145

ชดกจกรรมวทยาศาสตร

หนวยของสงมชวต และการด ารงชวตของพช ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1

หนวยท 7

ความกาวหนาของเทคโนโลยชวภาพเกยวกบพช

ทมา : สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. (2548). หนงสอเรยนสาระการเรยนรพนฐาน ชวตกบสงแวดลอม สงมชวตกบกระบวนการด ารงชวต. : 74

146

ชดกจกรรมวทยาศาสตร หนวยท 7

ความกาวหนาของเทคโนโลยชวภาพเกยวกบพช จดประสงคการเรยนร เมอเรยนจบเรองนแลว นกเรยนสามารถ

1. ยกตวอยางพชและสวนตางๆ ของพชทใชในการขยายพนธ 2. อธบายการขยายพนธ การปรบปรงพนธ การเพมผลผลตของพชดวย

เทคโนโลยชวภาพได 3. อธบายถงผลของการใชเทคโนโลยในดานการเกษตรกรรม อตสาหกรรม

อาหาร และการแพทยได 4. สบคนขอมลเกยวกบความกาวหนาของเทคโนโลยชวภาพทมนษยน ามาใชใน

การขยายพนธและปรบปรงพนธพช 5. สบคนขอมลเกยวกบผลของการใชเทคโนโลยชวภาพในดานการเกษตร

อตสาหกรรมและการแพทย 6. น าความรเรอง เทคโนโลยการเพมผลผลตของพชไปใชประโยชนได

เวลาทใช 3 คาบ กจกรรมท 7.1 ความกาวหนาของเทคโนโลยชวภาพเกยวกบพช (3 คาบ)

147

โรงเรยนบดนทรเดชา (สงห สงหเสน)

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร รายวชาวทยาศาสตรพนฐาน รหส ว 21182 ชนมธยมศกษาปท 1 ผสอน...ครมนวภา ออนศร

ใบกจกรรม 7 กจกรรมท 7.1

เรอง ความกาวหนาของเทคโนโลยชวภาพเกยวกบพช สาระส าคญ การเปลยนแปลงหรอปรบปรงพนธพช เพอใหไดสายพนธทมคณภาพดกวาเดม ทงในแงของผลผลต ความตานทานโรคและแมลง อายเกบเกยวและการเจรญเตบโต อาจท าไดหลายวธ ซงในปจจบนเทคโนโลยชวภาพไดถกน ามาใชเพอกรณนมากขน และเพอประโยชนทางดานเกษตรกรรม อาหาร และยารกษาโรค

♠♠♠ กอนท ากจกรรมใหนกเรยนศกษาใบความรใหเขาใจกอน ♠♠♠ จดประสงคกจกรรม

เมอเรยนจบกจกรรมนแลวนกเรยนสามารถ 1. สบคนขอมลเกยวกบความกาวหนาของเทคโนโลยชวภาพทเกยวกบพช 2. อธบายหลกการอยางกวางๆ ของเทคโนโลยชวภาพทสบคนได 3. ยกตวอยางการใชประโยชนของเทคโนโลยชวภาพในดานการเกษตร อตสาหกรรม

และการแพทย 4. วเคราะหและน าเสนอขอดและขอเสยของการใชเทคโนโลยชวภาพในดานตางๆ ทม

ตอมนษยและสงแวดลอม เวลาทใช 3 คาบ

148

ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรทตองการเนน 1. การตความหมายขอมลและการลงขอสรป 2. การจดกระท าและสอความหมายขอมล 3. การลงความคดเหนขอมล 4. การจ าแนกประเภท

วธท ากจกรรม วธท า

1. สบคนขอมลเกยวกบความกาวหนาในการใชเทคโนโลยชวภาพเพอขยายพนธและปรบปรงพนธพช และผลของการใชเทคโนโลยเหลานน ในดานการเกษตร อตสาหกรรมอาหาร และการแพทย

2. อภปรายและน าเสนอผลการสบคนขอมล พรอมวเคราะหขอดและขอเสยของการใชเทคโนโลยชวภาพทน าเสนอ

149

แบบรายงานผลการท ากจกรรมวทยาศาสตร กจกรรมท 7.1 เรอง ความกาวหนาของเทคโนโลยชวภาพเกยวกบพช สมาชกในกลมท 1) เลขท 2) เลขท 3) เลขท 4) เลขท

