Embed Size (px)
Citation preview
REPUBLIKA CRNA GORAVLADA REPUBLIKE CRNE GORE
EKONOMSKA POLITIKA CRNE GORE EKONOMSKA POLITIKA CRNE GORE ZA 2005. ZA 2005. GODINUGODINU
Podgorica, februar 2005.g.
Ekonomska politika Crne Gore za 2005. godinu
S A D R Ž A J
33OSNOVNA POLAZIŠTAOSNOVNA POLAZIŠTA
1. CILJ I ZADACI EKONOMSKE POLITIKE ZA 2005. GODINU1. CILJ I ZADACI EKONOMSKE POLITIKE ZA 2005. GODINU 441.1. Cilj ekonomske politike u 2005.godini 1.1. Cilj ekonomske politike u 2005.godini 441.2. Zadaci ekonomske politike u 2005. godini1.2. Zadaci ekonomske politike u 2005. godini 44
2. MAKROEKONOMSKE POLITIKE2. MAKROEKONOMSKE POLITIKE 552.1 Monetarna politika2.1 Monetarna politika 552.2. Saradnja sa medjunarodnim finansijskim organizacijama2.2. Saradnja sa medjunarodnim finansijskim organizacijama 552.3. Fiskalna politika2.3. Fiskalna politika 662.4. Prestrukturiranje, privatizacija i investicije2.4. Prestrukturiranje, privatizacija i investicije 662.5. Cijene2.5. Cijene 772.6. Socijalna politika2.6. Socijalna politika 882.7. Zapošljavanje2.7. Zapošljavanje 882.8. Politika zarada i penzija2.8. Politika zarada i penzija 882.9 Razvojna politika 2.9 Razvojna politika 88 2.9.1 Regionalni razvoj 2.9.1 Regionalni razvoj 99 2.9.2 Razvoj preduzetništva i malih i srednjih preduzeća 2.9.2 Razvoj preduzetništva i malih i srednjih preduzeća 99 2.9.3 Kadrovska politika 2.9.3 Kadrovska politika 1010 2.9.4. Razvoj informacionog društva 2.9.4. Razvoj informacionog društva 10102.10. Ekonomski odnosi sa inostranstvom2.10. Ekonomski odnosi sa inostranstvom 10102.11. Evropske integracije 2.11. Evropske integracije 11112.12 Zaštita i unapredjenje životne sredine2.12 Zaštita i unapredjenje životne sredine 11112.13. Uredjenje prostora2.13. Uredjenje prostora 11112.14. Statistika2.14. Statistika 1111
3. SEKTORSKE POLITIKE3. SEKTORSKE POLITIKE 12123.1 Preradjivačka industrija, energetika i rudarstvo3.1 Preradjivačka industrija, energetika i rudarstvo 12123.2 Turizam3.2 Turizam 12123.3 Poljoprivreda, šumarstvo i vodoprivreda3.3 Poljoprivreda, šumarstvo i vodoprivreda 13133.4 Gradjevinarstvo i stambeno-komunalna oblast3.4 Gradjevinarstvo i stambeno-komunalna oblast 14143.5 Pomorska privreda, saobraćaj 3.5 Pomorska privreda, saobraćaj 15153.6. Telekomunikacije i poštanski saobraćaj3.6. Telekomunikacije i poštanski saobraćaj 15153.7 Trgovina3.7 Trgovina 1616
4 DRUŠTVENE DJELATNOSTI4 DRUŠTVENE DJELATNOSTI 1717
5. BRUTO DOMAĆI PROIZVOD5. BRUTO DOMAĆI PROIZVOD 1919
2
Ekonomska politika Crne Gore za 2005. godinu
OSNOVNA POLAZIŠTA
Osnovni cilj Crne Gore jeste pridruženje Evropskoj Uniji i evro-atlanskim integracijama.
U dijelu reformi i institucionalnog jačanja sistema, Crna Gora ima tri globalna cilja:
1. Da ostvari brz, održiv privredni razvoj kroz povećanje ekonomskih sloboda, jačanje uticaja privatnog sektora i postizanje većeg stepena makro-ekonomske stabilnosti, uz postepeno smanjenje zavisnosti od inostrane pomoći;
2. Da izgradi institucionalni i pravni okvir kompatibilan sa medjunarodnim standardima i normama, zasnovan na vladavini prava;
3. Da ostvari rast životnog standarda gradjana Crne Gore, uz uspostavljanje adekvatnog sistema socijalne i zdravstvene zaštite i obrazovnog sistema;
Agenda ekonomskih reformi, te posebne agende upravnih i obrazovnih reformi u Crnoj Gori predstavljaju okvir za Ekonomsku politiku za 2005. godinu. Polazna projekcija ekonomske politike za 2005. godinu direktno se oslanja na:
Ostvarene rezultate ekonomskih reformi u 2003. i 2004. godini;
Dostignuti nivo transformacije institucionalnog okvira Crne Gore;
Realizovane pripremne aktivnosti za integraciju Crne Gore u Evropsku Uniju (EU) i pridruživanje Svjetskoj trgovinskoj organizaciji (WTO);
3
Ekonomska politika Crne Gore za 2005. godinu
1. CILJ I ZADACI EKONOMSKE POLITIKE ZA 2005. 1. CILJ I ZADACI EKONOMSKE POLITIKE ZA 2005. GODINUGODINU
1.1 Cilj ekonomske politike u 2005. 1.1 Cilj ekonomske politike u 2005.
Osnovni cilj ekonomske politike u 2005. je povećanje bruto domaćeg proizvoda. Projektuje se realni rast BDP od 4,1% (nominalni rast 7,1%), odnosno u apsolutnom iznosu BDP se projektuje na 1.580 mil.€.
1.2 Zadaci ekonomske politke u 2005.
Osnovni zadaci ekonomske politike su:
Dalji razvoj privatne preduzetničke inicijative;
Rast investicija: sa sadašnjih 60 mil.€ na 150 mil.€.
Smanjenje broja nezaposlenih u skladu sa Agendom ekonomskih reformi za 5.000 lica;
Smanjenje budžetskog deficita sa sadašnjih 2,9% na 2,17% učešća u bruto domaćem proizvodu;
Smanjenje deficita bilansa robe i usluga sa 290 mil.€ na 260 mil.€;
Smanjenje javne potrošnje sa sadašnjih 48,60% DBP na nivo od 45,95% BDP
Zadržavanje inflacije na nivou do 3%;
4
Ekonomska politika Crne Gore za 2005. godinu2. MAKROEKONOMSKE POLITIKE2. MAKROEKONOMSKE POLITIKE
2.1 Monetarna politika2.1 Monetarna politikaMonetarna politika biće usmjerena na: (1) jačanje finansijske discipline i efikasnosti budžeta i (2) održavanje i postepen rast novčane mase.
Nastaviće se kontrola bankarskog sistema uz dalje unapredjenje primjene medjunarodnih standarda. Vodiće se aktivna politika obavezne rezerve.
Stvaraće se uslovi za širenje dijapazona bankarskih usluga i otvaranje novih filijala, posebno u onim djelovima Republike gdje postoji realna potreba za njima, u smislu podrške razvoju privrede, a naročito turizma. Podržaće se kreditiranje malih i srednjih preduzeća kroz intenziviranje postojećeg programa 14 kreditnih linija uz posredovanje poslovnih banaka.
Implementacijom Zakona o ino-dugu i deviznoj štednji gradjana, nastaviće se realizacija Programa stare devizne štednje. U 2005. godini biće vraćeno 8,7 mil.€.
Nastaviće se proces privatizacije Podgoričke banke, kao i prodaja državnog vlasništva u ostalim bankama.
Nastaviće se pregovori sa Narodnom bankom Srbije o iznalaženju modela za uspostavljanje direktnog platnog prometa izmedju Srbije i Crne Gore.
Donošenjem novih zakona institucionalno će se zaokružiti finansijska tržišta (Zakon o osiguranju, Zakon o tekućim kapitalnim transakcijama sa inostranstvom, Zakon o mjenici, izmjene Zakona o hartijama od vrijednosti).
