน 1. การเพาะเลยงเนอเยอ ไดแก การขยายและปรบปรงพนธกลวย กลวยไม ไผ ไมดอกไมประดบ หญาแฝก 2.การปรบปรงพนธพช ไดแก การปรบปรงพนธมะเขอเทศ พรก ถวฝกยาว ใหตานทานตอศตรพช ดวยเทคนคการตดตอยน การพฒนาพชทนแลง ทนสภาพดนเคม และดนกรด เชน ขาว การปรบปรงและขยายพนธพชทเหมาะสมกบเกษตรทสง เชน สตรอเบอรร มนฝรง การผลตสตอเบอรรสาหรบปลกในภาคเหนอ และอสาน การพฒนาพนธพชตานทานโรค เชน มะเขอเทศ มะละกอ 3. การพฒนาและปรบปรงพนธสตว ไดแก การขยายพนธโคนมทใหนานมสงโดยวธ ปฏสนธในหลอดแกว และการฝากถายตวออน การลดการแพรระบาดของโรคสตว โดยพฒนาวธการตรวจวนจฉยทรวดเรว เชน การตรวจพยาธใบไมในตบในกระบอ การตรวจหาไวรสสาเหตโรคหวเหลอง และจดขาว จดแดงในกงกลาดา 4.การผลตปยชวภาพ เชน ปยคอก ปยหมก จลนทรยตรงไนโตรเจน และปยสาหราย 5.การควบคมโรคและแมลงโดยจลนทรย เชน การใชจลนทรยควบคมโรคในแปลงปลกมะเขอเทศ ขง สตรอเบอรร การใชเชอราบางชนดควบคมกาจดโรครากเนาของทเรยนและผลไมอน ๆ ควบคมโรคไสเดอน ฝอย ราก ปม การใชแบคทเรยหรอสารสกดจากแบคทเรยในการควบคมและกาจดแมลง เชน การใชแบคทเรยกาจดลกนาและยงทเปนพาหะนาโรคไขสมองอกเสบ และโรคมาลาเรย นอกจากดานการเกษตรแลว ประเทศไทยยงมการพฒนาเทคโนโยลชวภาพเพอประโยชนดานอน ๆอก เชน การพฒนาเทคโนโลยลายพมพดเอนเอ เพอการตรวจการปลอมปนขาวหอมมะลและการตรวจพนธปลาทนา การวจยและพฒนาทางการแพทย ไดแก การตรวจวนจฉยโรคไขเลอดออก โรคทางเดนอาหาร การพฒนาวธการตรวจหาสารตอตานมาลาเรย วณโรค จากพชและจลนทรย การพฒนาการเลยงเซลลมนษย และสตว การเพมคณภาพผลผลตการเกษตร เชน การปรบลดสารโคเลสเตอรอลในไขไก การพฒนาผลไมใหสกชา การพฒนาอาหารใหมสวนปองกนและรกษาโรคได เชน การศกษาสารทเจรญเตมโตในนานม

52  

ปจจบน เทคโนโลยชวภาพถกนามาใชประโยชนอยางกวางขวางกอใหเกดความหวงใหม ๆ ทจะพฒนาสงมชวตตาง ๆ ใหมประสทธภาพและคณภาพใหดยงขน ดงนน จงมบทบาทสาคญตอคณภาพชวตของมนษยดวย ทงน ควรคดตามขาวสารความกาวหนาดานเทคโนโลยชวภาพ รวมถงความเสยงทอาจเกดผลกระทบตอตนเองและสงแวดลอมและอานฉลากสนคา กอนการตดสนใจ ประโยชนและผลกระทบของเทคโนโลยชวภาพ

ประโยชนของเทคโนโลยชวภาพ ในปจจบนเทคโนโลยชวภาพไดถกนามาใชประโยชนในดานตาง ๆ ไดแก

1.ดานเกษตรกรรม 1.1 การผสมพนธสตวและการปรบปรงพนธสตว การปรบปรงพนธสตวโดยการนาสตวพนธดจากประเทศซงออนแอ ไมสามารถทนตอสภาอวกาศของไทยมาผสมพนธกบพนธพนเมอง เพอใหไดลกผสมทมลกษณะดเหมอนกบพนธตางประเทศทแขงแรง ทนทานตอโรคและทนตอสภาพภมอากาศของเมองไทย และทสาคญคอราคาตา 1.2 การปรบปรงพนธพชและการผลตพชพนธใหม เชน พชไร ผก ไมดอก 1.3 การควบคมศตรพชโดยชววธ

