Diplomatija Hladnog rata Tomovi 12/34, Pajovi 12/35, Stojanovi 12/47

Hladni rat Tomovi 12/34, Pajovi 12/35, Stojanovi 12/47

UNIVERZITET CRNE GOREFAKULTET POLITIKIH NAUKA

MEUNARODNI ODNOSISEMINARSKI RAD: HLADNORATOVSKI SISTEM MEUNARODNIH ODNOSAAutori:

Mentor:

Bojana Tomovi 12/34

Doc. dr Boris VukieviJelena Pajovi 12/35

Mr Nenad KoprivicaMarina Stojanovi 12/47Podgorica, Februar 2014SADRAJ: 1. Uvod . 3

1.1. Hronoloko ispitivanje termina ..3

1.2. Kada je hladni rat poeo? ...... 4 2. U smjeru hladnog rata ..... 63. Hladni rat ... 7

3.1. Trumanova politika i Maralov plan .......... 7

3.2. NATO, Berlinska kriza i politika containmenta SSSR-a .. 94. Evropa u doba Hladnog rata.... 9

4.1 Zapadnoevropske pozicije i ujedinjenje .105. Bipolarni model meunarodnih odnosa ..... 10

5.1. Osnovne karakteristike bipolarnog modela ........ 116. Karakteristike diplomatije hladnog rata ...127. Vojno tehnoloki razvoj .12

6.1. Sputnik ... .138. pijunaa ... 13

7.1. pijunski zrakoplov ,,U-2 . 159. Zakljuak ... 169. Bibliografija ... 17HLADNORATOVSKI SISTEM MEUNARODNIH ODNOSA 1.UVODDrugi svjetski rat je u potpunosti izmijenio dotadanji tok meunarodnih odnosa. Rat je bio totalan i u njemu je uestvovao veliki broj drava koje su pripadale ili Silama Osovine ili Velikoj antifaistikoj koaliciji. Jo za vrijeme trajanja samog rata, u okviru antifaistie koalcije, postojao je niz nerijeenih pitanja koja su postepeno oteavala odnose meu saveznicima, posebno na relaciji Moskva- Vaington. Hladni rat je stanje otvorenog neprijateljstva, stalnog bipolarnog suparnitva i borbe izmeu drava suprotnih drutveno-politikih i ekonomskih sistema, a u kojem je Zapad pokuao zaustaviti promjene nastale nakon Drugog svjetskog rata. Za vrijeme trajanja Hladnog rata itav meunarodni ivot odvijao se unutar dvaju zatvorenih sistema: istonog na elu sa Sovjetskom Rusijom i zapadnog koji su predvodile SAD. Ovaj period je znaajan iz razloga to unosi velike promjene u ukupnu strukturu meunarodne zajednice.Termin hladni rat izaziva razliita miljenja i komentare, a postoje i razliitita objanjenja porijekla i vremena nastanka datog termina.

1.1. Hronoloko ispitivanje termina1. Poljski teoretiar Remigjusz Bierzanek se poziva na panskog istoriara L.Garciu Ariasa koji je prvi upotrebio taj termin opisujui odnose izmeu panske drave i drava islama. panski kralj Juan Manuel je opisivao taj rat kao hladan jer on niti nosi sa sobom mir, niti nosi slavu onome ko ga vodi.

2. Walter Lippmann, autor knjige The Cold War, koja je u velikoj mjeri uticala na irenje ovog termina, tvrdio je da je taj termin preuzeo iz francuske terminologije 30-ih godina.3. Pojedini istraivai e opovrgnuti njegovu tvrdnju i zakljuiti da se ovaj termin prvi put pojavio u Larousseu 1948.g. nakon to je uveden u politiku orbitu.