5) เลขท 6) เลขท ขอมลทไดจากการสบคน

150

151

สรปผลการท ากจกรรม

152

ค าถามทายกจกรรม จงเตมค าหรอขอความลงในชองวางใหถกตอง

1. เทคโนโลยชวภาพจะชวยในการอนรกษพชบางชนด เชน พชสมนไพร พชทหายาก และพชทใกลสญพนธไดอยางไร _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________

2. เทคโนโลยชวภาพ หมายถงอะไร _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________

3. จงยกตวอยางเทคนคทใชในเทคโนโลยชวภาพ _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________

4. จเอมโอ คออะไร มความปลอดภยหรอไม อยางไร _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________________________________________________________________

ชวยกนคดหนอยนะคะ

153

5. นกเรยนคดวาสมยกอนมเทคโนโลยชวภาพหรอไม อยางไร _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________

6. นกเรยนคดวา เทคโนโลยชวภาพมผลกระทบตอสงแวดลอมหรอไม อยางไร _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________

7. นกเรยนคดวา การใชเทคโนโลยชวภาพในดานเกษตรกรรม อตสาหกรรมอาหาร และการแพทยในประเทศไทย มประโยชนหรอไม อยางไร _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________

154

ใบความร

หนวยของสงมชวต และการด ารงชวตของพช ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1

หนวยท 7

เทคโนโลยการเพมผลผลตของพช

ทมา : สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. (2548). หนงสอเรยนสาระการเรยนรพนฐาน ชวตกบสงแวดลอม สงมชวตกบกระบวนการด ารงชวต. : 74

155

โรงเรยนบดนทรเดชา (สงห สงหเสน)

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร รายวชาวทยาศาสตรพนฐาน รหส ว 21102 ชนมธยมศกษาปท 1 เวลาทใช 1 คาบ

ใบความรท 7

เทคโนโลยการเพมผลผลตของพช

1. การขยายพนธและการปรบปรงพนธพช การเพมปรมาณและคณภาพผลผลตของพชใหมากขน โดยการประยกตใชความร

เกยวกบสงมชวต เพอประโยชนเฉพาะอยางตามทมนษยตองการ เรยกวา เทคโนโลยชวภาพ (Biotechnology) โดยใชเทคนคตางๆ ดงน

1.1 การคดเลอกพนธและผสมพนธ เพอใหไดพชทมลกษณะ ตามตองการ เชน

1) การผสมละอองเรณของทเรยนหมอนทอง กบเกสรตวเมยของทเรยน พนธชะน จะไดทเรยนพนธผสมทตดผลดก ผลสวย พเตมเกอบทกพ ผลใหญ และมน าหนกผลมาก

2) การผลตแตงโมไรเมลด โดยใชเทคโนโลยชนสงเขามาชวย ดวยการ น าสารคอลชซน (Colchicine) ทมความเขมขน 0.2 % หยดทยอดตนแตงโมปกต ท าใหไดเซลลสบพนธ (ไข) ตางจากเดม และเมอผสมกบละอองเรณของตนปกต จะไดแตงโมพนธใหม และเมอน าเกสรตวเมย (ไข ) ของแตงโมพนธใหมมาผสมกบละอองเรณของตนปกต จะไดผลแตงโมทไมมเมลด

3) การผลตทเรยนไรหนาม โดยใชพนธพนเมองทกลายพนธของ ประเทศอนโดนเซย ซงยงอยในระหวางการทดลองของสถาบนวจยพชสวนพลว จนทบร อยางไรกตามในปจจบนสามารถผลตทเรยนไรหนามไดโดยใชมดสะกดหรอตดหนามออกในชวงทเรยนมอาย 30-45 วนหลงจากดอกบาน

156

1.2 การเพาะเลยงเนอเยอ คอ การน าเอาสวนใดสวนหนงของพชไมวาจะ เปนอวยวะ เนอเยอ เซลล หรอเซลลทไมมผนงทเรยกวา โพรโทพลาสต มาเลยงในอาหารวทยาศาสตรในสภาพปลอดเชอจลนทรย และอยในสภาวะควบคมอณหภม แสง และความชน สวนของพชเหลานจะสามารถเจรญเตบโตเกดเปนตนใหมไดมากมาย

วธการเพาะเลยงเนอเยอ ม 3 ขนตอน ตงน 1) น าชนสวนของพชมาท าการฟอกฆาเชอจลนทรย แลวเลยงในอาหารส าเรจซง

