16 ќањтар 2019 ж. сєрсенбі № 7 (18806)kostanaytany.kz/wp-content/pdf/2019/Nomer_007.pdf · 2019-02-08 · сандар – баскетбол жєне футбол

Биыл ќолѓа алынѓан "Ќайырымдылыќ керуені"республикалыќ жобасы аясында Ќостанайдаалѓашќы акция ж‰зеге асты. Ќазаќстан халќыАссамблеясыныњ облыстыќ филиалы жобаныњќањтар айына белгіленген "Сарќыт" шарасын

Жекешелендіру аясында Ќостанайоблысында 33 нысан сатылды. Б±л туралыоблыстыќ ќаржы басќармасы басшысыныњорынбасары Мейрамхан Ержановхабарлады.

№ 7 (18806)16 ќањтар 2019 ж. сєрсенбі

АССАМБЛЕЯ

Бюджет шыѓыны ‰немделді

2-бет

Жандос Ж‡СІПБЕК

Елбасыныњ "100 наќтыќадам" ¦лт жоспарында бе-кітілген тапсырмасынасєйкес, елімізде жекеше-лендіру шарасы ж‰зеге

асырылѓаны белгілі. Шаѓынжєне орта кєсіпкерліктіњтірлігін оњтайландыруѓабаѓытталѓан науќан Ќоста-най μњірінде белгіленген

Ќасќырбай ЌОЙШЫМАНОВ

мерзімнен ерте аяќталды.– Жекешелендіру баѓ-

дарламасы аясында сырт-тан ќаржы тартылып, эко-номика μркендейді. Нарыќ-та єділ бєсекелестік ортаќалыптасты. Мемлекетшыѓыны азайып, бизнесдамуда. 2020 жылѓа белгі-ленген кешенді жоспардыЌостанай μњірі мерзімненерте орындады. Біздіњ об-лыста 1 млрд тењгеге 33нысан сатылды. Сатылѓан

меншік иелерініњ 50 пайы-зы ќалалыќ жєне аудандыќмерзімді баспасμздерге ти-есілі. 7 кєсіпорын т‰рлі се-бептерге байланыстыж±мысын тоќтатты. Олар-дыњ арасында аймаќтыќоќу-єдістемелік орталыќ-тар, жастар бірлестіктерібар, – дейді Мейрамхан Ер-жанов.

Мемлекеттіњ меншігіненшыѓарылѓан бизнесті сатыпалуѓа кєсіпкерлердіњ ќызы-

ѓушылыѓы зор екені байќа-лады. Сол себепті былтырμњірдегі ірі спорттыќ ны-сандар – баскетбол жєнефутбол клубтары жекеніњќолына μтті. Б‰гінде са-тылѓан єр нысанѓа облыс-тыќ ќаржы басќармасы са-раптама ж‰ргізеді. Мемле-кет мыњдаѓан кєсіпорындыжекешелендіру арќылыбюджет шыѓындарын ‰нем-деуге ќол жеткізді дейді ма-мандар.

Айта кетейік, Ќостанай-дыњ халыќаралыќ єуе-жайы республикалыќ мен-шік тізімінен алынып тас-талып, коммуналдыќ мен-шікке μтті. Єуежай ќыр-к‰йек айына дейін ЌР Ин-вестициялар жєне дамуминистрлігініњ балансын-да болып келді. Ал жеке-шелендірудіњ екінші кезе-њі аясында нысан кезектірет сатылмай ќалѓан бола-тын.

μткізді."Сарќыт" акциясыныњ шењберінде ќазаќ халќыныњ

бірден екі дєст‰рі – "Т±саукесер" жєне "Бесікке салу"кμрсетілді. Б±ѓан ќатысуѓа Єйелдер мен балалардыбейімдеу орталыѓында μмір с‰ріп жатќан екі ананєрестелерімен арнайы шаќыртылѓан. Сахна тμріндесалттарды іске асыруды, оныњ терењ мєн-маѓынасын

залдаѓы кμрермендерге т‰сіндіруді аќ жаулыќтыєжелер міндетіне алыпты. Аќб±рым аналар,±йымдастырушылар ±лттыќ таным таяздаѓан уаќытта,єсіресе, жастардыњ арасында м±ндай визуалдышаралардыњ жиі μткізілу керектігін айтты.

Суретті т‰сірген Бердіболат Кμркембаев.

216 ќањтар 2019 жыл

Бар ќ±тымныњ бір ‰лесі –"САРЌЫТЫМ"

"ЌазАвтоЖол" ¦К" АЌбаспасμз ќызметініњ же-текшісі Бауыржан Серікба-ев айтќандай, Ќостанай об-лысында 422 шаќырымѓасозылѓан тасжол аќылы бо-лады. Б±л аралыќќа халы-ќаралыќ "Алматы-Екате-ринбург" жолы да кіреді.Аќылы бекеттер осы жылыќойылады.

– Тасжолѓа аќы алуды"Ќайраќ" кеден бекеті бас-тайды. Єзірге ж‰к кμлік-терініњ ж‰ргізушілері ѓанааќша тμлейді. Аќша сома-сы кμліктіњ салмаѓына бай-ланысты болады. Ресей ше-

Тасжолѓа аќы тμлейсіз

Е.¤мірзаќов атындаѓыоблыстыќ филармониядаЌазаќстан Республикасы-ныњ ±лттыќ ¦лан гвардия-сыныњ ќ±рылѓан к‰ні кењкμлемде аталып μтілді.¦лттыќ гвардия 1992 жы-лы 10 ќањтардаѓы ЌР Пре-зидентініњ ЖарлыѓыменЌР Ќарулы к‰штерініњжеке єскери ќ±рамаларымен резерві ретінде ќ±-рылѓан болатын. Осыуаќыт аралыѓында респу-бликалыќ ¦лан гвардиясыќазіргі ќарулы к‰штер ара-сындаѓы ењ ‰здік жєне ењбеделді ќ±рылымѓа айна-лып ‰лгерді.

Салтанатты іс-шараѓаофицерлер, сарбаздар, ке-лісім-шарт негізінде єскери

ќызметте ж‰ргендер жи-налды. Сондай-аќ, Отан ал-дындаѓы борышын μтеугешаќырту алѓан жас μрендермен Кадет сынып оќушы-лары, ІІМ Академиясыныњм‰шелері жєне єскери ќыз-метшілердіњ отбасыларыќатысты.

Мерекелік шара бары-сында 6697 єскери бμлі-мініњ командирі подпол-ковник Ерлан Ипатов μткенжылды ќорытындылап,жыл бойы ерекше кμзгет‰скен єскерилерді грамо-талармен марапаттады.Ќоѓаммен байланысты ны-ѓайтуѓа ат салысќан БАЌμкілдері де назардан тысќалѓан жоќ.

Марапаттау соњы филар-мония єртістерініњ мере-келік єн-жырларымен жал-ѓасын тапты.

¦лттыњ ±ланына– 27 жыл

Ќостанай облыстыќауруханасыныњ бас дєрі-гері Юрий Моисеев айтќан-дай, б±рын ж‰рекке ашыќота жасау ‰шін ќаржыжеткіліксіз болѓан. Деген-мен, 2019 жылы б±л олќы-лыќтыњ орны толады. Ендіоблыстыќ ауруханада ж‰-рекке аса к‰рделі оталаржасалды.

– Біз осы ќадам ‰шінбілікті мамандарымыздыдайындадыќ. Заманауиќ±рылѓылар да бар. Осыуаќытќа дейін ж‰реккеашыќ ота жасауды ќолѓа

К‰рделі отажасалмаќ

алѓанбыз. Біраќ, аќшаныњжетіспеуінен б±л ісіміздітоќтатуѓа мєжб‰р болдыќ.Биылѓы ќаржыны ќайтаќарап, жоспарлы т‰рдеж±мыс істесек ќиын ота-ларды жасауѓа м‰мкін-дігіміз бар, – дейді басдєрігер.

Белгілі болѓандай, μњір-де кардиохириургиялыќкμмекке зєру адамдар же-терлік. Тіпті, осы жылдыњμзінде ж‰рекке 250 реташыќ ота жасалуы м‰мкін.Мамандардыњ сμзінше,осындай бір отаныњ ќ±ны1 млн тењгеден асып жыѓы-лады.

Сандаѓан ѓасыр-лардыњ елегінен μт-кен ±лттыќ ѓ±рып-

тардыњ тєрбиелік мањызынсанаѓа сіњдіру – осы жоба-ныњ ењ басты ќ±ндылыѓы.

Сонымен, ењ єуелі Н±р-сана есімді екі айлыќ нє-ресте бесікке салынды.Ќ±стыњ ±ясындай ѓанабесіктіњ єр бμлігі жайлыаќпараттар беріліп, оларѓаќатысты ырым-жоралѓы-лар егжей-тегжейлі т‰сін-дірілді. Анасыныњ алтын-шы ќ±рсаѓы – нєзік Н±рса-наѓа да аќ тілек арналып,єлди-жыр айтылды. "Ќас-терлі бесік єр шањыраќтатербелсін" десті ‰лкендер.

Шараны тамашалауѓакелген мектеп оќушылары-ныњ, студенттердіњ жєнеересек ќонаќтардыњ ерек-ше ќызыѓушылыѓын ту-дырѓан рєсім "Т±сау кесу"дєст‰рі болды. Єлин±ресімді 1 жас, 3 айлыќ "ба-тырдыњ" ала жібін ќиып,"тєй-тєй" басќызу ѓанибетіЧелябі мемлекеттік универ-ситетініњ Ќостанай филиа-лы директорыныњ ѓы-лым жμніндегі орынбасарыЄлімжан Бекмаѓамбетовкетапсырылды. Ќазаќтыњосы бір тамаша дєст‰рініњмєнісі жайлы да ж‰ргізуші

арулар жан-жаќты т‰сінікберді. Тμрге тμселген аќжол ‰стімен ќаз-ќаз ќадамбасќан Єлин±р ырым етіліптасталѓан заттардыњ іші-нен ќамшыны ќалап алды.М±ны ж±ртшылыќ жаќсы-лыќќа балап, "наѓыз батырболып μсер" деп жорып, аќбаталарын берді. Єдеміѓ±рып єнмен єрленіп, би-мен сєнделді. Ќос бірдейсалт-дєрт‰р іске асып бо-

лысымен, бейімдеу орталы-ѓында к‰нелтіп жатќанкμпбалалы бес анаѓа азыќ-т‰лік салынѓан сарќыт‰лестірілді. Ќытымыр ќањ-тардыњ "Сарќыты" осылай-ша мейір мен жылуѓа толыкμњіл-к‰ймен аяќталды.

Айта кету керек, б±лќайырымдылыќ акциясынμткізуге "Бірлік" єжірбай-жан этномєдени бірлес-тігі, облыстыќ тарихи-

μлкетану музейі жєне "Аќдариѓа" ќазаќ єндері хорыкμмек кμрсеткен. Ќазаќ хал-ќыныњ барлыќ салт-дєст‰рі, ырым-жоралѓысыдєріп болатын ќайырым-дылыќ жобасы жыл бойы‰здіксіз жалѓасатынын даеске саламыз.

Суретті т‰сірген Бер-діболат К¤РКЕМБАЕВ.

1-бет

¤њірде т‰з таѓыларынатμнген ќауіп тыйыларемес. Осыѓан орай, брако-ньерлерге ќарсы жазаќатањдатылды. Биылданбастап зањсыз ањ аулаушы-ларѓа салынатын айыпп±лкμлемі артты. Ал сібірелігін атса, зањ б±зушы900 мыњ тењге тμлейді. "Ањаулауѓа ќойылатын μзіндікталаптар бар. Ањшы кує-лігі, салыќ зањнамасындабекітілген мемлекеттік бажсалыѓыныњ тμленгені ту-ралы т‰біртек, жануарлард‰ниесін пайдалануѓа р±ќ-сат, ањшылыќ шаруашы-лыѓы субъектісініњ жолда-масы, ањшылыќ атыс ќару-ын саќтау жєне алып ж‰руќ±ќыѓына берген Ішкiiстер органдарыныњ р±ќ-саты, жыртќыш ќ±стардыбелгiленген тєртiппен бе-рiлген тіркеу туралы ќ±-жат болуы тиіс. ¤ткенжылдыњ μзінде тиістіќ±жаттарсыз ањ аулауѓабайланысты 33 іс тіркелді.Браконьерлер мемлекетке350 млн тењге шыѓын кел-

Айыпп±л кμлемі арттытірген. Зањсыз ањ аулаубойынша ЌР ЌК 337 жєне339-баптарымен ќылмыс-тыќ іс ќозѓалатынын ес-кертеміз", – дейді Ќоста-най облыстыќ орман шаруа-шылыѓы жєне жануарлард‰ниесі аумаќтыќ инспек-циясыныњ бас маманыС±њќаржан Байдєулетов.Ќостанай облысында 99ањшылыќ шаруашылыќтіркелген. 2018 жылдыњќырк‰йегінде ашылѓан ањ-шылыќ маусымы аќпанайына дейін жалѓасады.Б±дан кейін ањ, ќ±с атузањѓа ќайшы єрекет сана-лады. Еліміз бойынша ар-найы р±ќсатпен аулауѓас‰тќоректілердіњ 34, ќ±с-тардыњ 59 т‰рі жатады.Тек зањ бойынша белгілен-ген ањшылыќ нысандааулануы тиіс ањдардыњтізіміне б±ѓы, аю, тау ешкі,елік жєне доњыз кіреді. Алќ±стардан шіл, ќ±р, ќазжєне ‰йректіњ барлыќт‰ріне ањшылыќ етугер±ќсат берілген.

Ќ. БОРАНБАЙ¦ЛЫ.



"Астана-Троицк" баѓытынаќылы ету шаралары тал-ќыланып жатыр. Маман-дардыњ сμзінше, м±ндайшара республикалыќ бюд-жетке т‰сетін ауыртпалыќ-ты азайту ‰шін енгізілді.Жалпы, Ќостанай облы-сындаѓы аќылы жол екібμліктен т±рады. Біріншісі– "Алматы-ЕкатеринбургМ-36" тасжолы. Ал екіншібаѓыт – "Ќостанай-Єу-лиекμл-Ќорѓан". Аталѓанжолдарда жол аќысынесептейтін бекеттерде ав-томатты таразылар орна-тылады. Аќылы жолдант‰скен пайда облыстаѓыжолдарды жμндеугеж±мсалады.

карасынан μткен ж‰к кμ-ліктері "Ќостанай-Єулие-кμл" жолындаѓы бекетке

тоќтайды, – дейді ол.Ќазіргі уаќытта Астана

ќаласынан басталатын

¤сім бар

Ќазаќстан Республи-касы ењбек жєне халыќ-ты єлеуметтік ќорѓауминистрі МадинаЄбілќасымова кμпбала-лы аналарѓа берілетінжєрдемаќы мμлшері15,4-тен 16,1 мыњ тењгегеμскенін айтты, – депхабарлайдыTengrinews.kz тілшісі.

Оныњ айтуынша, жєрде-маќы мμлшері елдегі инф-ляция дењгейіне байланыс-ты индекстеледі екен.

"Биыл инфляцияныњ орта-ша дєлізі бес пайыз жєнесоѓан байланысты жєрдем-аќы кμтерілді.

"К‰міс алќа", "Алтын алќа"медальдары бар кμпбалалыаналарѓа μмір бойы ай сайынжєрдемаќы беріледі. Басќаелдерде м±ндай жоќтыњќасы. Ресейде ана капиталыбар. Бізде, егер барлыќ жыл-дарды санайтын болсаќ,бірнеше миллион тењге шы-ѓады", – деді Єбілќасымова‰кімет отырысынан кейін ку-луарда.

"К‰міс алќа" белгісі алты

Жандос Ж‡СІПБЕК

не одан да кμп баланытєрбиелеп отырѓан анала-рѓа, ал "Алтын алќа" жеті не

одан да кμп баланы асырапотырѓан єйелдерге бері-леді.

Ж±матай КЄКІМЖАНОВ

16 ќањтар 2019 жыл 3

Халыќ арасында сауална-ма ж‰ргізген ¦лттыќ банкќазаќстандыќ отбасылардыњтек 10 пайызыныњ ѓана та-бысыныњ 300 мыњ тењгеденасатынын аныќтады. Есесі-не, отандыќ отбасылардыњ5%-ы 40 мыњ тењгені місет±тып отырѓан кμрінеді.Ќалѓан ж±птар 70 мыњнан300 мыњѓа дейін кіріс кір-гізіп отыр, деп хабарлайдыЌР ¦лттыќ банк баспасμзќызметі.

¦лттыќ банктіњ с±раќта-

рына жауап бергендердіњбарлыѓы да материалдыќжаѓдайларыныњ алдыњѓыжылмен салыстырѓанда ешμспегенін мєлім еткен. Т±р-ѓындардыњ басым бμлігініњекінші дењгейлі банктердібылай ќойѓанда, ‰йлеріндеде басы артыќ ќаржысы жоќ.Тек отбасылардыњ 20 % ѓанаќаржылыќ ќорыныњ барынмєлім еткен. Сауалнамаѓаќатысќандардыњ 60 % дол-лар баѓамыныњ єлі де μсері-не сенімді. Осыѓан ќарамас-тан, ќазаќстандыќтардыњ4/1 бμлігі биылѓы жылы эко-

Ќазаќстанда неке тіркеурєсімі 1 айдан 3 к‰нге ќыс-ќарады. Б±л туралы б‰гін‡кіметтіњ селекторлыќ ре-жімдегі отырысында ЌРАќпарат жєне коммуника-циялар министрі ДєуренАбаев айтты.

Министрдіњ мєлімдеуін-ше, кμрсетілетін мемлекет-тік ќызметтерді электрондыформатќа ауыстыру сала-сындаѓы нормативті-ќ±ќыќ-тыќ базаны жетілдіру ‰шін43 зањ мен 10 кодексте 500т‰зетуді ќарастыратын зањжобасы єзірленген.