Na području razvoja tržišta kapitala stvaraće se uslovi za razvoj tržišta hartija od vrijednosti u cilju obezbjedjenja dodatnih izvora za finansiranje poslovanja, prevashodno privrede. Time bi se stvorila alternativa bankarskim kreditima, što bi uticalo na smanjenje njihove cijene, odnosno kamata.
Izmjenom Zakona o hartijama od vrijednosti institucionalno će se riješiti pitanje tržišta novca, čime bi se razdvojile nadležnosti za regulisanje tržišta kapitala i tržišta novca koje bi bilo u domenu Centralne banke Crne Gore.
Zakonom o osiguranju omogućiće se povećanje investicija u ovoj oblasti i smanjenje odliva štednje iz Crne Gore. Započeće se sa pripremama za osnivanje nezavisnog regulatornog tijela za ovu oblast.
2.2. Saradnja sa medjunarodnim finansijskim organizacijama
Pojačaće se saradnja sa medjunarodnim finansijskim institucijama (WB, EIB, EBRD, KfW). I dalje će se unapredjivati započeta saradnja sa Svjetskom bankom koja se odnosi na sprovodjenje reformske aktivnosti i dobijanje finansijske pomoći. Saradnja sa Svjetskom bankom, u dijelu nadležnosti Centralne banke, proizilazi iz funkcije ove institucije kao fiskalnog agenta državne zajednice SCG prema Svjetskoj banci. U tom dijelu potrebno je obezbijediti uslove za servisiranje dugova Republike Crne Gore prema Svjetskoj banci. Kvalitetna realizacija ovih aktivnosti, značajna je sa aspekta poboljšanja kreditnog rejtinga Crne Gore.
Vlada Republike Crne Gore usaglasiće monetarne i fiskalne instrumente sa medjunarodnim finansijskim organizacijama (Svjetskom bankom i Medjunarodnim monetarnim fondom).
U cilju stvaranja uslova za potpisivanje sporazuma sa IMF i povlačenje kredita od strane WB: Budžetska potrošnja sa deficitom iznosiće 34,3 mil.€ (2,17 % BDP); Inostrano finansiranje budžetskog deficita iznosiće 18,3 mil.€ od čega donacije 3,7 mil.€,
a krediti WB 14,6 mil.€ (kredit za strukturno prilagođavanje, reformu PIO, zdravstva i obrazovanja);
Domaće finansiranje budžetskog deficita iznosiće 16,0 mil.€. (6,0 mil.€ iz privatizacionih prihoda i novo neto zaduženje na tržištu kapitala 10,0 mil.€.);
Povlačenje sredstava za progamske zajmove kretaće se u intervalu od 17-22 mil.€ i odnosi se na kredite EIB za: puteve, zeljeznicu, aerodrome, EPCG i Direkciju za autoputeve;
5
Ekonomska politika Crne Gore za 2005. godinu Ispuniće se uslovi WB potrebni za povlačenje sredstava po osnovu potpisanih ugovora; Sredstva tekuće budžetske rezerve u iznosu od 7,0 mil.€ neće se trošiti tokom prva dva
kvartala, kao osiguranje od rizika da se prihodi u 2005. ne ostvare u planiranim iznosima; Okvir za nove ugovore i izdavanje garancija iznosiće 32,0 mil.US$ (priblizno 24,0 mil. €)
2.3 Fiskalna politika2.3 Fiskalna politikaU oblasti fiskalne politike predvidjeno je povećanje fiskalnog kapaciteta za 6,85% u odnosu na prethodnu godinu, uz jačanje finansijske discipline i dalje suzbijanje sive ekonomije.
Nastaviće se dalja implementacija stimulativnih mjera u oblasti poreskog sistema što će, uz povećanje broja poreskih obveznika i pojačanu kontrolu naplate poreza i doprinosa, doprinijeti efikasnom i kontinuiranom izvršenju poreskih obaveza i obezbjedjivanju planiranih budžetskih prihoda.
Dalje smanjenje fiskalnog opterećenja na rad biće praćeno racionalizacijom potrošnje. Razmotriće se nastavljanje politike davanja poreskih olakšica za novozaposlene radnike u cilju stimulisanja novog zapošljavanja i mogućnost prelaska na linearno oporezivanje dohotka. U cilju boljeg planiranja i izvršenja budžeta, koncipiraće se model upravljanja javnim dugom i donacijama.
Polazni elementi u koncipiranju Budžeta za 2005.godinu su smanjenje budžetskog deficita i finansiranje izdataka iz realnih izvora, stabilno funkcionisanje svih korisnika i učesnika javne potrošnje i redovno ispunjenje svih obaveza prema medjunarodnoj zajednici.
Principi na kojima se zasniva projekcija prihoda i rashoda su: uvažavanje zahtjeva Medjunarodnog monetarnog fonda i poštovanje propisanih medjunarodnih standarda , korišćenje iskustva iz prethodnih fiskalnih godina i procjena ostvarenja za 2004. godinu.
Ciljevi budžetske politike usmjereni su na: Povećanje izvornih prihoda, što za ishodište ima pozitivne efekte primjene novih poreskih
zakona i povećanu efikasnost u naplati PDV-a; Relativno smanjenje učešća zarada zaposlenih u Budžetu ; Povećanje kapitalnih izdataka namijenjenih izgradnji i održavanju infrastrukture i nabavci
opreme; Izmirenje povećanih obaveza po osnovu otplate dugova; Svodjenje budžetskog deficita ispod 3%, u skladu sa preporukama MMF-a.
Pored redovnog servisiranja obaveza, Budžetom je predvidjena dodatna podrška prioritetnim granama razvoja. Kroz instrument subvencija nastaviće se podrška i stimulisanje razvoja poljoprivrede, turizma, saobraćaja i podizanje konkurentnosti domaćih proizvoda.
U cilju unapredjenja i razvoja pojedinih oblasti, ugovorenim uslugama će se obezbijediti realizacija razvojnih projekata iz oblasti pomorstva i saobraćaja, turizma i prosvjete i sl.
Kapitalni izdaci biće usmjereni za finansiranje izgradnje infrastrukture, nabavku opreme i održavanje postojeće infrastrukture.
Ino-kreditima i donacijama obezbijediće se podrška za strukturno prilagodjavanje i nastaviti započete reforme fondova PIO i zdravstva i prosvjete.
Poseban akcenat daće se rješavanju unutrašnjih dugova preduzeća, banaka i države, posebno kroz sprovodjenje Zakona o insolventnosti i pokretanje instrumentarija multilateralne kompenzacije.
2.4 Prestrukturiranje, privatizacija i investicije2.4 Prestrukturiranje, privatizacija i investicijeNastaviće se realizacija Programa prestrukturiranja preduzeća i podrške razvoju institucija i, u tom cilju, obezbijediti sredstva po utvrdjenoj dinamici. Tržišnim prestrukturiranjem privrednih društava kroz Turn Around Management (TAM) i Business Advisory Service (BAS) programe će se obuhvatiti 40 preduzeća. Takodje, nastaviće se aktivnosti na formiranju garantnog fonda kojim će se podržati pokretanje biznisa i realizacija novih investicionih ideja.
6
Ekonomska politika Crne Gore za 2005. godinuU 2005. godini, završiće se privatizacija KAP-a, Rudnika uglja Pljevlja i Rudnika boksita. Ponudiće se prodaja paketa akcija za preduzeća: Institut »Simo Milosević«, Duvanski kombinat, Luka Kotor, Ad Marina Bar, HTP Boka, UTIP Crna Gora, »Obod« Cetinje i »Radoje Dakić«.
