Upload
toyevo9
View
242
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
1/237
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
2/237
yerlerinde alanlar asndan byk risklere nedenolabilecek fiziksel etmenler unlardr;
Grlt Titreim Termal Konfor Aydnlatma Radyasyon Basn
FZKSEL RSK ETMENLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
3/237
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
4/237
Grlt,genel olarak, istenmeyen ve kulaa hogelmeyen rahatsz eden sesler olarak tanmlanr.
Endstrideki grlt ise, iyerlerinde alanlarnzerinde fizyolojik ve psikolojik etkiler brakan vei verimini olumsuz ynde etkileyen sesler olaraktanmlanabilir.
GRLTNN TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
5/237
Grlty meydana getiren sesifiziksel olarak tanmlamak gerekirse;
Ses, maddeden oluan bir ortamdamolekllerin skp genlemesindenmeydana gelen ve madde iindeyaylabilen bir titreim olaydr.
GRLTNN TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
6/237
sal ve gvenlii konusunda, bir baka ifade ileiitme kaybna sebep olabilecek grltnn
deerlendirilmesi iin grlty meydana getiren sesinbasncnn ve frekansnn belirlenmesi yeterlidir.
GRLTNN TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
http://www.zxmeter.com/bookpic/200931112104254414.gif7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
7/237
Basn birimi olarak kullanlan bar, 1 cm2lik biryzeye 1 dynlik bir kuvvetin yapt basntr.
Ses basnc ok kk olduundan, ses basn birimiolarak barn milyonda biri olan mikrobar kullanlr.
Grlt Ynetmeliinde ise; ses basnc iin pascal
kullanlmaktadr.
1 bar = 100 kpascal
GRLTNN TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
8/237
Grlty meydana getiren sesleri frekanslarna greu ekilde tanmlamak mmkndr:
1. Subsonik sesler; frekans 16 Hz'den dk olanseslerdir.
2. itilebilen sesler; yaklak olarak, frekans 16 Hzile 20 kHz arasnda olan seslerdir.
3. Ultrasonik sesler; frekans 20 kHz'den daha yksekolan seslerdir.
GRLTNN TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
9/237
Pompalarn, kompresrlerin, trbinlerin,vantilatrlerin, jet motorlarnn ve vanalarn sv vegaz itici etkileri;
Frn ve motorlarn ateleme grltleri; Transformatr ve dinamolarn yaratt manyetik
sesler; evirici dili, motor ve makinelerden gelen titreim
ve srtnme sesleri ile
Dvme, perinleme, akma makineleri ile kesici,ezici ve biim verici makinelerin sesleri
Endstride Grlt Kaynaklarn oluturur.
GRLTNN TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
10/237
1. Fiziksel Etkileri: Grlt geici veya srekli iitmebozukluklarna yol aar. Yaplan istatistiklere gremeslek hastalklarnn %10u grltden ileri geleniitme kayplardr.
2. Fizyolojik Etkileri: Kan basncnn artmas, dolambozukluklar, solunumda hzlanma, kalpatlarndayavalama, ani refleks.
3. Psikolojik Etkileri: Davran bozukluklar, arsinirlilik, stres.
4. Performans Etkileri: veriminin dmesi,konsantrasyon bozukluu, hareketlerin yavalamas.
GRLTNN NSAN ZERNDEK ETKLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
11/237
Fiziksel etkilerin olumasnda;
Grlty meydana getiren sesin iddeti, Grlty meydana getiren sesin frekans dalm, Grltden etkilenme sresi, Grltye kar kiisel duyarllk, Grltye maruz kalann ya,
Grltye maruz kalann cinsiyeti nemlidir.
GRLTNN NSAN ZERNDEK ETKLER
http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.eclipse-tr.com/images/ciglik.jpg&imgrefurl=http://www.eclipse-tr.com/TR/SuccessStories/_NoiseControlTelemetry.aspx&usg=__coMML3PcwFUbgPRvnJfwWe9mI1E=&h=436&w=328&sz=108&hl=tr&start=2&sig2=sQ_kjaXs96Gi9QZ3DSHRdQ&um=1&tbnid=Al4fLiTtgDS4qM:&tbnh=126&tbnw=95&prev=/images%3Fq%3Dg%25C3%25BCr%25C3%25BClt%25C3%25BC%26hl%3Dtr%26rlz%3D1T4SUNA_enTR289TR289%26um%3D1&ei=aiUhS8jUOZqKngOr3MnPBwhttp://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.eclipse-tr.com/images/ciglik.jpg&imgrefurl=http://www.eclipse-tr.com/TR/SuccessStories/_NoiseControlTelemetry.aspx&usg=__coMML3PcwFUbgPRvnJfwWe9mI1E=&h=436&w=328&sz=108&hl=tr&start=2&sig2=sQ_kjaXs96Gi9QZ3DSHRdQ&um=1&tbnid=Al4fLiTtgDS4qM:&tbnh=126&tbnw=95&prev=/images%3Fq%3Dg%25C3%25BCr%25C3%25BClt%25C3%25BC%26hl%3Dtr%26rlz%3D1T4SUNA_enTR289TR289%26um%3D1&ei=aiUhS8jUOZqKngOr3MnPBwhttp://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.eclipse-tr.com/images/ciglik.jpg&imgrefurl=http://www.eclipse-tr.com/TR/SuccessStories/_NoiseControlTelemetry.aspx&usg=__coMML3PcwFUbgPRvnJfwWe9mI1E=&h=436&w=328&sz=108&hl=tr&start=2&sig2=sQ_kjaXs96Gi9QZ3DSHRdQ&um=1&tbnid=Al4fLiTtgDS4qM:&tbnh=126&tbnw=95&prev=/images%3Fq%3Dg%25C3%25BCr%25C3%25BClt%25C3%25BC%26hl%3Dtr%26rlz%3D1T4SUNA_enTR289TR289%26um%3D1&ei=aiUhS8jUOZqKngOr3MnPBw7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
12/237
Salkl bir insan kula,20 mikropascal ile 200 pascal arasndabulunan ses iddetlerine duyarldr.Kulak bu geni aralkta rahata duyar.
Verilen bu llebilir deerler, salkl bir insannsesleri duyabilmesi iin yeterli sebep saylabilirmi?
20 mikropascal iddetindeki sese iitme eii,
200 pascal iddetindeki sese de ar eii denir.
GRLTNN NSAN ZERNDEK ETKLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
13/237
Pratikte/uygulamada grlt (ses) l birimi desibeldir.
Desibel bir fizik terimi olup, logaritmik bir ifadedir.Ses alanndaki bu ifade dB=10log K/K0 olarak bilinir.
K0 : Salkl bir kulan iitme eii olan 20 Pa dr.
K : llen ses basn deeridir.
GRLTNN NSAN ZERNDEK ETKLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
14/237
Logaritmik ifadeden;
20 Pa 0 dB'e;
200 pascal da 140 dB'e edeer gelir.
Bu nedenle;
0 dBe iitme eii,
140 dBe de ar eii denir.
GRLTNN NSAN ZERNDEK ETKLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
15/237
itme kayb dereceleri:
0 - 15 dB Normal iitme 16 - 40 dB ok hafif derecede iitme kayb 41 - 55 dB Hafif derecede iitme kayb 56 - 70 dB Orta derecede iitme kayb 71 - 90 dB leri derecede iitme kayb 91 dB ve st ok ileri derecede iitme kayb
GRLTNN NSAN ZERNDEK ETKLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
16/237
Grlt Dzeyi (dB) Yer ve Konum
0 itme eii
20 Sessiz bir orman30 Fslt ile konuma
40 Sessiz bir oda
50 ehirde bir bro
60 Karlkl konuma
70 Dikey matkap
GRLTNN NSAN ZERNDEK ETKLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
17/237
Grlt Dzeyi (dB) Yer ve Konum
80 Yksek sesle konuma
90 Kuvvetlice barma100 Dokuma salonlar
110 Haval eki aa ileri
120 Bilyeli deirmen
130 Uaklarn yan
140 Ar eii
GRLTNN NSAN ZERNDEK ETKLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
18/237
ki Grlt Kaynann kard Toplam GrltySaptama Tablosu
GRLTNN NSAN ZERNDEK ETKLER
ki grlt dzeyiarasndaki fark (dB)
Byk olan grlt dzeyineilave edilecek miktar (dB)
0 3.0
1 2.6
2 2.1
3 1.84 1.4
5 1.2
6 1.0
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
19/237
ki Grlt Kaynann kard Toplam GrltySaptama Tablosu
GRLTNN NSAN ZERNDEK ETKLER
ki grlt dzeyiarasndaki fark (dB)
Byk olan grlt dzeyineilave edilecek miktar (dB)
7 0.8
8 0.6
9 0.5
10 0.411 0.3
12 0.2
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
20/237
Gen ve salkl bir insan kula,frekans 16 Hz ile 20000 Hz arasndaki seslereduyarldr.Bu duyarllk, yarasada 60000 Hze, yunus balnda
ise 140000 Hze kadar kar.
nsan seslerinin frekans 175 Hz ile 7500 Hzarasnda olup normal artlarda konuma iddeti ise
25 dB ile 65 dB arasndadr.
GRLTNN NSAN ZERNDEK ETKLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
21/237
Bu durumda: Bir sesin salkl bir insan kula tarafndaniitilebilmesi iin yeter art ne olacaktr?
Ses iddetinin 20Pa ile 200 Pa [0 dB(A)140 dB(A)]ve
Ses frekansnn da 16 Hz ile 20 kHz arasnda olmasgerekiyor.
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
22/237
Grltden etkilenme sresi olduka nemli birfaktrdr.
Grltden etkilenme, kiiden kiiye ok farkl
sonular gsterir. kulan fonksiyon bakmndandurumu, evvelce geirilen veya halen mevcut olanhastalklar, kiilerin duyarll nemli faktrlerdir.Ancak, iitme kaybnn tespitinde bu faktrlerdikkate alnmaz.
Grltden etkilenmede ya da nemli birfaktrdr. zellikle iitme kaybnn tespiti iinyan dikkate alnmas gerekir.
GRLTNN NSAN ZERNDEK ETKLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
23/237
Grltden kaynaklananiitme kayplarmaruziyet sresi ile orantldr.
GRLTNN NSAN ZERNDEK ETKLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
24/237
Grmede olduu gibi insanlar iitme kapasitelerini40'l yalardan itibaren kaybetmeye balamaktadr.
Bu nedenle iitme kaybnn hesabnda, 40 ya snr
olarak alnr ve sonraki her yl iin odyogramlarda0,5 dBiitme kayb ya nedeni ile dlr.
GRLTNN NSAN ZERNDEK ETKLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
25/237
Grltl ortamlarda kalan veya yaayan insanlarda;
Konsantrasyon, dikkat ve reaksiyon kapasitesizayflar.
Yorgunluk, uyku bozukluklar ve ge uyumagrlebilir.
Merkezi sinir sistemi bozukluklar, ba arlar ve
stres olabilir.
Metabolik ve hormonal bozukluklar da ortayakabilir.
GRLTNN NSAN ZERNDEK ETKLER
http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.gomanweb.com/Haberler_ve_Yorumlar/Saglik_ve_teknoloji_haberleri/ilgili_resimler/bas_agrisi.jpg&imgrefurl=http://www.gomanweb.com/Haberler_ve_Yorumlar/Saglik_ve_teknoloji_haberleri/saglik_teknoloji.htm&usg=__5TeaQ0Eq_m46AtfRq4VQKmn43u8=&h=298&w=448&sz=19&hl=tr&start=4&sig2=s-R1Kd7E7HFuWytazgbyMA&tbnid=jhqD2U_nmcva7M:&tbnh=84&tbnw=127&prev=/images?q=ba%C5%9F+a%C4%9Fr%C4%B1s%C4%B1+resimleri&gbv=2&ndsp=20&hl=tr&sa=N&ei=1HqpSqiXB87AsAbLk63tBw7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
26/237
Aniden ve iddetli bir grltnn etkisinde kalndnda ise;
Kan basnc (tansiyon) ykselmesi,
Kardiyovaskler (dolam) bozukluu,
Solunum hz deimesi ve
Terlemenin artmas grlebilir.