"Аталѓан зањ жобасы ве-домствоаралыќ комиссия-ныњ ±сыныстары аясындакμрсетілетін 121 мемлекет-тік ќызметті оњтайландыру-ѓа баѓытталѓан бірќатар т‰-зетулерден т±рады. Бірнешемысал келтіре кетейін. Бірін-ші – некені тіркеу ќызметіноњтайландыру арќылы б±-рын 1 айѓа созылѓан процес-ті 3 ж±мыс к‰нінде рєсімдеу-ге м‰мкіндік беріледі. Екін-ші – салыќ тμлеушілердіњартыќ тμленген сомасын ав-томатты т‰рде ќайтару ќа-растырылады", – деді Дєу-рен Абаев.

‡шіншіден – министрдіњайтуынша, кμрсетілетін мем-лекеттік ќызметтердіњ тєр-тібін бір ѓана нормативті акт- ережелер арќылы реттейтінт‰зетулер де пысыќталыпжатыр. Жалпы алѓанда, 3,5мыњ стандарт пен регламентμзгертуге жолданады.

"Сонымен ќатар, т‰зету-лердіњ аясында "пилоттыќ

Ќызылшамен ауырудыњ6 жаѓдайы тіркелді

Ќостанайда жыл ба-сынан бері мектеп жа-сына дейінгі балаларарасында ќызылша ау-руыныњ алты жаѓдайыаныќталды. Б±л тура-лы кеше баспасμз мєс-лихатында ќалалыќ ба-лалар ауруханасыныњбас дєрігері ЌарлыѓашЄленова мєлімдеді.

Бас дєрігердіњ айтуынша,бір жарым жасќа дейінгі бар-лыќ ауырѓан балалар ќызыл-шаѓа ќарсы екпе ќабылдама-ѓан. Мєселен, 1 жасќа дейін-гі ‰ш бала єлі вакцинацияжасына жетпеген, ал 1 жас-тан 1,5 жасќа дейінгі ‰ш балаєр т‰рлі себептермен егілме-ген.

– Барлыќ ауырѓан бала-лардыњ Астана мен Аќмола

облысында болѓан кездеќызылша ж±ќтырѓандыѓынаќтыланды. Алты баланыњбіреуі ‰йіне шыѓарылды, алќалѓандары єлі ем ќабылдапжатыр. Ќостанайда балаларарасында жаппай ж±ќтыружаѓдайы тіркелген жоќ, –дейді Ќарлыѓаш Ќаратайќы-зы.

Ќазіргі уаќытта Астанада,

жоба" т‰сінігін енгізу жос-парланып отыр. Осылайша,кейбір кμрсетілетін ќызмет-терді алдын ала ќолданыпкμреміз. Тєуекелді т±старынаныќтап, халыќќа ыњѓайлыжолдарын ќарастырып, тањ-дап аламыз. Б±л кμрсетілетінмемлекеттік ќызметтерді оњ-тайландыру мерзімін ќыс-ќартады. Ќазіргі уаќыттаосындай μзгертулер жартыжылдай уаќытты алады.Сондай-аќ, осы арќылыєлеуметтік єсері бар мєселе-лерге байланысты тєуекел-дерді тμмендетеміз. ¤йткеніпилотты жобаны ќажетті уа-ќытта тоќтатуѓа жєне μзгер-туге, азаматтарѓа кері єсеретпеуін ќадаѓалауѓа м‰мкін-дік береді", – деді министр.

Оныњ айтуынша, аталѓаншаралардыњ нєтижесінде2019 жылы кμрсетілетінмемлекеттік ќызметтердіњ80, ал 2020 жылы 90 пайызыавтоматтандырылады.

"Бір жылда ќаѓаз т‰рінде±сынылатын 110 миллионќ±жат ќысќарады. Ењ басты-сы, кμрсетілетін ќызмет т‰р-лері халыќќа ±ѓыныќты, ќол-жетімді жєне пайдалы бо-луы ‰шін бар к‰ш-жігеріміз-ді, м‰мкіндіктерімізді ж±м-сауѓа дайынбыз. Осы баѓыт-таѓы ж±мыстар бір сєтке детоќтамайды. Негізгі маќсат -ел т±рѓындарыныњ саѓаттапкезек к‰тпей, ќажетті ќ±жа-тына жылдам єрі оњай ќолжеткізуіне жаѓдай жасау,‡кімет пен бизнестіњ, аза-маттардыњ арасындаѓы ин-теграцияны жања дењгейгекμтеру", – деді ол.

Ќараќшылардыњбетперделері ашылдыП о л и ц и я

ќызметкерлерід‰кенге ќараќ-шылыќ шабуылжасаѓан екі к‰-діктіні ќ±рыќта-ды. Б±л туралыоблыстыќ поли-ция департамен-тініњ баспасμз ќызметі ха-барлайды.

Деректер бойынша, 8 ќањ-тар к‰ні т‰нгі 2 лер шама-сында Ќостанай полициябасќармасына пульттік к‰зетќызметкерінен д‰кенге т‰с-кен екі к‰дікті туралы хабар-лама т‰скен. "Д‰кенге меди-циналыќ бетперде киіп ал-ѓан екі жігіт баса-кμктепкірген. Олардыњ бірі сатушыт±рѓан ж±мыс ‰стеліне жа-

ќындап, оны алќымынанќылќындырып, μткір заттытамаѓына таќаѓан. Шарасызсатушы айќайѓа басќан. Оныестіп, ќосалќы бμлмеден д‰-кен ќожайыны ж‰гіріп шы-ѓып, дабыл н‰ктесін басып‰лгеріпті. Нєтижесінде, б±-заќылар нысаннан ќашыпшыѓады", делінеді мєлімет-те.

Сотќа дейінгі тергеу жал-ѓасып жатыр.

Неке ‰ш-аќк‰нде рєсімделеді

Аќмола облысында жєнебірќатар μњірлерде ќызылшааурушањдыѓы дењгейініњартуы байќалуда. Сондыќ-тан, дєрігерлер ата-аналарѓаб±л μњірлерге балаларыменєзірге барудыњ ќажеті жоќекенін ескертеді.

Ќызылша – б±л μте кењт‰рде таралѓан инфекция-лыќ ауру. Кμбінесе балалар-

да кездеседі. Оныњ белгілерідене ќызуыныњ кμтерілуі,м±рынныњ, кμздіњ жєне та-маќтыњ шырышты ќабыѓыќабынып, теріде бμртпелерпайда болуы. Ќызылша –ќазіргі тањда ењ ж±ќпалыаурудыњ бірі болып табыла-ды. Аурудыњ инкубациялыќкезењі 7-ден 21 к‰нге дейін.Асќынып кетсе ќайѓылыжаѓдайѓа, не баланы м‰ге-дектікке єкеп соќтыруым‰мкін. Єрі б±л дертпен ба-лалар ѓана емес, ересектер десырќаттануы м‰мкін дейдідєрігерлер.

Елімізде μткен жылдыњќараша айынан бастап рас-талѓан ќызылшаныњ 968жаѓдайы тіркелген, оныњішінде 80%-дан астамы 14жасќа дейінгі балалар ара-сында. Ал, сырќаттардыњ67%-ы ќызылшаѓа ќарсыекпе ќабылдамаѓандар екен.

40 мыњды місе ќып...номикалыќ жаѓдайдыњ т±-раќтанатынына сенімді. Са-уалнамаѓа ќатысушылар елі-міздегі экономикалыќ жаѓ-дайдыњ толыќ т‰зелуіне5 жыл ќажет екенін атапкμрсетіпті.

Жалпы, былтырѓы жыл-дыњ соњѓы айында ел ішін-дегі инфляция 5% боладыдеп к‰тілген еді. Шын мєні-сінде кμрсеткіш болжамнан0,3 % асып т‰скен. Сауал-намаѓа ќатысќандардыњ 40% былтырѓы жылы баѓат±раќты болды десе, ќалѓан-дары азыќ-т‰лік ќ±ныныњ

шарыќтаѓанын алѓа тартып-ты. 2019 жылдыњ алѓашќыайында баѓаныњ осы ќал-пында саќталарына осыкісілер к‰мєн келтірген.¦лттыќ банктіњ статистика-сын т‰зуге ќатысќандардыњтењ жартысы баѓаныњ ал-даѓы 12 айда 6-10% кμтері-летінін болжаса, ќалѓандары20% жететініне сенімді.

¦лттыќ банктіњ м±ндайсауалнаманы ай сайын, теле-фон арќылы ж‰ргізетінінайта кеткен жμн. Б±л жолѓысауалнамаѓа 1500 адам ќаты-сќан кμрінеді.

Ќарлыѓаш ОСПАНОВА

Ќыс кєріне мінгелі жылы-ту ќ±ралдарынан шыѓар μртжиілей т‰сті. Тілсіз жаудыњдені электр жылыту ќ±ралда-рыныњ аќаулыѓынан, пештіњд±рыс салынбауынан болу-да. Осыныњ барлыѓы ќара-пайым ќауіпсіздік шарала-рыныњ саќталмауы, т±рѓын-дардыњ немќ±райлылыѓы.

Ќауіптіњ алдын алу маќ-сатында, Ќостанай облысы-ныњ Тμтенше жаѓдайлар де-партаментініњ ќызметкер-лері облыс орталыѓындаѓыЛермонтов кμшесінде рейдж±мыстарын ж‰ргізді. Саламамандары ќалалыќтардыжылыту ќ±ралдарын ќолда-нудаѓы μрт ќауіпсіздігі ере-желерін саќтауѓа, оттан абайболуѓа шаќырып, т‰сіндіруж±мыстарын ж‰ргізді.

Тμтенше жаѓдайлар де-партаменті м±ндай іс-шара-ларды жыл сайын, мерзімдіт‰рде ж‰ргізіп отырады.Мєселен, былтырѓы жылыолар 31 045 ауланы аралап,86 100 адамѓа т‰сіндіруж±мыстарын ж‰ргізіпті.Сондай-аќ, 14 502 адамныњќатысуымен 421 жиналыс

μткізген.Осыѓан ќарамастан, μт-

кен жылы Тобыл μњірінде1 130 μрт тіркелген (б±л 2017жылмен салыстырѓанда 3%-ѓа кем). Ал т±рѓын ‰й секто-рында 747 μрт болыпты.(былтырѓы жылмен салыс-тырѓанда 6%-ѓа азайды).

¤рт сμндірушілер т±р-

мыстыќ сектор т±рѓындары-на пешті уаќытылы тексеружєне аќауларды жою, жылы-ту маусымы басталар алдын-да пештіњ т‰тін м±ржасынк‰йеден тазарту ќажеттілігітуралы еске салды.

¤рт сμндіру департаментісаласындаѓы баќылау жєнепрофилактикалыќ ќызмет

басќармасыныњ бастыѓы С.Бекмаѓамбетовтіњ айтуын-ша, Ќостанай облысыныњбарлыќ аудандарында ‰гіт-насихат ж±мыстары ж‰ргі-зілуде. Инспекторлар халыќ-пен єњгімелесіп, жадынама-лар таратып ж‰рген кμрі-неді.

Ж.Т¤КЕН¦ЛЫ.

Ќауіпті ќайдан демењіз

Ж±матай КЄКІМЖАНОВ

16 қаңтар 2019 жыл 4

Жұматай КӘКІМЖАНОВ

Кімдікі өтімді?Соңғы уақытта еліміздің ауылшаруашылық мини-

стрлігі Ресейдің ветеринарлық және фитосанитариялық федералды қызметімен қырын қабақ. Алакөздіктің қай уақытта және неден басталғаны беймәлім. Анығы – өт-кен жылдың күзінен бері екі елдің құзырлы қызметтері бір-бірінің тауарларының шекара асуын шектеумен ке-леді.

Жоғарғы жақтың мұндай текетіресі қарапайым ха-лықты арзан және сапалы өнімнен, ал кәсіпкерді қыруар пайдадан қағары анық. Оның үстіне көрші мемлекетпен сауда-саттықтың шектелуі Еуразиялық экономикалық одақтың қарарына қайшы екені айтпаса да белгілі. Әзір-ге, бұған бас қатырып отырған біздің жақ қана. Ортақ шешім ұсынып отырған да біздің тарап.

Неден басталды?Екі елдің саудасына алғашқы сызат түсірген – картоп

пен консервілік өнімдер. Нақтылар болақ, өткен жылдың қыркүйегінде қазақстандық тауарды Ресей тарабы бел-гісіз себептермен өз еліне енгізбей тастады. Қазақстан-дық тарап қарап қалған жоқ. Көрші мемлекеттен кіретін дәл сондай тауарлардың бірқатарына шектеу қойылды. Бұдан кейін, біздің мемлекетке аттандырылған тағы бір партияның шекара асыратын тиісті құжаттары болмай, ресейлік тауар сәл кешігіңкіреп, бері өткен болатын. Техникалық себептерге байланысты болған жағдайды көршілеріміз «сауда соғысы» есебінде қабылдап, бірден қарсы әрекетке көшкен еді.

Төбе түйістіріп ортақ шешімге келудің орнына ре-сейлік тарап сауда шиеленісін одан әрі ушықтырып жі-берді. Атап айтқанда, Ресей ветеринарлық және фито-санитариялық федералды қызметі қазақстандық «J.F.M. company» кәсіпорынының балық өнімдеріне шектеу қойды. Сондай-ақ, «Кублей» ЖШС, «Ижевский» ЖК, «Арай East-Food» ЖШС іспетті тауар өндірушілердің ет консерві өнімдерін ерекше сынамаға алып, біраз әбі-герге салған еді.

Қазақстандық тарапқа қарымта жауап қайтарудан өзге амал қалма-ды. «Магнитогор құс өсіру кешені», «Токарев құс фабрикасы» ААҚ өнім-деріне шектеу қойды. Сондай-ақ, ресейлік «Продо» АҚ, «Сібір-Урал бройлері» «Царицино» іспетті ком-паниялардың тауарларын ерекше сынамаға алды.

Тәубеге түсірудің амалыТауарларына алма-кезек шектеу қойып жатқан та-

раптардың әрекетін кездейсоқтық немесе сәйкестік, амалсыздық деп айта алмайсыз. Олай дейтініміз, осыған дейін қырғыз ағайындарымыз да Ресеймен қарым-қа-тынасты жақсартуға бағытталған бірер кездесулерінен соң, Қазақстанның кейбір тауарларына шектеу қойып,

кеуделерін керген еді. Ол жолы отандық бақылаушы ор-гандар қарап қалмады. Бірден, қырғыз елінен әкелінетін бірқатар тауарларға жауапты шара қолданды. Қазақстан тарапынан мұндай әрекетті күтпеген Қырғыз Республи-касы бірден тәубесіне түсті. Қазақстаннан келетін құс пен ет өнімдеріне қойылған шектеуді алып, сауда-сат-тықтағы қарым-қатынасты қайтадан қалпына келтірді.

Адам саны алты миллионнан аспайтын қырғыз мем-лекетіне қолданылған шараның халқы 147 миллионнан асып жығылатын Ресейге қолданғаннан абырой таппа-сымыз анық еді. Десек те, болар іс болды. Екі мемлекет арасындағы сауда сапырылысы басталды.

Өткен жылдың қарашасында көрші мемлекеттің бақы-лаушы органы АҚШ-тан қазақ еліне жол тартқан тауық етінің жолын кесті. Транзиттік шектеу – отандастарымыз- ды 170 мың тонна арзан өнімнен қақты.

Ауылшаруашылық министрлігінің Kapital.kz порта-лына берген ақпаратына жүгінер болсақ, елімізде (құс шаруашылығына ерекше көңіл бөлініп жатқанына қара-мастан) жыл сайын осыншама мөлшерде өнім жетіспейді. Қазақстан мен АҚШ тарапымен жасалған келісімге сай, жеткіліксіз көлемдегі тауық еті біздің елімізге арнайы квотамен жөнелтіліп, арзан бағамен сатылады. Ве-домство өкілдерінің уәжіне құлақ асар болсақ, арзан өнімнің жеткіліксіздігінен халықтың әлжуас тобы зар-дап шегуде.

Халықаралық талаптарға сай, транзиттік өнімге шектеу қойылған жағдайда, тексеруші тарап – яғни, Ресей Федерациясы шектеудің себептерін түсіндіретін тиісті құжаттарын ұсынуы тиіс. Ол аз десеңіз, тауар Еуразиялық экономикалық одақтың құрамына кіретін мемлекетке бағыт алған жағдайда, шектеу құжаттары-ның бір данасы осы ұйым қарауына да жолдануы қажет. Өкінішке орай, көрші мемлекет қалыптасқан қағиданы да көзге ілмеді. Жауап күткен үш тарапқа да тұщымды, тиісті уәж келтірмеді.

Kapital.kz порталының мәліметтеріне жүгінер бол-сақ, Ресей тарапы қазақстандықтарды ЕАЭО тауарлар-ды бақылау, тасымалдау саясатын ұстанбай отыр деп айыптап отырған көрінеді. Шын мәнісінде, мұндай рұқсат қағаздары сол Ресейдің өзімен, Беларусия және Армениямен жасалған. Тек, Қырғыз мемлекетімен ара-дағы келісім дұрыс болмаған. Осыны қаперге алған Ресей тарапы қазақстандықтарды АҚШ-тың тауығынан қағуды жөн көріпті.

Әрине, Одақ құрамында болғандықтан, оның қа-рарлары мен қаулыларын бұлжытпай орындау – осы ұйымға мүше елдердің міндеті. Десек те, ұйымға мүше

елдердің бесеуінің де тәуелсіз мемлекет екенін естен шығармағанымыз абзал. Яғни, әр мемлекет өз бетінше әлеуетін арттырып, экономикасын күшейтуге құқылы. Тек, онысы заңды жолмен жүргізіліп, одаққа мүше өзге елдерге кесірлі болмаса болғаны. Ресей тарапының қа-зақ елін АҚШ өнімінен қағуы – одақтың да, жалпы қа-зақ елінің де осы қағидаларына қайшы келуде.