4. Bernard Baruch je 16-og aprila 1947. godine je u svom govoru u Junoj Karolini iskoristio ovaj termin, ali nije uspio da ga popularizuje. Godina 1947. se prihvata kao godina nastanka ovog termina, ali tek sa izlaskom Lippmanove knjige, ovaj termin je dobija iru upotrebu. 1.2. Kada je hladni rat poeo?to se tie zapadnih pristupa ovom problemu, moemo izdvojiti miljenja sljedeih autora:1. Britanski autor Desmond Donnelly napominje da su stvarni uzroci hladnog rata nastali u nastojanju Carske Rusije da ne zaostane za Britanskim osvajakim pohodima u Aziji, to znai da su dvije suprotne doktrine nastale znatno prije Oktobarske revolucije i da je tu zaetak konfrontacije velikodravnih interesa.2. Ameriki autori D.S.Fleming i F.L.Schuman svojim pisanjem bitno utiu na stvaranje tzv. kole revizionizma. Hladni rat stavljaju u druge istorijske okvire i govore o tome ta je kapitalistiki svijet, predvoen SAD-om, preduzeo protiv socijalizma nakon Oktobarske revolucije. To razdoblje straha i sumnjiavosti koje je uslijedilo nakon Oktobra se razvijalo ak i u danima Velike antihitlerovske koalicije. Ova dva autora tvrede da su poeci ipak bili u vruem ratu izmeu Istoka i Zapada 1918-1921.3. John F.O.Conor postavlja poetak hladnog rata u dane nakon Oktobarske revolucije i tvrdi da je likvidiranje cara Nikolaja Romanova i njegove porodice na zapadu bilo ocijenjeno kao akt terorizma. Zapad je elo pomoi ostacima carske Rusije, pa dolazi do sukoba koji svoj konaan oblik dobija u poslijeratnom periodu.4. Philip Winsdor naglaava da je u ukupnoj istoriji meunarodnih odnosa posebno vana Srednja Evropa i tzv. njemako pitanje, jer se Njemaka pojavljuje kao sredinji element hladnog rata, naroito od 1939.g.

5. Salvador Madariage tvrdi da je hladni rat poeo tokom Drugog svjetskog rata, jer su se tu izrazile neke specifinosti viestrane konfrontacije. Tokom Drugog svjetskog rata postojala je triangularna borba iz koje su se izrodili poslijeratni odnosi koji dovode do hladnog rata.6. Ameriki autor Robin Winks takoe posmatra hladni rat kao sastavni dio zbivanja u Drugom svjetskom ratu, ali on tome dodaje i suprotnosti izmeu Istoka i Zapada koje su se nagomilale tokom istorije.7. Britanski autor Evan Luard nastoji odrediti taan datum poetka hladnog rata, a to je po njemu 5.januar 1945.godine.U radovima autora iz biveg Sovjetskog Saveza i istono-evropskih zemalja, nastanak hladnog rata postavlja se prvenstveno u okviru novog ,,otrog kursa Trumanove administracije. Moemo izdvojiti sljedea miljenja istonoevropskih autora:

1. Zajedniko djelo grupe sovjetskih autora Mezdunarodnye otnosenija posle vtoroj mirovoj voiny naglaava da je borba amerikog imperijalizma za svjetsku hegemoniju, njegova politika s pozicija sile i sl. proizvelo najnegativniji uticaj na meunarodnu situaciju i postala glavni uzrok hladnog rata. 2. Slino shvatanje se nalazi i u Diplomatieskom slovaru u kojem se gdje se smatra da su prve korake u hladnom ratu preduzeli vladajui krugovi SAD-a i Velike Britanije protiv SSSR-a.To je proizilazilo iz nove Trumanove politike. Nakon Potsdamske konferencije ove sile su poele primjenjivati ,,otre oblike hladnog rata .8. Poljski autor Ryszard Frelek u svojoj monografiji Istorija hladnog rata sveobuhvatno prouava odnose u poslijeratnom svijetu i etape hladnoratovskog sueljavanja, i priklanja se shvatanju da je hladni rat izbio u periodu 1947-1949.2. U SMJERU HLADNOG RATA Trumanova politika. U mnogobrojnim analizama Hladnog rata, kao poetna faza te politike smatrju se prve dvije sedmice predsjednikog mandata Harija Trumana, koji je odmah po stupanju na dunost bio jasan da e sprovoditi tkz. vrsti kurs u odnosu prema Sovjetskom savezu i da na taj zahtijeva ustupke od biveg saveznika. Neki od glavnih povoda ameriko-sovjetskog sukoba su: ulazak amerikog garnizona u Berlin, pitanja okupacionih zona u Austriji, kao i duge rasprave o pravu veta u Ujedinjenim Nacijama. Britanski premijer eril je predlagao novi sastanak zemalja pobjednica, jer je elio da osigura da se Amerika nee ponovo okrenuti izolacionizmu i ostaviti Britaniju samu protiv imperijalistikog SSSR-a.Postdamska konferencija je bio najdui i posljednji sastanak SAD-a, SSSR-a i Velike Britanije. Predstavnici drava su teko dolazili do kopromisa jer je Truman elio da rijee probleme ureenja osloboenih zemalja na istoku, dok Staljin o tome nije elio da raspravlja, ve se okretao pitanjima ratnih reparacija i sudbinom Njemake. Truman se nadao da e glas o finalnom testu atomske bombe zaplaiti Staljina i natjerati ga na kompromis, ali Staljin nije pokazao posebno interesovanje. Jedino je rekao da mu je drago to to uje i da se nada da e 'atomsku bombu dobro upotrijebiti protiv Japanaca.'