2. ดานอตสาหกรรม 2.1 การถายฝากตวออน ทาใหเพมปรมาณและคณภาพของโคนมและโคเนอ เพอนามาใชในอตสาหกรรมการผลตเนอววและนานมวว 2.2 การผสมเทยมสตวบกและสตวนา เพอเพมปรมาณและคณภาพสตวบกและสตวนา ทาใหเกดการพฒนาอตสาหกรรมการแชเยนเนอสตวและการผลตอาหารกระปอง 2.3 พนธวศวกรรม โดยนาผลตผลของยนมาใชประโยชนและผลตเปนอตสาหกรรม เชน ผลตยา ผลตวคซน นายาสาหรบตรวจวนจฉยโรค ยาตานเนองอก ฮอรโมนอนซลนรกษาโรคเบาหวาน ฮอรโมนเรงการเจรญเตมโตของคน เปนตน 2.4 ผลตฮอรโมนเรงการเจรญเตมโตของสตว โดยการนายนสรางฮอรโมนเรงการเจรญเตมโตของววและของคนมาฉดเขาไปในรงไขทเพงผสมของหม พบวาหมจะมการเจรญเตมโตดกวาหมปกต 2.5 ผลตสตวแปลงพนธใหมลกษณะโตเรว เพมผลผลต หรอมภมตานทาน เชน แกะทใหนานมเพมขน ไกทตานทานไวรส

3.ดานการแพทย 3.1 การใชยนบาบดโรค เชน การรกษาโรคไขกระดกทสรางโกลบนผดปรกต การดแลรกษาเดกทตดเชองาย การรกษาผปวยทเปนมะเรง เปนตน 3.2 การตรวจวนจฉยหรอตรวจพาหะจากยน เพอตรวจสอบโรคธาลสซเมย โรคโลหตจางสภาวะปญญาออน ยนทอาจทาใหเกดมะเรง เปนตน 3.3 การใชประโยชนจากการตรวจลายพมพจากยนของสงมชวต เชน การสบหาตวผตองสงสยในคดตาง ๆ การตรวจสอบความเปนพอ-แม-ลกกน การตรวจสอบพนธสตวเศรษฐกจตาง ๆ 4.ดานอาหาร 4.1 เพมปรมาณเนอสตวทงสตวบกและสตวนา ไดแก กระบอ สกร สวนสตวนามทงสตวนาจดและสตวนาเคม จาพวกปลา กง หอย ตาง ๆ ซงเนอสตวเปนแหลงสารโปรตนทสาคญมาก 4.2 เพมผลผลตจากสตว เชน นานมวว ไขเปด ไขไก เปนตน

53  

4.3 เพมผลตภณฑทแปรรปจากผลผลตของสตว เชน เนย นมผง นมเปรยว และโยเกรต เปนตน ทาใหเรามอาหารหลากหลายทเปนประโยชนมากมาย

5. ดานสงแวดลอม 5.1 การใชจลนทรยชวยรกษาสภาพแวดลอม โดยการคดเลอกและปรบปรงพนธจลนทรยใหมประสทธภาพในการยอยสลายสงขน แลวนาไปใชขจดของเสย 5.2 การคนหาทรพยากรธรรมชาตมาใชประโยชนและการสรางทรพยากรใหม 6.ดานการผลตพลงงาน 6.1 แหลงพลงงานทไดจากชวมวล คอ แอลกอฮอลชนดตางๆ และอาซโตน ซงไดจากการแปรรป แปง นาตาล หรอเซลลโลส โดยใชจลนทรย 6.2 แกสชวภาพ คอ แกสทเกดจากการทจลนทรยยอยสลายอนทรยวตถ โดยไมตองใชออกซเจน ซงจะเกดแกสมเทนมากทสด (ไมมส ไมมกลนและตดไฟได )แกสคารบอนไดออกไซด แกสไนโตรเจน แกสไฮโตรเจน ฯลฯ