U cilju stvaranja uslova za uspješno okončanje privatizacije preduzeća: Kombinat aluminijuma Podgorica, Rudnik uglja Pljevlja, Rudnici boksita Nikšić, Željezara Nikšić, »Obod« Cetinje i »Radoje Dakić« Podgorica, formiraće se fond za rješavanje proizvodnih i tehnoloških viškova u ovim preduzećima.Ubrzaće se privatizacija i povećati učešće privatnog sektora u oblasti komunalnih usluga. Intenziviraće se privatizacija u društvenim djelatnostima, posebno u oblasti sporta. Privatizacioni prihodi će se prevashodno staviti u funkciju razvoja infrastrukture i otvaranja novih radnih mjesta.
Nove investicije su ključne za ubrzavanje ekonomskog razvoja i privrednog rasta. U tom cilju, nastaviće se sa poboljšanjem ambijenta za bavljenje biznisom kroz donošenje zakonske regulative. Vlada Crne Gore će još odlučnije raditi na smanjivanju i uklanjanju administrativnih i drugih barijera u poslovanju i povećanju otvorenosti privrednog sistema. Planirane investicije za 2005. godinu iznose 150 mil.€. Budžetski okvir za kapitalne izdatke čini 27,9 mil.€ koji će se jednim dijelom plasirati kroz Program javnih radova.
Prioritet u investiranju biće revitalizacija i razvoj kapitalne infrastrukture, i to: -izgradnja putnih pravaca Podgorica-Mataševo-Kolašin, Risan-Grahovo-Žabljak, te stvaranje uslova za realizaciju projekta Jadransko-jonski put, - održavanje i revitalizacija putne i željezničke infrastrukture,-vodosnabdijevanje u primorskim opštinama, - izgradnja kolektora za prečišćavanje (rješavanje problema otpadnih voda),- rješavanje problema čvrstog otpada i- poboljšanje snabdijevanja električnom energijom (na crnogorskom primorju).
Započeće sa radom Agencija za promociju investicija Crne Gore.
U normativnoj sferi, Vlada Crne Gore će: Pripremiti novi Zakon o učešću privatnog sektora u vršenju javnih funkcija sa ciljem
unapredjenja postupka davanja koncesija; Unaprijediti zakonska rješenja u sferi prevencije korupcije; Utvrditi rješenja za oslobadjanje od oporezivanja dijela dobiti usmjerene u investicije; Raditi na stvaranju uslova za primjenu rješenja iz Zakona o povraćaju oduzetih imovinskih
prava i obeštećenja.
Daljim jačanjem pravosudne funkcije i unapredjivanjem rada lokalne uprave, obezbijediće se potpuna zaštita svojinskih prava i ugovora i izjednačavanje prava stranih i domaćih investitora.
U cilju unapredjenja upravljanja procesom privatizacije planira se centralizacija funkcija upravljanja ostatkom državnog kapitala, prestrukturiranja i privatizacije. U tom smislu, analiziraće se mogućnost transformacije Fonda za razvoj u okviru koje će sadašnje funkcije upravljanja ostatkom državnog kapitala u privatizovanim preduzećima i prestrukturiranja integrisati u okviru Agencije za prestrukturiranje privrede i strana ulaganja.
2.5. Cijene2.5. CijeneInflacija se projektuje do nivoa od 3,0%. Na nivo inflacije uticaće i odluke regulatornih tijela iz oblasti energetike i telekomunikacija o postepenom povećanju tarifa, u cilju njihovog približavanja tržišnim cijenama, kao i promjene cijena nafte na svjetskom tržištu.
Podsticanjem konkurencije, smanjivanjem i uklanjanjem biznis barijera i uslova za monopolsko ponašanje, uticaće se na kretanje cijena. Donošenjem Zakona o trgovini, Zakona o zaštiti konkurencije i Zakona o zaštiti potrošača doprinijeće se afirmaciji tržišnog ambijenta, u skladu sa standardima EU.
7
Ekonomska politika Crne Gore za 2005. godinu
2.6. Socijalna politika2.6. Socijalna politika
Jedan od prioritetnih zadataka u 2005. je implementacija i monitoring Strategije razvoja i redu-kcije siromaštva u Crnoj Gori, sa ciljem da se stopa siromaštva sa sadašnjih 12% smanji na 11%.Posebna pažnja posvetiće se realizaciji Strategije za trajno rješavanje pitanja izbjeglica i interno raseljenih lica u Crnoj Gori sa ciljem da se tokom 2005. broj izbjeglica smanji za najmanje 1.500, a broj interno raseljenih lica za 2.000.
Značajna pažnja posvetiće se zaštiti ugroženih kategorija. Održaće se dinamika isplate materijalnog obezbjedjenja porodice, dječjeg dodatka, naknade za tudju njegu i pomoć, naknade po osnovu porodiljskog odsustva, materijalnog obezbjedjenja boraca i lične i porodične invalidnine. Smanjiće se vremenski raskorak izmedju mjeseca isplate i mjeseca na koji se isplata odnosi, i to u prosjeku za 3 mjeseca.
Donijeće se Zakon o certifikacionom sistemu, Zakon o osposobljavanju i zapošljavanju lica s invaliditetima, novi Zakon o radu i novi Zakon o socijalnoj i dječjoj zaštiti.
Pripremiće se Akcioni plan za Dekadu Roma i voditi stalne aktivnosti na realizaciji Nacionalnog plana akcije za djecu, Nacionalnog programa prevencije neprihvatljivog ponašanja mladih u Crnoj Gori i dr.
2.7. Zapošljavanje2.7. ZapošljavanjeSmanjiće se broj nezaposlenih sa sadašnjih 59.671 za 5.000 lica u skladu sa Agendom ekonomskih reformi.
Nastaviće se realizacija Programa legalizacije i suzbijanja rada "na crno" i Programa zapošljavanja pripravnika i stimulisanja poslodavaca za zapošljavanje pripravnika na neodredjeno vrijeme, po odradjenom pripravničkom stažu.
Intenziviraće se realizacija Programa u oblasti pripreme za zapošljavanje (obuka, dokvalifikacija, prekvalifikacija ili specijalizacija), odnosno unapredjivanje kvaliteta ponude radne snage, primjerene zahtjevima tržišta, sa ciljem da se smanji broj sezonskih i poveća broj stalnih poslova.
Stimulisaće se zapošljavanje tzv. "marginalnih grupa" kroz sufinansiranje u isplati zarada ili fiskalnih obaveza na zarade za odredjeni period zapošljavanja tih lica.
Ostvarivaće se kvalitetnija i efikasnija uloga Zavoda za zapošljavanje na tržištu rada kroz njegovo radno-stručno i tehničko osposobljavanje sa ciljem da u većoj mjeri budu zastupljeni stručno–savjetodavni i edukativni sadržaji rada.
Nastaviće se inoviranje radno-pravne i druge regulative koja ima direktan ili indirektan uticaj na zapošljavanje.
2.8 Politika zarada i penzija2.8 Politika zarada i penzijaPolitika zarada u javnom sektoru i dalje će se zasnivati na konceptu minimalne cijene rada. Najniža cijena rada utvrdiće se shodno Opštem kolektivnom ugovoru. Racionalizacijom broja zaposlenih i smanjenjem poreskog opterećenja, stvoriće se prostor za povećanje zarada.
U oblasti penzijskog i invalidskog osiguranja, penzije će se uskladjivati na način koji je utvrdjen Zakonom o penzijskom i invalidskom osiguranju po tzv. švajcarskoj formuli.
Obezbijediće se redovnost u isplati penzija, kao i sredstva za pripadajuća uskladjivanja. Nastaviće se reforma penzijskog i invalidskog osiguranja kroz donošenje potrebne zakonske regulative za uvodjenje dobrovoljnih penzijskih fondova (III stub).
2.9. Razvojna politika2.9. Razvojna politikaU skladu sa Agendom ekonomskih reformi, razvojna politika implementiraće se kroz programe i projekte investicionih ulaganja u infrastrukturne objekte i širenje biznisa kroz razne forme saradnje sa medjunarodnim institucijama i realizacijom ugovora sa strateškim korporacijama iz oblasti u kojima su izvjesni multiplikativni efekti na ukupan razvoj. U tom cilju preko Agencije za promociju
8
Ekonomska politika Crne Gore za 2005. godinuinvesticija, promovisaće se mogućnosti i uslovi za ulaganja u Crnu Goru. Razvijaće se partnerski odnos sa privatnim sektorom u finansiranju infrastrukture, usluga i komunalnih službi. Novim zakonskim rješenjima, unaprijediće se postupak davanja koncesija. Kroz Program Direkcije za javne radove nastaviće se realizacija započetih infrastrukturnih projekata na nivou Republike i projekata unapredjenja gradske infrastrukture na lokalnom nivou.