Bacanje atomske bombe na Hiroimu i Nagasaki irom svijeta je dobijalo kritke (i opravdanja i prijekore), ali za diplomatiju je imalo drugaiji znaaj jer sa njim poinje period tzv. atomske diplomatije. Po rijeima D. Fleminga: Amerika odluka o upotrebi atomskog oruja oznaila je odluan kraj ratnom saveznitvu sa Sovjetskim savezom i poetak poslijeratnog suparnitva.

SAD i SSSR imale su razliite koncepcije o meunarodnim odnosima i njihovoj ulozi u njima.Amerika spoljna politika nakon rata svodila se na to da SAD zadi mjesto vodee svjetske sile (podrazumijevajui njen monopol nad atomskom bombom) i da proiri svoj uticaj u ostatku svijeta. Ovo nam slikovito opisuje izjava predsjednika Trumana: Ne moemo izbjegavati odgovornost koju nam postavlja na poloaj kao najsnanije drave svijeta... Svi napori, sve tenje, itav razum nae vlade i naroda trebaju biti koncentrisani na izvrenje jednog zadatka- na stvaranje maksimalnog uticaja na dalji razvoj meunarodnih dogaaja.Spoljna politika SSSR-a. Staljin je u poslijeratnim godinama imao elju da se savezniki ugovori ispotuju, i da se nastavi saradnja vodeih sila, ali smrt Roosevelta i dolazak Trumana na vlast joj je stao na put. Zapadne sile su izjednaavale komunizam sa sovjetskim velikodravnim interesom, i plaile se od internacionalne komunistike akcije. Staljin, zapravo, nije dozvoljavao da u onim predjelima polodnim za razvoj socijalizma, do revolucije doe, plaei se da e naruiti sporazume i izazvati zapadne reakcije. Meutim njegova sumnja u zapadne zemlje (zbog preanjeg iskustva) ga je vodila dalje u izjednaavanju komunizma i teritorijalnih zahvata (irenje socijalizma gdje se to smatralo prihvatljivim).