ประกอบดวยแรธาต น าตาล วตามน เกลอแร และฮอรโมนทควบคมการเจรญเตบโตของพช จนไดกลมเซลลเนอเยอเจรญทเรยกวา แคลลสหรอตนออน หรอเรยกอกชอหนงวา เอมบรออยดหรอตนทปลอดเชอ

2) เพมปรมาณโดยการตดแบงออกเปนชน โดยใชเทคนคปลอดเชอ และแยกไป ปลกในอาหารใหมทกๆ 1 เดอน

3) เมอไดตนมากพอแลว กน าไปเลยงในอาหารสตรส าเรจทมสวนผสมของธาต อาหารหลก ธาตอาหารรอง รวมทงวตามน เกลอแรและฮอรโมนซงกระตนการเจรญของสวนตางๆ ของพช ท าใหเกดรากและเจรญเปนล าตนทแขงแรง แลวจงน าไปปลกในดนตอไป

การเพาะเลยงเนอเยอนยมใชกบพชทประสบปญหาเรองการขยายพนธและโรคพช ปจจบนไดใชเทคนคการเพาะเลยงเนอเยอมาใชกบพชเศรษฐกจหลายชนด ไดแก กลวยไม ขาว ตนสก ปาลมน ามน หนอไมฝรง รวมทงไมดอกไมประดบ เชน คารเนชน เยอบรา บอน

1.3 พนธวศวกรรม (Genetic Engineering) หมายถง กระบวนการ เปลยนแปลงสารพนธกรรมดวยการตดตอยนและเปลยนแปลงยนในเซลล เพอใหไดสงมชวตใหมทมสมบตตามทตองการ

พนธวศวกรรมมประโยชนในการน ามาใชปรบปรงพนธพช เพอใหไดสายพนธท ทนทานตอความเคมของดน ตอแมลง ตอยาก าจดวชพช และใหคณคาทางอาหารทดขน เชน การสรางพนธขาวโพดใหมปรมาณของกรดอะมโนบางชนดสงขน การสรางพนธพชใหมทมลกษณะผสมระหวางมะเขอเทศกบมนฝรง เรยกวา โทมาโท (Tomato) หรอโพมาโท (Pomato)

1.4 พชจ าลองพนธ (Transgenic Plant) หมายถง การไปจ าลองหรอ ลอกแบบของยนทตองการมาใหแกพช ท าใหไดพชทมลกษณะพเศษเพมขนตามชนดของยน (Gene) ทน ามาถายทอดใหแกพช พชจ าลองพนธจดเปนจเอมโอ (GMOs) ชนดหนง ประโยชนของพชจ าลองพนธในประเทศไทย คอ ใชแกปญหาทเปนขอจ ากด ทางดานการผลตไดอยางกวางขวาง เชน การพฒนาพนธพชใหตานทานตอโรคและสภาพแวดลอมทไมเหมาะสม ชวยเพมผลผลตทงทางดานปรมาณและคณภาพ

157

2. การเพมผลผลตของพช การเพมผลผลตของพชตองค านงถงปจจยพนฐานทมผลตอการเจรญเตบโตของพช

ไดแก สภาพของดน ความชมชน และอณหภมทเหมาะสม นอกจากน ชนดของพช วธการปลก การอนรกษดนและน า การปองกนและก าจดศตรพช และการใชสารควบคมการเจรญเตบโตของพชกเปนสงส าคญทตองค านงถงดวย

วธการเพมผลผลตของพชทส าคญ มดงน

2.1 การรกษาสภาพของดนใหคงสภาพทดอยเสมอ เราสามารถท าได 3 วธ ดงน 1) การปลกพชหมนเวยน คอ การปลกพชตางชนดกนบนพนทเดยวกน

หมนเวยนกนไป โดยไมปลอยใหทดนวางเปลา ซงนอกจากจะชวยปองกนการชะลางหนาดนจากน าและลมแลว ยงชวยท าใหดนมความอดมสมบรณ ลดการระบาดของศตรพช และชวยเพมผลผลตของพชใหมากยงขน

2) การปลกพชแซม คอ การปลกพชทมรากตนสลบกบพชทมรากหยงลกลง บนพนทปลก พชแซมนมกจะมขนาดเลก โดยจะปลกแซมอยระหวางตนหรอระหวางแถวของพชหลก เชน การปลกสบปะรดแซมอยระหวางแถวของยางพารา ประโยชนของการปลกพชแซมคอ ชวยปองกนการชะลางหนาดนจากน าและลม และชวยรกษาความชมชนและบรรเทาความรอนในดน

