ปที่ 4 ฉบับที่ 3 เดือนกุมภาพันธ – มีนาคม 2562

กองแผนคณุภาพนํ้า ฝายคุณภาพนํ้า การประปานครหลวง

• นํ้าศักด์ิสิทธิ์ในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก

• 15 ป ISO/IEC 17025

ฝายคุณภาพนํ้า การประปานครหลวง

• ซัลเฟต

• Vibrio cholerae

สารบัญ

บอกเล่า By Scientist

นํา้ศกัดิส์ิทธ์ิในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก 2

เร่ืองเล่าจากปก

15 ปี ISO/IEC 17025 4

บทความ

ซลัเฟต (Sulfate) 5

Vibrio cholerae 6

หมอนํา้ ยํา้ข่าว

ภาพกิจกรรม 7

วารสารคลินิกนํา้สะอาดออนไลน์

กมุภาพนัธ์ – มีนาคม 2562 บรรณาธิการ นางสาวนงนรา อตันวานิช

ผู้ อํานวยการกองแผนคณุภาพนํา้ กองบรรณาธิการ

วา่ท่ี ร.ต. พิศาล สทิธิชยัลาภา

หวัหน้าสว่นวิชาการคณุภาพนํา้ นางสาวโปรดปราน ใจกว้าง

นกัวิทยาศาสตร์ 5

บอกเลา “By Scientist”

นํ้าศักด์ิสิทธิ์ในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก

พระราชพิธีบรมราชาภิ เษกของพระมหากษัตริย ไทย เปนพระราชพิธี ท่ีพระมหากษัตริย ไทยไดรับ

การสถาปนาอยางเปนทางการดวยการถวายน้ําอภิเษกและการสวมพระมหาพิชัยมงกุฎโดยพระราชพิธีบรมราชาภิเษก

ในการพระราชพิธีบรมราชาภิเษกพระมหากษัตริยนั้น ข้ันตอนท่ีสําคัญยิ่งคือ

ข้ันตอนท่ีพระเจาอยูหัวทรงสรงมุรธาภิเษก (การรดน้ําเหนือศีรษะ) และทรงรับน้ํา

อภิเษกโดยพระราชครูพราหมณในวันพระฤกษบรมราชาภิเษก เพ่ือทรงประกาศ

พระองคเปนพระมหากษัตริยโดยสมบูรณ ซ่ึงการสรงน้ํามุรธาภิเษกนั้นถือวาเปน

วินาทีของการเปลี่ยนพระราชสถานะสูความเปนพระมหากษัตริยอยางเปนทางการ

อนึ่ง ตามตําราพราหมณน้ําอภิเษกใชน้ําจากแมน้ําสายสําคัญ 5 สายในชมพูทวีป

คือ แมน้ําคงคา แมน้ํายมนา แมน้ํามทิ แมน้ําอจิรวดี และแมน้ําสรภู ซ่ึงเรียกวา ปญจมหานที เหตุท่ีใชเพราะแมน้ําท้ัง 5

ไหลมาจากเขาไกรลาสซ่ึงถือวาเปนท่ีสถิตของพระอิศวร

น้ําท่ีใชในการทําน้ําอภิเษกในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลท่ี 9 ประกอบดวย

1. น้ําจากปญจมหานที ไดแก แมน้ําคงคา แมน้ํายมนา แมน้ํามหิ แมน้ําอจิรวดี และแมน้ําสรภู (ในประเทศอินเดีย)

2. น้ําจากเบญจสุทธคงคา ไดแก แมน้ําเพชรบุรี แมน้ําราชบุรี แมน้ําเจาพระยา แมน้ําปาสัก แมน้ําบางปะกง

3. น้ําจากสระ 4 สระเมืองสุพรรณบุรี ไดแก สระเกษ สระแกว สระคา สระยมนา

4. น้ําจากมณฑลตาง ๆ ไดแก น้ําท่ีทะเลแกว สระแกว สระสองหอง เมืองพิษณุโลก, น้ําท่ีกระพังทอง กระพังเงิน

กระพังชางเผือก กระพังไพยสี โซกชมพู น้ําบอแกว น้ําบอทอง จังหวัดสุโขทัย, น้ําในแมน้ํานครชัยศรี น้ํากลางหาว

บนองคพระปฐมเจดีย น้ําสระพระปฐมเจดีย น้ําสระน้ําจันทร จังหวัดนครปฐม, น้ําท่ีบอวัดหนาพระลาน บอวัดเสมา