GRLTNN NSAN ZERNDEK ETKLER
http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://4.bp.blogspot.com/_H0mH78bSMlQ/Sjf6Q7o3xeI/AAAAAAAAGLw/a0ldxOV-6dg/s400/yildirim.jpg&imgrefurl=http://karateciyiz.blogspot.com/&usg=__uocyYSE6MJW2uZ2-txSrA4C91rQ=&h=340&w=325&sz=22&hl=tr&start=38&sig2=DybF_UxLUTgHefLAaGhujA&tbnid=123gIw8AvJiF1M:&tbnh=119&tbnw=114&prev=/images?q=ani+bir+g%C3%BCr%C3%BClt%C3%BC&gbv=2&ndsp=20&hl=tr&sa=N&start=20&ei=1QKoSojWKoeCmwPLvrGsBA7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
27/237
Grltl ortamlarda;
Konuurken barma ihtiyac,
Sinirli olma durumu,
Karlkl anlama zorluu,
Kiiler arasndaki ilikilerde olumsuzluklar grlebilir.
En nemlisi grltl ortamn i kazalarn artmasnasebebiyet vermesidir.
GRLTNN NSAN ZERNDEK ETKLER
http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://img.sabah.com.tr/2008/08/05/gny/im/0BEBDB2949DE644184DDEF2Er.jpg&imgrefurl=http://arsiv.sabah.com.tr/2008/08/05/gny/haber,C0BAA39C2031403183CD4FE843B67D31.html&usg=__PegCCnOAg3Qy3hTvCzXg896hugw=&h=294&w=531&sz=18&hl=tr&start=1&sig2=NjqJ7epH8lAdiGRkc4FK4w&tbnid=g6zaEuqvAyuxOM:&tbnh=73&tbnw=132&prev=/images?q=g%C3%BCr%C3%BClt%C3%BClu+ortam&gbv=2&ndsp=20&hl=tr&sa=N&ei=iHypSv6RKsSusAb9l4DtBw7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
28/237
Uzunca sre, iddetli grltye maruz kalan kiilerdegrlen iitme kayplar iki tiptir:
1.letim tipi iitme kayb:
D ve orta kulakta oluan sarlk tipidir.Ses iddeti, d ve orta kulaktan geerkenbir kayba urar ve i kulaa ayneniletilmez. Bu sarlk tipi, ani yksek
bir patlamann d kulak zarn zedelemesisonucunda grlr.
GRLTNN NSAN ZERNDEK ETKLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
29/237
2. Alg tipi iitme kayb:Bu sarlk tipi i kulakta grlen bir iitme kaybdr. kulaktaki kokleada bulunan svnn veya liflerin bozulmas
ile duyma sinirlerinin almamasdr. Bu sarlk tipi dahaok yksek iddetli ve yksek frekansl seslerinoluturduu sarlktr.
GRLTNN NSAN ZERNDEK ETKLER
http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.yararlibilgiler.net/wp-content/diskulak.jpg&imgrefurl=http://www.yararlibilgiler.net/dis-kulak-iltihabi/&usg=__qKyxrUfudEyUrjzWfD0VNIIkhPQ=&h=571&w=800&sz=40&hl=tr&start=48&sig2=fKahYpZxbRpjroby1xWyNA&tbnid=3uPlpYVZV1boSM:&tbnh=102&tbnw=143&prev=/images?q=kulak&gbv=2&ndsp=20&hl=tr&sa=N&start=40&ei=0gOoSo-nPIv0mQP5w5GsBA7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
30/237
Endstride, yksek grltye ksa bir sremaruz kalan kiilerde geici alg tipi bir
sarlk grlebilir. Bu etkilenme uzun sreolursa, iitme kayb devaml kalc olupkronikleir, tedavi olsa bile geriye dnmmkn olmayan bir seyir takip eder.
GRLTNN NSAN ZERNDEK ETKLER
http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.sariyersentez.com/thumbnail.php?file=dinlemeisitmekulak_664700618.jpg&size=article_medium&imgrefurl=http://www.sariyersentez.com/saglik/3428.html&usg=__lgKi5FhJzxYa4cphaLu-KmPXa9w=&h=318&w=318&sz=14&hl=tr&start=24&sig2=QiXxntaGx1ebNtAyIYVa3g&tbnid=0unE5ikLxAX6AM:&tbnh=118&tbnw=118&prev=/images?q=i%C5%9Fitme+kayb%C4%B1&gbv=2&ndsp=20&hl=tr&sa=N&start=20&ei=ZheqSv2qLIS1sgbBudH1Bw7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
31/237
Endstride, yksek grltnn, iilerde meydanagetirdii iitme kayplar bir meslek hastaldr.
Meslek hastal:1- 506 sayl SSK Kanunun 11/B maddesine gre;
Sigortalnn altrld iin niteliine gre tekrarlananbir sebeple veya iin yrtm artlar yznden uradgeici veya srekli hastalk, sakatlk veya ruhi arzahalleridir.2- 5510 sayl SSGSS Kanunu 14 nc maddesine gre;Sigortalnn altrld iin niteliine gre tekrarlananbir sebeple veya iin yrtm artlar yznden uradgeici veya srekli hastalk, bedensel veya ruhsalzrllk halleridir.
GRLTNN DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
32/237
Hangi hastalklarn meslek hastal saylaca ve buhastalklarn, iten fiilen ayrldktan en ge ne kadar
zaman sonra meydana gelmesi halinde sigortalnnmesleinden ileri geldiinin kabul edilecei SosyalSigorta Salk lemleri Tzne ekli listedebelirtilmitir.
GRLTNN DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
33/237
Meslek hastalklar listesinde bu hastalklar 5 grup altndatoplanmtr:
1. Kimyasal maddelerle ortaya kan meslek hastalklar,
2. Mesleki cilt hastalklar,
3. Pnmokonyozlar ve dier solunum sistemi hastalklar,
4. Mesleki bulac hastalklar,
5. Fiziksel etkenlerle ortaya kan meslek hastalklar.
GRLTNN DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
34/237
Endstride grltnn sebep olduu iitme kayplarda fizik etkenlerle ortaya kan meslek hastalklargrubuna giren bir meslek hastaldr.
Sosyal Sigorta Salk lemleri Tz ekindekimeslek hastalklar listesinde;Grlt zararlarnn meslek hastal saylabilmesiiin grltl ite en az iki yl, grlt iddeti srekli
olarak 85 dBin stnde olan ilerde en az 30 gnalm olmak gerekir. denilmektedir. Grlt iinykmlk sresi de 6 ayolarak belirtilmitir.
GRLTNN DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
35/237
Kanunla salanan yardmlardan yararlanabilmek iinsigortalnn meslek hastalna sebep olan iinden fiilenayrld tarih ile meslek hastalnn meydana kt tariharasnda geecek azami sreye ykmllk sresi denir.
GRLTNN DEERLENDRLMES
Ykmllk Sresi
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
36/237
Endstride grlt en iyi ekilde llerekdeerlendirilmelidir. Bir iyerinde grlt dzeyilmeleri grlt lme cihazlar ile yaplr.
Bu cihazlar;
Anlk grlt seviyelerini lebilen cihazlar,
yeri ortam dozimetreleri ve
Kiisel dozimetrelerdir.
GRLTNN DEERLENDRLMES
http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.tetrainc.com.tr/Image/sektor/2010.JPG&imgrefurl=http://www.tetrainc.com.tr/productCatDetail.php?catType=olcum&catId=6&usg=__rpKub8VBgtOcAbY3Ex_o7G8IwkY=&h=275&w=277&sz=22&hl=tr&start=2&sig2=4-mYn-I5cxdIJCs_JfVNLg&tbnid=vG1D18AGN-EJXM:&tbnh=113&tbnw=114&prev=/images?q=g%C3%BCr%C3%BClt%C3%BC+%C3%B6l%C3%A7me+%C3%A7ihaz%C4%B1&gbv=2&hl=tr&sa=G&ei=yQSoSqyEKoTAmQPYnPCrBA7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
37/237
Bir iyerinde, sekiz saatlik alma sresince toplam grltdzeyi llmeli ve iyi bir frekans analizi yaplmaldr.
Ayrca,
yerinde alan iilere, kiisel dozimetrelertaklarak, kiilerin altklar sre iinde maruz kaldklartoplam grlt dzeyleri belirlenmelidir.
GRLTNN DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
38/237
itme kayplar gz nne alnarak,grlt lmeleri yaplacaksa,grlt lme cihazlar dB(A)'ya grekalibre edilmelidir.
Grlt lme cihaznda dB(A)deeri, insan kulann duymaerisine en yakn deerleri ifade eder.
GRLTNN DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
39/237
1. Teknik Korunma:
Grlt Kaynanda Alnmas Gereken nlemler: Kullanlan makineleri grlt dzeyi dk
makineler ile deitirmek, Grltl yaplmas gereken ilemi daha az grlt
gerektiren ilemle deitirmek,
Grlt kaynan ayr bir blmeye almak,
GRLTYE KARI ALINACAK NLEMLER
http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.kardeslermakina.com.tr/images/P2200MCK.gif&imgrefurl=http://www.kardeslermakina.com.tr/p-2200mck.html&usg=__0UNZsBpQBa5U5RUePeeoZNrKwDg=&h=300&w=131&sz=16&hl=tr&start=36&sig2=b_05-UOdjT2lSflL4VBplg&tbnid=CeCduPX1QOQgSM:&tbnh=116&tbnw=51&prev=/images?q=percinleme&gbv=2&ndsp=20&hl=tr&sa=N&start=20&ei=DxuqSoLTJYbhsAbl5YHeBw7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
40/237
Grltnn Yayld Ortamda Alnmas Gerekennlemler: Makinelerin yerletirildii zeminde grltye ve
titreime kar yeterli nlemleri almak, Grlt kayna ile grltye maruz kalan kii arasna
grlty nleyici engel koymak, Grlt kayna ile grltye maruz kalan kii
arasndaki uzakl artrmak, Sesin geebilecei ve yansyabilecei duvar, tavan,
taban gibi yerleri ses emici malzeme ile kaplamakolarak saylabilir.
GRLTYE KARI ALINACAK NLEMLER
http://www.protemmetal.com/images/endustriyel_gurultu.jpghttp://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.mantarmerkezi.com/images/manto_mantari.jpg&imgrefurl=http://www.mantarmerkezi.com/&usg=__QMSpFfllREDhJhDdUEIVuC66gk8=&h=330&w=328&sz=63&hl=tr&start=6&sig2=CcZTX835qtJVLNA2vfv0HA&tbnid=wKu1U575jWBnYM:&tbnh=119&tbnw=118&prev=/images?q=ses+emici+malzeme&gbv=2&ndsp=20&hl=tr&sa=N&ei=JTWqSqG0FsqF_AaQrfC7Bg7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
41/237
Grltnn Etkisinde Bulunan Kiide Alnmas Gerekennlemler:
Grltye maruz kalan kiiyi sese kar iyi izole
edilmi bir blme iine almak, Grltl ortamdaki alma sresini ksaltmak, Grltye kar etkin kiisel koruyucular kullanmak, Grltnn zararlar hakknda bilgilendirmek ve
eitmek.