3) การปลกพชตามแนวระดบหรอแบบขนบนได การปลกพชในลกษณะน เปนการปลกพชในลกษณะขวางความลาดเอยงของพนท ท าใหชวยปองกนการกดชะพงทลายของดนไปสทต าได

ในการปลกพชหมนเวยนและการปลกพชแซมนน ถาพชทปลกเปนพชเศรษฐกจ ยง ชวยใหเกษตรกรมรายไดเพมขนอกทางหนงดวย

ความรเพมเตม : จเอมโอ (GMOs) เปนชอเรยกค ายอของ Genetically Modified Organisms หมายถง สงมชวตทไดมการเปลยนแปลงสารพนธกรรม โดยอาศยเทคนคทางพนธวศวกรรม (Genetic Engineering) ในบางกรณมการใชค าวา แอลเอมโอ (LMOs) ซงยอมาจาก Living Modified Organisms ทงจเอมโอและแอลเอมโอมความหมายคลายคลงกน แตแอลเอมโอมงเนนความมชวตอยของสงมชวตนนๆ ในขณะทจเอมโอรวมไปถงผลตภณฑทเกดขนในสภาพทไมมชวตดวย เชน อาหารจเอมโอ

158

2.2 การเพมธาตอาหารใหแกพชดวยการใสปย ดนเปนปจจยส าคญอยางหนงในการปลกพช เมอดนมสมบตเปลยนไป อาจท าใหพชทปลกไมเจรญเตบโตเทาทควรหรอใหผลผลตนอยลง ดงนนจงตองใชวธการตางๆ และเทคโนโลยหลายประการมาชวยเพมผลผลตใหสงขน วธการหนงคอการใหปยเพอเพมความอดมสมบรณใหกบดน แรธาตในดนทจ าเปนตอการเจรญเตบโตของพช เรยกวา ธาตอาหาร ซงธาตอาหารหลกทพชตองการ คอ ไนโตรเจน (N) ฟอสฟอรส (P) และโพแทสเซยม (K) นอกจากนพชยงตองการแรธาตชนดอนๆ ในดนอกในปรมาณนอย ไดแก แคลเซยม แมกนเซยม ก ามะถน ทองแดง เหลก สงกะส โมลบดนม โบรอน และคลอรน ซงธาตอาหารเหลานพชมกจะไมขาดแคลน

ปย (Fertilizer) คอ สารอนทรยหรออนนทรยทเกดขนเองตามธรรมชาต หรอท าขนเพอใชเปนธาตอาหารใหแกพชหรอท าใหเกดการเปลยนแปลงทางเคมในดน เพอบ ารงการเจรญเตบโตของพช

ปยแบงไดเปน 3 ชนด ดงน 1. ปยเคมหรอปยอนนทรย (Inorganic Fertilizer) คอ ปยทสงเคราะหมาจาก

สารอนนทรยตางๆ รวมทงสารอนทรยสงเคราะหบางชนด ไดแก 1) ปยเชงเดยว เปนปยเคมทมธาตอาหารหลกเพยงธาตเดยว เชน ปย

ไนโตรเจน ปยโพแทสเซยม 2) ปยเชงผสม เปนปยเคมทไดจากการผสมปยเคมชนดตางๆ เขาดวยกน

เพอใหไดธาตอาหารตางๆ ตามทตองการ เชน ปยสตร 15-10-20 มไนโตรเจน 15 % ฟอสฟอรส 10 % และโพแทสเซยม 20 % รวมเปนเนอปย 45 % สวนทเหลออก 55 % เปนวสดอนๆ เชน ดน ทราย ขเลอย

พชผกตองการไนโตรเจนมากกวาธาตอน สวนพชผลตองการโพแทสเซยมมากกวาธาตอน

159

3) ปยเชงประกอบ เปนปยเคมทท าขนดวยกรรมวธทางเคมและมธาต อาหารหลกอยางนอยสองธาตขนไป เชน ปยโพแทสเซยมฟอสเฟต ใหธาตโพแทสเซยมและฟอสฟอรส