ผลของเทคโนโลยชวภาพดานการตดตอพนธกรรม การนาเทคโนโลยการตดตอพนธกรรมมาใช เพอใหจลนทรยสามารถผลตสารหรอผลตภณฑบางชนด หรอ ผลตพชทตานทานตอแมลงศตรพช โรคพช และยาปราบวชพช และปรบปรงพนธใหมผลผลตทมคณภาพดขน ซงสงมชวตทไดจากการตดตอพนธกรรมน เรยกวา จเอมโอ(GMO) เปนชอยอมาจากคาวา Genetically Modified Organism พช จเอมโอ สวนใหญ ไดแก ขาวโพด และฝายทตานทานแมลง ถวเหลองตานทานยาปราบศตรพช มะละกอ และมนฝรงตานทานโรค แมวาเทคโนโลยชวภาพนน มประโยชนในการพฒนา พนธพช พนธสตว ใหมผลผลตทมปรมาณและคณภาพสง และมตนทนการผลตตากตาม แตกยงไมมหลกฐานทแนนอนยนยนไดวาพชทตดตอยนจะไมสงผลกระทบตอสภาพแวดลอม และความหลากหลายทางชวภาพ ทงน มการทดสอบการปลกพช จเอมโอ ทวโลก ดงน 1.พชไรทนทานตอสารเคมกาจดวชพช เพอลดการใชยาปราบวชพชในปรมาณมาก 2.พชไรทนทานตอยาฆาแมลง กาจดวชพช 3.พชไรทนทานตอไวรส ไดแก มะละกอ และนาเตา ผลกระทบของการใชเทคโนโลยชวภาพ การพฒนาเทคโนโลยชวภาพ ทาใหเกดความหวาดกลวในเรองความปลอดภยของมนษย และจรยธรรมของเทคโนโลยชวภาพทมตอสาธารณะชน โดยกลววามนษยจะเขาไปจดระบบสงมชวต ซงอาจทาใหเกดความวบตทางสงแวดลอม และการแพทย หรออาจนาไปสการขดแยงกบธรรมชาตของมนษย เชน การผลตเชอโรคชนดรายแรงเพอใชในสงครามเชอโรค การใชสารพนธกรรมของพชจากประเทศกาลงพฒนาเพอหวงกาไร ดงนน การใชเทคโนโลยชวภาพอยางถกตองและเหมาะสม จงจะกอใหเกดความมนคงในการดารงชวต แตถาใชอยางไมมความตระหนกถงผลในดานความปลอดภยและไมมจรยธรรมตอสาธารณะชนแลว อาจเกดผลกระทบได

ผลกระทบของสงมชวต จเอมโอ พบวาสงมชวต จเอมโอ เคยสงผลกระทบ ดงน

1.ผลกระทบตอความหลากหลายทางชวภาพ

54  

พบวา พชทตดแตงพนธกรรมสงผลตอแมลงทชวยผสมเกสร และพบวาแมลงเตาทองทเลยงดวยเพลยออนทเลยงในมนฝรงตดตอยน วางไขนอยลง 1 ใน 3 และมอายสนกวาปกตครงหนง เมอเปรยบเทยบกบแมลงเตาทองทเลยงดวยเพลยออนทเลยงดวยมนฝรงทวๆไป

2.ผลกระทบตอชวตและสงแวดลอม ผลกระทบของสงมชวต จเอมโอ ตอชวตของผบรโภค นน เคยเกดขนบางแลว โดยบรษทผลต

อาหารเสรมประเภทวตามน บ 2 โดยใชเทคนคพนธวศวกรรม และนามาขายในสหรบอเมรกา หลงจากนนพบวามผบรโภคปวยดวยอาการกลามเนอผดปกต เกอบ 5,000 คน โดยมอาการเจบปวด และมอาการทางระบบประสาทรวมดวย ทาใหมผเสยชวต 37 คน และพการอยางถาวร เกอบ 1,500 คน

การศกษาหาความร เพอทจะเรยนรและเขาใจเกยวกบเทคโนโลยชวภาพใหมากขนนนควรตดตามขาวสารความกาวหนา การใชประโยชน รวมถงความเสยงทอาจเกดผลกระทบตอตนเอง และสงแวดลอมเพอกาหนดทางเลอกของตนเองไดอยางปลอดภย

55  

ใบงาน ประโยชนและผลกระทบของเทคโนโลยชวภาพตอมนษย

สงแวดลอมและเศรษฐกจได จงตอบตาถามตอไปน

1. จงบอกประโยชนของเทคโนโลยชวภาพมา 5 ขอ ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................................................................