Zbog smanjenog uticaja u svijetu, nakon to je SSSR poeo iriti uticaj u istonoj Evropi i na Balkanu, u SAD-u se javlja jako antikomunistiko raspoloenje koje e obilovati spoljnu politiku SAD-a, kojoj e pristupiti i dobar dio zapane Evrope. Samim tim, odnosi se poinju polarizovati i okupljati oko dvije sile SAD-a i SSSR-a.3. HLADNI RAT 3.1. Trumanova politika i Maralov planMnogi smatraju erilov govor u Fultonu prvom najavom hladnog rata. U njemu je on upotrijebio izraz gvozdena zavjesa i pozvao na stvaranje zajednice koja govori engleskim jezikom. Ovaj govor bio je dio velike kampanje koja je teila prekidu svih moguih komunikacija imeu nekadanjih saveznica. Staljin je na ovo rekao da je Gospodin eril zauzeo poziciju potpaljivaa rata. Prve izbore u istonoj Evropi na kojima je pobijedila komunistika partija na Zapadu su proglasili nelagalnim, a prisutnost sovjetskih snaga u Manduriji i Iranu je smatrana pokuajem sovjetske ekspanzije. Nisu postojali dokazi da Staljin tei pogoranju odnosa sa Zapadom, ali njegov govor povodom proglaenja petogodinjeg plana 1946.godine je protumaen u tom kontekstu.Trumanova doktrina je imala za cilj prenoenje amerikih tradicionalnih vrijednosti na evropsko tlo, kao i odravanje devetnaestovjekovne ravnotee izmeu Starog i Novog svijeta, koju je komunizam teio naruiti. Meutim cilj ove doktrine nije bila samo pomo SAD-a u meunarodnim odnosima, ve se pomo slobodnim narodima odnosila i na mogunost amerikog vojnog i ekonomskog djelovanja u predjelima u kojima ranije nije imala velikog uticaja (npr. juna Evropa). Ova spoljno politika doktrina najavljivala je da SAD planira globalnu intervencionistiku politiku protiv komunizma, sa pravom arbitrarnog odluivanja koje karakteristike ine neke pojave komunistikim. U osnovi amerikog imperijalizma 20-og vijeka leala je ekonomska ekspanzija jer su najvei konkurenti SAD-a iz rata izali slabi, a prijetnju tome su inile zemlje koje su se okretale planskoj privredi, na ijem je elu SSSR. Sa druge strane Staljin nije imao ekonomsku ni vojnu mo da parira SAD-u na globalnom nivou. On se i dalje zadovoljavao jaanjem sovjetske drave i irenjem socijalizma u zemljama tzv. istonog bloka, i ostavljajui ostatak svijeta u rukama kapitalizma. Ovo je SAD-u odgovaralo, i nastavio je radei na tome da se djelovanje SSSR-a zadri u tim granicama.

Maralovim planom se predvialo povezivanje i zajedniko djelovanje evropskih zemalja i bio je ponuen svim zemljama ukljuujui i istonoevropske zemlje i Sovjetski Savez. U SSSR-u je smatrano da je Maralov plan pokuaj ekonomskog osvajanja ostatka Evrope. SSSR je ovakvoj amerikoj politici parirao nizom bilateralnih sporazuma o prijateljstvu. Pobjeda KP Kine i KP ehoslovake smatana je razultatom mekog kursa americke politike.3.2. NATO, Berlinska kriza i politika containmenta SSSR-a

Jedanaestog juna 1948.godine doneena je tzv. Venderbergova rezolucija koja je isticala da se SAD mora povezati sa zapadnoevropskim zemljama radi odbrane zajednike sigurnosti. Nakon niza tajnih kosultacija u aprilu 1949.godine osnovan je NATO pakt. U meuvremenu dolo je do Berlinske krize kada su saveznice osnovale SR Njemaku a SSSR DR Njemaku i blokirao zapadni Berlin, pa su saveznice morale organizovati vazduni most.Doktrina containmenta je amerika vanjskopolitika koncepcija koja se odnosila na ograniavanje sovjetske akcije i okruivanje socijalistikih zemalja, kidanja kontakata i sl. Kao odgovor na stvaranje NATO pakta, SSSR 1947.godine osniva Informbiro, 1949.godine lansira SEV (nasuprot Maralovom planu). Iste godine SSSR je izvrio prvu atomsku eksploziju.4. EVROPA U DOBA HLADNOG RATAOdmah nakon Drugog svjetskog rata, vrlo jasno je do izraaja doao konflikt izmeu Istoka i Zapada, to je dovelo do jaanja svih onih snaga koje su se zauzimale za stvaranje jedinstvene Zapadne Evrope. Vodee politike snage na Zapadu, suoivi se sa izazovima koje je predstavljao Staljinov Sovjetski Savez i irenje socijalizma u drugim dijelovima svijeta (Azija), bile su uvjerene da je tada kucnuo as za ujedinjenje Evrope. Djelujui zajedno, zapadnoeuropske politike graanske snage i amerika politika krili su put novom shvaanju europskoga jedinstva, ali isto tako i konkretizaciji te ideje u institucionalnom obliku. Zapadna Evropa tog perioda, predstavljala je vano podruje za Ameriku. U ovom dijelu Evrope trebalo je zaustaviti dalje irenje socijalizma. Isto tako, u Sjedinjenim Dravama je postojalo vrsto vjerovanje da e ojaana Zapadna Evropa biti znaajan dio atlantizma, i da e osnaene zapadnoevropske zemlje biti u stanju da ispune zadatke iz okvira amerikog globalizma, posebno u odnosu prema suprotnom bloku. 4.1 Zapadnoevropske pozicije i ujedinjenje

