1805s SPEECH spreken publiek c - adccom.biz SPEECH spreken publiek c.pdf · Presenteren voor een publiek... Gelegenheidsspeech! Verschilt het eigenlijk allemaal zo veel van elkaar?

Speech! Spreken tot een publiek

1805s SPEECH! Spreken tot een publiek ADC commv © VEWA 2018

3

SPEECH! Spreken tot een publiek

met meer overtuiging en minder stress

Alphonse Degryse, ADC commv


Het copyright van deze publicatie is geregistreerd bij VEWA, Vereniging voor Wetenschappelijke en Educatieve Auteurs.

Gebruik van de inhoud door derden is vrij mits volledige bronvermelding.



4



5

Geachte vergadering...

Presenteren voor een publiek...

Gelegenheidsspeech!

Verschilt het eigenlijk allemaal zo veel

van elkaar?

Voor ons alvast niet.

In alle gevallen komen mensen samen

om in 'groep' informatie uit te wisselen

en op basis hiervan eventueel te

besluiten wel of niet iets te ondernemen.

Wist je trouwens dat symposion, een

chique naam voor een vergadering met

veel aanwezigen en gastsprekers, in het

oorspronkelijk Grieks betekent...: samen

drinken? En wij die dachten het

Bourgondisch vergaderen in Vlaanderen

te hebben uitgevonden!

Presenteren kan je leren

Trui Moerkerke schrijft in haar

voorwoord op Stilte! Ik spreek van Sylvie

Verleye het volgende: 'Voor veel

vrouwen is spreken in het openbaar iets

als parachutespringen. Waarom zou je

het uit vrije wil doen, zolang het

vliegtuig niet neerstort? Voor een publiek

staan en het woord nemen voelt

onnatuurlijk aan... De kernboodschap

van dit boek is hoopgevend: presenteren

kan je leren...

... Voor een publiek gaan staan en

springen, is veel minder een hachelijk

avontuur dan vrouwen veronderstellen.'

We willen niet feministisch doen, maar

het boek waaruit geciteerd wordt gaat nu

eenmaal over vrouwen aan de top. Ook

voor veel mannen is Het woord

nemen net zo goed een bange gedachte,

waarbij ze klamme handen krijgen,

puddingbenen en het koude zweet hen

uitbreekt.

We zullen je geen rad voor de ogen

draaien: niet iedereen is in de wieg

gelegd om, comfortabel in zijn vel,

voorbereid of bij verrassing het woord te

nemen voor een groep. Het maakt dan

overigens vaak niet eens uit of het om

bekenden gaat of vreemden, een

handvol mensen of een bomvolle zaal.

Daarmee vermindert onze overtuiging

niet dat je, ook al ben je geen

begenadigd spreker, of is Spreken voor

publiek echt je ding niet, iedereen in

staat is een fatsoenlijke presentatie

of Speech te houden.

Belangrijk hierbij is dat elke individuele

spreker zijn eigen groeiproces volgt: het

is niet belangrijk, en zelfs niet relevant

dat je zou spreken zoals..., maar wél dat

je morgen beter spreekt dan gisteren.

Daarom vertrekken we altijd uit wat nu

is: wat zijn jouw sterke punten, wat

maakt jou bijzonder en origineel als

spreker, welke on(der)gebruikte talenten

heb je? Iedereen heeft ze, het volstaat

er hard genoeg naar te zoeken.

Spreker in het voetlicht

Hoe hardnekkig de traditie ook moge

zijn, we geloven niet dat de

hulpmiddelen op zich de kracht van de

presentatie bepalen: een straffe

PowerPoint zal een kromme presentatie



6

niet recht trekken... Laat je daarom niet

uit de spotlights verdringen door bv.

PowerPoint en zijn alternatieven. We

hebben het vaak mee gemaakt dat

enkele spontane pennentrekken op een

flipchart meer zeggen dan een dia

waaraan uren voorbereiding is besteed.

(Verkopers noemen de techniek van die

enkele pennentrekken pencil selling).

Als we Sylvie Verleye mogen geloven is

PowerPoint alvast een van de meest

irritante elementen in al even

frustrerende vergaderingen en

presentaties.

Voor wie?

Dit programma is bedoeld voor iedereen,

want van iedereen wordt al 's verwacht

dat hij op een heldere en overtuigende

manier zijn verhaal doet, zijn mening

geeft, zijn presentatie houdt.

Natuurlijk richt dit programma zich

vooral tot mensen die dat regelmatig

doen, om den brode of in de vrije

tijd: vorming geven in een organisatie,

een spreekbeurt houden, een project

voorstellen, mededelingen doen of heuse

presentaties houden, een feestrede

geven op een receptie of een event... Je

kan in dit programma ongetwijfeld veel

opsteken over presentaties in het kader

van adviserend verkopen.