ไชย บอวัดเสมาเมือง บอวัดประตูขาว หวยเขามหาชัย และน้ําบอปากนาคราช จังหวัดนครศรีธรรมราช, น้ําบอแกว

จังหวัดนาน, น้ําบอทิพย จังหวัดลําพูน, น้ําบอวัดพระธาตุพนม จังหวัดนครพนม

รูปน้ําศักดิ์สิทธ 4 สระ ตําบลสระแกว อําเภอเมืองสุพรรณบุรี จังหวัดสุพรรณบุรี

พิธีพลีกรรมตัก นํ้า ศักดิ์ สิทธิ์ กํ าหนดไว เปนลํ าดั

ขั้นตอนดังน้ี

1. จัดวางเครื่องบวงสรวงสกัการะบนโตะบวงสรวง

2. ประธานในพิธี จุดธูปเทียน

3. พราหมณพิธี อานโองการบชูาฤกษ

4. พราหมณพิธี ชุมนุมเทวดา อัญเชิญเทพยดาทุกทิศ

5. พราหมณพิธี กลาวบวงสรวงองคพระแมคงคา

และเทวดาในสถานที่น้ัน

6. พราหมณพิธี นํากลาวคําอธิษฐาน

7. จบแลว พราหมณพิธีเชิญเทวดากลับ

8. ประธานเชิญนํ้าศักดิ์สิทธิ์ไปเก็บในที่อันควร

9. ในระหว า ง เดิ นขบวน อัญเชิญ นํ้า ศั กดิ์ สิ ท ธิ์

พราหมณลั่นฆอง เปาสังข ไกวบัณเฑาห เปน

ระยะๆ

เสร็จพิธี

สวนพระพุทธเจดียสําคัญ 18 แหงท่ีตั้งพิธีทําน้ําอภิเษกสําหรับการพระราชพิธีบรมราชาภิเษกรัชกาลท่ี 9

ประกอบดวย 1.จังหวัดสระบุรี ต้ังท่ีพระพุทธบาท 2.จังหวัดพิษณุโลก ตั้งท่ีวัดพระศรีมหาธาตุ 3.จังหวัดสุโขทัย

ตั้งท่ีวัดพระมหาธาตุ 4.จังหวัดนครปฐม ตั้งท่ีพระปฐมเจดีย 5.จังหวัดนครศรีธรรมราช ตั้งท่ีวัดพระมหาธาตุ

6.จังหวัดลําพูน ตั้งท่ีพระธาตุหริภุญชัย 7.จังหวัดนครพนม ตั้งท่ีพระธาตุพนม 8.จังหวัดนาน ตั้งท่ีพระธาตุแชแหง

9.จังหวัดรอยเอ็ด ตั้งท่ีบึงพระลานชัย 10.จังหวัดเพชรบุรี ตั้งท่ีวัดมหาธาตุ 11.จังหวัดชัยนาท ตั้งท่ีวัดพระบรมธาตุ

12.จังหวัดฉะเชิงเทรา ต้ังท่ีวัดโสธร 13.จังหวัดนครราชสีมา ตั้งท่ีวัดพระนารายณมหาราช 14.จังหวัดอุบลราชธานี

ตั้ง ท่ีวัดศรีทอง 15.จังหวัดจันทบุรี ตั้ ง ท่ีวัดพลับ 16.จังหวัดสุราษฎรธานี ตั้ง ท่ีวัดพระมหาธาตุอําเภอไชยา