4) ปยอนทรยทมปยเคมผสมอยดวย แตไมรวมถงปนขาว ดนมารล ปนพลาสเตอร หรอยบซม

ขอดของปยเคม คอ ใหผลเรว ใชในปรมาณนอยและสะดวก ใหแรธาตมากกวาปยอนทรย และสามารถเลอกใชไดเฉพาะแรธาตทตองการ

ขอเสยของปยเคม คอ ราคาแพง เกบรกษายาก ปลอมแปลงไดงาย และมกจะมสารตกคาง ท าใหดนเปลยนสภาพได เชน ท าใหดนแขง ท าใหดนเปนกรดหรอดางมากเกนไป ปยเคมมาตรฐาน คอ ปยเคมทรฐมนตร ประกาศก าหนดสตรและปรมาณขนต าหรอขนสงของธาตอาหารหรอสารเปนพษ และลกษณะจ าเปนอยางอนของปยเคมแตละชนด ปยเคมเสอมคณภาพ คอ ปยเคมทลวงอายหรอถกกระทบกระเทอนดวยปจจยใดๆ อนท าใหเสอมคณภาพโดยธาตอาหารลดนอยลงหรอเปลยนสภาพไป ปยดอยมาตรฐาน คอ ปยทมสวนประกอบของแรธาตมากกวาสบเปอรเซนต แตไมเตมตามจ านวนทก าหนดไว ปยปลอม คอ ปยทไมมสารทใหแรธาตทพชตองการเลย หรอบางชนดมแรธาตทพชตองการอยดวย แตมปรมาณนอยเกนไป ไมถงสบเปอรเซนตของทก าหนดไว สารทมกเจอปนในปยปลอม ไดแก ดน แคลเซยมคารบอเนต แคลเซยมไฮดรอกไซด และสารชนดอน เชน กรวดละเอยด และทรายละเอยด ปยปลอมมกจะมลกษณะเมดปยไมสม าเสมอ แขง และไมแตกยยงาย ๆ สวนปยจรงมกจะมลกษณะเมดปยสม าเสมอ แตกยยงายเมอใชมอบบหรอเปยกน า การทดสอบปยเคม สามารถทดสอบไดงายๆ ดงน

1) ถาฉลากระบวาเปนปยไนโตรเจน ประเภทยเรยหรอเกลอแอมโมเนย ใหทดสอบดวย สารละลายแคลเซยมไฮดรอกไซด (น าปนใส) หรอสารละลายโซเดยมไฮดรอกไซด (โซดาแผดเผา) โดยใชสารละลายเหลานหยดลงบนเมดปย ถามกลนแอมโมเนย แสดงวาเปนปยจรง

2) ใชกรดแอซตก (น าสมสายช) หรอกรดซลฟวรก (กรดก ามะถน) หยดลงบนเมดปย ถามฟองแกสเกดขน แสดงวาปยนนมสารแคลเซยมคารบอเนตผสมอย

160

เกษตรกรทวไปสามารถใชวธทดสอบปยปลอมอยางงาย ๆ ขางตน แตวธดงกลาวไม สามารถใชทดสอบปยทดอยคณภาพได ถาเกษตรกรอยากทราบวาปยทใชอยนนเปนปยทต ากวาเกณฑมาตรฐานหรอไม ควรสงไปใหหนวยงานทเกยวของวเคราะหจะดกวา อยางไรกตามอาจใชวธสงเกตลกษณะของปยปลอมไดดงน

1. ราคาถกกวาปกต 2. ไมมเลขทอนญาต ชอผผลตจ าหนาย 3. การระบเปอรเซนตธาตอาหารแตละชนดบนกระสอบปยไมชดเจน 4. ถงทบรรจปยมกจะฉกขาดไดงาย และการเยบปากถงมกจะไมเรยบรอย

2. ปยอนทรยหรอปยธรรมชาต (Organic Fertilizer) คอ ปยทไดจากอนทรยวตถใน ธรรมชาต ไดแก 1. ปยหมก (Compost) เปนปยทเกดจากการหมกซากพชซากสตว 2. ปยคอก (Animal manure) เปนปยทไดจากมลสตว 3. ปยพชสด (Green manure) เปนปยทไดมาจากการไถกลบพชสด

ขอดของปยอนทรย คอ ราคาถก ชวยก าจดของเสย และชวยปรบสภาพของดนใหดขน ขอเสยของปยอนทรย คอ ใหแรธาตต า ใหผลชากวาปยเคม ตองใชในปรมาณมาก