Door deze verscheidenheid is het

moeilijk om de juiste term te kiezen voor

deze presentaties; we gebruiken dus

alles een beetje dooreen: speech,

redevoering, presentatie... Natuurlijk

verschuiven accenten naargelang de

omstandigheden en het belang of de

ernst, maar in wezen blijven de

grondslagen, de factoren van

succes altijd dezelfde.

Wat niet?

We focussen in dit programma op de

persoonlijke vaardigheden van sprekers.

We zullen dus slechts oppervlakkig of

zelfs helemaal niet ingaan op het gebruik

van hulpmiddelen zoals PowerPoint of

Prezi, presenteren met een SmartBoard

of presenteren in een video conferentie.

Hiervoor bestaan specifieke

programma's.

We gebruiken in deze monografie wel 's

meer de naam PowerPoint. We hebben

het dan niet per se over de enige en

echte PowerPoint, maar hanteren de

naam als container voor alle mogelijke

alternatieve presentatieprogramma's en

eventueel andere hulpmiddelen. Veel

adviezen en opmerkingen gelden

namelijk niet alleen voor PowerPoint.

Mocht dat toch zo zijn, dan wordt dit

ongetwijfeld duidelijk in de tekst.

Sommige presentaties volgen een heel

specifieke wetmatigheid naar inhoud en

structuur. We denken bv. een

ElevatorPitches of Pesha Kucha

presentaties. Veel van wat hierna volgt is

ook in die presentaties perfect bruikbaar.

Wat we nochtans niet zullen doen is

aandacht besteden aan de

achterliggende regels om dergelijke

presentaties op te bouwen. Hiervoor

bestaan gespecialiseerde programma's.



7

Je moet niet wakker liggen van de vraag

zijn ze geïnteresseerd

maar wél van de uitdaging

hoe kan ik hen interesseren?



8

INHOUD

Deze monografie werd opgemaakt in MindManager 15



9

1 MINDER STRESS ....................................................................................................................... 11

2 HOE JE PRESENTEERT BELANGRIJKER DAN WAT? ...................................................................... 15

3 WELKE ROL BEN JE GEACHT TE SPELEN? ................................................................................... 23

4 PRESENTATIES ZIJN BEDOELD VOOR EEN PUBLIEK. HOU REKENING MET HEN! ........................... 27

5 GEGARANDEERD SUCCES ......................................................................................................... 33

5.1 Twee regels, drie factoren ........................................................................................................... 33

5.2 Nog meer retorische technieken en stijlfiguren .......................................................................... 36

5.3 Doe de VELCRO toets .................................................................................................................. 40

5.4 Belletjes ....................................................................................................................................... 41

5.5 Infotainment en actie .................................................................................................................. 43

5.6 Omgaan met applaus .................................................................................................................. 44

5.7 Hoe lang mag het duren? ............................................................................................................ 45

6 TEKST SCHRIJVEN MET DUIDELIJKE KERNBOODSCHAP .............................................................. 47

6.1 Algemene repetitie ...................................................................................................................... 57

6.2 Openers en inleiding ................................................................................................................... 58

6.3 Corpus, het verhaal ..................................................................................................................... 62

6.4 Tot besluit .................................................................................................................................... 66

7 OMGAAN MET PUBLIEK TIJDENS DE PRESENTATIE .................................................................... 69

7.1 Laatkomers. Het academisch kwartiertje .................................................................................... 70

7.2 Omgaan met vragen .................................................................................................................... 71

7.3 Omgaan met lawaaierige groepen .............................................................................................. 73

7.4 Opvallende deelnemers .............................................................................................................. 74



10

8 HULPMIDDELEN BIJ SPEECHES EN PRESENTATIES ...................................................................... 75

8.1 Eigen nota's en spiekbriefje ......................................................................................................... 75

8.2 Bord, flip of overhead .................................................................................................................. 78

8.3 Beamer, digitale Tv en smartboard ............................................................................................. 79

8.4 voorkom POWERPOINT 'poisening' ............................................................................................. 79

8.5 Technische storingen voorbereiden ............................................................................................ 82

9 BRONVERMELDING .................................................................................................................. 83

10 CHECKLISTS ............................................................................................................................ 89

10.1 'Ik ben goed...' ........................................................................................................................... 89

10.2 Algemene voorbereiding ........................................................................................................... 91

10.3 Tekst schrijven ........................................................................................................................... 93

10.4 Een spreker inleiden .................................................................................................................. 95

10.5 Tips voor PowerPoint ................................................................................................................ 98

10.6 Negen tips voor een boeiende nieuwjaarsspeech .................................................................... 99



11

1 MINDER STRESS

Iedereen heeft

talenten. Anderen

noemen ze

(kern)kwaliteiten. De

vraag is wat we ermee aanvangen, soms

zelfs of we onze talenten eigenlijk wel

kennen. We raden je dus aan op

ontdekkingstocht te gaan, op zoek naar

je eigen talenten. Sterker nog, vaak zijn

onze mindere kantjes gewoon kwaliteiten

waarin we zo overdrijven dat anderen er

last van krijgen. Valkuilen noemt Ofman

ze.

