ไตรภู�มิ�พระรวงผู้��แต่�ง      เป็�นพระราชน�พนธ์�ของพระมหาธ์รรมราชาที่�� 1 หร�อพระยาลิ�ไทย เม��อคร� งที่รงเป็�นอ!ป็ราชครองเม�องศร�สั�ชนาลั�ย พระองค�ที่รงเป็�นพระราชน�ดดาของพ�อข!นรามค'าแหงมหาราช พญาลั�ไที่ที่รงเป็�นพระมหากษั�ต่ร�ย�พระองค�ที่�� 6 แห�งกร!งสั!โขที่�ย จึ.งม�พระนามว่�าพระร�ว่งด�ว่ยช��อเด�ม      – เตภู�มิ�กถา หร�อ ไต่รภู�ม�กถาคว่ามหมาย    เป็�นการกลั�าว่ถ.งเร��องราว่ของสัามโลัก ค�อ กามภู�ม� ร�ป็ภู�ม� อร�ป็ภู�ม�จึ!ดม!�งหมาย  

ช� ให�เห3นค!ณแลัะโที่ษัของโลักที่� งสัาม ที่��ม�แต่� คว่ามสั�บสันว่! �นว่าย เว่�ยนว่�ายต่ายเก�ด อย��ในสัภูาว่ะที่��เร�ยกว่�าที่!กข� คว่ามไม�แน�นอนการแป็รเป็ลั��ยนไม�คงสัภูาพเด�ม ม�แต่�อน�จึจึลั�กษัณะ หร�อที่��เร�ยกว่�า อน�จึจึ�ง แลัะย�งหาสัาระที่��เป็�นแก�นสัารในต่น ว่�ต่ถ!สั��งของไม�ได�เร�ยกว่�าอย��ในสัภูาพแห�ง อน�ต่ต่า              ที่� งน� ย�งได�ช� ที่างหลั!ดพ�นไป็จึากโลักที่� งสัามเพ��อไป็อย��ในโลิก�ตรภู�มิ� หร�อน�พพาน ที่��ไม�ม�ที่!กข� ไม�ต่�องกลั�บมาเว่�ยนว่�าย ต่ายเก�ดในโลักที่� งสัามน� อ�ก              โดยเน�นเร��องกฎแห�งกรรม โดยเร��มเน� อหาจึากนรกภู�ม� ซึ่.�งเป็�นผู้ลัจึากการกระที่'ากรรมมไม�ด�ในลั�กษัณะต่�างๆว่�าจึะได�ร�บกรรมอย�างไรบ�างผู้ลัจึากการฟั:ง  

ที่'าให�ร� �แจึ�งถ.งสัภูาพของโลักที่��เป็�นอย��อย�างถ�องแที่�ในสัภูาว่ะที่� งสัามค�อ โลักอ�นเป็�นที่!กข� โลักอ�นไม�เที่��ยงแที่�ม�การเก�ดข. น ต่� งอย�� ด�บไป็ รว่มที่� งโลักที่��ไม�ใช�เขาไม�ใช�เรา ไม�ใช�ต่�ว่ต่นเร�ยกว่�าอน�ต่ต่า ที่'าให�เก�ดแรงบ�นดาลัใจึที่��จึะบรรลั!น�พพาน

อ�กน�ยหน.�งก3จึะเป็�นอ!บายให�คนได�ที่'าด�เม��อลัะจึากโลักน� ไป็แลั�ว่ ด�ว่ยอาน�สังค�ของการที่'าด�ก3จึะได�เก�ดเป็�นเที่พยดาในสัว่รรค�อ�นเป็�นโลักที่�พย�ต่�อไป็ สั!ดที่�ายต่ามคว่ามเช��อที่างพระพ!ที่ธ์ศาสันาว่�าจึะม�โอกาสัเก�ดมาพบพระศร�อาร�ย�ผู้��จึะมาต่ร�สัร�ป็เป็�นพระพ!ที่ธ์เจึ�าในอนาคต่กาลัค!ณค�า