Kao najzanačajniji strateški dokument, u 2005. donijeće se Prostorni plan Republike Crne Gore, kojim će se utvrditi razvojna strategija na nacionalnom nivou do 2020. godine.
U cilju eliminisanja energetskog deficita i odredjivanja razvojnih prioriteta, pristupiće se izradi Strategije razvoja energetike i stvaranju uslova za izgradnju novih energetskih objekata.
Donijeće se master planovi obnovljivih izvora energije i realizovati pilot projekti izgradnje mini-hidroelektrana i korišćenja energije vjetra.
Takodje će se donijeti i strategija telekomunikacija, strategija razvoja poljoprivrede, strategija razvoja transporta, kao i master planovi u komunalnoj oblasti i oblasti vodosnabdijevanja. 2.9.1. Regionalni razvoj - Razvojna politika u 2005. godini težiće smanjenju regionalnih disproporcija u nivou ekonomske razvijenosti. Uspostaviće se princip uskladjivanja prostorno–ekonomske i makro-ekonomske politike. Sekretarijat za razvoj direktno će definisati i pratiti realizaciju regionalnih razvojnih programa kroz Strategiju regionalnog razvoja.
U skladu s tim, Vlada će:1. Definisati posebne podsticaje za manje razvijena područja kroz odgovarajuća rješenja u
poreskoj, kreditnoj i politici ekonomskih odnosa sa inostranstvom; 2. Utvrditi posebne programe razvoja saobraćajne i telekomunikacione infrastrukture; 3. Nastaviti elektrifikaciju neelektrificiranih seoskih naselja; 4. Nastaviti sa realizacijom Programa integralnog razvoja crnogorskih Prokletija i
durmitorskog područja i Projekta valorizacije Bjelasice i Komova.
Stimulisaće se promjene u kretanju stanovništva i revitalizaciji demografski ugroženih područja i sela, kao i poboljšanje zdravstvene i socijalne zaštite stanovništva na ovim područjima. Tokom 2005. godine, definisaće se indikatori razvijenosti opština (u okviru MONSTAT-a), redefinisati sektor koji će se baviti prikupljanjem osnovnih ekonomsko–socijalnih pokazatelja po opštinama i izraditi predlog Nomenklature prostornih jedinica za statistiku–NUTS, u skladu sa evropskim standardima.
2.9.2. Razvoj preduzetništva i malih i srednjih preduzeća - U cilju stimulisanja razvoja preduzetništva i povećanja broja registrovanih pravnih lica, Vlada će nastaviti sa identifikovanjem postojećih biznis barijera i njihovim uklanjanjem. Usvojiće se novi Zakon o dobijanju odobrenja za obavljanje djelatnosti i sagledati mogućnosti daljeg smanjenja poreza i doprinosa na lična primanja.
Poseban akcenat u razvoju preduzetništva i malih i srednjih preduzeća daće se eliminisanju biznis barijera i povećanju konkurentske pozicije domaće proizvodnje.
Analiza efekata realizacije projekta bankarske podrške iz Programa “Legalizacija postojećih i otvaranje novih radnih mjesta”, kojom je u 2004. godini realizovano 14 kreditnih linija, ukazala je na potrebu formiranja Kreditnog garantnog fonda i nastavka realizacije ovog projekta u 2005. godini novim kreditnim linijama za podsticaj u prioritetnim sektorima i aktivno zapošljavanje tehnoloških viškova i nezaposlenih lica. Studija izvodljivosti za formiranje Kreditnog garantnog fonda je u toku i pokazaće pod kojim organizacionim i finansijskim uslovima je moguće formirati garantni fond za podršku malim i srednjim preduzećima. Jedna od mogućnosti je da će Fond biti osnovan u kontekstu transformacije Fonda za razvoj i uz korišćenje postojećih kreditnih sredstava kojima upravlja Fond i dijela sredstava iz privatizacije.
9
Ekonomska politika Crne Gore za 2005. godinuNastaviće se:
realizacija Programa “Otvaranja novih radnih mjesta” kao nastavak programa "Legalizacija postojećih i otvaranje novih radnih mjesta", kojim će se postojeći projekti redefinisati i uobličiti u projektnu formu;
realizacija projekta "Povećanje konkurentske sposobnosti domaćih preduzeća" iz oblasti poljoprivrede, turizma i drvoprerade;
realizacija Programa zapošljavanja tehnoloških viškova; formiranje Kreditnog garantnog fonda za podršku malim i srednjim preduzećima; formiranje Fonda rada; širenje mreže regionalnih i lokalnih biznis centara; edukacija za početnike i preduzetnike u biznisu; realizacija projekta "Preduzetnički klubovi u osnovnim školama"; realizacija projekta "Made in Montenegro"; realizacija projekata: "Tehnološki park", "Biznis inkubatori" i "Podrška uspješnim"; realizacija projekta “Podsticaj izvoznim programima”.
U cilju organizovanog i efikasnijeg nastupa na spoljnjem tržištu, razviće se saradnja sa preduzećima sa teritorije republika bivše SFRJ kroz projekat "Berza ponude i tražnje"; u saradnji sa Privrednom komorom italijanskog regiona Veneto pokreće se projekat "Interreg IIIA" čiji je cilj uspostavljanje medjusobne saradnje i razmjene iskustava i informacija.
2.9.3. Kadrovska politika - S obzirom na značaj menadžment funkcije u okviru preduzeća i efekte na ukupan razvoj, realizovaće se inovirani projekat edukacije menadžerskih struktura u crnogorskim preduzećima pod nazivom "Kako do uspješnog preduzeća". Nastaviće se dalja finansijska pomoć u vidu nadoknada za rad menadžerskih timova. Uvešće se posebne stimulacije za kreativni kadar. U okviru Programa prestrukturiranja privrede i podrške razvoju institucija, realizovaće se program Ugovorni menadžment.Nastaviće se reforma državne uprave i njena optimizacija sa ekonomskog stanovišta.2.9.4 Razvoj informacionog društva – U namjeri da primjenom informacionih i komunikacionih tehnologija ubrza proces sprovodjenja reformi koje će državu Crnu Goru svrstati u red država sa naprednim servisima za gradjane, biznis i društvo u cjelini, realizovaće se Strategija razvoja informacionog društva-put u društvo saznanja.
2.10 Ekonomski odnosi sa inostranstvom2.10 Ekonomski odnosi sa inostranstvomPolitika ekonomskih odnosa Crne Gore sa inostranstvom u 2005. godini biće usmjerena na smanjenje deficita u robnom bilansu. Da bi ostvarila ovaj cilj, Vlada Crne Gore će:
izraditi izvoznu strategiju i politiku; definisati program stimulisanja izvoza; definisati program povećanja konkurentne sposobnosti domaće proizvodnje; obezbijediti participaciju u kreditnom potencijalu u poslovnom bankarstvu koji će biti
usmjeren na finansiranje izvoznih poslova pod povoljnim uslovima; razviti model "dvostrukog kolosjeka" u oblasti spoljne trgovine; pripremiti Memorandum o pristupanju WTO; podsticati osnivanje Slobodne zone i Slobodnih skladišta u više opština; poboljšati model statističke evidencije uvoza/izvoza preko MONSTAT-a, Uprave carina
i Centralne banke Crne Gore; Nastojati da se otklone prepreke za realizaciju sporazuma o slobodnoj trgovini sa
zemljama u okruženju.