GRLTYE KARI ALINACAK NLEMLER
http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.is-elbiseleri.com/wp-content/uploads/2009/03/kulak-tikaci4.jpg&imgrefurl=http://www.is-elbiseleri.com/kulakliklar.html&usg=__1tlFS6vlxrNsK6YsmTQEJ-1cLa4=&h=200&w=162&sz=3&hl=tr&start=53&sig2=kkT0ONfLhs-84dBva4r93Q&tbnid=_4sBkt1qDSovWM:&tbnh=104&tbnw=84&prev=/images?q=g%C3%BCr%C3%BClt%C3%BC+odyometre&gbv=2&ndsp=20&hl=tr&sa=N&start=40&ei=AAioSs7MEKWInAOt97SsBAhttp://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.gunesisguvenligi.net/ku16.jpg&imgrefurl=http://www.gunesisguvenligi.net/kulakkoruyucular.htm&usg=__KZv4mk6AtDKAzIUgdaejBDeQBrM=&h=768&w=768&sz=31&hl=tr&start=48&sig2=htQSvIBr6_Rl1CApPoCapA&tbnid=Lx1tgXwmhA67tM:&tbnh=142&tbnw=142&prev=/images?q=g%C3%BCr%C3%BClt%C3%BCden+korunma+malzemeler&gbv=2&ndsp=20&hl=tr&sa=N&start=40&ei=bwaoSsS4M4XqmgPF7qGsBA7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
42/237
Kulak Koruyucularnn Grlty Engelleme Deerleri
Cinsi Azaltma Derecesi
Pamuk 5 16 dB
Parafinli pamuk 20 35 dB
Cam pamuu 7,5 32 dB
Kulak tkac 20 45 dB
Kulaklk 12 48 dB
GRLTYE KARI ALINACAK NLEMLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
43/237
2. Tbbi Korunma:
Grltl ilerde alacaklarn, ie girilerinde
odyogramlar alnmal ve salkl olanlar altrlmaldr. kazalarna kar kesin denilebilecek yeteri kadar nlemalnabiliniyorsa, grltl ilerde doutan sar vedilsizlerin altrlmas da dnlebilir.
Grltl ilerde alanlarda, grlt iddeti, frekans
dalm ve maruziyet sresi dikkate alnarak; (ihekiminin/i gvenlii uzmannn tavsiye edecei) belliaralklarla/periyotlarlakulak odyogramlar ekilmeli veiitme kayb grlenlerde gerekli tedbirler alnmaldr.
GRLTYE KARI ALINACAK NLEMLER
http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.elektromediks.com.tr/images/sm950.jpg&imgrefurl=http://www.elektromediks.com.tr/sm950.html&usg=__Ie9gboWzCeWgrVOo9DlVaUCJ1Tg=&h=203&w=200&sz=9&hl=tr&start=22&sig2=Cnh050gpzIgqCiXEGf6tBg&tbnid=Sdwff6GYAkb0fM:&tbnh=105&tbnw=103&prev=/images?q=g%C3%BCr%C3%BClt%C3%BC+odyometre&gbv=2&ndsp=20&hl=tr&sa=N&start=20&ei=kgeoSpz6OIGImwOIzJisBA7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
44/237
3. Grlt Denetim Yntemleri veYasal Dzenlemeler:
Grlt denetimi ncelikleiyerindeki grlt iddetinin iyibilinmesi ile balar.
Grltye kar yeterli nlemialmayan iveren, iisindemeydana gelecek meslekhastalna kar tazminat demekzorunda kalacaktr.
GRLTYE KARI ALINACAK NLEMLER
http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.kenthaber.com/Resimler/2004/08/11/cay811.jpg&imgrefurl=http://www.kenthaber.com/karadeniz/zonguldak/caycuma/Haber/Genel/Normal/zonguldak--caycumada-hortum-panigi-yasandi/20997.aspx&usg=__MVkQr-guZr-DhcvDDR-hGa55-mA=&h=317&w=400&sz=17&hl=tr&start=4&sig2=BPrqQubEEOv7Acfy93uKZg&tbnid=ZAVUJ4cqkHcmfM:&tbnh=98&tbnw=124&prev=/images?q=k%C3%B6t%C3%BC++fabrika&gbv=2&hl=tr&sa=G&ei=jjiqSu7LO8-J_AahnOy9Bg7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
45/237
Ayn ekilde, iyerindeki grltnn olumsuzetkilerinden, alan iilerin kendilerinin nasletkileneceklerini, fizyolojik ve psikolojik neticelerihakknda yeteri kadar bilgi sahibi olmalar,iyerindeki grlt denetim yntemlerinin iyialmasn salayacaktr.
GRLTYE KARI ALINACAK NLEMLER
http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.muhasebenet.net/g_calisan_isci.jpg&imgrefurl=http://www.muhasebenet.net/devami_mart_2007.html&usg=__ZZKD0CUdHUSjkSJTQRgbwJ697W8=&h=242&w=310&sz=14&hl=tr&start=5&sig2=2Sc_XbWdOJai5RdLcdpgzA&um=1&tbnid=HbJznxxVmw3odM:&tbnh=91&tbnw=117&prev=/images?q=%C3%A7al%C4%B1%C5%9Fan+i%C5%9F%C3%A7i+resmi&ndsp=20&hl=tr&sa=N&um=1&ei=ej6qSv2fEtyF_AaQmsSLBwhttp://www.calisma.gov.tr/index.phphttp://www.calisma.gov.tr/index.phphttp://www.calisma.gov.tr/index.php7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
46/237
lkemizde iyerlerinin salk ve gvenlik artlarynnden denetimi, bata alma ve SosyalGvenlik Bakanl olmak zere, Salk Bakanl ile
yerel idareler (Belediyeler) tarafndangerekletirilmektedir. Bu kurululardan, phesiz en etkin ve en yaygn
denetim, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanltarafndan yaplmaktadr.
GRLTYE KARI ALINACAK NLEMLER
http://www.trt.net.tr/medya/resim/2009/09/25/54b97a99-3698-4bc7-8c22-4d2077e90e0e-444x333.jpghttp://www.calisma.gov.tr/index.phphttp://www.calisma.gov.tr/index.phphttp://www.calisma.gov.tr/index.php7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
47/237
4. Grlt YnetmenliininUygulanmas:
yerlerindeki grltnn denetimiile ilgili olarak,4857 sayl Kanununun 78.maddesine gre karlan 23.12.2003tarihli Resmi Gazetede yaymlananGrlt Ynetmelii hkmlerinegre ilem yaplmas gerekmektedir.
GRLTYE KARI ALINACAK NLEMLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
48/237
Ynetmeliin amac, iilerin grltye maruzkalmalar sonucu salk ve gvenlik ynndenoluabilecek risklerden, zellikle iitme ile ilgilirisklerden korunmalar iin alnmas gereklinlemleri belirlemektir.
GRLTYE KARI ALINACAK NLEMLER
http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.imoankara.org.tr/Portals/0/LiveContent/377/Images/resmi%20gaztet.jpg&imgrefurl=http://www.imoankara.org.tr/&usg=__5D1nGzenE_TaSpkWlAWF6IwDgnk=&h=296&w=340&sz=16&hl=tr&start=1&sig2=unjKcuny7RzM6oORhGh4Dg&tbnid=mEQI0WJ4voBNbM:&tbnh=104&tbnw=119&prev=/images?q=y%C3%B6netmelik&gbv=2&hl=tr&sa=G&ei=pUqtSo_hDIOwsgahnsTcBw7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
49/237
Ynetmeliin uygulanmas bakmndan, gnlk grltmaruziyet dzeyleri ve en yksek ses basnc ynndenmaruziyet snr deerleri ve maruziyet etkin deerleri;
Maruziyet snr deerleri:LEX, 8h = 87 dB (A) ve Ppeak = 200 Pai
En yksek maruziyet etkin deerleri:LEX, 8h = 85 dB (A) ve Ppeak = 140 Paii
Maruziyet En dk etkin deerleri:LEX, 8h = 80 dB (A) ve Ppeak = 112 Paiii
olarak verilmitir.
GRLTYE KARI ALINACAK NLEMLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
50/237
5. Grltden Kaynaklanan Maruziyetin nlenmesiveya Azaltlmas:
Teknik gelimelere uygun nlemler alnarak
grltye maruziyetten kaynaklanan risklerkaynanda yok edilmeli veya en aza indirilmelidir.
Grltye maruziyetin daha az olduu bakaalma yntemleri seilmelidir.
Yaplan i gz nnde bulundurarak, mmkn olanen dk dzeyde grlt yayan uygun i ekipmanseilmelidir.
GRLTYE KARI ALINACAK NLEMLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
51/237
yerinin ve allan yerlerin tasarm vedzenlenmesi yaplmal.
ilere, i ekipmann grltye en az maruz
kalacaklar bir ekilde, doru ve gvenlikullanmalar iin gerekli bilgi ve eitim verilmeli. Grlty teknik yollarla azaltmak iin; hava
yoluyla yaylan grlty perdeleme, kapatma,grlt emici rtlerle vb. yntemlerle; yapdan
kaynaklanan grlty ise yaltm vb. yntemlerleazaltmak gerekir.
GRLTYE KARI ALINACAK NLEMLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
52/237
Ayrca iyeri alma sistemleri ve i ekipmanlariin uygun bakm programlarn uygulamak,
Grlty azaltacak bir i organizasyonu ile;o Maruziyet sresini ve grlt dzeyini
snrlamak,o Yeterli dinlenme aralar ile alma srelerini
dzenlemek
gibi nlemler alnmaldr.
GRLTYE KARI ALINACAK NLEMLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
53/237
veren,
Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 15. maddesiuyarnca kadnlar, ocuklar, yallar, zrller gibihassas risk gruplarnn korunmas iin gereklinlemleri alnmaldr.
GRLTYE KARI ALINACAK NLEMLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
54/237
6. Kiisel Korunma:
Grltye maruziyetten kaynaklanan riskler bakayollarla nlenemiyor ise;
11.02.2004 tarihli Resmi Gazetede yaymlanan,Kiisel Koruyucu Donanmlarn yerlerinde KullanlmasHakknda Ynetmelik hkmlerine uygun olarak ve
aada belirtilen koullarda, iilere, kiiye tam
olarak uyan ve hijyenik artlara uygun kulakkoruyucular verilmeli ve bu koruyucular iilertarafndan kullanlacaktr.
GRLTYE KARI ALINACAK NLEMLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
55/237
Grlt maruziyeti en dk maruziyet etkindeerleri atnda, iveren kulak koruyucularsalayarak iilerin kullanmna hazr haldebulundurmal.
Grlt maruziyeti en yksek maruziyet etkindeerlerine ulatnda ya da bu deerleriatnda, kulak koruyucular kullanlmaldr.