ด�านว่รรณคด�    เป็�นหลั�กฐานแสัดงให�เห3นว่�าคนไที่ยร� �จึ�กแต่�งว่รรณคด�–

ต่� งแต่�สัม�ยสั!โขที่�ยด�านศาสันา       -เป็�นการน'าเสันอป็ร�ชญาที่างพ!ที่ธ์ศาสันาด�านการที่'าด�ได�ด� ที่'าช��ว่ได�ช��ว่ แสัดงผู้ลัมาหาเหต่! แสัดงเหต่!แลัะผู้ลัของการกระที่'าในว่าระต่�างๆของสั�ต่ว่�โลัก ด�านจึร�ยธ์รรม   ก'าหนดกรอบการป็ฏิ�บ�ต่�ต่นให�คนในสั�งคมที่� งผู้��ป็กครอง–

แลัะผู้��ถ�กป็กครอง ที่'าให�สั�งคมสังบสั!ขด�านป็ระเพณ�แลัะว่�ฒนธ์รรม แสัดงให�เห3นคว่ามเช��อที่��ต่กที่อดมาสั��–

ป็ระเพณ�แลัะว่�ฒนธ์รรมในป็:จึจึ!บ�น เช�น การจึ�ดดอกไม�ธ์�ป็เที่�ยนให�คนต่ายก�อนป็>ดฝาโลัง เพ��อให�ผู้��ต่ายน'า

ดอกไม�น� นไป็สั�กการะพระจุ�ฬามิณี�เจุดี�ย�ในสัว่รรค�การเผู้าศพในเมร!เป็ร�ยบเสัม�อนการเด�นที่างข. นเขาพระสั!เมร!ไป็สั��

สัว่รรค�ด�านศ�ลัป็ะ ก�อให�เก�ดงานจึ�ต่รกรรมแลัะสัถาป็:ต่ยกรรมต่ามแผู้นภู�ม�–

จึ�กรว่าลัในเร��องไต่รภู�ม�พระร�ว่งแนว่ค�ด      การเก�ดในที่�องมารดาเป็�นที่!กข�แบบหน.�ง ไม�ใช�เร��องน�าย�นด�–

เลัย– กว�มิ�ความิร�!เร�"องการก#าเนิ�ดีมินิ�ษย�ตามิแบบว�ทยาศาสตร�

การใช�ภูาษัา – ม�การใช�ค'าเป็�นจึ�งหว่ะน�าฟั:ง

          – ม�การใช�ค'าสั�มผู้�สัคลั�องจึอง                        – ม�การใช�โว่หารภูาพพจึน� โดยเฉพาะอ�ปมิาโวหาร*~ไตรภู�มิ�พระรวง ตอนิ มินิ�สสภู�มิ�~*

การเก�ดมน!ษัย�ป็ฏิ�สันธ์� -> ก+ลิลิะ (ขนาด เศษั 1 สั�ว่น 256 ของเสั�นผู้ม)

7 ว่�น       -> อ+มิพ�ทะ (น' าลั�างเน� อ)

14 ว่�น     -> เปส� (ช� นเน� อ)

21 ว่�น     -> ฆนิะ (ก�อนเน� อ, แที่�งเน� อ ขนาดเที่�าไข�ไก�)

28 ว่�น     -> เบญจุสาขาห�ดี (ม�ห�ว่ แขน 2 ขา 2) ครบ 1 เด�อน35 ว่�น     -> ม�ฝAาม�อ น� ว่ม�อ ลัายน� ว่ม�อ42 ว่�น     -> ม�ขน เลั3บม�อ เลั3บเที่�า (เป็�นมน!ษัย�ครบสัมบ�รณ�)50 ว่�น     -> ที่�อนลั�างสัมบ�รณ�84 ว่�น     -> ที่�อนบนสัมบ�รณ�184 ว่�น  -> เป็�นเด3กสัมบ�รณ� น��งกลัางที่�องแม� (6 เด�อน)