2.11. Evropske integracije2.11. Evropske integracije
10
Ekonomska politika Crne Gore za 2005. godinuOsnovni cilj u 2005. je intenziviranje aktivnosti na pridruživanja EU i realizacija Akcionog plana za evropsko partnerstvo. Pripremiće se srednjoročni i dugoročni planovi i programi, te intenzivnije učestvovati u namjenskim programima EU. Koordinacija procesa pridruživanja EUKoordinacija procesa pridruživanja EU - Komisija za koordinaciju procesa pristupanja Evropskoj Uniji sprovodiće aktivnosti na pripremi potrebnih strateških dokumenata, uključujući izgradnju i jačanje kapaciteta u ključnim resornim ministarstvima za formulisanje propisa i politika u skladu sa zahtjevima internog tržišta EU. Uspostaviće se informacioni sistem za praćenje i izvještavanje o ostvarenim rezultatima (interaktivne matrice).Realizacija i priprema strategija i programa za evropske integracijeRealizacija i priprema strategija i programa za evropske integracije – Realizovaće se program obuke državnih službenika za EU i nastaviti implementacija Capacity Development Program za područje evropskih integracija. Implementiraće se Akcioni plan za Evropsko partnerstvo u oblastima: (a) demokratija i vladavina prava, (b) ljudska prava i zaštita manjina; (c) regionalna i međunarodna saradnja; (d) ekonomska situacija; (e) standardi EU i (f) saradnja u pravosudnim i unutrašnjim poslovima. Pripremiće se akcioni plan za harmonizaciju zakonodavstva Crne Gore sa pravnim tekovinama EU i implementirati Akcioni plan za komunikacionu strategiju.Regionalna saradnja – Nastaviće se realizacija projekta tehničke pomoći kroz program TAIEX; koordinacija programa Evropskih zajednica, identifikovanje prioriteta i priprema neophodnih administrativnih kapaciteta; koordinacija Twinning programa i analiza potreba u prioritetnim resorima državne uprave. Uspostaviće se saradnja sa Centrom za podršku evropskim integracijama, iz Ljubljane i nastaviti saradnja sa Kancelarijom SCG za pridruživanje EU i Kancelarijom za pridruživanje EU Republike Srbije.
2.12 Zaštita i unapredjenje životne sredine2.12 Zaštita i unapredjenje životne sredineHarmonizacija nacionalnog zakonodavstva sa zakonodavstvom EU i adekvatno organizovanje osnovni je cilj u 2005. Donijeće se novi i izmjeniti postojeći propisi (Zakon o životnoj sredini, Zakon o zaštiti vazduha od zagadjivanja i dr.); radiće se na stvaranju uslova za formiranje fonda za zaštitu životne sredine.
Realizovaće se sljedeći programi i projekti: Program monitoringa životne sredine Crne Gore za 2005.godinu; prva faza projekta »Sanacija jalovišta rudnika olova i cinka« u Mojkovcu; izrada projektne dokumentacije za sanaciju jalovišta rudnika olova i cinka »Šuplja stijena«-
Gradac-Pljevlja; pripremna faza Projekta »Upravljanje eko-sistemom Skadarskog jezera«; Projekat »Ekološki i turistički razvoj Bjelasice i Komova«; informacioni sistem životne sredine Crne Gore integrisaće se sa informacionim sistemom
Evropske agencije za životnu sredinu, kroz EIONET mrežu;
Intenziviraće se medjunarodna saradnja sa zemljama u regionu i u okviru inicijativa sa REC, EEA, WB, UNDP, JJI; pojačati komunikacija sa ekološkim nevladinim sektorom i medijima.
2.13. Uredjenje prostora2.13. Uredjenje prostora
U 2005.godini, donijeće se Prostorni plan Republike Crne Gore, kojim će se utvrditi razvojna strategija na nacionalnom nivou do 2020. godine i Prostorni plan područja posebne namjene za morsko dobro.Preduzeće se opsežne mjere i aktivnosti za zaštitu prostora kao najznačajnijeg resursa i spriječiti njegova dalja devastacija.
2.14 Statistika2.14 Statistika
S obzirom na evidentne probleme u praćenju realizacije ekonomske politike, radiće se na realizaciji Projekta uvodjenja sistema nacionalnih računa u Crnoj Gori i poboljšanju modela statističke evidencije.
11
Ekonomska politika Crne Gore za 2005. godinu3. SEKTORSKE POLITIKE3. SEKTORSKE POLITIKE
3.1. Preradjivačka industrija, energetika i rudarstvo3.1. Preradjivačka industrija, energetika i rudarstvoOsnovni cilj politike razvoja preradjivačke industrije u 2005. godini je stabilizacija i povećanje proizvodnje. To će se postići intenziviranjem tehničko-tehnološkog prestrukturiranja preduzeća i njihovom privatizacijom. Završiće se privatizacija KAP-a, Rudnika uglja Pljevlja i Rudnika boksita, čime će se stvoriti uslovi za dinamiziranje proizvodnje. Angažovani finansijski savjetnici radiće na privatizaciji kompanija “Radoje Dakić” i “Obod”, a sprovešće se Sanaciono-razvojni program šumarstva i drvne industrije.
Energetska politika će biti prilagodjena uslovima slobodnog djelovanja tržišta. U skladu sa energetskim potrebama, nastaviće se povezivanje energetskog sistema Crne Gore sa sistemima drugih zemalja.U cilju eliminisanja energetskog deficita i odredjivanja razvojnih prioriteta, utvrdiće se elementi energetske politike i pristupiti izradi Strategije razvoja energetike, kao i stvaranju uslova za izgradnju novih energetskih objekata. Završiće se funkcionalno razdvajanje Elektroprivrede Crne Gore. U cilju bolje valorizacije energetskih resursa, privatizovaće se Rudnik uglja Pljevlja i TE “Pljevlja”. Nastaviće se promovisanje učešća privatnog sektora u energetskom sektoru, kao i podsticaj efikasnog i racionalnog korišćenja energije i obnovljivih energetskih izvora. Radiće se na stvaranju baze podataka i informacija potencijalnih lokacija za korišćenje obnovljivih izvora energije. Nastaviće se aktivnosti na realizaciji projekata kojim će se eliminisati energetski deficit.
U oblasti geologije i rudarstva realizovaće se Program geoloških istraživanja od interesa za Republiku. Raspisaće se tenderi za davanje koncesija za ležišta za koja su koncesioni ugovori istekli, kao i za nova ležišta. Nastaviće se istraživanje nafte i gasa u crnogorskom podmorju, a počeće se sa bušenjem istražne bušotine na bloku III podmorja.
3.2. Turizam3.2. TurizamOčekuje se oko 5 mil. noćenja (povećanje od 8% u odnosu na 2004.) i to 3,6 mil. noćenja domaćih i 1,4 mil. noćenja ino-turista (rast oko 20%) što će uticati na rast ukupnog turističkog prometa za 10,3% u odnosu na 2004 (tj. ostvariće se prihod od oko 235 mil. €.).
Prioritet će biti podizanje kvaliteta turističkog proizvoda kroz: unapređenje i proširenje ukupne turističke infrastrukture; modernizaciju i poboljšanje smještajnih i ostalih turističkih kapaciteta; poboljšanje konkurentnosti ljudskih resursa i modernizacijau postojećih i otvaranje novih graničnih prelaza.
Predvidjaju se značajna poboljšanja u kategorizaciji kreveta. Od ukupno 28.000 registrovanih i kategorisanih kreveta tokom 2005:
3,5% (1000 kreveta) će podići kategoriju sa jedne zvjezdice. Posmatrano samo sa aspekta smještajnih kapaciteta sa jednom zvjezdicom 33% ovih kapaciteta podićiće nivo kategorije.
8,6% (2400 kreveta) će podići kategoriju sa dvije na tri zvjezdice. Posmatrano samo sa aspekta smještajnih kapaciteta sa dvije zvjezdice, oko 16% ovih kapaciteta podićiće nivo kategorije na tri zvjezdice, čime će se povećati ponuda ove kategorije kreveta za 23%.