GRLTYE KARI ALINACAK NLEMLER
http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://images.gittigidiyor.com/1915/GURULTUYE-SON-3M-1100-KULAK-TIKACI-6-CIFT__19158128_1.jpg&imgrefurl=http://urun.gittigidiyor.com/GURULTUYE-SON-3M-1100-KULAK-TIKACI-6-CIFT_W0QQidZZ19158128&usg=__MN6la8vVPFqy8QrLyB5iovwtt98=&h=234&w=267&sz=6&hl=tr&start=71&sig2=lwBj0yEctyoIC7qXtuo4Ow&tbnid=RcM8eOnEiMcZuM:&tbnh=99&tbnw=113&prev=/images?q=kulak+koruyucular&gbv=2&ndsp=20&hl=tr&sa=N&start=60&ei=omiuSsfrOZDhsAbP1sHyBwhttp://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.agsmarket.com/img/urun/Silent2411.jpg&imgrefurl=http://www.agsmarket.com/default.asp?git=9&urun=147847&usg=__8l-wDu9Xa3sJSZ1_KA7A6gKisDE=&h=381&w=513&sz=77&hl=tr&start=13&sig2=zt28lPYx0yTPTTFrjmc3SQ&tbnid=AbhxR3rDRdhO5M:&tbnh=97&tbnw=131&prev=/images?q=kulak+koruyucular&gbv=2&ndsp=20&hl=tr&sa=N&ei=K2iuSuS4GoOwsgahnsTcBwhttp://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.evrenis.com.tr/images/bas-yuz-kulak-koruma/kk5702.jpg&imgrefurl=http://www.evrenis.com.tr/tr/bas-yuz-kulak-koruma.html&usg=__DHqgRRKhh-PDUkgJJrLFzJh0KW8=&h=120&w=156&sz=5&hl=tr&start=57&sig2=2SpkqsBsNr3wFip8iYttgw&tbnid=UEqJezrYbpuMcM:&tbnh=75&tbnw=97&prev=/images?q=kulak+koruyucular&gbv=2&ndsp=20&hl=tr&sa=N&start=40&ei=oWeuSurKKIKxsga13O3sBwhttp://www.dekonpro.com/userfiles/file/kulak%20koruma/peltor-ear/g2000.jpg7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
56/237
Kulak koruyucular iitme ile ilgili riski ortadankaldracak veya en aza indirecek bir biimdeseilmeli.
veren kulak koruyucularnn kullanlmasnsalamak iin iinin eitilmesi ile birlikte her trlabay gstermeli ve alnan nlemlerin etkililiinidenetlemekten sorumlu olmaldr.
GRLTYE KARI ALINACAK NLEMLER
http://2.bp.blogspot.com/_eJOrsSvEOBg/R5-nQmH2WjI/AAAAAAAAAEw/Z61YA8K5Nuc/s1600-h/meeting.jpg7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
57/237
7. Maruziyetin Snrlanmas:
inin maruziyeti, hibir koulda GrltYnetmeliinin 5. maddesinin (b) bendindebelirtildii ekilde maruziyet snr deerleriniamamaldr.
GRLTYE KARI ALINACAK NLEMLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
58/237
Ynetmelikte belirtilen tm nlemlerin alnmasnaramen,
maruziyet snr deerlerinin aldnn tespit edildiidurumlarda,
veren; Maruziyeti, maruziyet snr deerlerinin altna
indirmek zere gerekli olan derhal yapmal,
Maruziyet snr deerlerinin almas sebeplerinibelirlemeli ve Bunun tekrarn nlemek amacyla, koruma ve
nlemeye ynelik tedbirleri almaldr.
GRLTYE KARI ALINACAK NLEMLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
59/237
8. ilerin Bilgilendirilmesi ve Eitimi:
veren, iyerinde en dk maruziyet etkindeerindeki veya zerindeki grltye maruz kalaniilerin ve/veya temsilcilerinin grlt maruziyetiile ilgili olarak ve zellikle de aadaki konulardabilgilendirilmelerini ve eitilmelerini salamaldr.
GRLTYE KARI ALINACAK NLEMLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
60/237
Bunlar;
Grltye maruziyetten kaynaklanan riskler, Grltden kaynaklanan riskleri nlemek veya en
aza indirmek amacyla Ynetmelik hkmleriniuygulamak iin alnan nlemler ve bu nlemlerinuygulanaca koullar,
Ynetmeliin 5. maddesinde belirtilen maruziyet
snr deerleri ve maruziyet etkin deerlerinindoru kullanlmas,
GRLTYE KARI ALINACAK NLEMLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
61/237
itme kayb iin Ynetmeliin 6. maddesine uygunolarak yaplan risk deerlendirmesi, grltlmnn sonular ve bunlarn nemi vepotansiyel riskler,
Kulak koruyucularnn nasl tespit edilecei, Ynetmeliin 12. maddesine gre, iilerin hangi
artlarda salk gzetimine tabi tutulaca ve salkgzetiminin amac,
Grlt maruziyetini en aza indirecek gvenlialma uygulamalarnn yaplmasnda iilerineitilmesi ve bilgilendirilmesi olarak sralanabilir.
GRLTYE KARI ALINACAK NLEMLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
62/237
9. ilere Danlma ve Katlm Salanmas:
ilere ve/veya temsilcilerine Ynetmeliinkapsad konular ile zellikle,
Ynetmeliin 6. maddesinde belirtildii ekilderisklerin deerlendirilmesinde ve alnacak
nlemlerin tanmlanmasnda,
GRLTYE KARI ALINACAK NLEMLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
63/237
Ynetmeliin 7. maddesinde belirtilen, grltdenkaynaklanan risklerin ortadan kaldrlmasn veya
azaltlmasn amalayan nlemlerin alnmasnda,
Ynetmeliin 8. maddesinin (a) bendinin 3numaral alt bendinde belirtildii ekilde kulakkoruyucularnn seilmesinde danlacak vekatlmlar salanmaldr.
GRLTYE KARI ALINACAK NLEMLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
64/237
10.Salk Gzetimi:
Ynetmeliin 6. maddesinin (a) bendi gereinceyaplan risk deerlendirmesi sonucunda salk riskiolduunun anlalmas halinde iiler uygun salkgzetimine tabi tutulmaldr.
GRLTYE KARI ALINACAK NLEMLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
65/237
En yksek maruziyet etkin deerlerini aan grltyemaruz kalan bir ii, bir hekim veya hekiminsorumluluu altndaki uzman bir baka kii tarafndaniitme testi yaplmasn isteme hakkna sahiptir
Ynetmeliin 6. maddesinde hkme balanandeerlendirme ve lm sonularnn bir salk riskiolduunu gsterdii yerlerde, en dk maruziyetetkin deerlerini aan grltye maruz kalan iiler
iin de iitme testleri yaplmal. Bu testlerin amacgrltye bal olan herhangi bir iitme kaybndaerken tan koymak ve iitme ilevini koruma altnaalmaktr.
GRLTYE KARI ALINACAK NLEMLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
66/237
Yukardaki maddelere uygun olarak yaplan salkgzetimi ile ilgili olarak her iinin kiisel salkkayd tutulmal ve gncelletirmelidir. Salk
kaytlar, salk gzetiminin bir zetini iermelidir.Bu kaytlar gizlilik esasna uygun olarak vegerektiinde incelenebilecek ekilde saklanmaldr.
Bu kaytlarn kopyalar, yetkili makamlarn istemesi
halinde verilmeli. Her ii, istediinde kendisiyleilgili kaytlara ulaabilmelidir.
GRLTYE KARI ALINACAK NLEMLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
67/237
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
68/237
Titreim; mekanik bir sistemdekisalnm hareketlerini tanmlayan
bir terimdir.
Titreim bir cismin ileri-gerigidip gelme hareketidir.
TTREM TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
69/237
Bir baka ifade ile;potansiyel enerjinin kinetik enerjiye,kinetik enerjinin potansiyel enerjiyednmesi olaynatitreim (vibrasyon) denir.
TTREM TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
70/237
Endstride bir ok titreim kayna vardr.
Titreim; ara, gere ve makinelerin alrkenoluturduklar salnm hareketleri sonucu meydana
gelir.
almakta olan ve iyi dengelenmemi ara vegereler genellikle titreim olutururlar.
TTREM TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
71/237
Titreimi insan sal zerindeki etkisi bakmndan ikifiziksel bykl ile tanmlamak mmkndr:
1. Frekans
2. iddeti
TTREM TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
72/237
Titreimin Frekans:
Birim zamandaki titreim saysna titreimin frekans denir.
Birimi: Hertz (Hz)
TTREM TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
73/237
Titreimin iddeti:
Titreimin olutuu ortamda, titreen enerjininhareket ynne dikey birim alanda, birim zamandakiakm gcne titreimin iddeti denir.
Birimi: W/cm2
TTREM TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
74/237
El-Kol Titreimi:
nsanda el-kol sistemine aktarldnda, iilerin salkve gvenlii iin risk oluturan ve zellikle de damar,
kemik, eklem, sinir ve kas bozukluklarna yol aanmekanik titreimlere el-kol titreimleri denmektedir.
TTREM TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
75/237
El-kol titreimi iin;
Sekiz saatlik alma sresi iingnlk maruziyet snr deeri 5 m/s2,
Sekiz saatlik alma sresi iingnlk maruziyet etkin deeri 2,5 m/s2dir.
TTREM TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
76/237
El-kol titreim kaynaklar;
Genellikle el ve el parmaklar ile kollara ulaantitreimleri oluturan titreim kaynaklar unlardr;
Ta krma makinalar, kmr ve dier madenciliktekullanlan pnmatik (haval) ekiler, ormanclktakullanlan testereler, parlatma ve rende makinalarsaylabilir
TTREM TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
77/237
Btn Vcut Titreimi:
Vcudun tmne aktarldnda,
iilerin salk ve gvenlii iin riskoluturan, zellikle de belblgesinde rahatszlk ve omurgadatravmaya yol aan mekanik
titreimlere btn vcut titreimidenmektedir.
TTREM TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
78/237
Btn vcut titreimi iin;
Sekiz saatlik alma sresi iingnlk maruziyet snr deeri 1,15 m/s2,
Sekiz saatlik alma sresi iingnlk maruziyet etkin deeri 0,5 m/s2dir.
TTREM TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
79/237
Btn vcut titreim kaynaklar;
Tm vcudun etkisi altnda kaldtitreim kaynaklar;
Traktr ve kamyon kullanm,dokuma tezgahlar, yol yapm,bakm ve onarm makinalar, zellikleelik konstrksiyonlu yaplarda titreime
sebep olan makine ve tezgahlar.
TTREM TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
80/237
Titreim tek frekansl ve sinzoidalolabilecei gibi kompleks frekansl
ve rastgele bir tipte de olabilir.
nsanlar 1 Hz ile 1000 Hzarasndakititreimleri alglarlar.
TTREM TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
81/237
nsan, dk frekansl titreimlere maruzkaldnda, sarsnt hisseder.
Buna karlk yksek frekanslarda karncalanmahatta yanma hissi duyar.
TTREM TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
TTR SA R D T L R
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
82/237
Titreim etkileri;
Fiziksel ve biyomekanik,
Psikolojik veya sensoryel, Fizyolojik ve Patolojik etkiler eklindedir.
Bu etkiler birbirleri ile skilikilidirler.
TTREMN NSAN ZERNDEK ETKLER
TTREMN NSAN ZERNDEK ETKLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
83/237
Titreimin zelliklerini oluturanfaktrlerden en nemlisifrekansdr.
Titreimin tbbi ve biyolojik etkisibyk lde iddetine ve maruzkalnan sresye baldr.
nsan vcuduna belirgin etkisi olantitreimin frekans 1 Hz ile 100 Hzarasndadr.
TTREMN NSAN ZERNDEK ETKLER
TTREMN NSAN ZERNDEK ETKLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
84/237
Titreime neden olan el aletlerini kullanan kiilerdeyaplan lmelerde;
El-kol ve vcudun titreim geirme oran 5 Hzdeen yksek olarak bulunmutur.
kinci maksimum dzey ise;20 Hz ile 30 Hz arasdr.
TTREMN NSAN ZERNDEK ETKLER
TTREMN NSAN ZERNDEK ETKLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
85/237
Titreim enerjisi avu iindenel srtna, elden kola ve koldanomuza geerken nemli ldeg kaybna urar.