17.จังหวัดปตตานี ตั้งท่ีวัดตานีนรสโมสร 18.จังหวัดภูเก็ต ตั้งท่ีวัดทอง

ซ่ึ งน้ํ า ท่ี ใช ในการทําน้ํ าอภิ เษกในสมัยรัชกาล ท่ี 10

แบงออกเปน 2 สวนคือ

1. น้ําสรงมุรธาภิเษก จาก 9 แหลงน้ํา ประกอบดวย

1.1 น้ําท่ีตักจากสระศักด์ิสิทธิ์ 4 สระในจังหวัดสุพรรณบุรี ไดแก

สระเกษ สระแกว สระคา สระยมนา โดยมีปลัดกระทรวงมหาดไทย

เปนประธานในพิธีกรรมตักน้ําจาก 4 สระ

1.2 น้ําจากแมน้ําศักดิ์สิทธิ์ 5 สายเรียกวา เบญจสุทธคงคา ไดแก

แมน้ําบางปะกง แมน้ําปาสัก แมน้ําเจาพระยา แมน้ําราชบุรี และ

แมน้ําเพชรบุรี โดยมีรองปลัดกระทรวงมหาดไทย 4 ทาน และอธิบดี

กรมการปกครอง เปนประธานในพิธีพลีกรรมตักน้ําในแมน้ําแตละ

สาย

2. น้ําอภิเษก จากแหลงศักดิ์สิทธิ์ตางๆ ในจังหวัด 76 จังหวัด

จํานวน 107 แหลงน้ํ า และจากกรุงเทพมหานครจํานวน 1

แหลงน้ํา (กรุงเทพมหานครรับน้ําอภิเษกจากคณะสงฆวัดชนะ

สงครามซ่ึงเปนผูทําพิธีตักน้ําจากหอศาสตราคมในพระบรมหาราช

วัง) รวมท้ังสิ้น 108 แหลงน้ํา

การจัดทําน้ําสรงมุรธาภิเษกจะมีข้ึนในวันเสารท่ี 6 เม.ย. 2562 โดยพลีกรรมตักน้ําจากแหลงน้ําศักดิ์สิทธิ์แตละ

จังหวัดเพ่ือจัดทําน้ําสรงมุรธาภิเษก พิธีทําน้ําอภิเษกจึงถือเปนพิธีท่ีสําคัญอยางยิ่งท่ีอยูคูกับสถาบันพระมหากษัตริยของ

ไทยเรามาอยางยาวนานแตโบรานกาล คนไทยทุกคนจึงควรภูมิใจในประเพณีและเอกลักษณท่ีดีงามสืบไป

เรื่องเลาจากปก

15 ป ISO/IEC 17025 ฝายคุณภาพน้ํา การประปานครหลวง

มาตรฐานผลิตภัณฑอุตสาหกรรม มอก.

17025 (ISO/IEC 17025) เปนมาตรฐาน

ข อ กํ า ห น ด ท่ั ว ไ ป ว า ด ว ย ค ว า ม ส า ม า ร ถ

หองปฏิบัติการในการดําเนินการทดสอบและ/

หรือสอบเทียบ ซ่ึงจะประกอบดวยขอกําหนดดาน

การบริหารงานคุณภาพและ ขอกําหนดดาน

วิชาการ โดย มอก.17025 (ISO/IEC 17025) มี

วั ต ถุ ป ร ะ ส ง ค เ พ่ื อ ใ ช เ ป น เ ก ณ ฑ สํ า ห รั บ

หองปฏิบัติการทดสอบและหองปฏิบัติการสอบ

เทียบ ท่ีตองการแสดงใหเห็นวาหองปฏิบัติการมี

การดําเนินงานดานระบบคุณภาพ มีความสามารถ

ทางวิชาการ ผลการ

ทดสอบหรื อสอบ

เ ที ย บ ท่ี อ อ ก โ ด ย

หองปฏิบัติการเปนท่ี

เชื่อถือไดวาถูกตอง

ตามหลักวิ ช าการ

และสากล

ฝายคุณภาพน้ํา การประปานครหลวง

ดําเนินงานดาน มอก.17025 (ISO/IEC 17025)

ตั้งแตเดือนเมษายน พ.ศ. 2547 จนถึงปจจุบันรวม

ระยะเวลาท้ังสิ้น 15 ป มีการขอข้ึนทะเบียน

พารามิเตอรท้ังหมด 5 พารามิเตอรดวยกันคือ

ความขุน, เหล็ก, โคลิฟอรมแบคทีเรีย, E.coli และ

ทองแดง ซ่ึงหองปฏิบัติการวิทยาศาสตร ฝาย

คุณภาพน้ํา การประปานครหลวง มีการพัฒนา

การดําเนินงานในระบบมาอยางตอเนื่องในดาน

วิธีการวิเคราะห การสอบเทียบเครื่องมือทาง

วิทยาศาสตร และบุคลากรท่ีมีศักยภาพ มีการ

ทบทวน พัฒนา ศึกษาคนควา ตรวจประเมินท้ัง

จากภายในและภายนอกอยางตอเนื่อง โดย

คํานึงถึงคุณภาพน้ําประปาเปนสําคัญตามนโยบาย

แผนน้ําประปาปลอดภัย (Water Safety Plan)