2,9% (800 kreveta) će podići kategoriju sa tri na četiri zvjezdice. Posmatrano samo sa aspekta smještajnih kapaciteta sa tri zvjezdice, oko 7,6% ovih kapaciteta podići će nivo kategorije na četiri zvjezdice, čime će se povećati ponuda kreveta ove kategorije za 48%.
Razmotriće se mogućnost uvođenja nulte, odnosno redukovane stope PDV na turistički promet. U saradnji sa bankama, Ministarstvo turizma će pružiti podršku preduzećima usmjerenim ka podizanju nivoa kvaliteta turističkog proizvoda, prvenstveno hotelske industrije.
12
Ekonomska politika Crne Gore za 2005. godinuU cilju obezbjeđenja kvalitetnijeg statističkog obuhvata za praćenje i predviđanje turističkog prometa, Ministarstvo će pokrenuti aktivnosti na formiranju odjeljenja za praćenje turističkog prometa, pri Ministarstvu turizma ili MONSTAT-u.
Realizovaće se projekti koji imaju za cilj rješavanje krupnih problema koji direktno utiču na obim turističkog prometa, u prvom redu:
vodosnabdijevanje i tretman otpadnih voda; snabdijevanje električnom energijom; tretman čvrstog otpada; poboljšanje turističke i putne signalizacije.
U saradnji sa inostranim ekspertima, nastaviće se aktivnosti na realizaciji razvojnih projekata: "Turistička valorizacija Ade Bojane" (završiće se tenderska procedura i, u slučaju kvalitetnih ponudjača, zaključiti ugovor o početku radova), "Turistička valorizacija Velike plaže", turistička valorizacija ostalih razvojnih projekata predviđenih Master planom i prostorno-planskom dokumentacijom i ubrzanje procesa privatizacije.
U cilju stvaranja kvalitetnije i raznovrsnije turističke ponude realizovaće se aktivnosti, odnosno odredjeni pilot projekti, u skladu sa Studijom razvoja planinskog turizma, kao i nastaviti započete aktivnosti na realizaciji projekata: "Nautički turizam", "Wellness turizam", "Razvoj i unapređenje ponude nacionalnih parkova", "Modernizacija postojećih i razvoj novih skijališta", "Zaštita od buke", "Obalska straža", "Turistička signalizacija" i "Podizanje kvaliteta ponude turističkih opština".
U saradnji sa Turističkom organizacijom Crne Gore, kreiraće se marketing koncept crnogorskog turizma, sa akcentom na kreiranje i pozicioniranje brenda "Montenegro" na međunarodnom nivou, sa čijom implementacijom će se početi u skladu sa mogućnostima.
Nastaviće se promotivne aktivnosti čiji je cilj stvaranje prepoznatljivog imidža crnogorskog turističkog proizvoda. Pored aktivnosti na već pokrenutim kampanjama ("Godina dobre hrane – Dobro vam učinjelo", "Dočekajmo goste s osmijehom", "I zimi među prijateljima", "Vrela zima u brdima", "Ljeto među prijateljima", "Odabir crnogorskog suvenira", "Plava zastavica" i "Neka bude čisto"), Ministarstvo turizma nastaviće aktivnosti na: podsticanju razvoja turizma, stvaranju povoljnog ambijenta za ulaganja u turizam i edukaciji kadrova. Ministarstvo će učestvovati u realizaciji projekata vezanih za novo zapošljavanje, povećanje konkurentske pozicije domaćih proizvoda i usluga, kao i kreditne podrške za razvoj malih i srednjih preduzeća u turizmu.
3.3. Poljoprivreda, šumarstvo i vodoprivreda3.3. Poljoprivreda, šumarstvo i vodoprivredaMinistartvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede će svoje aktivnosti usmjeriti na: a) realizaciju podsticajne politike u poljoprivredi; b) redefinisanje mjera zaštite domaće poljoprivrede; c) reformu u politici kreditiranja; d) izgradnju institucija u poljoprivredi; i e) izgradnju robne marke proizvoda organske poljoprivrede Crne Gore. Time će se ubrzati razvoj primarne poljoprivredne proizvodnje i njeno povezivanje sa prerađivačkom industrijom,a u funkciji ostvarivanja sljedećih ciljeva:
Smanjenje uvozne zavisnosti i odliva novca za one proizvode za čiju proizvodnju postoje realni preduslovi, i izvoz specifičnih proizvoda, prije svega kroz turizam;
Realizacija koncepta proizvodnje hrane do nivoa optimalnog korišćenja raspoloživih zemljišnih resursa uz adekvatnu institucionalnu i finansijsku podršku države;
Otvaranje novih radnih mjesta u primarnoj poljoprivredi i agroindustriji; Obezbjeđivanje uravnoteženog regionalnog razvoja i stvaranje boljih uslova za život na selu.
Medjunarodna podrška sve više će se usmjeravati u realizaciju infrastrukturnih objekata na selu i poboljšanje konkurentnosti (programi podrške USAID), u razvijanje preradjivačkih kapaciteta i direktnu saradnju (business to business) domaćih i inostranih privrednih subjekata, kao i programe razvoja institucija (EAR).
13
Ekonomska politika Crne Gore za 2005. godinuNastaviće se realizacija zakonom predviđenih mjera, dugoročnih razvojnih projekata i institucionalna podrška poljoprivredi, kao i druge obaveze:
Operativni program zdravstvene zaštite životinja; Program zdravstvene zaštite gajenih biljnih kultura; Finansiranje Službe za selekciju stoke, Republičke službe za biljnu proizvodnju i Agencije
za organsku poljoprivredu (koja je u formiranju); Učešće u finansiranju troškova Laboratorije za veterinu, Fitosanitarne laboratorije i
Laboratorije za mljekarstvo, kao i Paket socijalnih programa na selu kroz realizaciju programa mladi farmeri i staračke
naknade.
Nastaviće se modernizacija i podizanje konkurentske sposobnosti proizvođača u poljoprivredi i agroindustriji kroz podsticaje proizvodjačima i preradjivačima; nastaviti sa pružanjem podrške rješavanju problema plasmana tržišnih viškova poljoprivrednih proizvoda; podsticati izgradnja i modernizacija prerađivačkih kapaciteta u svim važnijim sektorima poljoprivrede radi otklanjanja postojećih uskih grla; primjenjivati instrumenti zaštite od nelojalne konkurencije u skladu sa Zakonom o spoljnoj trgovini; nastaviti sa izgradnjom robne marke proizvoda organske poljoprivrede; kadrovski i tehnički pojačati stručne i inspekcijske službe; modernizovati laboratorije; pokrenuti projekat "Razvoj porodičnog biznisa u poljoprivredi"; izraditi informacioni sistem i uvesti registar proizvodjača; uskladiti zakonska regulativa sa standardima EU i principima WTO, eliminisati nelojalna konkurencija kroz doslednu primjenu zakonske regulative.
U oblasti šumarstva, uspostaviće se geografsko-informacioni sistem sa ciljem da se omogući kvalitetnije planiranje, zaštita i korišćenje šuma. Započeće proces izrade standarda u šumarstvu po FSC metodologiji, kao i realizacija projekta "Zaštita vodnih tokova Tare i Lima od erozionih procesa", sa ciljem bolje regulacije tokova ovih rijeka i zaštite poljoprivrednog zemljišta.
U oblasti vodoprivrede, donijeće se Program upotrebe sredstava za finansiranje objekata vodosnabdijevanja na seoskom području, za zaštitu poljoprivrednog zemljišta od štetnog dejstva voda i za hidrogeološke istražne radove. Uradiće se izmjene i dopune Zakona o vodama i osnovati Uprava za vodoprivredu Crne Gore kao i ubrzati aktivnosti na valorizaciji prirodnih vodnih resursa u komercijalne svrhe (flaširanje vode po BOT aranžmanu).