Екі атанның арасы«Үшінші дүниежүзілік соғыстың қандай қарумен

жүргізілерін нақты білмеймін, бірақ төртіншісінде адамзаттың таяқпен шайқасарын болжау қиын емес», деген Альберт Эйнштейн теориясындағы «белгісіз қа-руды» – ақпарат майданымен алмастыруға толық негіз бар. Олай дейтініміз, жұмыр жерді мекен еткендерді бірнешеге бөлшектеп, АҚШ пен Ресейді, Еуроодақ пен Ұлыбритания, Түркия мен Сирияны, тіпті Кореяның оңтүстігі мен солтүстігін бір-біріне қырын қараттырып қойған да осы – ақпарат майданы. Күштілері қаруын шо-шаңдатып, әлсіздері атом бомбасымен қорғанып отыр- ған мемлекеттер әзірге сөз жарыстырып қана отыр. Кей-бір мемлекеттер ғана аракідік оқ атып, әлемді шулатып қояды. Тек, Сириядағы қақтығыс – қантөгіске ұласып, ауқымы жағынан Араб елдерінен асып, Еуропа мен Азия- ға жайылғаны белгілі.

АҚШ пен Ресейдің арасындағы теке-тіреске айтулы Сирия мәселесінің себепкер болғанын айта кеткен жөн. Алпауыт елдер арасындағы қақтығыс Қырым тұсында тіптен ушыға түсті. Содан бері Ресеймен істес болған-дар – АҚШ-қа, Америкамен істес болғандар – Ресейге жаудай көрініп жүр. Екі жақ та бір-бірінің кәдесіне жа-рауы тиіс мемлекетаралық жобаларының жолын кесуге әзір. Қазақстан мен АҚШ арасындағы тауар айналымы да, осы бір текетірестің салдары болуы бек мүмкін.

Көршің соқыр болса. . . Халықаралық талаптарға сүйенер болсақ, Еуразия-

лық экономикалық одақтың құрамындағы елдердің өзара қарым-қатынас жасауына жол ашық. Сондай-ақ, тысқары мемлекеттермен байланыс орнатуына да шек қойылмайды. Тек, одақтың құрамында жоқ мемле-кеттермен тауарлық байланыс – Еуразиялық кеңестің келісімімен жүзеге асырылуы тиіс. Біздің мемлекет осы талаптардың барлығын да бұлжытпай орындауда. Жал-пы, Еуразиялық экономикалық одақ құрылғалы Қазақ елі Ресей Федерациясының ыңғайына жағатын 17 кедендік кеңеске қатысып, алпауыт мемлекеттің мүддесіне қолдау көрсеткен.

Осыған қарамастан Қазақстанның құқығы шектеліп жатады. Атап айтар болсақ, 2016 жылдан бері Қазақ елі Қытайда шығарылатын ауыр салмақты көліктерге қажет-ті дөңгелектерді жоғары кедендік салықпен енгізуде деп хабарлайды Kapital.kz порталы.

Кедендік одақ аясындағы қарама-қайшылықтарға қа-рамастан, Қазақстан үкіметі көршімізді қысымға алып, оңтайлы шешім иә болмаса елден ерек тамаша жағдай жасауға талпынып жатқан жоқ. Тек, Ресей тарапынан ертеректе қабылданған кедендік, Еуроазиялық одақ қағи-даларын сақтауды, екі жаққа да экономикалық тиімді ұсыныстарды қабылдап, сенім мен құрметті сақтауды талап етеді.

Айтпақшы, ішкі сұранысты реттеп, бағаны оңтай-ландыру мақсатында, биылғы жылдың 9 қаңтарынан бастап көрші мемлекеттің жағар майын тасымалдауға үш айға шектеу қойылды. Еліміздің энергетика министрі Қанат Бозымбаев қол қойған бұйрыққа сүйенер болсақ, 3 ай бойы темір жол желісімен тасымалданатын мұнай өнімдеріне шектеу қойылады. Бұйрықтың орындалуын Ұлттық қауіпсіздік және кеден қызметтері қамтамасыз етуі тиіс. Бұл – екі ел арасында алдын-ала келісілген, ішкі экономикалық себептерге байланысты жасалып отырған қадам. Мұнымызды көршіміз дұрыс түсінсе жарар...

ДОСТЫҚҚА СЫЗАТ ТҮСІРМЕЙ...

БізДің САРАПТАМА


– Сєуле Тμленќызы, облысбойынша МЄМС ‰шін тμлем-дердіњ т‰суі ќалай ж‰ріп жатыр?

– ¤ткен жылдыњ желтоќсан ай-ында Медициналыќ саќтандыруќорына 10,4 млрд тењгеден астамжарна т‰сті. Ж‰йе іске ќосылѓан2017 жылдыњ 1 шілдесінен 2018жылдыњ 31 желтоќсанына дейінгіаралыќта жинаќталѓан жарнаныњжалпы сомасы 133 млрд тењгеніќ±рады. Оныњ 124,3 млрд тењгесі(шамамен 93,5%) ж±мыс беруші-лердіњ аударымдары болса, ќалѓан8,7 млрд тењге (6,5% жуыѓы) – жекекєсіпкерлер мен азаматтыќ-ќ±ќыќ-

тыќ келісім-шарт негізінде ењбекететін т±лѓаларѓа тиесілі. Аймаќ-тыќ т±рѓыдан алѓанда, жарна тμлеужаѓынан б±рынѓыша Алматы, Ас-тана ќалалары мен Ќараѓанды об-лысы кμш бастап т±р. Жинаќтал-ѓан ќаржы ¦лттыќ банкте саќтала-ды. Болашаќта МЄМС пакеті шењ-беріндегі ќызметтер аќысын тμле-уге ж±мсалады. Еліміздіњ бас бан-кімен ќаржыны сенімгерлік басќа-ру туралы келісім бекітілген.

– Аѓымдаѓы жылы медицина-лыќ кμмек алу кезінде μзгерістербола ма?

– 2019 жылы азаматтар медици-налыќ кμмекті б±рынѓысынша,тегін медициналыќ кμмектіњ кепіл-дік берілген кμлемі шењберінде(ТМККК) алатын болады. 2020жылдыњ 1 ќањтарынан бастапМЄМС енгізілгеннен кейін меди-циналыќ кμмек жања ережеде кμр-сетілетін болады. Саќтандырылма-ѓан азаматтар ‰шін ш±ѓыл жєнекезек к‰ттірмейтін жаѓдайлардамедициналыќ ќызметтер тегін ме-

2018 жылы еліміздіњ медициналыќ саќтандыру ќорынат‰скен жарна кμлемі 133 млрд тењгені ќ±раѓан кμрінеді.Жалпы, ќордыњ ж±мысы ќалай ж‰ріп жатыр? Біз б±лтуралы, яѓни міндетті єлеуметтік медициналыќсаќтандыруды енгізу жайлы "Міндетті єлеуметтікмедициналыќ саќтандыру ќоры" КЕАЌ Ќостанай облысыбойынша филиалыныњ директоры СєулеАйм±хамбетовамен тілдескен едік.

дициналыќ кμмектіњ кепілдік бе-рілген кμлемі шењберінде ќол-жетімді болады. Б±ѓан алѓашќы ме-дициналыќ-санитариялыќ кμмек,скринингтер, созылмалы ауруларыбар науќастарды баќылау, єлеу-меттік мањызы бар аурулар, ќорша-ѓан орта ‰шін ќауіп тμндіретін ин-фекциялыќ аурулар жатады.

МЄМС пакетіне пациенттердіњμмірініњ сапасын жаќсартатынжєне болашаќ ±рпаќ денсаулыѓы-ныњ негізін ќалайтын медицина-лыќ кμмектер кіргізіледі, сондыќ-тан саќтандырылѓан азаматтар‰шін 2020 жылдан бастап тегін ме-

дициналыќ ќызметтер тізімі кењей-тіледі.

МЄМС пакетіне мыналар енгізі-леді: балалар жєне ересектерді про-филактикалыќ тексерулер; 35 бейінбойынша мамандардыњ ќабыл-дауы, зерттеулер жєне диагности-ка – 228 ќызмет; зертханалыќ ди-агностика, соныњ ішінде, ќымбатзерттеулер, мысалы, гормондарѓажєне онкомаркерлерге; 18 жасќадейінгі балалар, м‰гедектер, зей-неткерлер, кμп балалы аналар ‰шінстоматология; жоспарлы стацио-нарѓа жатќызу; кепілдік берілгенкμлемнен басќа жедел жєне со-зылмалы сырќаттарды емдеу; жос-парлы амбулаториялыќ хирургия-лыќ операциялар; медициналыќоњалту.

– Саќтандырылѓан мєрте-бесін ќалай алуѓа болады?

– 2020 жылдыњ 1 ќањтарынадейін МЄМС ‰шін аударымдардытек ж±мыс берушілер μз ж±мыс-керлері ‰шін ж±мыскердіњ табы-сыныњ 1,5% кμлемінде аударады.

Сондай-аќ, 2020 жылдан бастапќалѓан санаттардыњ барлыѓытμлемдерді тμлей бастайды. Мєсе-лен, азаматтыќ-ќ±ќыќтыќ келісім-шарт негізінде табыс табатын т±л-ѓалар табыстыњ 1 пайызын; жалда-малы ж±мыскерлердіњ жалаќысы-нан ±стау арќылы ж±мыс беруші-лер 1 пайызын аударады.

Мемлекет 14 єлеуметтік-ќорѓал-ѓан санаттаѓы азаматтар ‰шін ор-таша айлыќ жалаќыныњ 4 пайызынтμлейді. Б±л санаттарѓа 18 жасќадейінгі балалар, к‰ндізгі бμлімдегістуденттер, м‰гедектер, зейнет-керлер, ж±мыссыз ретінде ресмитіркелгендер, бала 3 жасќа толѓан-ѓа дейінгі к‰тімі бойынша демалы-стаѓы т±лѓалар жєне т.б.

Жоѓарыда кμрсетілген санатќажатќызылмайтын т±лѓалар 1 АЕК-тіњ 5 пайызын тμлеп єлеуметтік ме-дициналыќ саќтандыру ж‰йесініњќатысушысы бола алады.

– Демек, 2020 жылдан бастапμзін-μзі ж±мыспен ќамтыѓан аза-маттар μзі ‰шін МЄМС тμлем-

МЕДИЦИНАЛЫЌ САЌТАНДЫРУ

дерін тμлейтін бола ма?– Д±рыс айтасыз. Олар 2020

жылдыњ ќањтарынан бастапМЄМС ‰шін тμлемдерді ай сайынтμлей алады жєне саќтандырыл-ѓан мєртебесін ала алады, б±л олар-ѓа медициналыќ кμмекті толыќкμлемде алуѓа м‰мкіндік береді.Алайда, μзін-μзі ж±мыспен ќамты-ѓан азаматтар ‰шін тμлемдердітμлеу ‰шін тањдау бар. Азаматтар2020 жылды к‰тпей Бірыњѓай жи-ынтыќ тμлем (БЖТ) тμлеушісі болаалады.

2019 жылдан бастап Ќазаќстан-да 4 міндетті тμлемді бір реттіктμлемге біріктіретін Бірыњѓай жи-ынтыќ тμлем енгізілді. Бірыњѓайжиынтыќ тμлемді тμлеу бейресмиж±мыспен ќамтылѓандардыњ ќыз-метін тіркеумен ќатар, міндетті ме-дициналыќ жєне єлеуметтік саќ-тандыру, зейнетаќымен ќамсыз-дандыру ж‰йелеріне ќатысуѓам‰мкіндік береді.

Бірыњѓай жиынтыќ тμлемніњ‰лесі:

– жеке табыс салыѓына – 10%;– Мемлекеттік єлеуметтік саќ-

тандыру ќорына єлеуметтік ауда-рымдар – 20%;

– Бірыњѓай жинаќтаушы зейне-таќы ќорына зейнетаќы жарнала-ры – 30%;

– Міндетті єлеуметтік медици-налыќ саќтандыру ќорына тμлем-дер – 40%-ды ќ±райды.

Бірыњѓай жиынтыќ тμлем тμ-леушілер ‰шін кіріс салыѓы жєнеєлеуметтік тμлемдер бойынша ењтμмен ставкалар республикалыќмањызы бар ќалаларда, астанадажєне облыстыќ мањызы бар ќала-ларда 1 АЕК (2525 тењге), басќаелді мекендердіњ т±рѓындары ‰шінайлыќ есептік кμрсеткіштіњ жарты-сыныњ дењгейінде (1263 тењге) депбелгіленді.

– Азаматтардыњ ќандай сана-ты БЖТ (бірыњѓай жиынтыќтμлем) тμлеушілер критерийле-ріне жатќызылады?

Бірыњѓай жиынтыќ тμлем табысалу маќсатында ќызметті ж‰зегеасыратын жеке т±лѓаларѓа олар ке-лесі талаптарды саќтаѓан жаѓдай-да ќолданылады:

1) жалдамалы ж±мыскерлердіњењбегін пайдаланбау;

2) жеке т±лѓалар ‰шін ж±мысістеу, ќызмет кμрсету;

3) жеке т±лѓалардыњ т±тынуы‰шін жеке ќосалќы шаруашылыќ-тан алынатын ауыл шаруашылыѓыμнімдерін μндіру.

БЖТ мыналарѓа таралмайды:1) коммерциялыќ жылжымай-

тын м‰лік объектілері аумаѓында,сауда объектілерін ќоса алѓанда,ќызмет т‰рлерін кμрсететін жекет±лѓаларѓа;

2) м‰лікті жалѓа (не жалѓа алуѓа)беретін т±лѓалар, т±рѓын ‰йден ба-сќа;

3) жеке тєжірибемен айналыса-тындар ;

4) шетелдіктер жєне азамат-тыѓы жоќ т±лѓалар, оралмандарданбасќа;

5) жеке кєсіпкер ретінде мемле-кеттік тіркеулері бар азаматтар;

Б±л ретте, к‰нт‰збелік жылішіндегі шекті табыс 100 еселенгенењ аз жалаќыдан аспауѓа тиіс (2019жылы жылына 2 969,8 мыњ тењге,айына 247,4 мыњ тењге).

Азаматтардыњ басќа санаты‰шін салыќтарды жєне єлеуметтіктμлемдерді есептеудіњ ќолданыс-таѓы ережесі саќталады. АзаматтарБЖТ-ді "Ќазпошта" АЌ-ныњ фи-лиалдарында жєне екінші дењгейлібанктерде тμлей алады.

Ќ.МАРАТЌЫЗЫ.

Ќостанай облысындаѓынегізгі капиталѓа салынѓанинвестициялар туралы

2018 жылѓы ќањтар-желтоќсандаѓынегізгі капиталѓа салынѓан инвестиция-лар кμлемі баѓалау есебімен 245,3 млрдтењгені немесе 2017 жылѓа 113,3%ќ±рды.

Лисаков (2,1 есе), Жанкелдин (33,6%-ѓа), Мењдіќара (29,1%) жєне Алтынсарин(22,5%-ѓа) аудандарында инвестициялыќсалымдар кμлемініњ едєуір μсімі байќа-лады.

Инвестициялыќ ресурстардыњ ењ‰лкен кμлемі Ќостанай жєне Рудныйќаласында (тиісінше, негізгі капиталѓасалынѓан инвестициялар жалпы кμлемі-нен 29,2%-ѓа жєне 21,4%-ѓа) игерілді.

Негізгі капиталѓа салынѓан инвести-

СТАТИСТИКА МЄЛІМЕТТЕРІНЕНциялар кμбіне кєсіпорындар, ±йымдаржєне халыќтыњ меншікті ќаражаттарыесебінен ќаржыландырылады, олардыњинвестициялардыњ жалпы кμлеміндегі‰лесі 70,3% ќ±рды.

Инвесторларѓа μнеркєсіп (негізгі ка-питалѓа салынѓан инвестициялар жалпыкμлемінен 49,6%), ауыл, орман жєнебалыќ шаруашылыѓы (14,9%), жылжы-майтын м‰лікпен жасалатын операция-лар (13,1%) сияќты салалар тартымдыболып табылады.

Ќостанай облысындаѓыт±рѓын ‰й ќ±рылысы

2018 жылѓы ќањтар-желтоќсанда облысаумаѓында жалпы алањы 299279 шаршыметр (3172 пєтер) т±рѓын ‰йлер т±рѓы-зылды, б±л 2017 жылѓа 113,1% ќ±рды.

Т±рѓын ‰йлерді пайдалануѓа беруЌарасу (4,5 есе), Ќамысты (82,2%-ѓа),Жітіќара (75,1%-ѓа), Алтынсарин(73,9%-ѓа), Мењдіќара (60,7%-ѓа), Фе-доров (25,3%-ѓа) аудандарында едєуірμсті.

Салынѓан т±рѓын ‰йлер кμлемініњ ењ‰лкен кμлемі Ќостанай ќаласында(215059 шаршы метр немесе пайдала-нуѓа берілген т±рѓын ‰йлер жалпы кμле-мінен 71,9%) пайдалануѓа берілді.

2018 жылѓы ќањтар-желтоќсандат±рѓын ‰й ќ±рылысыныњ 1 шаршыметрініњ орташа наќты шыѓындары 89,5мыњ тењгені ќ±рады. Т±рѓын ‰й ќ±рылы-сыныњ 1 шаршы метрініњ ењ жоѓары ор-таша наќты шыѓындары Жанкелдинауданында (103,9 мыњ тењге), Ќостанай(95,6 мыњ тењге), Лисаков (92,8 мыњ тењ-ге) жєне Рудный (88,9 мыњ тењге) ќала-ларында ќалыптасты.

Ќостанай облысындаѓыќ±рылыс ќызметі

2018 жылѓы ќањтар-желтоќсандаѓыќ±рылыс ж±мыстарыныњ орындалѓанкμлемі баѓалау есебімен 106629,1 млнтењгені немесе 2017 жылѓа 122,3%ќ±рды.

Жалпы кμлемнен 99,4% облыс бойын-ша ќ±рылыс ж±мыстарыныњ айтарлыќ-тай кμлемі жеке ќ±рылыс ±йымдарыменорындалѓан, мемлекеттік – 0,3%, шетел– 0,3%.

Ќ±рылыстыќ ж±мыстардыњ орындал-ѓан ќ±рылымында 65,4% ќ±рылыс-мон-таж ж±мыстары алады, 21,5% – к‰рделіжμндеу, 13,1% – аѓымдаѓы жμндеу.