สนเปลองคาแรงงานและคาขนสงสง มกลน และอาจมเชอรา เมลดวชพช ไสเดอนฝอยปนตดมากบปยได

3. ปยชวภาพ (Biofertilizer) เปนปยทเปนสงมชวต โดยเฉพาะแบคทเรยและสาหรายส เขยวแกมน าเงนทสามารถตรงไนโตรเจนจากอากาศได นกวทยาศาสตรจงไดน าสงมชวตกลมนมาใชประโยชนกบพช

การปลกพชตระกลถวจะชวยในการบ ารงดน เพราะทปมรากของพชตระกลถวจะม แบคทเรยชอ ไรโซเบยม (Rhizobium) อาศยอย โดยแบคทเรยชนดนมความสามารถสรางปมทรากของพชตระกลถว และไรโซเบยมภายในปมถวนจะท างานรวมกบถวในการตรงไนโตรเจนได ไรโซเบยมแตละชนดจะมความสามารถในการท างานเฉพาะกบถวแตละพนธหรอแตละสกล

การตรงไนโตรเจน (Nitrogen Fixation) เปนกระบวนการทจลนทรยพวกหนง เชน แบคทเรย สาหรายสเขยวแกมน าเงนและแอคตโนมยซส สามารถทจะเปลยนแกสไนโตรเจนในอากาศใหเปนสารประกอบของไนโตรเจนทพชน าไปใชประโยชนได

การตรงในโตรเจนของพชตระกลถวจะเกดมากขนพรอมๆ กบการเจรญเตบโตของพช และ การตรงไนโตรเจนนจะเกดสงสดในชวงของการสรางเมลด

161

ปมรากถวทมประสทธภาพในการตรงแกสไนโตรเจนจะมลกษณะภายในเปนสชมพ ปม รากถวจะเกดไดมากและท าหนาทไดดเมอในดนมเชอไรโซเบยมอยมาก มธาตไนโตรเจนนอย มคา pH ระหวาง 5.5-6.5 (ไมเปนกรดหรอเบสมากเกนไป) มน าและธาตอาหารในดนมากพอ โดยเฉพาะฟอสฟอรส และรบแสงแดดมากพอ อณหภมประมาณ 20-30 0C

การปลกพชตระกลถวเพอบ ารงดน ควรคลกเชอไรโซเบยมเสมอ ในกรณตอไปน 1) เมอปลกถวชนดนนเปนครงแรก 2) เมอจะปลกถวในทดนทไมเคยปลกถวชนดนนมาเปนเวลาหลายป 3) เมอจะปลกถวในดนทราย ดนเปรยว หรอดนทมความชมชนมากเกนไป

กรณขางตน การทตองคลกเชอไรโซเบยมเสมอ เนองจากสภาพของดนมกจะมปรมาณเชอไรโซเบยมอยในดนนอย

ขอควรค านงเกยวกบการใชปย 1. ควรใชปยเมอดนขาดธาตอาหารเทานน ไมควรใชปยในกรณทดนมความอดมสมบรณ

อยแลว เพราะจะไปท าใหพชเจรญเตบโตทางใบมาก แตผลผลตจะลดลง เชน ขาว พชตระกลถว และไมผลชนดตางๆ

2. ควรใสปยในปรมาณทพอเหมาะ เพราะจะท าใหไดผลผลตสงและก าไรมาก ไมควรใสปยมากเกนไป เพราะถงแมจะใหผลผลตสง แตกท าใหตนทนสงขนไปดวย และไมควรใสปยนอยเกนไป เพราะจะท าใหไดผลผลตต าและก าไรนอย

3. ไมควรใชปยเคมตดตอกนเปนเวลานาน เพราะจะท าใหดนแขง เมดดนเกาะกนแนนเกนไป เปนผลใหการหมนเวยนของน า อากาศ และแรธาตไมสะดวก

ดงนน วธทดทสดในการใชปย กคอ ควรใชปยธรรมชาตควบคไปกบปยเคมในเวลาเดยวกนในสดสวนทพอเหมาะกบดนทขาดธาตอาหารเทานน

2.3 การปองกนและก าจดศตรพช 1. ศตรพช หมายถง สงทคอยเบยดเบยนพชทเราตองการผลผลต ท าใหไดผล

ผลตลดลงหรอไมมคณภาพ ไดแก 1.1 วชพช หมายถง พชทไมตองการใหขนในแปลงปลก และม

คณลกษณะทมผลท าใหมอตราการอยรอดสง เชน สามารถผลตเมลดไดเปนจ านวนมาก แพรพนธไดงายและรวดเรว