3.4. Gradjevinarstvo i stambeno-komunalna oblast3.4. Gradjevinarstvo i stambeno-komunalna oblast
Osnovni cilj u gradjevinarstvu je snažnije uključivanje domaće gradjevinske operative u investicione radove, posebno infrastrukturne, u zemlji i okruženju. Osposobiće se konzorcijum u cilju boljeg konkurentskog nastupa gradjevinskih i drugih kooperantskih preduzeća; pojačati kontrola nad izvodjenjem investicionih radova; pojačati aktivnost u pravcu eliminisanja «crnog tržišta» radne snage kroz uvodjenje obaveza izdavanja radnih dozvola za sve radnike i firme iz drugih zemalja koje izvode radove u Crnoj Gori; stvoriti uslovi za podsticaj jačanja firmi za izradu urbanističko-planske i projektne dokumentacije.
U stambenoj oblasti uradiće se Akcioni plan politike stanovanja u Crnoj Gori i započeti implementacija Zakona o etažnom vlasništvu.
U okviru komunalne oblasti donijeće se Zakon o upravljanju otpadom, izraditi Studija uticaja na životnu sredinu i fizibiliti studija za predložene lokacije medjuopštinskih deponija i deponija za industrijski otpad; izraditi tehnička dokumentacija za pet deponija; izraditi sanitarna deponija za opštine Bar i Ulcinj; završiti izgradnja kanalizacionog sistema i uredjaja za prečišćavanje otpadnih voda u Rijeci Crnojevića; poboljšati vodosnabdijevanje crnogorskog primorja i u tom cilju, pripremiti dokumentacije za izradu Master plana vodosnabdijevanja ovog područja kojim će se utvrditi trajna rješenja snabdijevanja vodom iz Skadarskog jezera, uz podršku Svjetske banke.
Realizovaće se i druge prioritetne aktivnosti koje su za 2005. godinu definisane Strateškim master planom za upravljanje otpadom na republičkom nivou; Master planom za odvodjenje i
14
Ekonomska politika Crne Gore za 2005. godinuprečišćavanje otpadnih voda u opštinama na crnogorskom primorju i opštini Cetinje; Strateškim Master planom za kanalizaciju i otpadne vode u centralnom i sjevernom regionu Crne Gore.
Za realizaciju pojedinih faza iz master planova izvori finansiranja još nijesu izvjesni, pa će se preduzeti aktivnosti da se obezbijede donatorska i kreditna sredstva medjunarodnih institucija, kao i da se ostvari poslovno-tehnička saradnja sa inostranim privrednim subjektima zainteresovanim za ulaganje u ovu oblast.
3.5. Pomorska privreda i saobraćaj 3.5. Pomorska privreda i saobraćaj U okviru saobraćaja, prioritet će i dalje biti rekonstrukcija postojećih infrastrukturnih kapaciteta i izgradnja novih. Uradiće se strategija razvoja saobraćaja. Tokom 2005. godine u okviru pomorskog saobraćaja, ključne aktivnosti biće: otvaranje Ro-Ro, putničkog i teretnog saobraćaja Luke Bar sa zemljama u okruženju (Slovenija, Italija i Albanija); privlačenje tereta sa gravitacionog područja; promocija jeftinijeg oblika saobraćaja i rješavanje uskih grla na kopnu. Realizovaće se sporazum o strateškoj saradnji na uspostavljanju redovne brodske linije za transport kontejnera na relaciji Bar-Južna Italija. Izradiće se studija o postojećim administrativnim barijerama u transportnom lancu u tranzitu sa gravitacionim područjem Luke Bar.
Nastaviće se projekat obnove crnogorskog brodarstva. Donijeće se Zakon o lukama i Zakon o pomorskoj plovidbi. Izradiće se Nacionalni plan intervencije kod iznenadnog zagadjenja mora i obale i Nacionalni plan traganja i spašavanja. Formiraće se Nacionalna obalska straža koja će obezbjedjivati veći stepen sigurnosti i bezbjednosti ljudi i ekološke zaštite.
Posebna pažnja vodiće se o jednoj od najvažnijih izvoznih komponenti-brodoremontu.U vazdušnom saobraćaju, završiće se realizacija projekta hitne sanacije i modernizacije crnogorskih aerodroma Podgorica i Tivat.
Projekat rehabilitacije dijela željeznice završiće se do sredine 2005. godine.
U drumskom saobraćaju – završiće se radovi na 11 lokacija na magistralnom putu M-2 Podgorica - Kolašin i poboljšati održavanje regionalnih i magistralnih puteva. Radi prevazilaženja postojećeg stanja u drumskom saobraćaju, pristupiće se: obezbjedjenju kreditne podrške za zamjenu putničkog i teretnog voznog parka; kontrolisanju preduzeća koja obavljaju prevoz robe i putnika; ujednačavanju uslova pružanja usluga; destimulisanju i zakonskom ograničavanju poslovanja individualnih prevoznika i uskladjivanju razvoja drumskog saobraćaja sa drugim granama saobraćaja.
3.6 Telekomunikacije i poštanski saobraćajU oblasti telekomunikacija nastaviće se aktivnosti na povećanju dostupnosti telekomunikacionog saobraćaja i njegovog prilagodjavanja savremenim tržišnim zahtjevima privredjivanja, uz osvajanje funkcije univerzalnog servisa. Unaprijediće se zakonska regulativa u ovoj oblasti. Donijeće se Strategija razvoja telekomunikacija. Poboljšaće se kvalitet telekomunikacionog saobraćaja, proširiti i rekonstruisati telekomunikaciona mreža u ruralnim područjima. Povećaće se pokrivenost područja Republike signalom mobilne telefonije. Izvršiće se privatizacija AD Telekom Crne Gore.
U oblasti poštanskog saobraćaja donijeće se nova zakonska regulativa (Zakon o pošti), uvesti novi servisi i proširiti postojeće usluge i izvršiti racionalizacija i optimizacija poslovanja Pošte Crne Gore d.o.o.
15
Ekonomska politika Crne Gore za 2005. godinu3.7. Trgovina3.7. TrgovinaOsnovni ciljevi politike razvoja trgovine su: obezbjedjenje snabdjevenosti tržišta, zaokruživanje započetih procesa transformacije i nastavljanje aktivnosti na realizaciji Programa za suzbijanje sive ekonomije. Tokom 2005. godine:
Ubrzaće se aktivnosti na privatizaciji preduzeća u oblasti trgovine; Podsticaće se unapredjenje saradnje izmedju organa lokalne uprave i poslovnih asocijacija; Intenziviraće se rad nadležnih inspekcijskih organa radi otklanjanja nepravilnosti u oblasti
prometa robe i usluga; Nastaviće se sa započetim aktivnostima na promovisanju uvodjenja sistema kvaliteta ISO
9000 u oblasti trgovine; Donijeće se Zakon o zaštiti potrošača; Donijeće se Zakon o zaštiti konkurencije.
16
Ekonomska politika Crne Gore za 2005. godinu4. DRUŠTVENE DJELATNOSTI4. DRUŠTVENE DJELATNOSTI
Razvoj društvenih djelatnosti uskladiće se sa objektivnim mogućnostima. Sopstvenim i sredstvima medjunarodne zajednice nastaviće se izgradnja, renoviranje i opremanje pojedinih objekata i sprovodjenje reformi u oblastima društvenih djelatnosti.
U vaspitno-obrazovnoj djelatnosti: Izvršiće se racionalizacija broja postojećih škola i prilagodjavanje visokog obrazovanja
zahtjevima tržišne privrede; Nastaviće se sa stručnim usavršavanjem nastavnog osoblja i iznalaženjem sredstava za
podsticanje darovitih učenika i studenata; Formiraće se fond za stipendiranje svršenih studenata u inostranstvu; Štampaće se udžbenici u skladu sa novim obrazovnim programima; Nastaviće se sa uvodjenjem informacionog sistema u vaspitno-obrazovne ustanove; Donijeće se Strategija naučno-istraživačke djelatnosti; Razvijaće se medjunarodna saradnja sa ciljem uključivanja u Evropski-istraživački prostor i
Evropsku zonu visokog obrazovanja.