Т±рѓын ‰й ќ±рылысында орындалѓанќ±рылыс ж±мыстарыныњ наќты ќ±ны9599,5 млн тењге ќ±рды немесе жалпыкμлеміне 9%.


Жанкелдин μњірінде 440шаѓын жєне орта бизнессубъектілерінде 644 адам

ж±мыспен ќамтылѓан.¤ткен жылдыњ он айындаолар 548 млн тењгеніњμнімін μндіріпті. "Бизнестіњжол картасы – 2020" биз-несті ќолдау мен дамыту-дыњ бірыњѓай баѓдарлама-сыныњ "Бастауыш кєсіпкер-лерді гранттыќ ќаржылан-дыру" бμлігін ж‰зеге асы-ру да ойдаѓыдай ж‰зеге

Ќарабалыќ ауданында етделикатестерін μндіру ќарќынала бастады. Мєселен,мемлекеттік грантќа ќолжеткізген Дєулет Байыровтаяуда ет μндіретін цех ашты.Б±л кєсіпкердіњ кμтпен бергіарманы еді. Ењ єуелі олаќшасына ет ыстайтынќондырѓы мен вакууматорсатып алды.

Кєсіпкер болашаќта μнімдіэкспортќа шыѓаруды кμздепотыр.

Негізі, кєсіп ашу туралы ойДєулетті кμптен бері мазалапж‰рген еді. Ол ±заќ жыл кμлікж‰ргізді. Ойда жоќтасырќаттанып, м‰гедек бопќалды. Біраќ, жастайынан

ењбекке араласып ‰йренген ол‰йде ќол ќусырып отырѓысыкелмеді. Бірде Дєулет "Бастау"жобасы туралыхабарландыруды кμзі шалыпќалады.

– Осыдан кейін менде ‰мітпайда болды. Сол уаќытта жекекєсіп ашу туралы ойланыпж‰ргем. Алайда,м‰гедектігімнен банктен несиеалу м‰мкін емес еді. Ал"Бастау" жобасы кєсіп ашуѓаќажетті білімді тегін беріп,грант алуѓа м‰мкіндік сыйлады.Нєтижесінде жобамдымаќ±лдап, 240 500 тењгекμлемінде ќайтарымсызќаражат берді, – деді кєсіпкер.

Ќажетті ќаржы ќолынатиісімен Дєулет Байыровжабдыќ алу ‰шін Алматыѓа

Елеуітовтердіњелеулі ењбегі

"Бастаудан"басталѓанбизнес

КЄСІБІЊ – НЄСІБІЊ

ЄлібекЫБЫРАЙ

барды. Ауданда малшаруашылыѓы жаќсы дамыѓан.Болашаќта кєсіпкер толыќциклді μндірісті іске ќоспаќ.

– Кμктемге ќарай 50 ќазсатып аламын. Ысталѓан ќаз еті– наѓыз деликатес. Єрі ќарайкμре жатармыз. Негізі, ет, ішмайды ѓана емес, ш±жыќ пенжаяны да ыстауѓа болады.Єсіресе, ысталѓан еттіњ дєміерекше болады. Келешектеμнім т‰рлерін ±лѓайта т‰семін,– дейді кєсіпкер.

Дєулет μнімді μткізуде ешќиындыќ жоќ деп отыр,μйткені, ауданда одан басќаешкім ет ыстауменайналыспайды. Таѓы бірартыќшылыѓы – жања сойылѓанмалдыњ еті мен табиѓи жолменыстау сапаныњ кепілі.С±йыќтыќпен ыстау жєнебасќа да химиялыќ тєсілдергежол берілмейді. Оныњ бар ойы– жергілікті нарыќты толыќќамтамасыз етумен ќатар,μнімдерін экспортќа шыѓару.Ол ‰шін ќуатты ќон-дырѓыкерек, бастысы сенім мен ынтабар.

Ќыдырбек ЌИЫСХАН¦ЛЫ

Талап ЕЛЕУІТОВ,"Елеуітов" шаруа ќожалыѓы-

ныњ басшысы:– Ќазір малдыњ басында екі адам бар. Ќыстауѓа

келгенде, Ш±балањнан таѓы екі-‰ш адам жалдап ж±-мысќа тартамыз. Кμп шаруашылыќтыњ басындаѓыт‰йткіл – осындай мал баѓуѓа кμбініњ ж±мысќа кел-мейтіні. Егер шынайы ж±мыс істеймін деп келетінадам болса, оѓан ќосымша табыс табуѓа кμп м‰мкіндікбар. Жалаќы алѓаны бір бμлек, μзі де мал кμбейтіп,ет, с‰тімен-аќ шайлыѓын айырып отыруѓа болады.Биылѓы ќысќа 60 тіркеме шμп єзірлеп отырмыз. Ке-бекті Ќостанайдан єкелеміз. Осы орайда мал шаруа-шылыѓы саласында шешілмей келе жатќан т‰йткілдігазет арќылы жеткізгім келеді. Єдетте астыќ μсіру-шілер ‰шін кμктемгі-к‰згі егістік науќандарында ди-зель отынына жењілдік ќарастырылѓан. Ал мал ±стай-тындардыњ шμп шабу науќанына ж±мсалатын жа-нармайѓа да ауыл шаруашылыѓы министрлігіжењілдік ќарастырса деген μтініш бар.

асырылуда екен.Б‰гінде ерлі-зайыпты

Талап жєне Кємпит Елеуі-товтер сан салалы кєсіпиелері атанып отыр. Олай

дейтініміз, отаѓасы Талап –"Елеуітов" шаруа ќожалы-ѓын басќарса, КємпитМ±хамбетзєкірќызы "Ба-рыс" сауда орталыѓыныњжетекшісі. Торѓайдаѓыќабырѓасы ѓана ќалѓан 320шаршы метрлік ќараусызѓимаратты 2012 жылы ал-ѓан олар тμбесін жауып,ќосымша ќойма бμлме-

лерін салып алѓан. Саудаорны жеке ќазандыќпенжылытылады. Т±рмыстыќзаттар, жићаздар, к‰нде-лікті т±тынатын тауарлархалыќ с±ранысына жарапт±р ќазір. Бастапќыда біржаѓынан Талап ќолындаѓыбес-алты ќара малы мен оншаќты ќойыныњ басынарттырса, жеке кєсіп бас-тауды ±йѓарѓан б±рынѓым±ѓалім Кємпит базарда±саќ-т‰йек сатып ж‰ріп,єжептєуір ќор жинап ал-

ѓан. Ќазір м±нда тμрт адамт±раќты ж±мыспен ќам-тылѓан. Отбасыныњ таѓыбір ќолѓа алѓалы отырѓанкєсібі – елді мекендегі босжатќан екі ќабаттыќ ѓима-ратта халал дємхана ашу.Ал ќыздары Арайлымныњда μз тігін шеберханасыж±мыс істейді. ¦лы Заман-бек Ќостанайда оќып ж‰р.Кєсіпкер ата-ана баласы-ныњ дипломын алып ауылѓакелсе, елдіњ т±рмысынкμтеруге ќолѓабысын тигі-зетініне сенімді.

Ауданда жыл сайын малбасыныњ μсіп, саланыњќарќынды дамуына "Сы-баѓа", "Алтын Асыќ","Ќ±лан" мемлекеттік баѓ-дарламаларыныњ оњ септігізор. Осындай игі ќолдауѓаие болѓандардыњ бірі –

"Елеуітов" шаруа ќожа-лыѓы. Талап Елеуітов бас-шылыќ ететін шаруашы-лыќ алѓашќы ж±мысын2014 жылы "Сыбаѓа" баѓ-дарламасы бойынша 50 басЗењгі т±ќымынан бастаѓан.Ќазір м±ндаѓы ірі ќараныњсаны 150-ге жетті. Оѓанќоса, 300-дей ќой мен азѓа-на жылќы бар. Торѓайданшыѓа берістегі Ш±балањауылыныњ сыртынан малќора салып, шабындыќ пенжайылым жер алѓан. Ша-руашылыќ ашылѓаннанкейін 4 миллион тењгегежања трактор сатып алып-ты. Оныњ тењ жарты баѓа-сын ‰кімет субсидия арќы-лы ќайтарып берген. Ал-даѓы уаќытта шμп жинап-орайтын техника сатыпалатын ойы бар.


Хамитбек МҰСАБАЕВ

Қарасу ауылдық округінің сырт- та және өңірде жүрген жастары Елбасымыздың «Рухани жаңғы-ру» бағдарламасын жүзеге асы-руға байланысты игілікті істер жасап келеді. Мақала шыққаннан кейін ауылда «Қостанай облысы Аманкелді ауданы Қарасу ауыл-дық округін әлеуметтік-экономи-калық дамыту жөніндегі кеңесі» қоғамдық бірлестігі ашылды. Бірлестіктің төрағасы болып ауылда тұратын жас кәсіпкер Сағадат Сайлаубекұлы Дәуғарин сайланды. Оның бірінші орын-басары болып Бақытбек Төлеп- бергенұлы Абатов белгіленді. Бақытбек 1987 жылы ауылдағы Жасбуын орта мектебін Алтын медальмен бітірді. Сол жылы Қарағанды кооператив институ-тына оқуға түсіп, оны 1991 жылы бітіріп шықты. 1991-1994 жылдар аралағында сол институтта оқы-тушы болып қызмет жасады. Одан кейін еліміздің банк саласында, республика қаржы ми-нистрлігінде, мемле-кеттік кәсіпорындарда жұмыс атқарды. Қазіргі күні белді кәсіпкер.

Өткен 2018 жылы ауылдың сыртта жүр-ген жастары мен өңірде жүрген жастары бір-лесіп, арнайы ашылған қорға қаржы құйып, со-ның нәтижесінде ауыл орталығынан футбол алаңын ашып, пайдала-нуға берді.

Былтыр жаз бойы ауыл халқы оның игілі-гін көрді. Бұл іске бас- тамашы болған сыртта жүрген іскер азаматтар Бақытбек Төлепбер-генұлы Абатов пен Ерлібек Иса-бекұлы Мұқановтар және ауылда тұратын белгілі кәсіпкер Сағадат Сайлаубекұлы Дәуғарин еді. Осы жастар бірлесіп, бір жағадан бас, бір жеңнен қол шығара отырып, қорға 7 миллион теңге қаржы құйып, нәтижесінде, жоғарыда айтылған футбол алаңын сапа-лы етіп салып шықты. Алаңның көлемі 40х20 метр, стандартқа сәйкес.

Ауыл жастары Елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтың «2019 жыл – Қазақстан жастары» жылы деп жариялаған бастамасын қуа-нышпен қарсы алып, қазір ауыл орталығынан жаңа мешіт салуға байланысты іске кірісіп кетті. Астана қаласында тұратын Бақыт-бек Абатов осы мешіттің жобасын жасатуда. Ол таяу күндері дайын болады. Ал былайғы азаматтар ауыл халқына Үндеу қабылдап, қаржы құрау үстінде.

Бір қуанарлығы Қарасу ауылы-ның жастары өздерін насихаттау- ды ұнатпайды. Мерзімді БАҚ-тарға барып, «Біз осылай істедік, сол туралы жазсаңыздар екен» демейді. Ештеңе жасамағандай, өзімен-өзі жүреді. Құдды осылай

істеу – олардың туған жер мен туған ел алдындағы азаматтық парызы, перзенттік қарызы іспет-ті. Біз үлкен іске бастамашы болып жүрген Бақытбек Абатовты іздес- тіріп жүріп зорға таптық. Әңгімеге тартқанымызда:

– Елбасымыздың «Рухани

жаңғыруы» бәрімізге де ой салды. Біз, сыртта жүрген жастар өзара ақылдаса келіп, туған ауылы-мызға қолымыздан келгенше қамқорлық жасайық деген ортақ байламға келдік. Ұсынысымызды ауылдық округ әкімі Қонысбай Дәуітбайұлына айтқанымызда, ол кісі қуана қарсы алды. Сонан соң ауылымызға келіп, жастармен кез-десіп, әңгіме өткіздік. Олар да бір-ліктерін көрсетіп, қаржы құрауға ұйымшылдықпен кірісті. Соның нәтижесінде футбол алаңы өмір-ге келіп, ауыл жастары ғана емес, халқы да оның пайдасын көруде. Спортпен шұғылданудың маңызы өте зор. Мұны жұртшылық жақсы біледі. Жерлестеріміз спортпен ай-налысқалы біраз жақсылықтарға қол жеткізіп келеді. Ал енді биыл амандық болса, қар кетіп, жер қа-рая ауыл орталығынан жаңа мешіт салуды жоспарлап отырмыз. Оны салып шығу үшін 18 миллион тең-ге қаржы құрауымыз керек. Сырт-та жүрген азаматтарымыз көлемді қаржы беруге уәделерін жасады. Ауылымыздың халқы да қарап жатқан жоқ. Олар да қазір қаржы жинау үстінде. Қаражат жинау-дың барысы жаман емес. Әркім

өзінің шама-шарқынша үлесін қосуда. Бұл істен ауылдағы әрбір шаңырақ сырт қалмайды. Сырта жүрген біз де өз үлесімізді қосуға уәдемізді бердік. Ісімізді «бісміл-лә» деп бастадық. Алла қаласа, мешітті салып шығатын боламыз! – деді Бақытбек.

Десе дегендей, Қарасу – ежел-ден бақ қарап, қыдыр дарыған ауыл. Аядай ғана ауылдан кезін-де төрт бірдей Социалистік Ең-бек Ері шықты. Олардың біреуі жылқышы, біреуі шопан болса, қалған екеуі колхоз төрағасы бо-латын. Аттарын атап айтсақ, олар: аға жылқышы Қошан Есболов, аға шопан Әбу Сыздықов, колхоз төрағалары Бисапақ Шаяндин және Досан Есболов. Екі малшы атамыз адал еңбектерімен қан-дай табысқа жетсе, қос колхоз төрағасы өздері басқарған ша-руашылықтарды сондай жақсы нәтижеге жеткізді. Досан ақсақал кезінде аудандық атқару коми-тетінің төрағасы болып сайла-нып, батыр атындағы ауданның өсіп-өркендеуіне көп үлес қос- ты. Бүгінде осы 4 Еңбек Ерінің ұр-пақтары да аталары секілді жемісті еңбек етуде.

«Болған елдің баласы – болған-дығын көрсетпей қоймайды» деп дана халқымыз бекер айтпаған ғой. Қарасу ауылдық округінің жастары жұдырықтай жұмылып, ата-бабалары секілді бірліктері мен ұйымшылдықтарын көрсетіп, еліміздегі «Жастар жылы» тағы бір жаңалықты іс жасағалы отыр.

Мешіттер – Алланың жер бетіндегі үйі болып саналады. Ол халықтың өз күшімен салынуы керек. Алла тағала өзінің үйін са-луға ниет қылғандарды әрдайым қолдап, қорғап отырады.

– Иншалла, біздің ауылдың жастары биылғы жылы жаңа мешітті салып шығатын болады! – дейді өзі де жас имам Әнуар қажы Жұмабайұлы.

Суреттерде: Қарасу ауылын-да жаңа мешіт құрылысын са-луға бастамашы болған кәсіп-керлер Бақытбек Абатов пен Сағадат Дәуғарин.

Суреттерді түсірген автор.Аманкелді ауданы.

ЖАСТАР ІСІ

Ауыл жастарының бастамасы

2019 жыл торғайлықтар үшін игілікті істің жаршысына айнал-ды. Ауданымыздағы әлеуметтік нысандар талапқа сай күрделі жөндеулерден өтіп, ел игілігіне ұсынылуда. Күні кеше ғана са-уда – саттық саласын машықты меңгерген ауданымыздың белді кәсіпкері Серік Мырзағұлов от-басылық “Дәмді” кафесін ашты.

Аудан әкімі Шота Оспанов, аудандық ардагерлер кеңесінің төрағасы Қарсақбай Бірмағанбе-тов іспетті ел ағалары тілектерін білдіріп, аталмыш кафенің лен-тасын салтанатты түрде қиды. Отбасылық кафеге айналған ғи-мараттың іргетасы қаланғанына 60 жылдай уақыт болған. Осы уақытқа дейін құрылыс матери-алдарын сататын дүкен болатын. Қазіргі таңда ішкі келбеті адам танымастай өзгерді. Ауқат ор-нының ас мәзірі қаладағы шат-ханалардікінен кем емес, бағасы да тиімді. Ең бастысы мұнда ал-коголдік ішімдік, сыра мүлдем сатылмайды. Жеке кәсіпкер екі

адамды жұмыспен қамтып отыр. Алдағы күндері қосымша тағы да екі немесе үш адамды жұмыспен қамтитын болады. Шатхананың қабырғалас екінші жақ бөлігіне жөндеу жұмыстары жүріп жатыр. Кәсіпкер бұл араға азық-түлік дү-кені, болмаса балаларға арналған ойын орталығын ашуды жоспар-лап отыр. Серік Мырзағұлов ең-бек сүйгіш азамат. Кешегі қиын -қыстау күндері саудамен айна-лысып, Алматы қаласынан ала сөмкемен зат тасыған. Тиынан теңге құраған азаматтың бүгін-гі күні аудан орталығында киім сататын жекеменшік дүкені бар. Еңбектеніп ел қатарлы заман көшіне ілесті. Енді, міне, еңбек-тің жемісін татып, немере сүйіп бақытқа кенеліп отыр. Аудан көлемінде өтетін мәдени көпшілік іс-шараларға үнемі отбасының атынан демеушілік жасап, мәрт-тігін де көрсетіп жүр.

Байбатыр АХМЕТБЕКОВ,Жанкелдин ауданы.

Адал асын ұсынған

2018 жылғы қаңтар-желтоқ-сандағы сауданың нақты көлем индексі 2017 жылдың тиісті ке-зеңімен салыстырғанда 123,8% болды

2018 жылғы қаңтар-желтоқ-сандағы көтерме сауда айналы-мы 307901,1 млн теңгені құрады немесе 2017 жылғы тиісті кезең деңгейіне 105,4%. 2018 жылғы қаңтар-желтоқсандағы саудамен айналысатын кәсіпорындардың айналымы – 179187,5 млн тең-ге (бөлшек сауданың жалпы көлемінің сомасында 58,2% болды). 2017 жылдың тиісті ке-

зеңімен салыстырғанда бөлшек саудада сататын кәсіпорында-ры нақты көлем индексі 111,5% құрады.