We willen graag vertrekken uit jouw

ondergebruikte kwaliteiten, en je een

beetje temperen waarin je overdrijft.

Wil je zelf een objectief idee krijgen over

waar je uit kan putten, dan kan deze

(Nederlandstalige) test je helpen op

http://keirsey.fastsimple.com/. De test

is gebaseerd op de MBTI test,

waarschijnlijk een van de meest

gebruikte persoonlijkheidstesten ter

wereld. MBTI wordt bv. ook vaak

aangewend bij vragen rond aanwerving,

carrièreplanning en promotie.

Reflexen onder controle houden.

Plankenkoorts

Er is een groot verschil

tussen spanning en zenuwen. Bij een

belangrijke presentatie leef je er echt

naartoe. Het moment van de

waarheid voel je steeds dichterbij

komen. En die extra spanning die je

voelt is alleen maar gezond. Je bent

scherper en in staat om te knallen vanaf

de eerste seconde van je presentatie.

Zelf ervaring ik die spanning dus juist als

een plezierig gevoel. Zenuwen,

daarentegen, geven een onplezierig

gevoel. Ze zijn verbonden aan twijfel en

onzekerheid: komt het wel goed?

Sommigen zien ook spanning als iets

negatiefs. Ze praten zich aan dat ze niet

op hun gemak zijn en dus geen goede

presentatie kunnen geven. Dat versterkt

alleen maar de twijfel en onzekerheid,

waardoor de zenuwen toenemen. En

omdat de presentatie dan minder goed

gaat, concluderen mensen dat de

zenuwen gegrond waren. En dus zullen

ze voor de volgende presentatie weer

zenuwachtig zijn.

Het enige wat we

moeten vrezen is de

vrees zelf

Franklin D. Roosevelt

Zelfbeheersing bewaren

Hoe voorkom je plankenkoorts, en hoe

krijg je het ter plekke onder controle?

Tijdens de voorbereiding

Versterk je zelfvertrouwen en positief

zelfbeeld tijdens de voorbereiding. Maak

's een lijstje 'Ik ben goed', met alles wat

een publiek te winnen heeft bij jou als

spreker: jouw kennis, jouw ervaring,



16

Houding

'Boven' wekt een gevoel van natuurlijk

gezag, autoriteit en leiderschap,

zelfbewustzijn en zelfvertrouwen. Het is

wat je doorgaans van sprekers, specialist

in hun domein, mag verwachten: zij

behoren de leiding te nemen in een

informatie of presentatie. Hun

zelfvertrouwen boezemt vertrouwen in

bij het publiek. Daarbij past een

'consistente' houding.

Sta recht (= groot, 'boven'). En wanneer

je staat: sta! We bedoelen, wiebel niet

van de ene voet op de andere, en maak

geen nutteloze of futloze

voetbewegingen: je hakken planten, je

voeten slepen...

Zorg voor enige dynamiek: beweeg, kijk

om je heen, maak een gebaar, ...

Beweeg met een ruime stap, en zet

stappen ook echt; niet steeds weer

aanstalten maken in een richting, en dan

terugkeren op je stap.

Hou ook je handen vrij en beweeglijk:

praat met je handen, druk iets uit. Men

heeft het wel 's over een 'open houding'.

Zo voorkom je meteen gewriemel aan je

kleren, of nonchalant met je handen in

de zakken staan. Voorkom in alle

gevallen constant wriemelen aan je

gezicht, je lijf, je kleuren, de meubels

om je heen: het is een indrukwekkende

etalering van onzekerheid. Niet

overtuigd, check dan deze even

http://www.adccom.biz/nl/calendar/hom

e/speech-spreken-tot-een-

publiek.aspx

Hou een pen, een spiekbriefje of een

pointer steeds in één hand; anders ga je

al snel in een krampachtige gesloten

houding. Voorkom materiaal in je hand

waarmee je kan 'click-clacken', zoals

sommige pennen of de dop van een stift.

Heb je een blad in de hand, plooi het dan

bij voorkeur tot de helft, zodat het niet

gaat trillen.

Afstand

Hou afstand van je publiek: wanneer

mensen zitten, en jij gaat op korte

afstand bij ze staan is het hoogteverschil

zo groot dat je

bedreigend 'boven' overkomt.