U oblasti kulture: Nastaviće se aktivnosti na izradi Strategije kulturnog razvoja Crne Gore. Staviće se u proceduru razmatranja i usvajanja sledeći zakoni: Zakon o kulturnim
dobrima, Zakon o muzejima, Zakon o bibliotekama i Zakon o arhivima. Pripremiće se sledeći zakoni: Zakon o zaštiti prirode, Zakon o izdavačkoj djelatnosti,
Zakon o obaveznom primjerku, Zakon o samostalnim umjetnicima i Zakon o državnim nagradama.
Nastaviće se sa podrškom razvoju djelatnosti kulture, kroz sufinansiranje programa i projekata po osnovu javnih konkursa.
Otpočeće aktivnosti na formiranju elektronske baze podataka o zaštićenim kulturnim dobrima, kao i radovi na izradi Arheološke karte Crne Gore, panoramske karte Kotora i panoramske karte regiona Skadarskog jezera.
U saradnji sa UNESCO-om otpočeće realizacija projekta izrade “Menadžment plana grada Kotora”.
U saradnji sa Savjetom Evrope radiće se na organizovanju manifestacije “Dani kulturne baštine”.
Organizovaće se učešće Crne Gore na manifestaciji “Dani kulture Srbije i Crne Gore u Njemačkoj 2005,” kao i učešće Crne Gore na Bijenalu slikarstva u Veneciji.
U oblasti medija: Staviće se u proceduru razmatranja i usvajanja Zakon o nedozvoljenoj medijskoj
koncentraciji. Nastaviće se proces svojinske i upravljačke transformacije NJP “Pobjeda” i aktivnosti na
transformaciji RTCG u javni servis. Nastaviće se sa unapredjivanjem informisanja na albanskom jeziku i jezicima drugih nacionalnih i etničkih grupa, kao i informisanja lica oštećenog sluha i vida.
Nastaviće se sa finansiranjem proizvodnje i emitovanja programa RTCG od interesa za nauku, obrazovanje, kulturu i umjetnost.
Otpočeće aktivnosti na medijskoj prezentaciji projekta “Dekada Roma 2005-2015”
U oblasti zdravstvene zaštite:
17
Ekonomska politika Crne Gore za 2005. godinu Donijeće se Zakon o transfuzologiji. Stvoriće se uslovi za realizaciju pilot projekta novog modela organizovanja primarne
zdravstvene zaštite, koji se zasniva na modelu izabranog ljekara. U tom cilju, u okviru Doma zdravlja Podgorica, konstituisaće se edukativni centar koji će obezbjedjivati kontinuiranu edukaciju.
Donijeće se Strategija javnog zdravlja koja će omogućiti bolje upravljanje sistemom zdravstva, racionalizaciju korišćenja raspoloživih resursa i plansko organizovano usmjeravanje razvoja kapaciteta sistema zdravstva.
Počeće sa radom Agencija za ljekove. Donijeće se Strategija prevencije saobraćajnog traumatizma i povreda. U skladu sa utvrdjenim Nacionalnim planom akcije za djecu, nastaviće se saradnja sa
UNICEF-om i drugim donatorima na unapredjenju i zaštiti zdravlja djece sa posebnim naglaskom na rizičnu djecu.
U okviru projekta Dekada Roma 2005-2015, intenzivno će se raditi na podizanju nivoa zdravstvene prosvijećenosti romske populacije, kao i sprovodjenju drugih mjera i aktivnosti koje su planirane Akcionim planom Dekada Roma.
Nastaviće se sa implementacijom Strategije mentalnog zdravlja otvaranjem pilot projekta Centra za mentalno zdravlje u Kotoru i proširenjem mreže Centra za mentalno zdravlje u zajednici.
U oblasti sporta radiće se na: podsticanju ulaganja kapitala u sport što će pospješiti vlasničku transformaciju i
privatizaciju u sportu; obogaćivanju sportskog vaspitanja djece i omladine, čime će se podići nivo svijesti, povećati
broj djece i omladine koja se bave sportom, obezbijediti veća sportska uspješnost i posredno sprječavati socio-patološke pojave (alkohol, kriminal, narkomanija itd.);
stvaranju optimalnih uslova za pripreme i nastupe mladih talentovanih sportista sa ciljem postizanja što boljih rezultata na medjunarodnim takmičenjima;
poboljšanju sistema propagande i animacije sportske rekreacije za različite grupe gradjana; podsticanju stručnog, savjetodavnog, razvojnog i istraživačkog rada u sportu; podsticanju djelovanja republičkih sportskih saveza i Crnogorskog olimpijskog komiteta; saradnji sa medjunarodnim sportskim organizacijama i institucijama; nagradjivanju i stipendiranju perspektivnih vrhunskih sportista sa ciljem sprječavanja odliva
mladih sportista van Crne Gore.
Reforma državne uprave usmjerena je na uspostavljanje racionalnog i efikasnog sistema prilagodjenog objektivnim mogućnostima i potrebama uspostavljanja standarda i funkcije javnog servisa u službi gradjana. Povećaće se stepen informatičke opremljenosti javne uprave i informatičke obrazovanosti zaposlenih.
U okviru pravosudja, radiće se na stvaranju materijalnih, kadrovskih i drugih uslova za usvajanje medjunarodnih standarda kako bi se afirmisali sigurnost i vladavina prava kao pretpostavke razvoja demokratskih principa i sistema otvorene privrede. Povećaće se efikasnost pravosudnog sistema pri rješavanju privrednih sporova, prije svega, kroz skraćenje izvršnog postupka. Nastaviće se sa sprovodjenjem reforme pravosudja u saradnji sa USAID-om. Formiraće se Apelacioni sud i sprovoditi aktivnosti na jačanju Administrativnog suda.
18
Ekonomska politika Crne Gore za 2005. godinu
5. BRUTO DOMAĆI PROIZVOD5. BRUTO DOMAĆI PROIZVOD
Projekcija bruto domaćeg proizvoda zasniva se na pozitivnim trendovima ostvarenim u 2004. godini, naročito u oblastima industrijske proizvodnje i turizma, kao i strateškim ciljevima definisanim Agendom ekonomskih reformi. Bruto domaći proizvod projektuje se na iznos od 1.580 mil.€, što predstavlja nominalni rast od 7,1%. Uz očekivani rast cijena na malo od 3,0%, realni rast bruto domaćeg proizvoda iznosiće 4,1%.
Javna potrošnja projektovana je na nivou od 727,2 mil.€, što iznosi 45,95% bruto domaćeg proizvoda. Rast budžeta Crne Gore i sredstava za zdravstvenu zaštitu biće sporiji od rasta bruto domaćeg proizvoda, dok će se potrošnja Fonda PIO i lokalne samouprave kretati u skladu sa stopom rasta bruto domaćeg proizvoda. Na taj način, obezbijediće se opadanje učešća javne potrošnje u bruto domaćem proizvodu. Započetim reformama, obezbijediće se efikasnija budžetska potrošnja i zdravstvena zaštita, uredno i stabilno izvršenje obaveza u oblasti penzijskog i invalidskog osiguranja i povećanje nivoa prihoda lokalne samouprave.
Budžet Crne Gore projektovan je na nivou od 462,8 mil.€. Deficit budžeta iznosiće 34,3 mil.€ ili 2,17% bruto domaćeg proizvoda, što je u skladu sa zahtjevom IMF da kontrolisani budžetski deficit bude ispod 3,0%.
Budžetska, kao i ukupna javna potrošnja, projektovani su uvažavajući: ravnotežu tekućeg troška i razvojne komponente; stabilno funkcionisanje svih korisnika i učesnika javne potrošnje; uredno servisiranje zakonskih i inostranih obaveza.
Povećanje budžetskih prihoda (naročito od poreza na dodatu vrijednost), racionalizacija rashoda, uz povećanje kapitalnih izdataka (koji će najvećim dijelom biti opredijeljeni za javne radove), omogućiće intenziviranje investicione aktivnosti i ostvariti pozitivan uticaj na rast bruto domaćeg proizvoda.
19