2018 жылғы қаңтар-желтоқ-сандағы көтерме сауда айналы-мы 700512,6 млн теңгені құрады немесе 2017 жылғы тиісті кезең деңгейіне 132,2%.

2018 жылғы қаңтар-желтоқ-сандағы қоғамдық тамақ өнім-дері мен сусындарды ұсыну қыз- меттер көлемі 8865,1 млн теңге болды, автокөлік құралдарына техникалық қызмет көрсету және жөндеу – 2378,5 млн теңге.

Тауарлар мен қызметтерді өткізу көлеміДЕРЕК


Ќазаќта "тєні саудыњ –жаны сау" деген маќал бар.Себебі, денсаулыќ – адамбаласыныњ басты байлыѓы.Біраќ кейбір азаматтар мас-к‰немдік, нашаќорлыќ, те-мекі шегу сияќты денсау-лыќќа зиянды єдеттергеєуес. Олардыњ басты ќазы-намызѓа кері єсерін тигі-зетіні белгілі. Біраќ м±ныескеріп ж‰ргендер некен-саяќ. Мысалы, темекі ше-гудіњ ќоѓамѓа, єлеуметкетигізетін зардабы кμп. Олжаћандыќ індет болып та-былады. Д‰ниеж‰зілік ден-саулыќ саќтау ±йымыныњмєліметінше, б‰гінгі тањдаєлемніњ 1,3 миллиард т±р-ѓыны темекіге тєуелді екен.Ќоѓамдаѓы μзекті мєселе-ніњ алдын алу ‰шін єрбірадам зиянды єдеттен ары-луѓа тырысып, саламаттыμмір салтын берік ±стануыќажет. Темекініњ ќ±рамын-даѓы никотинніњ адам аѓза-сына тигізетін зияны кμп.Никотин – у, оны ‰лкенмμлшерде ќолдану ж‰рексоѓуын жиілетуге, бастыњайналуына, вестибулярлыќаппараттыњ ж±мысыныњб±зылуына жєне адамт‰рініњ бозарып кетуінеєкеп соќтырады. Соныменќатар, ас ќорыту ж‰йесі-ніњ, тыныс алу м‰шелері-ніњ, тістіњ аурулары жєнебасќа да сырќаттардыњпайда болуына бірден-бірсебепкер. Б±ѓан беттегієжімдер мен ±мытшаќтыќ-ты да ќосыњыз. Ѓалымдар-дыњ айтуынша, темекініњт‰тінінде 5 мыњнан астамхимиялыќ зат бар. Оларμкпеде, с‰йекте, лимфа

т‰йіршіктерінде, ішкі без-дерде жиналып, ±заќ уаќытбойы сыртќа шыќпай, зиян-ды єсерлерін жалѓастырабереді. Темекі радиоизо-топтары, єсіресе, "Поло-ний-210" жєне "Ќорѓасын-210" ќатерлі ісік тудыра-тын улы заттар болып та-былады. Ол адамныњ гене-тикасын да заќымдайтыныбелгілі.

Соњѓы кезде т±рѓындарарасында электронды те-мекі сєнге айналуда. Оныњзияны туралы айтылып та,жазылып та ж‰р. Маман-дардыњ сμзіне ќарасаќ, іші-не с±йыќ ерітінді ќ±йыл-ѓан, ауыстырылатын карт-риджі бар жєне никотинжеткізетін электрондыќж‰йеден адам денсаулыѓы-на зиянды формальдегид,ацетальдегид, карбол ќо-сындысы, ауыр металлдарќалайы, мыс, хром, никельжєне таѓы да басќа химия-лыќ заттар бμлінеді. М±н-дай шылымныњ ќ±рамын-даѓы никотин адам ќанынатез сіњіп, сегіз секундтыњішінде миѓа тарайды. Б±лалкалоидтар ќан тамырла-рыныњ тарылуына єсерететіндіктен, ж‰рек ауру-

Денсаулыќтыњ д±шпаны

ларына єкеліп соќтырады.¤кінішке ќарай, кейбірадамдар темекініњ зиянынбіле т±ра жаман єдеттенбас тартуѓа асыѓар емес.Єсіресе, ќыз-келіншектер-діњ шылым тартуѓа ќ±ш-тарлыѓы жылдан-жылѓа ар-тып келеді. Еліміздіњ ер-тењгі тізгінін ±стар μскелењ±рпаќ та жаман єдеткеєуестік танытуды тоќтатарт‰рі жоќ. Егер жасμспірімалѓашында екі шылым ше-гетін болса, 100 оќиѓаныњ70-інде μмір бойы ерсі ќы-лыќќа тєуелді болады екен.Д‰ниеж‰зілік денсаулыќсаќтау ±йымы жыл сайынєлемде алты мыњѓа жуыќадамныњ шылым шегудіњсалдарынан ауыр сырќат-тарѓа тап болып, ќайтысболатынын ескертуден жа-лыѓар емес. Темекі тарта-тындардыњ кесірінен жа-нындаѓы адамдардыњ даденсаулыѓына зиян тиетінібелгілі. Зерттеуші ѓалым-дардыњ айтуынша, μњірі-мізде темекі тартуѓа єуесадамдардыњ наќты санынайту ќиын. ¤йткені, олар-дыњ кμпшілігі денсаулыќсаќтау мекемесіне жасы-рын т‰рде тіркеліп, емдеу-

АИТВ – адамныњ кез келген єлеу-меттік ортада, кез келген жаста ањ-даусызда ‰стінен шыѓатын инфек-ция, ауру. Егер басќа инфекциялыќауруларды ж±ќтыру кезінде анти-биотиктер, вирусќа ќарсы препарат-тарды, басќа заманауи дєрі-дєрмек-терді ќолдануѓа болса, ал АИТВ ин-фекциясы адам μміріне біржола ке-леді. Инфекцияныњ басты ж±ќтырукμзі жєне таратушы – б±л адам. Тек,науќас адам ѓана басќа адамѓа жы-ныс жолдары, ќан арќылы, инелермен шприцтер, пышаќтар, т‰йреуіш-тер жєне басќа да шаншылѓыш-тіл-гіш ќ±ралдар арќылы АИТВ-инфек-циясын ж±ќтыра алады. Аурудыњ бе-рілуініњ ‰шінші тєсілі – анасынан±рыќќа. Ал, инъекциялыќ есірткініќолданѓан кезде АИТВ ж±ќтыруданќ±тылудыњ бір ѓана жолы – б±л осытєуелділіктен емделу, аз тиімдісі –б±л жеке инелер мен шприцтерді ќол-дану, еліткіш препараттарѓа тєуелдіт±лѓалардыњ басќарылмайтын μзгер-мелі мінез-ќ±лыќ кезінде ‰немі м‰м-кін болмайды. Медициналыќ немесекосметикалыќ манипуляция μткізгенкезде алдын алудыњ табиѓи тєсілібіржолѓы ќ±рал-саймандарды ќолда-ну болып келеді. Бірнеше реттік ме-дициналыќ ќ±рал-сайманды ќолдан-

Тєні саудыњ – жаны сауцедураларѓа μзі баќылау жасай ала-ды. Мєселен, салондарда процеду-ралар арасында зарарсыздандыруж‰ргізілуі ќажет, бірнеше реттік ќол-данылатын ќ±рал-саймандарѓа сте-рилизация жєне тазалау ж‰ргізу, бір-жолѓы ќ±рал-саймандардыњ ќажеттіќорыныњ болуы (пигменттер ‰шінќалпаќшалар, перчаткалар, с‰лгілер,саптамалар), зарарсыздандырылмай-тын бірнеше реттік ќ±рал-сайман-дарды саќтау шарттарын білу, шы-ѓыс материалдар мен ќ±рал-сайман-дарды жою ережелерін саќтау, єрбірклиенттіњ артынан ќолды жуу. Сте-рильді ќ±рал-саймандар мен бояуќ±тылары клиенттіњ кμзінше ашы-луы тиіс. Ќ±рал-саймандарды уль-традыбыспен тазалау зарарсыздан-дыруды алмастыра алмайды! ¤кі-нішке орай, АИТВ-инфекциясынанвакцина жоќ. Ж±ќтырудан жалѓызќорѓану шарасы, ауруды ж±ќтыружолдарын білуге негізделген профи-лактика болып табылады.

Л.НАЛОБИНА,Облыстыќ ќоѓамдыќ

денсаулыќ саќтаудепартаментініњ

Карантиндік жєне аса ќауіптіинфекцияларды ќадаѓалау

бμлімініњ басшысы.

Кμптеген адамдар суыќ тиюден ќорыќќанысоншалыќты, неше т‰рлі даќпырт "ањыздарѓа"сеніп жатады. Суыќ тию туралы таралѓаннанымдарды сіздерге ±сынамыз.

1.Ауызды т±мшалап т‰шкіру μзгелерге ауру тарал-маудан саќтайды.

Жоќ. Вирустар ќолыњызѓа т‰сіп, одан єрі т‰рлі зат-тар арќылы μзге адамдарѓа ж±ѓады.

Кењес: т‰шкірген немесе жμтелген адамнан сєл єрірект±руѓа тырысыњыз. Ќол орамалѓа т‰шкіріп, одан кейінќолыњызды жуыњыз.

2.Суыќ тию ‰ш к‰н келеді, ‰ш к‰нге созылады жєне‰ш к‰нде кетеді.

Жоќ. Адам 8 к‰нге созылѓан инкубациялыќ кезењненкейін таѓы 7 к‰н ауырады. Б±л к‰ндері науќасќа кμп ±йыќ-тап, жылы сусындар ішу пайдалы. Орташа есеппен ал-ѓанда ересектер суыќ тиюмен жылына 2-3 рет ауырса,балалар 10 рет ауырады.

3.Салќыннан суыќ тигізіп алу м‰мкін .Жоќ. Салќын ауа – вирус емес. К‰н суыќта ќан та-

мырлары тарылады, нєтижесінде аѓзада иммундыќ жа-сушалар аз айналады, б±л вирустардыњ кμбеюіне жол бер-мейді. Кењес: бас киіміњіз вирустан саќтамаса да, жылы-лыќты саќтап, иммундыќ ж‰йеге жаќсы жаѓдай жасай-ды.

4.Саунада суыќ тиюді емдеп алуѓа болады.Жоќ. Б±л жаѓдайды єсте нашарлатып жібереді, μйткені

ќатты жылудыњ болуы иммундыќ ж‰йені єлсіретеді,нєтижесінде вируспен к‰ресу м‰мкіншілігі тμмендейді.Егер суыќ тию басталѓан болса, науќас саунадан кейінтіпті нашарлай т‰седі. Кењес: саунаѓа жиі бару суыќтиюдіњ алдын алады, μйткені температураныњ μзгеруіиммундыќ ж‰йені ќатайтады.

5.Т±мауда м±рынды ішке тарту μте ќауіпті. Жоќ. Тартылѓан с±йыќтыќты адам ж±тады, алайда

онда т±рѓан ештење жоќ. Керісінше, ќайта-ќайта сіњбіру– зиян. К‰шену кезінде ќысым арќылы ќ±лаќќа зиян келуім‰мкін. Ќабынудыњ ќауіптілігі басым болады.

6. Суыќ тиюге ќарсы ќ±ралдар тез айыѓуѓа кμмек-теседі.

Жоќ. Stiftung Warentest мєліметі бойынша, м±ндайќ±ралдар бар болѓаны аурудыњ белгілерін басады (жμтел,бас ауыруы, м±рын бітелу). Екінші жаѓынан табиѓи ќ±рал-дар анаѓ±рлым пайдалы, мєселен тањќурай ќосылѓан шай,эхинацея.

7. Ауырѓаннан кейін тіс щеткасын ауыстырѓанд±рыс.

Жоќ. Вирустар тіс щеткањызѓа ќонаќтаса да, ќайта-дан ауыруыњыз м‰мкін емес. ¤йткені, сіздіњ аѓзањыз б±лвирусќа ем тапты, к‰ресе білді.

* * *Суыќ тиюге ќарсы мыќты коктейль.Б±л сусын суыќ кездері сізді суыќ тиюден ќорѓауѓа

кμмектеседі. Б±л ‰шін ыдысќа 1/5 шай ќасыќ куркуманыжєне 1/4 шай ќасыќ даршынды (корица) салыњыз, ‰стінеыстыќ су ќ±йыњыз, араластырып суытыњыз. Одан кейінќоспаѓа жарты лимон шырынын ќосыњыз.

Б±л ќалай ж±мыс жасайды: куркума ќабынуѓа ќарсыєсер береді, иммундыќ ж‰йені жаќсартады. Даршын бак-терияѓа ќарсы єрі ќыздырѓыш ќасиетке ие, ал лимон –аѓзаѓа ќажетті С дєруменініњ кμзі.

Суыќ тиюденќалай саќтануѓа

болады?

ден μтеді екен.К‰н μткен сайын комму-

налдыќ тμлемдердіњ, азыќ-т‰ліктіњ баѓасы ќымбаттау-да. Сол сияќты темекі тар-ту да ќалтаѓа салмаќ т‰сіре-ді. Д‰кендегі темекініњ ењарзаны 380 тењге т±рады.К‰ніне бір ќорап шылымшегетін адам айлыќ жала-ќысыныњ 11 мыњ 400 тењ-гесінен ќаѓылады. Б±ѓанжыл бойы ж±мсалатын шы-ѓынды ќосатын болсаќ, ќы-руар ќаржыныњ т‰кке т±р-ѓысыз, денсаулыќќа зиян-ды затќа кетіп жатќанынбайќауѓа болады. Бір талтемекіні шегуге орта есеп-пен 5 минут уаќыт керек.Сонда бір к‰нде 2 саѓат, бірайда 60 жєне ал жылына720 саѓат уаќыт босќа ке-теді.

Б‰гінде ќазаќстандыќќыз-келіншектердіњ 9-8%-ынаѓыз темекі тартќыштар ќа-тарынан саналса, 12 жастанасќан балалардыњ 7,5%-ы те-мекіге єуестік дертіне ±шы-раѓан. Сондай-аќ, ќазіргі тањ-да ќыз-келіншектердіњ ара-сындаѓы темекі тартушылыќ18-25 жас аралыѓындаѓыларарасында μршіп т±рѓан кμрі-неді.

Осы маќаламызды оќиотырып, аѓайын ойѓа ќалар,шамалы да болса пайдасытиер деген ‰міттеміз.

ТемірбекБАЙМ¦ЌАН,

Єсемг‰лМОЛДАШЕВА

ЌМУ-діњветмедицина

кафедрасыныњ аѓаоќытушылары.

ѓан кезде оны тазалау мен стериль-деудіњ ќадамдыќ баѓдарламасы бар.Донор болу ‰шін біздіњ елде іріктеу-діњ бірсыпыра процедураларынанμту ќажет, ќанды АИТВ-инфекция-сына зертханалыќ тексеру. Осыныњбєрі бір маќсатпен ѓана жасалады –ќан арќылы берілетін АИТВ жєнебасќа инфекциялардыњ таралуынажол бермеу.

Кез келген процедураларда теріжабыныныњ б±зылуымен ж±ќтыруќаупі туралы єр адам білуі керек(пирсинг, тату жєне т.б.). Космети-калыќ жєне тату-салондардыњ ма-мандары ж±ќтыру ќаупін барыншаазайтуѓа этикалыќ жауапты, ал ќауіптуралы білетін адам, μткізілетін про-

7 "ањыз" – бір шешім

Бетті дайындаѓанЌарлыѓаш ОСПАНОВА

E-mail:19к[email protected]


Абылай ханға ақылшы болып, дұға батасын беріп, болашағын болжап, келер күннің қалай бо-ларын ескертіп, қ а жет кезде алдағы шайқас тағдыры қалай шешілетінін болжап, қауып-қа-терден сақтандырып отырған– Жалаңаяқ Әздер әулеті. Жалаңаяқ Әз бабамыздың шын аты Ер Құл-мұхаммед екен. Үнемі қысы жазы жалаңаяқ жүргендіктен Жалаң- аяқ Әз атанып кеткен. Осы әулие-лер Әзіреті Әлиден тараған Имам Мұхаммед Қанафия ұрпақтары. Қадыр қожа Сейдахметұлы осы әулеттің жалғасы.

Жалаңаяқ Қожадан Пірмұхан-бет әулие, одан Ибрахим, одан Қожан. Қожаннаң Жалмұханбет, Аймұханбет туады. Жалмұхан-беттің баласы Сейдахмет діни сауатты, көріпкел, айтқаны қате кетпейтін, әрі емші адам болған. Жүйке ауруымен ауырған адамды киіз үйдің ішіне бос жіберіп сыр- тынан есікті жауып қояды екен. Ауру адам айғайлап, бақырып, жылап, жұлынып жатқанда Сей-дахмет әулие кіріп келсе еш ем, дұғасыз ауру тып-тыныш болып сауығып кетеді екен. Сейдахмет 13 жасар қызға үйленген, анасы-ның 14 жасында Әукен одан кейін Қадыр, одан соң Ғабдолла, кенжесі Жұмасейіт туған.

Осы әулиенін баласы Қадыр Қожа Сейдахметұлы 1918 жылы кәзіргі Қарағанды облысы Үйшат, Қарабайшат деген жерде дүниеге келген. Сейдахметтен 6 ұл, 3 қыз тараған. Алты ұлдың үшеуінен тұқым бар. Әукеннен 1 ұл, 3 қыз, Қадырден 6 қыз, 2 ұл, Жұмасей-іттен 5 ұл, 3 қыз тараған. Сейдах-меттің үш қызының біреуінен ғана тұқым бар. 1932 жылдың аштығын-да Қожалар оңтүстікке ауа көшкен. Түркістанға жетпей Сейдахметтің әйелі қайтқан. Түркістанға жеткен соң балаларын «балалар үйіне» өт-кізіп, Қадыр атты ұлын ерітіп Сей-дахмет Шымкент қаласына жеткен. Бұрынан бүл аймаққа әулиелігімен танымал Сейдахметті Шымкенттің мешітіне молда қылып бекітеді.