1.2 โรคพช หมายถง สงทท าใหเกดอาการผดปกตในพชทงดานรปราง ลกษณะ และกระบวนการในการด ารงชวตและผลผลต

162

สาเหตของโรคพช ก. สงไมมชวต เชน ดนไมเหมาะสม ขาดธาตอาหารในดน สภาพ

ภมอากาศไมเหมาะสม สารเคมเปนพษ และโรคพนธกรรม ข. สงมชวต เชน แบคทเรย รา ไวรส และไสเดอนฝอย

ทากยกษ นก คางคาว 1.3 แมลงศตรพช ซงอาจมอยแลวในประเทศ และอาจมาจากตางประเทศ

โดยมาเองหรอมนษยเปนผน าเขามา แมลงเหลานจะท าลายพชไดหลายแบบ เชน ใชปากกดกน ใชปากดด ใชปากเขยดด

1.4 สตวศตรพช หมายถง สตวอนทนอกเหนอจากแมลงซงท าอนตราย หรอท าความเสยหายใหแกพชทปลก ไดแก หน ปนา หอย

2. การก าจดศตรพชโดยใชสารเคมและชววธ 2.1 การก าจดศตรพชโดยใชสารเคม ตองใชความระมดระวงเปนพเศษ เพราะถา

ใชไมถกวธหรอใชมากเกนไป อาจเปนอนตรายตอชวตและสภาพแวดลอมได ขอดและขอเสยของการใชสารเคมก าจดศตรพช ขอด 1. ใหผลดและทนตอเวลา 2. ผใชทราบและเขาใจวธใชไดงาย 3. สามารถใชไดทกเวลาทตองการ 4. เสยคาใชจายนอยกวาความเสยหายทเกดขนกบพช ขอเสย 1. เปนสารทมพษตอมนษยและสตวเลยง อาจเกดพษตกคางในพชและสตวทน ามาใชเปน

อาหารได 2. เมอใชไปนานๆ จะไมคอยไดผล เพราะศตรพชมความตานทานยามากขน 3. ท าใหเกดน าเสย 4. อาจท าใหการก าจดศตรพชโดยวธอนไมไดผล 5. ท าใหแมลงและสตวบางชนดทมประโยชนตายไปดวย

การใชยาฆาแมลงในชวงดอกไมบานสารพษจะท าลายการงอกของละอองเรณท าใหการตดผลลดลงอยางมาก

163

2.2 การก าจดศตรพชโดยชววธ เปนการใชสงมชวตมาก าจดสงมชวตทเปนศตรพช โดยสงมชวตทใชจะไมเปนพษภยตอมนษยและสภาพแวดลอม เชน

1) การใชแมลงท าลายแมลงดวยกน แมลงทท าลายแมลงศตรพช ม 2 ประเภท คอ แมลงห า (Predator) เปนแมลงทกนแมลงอนๆ เปนอาหารในลกษณะของการลา

เหยอ แมลงห าจะฆาเหยอโดยใชวธจบกนหรอดดน าเลยงในตวเหยอจนเหยอแหงตาย เชน ดวงเตาดดน าเลยงในตวของเพลยออน

แมลงเบยน (Parasite) เปนแมลงทอาศยเกาะกนอยภายนอกหรอภายในตวแมลงท เปนเหยอตลอดวงจรชวตหรออยางนอยกชวระยะหนงของวงจรชวตของมน จนท าใหแมลงทเปนเหยอตายในทสด เชน ตอเบยนจะวางไขบนหนอนผเสอ เมอตวออนฟกออกมากจะกนหนอนผเสอเปนอาหาร

2) การใชแบคทเรย เหดรา และไวรสบางชนดก าจดแมลงศตรพช เชน การใช แบคทเรยบางชนดท าลายหนอนผเสอกนใบสม ซงจะท าใหขากรรไกรของแมลงศตรพชเปนอมพาตกนพชไมไดและตายในทสด

3) การใชแมลงก าจดวชพช เชน ใชหนอนจอกก าจดจอก ใชหนอนผเสอกลางคน ท าลายหญาแหวหม เปนตน