Svjesni podjele Evrope, hladnog rata i napetih meunarodnih odnosa, predstavnici zapadnoevropske politike su eljeli da se to prije oformi ujedinjena Evropa, a njihovi najvaniji planovi politikog i ekonomskog karaktera mogli su se ostvariti jedino udruavajui se sa Amerikom. Centar politike moi vie nije bila Evropa. Svijet postaje bipolaran. Amerika i Rusija istupaju na scenu. Evropi ne ostaje nita drugo, do da se priljubi uz Ameriku, i eka trenutak kada e nastupiti doba kada e ujedinjena Evropa moi govoriti vlastitim politikim jezikom. 5. BIPOLARNI MODEL MEUNARODNIH ODNOSA

Bipolarni meunarodni odnosi u doba hladnog rata pokuali su zatvoriti meunarodne odnose samo u blokovske okvire, to je trebalo voditi tome da se glavni sadraji meunarodnih odnosa deavaju samo u zatvorenim i otro suprostavljenim blokovskim skupinama. Time je i sadraj univerzalnih meunarodnih odnosa trebao biti ogranien iskljuivo na blokovske aktere, i u takvoj situaciji nije bilo mjesta za neutralne drave, i za onih nekoliko zemalja koje su pokuavale voditi politiku nevezivanja za vojno-politike blokove.5.1. Osnovne karakteristike svjetskog bipolarnog sistema: Vojna i diplomatska sila okupljene su oko dva velika sredita, koja istovremeno svojom moi i autoritetom ine lideri velikih saveza; Ove strukture vode ostale drave lanice koje zbog svog poloaja i rasporeda snaga u ukupnosti meunarodnih odnosa moraju da prihvate takvu politiku; Interakcija i odnosi se odvijaju uglavnom izmeu dva lidera suprotnog bloka i izmeu elnika i lanica njihove strukture; Sredinja pitanja odnosa u bipolarnoj strukturi meunarodnih odnosa se veu uz ideoloke vrijednosti i njihove raspodjele u svijetu; SSSR je izaao iz rata kao jedna od dvije najsnanije sile, a time je istovremeno probijena blokada i on je mogao sklapati pol.saveze koji su bitno uticali na dalji razvoj meunarodnih odnosa; Nakon rata je izmijenjena i slika Evrope u kojoj je nekoliko zemalja krenulo putem izgradnje tzv.socijalistikog drutva; U zapadnom svijetu su SAD,na osnovi svoje opte ekonomske,vojne i politike sile postale apsolutni lider i hegemon; U godinama rata sazrijevali su uslovi za jaanje ideja narodnooslobodilakih pokreta,koji nakon rata hvataju pun zamah,naroito u Aziji,Africi itd. traei ukidanje kolonijalnog poloaja tih naroda; Osnovana je OUN sa zadatkom da doprinese jaanju meunarodnih odnosa i podupire ouvanje mira i sigurnosti; U bipolarnom svjetskom modelu se hladni rat pokazao kao glavni sadraj svih meunarodnih veza u dugom vremenskom periodu pa se bipolarnost moe gotovo poistovjetiti sa hladnim ratom; Osnovna karakteristika i jedna od glavnih determinanti razvoja hladnog rata je bila vojna ravnotea snaga.

6. KARAKTERISTIKE HLADNORATOVSKE DIPLOMATIJE Minimalni broj kontakata Istok-Zapad; Relativno mali broj diplomata u diplomatskim predstavnitima; Pretvaranje dijela diplomata i njihovih djelatnosti u obavjetajne aktivnosti-a to se u naelu odmah kanjavalo po principu retalijacije; Ograniavanje njihovog kretanja i striktno kontraobavjetajno pokrivanje UN su bile vano mjesto multilateralnog okupljanja i prenoenja poruka, naroito u danima Korejskog rata7. VOJNO TEHNOLOKI RAZVOJ

Na osnovu otvorenih neprijateljstava nastale su doktrine i koncepcije koje su otvorile put stalnom gomilanju oruja, ali i u razvoju sve novijih sredstava za masovno unitavanje. U istoriji naoruavanja takav trend nikada nije zabiljeen, a sigurno je da je hladni rat bio znaajan za podsticaj gotovo neogranien razvoj vojne industrije i proizvodnje. Hladni rat je stvorio vojnu utakmicu kao uravnoteeno podruje stalnog takmienja u kome ni jedna strana nije htjela zaostati.