และ คานิยม กปน. Q Water “มุงม่ัน พัฒนาตน

พัฒนางาน บริการสังคม ใสใจคุณภาพ” 15 ป

มอก.17025 (ISO/IEC 17025) ท่ีเรากาวเดินมา

จนถึงปจจุบัน นักวิทยาศาสตรฝายคุณภาพ

น้ํ า ทุ ก คนล วนต ระหนั ก แล ะ ใส ใ จ ใน

กระบวนการวิ เคราะห คุณภาพน้ํ าทุ ก

ข้ันตอนตั้งแตน้ําดิบสูน้ําประปา จนถึงบาน

ผูใชน้ํา เ พ่ือการควบคุมคุณภาพน้ําที่ดี

ตลอดเวลา เพราะเรา คํานึ ง เสมอว า

น้ําประปาที่สะอาดปลอดภัย คือคุณภาพ

ชีวิตที่ดีของประชาชน และเราจะกาวตอไป

เพ่ือทุกคน “ประปา เพ่ือประชาชน"

วิบริโอ คอเลอเร (Vibrio cholerae)

ค่า CT Value คือค่าที่แสดงประสิทธิภาพของสารฆ่าเชื้อโรคใน

ระบบประปา แสดงความสัมพันธ์ระหว่างความเข้มข้น (mg/l) และ

เวลาสัมผัส (min) เป็นค่าเฉพาะตัวของเชื้อชนิดต่างๆ

CT Value ของ Vibrio cholerae มีค่าเท่ากับ 40 mg/l ต่อ

นาที ซึ่ง กปน.มีการจ่าย Dose Chlorine อยู่ในช่วงที่มีความเข้มข้น

ที่ครอบคลุมและระยะเวลาเพียงพอในโรงงานผลิตน้้า จึงสามารถ

ก้าจัดเชื้อ Vibrio cholerae ได้ ผู้ใช้น้้าจึงสามารถม่ันใจในคุณภาพ

น้้าประปาของการประปานครหลวงได้อย่างปลอดภัย

Vibrio cholerae เป็นแบคทีเรียรูปแท่งสั้น

ปลายโค้งเล็กน้อย ขนาดยาว 1.5 -3.0 ไมโครเมตร

ติดสี แกรมลบ เคลื่อนที่ด้วยแฟลกเจลลา 1 เส้นที่

อยู่ตรงปลาย เจริญได้ดีในที่มีออกซิเจน ช่วงอุณหภูมิ

16 – 42 องศาเซลเซียส พบทั่วไปในแหล่งน้้าจืด

น้้ากร่อย และบริเวณปากแม่น้้า

Vibrio cholerae เป็นสาเหตุของการเกิด

อหิวาตกโรค ส่วนใหญ่เกิดจาการรับประทานอาหาร

หรือน้้าที่มีเชื้อ ท้าให้เกิดอาการท้องร่วงอย่างรุนแรง

เมื่อเชื้อ Vibrio cholerae เข้าสู่ร่างกาย เชื้อบางส่วน

จะถูกท้าลายจากกรดในกระเพาะอาหาร เมื่อเชื้อที่

รอดจากการท้าลาย ผ่านจากกระเพาะอาหารเข้าสู่

ล้าไส้เล็ก เชื้อจะเจริญเติบโตและสร้างสารพิษซึ่งส่งผล

ให้เกิดการอักเสบของผนังล้าไส้เล็ก ผนังล้าไส้เล็กไม่

สามารถดูดซึมน้้าและเกลือแร่ได้ และยังกระตุ้นให้น้้า

และเกลือแร่ในร่างกายซึมออกมาในล้าไส้เล็กใน

ปริมาณมาก ดังนั้นจึงก่ออาการท้องเสียเป็นน้้าใน

ปริมาณมาก อาจถึงวันละ 10 - 20 ลิตรโดยไม่มีมูก

เลือด และสีของอุจจาระจะออกเป็นสีขาวเหมือนน้้า

ซาวข้าว ทั้งนี้เชื้อจะไม่รุกรานเข้าร่างกายแต่จะจ้ากัด

อยู่เฉพาะในล้าไส้ผู้ป่วยจึงไม่มีอาการไข้ซึ่งต่างจากการ

ติดเชื้อชนิดอื่นที่ท้าให้เกิดท้องเสีย

โอกาสเสียชีวิตจากอหิวาตกโรคน้อยกว่า 1% แต่

เมื่อพบแพทย์ช้าโอกาส เสียชีวิตสู งถึงประมาณ