Bu g kayb omuz eklemlerindeen fazla olur.
Bu gcn azalarak seyretmesi,sonucu itibariyle memnuniyetverici bir husustur.
TTREMN NSAN ZERNDEK ETKLER
TTREMN NSAN ZERNDEK ETKLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
86/237
Vcudun mekanik titreime gsterdii reaksiyon karkbir olay olup ok iyi bilinmemektedir.
Buna ramen;
Vcutta baz doku yaplarnn deformasyonuna,Solunum hznn artmasna,
Oksijen tketiminin artmasna bal olarak enerjiharcamasnn artmasna,
TTREMN NSAN ZERNDEK ETKLER
TTREMN NSAN ZERNDEK ETKLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
87/237
kalp atm saysnn artmasna bal olarak da kanbasncnn artmasna (5 Hz frekansl titreimemaruz kalan kiilerin % 50sinden fazlasnda kan
basncnda artma grlmektedir), performansta gerilemeye, sbjektif alglamada bozulmaya, merkezi sinir sistemi hcrelerinin fonksiyonlarnda
aksamaya neden olduu bilinmektedir.
TTREMN NSAN ZERNDEK ETKLER
TTREMN NSAN ZERNDEK ETKLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
88/237
Ayrca, kanda glikoz ve glikojen konsantrasyonundaazalmaya sebep olduu da bilinmektedir.
Bu deiikliklerden ou titreime maruziyetin
balangcnda yksek iken daha sonra normalednebilmektedir.
TTREMN NSAN ZERNDEK ETKLER
TTREMN NSAN ZERNDEK ETKLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
89/237
Titreimin klinik olarak belirlenen etkileri:
ok dk frekansl titreimin etkileri (f
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
90/237
Dk frekansl titreimin etkileri (2 Hz
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
91/237
Maruziyet srerse omuz balarnda ar, yorgunluk,soua kar hassasiyet artmas olur.
Fonksiyon bozukluu olarak zamann uzamas, uykubozukluklar, ba ars ve yorgunluk grlebilir.
TTREMN NSAN ZERNDEK ETKLER
TTREMN NSAN ZERNDEK ETKLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
92/237
Parmaklarda 8-10 oC sya ksasre maruziyet ile beyazlama olur.Avu ii de beyazlar. n kol ve
omuz kaslarnda arlar grlebilir.
Btn vcudu titreime maruz kalanbaz iilerde disk kaymas denilen
bel arlar olabilir.
TTREMN NSAN ZERNDEK ETKLER
TTREMNN DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
93/237
El-kol veya tm vcudun titreime maruziyetisonucunda oluan etki;
Titreimin frekansna,Titreimin iddetine,Titreimin ynne,Titreime maruz kalnan sreye,Titreimin uyguland blgeye ve blgeninbyklne,Titreime maruz kalan kiinin yana, cinsiyetine vekiisel duyarll ile genel salk durumuna baldr.
TTREMNN DEERLENDRLMES
TTREMNN DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
94/237
Titreimin etkisi en fazla dk frekanslardagrlr.
Titreimin frekans arttka, titreimin ivmesininiddeti ve oluan etki azalr.
Titreim vibrasyon detektr ile llr.
TTREMNN DEERLENDRLMES
TTREMNN DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
95/237
nsan sal bakmndan nemli olan titreim; frekansbantlarnaayrlarak llr.
Frekans bantlar:1-24-8-16
31,5-125-250-1000-2000-4000 ve 8000 Hzdir.
TTREMNN DEERLENDRLMES
TTREME KARI ALINACAK NLEMLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
96/237
Titreimin etkisinden korunmak iin;
Teknik nlemlere,
Tbbi nlemlere ve
Eitime gereksinim vardr.
TTREME KARI ALINACAK NLEMLER
TTREME KARI ALINACAK NLEMLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
97/237
Titreimden korunmann temel hedefi, titreimikaynanda azaltmayaynelik olmaldr.
o Genellikle makina dizayn srasnda titreimi
azaltacak zeminler yapmak ve titreimi az olanmakinalar satn almak.
o Kullanlan makinalarn bakmlarn zamannda
yapmak, vuran ve titreen ksmlara izolasyonuygulamak.
TTREME KARI ALINACAK NLEMLER
TTREME KARI ALINACAK NLEMLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
98/237
Tbbi korunmada ise ie giri muayenelerinde; sinirsistemi, kalp, damar ve sindirim sistemleri salamolan gen iilerin seilmesine dikkat edilmelidir.
Periyodik muayenelerde titreimin etkilerinin klinikmuayeneler uygulanarak aranmas; el, bilek vedirsek eklemlerinin dikkatle muayene edilmesigerekir.
Rntgen filmlerinin ekilmesi de faydal olur.
TTREME KARI ALINACAK NLEMLER
TTREME KARI ALINACAK NLEMLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
99/237
Titreimden korunmann bir yolu da eitimdir.
yerinde titreime maruz kalan kiiler veyneticiler, titreimin neden olduu risklere verahatszlklara kar eitilmelidir.
TTREME KARI ALINACAK NLEMLER
TTREME KARI ALINACAK NLEMLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
100/237
Ayrca, titreimin olumsuz etkileri grlen iilerindeitirilmesi yoluna gidilmelidir.
alma (etkilenme) sresinde, kstlama yaplmasveya alma sresince daha sk dinlenme aralarverilmesi, titreimden etkilenmede uygun birkorunma yntemi olacaktr.
TTREME KARI ALINACAK NLEMLER
TTREME KARI ALINACAK NLEMLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
101/237
Titreimin ile ilgili denetim yntemleri ve yasaldzenlemeler:
Titreimin denetimi her eyden nce, ii veiverenin titreimin olumsuz etkilerini en iyi ekildebilmesi ile balar.
TTREME KARI ALINACAK NLEMLER
TTREME KARI ALINACAK NLEMLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
102/237
Titreimin olumsuz etkilerine kar eitimli biriveren, kuraca iyerinde kullanaca makinannkonulaca zemini, titreimi yok edecek veyailetmeyecek ekilde dzenler.
Makinalarn bakmn zamannda yapar.
ileri ie alrken, titreime hassasiyeti
olmayanlardan seer.
TTREME KARI ALINACAK NLEMLER
TTREME KARI ALINACAK NLEMLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
103/237
lkemizde, iyerlerindeki denetimlerde titreimzerinde pek durulmaz.
Nedeni ise;Titreimin ok iyi bilinmemesinden ve alanlarniyerlerinde titreimden ikayeti olmamalarndankaynaklanr.
TTREME KARI ALINACAK NLEMLER
TTREME KARI ALINACAK NLEMLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
104/237
Titreim konusunda, lkemizde yeterli aratrma dayaplmamaktadr. Bir veya iki niversitenin dnda,titreim lmesi yapan ve deerlendiren kurum vekuruluta yoktur.
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl olarak da bukonuda ciddi almalar yaplmamtr.
TTREME KARI ALINACAK NLEMLER
TTREME KARI ALINACAK NLEMLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
105/237
Titreim sonucu kemik-eklem zararlar veanijionrotik bozukluklar Sosyal Sigortalar Salklemleri Tzne ekli listede belirtilmi olmasna
ramen; SSK istatistiklerinde, titreimden ilerigelen meslek hastalklarna rastlanlmamaktadr.
Titreimden oluan meslek hastalnn ykmllksresi 2 yldr.
M N C N M
TTREME KARI ALINACAK NLEMLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
106/237
i Sal ve Gvenlii Tznn 79. maddesinde, titreim(vibrasyon) yapan aletlerle yaplan almalarda alnacaktedbirler u ekilde belirtilmektedir.
Titreim yapan aletlerle alacak iilerin, ie alnrken,genel salk muayeneleri yaplacak, zellikle kemik, eklemve damar sistemleri incelenecek ve bu sistemlerle ilgili birhastal veya arzas olanlar, bu ilere alnmayacaktr.
Titreim yapan aletlerle alacak iilerin, periyodik
olarak, salk muayeneleri yaplacaktr. Kemik, eklem vedamar sistemleri ile ilgili bir hastal veya arzasgrlenler, altklar ilerden ayrlacak, kontrol ve tedavialtna alnacaktr.
TTREME KARI ALINACAK NLEMLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
107/237
23.12.2003 tarihli Resmi Gazetede yaymlananTitreim Ynetmelii,23.12.2006 tarihindeyrrle girmitir.
Bu Ynetmelik hkmlerine gre; el-kol titreimive tm vcut titreimi iin gnlk maruziyet snrdeerler ve maruziyet etkin deerler verilmekte,maruziyetin llmesi ve deerlendirilmesininyaplmas zorunluluu hkme balanmtr.
TTREME KARI ALINACAK NLEMLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
108/237
Yine bu Ynetmelie gre;
Maruziyetin nlenmesi veya Azaltlmas Risk Belirlenmesi ve Deerlendirmesi ilerin Bilgilendirilmesi ve Eitimi
ilerin Grnn Alnmas ve Katlmn Salanmas Salk Gzetimi zel Koullar
balkl maddelerde titreimle ilgili olarak detayl hkmleryer almaktadr.
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
109/237
TERMAL KONFOR
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
110/237
Termal konfor; genel olarakbir iyerinde alanlarn bykounluunun scaklk, nem, hava
akm gibi iklim koullar asndangerek bedensel gerekse zihinselfaaliyetlerini srdrrken belli birrahatlk iinde bulunmalarn ifade
eder.
TERMAL KONFOR
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
111/237
Kapal bir ortam ierisindetermal konfor rahatlnn hemenfarkna varlmaz, ancak bir sregetikten sonra termal konforhissedilmeye balanr.
Eer termal konfor koullar mevcutdeilse; nce sknt hissedilir ve daha
sonra rahatszlk duyulur.
TERMAL KONFOR
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
112/237
yerlerindeki alma ortamlar iintermal konfor denilince ne anlalr?
Bir iyerinde termal konfor denilince; o iyeri
atmosferinin scakl, nemi, hava akm hz ve radyanss akla gelmelidir.
TERMAL KONFOR
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
113/237
alma ortamlarndaki setkilenmeleri ve konforsuz ortam
artlar, i kazalarnn artmasna veretimin azalmasna bir bakadeyile verimin dmesine sebepolmaktadr.
ISININ DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
114/237
nsann ortamla s al-veriine etki eden drt ayrfaktr vardr:
1.Hava scakl
2.Havann nem younluu
3.Hava akm hz
4.Radyan s
ISININ TANIMI VE TRLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
115/237
Scaklk:
Scaklk, alma hayatnda alanlar olumsuzynde etkileyen fiziksel faktrlerden birisidir.
Bir standarda gre; bir cismin ne kadar souk velk olduunu ifade eden nicelie, o cismin scakldenir.
yeri ortamnn scakl kuru termometreler ilellr.
Birimi; santigrat, fahrenheit veya kelvindir.
ISININ TANIMI VE TRLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
116/237
Serbest yaam iin insan kapasitesinioluturan ve fizyolojik gereksinmeler
dediimiz; insan vcudunun s al-verii,oksijen, tuz ve asit-baz dengesi gibi bazfiziksel ve kimyasal faktrlerin belli snrlariinde srekli stabilolmalar gerekir.
ISININ TANIMI VE TRLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
117/237
rnein;
nsan vcudunun scakl 36,5-37 0Carasnda deimezlik gsterir.Bu durum; vcut ile evre arasndakis al-verii ile salanr.
ISININ TANIMI VE TRLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
118/237
Is d evrede devaml olarakbulunan bir eit enerjidir.
Normal koullarda havannkuru termometre ile llenscaklk derecesi hava scaklhakknda bir fiziksel ldr.