Қадыр ағамыз 1940 жылы Шым-кенттен кеңес армиясы қатарына алынған. Ағайынды Әукен, Қадыр, Ғабдолла үшеуі де Ұлы Отан соғы-сына қатынасқан азаматтар. Соғыс- тың ауыр тағдыр-тауқыметін көр-ген. Қадыр Сейдахметұлы 22 жа-сында әскерге алынып азаматтық борышын өтеп жүргенде Ұлы Отан соғысы басталып соғысқа кете бер-ген. Бір жыл әскери дайындықта болып ысылған тәжірибелі аза-матты соғыс басталғаннан кейін Челябі манайындағы «Шұбаркөл» әскери жаттығу дивизиясына пу-лемет атқыштарын дайындайтын командалық пунктке жібереді. Осы жерде Орта Азиядан жинақталған жауынгерлерге соғыс тәсілдерін үй-ретеді. Соғыстың қахарына мініп, неміс басқыншылары Кавказға ша-буылдап, Сталинградты бомбылай бастаған ауыр кезеңде Қазақстанда жасақталған дивизия құрамында Сталинград майданына аттана-ды. Жан алып, жан берген Кеңес үкіметінің тағдыры тығырыққа тірелген қысылшаң кезеңде генерал Чуйков армиясы құрамында «Мак-сим» пулеметінің атқышы болған. Пулеметшіліер тағдыры қатардағы

ТАҒЗЫМ

ешкім еш нәрсе білмейді. Неміс тілін таза меңгерген азамат елшіліктерге қайта-қайта арызданып 1950 жылы Шымкентке жалғыз оралған. Осы-лайша екі азамат тағдыр тәлкегімен 10 жыл бір-бірімен кездеспей енді аман-сау көрдік, бейбіт еңбекке ара-ласамыз деп жүргенде Ғабдолланы «Власов армиясында болдың», деп ұстап, бірнеше ай түрмеде тергеу- де отырғызып, ақыры «отанын сатқан опасыз» деген жаламен 25 жылға соттап жіберген. Қадыр

Тауқыметті ғұмыр

жауынгерлерден ерекше қатаң болатын деп айтып отыратын. Шабуылға пулемет ротасы шыға-ды, әскер кейін шегінсе, сол рота жаудың тосқауылында ажалмен бетпе-бет қалады. Жауынгерлерді қашып кетеді деп пулеметке шын-жырлап бекітіп қойғын кездерде болған. Жаудың тегеуріне шыдай алмаған Кеңес әскерін кейін ше-гініп қашуға тиым салатын «бір адым да шегінбе» деген Мемлекет-тік Қорғаныс комитетінің қаһарлы

№123 бұйрығы жан таласқан жауды тоқтатуға арналған амалсыз шара болатын.Артқа шегініп, қашса ату жазасы қолданылған. «Ноқталы басқа бір өлім» деген жауынгерлер өлімге басты байлау арқылы жауды Сталинград түбінде қоршауға алып неміс армиясын алғаш рет талқан-дап, кеңестік әскердің даңқын асыр-ды. Осы ұрыста Қадыр Қожа Сейдах-метұлы бір рет жараланып, екінші рет «контузия» алған. Яғни, ес-түссіз бірнеше күн жатқан. Бірнеше ай го-спиталда жатып қайта соғысқа кір-ген. Соғыс кезінде жаны қиналған азамат орыс полковнигін балағаттап, боқтағаны үшін барлық әскери атағы мен марапаттарынан айырылған. 1945 жылдың басында жеңіс күні жақындаған кезеңде Жапон импе-риалистерін талқандауға Манжури-яға жіберген. 1945 жылы Халқын-Гол маңында жапон әскерін талқан-дауда тағы да жарақат алады, әрі контузияға ұшырайды. 1945 жылы 9 тамыздағы Америка әскерилерінің Жапонияның Нагасаки, Хиросима қалаларына тастаған атом бомбасы-ның зардабы шекарада тұрған совет әскерлеріне де тараған. Сол бомба-ның зардабынан Қадыр аға өмірден ерте озды. Совет армиясы қатарында 1940 жылдан 1948 жылға дейін болып аман-сау Шымкент қаласына орала-ды.

Туған інісі Ғабдолла Сейдах-метұлы 1941 жылы 21 жасында Шымкент қаласынан Ұлы Отан со ғ ыс ы на а л ы н ы п, орыс т ы ң сатқын генералы Власовтың ар-миясы құрамында ұрысқа кіреді. Соғыстың басында генерал Власов қарамағындағы армиясын неміс- тердің қоршауына тастап, өзі ПО-2 сомолетімен қашып кетеді. Власов осы сатқындықты екі рет қайталап, қаншама совет жауынгерін немістер-ге тұтқынға өткізіп, өзі де немістерге өтіп кетеді.

Ғабдолла сол қоршауда қалған әскерлер қатарында Германиядағы әскери концлагерден бірақ шыға-ды. Сол жерде Мұстафа Шоқайды көрдім деп отыратын. Германия-дағы болған кезеңдерін ешкімге ашып айтпайтын, сөзді байыппен сөйлейтін, әр сөзін сақтықпен айта-тын, сауатты, парасатты азамат еді. Соғыс аяқталғаннан кейін Ғабдолла неміс жерінде қалып, неміс әйелге үйленген. Ол жердегі тағдыры жайлы

жүзді, келбеті келген сұлу адам бо-латын. Өлең шығаратын, ақындар мен айтысатын. Бұл деректер ақын Ғабдол-Ғазез Әмірхамзинің еңбек-терінде бар. Ағайынды екеуінде кез келген жерде, кез келген ортада қа-зақ азаматы деп көрсетуге тұратын, парасат пайымы жоғары, қатарынан шоқтығы биік, ой-өрісі басым аза-маттар еді. Текті ұрпақтан шыққа-ны, ісінен де сөзінен де сезіліп тұра-тын. Соғыста шыныққан Қадыр аға мылтықты мүлтіксіз ататын аңшы, балықшы шежіреші болатын. «Қозы-бағар болдың, оңбадың», – деп оты-ратын мәтелі бар еді. Елдің - жердің тарихын өте жақсы білетін. Көп дастандарды жатқа білетін. Кеңес үкіметі кезінде тыйым салынған Наурызбай-Ханшайым поэмасын жатқа айтатын. Жаратылысы бөлек алып азамат 63 жасында 1981 жылы, 9 қарашада өмірден озды.

Ғабдолла аға 1994 жыллы 74 жасында өмірмен қоштасты. Иә, осы азаматтарға тағдыр ауыр тау- қыметті бермегенде бұдан да көп жасар еді деп ойлайсың. Жеңгеміз Бағданұр Зейноллақызы да өмірдің ащы – тұщысын көрген, дін жора-лығына берік, ағайынға сыйлы, ел-дің тілеуін тілеп, аузынан Алласы мен шүкіршілігі түспейтін, текті болатын. Тәрбиелі отбасы деп сырт- тан келген қадірлі қонақтарды осы үйге апаратын едік. Қонақ күтіп қа-лыптасқан отбасы кісіні жатырқамай қарсы алатын. Талай жақсылар мен жайсаңдар Қадыр аға мен Бағданұр жеңгеміздің қолынан дәм татты. Қадыр ағаны Ленин комсомолының құрдасы деп әр жыл сайын 29 қазан күні кездесу өткізіп, сый – сияпат жасап, аудандық, облыстық, респу-бликалық ұйымдар құттықтап, құр-меттеп жатушы еді.

Әкем марқұм Омарұлы Байділда Қадыр ағаны өзі өмірден озғанша інім деп сыйлап, құрметтеп өтті. Қарап отырсам, Қадыр ағаның оқу оқып білім алуға еш мүмкіндігі бол-маған. Ес білгенде аштыққа кезде-седі, жастық шығы соғыспен, түрме мен, қуғын сүргінмен өткен. Әділет-сіздіктін зардабынан бірі 25 жылға сотталып, бірі інісің құтқарамын деп барша парасатты жасын үнемі күдікпен, үреймен өткізген азамат-тардың ой жүйесі, ақыл-парасаты, іскерлігі, сөз саптауы мен қарым-қа-білеті жоғарғы білімді азаматтардаң кем емес еді. Яғни, атаның қаны мен ананың сүтімен келген ақыл-пара-сат, тектілік оқумен өлшенбейді екен. Кешегі қазақтың жақсы мен жайсандары, билері мен шешендері, батырлары мен бектері оқымай-ақ ердің құның екі ауыз сөзбен шешті. Осындай текті азаматтар біздің өңір-де көптеп саналады. Солардың бірі туғанына 100 жыл тектінің тұяғы Қа-дыр Қожа Сейдахметұлы ағамыз бо-латын. Аллаға шүкір, алтын асықтай балалары өсті-өңді, ұрпақ жайды, не-мере-шөберелі болды. Жыланшыққа бір баламен келген ағайынды екі аза-маттың ұрпақтары алып бәйтерекке айналды. Қадыр мен Ғабдолла аға-мызға Ұлы Жаратушы иман, артын-дағы ұрпақтарына береке – бірлік, халқымызға жақсылық берсе екен деп тілеймін.

Шөптібай Байділдин,өлкетанушы.

арқалық қаласы.

Қожа інісін құтқарамын деп об-лыстық, республикалық, одақтық жоғарғы сотқа арызданғаны мен одан нәтиже шықпайды. Амалы таусылған азамат жұмысын тастап ешкімге тіс жарып ештеме демей жасырын түрде елден шығып туған бауырын іздеуге аттанады. Саяси тұтқындар отыр-ау деген колония- ларды аралайды, сырттай бар-лау жасап іздеу салады. Кездескен адамдардан сұрастырумен бола-ды. Қарағанды төнірегіндегі түр-мелерді, Жезқазған төнірегіндегі, Ақмола төңірегіндегі тұрмелерді сырттай барлайды. Айлап жүріп арып-ашып Маңғыстаудағы колони-яға да барады. Ақыры бірнеше жыл іздеу нәтижесінде Куйбышев қала-сына келіп сол қаладағы пошта ме-кемесіне алғашқыда қара жұмысқа, кейін хат тасушы болып орналасады. Осындай жағдайда жүріп Бағданұр Зейноллақызына кездесіп бас қоса-ды. Жағдайы жақсарып, отбасылы болған соң колония маңынан жұмыс іздеп, ақыры сырттан колонияға ат арбамен азық-түлік таситын жұ-мысқа орналасады. Жеңгеміз сол маңдағы асханаға аспазшы болып кіреді. Осы жылжып уақыт өтеді. Бірде кездейсоқ түрме басшысы Каримов деген кісімен кездесіп қа-лады. Түрме басшысының ықыла-сын аударып, Ғабдолланы жасырын шығарудың жолдарын қарастыра-ды. Ақыры түрмеде отырған Рашит деген кісінің көмегінің арқасында інісін жасырын түрде босатып ала-ды. Түрме басшысы бұл кісіге «үш жыл көз көрмейтін, құлақ естімей-тін жерге кетесің»,– деген шарт қо-яды. Інісін, әйелін сол жерде туған Рабила атты қызын алып алдымен Аманкелді ауданының «Қайыңды» ауылында тұратын Мәулен ағасына келген. Ол кісі бұларды «Жылан-шық» өзені бойындағы «Рахмет» ауылына баруға жағдай жасаған. Бұл 1958 жыл болатын. 1959 жылы Рахмет бөлімшесінен «Жыланшық» өзенінің суының деңгейін қадаға-лайтын «Гидрометбюро» ашылған. Ол тікелей Ленинградқа қараған. Қадыр аға осы жұмысты өмірден озғанша атқарды. Ал Ғабдолла ағай малшы - шопандардың балалары-на арналған мектепте қазақ тіл мен әдебиеті және неміс тілі пәнінен са-бақ берген. Ғабдолла Сейдахметұлы өте сауатты, парасатты, көркем


Жастайынан әкесінен айырылған баласын, шешесі көп қиыншылық көрсе де ешкімнен кем қылмай иман-ды қылып өсіріпті. Бар тапқан ақша-сымен баласын қалаға оқуға түсіріп, ал ұлы оқуды жақсы бағамен бітіріп шығыпты.

Ауылға қызыл дипломмен келген жігіт жұмысты таңдамай істеп, жақ-сы жетістіктерге жетіп, қызметі жоға-рылап ауылдың ішінде сыйлы азамат болыпты.

Бір күні жора-жолдастарымен өзен жағасында демалып отырса, киімі жұпыны бір қойшы жақындап келеді екен. Қасындағы ауылдың жігіттері менсінбей қарап отырғанда, әлгі жігіт ұшып тұрып қарияға;

– Ассалаумағалейкум, көке, деп сәлем береді.

– Уағалейкумассалам, балам. Өр-кенің өссін. Осы сен Өмірбек ақсақал-дың жалғыз тұяғы емессіңбе, қалада

оқып келген.– Иә, ақсақал, соның өзімін.– Е, балам әкеңнің аманаты бар

еді менде саған табыстаған. Өлерінің алдында маған келіп: «Мына бір қора қойды саған тапсырайын. Төлін өзіңе жаратып, қалғанын жалғыз ұлым оқуын бітіріп келіп қатарға қосылған-да тапсырарсың», – деп еді. Сол ма-лың бүгін мың басқа жуық. Соны өзіңе тапсырайын , – депті. Қатты таң қалған жігіт қарияға алғысын айтып және екі жүз қойын өзіне ала-ды. Үйіне келген соң анасына бәрін айтып, қалған малды сатамын дейді. Содан бүкіл ауылға, көрші ауылға қойларымды қарызға сатамын деп жариялайды.

– Ол қалай ? – деген адамдарға:– Қәзір қойымды аласыз. Ақша-

сын үйдегі Анам қайтыс болған кез-де бересіздер, – депті. Қойларының барлығы күйлі, семіз екен. Тез арада

жапа-тармағай таласып, қуана алып кетіпті ауылдастары.

Мұны естіген анасы ұлына рен-жіп:

– Мұның қалай, балам? Бұл мал-дың ақшасын менен қызғанғаның ба?, – деп жылап қалады. Сонда баласы:

– Апатайым-ау, анашым-ау бұл малдың ақшасы сізден садаға кетсін. Бұл қойларды тегін берсем де болар еді, бірақ сіз маған ылғи айтушы едіңіз «көптің тілегі қабыл бола-ды» деп. Малды алған кісілер мына баланың анасы аман болсыншы деп Алладан тілеп жүреді ғой енді. Сіздің қасыңызда ұзағырақ болғым келеді анашым, – депті. Мұны естіген шеше-сі ұлын құшақтап ұзақ егіліпті.

– Аман бол, құлыным. Алла саған екі дүниенің бақытын нәсіп етсін. Әкең де осындай ақкөңіл жомарт еді. Ризамын құлыным, ризамын, – депті. Аналарымыз аман болсын!

Ауру тек денеде ғана болмай-ды, мінезде де бар. Егер біреуден жаман мінез көрсең, оған шипа сұрап дұға қыл. Оған жабысқан кеселден сені сау қылған Аллаға мақтау айт. [ШҮКІРЛІК]

Сырды сақтау шеберлігі жан дүниенің байлығын көрсетеді. Ішінде су тұрмайтын ыдыстың зияны секілді, сырды сақтай ал-майтын адамның пайдасы кем. [АМАНАТШЫЛДЫҚ]

Егер әр адам қасындағы кісінің жүрегіндегіні көре алса, оған жаны қатты ашитын еді. Ішкі таразының әділдігіне көзі жетер еді. Сыртқы өлшемдердің алдамшы екенін терең түсінер еді. Іштарлық, қызғаныш, көр-сеқызарлыққа ұрынбас еді [ТЕ-РЕҢ ТҮСІНІК]

Құдыққа тас тастаған адам ол түбіне жетіп даусы естілген-ше қарап тұрады. Сол секілді сені сөккен адамның көбісі жау-абыңды күтеді. Ұстамдылықпен көркем мінез таныт. Өткізіп жі-бер. Құдық түпсіз екен деп ойла-сын. [ТЕРЕҢ ТҮСІНІК]

Бәрін дұрыс жасауға қанша тырыссаң да сені қате түсінетін адамдардың табылары хақ. Әр-кімге бір жауап қайтарып өзіңді құр шаршатпағаның дұрыс. Дана

ғұламаларымыздың бірі өзін сөккен кісіге былай деген екен: “Егер айтқаның рас болса, Алла мені кешірсін. Ал, өтірікші бол-саң, Алла сені кешірсін”. [БАЙ-САЛДЫЛЫҚ]

“Маған кейде бір адам бір мәселе жайлы айтады. Мен оны ол тумастан бұрын естіп қойсам да оған құлақ саламын. Кейде, бірінші рет естіп тұрғандай күй көрсетемін”. Өзің онсыз да жақ-сы білетін нәрсе жайлы біреу әңгімелеп жатса, оның сөзін бөлмей, білетініңді білдіріп жүрегін жараламай, көңіл бөліп, құлақ салуың мінез-құлықтың аса көркемдігіне жатады. [КӨР-КЕМДІК]

Адамдар саған таңқалып жатса, оған масаттанып мақтан-ба. Себебі, олар сенің Алла жа-рыққа шығарған жақсы жақта-рыңды ғана көріп жатыр. Ал, олар сенің Алла жасырған жаман жақтарыңнан хабарсыз болғаны-на шүкір де. [АЛЛА КЕМШІЛІК-ТЕРДІ ЖАСЫРУШЫ]

Егер сөз шынымен жүректен шыққан болса, онда ол міндетті түрде жүрекке кіреді. Ал, ол тек тілден шыққан болса, құлақтан ары аспайды. [ШЫНШЫЛДЫҚ]

Дұрыс нәрсені тез танып,

жүрекпен түсініп, шынайы жана-шырлықпен айтпасаң, ісің бекер. [МЕЙІРБАНДЫҚ]

Адамдар сенің сыртыңа қа-райды, Жаратушың ішіңмен, жан дүниеңмен бағалайды. Пенделер үшін сыртыңды ғана әдемілеу-мен әуре боп, ішкі әлеміңді ұмыт қалдырып, ластап алма. [ТАҚУА-ЛЫҚ]

Кезінде “керең Хатим” деген ғұлама өмір сүрген екен. Бір күні оған бір кісі келіп, бір мәселе жайлы жауап сұрайды. Сол-ақ екен әлгі кісі байқаусызда жел шығарып қояды. Сол кезде Хатим естімегенсіп: Даусыңды жоғары көтеріп сөйлеші, дейді. Келген кісіге өзін керең секілді сездіртеді. Осылайша, басқалардың қателігі-нен құлағын тыйған ол – “Хатим керең” деген атпен тарихта қалған екен. [КӨРКЕМ МІНЕЗ]

Көздер ұмытпасын десең, әдемі киін. Көңілдер ұмытпасын десең, көркем мінезді бол. [ІШКІ СҰЛУЛЫҚ]

Адамдардың біразы өміріңді сенен бірнәрсе үйрену үшін бақы-лайтын болса, басқа бір бөлігі қа-теліктеріңді теру үшін аңдиды. Екі топ та саған таң. Бірі махаббатпен, екіншісі іштарлықпен. [ЗЕРЕК БОЛ]

Жүрек көзі ашылған бір әулие жапан түзде келе жатып, түнде жалғыз қалады. «Жалғыз қалсаң, зиратқа түне» деген сөз есіне түсіп, қорымға барып қоныпты. Түннің бір уағы болғанда ол қабір әлемін-де еріндері кезеріп, беттері жарылып, шұ-бырып кетіп бара жатқан тобырды көреді. Бұл олардың көшбасшысымен тілдесіп:

– Кімсіңдер? Бұл не тобыр? Жаяу-лап-жалпылдап қайда бара жатырсыңдар? – деп сұрайды. Аруақ:

– Біз – осы қорымдағы аруақтармыз. Ұлық Алла бізге мейірім-шапағат етіп, әр сәрсенбі кешке қарай Құранның сау-абын алу үшін үйімізге қайтарады. Егер ұрпақтарымызда Құран оқытатын жер болса, сол жерден нұр алып, қуат алып, жұма күні түстен кейін қайтамыз, – дейді де жүріп кетеді.