50 - 60% เมื่อพบว่ามีอาการท้องเสียที่อาจเป็น

อาการจากอหิวาตกโรค ควรรีบบริโภคน้้าเกลือแร่และ

รีบพบแพทย์ ไปโรงพยาบาลโดยเร็วที่สุด

ข้อมูลเฝ้าระวังโรค ปี 2561 พบผู้ป่วย 6 ราย จาก 3 จังหวัด คิดเป็นอัตรา

ป่วย 0.01 ต่อแสน ประชากรเสียชีวิต 0 ราย อัตราส่วนเพศชายต่อเพศหญิง

1: 1.00 กลุ่มอายุที่พบมากที่สุด เรียงตามล้าดับ คือ 15-24 ปี(33.33 %) 1 ปี

(16.67 %) 10-14 ปี(16.67%) สัญชาติเป็นไทยร้อยละ 100.0 อาชีพส่วนใหญ่

นักเรียนร้อยละ 33.3 ไม่ทราบอาชีพ/ในปกครองร้อยละ 33.3 เกษตรร้อยละ 16.7

ข้อมูลจาก : สํานักระบาดวิทยา กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข

สว่นวิชาการคณุภาพนํา้

กองแผนคณุภาพนํา้

ฝ่ายคณุภาพนํา้

หมอน้ํายํ้าขาว

วันท่ี 22 - 23 ม.ค. 2562 ณ อาคารอํานวยการ โรงงานผลิตนํ้าบางเขน

นักวิทยาศาสตรฝายคุณภาพนํ้า รวมนําเสนอผลงานการจัดการความรูรอบคัดเลือก สาย

งานผลิตและสงนํ้า ซึ่งแบงประเภทหัวขอท่ีสงดังน้ี ประเภทองคความรูท่ีตอบกลยุทธ

องคกร ในเรื่อง “การศึกษาคา FDOM (Fluorescence Dissolved Organic Matter)

เพ่ือใชเปนเกณฑเฝาระวังคุณภาพนํ้าดิบของการประปานครหลวง” โดยกองเฝาระวัง

คุณภาพนํ้า ประเภทการพัฒนากระบวนงาน ในเรื่อง “รูกอนไมรอแลวนะ” โดยกอง

วิเคราะหคุณภาพนํ้า ประเภทการพัฒนากระบวนงานตอยอดในเรื่อง ”หองปฏิบัติการไร

กระดาษ” โดยกองแผนคุณภาพนํ้า และประเภทนวัตกรรมกระบวนการ ในเรื่อง

“คลอรีน...เน็กซ” โดยกองบูรณาการคุณภาพนํ้า โดยมีนายสมบูรณ สุนันทพงศศักดิ์

รองผูวาการ (ผลิตและสงนํ้า) เปนประธานเปดงานในงานครั้งน้ี

วันท่ี 25 กุมภาพันธ 2562 อาคารฝายคุณภาพนํ้า นางนิสภัสร วงศพัฒน

ผูอํานวยการฝายคุณภาพนํ้า พรอมดวยผูบริหาร และนักวิทยาศาสตร ฝายคุณภาพ

นํ้าใหการตอนรับคณะตรวจประเมินระบบ ISO/IEC 17025 จากสํานักงาน

มาตรฐานผลิตภัณฑอุตสาหกรรม (สมอ.) นําโดย อ.มะลิ ผุสพานิช ดร.มณี

ตันติรุงกิจ และ อ.สมพร วงศพรม ไดทําการตรวจประเมินทดสอบประจําป

(External Audit) ใหแกหองปฏิบัติการฝายคุณภาพนํ้า การประปานครหลวง

เพ่ือใหระบบบริหารงานคุณภาพดานระบบ ISO/IEC 17025 มีการทบทวนเปน

ประจําอยางตอเน่ืองทุกๆป ในดานการทดสอบ การวิเคราะห และการสอบเทียบ

ซึ่งนักวิทยาศาสตรและเจาหนาท่ีทุกคนของหองปฏิบัติการฝายคุณภาพนํ้าพรอมจะ

ดําเนินงานภายใตกรอบมาตรฐาน ISO/IEC 17025 และเปนหองปฏิบัติการช้ันนํา

ดานคุณภาพนํ้าตอไป

ส่วนวิชาการคุณภาพน ้า กองแผนคุณภาพน ้า ฝ่ายคุณภาพน ้า โทร. 0 2504 0123 ต่อ 1885