1. จงบอกผลกระทบทเกดจากของเทคโนโลยชวภาพมา 5 ขอ ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................................................................

56  

บรรณานกรม http://api.ning.com/files/KgzHHUbL9Okk3SaYYB2*MMc0CQaTiPoiGnqXCUla4u4dJG9ATW5xgi*X

LHMBV9Wt5vQhOnhFmcqgYUAbIycYx8-42fCFkRpV/P1010961.JPG?width=721 (สบคนเมอ วนท 25 กนยายน 2558) http://www.rspg.or.th/information/pic/tissue/ts_06.jpg(สบคนเมอวนท 25 กนยายน 2558) http://www.thaigoodview.com/library/contest2553/type2/ science04/24/images/ 091353_1433_3.jpg (สบคนเมอวนท 26 กนยายน 2558) http://www.rspg.or.th/information/information_11-1.html(สบคนเมอวนท 28 กนยายน 2558) http://110.77.138.105/files/km/km1/km_1.pdf (สบคนเมอวนท 28 กนยายน 2558) http://www.rspg.or.th/information/pic/tissue/ts_02.jpg( สบคนเมอวนท 28 กนยายน 2558) http://fieldtrip.ipst.ac.th/backend/images/resources/agriculture/content_pic/ agriculture_9_3.jpg (สบคนเมอวนท 28 กนยายน 2558) สานกงาน กศน. 2551. กองพฒนาการศกษานอกโรงเรยน หนงสอเรยนสาระความรพนฐาน รายวชา วทยาศาสตร(พว31001) ระดบมธยมศกษาตอนปลาย. กรงเทพฯ. 359 น. วโรจนไววานชกจ , พ.บ., อาจารย, ภาควชาเวชศาสตรชนสตร คณะแพทยศาสตรจฬาลงกรณ มหาวทยาลย ,มกราคม 2544. http://medinfo.psu.ac.th/smj2/191/1919.html ( สบคนเมอวนท 25 กนยายน 2558)

57  

คณะผจดทา

ทปรกษา

นางออมสน บญวงษ ผอานวยการ กศน.อาเภอแมวาง คณะผจดทา

นายบญรตน ปญโญ คร กศน.ตาบล กศน.อาเภอแมวาง นายยรนนท ขนแขงบญ คร กศน.ตาบล กศน.อาเภอแมวาง

58  

คณะบรรณาธการ/ปรบปรงแกไข

ทปรกษา

นายศภกร ศรศกดา ผอานวยการสานกงาน กศน.จงหวดเชยงใหม นางมนา กตชานนท รองผอานวยการสานกงาน กศน.จงหวดเชยงใหม

คณะบรรณาธการ/ปรบปรงแกไข

นางนรมล บญช ผอานวยการ กศน.อาเภอไชยปราการ ประธานกรรมการ นางจฑามาศ วงษศร ครชานาญการพเศษ กศน.อาเภอแมรม กรรมการ นางวฒนย พฒนยกานต ครชานาญการพเศษ กศน.อาเภอหางดง กรรมการ นางจารว มะโนวงค ครชานาญการ กศน.อาเภอดอยสะเกด กรรมการ นางนชาภา สลกจตร ครชานาญการ กศน.อาเภอแมแตง กรรมการ นางพมพใจ โนจะ คร คศ.1 กศน.อาเภอแมวาง กรรมการ นางยพน คาวน คร คศ.1 กศน.อาเภอฮอด กรรมการ นางสาววรยาภรณ นามวงศพรหม คร กศน.ตาบล กศน.อาเภอเมอง กรรมการ นางเบญจพรรณ ปนกา คร กศน.ตาบล กศน.อาเภอแมรม กรรมการ นายศรณยภทร จกรแกว คร กศน.ตาบล กศน.อาเภอแมแตง กรรมการ นางสาวณฐกฤตา มะณแสน คร กศน.ตาบล กศน.อาเภอดอยสะเกด กรรมการ นางสาวณฐมน บญเทยม คร กศน.ตาบล กศน.อาเภอเชยงดาว กรรมการ นางโยธกา ธระวาสน ครอาสาฯ กศน.อาเภอดอยสะเกด กรรมการ นางสาวภาสน สงหรตนพนธ บรรณารกษ สานกงาน กศน.จงหวดเชยงใหม กรรมการ

และเลขานการ