ISININ TANIMI VE TRLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
119/237
alan bir insan, bulunduu evreile srekli olarak s al-veriiiindedir.
evre scakl vcut scaklndandk ise kii s kaybetmekte,evre scakl vcut scaklndanfazla ise kii s kazanmaktadr.
Hem s kayb hem de s kazancalan olumsuz etkiler.
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
120/237
ISININ TANIMI VE TRLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
121/237
H: Vcudun s ykdr.
Eer, H pozitif ise s kazanc, negatif ise s kayb
meydana gelir. H sfr ise vcudun s dengesi sabitkalr.
M: Metabolik s kazanc olup, vcudun bazal ve
fiziksel almas srasnda aa kar.Her zaman Hyi pozitif ynde etkiler.
ISININ TANIMI VE TRLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
122/237
R: Radyan enerjidir ve s merkezinden nanelektromagnetik enerji yaylmas eklinde oluur.
Ortama bal olarak, insan radyant enerji kayna
olarak s (souk ortamlarda) yayabilir veya s (scakortamlarda) kazanabilir.
Bu nedenle, R pozitif veya negatif olabilir.
ISININ TANIMI VE TRLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
123/237
C: Konvektif s ykdr.
Is enerjisinin hava moleklleri yoluyla yaylmas
sonucunda meydana gelir.
Ortam scakl cilt scaklndan fazla ise cilt scaklartar, tersi durumda ise cilt scakl der.
Konvektif s,Hyi pozitif veya negatif olarak etkiler.
ISININ TANIMI VE TRLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
124/237
E: Buharlama (terleme) yoluyla vcuttanatlan sdr.
Her zaman vcudunHyi negatif olarak etkiler
ve s kayb salar.
D: Vcudun herhangi bir madde ile direkt temasyoluyla s kazanmas veya kaybetmesidir.
D pozitif veya negatif olabilir.
ISININ TANIMI VE TRLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
125/237
Vcudun s dengesini salayan ve yukarda saylan befaktr ile s yknn sabit tutulmas (H=0) alanlarakonforlu bir ortam salar.
ISI ALI-VERNN NSAN ZERNDEK ETKLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
126/237
nsan vcudunun scakl okkk limitler ierisinde kendikendine kontrol edilebilir.
Vcut scaklndaki art,alma ykne veya almasrasnda harcanan kaloriye
bal olarak deiir.
ISI ALI-VERNN NSAN ZERNDEK ETKLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
127/237
alma yk aadaki kategorilerde incelenebilir;
Uyku ve oturma halinde 63-100 Kcal/Saat
Hafif ilerde (Oturma, ayakta makinalar kontrol
etme, hafif el ve ayak almas) 200 Kcal/Saat
Orta ar ilerde (Oturarak ar el ve ayak hareketi,ayakta makina kullanmak, orta derecede bir arlktamak) 200-350 Kcal/Saat
Ar ilerde (Ar bir malzemeyi tamak veya itmek) 350-500 Kcal/Saat
ISI ALI-VERNN NSAN ZERNDEK ETKLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
128/237
Hafif ve orta ar ilerde, vcudun s al-verii,almann 30-40 nc dakikalarnda bir dengeyeular. Oluan bu yeni scaklk dengesi kiiden kiiyedeimekle birlikte, temel olarak kiinin O2alm
dzeyine baldr.
Maksimal O2alm azaldka vcut scakl der.
rnein, yksek O2almna sahip bir ii;
kapasitesinin daha az ile alarak, O2almndrebilir, dolays ile vcut ss daha az artar.
ISI ALI-VERNN NSAN ZERNDEK ETKLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
129/237
13.05.2012 [email protected] 129
Vcut scakln etkileyen ikinci faktr isevcuttaki su ann meydana gelmesidir.
Su ihtiyacnn karlanm olduu durumlarda, vcut
terleme yoluyla cilt ssn drr ve bylecebuharlama ile oluan s kayb artar.
Eer vcutta yeteri kadar sv yoksa yeterli terlemeolmaz ve kan hacmi ile cilt altndaki kan akm hzder.
ISI ALI-VERNN NSAN ZERNDEK ETKLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
130/237
Yksek scakln sebep olduu rahatszlklar:
Vcut s reglasyonunun bozulmas ile, vcut snn410Cye kadar ulamas sonucu, s arpmas olur.
Ar terleme nedeni ile kaslarda ani kaslmalareklinde s kramplar olabilir.
Ar ykleme sonucu tansiyon dklne, ba
dnmesine yol aan s yorgunluklar olabilir.
ISI ALI-VERNN NSAN ZERNDEK ETKLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
131/237
Ayrca yksek scaklk; Kantl krmz lekeler eklinde deri
bozukluklarna, Moral bozukluklarna, Konsantrasyon bozukluklarna ve Ar duyarllk ile endieye sebep olabilir.
ISI ALI-VERNN NSAN ZERNDEK ETKLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
132/237
Yaplan aratrmalar, kiilerin balangta scaklakar duyarl yani dayanksz olduklarn gstermekteise de; scakla kar zamanla altklarn yani uyum
saladklarn da gstermitir.
ISI ALI-VERNN NSAN ZERNDEK ETKLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
133/237
Endstride dk sya daha az rastlanr.
Souk iyeri ortamlar, daha ok souk havadepolarnda yaplan almalarda ve kn aktayaplan ilerde grlr.
Dk scaklk, yani souk, insan zerinde olumsuzetkiler yapar.
Uyuukluk, uyku hali, organlarda hissizlik ve
donma gibi haller ar souun insanlar zerindekiolumsuz etkileridir.
ISININ DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
134/237
yeri ortamlarnda termal konfor iin ana faktrscaklktr.
Ancak termal radyasyon, nem ve hava akmhznn da bilinmesi ve dikkate alnmas gerekir.
Scaklk ile birlikte termal radyasyon, nem ve havaakm hzna termal konfor artlar denilmektedir.
ISININ DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
135/237
1. Scaklk:
Havann scaklnn kuru termometreler ilellr.
Kuru termometreler genelliklecam hazneli cval veyaalkoll termometrelerdir.
Bu termometreler radyan enerjikaynaklarndan etkilenmeyencinsten olmaldr.
ISININ DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
136/237
2. Radyan Is:
Is kaynaklarndan ma yoluile yaylan s olup glop termometreile llr.
Glop termometre ince ve d yz mat siyah boyaile boyanm 15 cm apnda bakr bir kre
merkezine yerletirilmi bir kuru termometredenoluur.
ISININ DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
137/237
yerinde iin gerei olarak scak yzeylerbulunabilmekte ve bu yzeylerden s radyasyonuolabilmektedir.
Termal radyasyon yani radyan s absorblanacabir yzeye arpmadka, scaklk meydanagetirmeyen elektromanyetik bir enerjidir.
Dolaysyla hava akmlar radyan sy etkilemektedir.
Ancak, ortamdaki hava akm alana biraz rahatlkverebilir.
ISININ DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
138/237
Termal radyasyondan korunmann tek yolu,alanla kaynak arasna s geirmeyen bir perdekoymaktr.
Ancak konulan perde sy yanstmyorsa, syabsorblayarak s kayna haline de gelebilir.
ISININ DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
139/237
3. Nem:
Kata termometreler (psikrometreler)
ve higrometreler ile llr.
Kata termometreler, birisinin haznesineslak bez yerletirilmi bir ifttermometreden oluur.
ISININ DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
140/237
Havada belli bir miktarda nem bulunur. Havadakinem miktar mutlak ve bal nem olarak ifadeedilir.
Mutlak nem; birim havadaki su buhar miktardr.
Bal nem; ayn scaklkta doymu havadaki mutlaknemin yzde kan ifade ettiini gsterir.
ISININ DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
141/237
i sal asndan bal nemin nemi byktr.
Bir iyerinin bal nemini deerlendirilirken scaklk, havaakm hz gibi dier termal konfor artlarnn da gz nndebulundurulmas gerekir.
Genel olarak bir iyerinde bal nem oran %30 ile % 80arasnda olmal ve bu snrlar amamaldr.
Yksek bal nem (%80-%100) ortam scaklnn yksek
olmas halinde bunalma hissine neden olur ve kiininalma gcn drr.
Yksek bal nem, scakln dk olmas halinde ise meve rperme hissi verir.
ISININ DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
142/237
4. Hava Akm Hz:
eitli anemometreler ile llr.
Pervaneli veya sya duyarl elemanlolan eitli tipleri vardr.
ISININ DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
143/237
yerinde termal konforu salamak ve sala zararlolan gaz ve tozlar iyeri ortamndan uzaklatrmak iinuygun bir hava akm hz temin edilmesi gerekir.
Ancak hava akm hz iyi ayarlanmaldr. nk vcutile evresindeki hava arasnda hava akmn etkisi ile stransferi olur.
Bu transferin yn scakln deimesine baldr.Hava vcuttan serinse vcut ss kaybolur. Havavcuttan scaksa vcut ss artar. Byle durumlarda sstresleri meydana gelir.
ISININ DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
144/237
Uygun bir evre scaklnn seilmesinde havaakmlarnn da dikkate alnmas gerekir. yerinde havaakmlarnn varl bir serinlemeye neden olur.
Ancak hava akm hznn saniyede 0,3 ile 0,5 metreyi
amamasna dikkat edilmelidir. nk, daha hzl havaakmlar rahatsz edici esintiler halinde hissedilir.
Bu hususa iyerlerinde sklkla rastlanr, iiler genellikleme nedeni ile var olan havalandrma sisteminialtrmaktan kanrlar. Byle durumlar incelendiindehavalandrma sistemlerinin hava akm hzlarnn yksekolduu gzlenmitir.
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
145/237
ISININ DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
146/237
Efektif scakln llmesi iin;
Kuru termometre scakl, Ya termometre scakl, Ortamdaki hava akm hz ve ayrca Bu i iin hazrlanm diyagramlara ihtiya vardr.
ISININ DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
147/237
ISININ DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
148/237
Termal konforu etkileyen dier faktrler ise unlardr;
Yaplan iin nitelii (ar ve hafif i gibi), alann fiziki ve ruhi yaps (zayf, iman, sakin ve
heyecanl gibi), Kiinin salk durumu (hasta ve iyi olma hali gibi) alma srasnda giyim durumu (ince ve kaln
giyimli),
alann beslenme durumu (yaplan ie uygun veyauygun deil gibi).
ISININ DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
149/237
Termal Konfor Blgesi:
Deiik iyerlerinde alanlarn %80ine yakn bykounluunun, s hissi bakmndan kendilerini en rahat
durumda hissettikleri blgenin tespitine allm vetermal blge kavram ortaya kmtr.
Termal konfor blgesi, i yapma ve faaliyeti srdrmeasndan en rahat durumda olabilmek iin gerekli
termal konfor koullarnn st ve alt snrlar arasndakiblgedir.
ISININ DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
150/237
Termal konfor blgesine etki eden ok sayda faktr vardr:
Ortam scakl Ortamn nem durumu Ortamdaki hava akm
Yaplan iin nitelii (hafif i, orta i, ar i) inin giyim durumu inin ya ve cinsiyeti inin beslenmesi inin fiziki durumu inin genel salk durumu vb.
Bu faktrlerin deimesine bal olarak termal konforblgesi de az ya da ok deiiklik gsterir.
ISININ DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
151/237
Bunalm Blgesi:
nsanlarn vcutlarndan s atmalarnn glemesisebebiyle, hava akm olmayan bir ortamda, bunalmahissettikleri scaklk ve bal nem kombinasyonlar
blgesi olarak tanmlanr.