Әулие кісі оқиғаның нәтижесін көру

үшін жұма күні қорымға тағы да түнепті. Бұл жолы көштің алдында желмая мін-ген бақытты кісілер келе жатыр екен. Оларға сәйгүлік мінген қуанышты жандар ілесіпті. Осылайша көш сән-салтанатымен жалғасып кете беріпті. Көштің соңғы жағында тай мінген, тайқар мінген пақыр-лар келе жатыр. Ең соңында бір кемпір мен шал арып-ашып, көшке зора ілесіп келеді. Әулие кісі осы екі бейбақпен тілдесіп:

– Сендер неге жаяу келе жатырсыңдар? Сендерге не себепті көлік нәсіп болмады? – деп сұрайды. Олар:

– Біз екі күн құран дәметіп, бармаған жеріміз, баспаған тауымыз қалмады. Ешбір үйде бізге арнайы Құран оқылма-ды. Ал мына сән-салтанаты асып, көлік-тің жақсысын мінгендер – Құранға қарық болғандар. Түйе мінген, ат мінген бақытты жандардың бала-шағасы арнайы ас беріп,

көрші-қолаңдарын жинап, марқұм бауыр-ларына Құран оқытты. Ал біздің арты-мызда жалғыз ұл қалып еді. Одан хабар жоқ. Өлі болса, қасымызда жүрер еді. Соған қарағанда ол тірі. Бірақ бізге арнап құран бағыштаған емес. Соның себебінен біз осындай пұшайман халге түстік. Қа-бірстанда Құраннан басқа зат бізге азық болып жарытпайды екен, – деп мұңын шағыпты.

Ертесіне әулие кісі қос бейбақтың жалғыз ұлын бір байдың қойын бағып жүрген жерінен тауып алып:

– Әй, балам! Мына баққан малыңа бай не ақы төлейді?, – деп сұрайды.

– Жылына он саулық, – дейді қойшы.– Тілімді алсаң, бір саулықты сойып,

әке-шешеңе Құран бағышта. Олар Құранға мұқтаж, – дейді.

– Мен өзім жарлы жетіммін. Тапқан

малым қара басыма зорға жетеді. Жасым келсе де, әлі қатын ала алмадым. Құран оқытуға шамам жоқ, – дейді ол. Әулие кісі:

– "Өлі риза болмай, тірі байымайды" деген. Ата-анаңның аруағын риза етсең, тұрмыс-тіршілігіңді Тәңір өзі түзейді. "Тірі дүниеге тоймайды, өлі Құранға той-майды" деген. Бірінші солардың мұқтаж-дығын өте, – дейді. Жетім бала әулиенің тілін алып, бір саулығын сойып, бейсен-біде көрші-қолаңды жинап, Құранды оқы-тады. Әулие жұма күні қорымға тағы тү-нейді. Баланың ата-анасы қос-қос тұлпар мініп, көштің алдында мейманасы тасып, шат-шадыман халде келе жатыр екен. Көп ұзамай, жетім баланың мал-басы көбейіп, жақсы жерден қалыңдық айт-тырып, ешкімге күні түспейтін бақытты ғұмыр кешіпті.

Анам аман болсын!

ШӘКӘРIМ АТАМЫЗДАН

ӨЛІ РАЗЫ БОЛМАЙ...

Бүгін бармыз, ертең жоқпыз ол мәлім,Ойна да күл тәтті өмірдің көр дәмін.Естелік боп есте қалсын ерекше,Бұл өмірде басып өткен жолдарың.

Сыйластықтың орны шіркін бөлек шын,Көпшіл болсаң көпшілікке керексің.Дүниең де, атағың да түк емес,Сіз-біз десіп сыйласқанға не жетсін.

Сыйластықпен өтсе ғана әр күнің,Қимастықпен түйінделер тағдырың.Жүрейікші қорған болып жандарға,Тілейікші жақсылықтың барлығын.

Саят ӘБЕНОВ

Сыйласқанға не жетсін

Біреудің мінін көргенше,

Жамандығын тергенше,

Өз ойыңды мазалап,

Өз бойыңды тазалап,

Өзіңмен алыс өлгенше!


Ќазаќ єліпбиі мен жазуынлатын ќаpпіне кμшіpу мєселесітуpалы еліміз егемендік алѓаналѓашќы жылдаpдан бастапѓылыми оpтада сμз ќозѓалабастаѓан еді. Ѓылыми ќауымменкездесулеpде, басќа жаѓ-дайлаpда да тіл мєселесінееpекше назаp аудаpып ж‰pетінЕлбасымыз Ќазаќстан халыќ-таpы Ассамблеясыныњ 2006жылѓы 24 ќазанында μткен ХІІсессиясындаѓы сμзінде "Ќазаќєліпбиін латынѓа кμшіpу жμ-ніндегі мєселеге ќайта оpалукеpек. Біp кездеpі біз оны кей-інге ќалдыpѓан едік", – дейкеліп, "Біз б±л жеpде асыѓыс-тыќќа бой алдыpмай, оныњаpтыќ-шылыќтаpы мен кемші-ліктеpін зеpделеп алуымызкеpек", – деген болатын. Оданкейін 2012 жылѓы "Ќазаќстан-2050" Стpатегиясы ќалыптасќ-ан мемлекеттіњ жања саяси ба-ѓыты" атты Ќазаќстан Халќы-на аpнаѓан Жолдауында: "Біз2025 жылдан бастап єліп-биімізді латын ќаpпіне, латынєліпбиіне кμшіpуге кіpісуімізкеpек. Б±л – ±лт болып шешу-ге тиіс пpинципті мєселе. Біpкезде таpих бедеpінде бізм±ндай ќадамды жасаѓанбыз.¤скелењ ±pпаќтыњ болашаѓы‰шін осындай шешім ќабыл-дауѓа тиіспіз жєне б±л єлемменбіpлесе т‰суімізге, μскелењ±pпаќ аѓылшын тілі мен ин-теpнет тілін жетік игеpуге, ењбастысы – ќазаќ тілін жањѓыp-

Ќазаќстан РеспубликасыныњПрезиденті Н±рс±лтан Назар-баевтыњ 2017 жылы 12 сєуірде"Болашаќќа баѓдар: руханижањѓыру" маќаласында: "Бі-ріншіден, ќазаќ тілін біртіндеплатын єліпбиіне кμшіру ж±-мыстарын бастауымыз керек.Біз б±л мєселеге неѓ±рлымдєйектілік ќажеттігін терењт‰сініп, байыппен ќарап келемізжєне оѓан кірісуге тєуелсіздікалѓаннан бері м±ќият дайындал-дыќ" деп айтќан еді.

Еліміз бен балаларымыздыњболашаѓын ойлаѓан адамѓашын мєнінде латын єрпінекμшу ќажет. ¤ткен ѓасырдыњ1929-1940 жылдары латынєрпінде болдыќ. Б‰гінде кезкелген азамат латын єліпбиінбілмесе де оныњ ішіндегієріптерді оќи алатынымызѓасенімдімін. Орыс, аѓылшынтілдерін де ‰йреніп, анатіліміздей мењгеріп жатырмыз

ѓой. Сондыќтан ќиындыќтартумайды деп білемін. Жастарќазіргі 42 єріпке ќараѓанда 25тањбадан т±ратын латынєліпбиін тез ‰йреніп алады.

"Не ‰шін латын єрпінекμшуіміз керек?" – деген с±раќтμњірегінде кμп ѓалымдардыњой-пікірлерін оќып, таныстым.Мен де ±стаз, математика пєнім±ѓалімі ретінде Елбасыныњпікірімен толыќ келісемін. Да-мыѓан 30 елдіњ ќатарына кірудіжоспарлап отырѓан мемле-кетіміздіњ солармен терезесітењ болуы ‰шін де б±л рефор-ма ќажет. Саяси мањыздылыѓыжаѓынан айтќанда, кириллица-мен сіњіп кірген отарлыќ сана-дан арылу ‰шін де оныњ саясимањызы зор. Екіншіден, латынжазуы ќолданысќа оњай, игеру-ге ыњѓайлы. Оѓан ќоса жараты-лыстану ѓылымдары жаѓынанда ќолданыста дєлділігі менќолайлылыѓын д‰ниеж‰зініњ

¤ркениетті шешім

Латын єрпіне кμшу –ортаќ т‰ркі халќымен

ќауышу...

ЛАТЫН ЄЛІПБИІ – ЖАЊА К¤КЖИЕК

туѓа жаѓдай туѓызады", – дептаѓы да атап кμpсеткен еді. Ал2017 жылѓы сєуіp айында жа-pияланѓан "Болашаќќа баѓдаp:pухани жањѓыpу" маќаласындаМемлекет басшысы Н.Назаp-баев "Ќазаќ тілін біpтіндеп ла-тын єліпбиіне кμшіpу ж±-мыстаpын бастауымыз кеpек",– деп наќты тапсыpма беpгенболатын. Латын єліпбиі туpалыалѓаш сμз ќозѓалѓаннан беpіѓылыми оpтада латынєліпбиініњ м‰мкіндіктеpі меноны ќазаќ єліпбиіне кμшіpумєселесі жμнінде т‰pлі дєpе-жедегі талќылаулаp болып,кμптеген ѓылыми зеpттеумаќалалаpы, т‰pлі автоpлаp-дыњ ќ±pастыpѓан єліпбилеpі дежаpияланѓан болатын. Маман-дар айтып ж‰ргендей, біз ла-тыншаѓа кμшу арќылы ќазаќтіліне тєн дыбыстарды, єуездід±рыс айтып, тањбалай аламыз.Ќазаќ єліпбиін латын графика-сына кμшіру елімізге саяси жа-ѓынан да, ѓылым-білім т±рѓы-сынан да, заман талабына сайдаму ‰шін μте мањызды. Латынграфикасына кμшу жай ќаріптіауыстыра салу емес, ол біз ‰шінμркениетті шешім. Себебі,д‰ниеж‰зі халќыныњ 80 пайы-зы ќолданатын латын ќарпінекμшу озыќ инновациялар менжања технологияѓа бір табанжаќындаудыњ белгісі. Бола-шаќта жастар осы м‰мкін-діктер арќылы электрондыаќпарат ќ±ралдарын да жылдам

Еске алу

Асќар таудай болѓан єкеміз МАТЕНОВШайхислам Ескен±лыныњ ортамызданкеткеніне, міне, 10 жыл μтті. Артында ќал-ѓан ±рпаќтары саѓынышпен еске ала оты-рып, єкеміздіњ жаны ж±маќта болѓайдейміз. Жатќан жері жайлы, топыраѓыторќа болсын.

Еске алушылар: ж±байы,±л-ќыздары, немерелері.

Ќостанай облысы єкімдігініњ "2019 жылѓа арналѓан Ќостанай облысыбойынша субсидияланатын т±ќымдардыњ нормалары мен шекті баѓаларынбекіту туралы" ќаулысыныњ жобасы Ќостанай облысы єкімдігініњ ресми пор-талыныњ ќ±ќыќтыќ актілер тарауында http://kostanay.gov.kz/npa/proekty-npa/орналыстырылѓан.

Проект постановления акимата Костанайской области "Об утверждениинорм и предельных цен субсидируемых семян по Костанайской области на2019 год", размещен на официальном портале акимата Костанайской обла-сти, в разделе нормативные правовые акты http://kostanay.gov.kz/npa/proekty-npa.

Ж±мыс істеп т±рѓан зањдыт±лѓалардыњ саны

2019 жылѓы 1 ќањтардаѓы жаѓдай бойынша Ќостанай облысында ж±мысістеп т±рѓан зањды т±лѓалар саны 10211 бірлікті ќ±рады.

¤њірлер бμлінісінде ж±мыс істеп т±рѓан зањды т±лѓалардыњ едєуір кμпсаны Ќостанай ќаласына (52,7%),

Рудный ќ.є. (12,2%) жєне Ќостанай ауданына (5,5%) келеді.

Кєсіпорындар статистикасы

2019 жылѓы 1 ќањтардаѓы жаѓдай бойынша тіркелген зањды т±лѓаларсаны 14182 бірлікті ќ±рады, оныњ ішінде 100 адамнан кем ќызметкерлерібар – 13789 бірлік.

2018 жылѓы желтоќсанда 2018 жылѓы ќарашамен салыстырѓандатіркелген зањды т±лѓалар саныныњ азаюы байќалады (1,9%). 2019жылѓы 1 ќањтарда ж±мыс істеп т±рѓан зањды т±лѓалар саны 10211 бірліктіќ±рады, одан 9820 бірлік – шаѓын кєсіпорындар.

Ќостанай облысыныњ экономикасын-даѓы баѓа μзгерісі туралы

2018 жылы (2018 жылѓы желтоќсан 2017 жылѓы желтоќсанмен салы-стырѓанда) инфляция 5,1% ќ±рады. Баѓа ауыл шаруашылыѓы μніміне16,3%, μнеркєсіпте – 11,9%, кμтерме саудада – 4,2%, ќ±рылыста – 1,9%μсті. Зањды т±лѓаларѓа кμрсетілген почталыќ жєне курьерлік ќызметтертарифтер 13%, байланыс – 4,3%, барлыќ кμлік т‰рлерімен ж‰к тасымал-дауѓа – 0,2% жоѓарылады.

¤неркєсіп μндірісі

2018 жылѓы ќањтар-желтоќсанда μнеркєсіп μнімдерініњ наќты кμлеминдексі 108,3% ќ±рды.

Облыстыњ μнеркєсібімен 2018 жылѓы ќањтар-желтоќсанда ќолданыс-таѓы баѓаларда 871,7 млрд. тењгеге μнім μндірілді.

2018 жылѓы ќањтар-желтоќсанда 2017 жылмен сєйкес кезењімен са-лыстырѓанда металл кендерініњ μндірісі ±лѓайды. Сусындар μндіру, хи-миялыќ, фармацевтикалыќ μнеркєсібі, резењке жєне пластмасса б±йым-дарын μндіру, μзге де металл емес минералдыќ, металлургия μнеркєсібіжєне машина жасау μнімдерініњ μндірісі μсті. Сонымен бірге тамаќ μнімдері,жењіл μнеркєсіп, аѓаштан жєне тоздан жасалѓан μнімдер, ќаѓаз жєне ќаѓаз-дан жасалѓан μнімдер, дайын металл б±йымдарын жасау μнеркєсібіндетμмендеу болды.

¤неркєсіптік μнімдер μндірісі кμлемініњ μсуі Ќарабалыќ, Мењдіќара жєнеСарыкμл аудандарынан басќа облыстыњ 17 μњірінде байќалды.

СТАТИСТИКА МЄЛІМЕТТЕРІНЕН

ЖЕТПІСБАЕВАЄлия Тоќтарќызы

2019 жылдыњ 14 ќањтарында 59 жасын-да Ќостанай облыстыќ ауруханасыныњЖаќ-бет с‰йегі бμлімшесініњ дєрігер-отола-рингологы Жетпісбаева Єлия Тоќтарќы-зы мезгілсіз μмірден μтті.

Єлия Тоќтарќызы "Оториноларинголо-гия (сурдология) (ересектер)" мамандыѓыбойынша жоѓары санатты білікті дєрігер бо-латын. 1995 жылдан бері Ќостанай облыс-тыќ ауруханасында ж±мыс істеді. Оныњденсаулыќ саќтау саласындаѓы жалпыж±мыс μтілі 35 жылды ќ±рады.

Сенімді жолдас жєне тєлімгер, тамашаєріптес, пациенттер мен дєрігерлерге ілти-патты, тєжірибелі кєсіби шебер, ењбекс‰йгішќызметкер болды. Бірнеше мєрте ауруха-на єкімшілігініњ алѓыстарымен атап μтілді.