Jednostrani monopol posjedovanja najmonijeg oruja bio je potpuno iskljuen nakon ekspolozije prve sovjetske bombe 1949. godine. Svaki novi vojni pronalazak ubrzo je izazvao reakciju druge strane u obliku izrade slinog oruja, ofanizivnog ili defanzivnog. Nakon postizanja jednakosti, ekspolozija amerike hidrogenske bombe izazvala je eksploziju sovjetske ,,monstrum- hidgrogenske bombe, a razvoj amerikih nuklearnih podmornica naoruanih raketama doveo je do pojave slinih sovjetskih podmornica. Sovjetska raketna ofanziva naila je odmah na ameriki odgovor, a isto tako je i izgradnja sovjetskog antiraketnog sistema uticala na stvaranje amerikog ABM-sistema. S druge strane , napori SAD da konstruiu rakete s viestrukim nezavisno cirkulisanim bojnim glavama (MIRV) praeni su sovjetskim naporima da se ne zaostane na tom podruju itd.Neprestalna nuklearna jednakost postala je osnovni pokazitelj sile i sigurnosti.Meutim, treba istaknuti da je Staljinova smrt 1953.godine omoguila bri prelazak u drugu fazu odnosa velikih sila.6.1. Sputnik

Lansiranje prvog sovjetskog vjetakog Zemljinog satelita, Sputnika, 4. Oktobra 1957.godine, je oznailo kraj velikog vojnog takmienja dvije velike sile, ali je istovremeno bio poetak novog, sve skupljeg suparnita na polju vojne tehnologije. SAD su bile iznenaene sovjetskim raketama, jer ni najdetaljnije analize nisu predviale njegovu ovako brzu pojavu. Ovo je na Ameriku bio poseban udarac, jer je amerika teritorija, po prvi put u istoriji postala ,,ranjiva. Lansiranje Sputnika izazvalo je promjene i unutar najvanije vojno-politike organizacije NATO-a. U Americi se razvila rasprava kako je mogue da nisu ocijenili nivo sovjetskog vojno-tehnolokog potencijala i mogunosti njegovog razvoja.7. PIJUNAApijuni su cvjetali u uslovima nepovjerenja do kojih je doveo Hladni rat. Imali su mnogo posla jer su se Istok i Zapad takmiili u pravljenju najveih bombi i slanju pijuna sa zadatkom da otkriju ta smilja druga strana. Zahvaljujui tome, svakoj strani je bilo potrebno vie pijuna kod kue kako bi uhvatili neprijateljske agente na djelu. pijuni su bili ljudi koji su vodili obine ivote, koji se nisu izdvajalili iz gomile. Nisu eljeli da se skree panja na ono to su radili, posebno jer su obino radili ili imali veze sa tajnim radnim mjestima, kao to su laboratorije ili vladine kancelarije. Oni su rizikovali svoje ivote da dobiju tajne od nacionalnog znaaja. pijunaa je bila najivlja u Berlinu. Svaki uhvaeni pijun mogao je da oekuje pogubljenje ili, u najboljem sluaju, dugotrajnu robiju. Puteni agenti izlazili su na slobodu na jednom od prelaza du Berlinskog zida. Sovjetski Savez je zapoljavao ljude iz Britanije da pijuniraju Britaniju - mukarci koji su postali nezadovoljni britanskim nainom ivota. Najpoznatiji su ,,Cambridge five diplomci koji su zbog svog porijekla uli u visoke poloaje u Britaniji. Ovi britanski agenti u Sovjetskom savezu su platili visoku cijenu za izdaju.Godine 1961. tri mukarca i dvije ene, Gordon Lonsdale, Peter Kroger, Helen Kroger, Henry Houghton and Ethel Gee, su proglaeni za zavjeru da se Rusiji preda tajna o prvoj britanskoj podmornici. Iste godine, Dord Blejk je dobio 42 godine zatvora zbog pijuniranja za Sovjetski Savez. Radio je za britanske obavjetajne slube, ali je, u stvari, bio dvostruki agent.