ISININ DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
152/237
Konfor Blgesi
Bunalm Erisi
ISININ DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
153/237
Hafif ilerde rahat alma iin scaklk, hava akm hz vebal nem deerleri:
Scaklk (0C) Hava akm hz Bal Nem
19.0 21.0 0,1 %30
-%60
19.5 21.5 0,2
21.5 23.5 0,5
23.5 25.0 1,0
Daha yksek scaklk Daha fazla hava akm
ISININ DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
154/237
Yaplan ie gre alma ortam scaklklar:
Faaliyetin ekli%50 nem seviyesinde
hava scakl (0C)
Oturarak yaplan hafif el ileri 20Oturarak yaplan hafif kol ve el almalar 20
Ayakta yaplan ar kol ileri 17
ok ar iler 15-16
ISININ DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
155/237
D scakln yksek bulunduu bir yerde oturarak yaplanbir i iin rahatlk blgeleri:
D scaklk (C) 20 24 28 32 35
Uygun alma yeri scakl (C) 20 22 24 26 27,5
Bal nem (%) 75 65 57 50 45
ISININ DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
156/237
Ar scakln retim zerinde de olumsuz etkisi vardr.
Efektif scaklk; 29 C olursa, performans % 5 der.
30 C " " % 10 "31 C " " % 17 "32 C " " % 30 "
ISININ DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
157/237
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
158/237
ISININ DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
159/237
Sosyal Sigortalar Salk lemleri Tzne ekli meslek
hastalklar listesinde termal konfor artlar ile ilgi her hangibir meslek hastal verilmemitir.
ISININ DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
160/237
Scaklk ile ilgili denetim yntemleri ve yasal dzenlemeler:
Bir iyeri ortamnda yksek ve dk scakln olumsuzetkilerinden korunmak iin iyerinde yaplan ie uyguntermal konfor artlarnn en iyi ekilde salanmas
gerekir.
Bu nedenle, iyeri termal konfor artlarnn incelemesiiin gerekli lmeler ve deerlendirmeler yaplr,iyerinin termal konfor artlar iin hi bir zaman be
duyu ile kesin karar verilemez.
ISININ DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
161/237
lkemizde, iyerlerinde termal konfor artlarn llmesibyk lde alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl Sal
Genel Mdrlne bal Sal ve Gvenlii Merkezi(SGM)tarafndan yaplmaktadr.
ISININ DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
162/237
i Sal ve Gvenlii Tz 20. maddesinde kapaliyerlerindeki scaklk ve nemle ilgili aklamalar vedeerler verilmitir.
Ayrca ayn Tzn 31. maddesinde de nemli havacereyanna kar alnacak tedbirden ksacabahsedilmektedir.
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
163/237
AYDINLATMA
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
164/237
yerlerinde i kazalarnn vemeslek hastalklarnn nlenmesi
iin asgari artlardan birisi de,iyerinin yaplan ie uygun olarakaydnlatlmasdr.
AYDINLATMA
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
165/237
Aydnlatmann uygun ve yeterliolmas alanlar psikolojik olarak
da etkiler.
Dolaysyla i veriminin ve ikalitesinin de artmasna sebep olur.
AYDINLATMA
http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://foto.ekolay.net/images/galeri2/galeri_2096/%255B1%255D2912008115550_2096.jpg&imgrefurl=http://www.rojamedya.org/kariyer-dunyasi-kisisel-gelisim/122490-saglikli-bir-ofise-sahip-misiniz.html&usg=__QEjwzaBR6x9ltlY-GXqGFHHd-2w=&h=292&w=291&sz=13&hl=tr&start=15&um=1&tbnid=blH3vf3Br2XKSM:&tbnh=115&tbnw=115&prev=/images%3Fq%3Di%25C5%259Fyeri%2Bayd%25C4%25B1nlatma%26hl%3Dtr%26rlz%3D1R2SUNA_enTR334%26um%3D17/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
166/237
yi bir aydnlatma, doru ve hzl grmeyi
dolaysylazaman kazanc salar ve bylece i verimin vekalitenin armasna sebep olur.
Yetersiz aydnlatma ise, verim ve kalitenindmesinin yannda psikolojik olarak iinin moralve fiziksel sal zerinde de kt sonulardourur.
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
167/237
AYDINLATMA
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
168/237
Aydnlatlan yzeyin yaps da nemlidir.
o Kirli ve koyu renkli,
o Mat veya parlak yzeyler gibi.
AYDINLATMA
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
169/237
Kirli ve koyu renkli bir yzey zerineden n ancak % 10-12sini
yanstrken, temiz ve ak renkli biryzey % 90ndan fazlasn yanstabilir.
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
170/237
AYDINLATMA
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
171/237
Gr alan iinde grmeyiengelleyen ya da rahatszlkyaratan n parlakldr.
Parlaklk dorudan ya da
yansma ile olabilir.
Gz kamamasnn nlenmesi iink kayna gr alannn yeterince
dnda olmal veya donuk (opak)ya da yar effaf bir malzeme ilekaplanmaldr.
AYDINLATMA
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
172/237
In gz kamatrmas,parlak bir yzeyin k kaynanngrntsn direkt olarak gralan ierisine yanstmasndan da
kaynaklanabilir.
Parlatlm veya dzgn yzeyleryerine biraz daha mat yzeyler tercih
edilerek bu yansmalar nlenebilir.
AYDINLATMA
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
173/237
Yansmalar nlemek iinmakinalarn, ara vegerelerin yzeyleri okparlak yerine biraz dahaak mat veya koyu birrenkte seilebilir.
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
174/237
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
175/237
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
176/237
i i i i f t bil i i i i i d l t
AYDINLATMANIN DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
177/237
inin iyi performans gsterebilmesi iin iyeri aydnlatma
iddetinin optimumdaolmas gereklidir.
Gerekli aydnlatmann iddeti yaplan iin eidine baldr.
lenen materyalinbykl Minimum deer (Lx) nerilen deer (Lx)
0,2 mmden kk 200 280
0,2 1 mm 150 200
1 10 mm 100 150
10 100 mm 60 100100 mmden byk 40 60
ri ve hacimce byk 20 40
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
178/237
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
179/237
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
180/237
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
181/237
Yapay k kaynaklar iilerin gr asnn dna
AYDINLATMA LE LGL NERLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
182/237
Yapay k kaynaklar iilerin gr asnn dna
yerletirilmeli veya gerekli glgelikler kullanlmaldr.
Aydnlatma tekdze olmaldr.
Aydnlatma sabit olmaldr. allan yzeye den glgelerden saknlmaldr.
Lambalar:
AYDINLATMA LE LGL NERLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
183/237
Lambalar:
Mekanik ve elektrik bakmndan amaca uygun bir ekildeyaplm olmaldr.
Ik verme olana aydnlatma prensiplerine uygunolmaldr.
kazalarna meydan vermeyecek ekilde yaplmolmaldr.
Salam olmal, taklmas, bakm ve temizlii kolay vebasit olmaldr.
Seyyar aydnlatma lambalarnn (el ve tezgah lambalar)
el ile temas eden ksmlar elektrik kaaklarna karkorunmu olmal ve kullanlacak elektrik gerilimi 42Voltu gememelidir.
AYDINLATMA LE LGL NERLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
184/237
zellikle kazan ve madeni kaplar ierisinde kullanlanel lambalarnda da elektrik gerilimi 42 Voltu gememeli(24 Volt olmal) ve voltaj drmek iin kullanlantransformatrn balants salam ve izole edilerektopraklanm olmaldr.
alma (iyeri) ortam atmosferinde patlayc ve yancmaddelerin (gaz ve tozlar) bulunmas olasl olanyerlerde patlama ve yangna neden olmayacak koruyuculambalar kullanlmaldr.
Tesisatn kuruluunda daima bakm kolay, kullanlbasit ve salam olan aydnlatma elemanlar seilmelidir.
AYDINLATMA LE LGL NERLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
185/237
yi bir aydnlatmann temel ilkeleri:
Aydnlatma dzeyi yeterli olmaldr.
(Tzkler, ynetmelikler ve standardlarda belirtilendeerlere uygun olmaldr.)
Kullanlan n nitelii uygun olmaldr.
(En iyi k beyaz k veya gn dr.)
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
186/237
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
187/237
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
188/237
AYDINLATMA LE LGL YASAL DZENLEMELER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
189/237
Elektrik Kuvvetli Akm Tesisleri Ynetmeliinin 23, 35 ve36. maddelerinde;
YG hcreleri ve AG pano odalarnda en az 250 Ix, Transformatr odalarnda en az 150 Ix, Tesislerde 250 lx ve 60 lx olmas ile ilgili deerler
verilmektedir.
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
190/237
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
191/237
RADYASYONUN TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
192/237
X-nlar, k nlar,s, radyoaktifmaddelerin saldnlar ve evrenden
gelen kozmik nlar ilemikro dalgalar ve radyodalgalarnn hepsi birerradyasyon biimidir.
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
193/237
RADYASYONUN TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
194/237
Grnr gzmz ile ve uzun dalgaboylu kzltesi radyasyon enerjilerini desolarak alglayabilmekteyiz.
Ancak, bunlarn dndaki radyasyonlar
be duyumuzla alglamamz mmkn deildir.
Radyo dalgalarnn varl radyo alclaryla,dier radyasyonlarn varl da eitliyntemlerle belirlenir.
RADYASYONUN TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
195/237
195
Radyasyonu meydana getirenparacklar veya elektromanyetikdalgalar ses dalgalarndan farkl
olarak bolukta yol alabilir vesaniyede 300.000 km gibi olaanstbir hzla yaylr.
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
196/237
RADYASYONUN TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
197/237
Elektromagnetik dalgalarn dndaki radyasyonlaryksek hzda hareket eden paracklardan oluur.
Bunlar kararsz atomlardan yaylan elektronlar,
protonlar, ntronlar ve alfa paracklardr.
zetle, radyasyon elektromagnetik dalgalar veya hzlparacklar eklinde yaylan enerjidir.
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
198/237
RADYASYONUN TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
199/237
199
yonizan Inlar:
Kozmik Inlar Alfa Inlar Beta Inlar Ntron Inlar Proton Inlar Gamma Inlar X-Inlar
RADYASYONUN TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
200/237
200
Alfa Inlar (Alfa Partiklleri):Helyum atomunun pozitif ykl ekirdeidir.
Alfa nlar yapay olarak meydanagetirilebildii gibi teknolojinin gerei
olarak istenmedii halde yan rnolarak da ortaya kabilmektedir(elektron tplerinde olduu gibi).
RADYASYONUN TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
201/237
201
Alfa nlar, 5 cmlik mesafedeki bir kat tabakasnveya alminyum levhay geemezler.
evreden gelebilecek alfa nlar nemli bir tehlikeyaratmazlar.
Kaynandan ktklarnda hcreler zerinde ok zararletkiye sahiptirler.
Solunduklar veya yutulduklar takdirde zararldrlar.
l
RADYASYONUN TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
202/237
202
Beta Inlar:
Pozitif ve negatif ykl hzlelektronlardr ( -, +).
Yapay olarak izotop elde etmekte
hzlandrlm elektronlar kullanlr.Bunlardan korunmak iin ince
alminyum levhadan yaplm birzrh malzemesi yeterlidir.
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
203/237
RADYASYONUN TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
204/237
204
Ntron Inlar:
Atom ekirdeinde bulunan ykszparacklar olup nemli ve zellikleriolan bir radyasyon tipidir.
Nkleer ekirdek blnmesi vereaksiyonlar srasnda meydanagelirler.
RADYASYONUN TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
205/237
205
Ntron nlar, olduka tehlikelidir.
Vcudun derinliklerine girebilirler.