Ќызметкерлермен єдепті, науќастар мен туѓан-туыстарына ілтипаттыболды, ±жымда лайыќты ќ±рметке бμленді. Жас мамандардыњ бойынаж±мыс тєжірибесін дарытты, оларѓа науќастарды емдеу жμнінен д±рысшешім ќабылдауларына жєне практикалыќ даѓды-машыќтарын дамыту-ларына кμмектесті. Кішіпейілділігімен, ењбекс‰йгіштігімен ±жымныњ зорќ±рметіне ие болды.

Є.Т.Жетпісбаеваныњ ќайтыс болуына байланысты туѓан-туыстары менжаќындарыныњ ќайѓыларына ортаќтасып, кμњіл айтамыз.

М±хамбетов А.Б., Ещанов С.Е., Н±рм±хамбетов Ѓ.Т., Ж‰ндібаевМ.Ќ., Карплюк С.А., Мырзалиев М.И., Спанов Е.М., Єбенов А.Т.,Жа-ќыпов Б.Ш., Бекмаѓамбетов О.А., Дудник В.Ю., Дєуітбаев Е.К., Мои-сеев Ю.С., Белобржицкий И.В., Стельмах В.В.

μмір тєжірибесі дєлелдеді. Жербетінде латын єліпбиі барлыќсалада ќолданылатыны байќала-ды. Барлыќ дєрі-дєрмек атау-лары, математика, физика, хи-мия формулалары, кμптеген тер-миндер, мамандыќтарѓа ќатыс-ты ѓылыми єдебиеттер – бар-лыѓы да латын єліпбиімен бай-ланысты екенін байќауѓа бола-ды. Латын графикасын ќолда-натын барлыќ елдердіњ єліпби-індегі єріп саны тілдегі фоне-малар санынан єлдеќайда аз бо-луы да оныњ жетістігі болып та-былады.

Латын єрпіне кμшу – т‰бібір, тарихы ортаќ т‰ркі халыќ-тарымен жаќындастыра т‰сетініде мањызды факторлардыњ бірі.Олармен бірлесе отырып, гума-нитарлыќ ѓылыми-зерттеулердіжања сатыѓа кμтеруге м‰мкін-діктеріміз кμбейеді.

Єйгерім С¦ЛТАНОВА,±стаз.

игеретін болады. Єрине, біз тілмаманы емеспіз. Сондыќтан даболашаѓымызды байланысты-рып отырѓан єліпбиіміздіњ "ай-наласы ж±п-ж±мыр, кедір-б±дырсыз, теп-тегіс" болѓанынќалаймыз. Осы орайда к‰нікеше Ќазаќстан Республикасы-ныњ Президенті Н.Назарбаев-тыњ Жарлыѓымен бекітілгенќазаќ ќарпін латынѓа кμшірутурасындаѓы соњѓы ‰лгісі біз-діњ кμњілімізден шыќты. Б±лтіл білімі саласында ж‰ргенѓалымдарымыз бен маманда-рымыздыњ кμпшіліктіњ пікі-рімен санаса отырып, кемшілі-ктерді ескеріп, елеп, жасаѓанжања ‰лгісі біздіњ де болашаќ±рпаѓымыздыњ да кєдесіне жа-райды ѓой деп ойлаймын. Б±лєліпбидіњ техникалыќ термин-дері кμп ауыл шаруашылыѓысаласында ж‰рген біздерге декμп кμмегі болары сμзсіз.

"Ел – б‰гіншіл, менікі –ертењ ‰шін" деген екен ±лткμсемі Ахмет Байт±рсын±лы.Ќазір ќолѓа алып жатќан д‰-ниеніњ бєрі біз ‰шін емес, ке-мел келешек жолында жасалыпжатќан ауќымды іс деп білеміз.Олай болса, Елбасыныњ сын-дарлы саясатын ќолдап бірлік,білім, ењбекті ±штастырып,ортаќ межеге ќол жеткізугебірге атсалысайыќ дегім келе-ді.

Р.МЕШЕЛОВА,Ќостанай гуманитарлыќ

колледжініњ оќытушысы.


Газетте жарыќ кμрген оќырман пiкiрi редакция кμзќарасымен сєйкескеле бермейдi. Редакция оќырман хаттарына жауап бермейдi, оныќайтармайды. ‡ш компьютерлiк беттен асатын материалдарќабылданбайды. “Ќостанай тањында” жарияланѓан материалдардысiлтемесiз кμшiрiп басуѓа болмайды. Жарнама мен хабарландырулар-дыњ мазм±ны мен мєтiнiне жарнама берушi жауап бередi.

Редакция авторлар маќаласыныњ мазм±нына жауап бермейді.А – аќылы жарияланым.

Редакцияныњ мекенжайы:110000, Ќостанай ќаласы,Єл-Фараби дањѓылы, 90

Меншiк иесi: Бухгалтерия:54-99-88, 39-26-88

Компьютер орталыѓы:54-54-45

Корректура: 54-34-49

Бμлiмдер:

Меншiктi тiлшiлер:

Таралымы 9868. Тапсырыс 79. Нμмiрдiњ кезекшi редакторы Єлібек ЫБЫРАЙ.

“Ќостанай тањы” газетiредакциясы” ЖШС

Директор-Бас редакторЖан±заќ

АЯЗБЕКОВ

Директор-бас редактордыњ ќабылдау

бμлмесi: 54-12-66, факс: 54-99-69

Директор-бас редактордыњ

орынбасары: 54-84-44

Жауапты хатшы: 54-67-65

Бμлім редакторы: 54-79-68, 54-28-42Газет аптасына ‰ш рет шыѓады.Газет Ќазаќстан Республикасыныњ Инвестициялар жєне дамуминистрлiгiнде 22.11.2018 жылы тiркелiп, № 17374-Г куєлiгiберiлген.Газет “Ќостанай тањыныњ” компьютер орталыѓында терiлiп,беттелдi. Офсеттiк басылым. “Костанайполиграфия” ЖШСбаспаханасы.Мекенжайы: С.Мєуленов кμшесi, 16.Баѓасы келiсiм бойынша.

Ќоѓамдыќ-саяси, экономика: 54-79-68Єлеумет, білім, мєдениет: 54-28-42Социологиялыќ зерттеу орталыѓы:

54-53-21, 39-26-25Жарнама бергіњіз келсе: 39-26-88, 54-33-22

Арќалыќта: 7-55-91Аманкелдіде: 2-17-40Жанкелдинде: 2-10-75, 5-00-02Рудныйда: 8-714-31-2-72-56Сарыкμлде: 2-25-17

1 0 08 06 04 0

1 0 08 06 04 0

1 0 08 06 04 0

1 0 08 06 04 0

СинийКрасныйЖелтыйЧерный

2017 жылѓы 12 сєуірдегі Мем-лекет басшысы Н±рс±лтан Назар-баевтыњ "Болашаќќа баѓдар: ру-хани жањѓыру" атты баѓдарлама-лыќ маќаласы ќазаќстандыќтар-ды бір ±лт ретінде бірігуге, тари-хымызѓа бей-жай ќарамай, єротандасымызды жасына ќара-мастан патриот болуѓа шаќыра-ды, кμптеген нєрселерге жањаша,басќаша ќарауѓа ‰ндейді, ±лттыќсанамызды оятып, ой салып, бірхалыќ – бір ±лт ретінде ќалыпта-суѓа жетелейді.

¦лыларымызды ±мытпай, μмі-рі мен ќызметі ‰лгі боларлыќ т±л-ѓаларды дєріптеуге ‰йретеді. Б±лтаѓылымды ќ±жат ќазаќстандыќќоѓамныњ жањаша дамуына сер-пін берді.

М±ндай маќала уаќытында,дер кезінде шыќты, ±лтты жањ-ѓыртуѓа т‰рткі болды.

Осы маќалада Н±рс±лтан На-зарбаев: "...¦лттыќ салт-дєст‰рі-міз, тіліміз бен музыкамыз, єде-

биетіміз, жоралѓыларымыз, бірсμзбен айтќанда ±лттыќ рухы-мыз бойымызда мєњгі ќалуѓатиіс. Абайдыњ даналыѓы, Єуезов-тіњ ѓ±ламалыѓы, Жамбылдыњжырлары мен Ќ±рманѓазыныњк‰йлері, ѓасырлар ќойнауынанжеткен бабалар ‰ні – б±лар біздіњрухани мєдениетіміздіњ бір пара-сы ѓана", – деген еді.

¤сіп келе жатќан жастарѓа осыбаѓыттаѓы ж±мысты ж‰ргізудебілім мекемелерініњ алатын орныерекше.

Ќостанай ќалалыќ №11 ортамектебінде Елбасыныњ "Руханижањѓыру" маќаласын басшы-лыќќа алып, т‰рлі тєрбиелік мєнібар іс-шаралар μткізіп т±рады.

Ќостанай-Торѓай μлкесі тари-хын терењге тартќан талай оќи-ѓалар мен т±лѓалардыњ мекені.Соларды мектеп оќушыларынатаныту ‰шін т‰рлі іс-шараларжоспарланып, т±раќты т‰рдеμткізіліп т±рады.

Туѓан жерден т‰леп ±шќан кезкелген тарихи т±лѓа оќушыларѓа‰лгі. Отан ‰шін, халќы ‰шін жа-нын ќиѓан зиялылардыњ μміріжас буынѓа μнеге мен ѓибратќатолы, оны єр оќушы μз бетіншезерделеп терењірек тану ‰шінмектеп кітапханасындаѓы ќор-дыњ м‰мкіндігі мол. Ол ‰шінт±раќты ж±мыс істейтін ауќым-ды кітап кμрмесі ±сынылѓан.

¦лы т±лѓалардыњ μмірі менќызметі жастарѓа патриоттыќтєрбие берудіњ жарќын кμрінісіболмаќ. ¤ткізілетін барлыќ іс-ша-ралардыњ таѓылымдыќ мєні менмањызы зор. Сонымен ќатар жас±рпаќтыњ жан-жаќты болып же-тілуіне ыќпал етеді.

Аѓымдаѓы жылы да осы баѓыт-таѓы іс-шаралар μз жалѓасын та-уып, μткенімізден сыр шертетінмузейлерге экскурсиялар, басќада іс-шаралар жоспарланѓан.

Баќытг‰л Т¦РЫМОВА.

Ењбегімен кμпке танылды Ќ±ттыќтау – 60 жас!Ќ±ттыќтау – 60 жас!Ќ±ттыќтау – 60 жас!Ќ±ттыќтау – 60 жас!Ќ±ттыќтау – 60 жас!

Еліміздегі байырѓы оќу орын-дарыныњ бірі – μткен жылыќазаќтыњ ±лы ѓалымы ¤мірзаќС±лтанѓазинніњ есімі берілгенЌостанай мемлекеттік педагоги-калыќ университеті екендігібелгілі.

БИБІГ‡Л ¤ТЕГЕНОВА – БАЙЌАУ ЖЕЊІМПАЗЫ

‡стіміздегі жылы білім орда-сына 80 жыл толады. Ќазір ондакμптеген μз саласын жетік білетінбілікті ѓалымдар мен оќытушы-лар ењбек етіп келеді.

Солардыњ арасында педагоги-ка кафедрасыныњ мењгерушісі,

профессор, ѓылым кандидатыБибіг‰л Мазанќызы ¤тегенова-ныњ орны бμлек.

Талай ±стаздардыњ тєлімгеріатанѓан т±лѓа жаќында ‰лкен ќуа-нышќа бμленді. УниверситеткеЕлордамыз Астанадан ќуаныш-ты хабар жетті.

Ќазаќстан Республикасы Білімжєне ѓылым министрлігі ±йым-дастырѓан байќауда "Жоѓарыоќу орныныњ ‰здік оќытушысы"мєр-тебелі атаѓына ие болды.

Ол м±ндай ќ±рметке μзініњтынымсыз ізденісі, ењбекќорлы-ѓыныњ арќасында бμленді.

Сондай-аќ, аталмыш жоѓарыоќу орныныњ білікті маманы Вик-тория Данилова да осындай жетіс-тікке ќол жеткізді.

Біз Бибіг‰л Мазанќызы ¤теге-новаѓа алдаѓы уаќытта да мыќтыденсаулыќ, отбасында баќыт,ќызметінде шыѓармашылыќ та-быс тілейміз.

О.ОТЫНБАЙ¦ЛЫ.

Аманкелді ауданыныњ т±рѓыны Ж‡СІПОВАЖањылсын Оразќызын 20 ќањтардаѓы 60 жастуѓан к‰німен ќ±ттыќтаймыз. Ќ±дай ќосќан ќоса-ѓыњыз Берік аѓамызбен бір жастыќта ќартайып,Ержаныњыз бастаѓан ±рпаќтарыњыздыњ ќызыѓынкμре беріњіз демекпіз. Отбасыњыздыњ тірегі, бау-ырларыњыздыњ аќылшысы болып, єрдайым сый-лы ортада мєртебењіз биіктей берсін!

Тілеріміз – денсаулыќ жєне шаттыќ,Басќа лебіз, асыл сμз іздемелік...Арасында немере-шμбереніњ,Бар ќызыќќа батыњыз 100-ге келіп!Тілек білдірушілер: ініњіз Алмат, келініњіз Балзира.

Отанды с‰юдіњ негізі – мектепте

"Болашаќќа баѓдар: руханижањѓыру" баѓдарламасыныњ шењ-берінде, Ќазаќстан халќы Ассам-блеясыныњ ±лы даланыњ дєст‰р-леріне негізделген "Сарќыт" ќай-ырымдылыќ акциясы аясындажеке кєсіпкер Г‰лсім Сейтеновадемеушілік жасап, кμп балалы анаЄсел Саматованы азыќ-т‰лікпенќамтыды. Єсел ќазіргі тањдаЫ.Алтынсарин атындаѓы ортамектебінде еден жуушы. Жолда-сы Жалѓас осы мектепте от жаѓу-

шы. Отаѓасы мен отанасы 6 балатєрбиелеп μсірген. ¦лдыњ ‰лкеніжаќында ѓана Отан алдындаѓыборышын μтеп келді. Ал, ќыздыњ‰лкені Арќалыќ ќаласындаѓы ме-дициналыќ колледждіњ студенті,болашаќ дєрігер. Ќалѓан тμртбаласы аталмыш мектепте оќиды.Осындай игілікті іс-шара аудан-да жыл аяѓына дейін жалѓасатынболады.

Байбатыр НИЯЗБЕК¦ЛЫ. Жанкелдин ауданы.

Ќайырымдылыќакциясы

Елімізде айыпп±л кμлеміартты. Бірінші ќањтарданбастап жол кμлік ережесінб±зѓан ж‰ргізушілер μткенжылѓа ќараѓанда айыпп±лдыкμбірек тμлейді. Б±ѓан ай-лыќ есептік кμрсеткіштіњ 120тењгеге μсуі себеп болыпотыр.

2019 жылдыњ ќањтарынан Ќа-заќстан Республикасыныњ кейбірзањнамалыќ актілеріне μзгерісенгізілді. Ењ бастысы енді айлыќесептік кμрсеткіш б±рынѓысын-ша 2405 тењге емес, 2525 тењгеніќ±рады. Осыѓан байланысты зей-нетаќы, жєрдемаќы жєне таѓы

басќа єлеуметтік тμлемдер менайыпп±л санкциялардыњ бар-лыѓы да μзгеріске ±шырады.

– Жолда ж‰ру жылдамдыѓынмμлшерден асырѓан ж‰ргізуші-лер 12 мыњ 625 тењге айыпп±лтμлейді. ¤ткен жылы б±л б±зу-шылыќтыњ жазасы 12 025 тењгееді. Жолда ж‰ру ережесін б±зып,жаяу ж‰ргіншіге жол бермеген-дер 25250 тењге тμлеуге дайынболуы тиіс. Б±ѓан дейін 24050тењге болѓан, – дейді жол поли-ция ќызметкерлері.

Алайда, саќтандыру жμніндегікелісімге т±рмай, электрондыбазада деректері жоќ ж‰ргізуші-лер енді б±рынѓыдан екі есе кμпайыпп±л, яѓни 25 мыњ тењгетμлейді.

Айыпп±лдаркμлемі артты

Ш±ѓа ЌОЊЌАБАЙ

Жылу ќ±бырыжанды

Рудныйда жылу трассасы жа-нып, бір адам кμз ж±мды, деп ха-барлайды облыстыќ ТЖД бас-пасμз ќызметі.

Оќиѓа кеше кешке Рудныйќаласында болѓан. Ведомстводахабарлаѓандай, жылу ќ±быры-ныњ астында 10 шаршы метралањдаѓы ќоќыс μртенген.

"Оќиѓа орнынан жанып кеткенер адамныњ мєйіті табылды.Оныњ жеке т±лѓасы аныќталып

жатыр. Ал 1960 жылы туѓан ерадам (‰й-к‰йі жоќ кезбе) ќ±тќа-рылды. ¤ртенген ќоќыстардысμндіру ж±мыстары бір саѓатќажуыќ созылды", – деп т‰сінікте-ме берді облыстыќ ТЖД баспасμзќызметі.

¤рт саѓат 19:39-да толыѓыменсμндірілді. Оќиѓа орнына ТЖД-ныњ 9 ќызметкері жєне 2 арнайытехникасы ж±мылдырылды.

Екі адам уландыЌостанай ќаласындаѓы жеке-

меншік т±рѓын ‰йде екі адам иіс

тиіп ќайтыс болды. Б±л туралыоблыстыќ ТЖД баспасμз ќызметіхабарлайды.

Оќиѓа кеше кешкісін болѓан."Саѓат кешкі 20:15-те Ќостанайќаласындаѓы Путейская кμшесін-дегі 6-шы ‰йде 1953 жылѓы ерадам мен 1981 жылѓы єйел адамиіс тиіп, ќайтыс болѓан", – депхабарлады облыстыќ ТЖД бас-пасμз ќызметі.

Аталѓан оќиѓа бойынша сот-медициналыќ сараптама таѓай-ындалды.

Ш.АЊСАЃАНЌЫЗЫ.

Documents

16 ќањтар 2019 ж. сєрсенбі № 7 (18806)kostanaytany.kz/wp-content/pdf/2019/Nomer_007.pdf · 2019-02-08 · сандар – баскетбол жєне футбол