Tokom Hladnog rata, obije strane su pokuavale da izvre razna ubistva, od kojih su neka uspijevala, poput ubistva Georgi Markova. Ovaj Bugarin je u Londonu za BBC emitovao kritike na raun svoje zemlje. Ubijen je na ulici kada ga je bugarski agent pogodio kuglicom ispaljenom iz specijalno napravljenog kiobrana. Druga ubistva nisu uspijevala: CIA je dva puta bezuspjeno pokuavala da otruje Fidela Kastra. Htjeli su i da mu u cigaru ubace smrtonosne bakterije, ili da ga dignu u vazduh pomou eksploziva u koljci dok pliva u moru. Naneobinija zavjera je imala za cilj da ponizi Kastra: stavljanjem naroitog praha namjeravali su da mu tako otpadne uvena brada.

Amerike tajne slube su tokom rata trenirale ivotinje pijune. Kada je gavran sletio na sims prozora jednog stana u zgradi negdje u Istonoj Evropi, ulo se samo utanje crnog perja. Ptica se neko vrijeme zadrala tu i onda odletjela. U stanu sa druge strane prozora niko nije podigao pogled sa dokumenata i votke na stolu, niti obratio panju na komadi maltera koji je ionako vjerovatno otpao sa stare zgrade. Ipak, oni u stanu bi vjerovatno bili obazriviji da znaju da naizgled nebitni komad ne dolazi sa krova nego iz sjedita CIA-e, da sadri elektrini transmiter moan dovoljno da prenese njihov razgovor, a da veliki crni gavran nije tek obina gradska ptica ve trenirani agent amerike Vlade.Zanimljiv podatak je i da je CIA ispitivala mogunost korienja maaka kao agenata za prislukivanje. Cilj je bio dobiti make koje bi nesmetano etale i spavale pokraj stranih diplomata. Da bi se make pretvorile u ivue prislune ureaje, operacijom im je u glavu usaivan mikrofon i radioprijenosnik, a antena je upletena u krzno. Projekt je bio poznat kao,,Operacija akustina maca.Naravno, make se ne mogu lako trenirati pa su make pale na gotovo svim testovima. Tokom prvog eksperimenta na polju kibernetika maka je umjesto da je odetala do klupe u parku pokuala pretrati ulicu gdje ju je navodno pregazio taksi.

7.1. pijunski zrakoplov ,,U-2U maju, 1960. godine, uoi odravanja ugovorene konferencije na vrhu u Parizu, sruen je, iznad Sverdlovska, ameriki pijunski zrakoplov ,,U-2 s pilotom Garryjem Powersom. Amerike vlasti su najprije izjavile da je zrakoplov zalutao, a zatim je, kada je bilo objavljeno sovjetsko slubeno saoptenje, itavu odgovornost na sebe preuzeo predjsednik Eisenhower, tvrdei da se takvi letovi redovno obavljaju nad Sovjetskim Savezom. To je znailo da je sovjetski zrani prostor bio ranjiv i pored postojanja raketa. Hruov to nije mogao prihvatiti i odluio se za veoma otar ton: od SAD-a je zatraeno slubeno izvinjenje, kanjavanje odgovornih i obeanje da se takve akcije nee ponavljati u budunosti. Ali, Eisenhower nije htio prihvatiti sovjetske zahtjeve. Uporno je ostao pri tvrdnji o svojoj odgovornosti. Posljedice toga su bile da se pariki skup na vrhu nije odrao, a malo kasnije i pad republikanaca na amerikim izborima.8. ZAKLJUAKVidjeli smo da postoje raziita gledita o tome kada je hladni rat poeo i odakle potie taj termin, ali bilo kako bilo, ova epoha je u mnogome izmijenila svijet. Promjene su zahvatile sve segmente drutva: drave, politiku, ekonomiju, institucije, gledita pojedinaca Jedan od segmenata koji nas interesuje, a koji je u ovom periodu podlegao dalekosenim promjenama, jesu diplomatija i meunarodni odnosi. Diplomatiji je proiren opseg, jer je hladnim ratom obuhvaen veliki broj zemalja; klasine forme diplomatije mijenjaju se zbog sve veeg priliva informacija preko pijuna; meunarodni odnosi se prenose na jo vii nivo- razmatra se formiranje naddravnih tijela i sl. Novi svjetski poredak i globalizacija postaju nove oznake razvoja svijeta u kojima se istodobno najee spominju tri nove odrednice: integracija, demokratizacija i globalizacija svijeta.