4) การใชสตวกนสตวศตรพชหรอแมลงศตรพช เชน ใชเปดกนหอยทาก ใชนก กนหนอน เปนตน

5) การใชฮอรโมนก าจดแมลงศตรพช ฮอรโมนของแมลงบางชนดท าใหแมลง ศตรพชไมสามารถเจรญเตบโตจากตวออนไปเปนตวเตมวยได

ประโยชนของการปองกนและก าจดศตรพชโดยชววธ 1. ไมมพษตกคางในพช ในดน และในน า 2. ไมท าใหสงแวดลอมเปนพษ 3. ไมเปนอนตรายตอชวตคนและสตวเลยง 4. เปนวธการทประหยดและไดผลอยางถาวร

2.4 การใชสารควบคมการเจรญเตบโตของพช การดแลและบ ารงพชอยางถกวธจะท าใหพชเจรญเตบโตใหผลผลตในระดบหนง

แตถาตองการเรงผลผลตใหเพมมากขนกวาปกตหรอเรงใหผลผลตออกนอกฤดกาล ในปจจบนสามารถท าไดโดยอาศยความเจรญกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยดวยการใชสารควบคมการเจรญเตบโตของพช

164

สารควบคมการเจรญเตบโตของพช (Plant Growth Regulating Chemical ยอวา PGRC) เปนเคมภณฑการเกษตรอยางหนงซงเปนสารอนทรยทพชสรางขนหรอมนษยสงเคราะหขนมา มหลายกลม แตละกลมมผลตอพชตางๆ กน

3. การใชประโยชนจากเทคโนโลยชวภาพในดานตางๆ 3.1 ดานเกษตรกรรม

1. การขยายพนธและการปรบปรงพนธพชโดยใชเทคนคตางๆ เชน การคดเลอกพนธและผสมพนธ การเพาะเลยงเนอเยอ พนธวศวกรรม การจ าลองพนธพช ท าใหไดพนธพชทมสมบตตามตองการและมความทนทานตอโรคตางๆ

2. การใชปยชวภาพ เชน ใชปยไรโซเบยมกบพชตระกลถวเพอตรง ไนโตรเจน ใชปยสาหรายสเขยวแกมน าเงนเพอเพมปยในนาขาว

3. มการใชจลนทรยหรอสงมชวตชนดอนในการท าลายแมลงศตรพช

3.2 ดานอตสาหกรรมอาหาร 1. ผลตยสตทใชท าขนมปง ผลตราบางชนดใชท าเนยแขง และผลตแบคทเรย

ใชท านมเปรยว โยเกรต 2. ผลตเครองดมประเภทแอลกอฮอล เชน ไวน เบยร 3. ผลตกรดมะนาวและอาหารหมกดอง เชน ผกดอง เตาห น าปลา ซอว 4. ผลตกรดอะมโน เชน ไลซน เพอใชผสมในอาหารสตว เพมคณคาทาง

อาหาร 5. ผลตเอนไซมท าใหเนอนม ท าใหน าผลไมใส 6. ผลตสทใชผสมอาหาร เชน เบตาแคโรทน

3.3 ดานการแพทย 1. ผลตยาปฏชวนะ เชน เพนนซลลน เตตราไซคลน อรโทรมยซน 2. ผลตวคซนปองกนโรคตางๆ เชนโรคตบอกเสบบ ผลตสารภมคมกน 3. ผลตเอนไซมทชวยในการยอยอาหารและเอนไซมทชวยในการท าลายเมด เลอดทแขงตว 4. ผลตอนซลนรกษาโรคเบาหวาน ฮอรโมนเพอการเจรญเตบโต วตามน

อนเตอรฟรอนทใชในการรกษาโรคทเกดจากไวรสและมะเรง

165

3.4 ดานพลงงานและสงแวดลอม 1. ใชจลนทรยผลตแอลกอฮอลและแกสชวภาพ เพอใชเปนเชอเพลงทดแทน

พลงงานจากธรรมชาต 2. คดเลอกสายพนธจลนทรยเพอก าจดน าเสยและคราบน ามน 3. คดเลอกสายพนธจลนทรยเพอก าจดโลหะหนกในน าทง

ปจจบนมการใชเทคนคการปลกพชโดยไมใชดนแตใชสารละลายทมแรธาตทพชตองการ เรยกวา ไฮโดรพอนกส (Hydroponics) ชวยท าใหลดปญหาเรองการก าจดศตรพชและยงท าใหพชเจรญเตบโตเรวและใหผลผลตสงอกดวย