Doku hcrelerinin, atom ekirdekleriiersine nfuz edebilirler.
Bu nedenle dokulara zarar verirler.
RADYASYONUN TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
206/237
206
Proton Inlar:
Atom ekirdeinde bulunanve pozitif elektron ykl
partikllerdir. Bu nlarda nkleer ekirdek
blnmesi reaksiyonlar srasndameydana gelirler.
RADYASYONUN TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
207/237
207
Proton nlar, vcudun derinliklerine girebilir vedokulara hafif derecede nfuz edebilir.
Bu nedenle, vcuda zararldr.
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
208/237
RADYASYONUN TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
209/237
209
Gamma nlar, nitelikbakmndan x-nlarna benzerler.
Bu nlar canllar iin zararldr.
Dokulara derinliine girerler
ve tahrip ederler. Tpta urlar yok etmekte,
ara ve gerelerin mikroplardanarndrlmas gibi yararl ilerdede kullanlr.
X I l
RADYASYONUN TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
210/237
210
X-Inlar:
Rntgen cihazlarnda meydana gelen nlardr.
X l d d i l i k l gi bili
RADYASYONUN TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
211/237
211
X-nlar, vcuda derinlemesine kolayca girebilir vedokulara nfuz ederek tahrip edici etki gsterir.
X-n tpta i organlarn incelenmesinde ya da birkemikte krk olup olmadnn izlenmesinde ok sk
kullanlr.
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
212/237
Bu tr nlar deri troid ve kan yapc organlar bata
RADYASYONUN TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
213/237
213
Bu tr nlar deri, troid ve kan yapc organlar bataolmak zere dier btn organlar zerinde olumsuzetkilere sahiptirler.
Canlln azalmasna, halsizlie, ba arsna, anemi ve
lsemiye yol aarlar.
Ayrca, genetik etkileri de vardr.
Bu nlar tohum hcreleri zerinde kromozom saysnda
deime, paralanma, ikiye blnme ve inversiyonhalleri gibi deimeler sonucunda hayati tehlikeyesahiptirler.
RADYASYONUN TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
214/237
214
yonizan Olmayan Inlar:
Mor tesi (Ultraviyole) Inlar Grnr Ik Kzltesi (nfrared) Inlar Ksa Dalga Inlar
o Mikro Dalgalaro Televizyon Dalgalaro Radyo Dalgalar
YONZAN OLMAYAN IINLAR
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
215/237
215
Mortesi Inlar (Ultraviyole Inlar):
Gne n ierisinde bulunduugibi yapay olarak da elde edilebilen
nlardr. X-nlarna gre dalga boylar
daha uzun nlardr.
Mortesi nlar; derinin yzey hcreleri ve gzn kornea
RADYASYONUN TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
216/237
216
Mortesi nlar; derinin yzey hcreleri ve gzn korneatabakas zerine etki yapar.
Deri zerindeki etkileri; gne yanna benzer yanklar,pigment hcrelerinde deimeler ve deri kanserleridir.
Bu tr nlara hassas olan kiilerde ayrca, ekzema,sivilce gibi deri hastalklar da grlebilir.
Baz deri hastalklarn ise arlatrlabilirler (uuk gibi).
Gzlerde ise, gz sulanmas, ar, konjuktivit, iritis,kornea lseri gibi hastalklara yol aabilir.
Grnr Ik:
RADYASYONUN TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
217/237
217
Grnr Ik:
Dalga boyu 400 nmninaltnda olan mor ktan yaklak740 nm dalga boyundaki krmz a kadar uzanr.
Grnr k, gne ierisinde bulunduu gibi yapay
olarak da meydana getirilebilir.
RADYASYONUN TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
218/237
218
Kzltesi Inlar (nfrared Inlar):
Yapay olarak elde edilebildiigibi gne nlarnn iinde debulunur.
Gne nlarndaki s, kzl tesi nlardan kaynaklanr.
RADYASYONUN TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
219/237
219
Kzltesi nlar; vcuda kolayca girer ve ar sverirler.
Vcudun ak ksmlar snr ve fiziki gerginlik meydanagetirir.
Bu nlarn iddetine, maruziyet sresine ve na maruzkalan vcut blgesine bal olarak deri yanklar,katarakt gibi baz gz hastalklar da meydana gelebilir.
Ksa Dalga (Radyo Dalgalar) Inlar:
RADYASYONUN TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
220/237
220
Ksa Dalga (Radyo Dalgalar) Inlar:
Dalga boylar kzltesi nlardan daha byk olannlardr.
Yksek frekansl akmn kullanld elektronik
cihazlarda ve radar sistemlerinde meydana gelir. Bu nlara radyo dalgalar da denir.
Mikro dalga frnlarda kullanlan nlarn dalga boylargenellikle 12 cm dolayndadr.
Televizyon yaynlarnda ise, 1 km ya da daha uzun olanradyo dalgalar kullanlr.
RADYASYONUN TANIMI, TRLER VE KAYNAKLARI
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
221/237
221
Uzun sre bu nlara maruziyet sonucundabaz organlarda (krmz kemik ilii) sykselmesi meydana gelir.
Bu nlara uzun sre maruziyet halindekatarakt da grlebilir.
RADYASYONUN DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
222/237
222
Endstride, radyasyonun iilerde meydana getirdiiakut ve kronik olumsuz etkiler meslek hastal olarakdeerlendirilir.
Bu hastalklar Sosyal Sigortalar Salk lemleri Tzekindeki meslek hastalklar listesinde; hastalk vebelirtileri, ykmllk sresi ve hastalk tehlikesi olanbalca iler olarak geni bir biimde belirtilmitir.
Radyasyonun kesin tans:
RADYASYONUN DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
223/237
223
Radyasyonun kesin tans:
Dtan etki yapan nlar, parsiyel global dozimetresiyaplarak llr.
kontaminasyon ise, total veya parsiyel bedenspektrometresiyaplarak llr.
Ina maruz kalnan ilerde alanlarn zel kurululartarafndan srekli denetlenmesi ve hastalklar halinde
bu denetimin sonularndan yararlanlmas gerekir.
RADYASYONUN DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
224/237
224
Radyasyonun denetimi:
Radyasyonun, iyerlerinde kullanlmas vedenetlenmesiyle ilgili tm hususlar Atom Enerji KurumuBakanl tarafndan yrtlmektedir.
Ancak; alma Bakanl Mfettileri tarafndan daiyerinde i Sal ve Gvenlii Tznn 83.maddesine gre ilem yaplabilir.
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
225/237
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
226/237
Kuvvetin tatbik edildii her
BASIN
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
227/237
Kuvvetin tatbik edildii hernoktada bir basn vardr.
Sal ve Gvenlii konusundabasn ise; normal hava basncnn
(atmosfer basnc) daha fazla veyadaha az olmas gereken veya olaniyerlerindeki basntr.
Normal artlarda hava basnc
76 cm cva basncna eittir.
Atmosfer basncndan daha yksek ya da daha dk
BASINCIN NSAN ZERNDEK ETKLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
228/237
y y basnl yerlerde alan iilerde;
Kalp, dolam, solunum rahatszlklar grlebilir.
Normalde 4 N/cm2kadar basn deiimi organizmadarahatszlk hissi dnda salk sorunu yaratmaz.
Balon ve uak gibi aralarla sratle ykseklere klmas
BASINCIN NSAN ZERNDEK ETKLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
229/237
g y halinde, doal olarak atmosfer basncnn dmesinedeniyle, normal atmosfer basnc altnda dokulardaerimi olan gazlarn serbest hale gelmesi ilekarncalanma, kol ve bacaklarda arlar ile bulank
grme, kulaklarnn i ve d tarafndaki basnfarkndan dolay kulak arlar gibi belirtiler meydanagelir.
Vcuttaki oksijenin parsiyel basncnn dmesi sonucuanoksemi, taikardi grlebilir.
Denizalt personeli, dalglar, gemi kurtarclarnda ise,
BASINCIN NSAN ZERNDEK ETKLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
230/237
e alt pe so el , dalg la , ge u ta c la da se,deniz dibine inildike vcut zerindeki basn artmasgrlr.
Bu basncn 4 atmosferi amas halinde, kii solunum ilefazla azot alacandan azot narkozu iine debilir.
Karar verme, dnme ve istemli hareketlerktleebilir ve su stne klmazsa, uur ekilmesi bagsterebilir.
Kii normal basnca dnd
takdirde bu belirtiler hemen kaybolur.
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
231/237
BASINCIN DEERLENDRLMES
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
232/237
Dk ve yksek basncn iiler zerinde meydana getirdiiolumsuz etkiler bir meslek hastaldr.
Sosyal Sigortalar Salk lemleri Tzneekli meslekhastal listesinde E-4 Hava basncndaki ani
deimelerden olan hastalklar bal ile verilmitir.
Basn deiiklii nedeni ile grlen akut hadiselerdeykmllk sresi 3 gn, dier hadiselerde ise, ykmllksresi 10 yldr.
Dk ve yksek basncn gerektirdii ilerde, alanlar
BASINCIN ETKLERNDEN KORUNMA YNTEMLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
233/237
y g , mmknse gen ve tecrbeli iilerden seilmelidir.
Ayrca, bu ilerde alacaklar iman, alkolik vesolunum sistemine ilikin kronik hastalklara sahip
olmamaldr. Bu ilerde almann devam sresince periyodik
muayeneler olduka hassas yaplmal ve kulak, burun,boaz ve solunum sistemine ilikin akut yaknmas
olanlar iyileinceye kadar iten uzaklatrlmaldrlar.
e giri muayenelerinde tam sistemik muayene
BASINCIN ETKLERNDEN KORUNMA YNTEMLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
234/237
yaplmal, akcier ve sins grafisi ekilmelidir. Bykeklemler, ie girite ve her yl ki periyodik muayenederadyolojik olarak incelenmelidir.
Bu inceleme ii iten ayrldktan sonra da iki yltekrarlanmaldr. Basn altnda kazaya urayanlar ilehastalananlar yeniden ie dndrlmemelidirler.
Basn altnda alrken uyulmas gereken kurallar ve
alnmas gereken nlemler, basncn insan vcudundakietkileri konusunda eitilmelidirler.
Basncn etkisine bal bulgularn iki yl sonra bile ortaya
BASINCIN ETKLERNDEN KORUNMA YNTEMLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
235/237
g y ykabilecei dnlerek, ilk yardmn ve acilmdahalenin yaplabilmesine olanak salayan bilgileriinin srekli tayabilecei biimde zerindebulundurulmaldr.
Yksek basn altnda almalarn yapld iyerindendekompresyon odas bulunmaldr. Basn altndayrtlen ilerde alma srasnda sigara ve ikiiilmesi, gazl ieceklerin iilmesi yasaklanmaldr.
BASINCIN ETKLERNDEN KORUNMA YNTEMLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
236/237
Basncn denetim yntemleri ve yasal dzenlemeler:
Normal atmosfer basncndan dk veya daha yksekbasn altnda alan isiler, dk ve yksek basncnsebep olduu olumsuzluklar ok iyi bilmeleri gerekir.
verenler dk ve yksek basnl yerlerdealtrdklar iilere tm riskleri retmeli venceden gerekli nlemleri almaldrlar.
Basn altnda yrtlen ilerde alnmas gerekli
BASINCIN ETKLERNDEN KORUNMA YNTEMLER
7/31/2019 14 - (4-9) Fiziksel Risk Etmenleri-Uz
237/237
tedbirler, i Sal ve Gvenlii Tznn 82.maddesinde belirmitir.
Ayrca, Salk Kurallar Bakmndan Gnde Ancak
Yedibuuk Saat veya Daha Az allmas Gereken lerHakknd