9. Bibliografija

Djela:

1. Vukadinovi, Radovan, Politika i diplomacija, Politika kultura, Zagreb, 2004.2. Vukadinovi, Radovan, Meunarodni odnosi od hladnog rata do globalnog poretka, Agencija za komercijalnu djelatnost, Zagreb, 2001.3. Kissinder, Henri, Diplomacija, Zagreb, 2000.4. Radovan Vukadinovi, Meunarodni politiki odnosi, Politika kultura, Zagreb, 2004.Web sajtovi:

1. http://www.nationalcoldwarexhibition.org/learn/espionage/national-curriculum.cfm2. http://www.historylearningsite.co.uk/spies_cold_war.htm3. http://www.dnevno.hr

Radovan Vukadinovi, Politika i diplomacija, Zagreb, Politika kultura, 2004, str.50.

Radovan Vukadinovi, Politika i diplomacija, Zagreb, Politika kultura, 2004, str.45.

Velika koalicija se esto nazivala bratkom iz rauna. Radovan Vukadinovi, Politika i diplomacija, Zagreb, Politika kultura, 2004, str.47v .

Zapad se borio protiv faizma i komunizma; Komunizam protiv Zapada i Faizma; Faizam protiv Zapada I komunizma. Savez Zapada i SSSR-a je bio samo formalan.

Tog dana je SSSR priznao Privremenu vladu Poljske, a SAD i Velika Britanija su nastavile da priznaju poljsku vladu u Londonu.

Truman naputa Roosveltovu politiku saradnje sa SSSR-om.

Fleming, D.,The Cold War... op. cit., str. 267. Radovan Vukadinovi, Meunarodni odnosi od hladnog rata do globalnog poretka, Zagreb, Agencija za komercijalnu djelatnost d.o.o., 2001.g.

Tajala je od 17.07-02.08.1945.godine, a uestvovali su Hari Truman, Josif Staljin i Vinston eril (Klement Atli od 28 jula).

Henri Kisinder, Diplomacija, Zagreb 2000.

Fleaming, D., The Cols War...op.cit.,str.308, Radovan Vukadinovi, Meunarodni odnosi od hladnog rata do globalnog poretka, Zagreb, Agencija za komercijalnu djelatnost d.o.o., 2001.g.

Vukadinovi, R., Silai interesi: Vanjska politika SAD, Zagreb, 1972., str.15-16, R. Vukadinovi. Me. odnosi... str.34

eril je ovdje mislio na stvaranje jo snanije veze izmeu Velike Britanije i SAD-a.

Cit. prema Frelek, R., Historia Zimnej Wojny, Varava 1972, str. 82-83. R. Vukadinovi. Me odnosi... str.39

Amerika spoljno politiki program- pomo Grkoj i Turskoj (u kojima je vladao graanski rat protiv komunizma) u vrijednosti od $400 miliona.

Nazvan po Dordu Maralu; plan o davanju amerike pomoi poruenoj Evropi u iznosu $16,4 milijarde.

Prenos hrane u zapadni Berlin putem aviona.

Savez istonoevropskih komunistikih i radnikih stranaka.

Ekonomski instrument povezivanja socijalistikih zenalja.

Vukadinovi Radovan, Meunarodni odnosi od hladnog rata do globalnog poretka, Zagreb, Agencija za komercijalnu djelatnost, 2001, str.56

Radovan Vukadinovi, Politika i diplomacija, Zagreb, Politika kultura, 2004, str. 53.

Retalijacija(lat.) 1. U meunar. pravu, primjena istih onih protivpravnih mjera koje je primijenio protivnik. Temelji se natalonskom pravu(oko za oko, zub za zub). 2. Odmazda, milo za drago.

Antibalistike rakete, koje slue za unitavanje

Radovan Vukadinovi, Meunarodni politiki odnosi, Zagreb, Politika kultura, 2004, str. 31.

17