การคลัอดที่�อง 6 เด�อนคลัอด - >ไม�รอด (บ�ห�อนได�สั�กคาบ)

ที่�อง 7 เด�อนคลัอด ->ไม�แข3งแรง (บ�ม�ได�กลั�าแข3ง)

การเก�ดมาจึากสัว่รรค�  -> ต่�ว่เย3น ออกมาแลั�ว่ห�ว่เราะมาจึากนรก -> ต่�ว่ร�อน ออกมาแลั�ว่ร�องไห�*** ลิมิกรรมิชวาต = ลัมเก�ดแต่�กรรม ด�นให�เด3กคลัอดออกมากาลัที่� ง 3 ได�แก� กาลั 1 -> แรกเก�ดในที่�องแม�กาลั 2 -> อย��ในที่�องแม�กาลั 3 -> ออกจึากในที่�องแม�* คนธ์รรมดา -> ไม�ร� �ต่�ว่ จึ'าไม�ได�ที่� ง 3 กาลั* พระป็:จึเจึกโพธ์�เจึ�า/ พระอรห�นต่าข�ณาสัพเจึ�า / พระอ�ครสัาว่กเจึ�า -> 2

กาลัแรกร� �ต่�ว่ จึ'าได� แต่�ลั�มกาลัที่�� 3*** คว่รอ��มสังสัารแลั =  เก�ดเป็�นคนคว่รใช�ช�ว่�ต่ให�ค!�มค�า (ป็ระโยคสั!ดที่�ายบที่)

อ!ป็มาโว่หาร แสัดงให�เห3นคว่ามที่!กข�ของการเก�ด-    เลั�อดแลัน' าเหลั�องย�อยลังเต่3มต่นที่!กเม��อแลั ดี�จุดี+"งลิ�งเมิ�"อฝนิตก แลินิ+"งก#ามิ�อเซาเจุาอย�ในิโพรงไมิ!นิ+3นิแลิ-    ในที่�องแม�ร�อนน�กหนา ดี�จุดี+งเราเอาใบตองเข!าจุอตนิ แลิต!มิในิหมิ!อนิ+3นิไซร!

-    ก!มารน� นเจึ3บเน� อเจึ3บต่น ดี+"งคนิอ+นิทานิข+งไว!ในิไหอ+นิค+บแคบหนิ+กหนิา -    ก!มารอย��ในที่�องแม�น� นให�เจึ3บเพ�ยงจึะต่ายแลั ดี�จุดี+"งลิ�กทรายอ+นิเพ�"งออกแลิ อย�ธรห!อยผิ�บมิ�ดี�จุดี+"งคนิอ+นิเมิาเหลิ!า(เหม�อนลั�กที่รายโดนคนเมาเอาไป็โยนเลั�น) ผิ�บมิ�ดี�จุดี+"งลิ�กง�อ+นิหมิอง�เอาไปเลินินิ+3นิแลิ -    เม��อถ.งจึ�กคลัอด ดี�จุดี+"งฝ�งนิรกอ+นิยมิบาลิก�มิต�นิแลิหยอนิห+วลิงในิข�มินิรก อ+นิลิ6กไดี!แลิร!อยวา-    เม��อก!มารคลัอดออกจึากที่�องแม� ออกแลัไป็บ�ม�พ�นต่น ต่นเย3น(แม�)น� นแลัเจึ3บเน� อเจึ3บต่นน�กหนา ดี+"งช!างสารทานิช+กทานิเข7นิออกจุากประต�ลิ+กษ(ร�ก�ญแจุ)อ+นินิ!อยนิ+3นิ-    แลัค�บต่�ว่ออกยากลั'าบากน� นแลั ผู้�บ�ม�ด� �งน� น ดี+"งคนิผิ�!อย�ในินิรกแลิ แลิ ภู�เขาอ+นิช�"อค+งไคยบรรพตห�บ(บ�บ)แลิเหง(ท+บ) แลิะบดีบ�3นิ+3นิแลิ