Adviseren tussen een 'ik' houding en

een 'samen' houding is moeilijk wanneer

het gaat om speechen. Doorgaans wordt

de 'ik' in dialoogvormen geassocieerd

met afstand houden, en het ontwijken

van overleg. Maar misschien staat de

spreker hier net in een specialistenrol

waarin dit soort 'ik' van hem verwacht en

aanvaard wordt. Hoe de tekst in zo'n

geval verloopt, kan je je wel voorstellen

(directief, eenduidig, onze ervaring

en mijn mening...). In lichaamstaal komt

hier al snel een (belerend) vingertje

opsteken. Soms is daar niks fout mee.

Is het de bedoeling te komen tot gedeeld

overleg, en gezamenlijke opinievorming,

dan zal deze 'ik' stijl mensen isoleren en

zelfs vijandig stellen. Een 'samen' stijl is

dan aangewezen, waarin het publiek veel

meer een stem krijgt, en de spreker een

uitnodigende moderator wordt. Wat

overigens niets afdoet van z'n

deskundigheid; alleen, hij gebruikt ze

anders. Sprekers die de uitnodigende

toer opgaan en een participatieve

presentatie houden zie je volle open

handen gebruiken, niet één vingertje. Ze

hebben een zachtere uitstraling, mensen

noemen ze wel 's charismatisch.

Stem

We hebben als mens grotendeels het

vermogen verloren om op basis van geur

te oordelen over de geschiktheid en

veiligheid van een omgeving, en bij

uitbreiding, van informatie. Zien kwam



17

dan als eerste zintuig op de voorgrond,

en horen sloot hier dicht bij aan. We

hebben het voor de duidelijkheid even

niet over wàt je zegt, maar wel hoé je

het zegt.

Een stem waaruit het natuurlijk

gezag, 'boven', blijkt is een stem die

duidelijk is ('loud & clear'). Zo'n spreker

articuleert, varieert z'n stemritme,

hoogte en volume, en gebruikt stiltes.

Deze stiltes zijn de vertaling van de

leestekens uit een geschreven tekst:

oefen je in het bewust gebruik van stiltes

om sleutelmomenten in de structuur te

laten horen (bv. de wissel tussen 2

paragrafen), en rust te brengen in de

tekst (waarvoor dienen anders ; : . ? !

enz.). Laat je stem na een paragraaf, en

zeker op het eind van je betoog

uitgalmen, vooraleer je de betovering

van je houding verbreekt. Denk maar

even dat je Pavaroti bent op het einde

van Nessun Dorma in het Opera House

van Syndey

(https://www.youtube.com/watch?v=VA

TmgtmR5o4)

Op hoeveel manieren kan jij het

volgende zeggen: de champetter zegt de

burgemeester is een ezel. Je mag de

leestekens zelf vrij invullen. Trouwens,

deze spreuk is veelzeggend wie de stiltes

beheerst (en de vragen stelt) beheerst

het gesprek.

Gebruik je stem rustig, roep niet, praat

niet hard, praat niet snel. Probeer niet

over anderen heen te roepen; gaat het

te luid, praat dan juist stiller. Na enkele

ogenblikken wordt de ganse groep

rustiger. Werkt het niet meteen? Zwijg

dan even en wacht af. Praat iets trager

dan gebruikelijk, in ritme en met cadans.

Dat legt klemtonen en klinkt krachtiger.

De mogelijkheden van de stem zijn zeer

persoonsgebonden. Het stemapparaat,

de larynx, is niet bij alle mensen

hetzelfde gebouwd. Er bestaan

verschillen in grootte, vorm en

skeletopbouw. Dit verklaart ook het

(deels) verschil tussen een mannen- en

vrouwenstem. De bouw van de larynx

bepaalt in belangrijke mate hoe sterk de

stem is. Bij een zwakke stem is er meer

kracht en spierspanning nodig om met

een gemiddelde luidheid te spreken en

om dit langere tijd vol te houden. Vaak

leidt dit tot overbelasting en verkeerd

gebruik van de stem. Heesheid,

pijnklachten en vermoeidheid bij het

spreken zijn het gevolg. Veel schrapen,

kuchen en hoesten is enerzijds het

gevolg van deze irritaties, maar

verergert anderzijds de klachten. Buik-

ademhalen helpt, roepen niet.

Integendeel, heb je een rumoerige

groep, probeer dan 's stiller te praten:

de kans is groot dat door de sociale

controle binnen de groep, leden van het

publiek zelf hun collega's zullen

aanmanen wat stiller te zijn.

Vooral in spreekberoepen zal een zwakke

stem tot problemen leiden. De stem

heeft dan te weinig draagkracht om les

te geven in rumoerige groepen; of de

stem laat het afweten bij (langdurig)

spreken in een grote ruimte. In sommige

gevallen brengt een bluetooth microotje

een oplossing.

Je kan ook overwegen een logopedist te

raadplegen. De logopedist zal de



35

meerderheid: de mens is een kuddedier.

Omdat presentaties zich in ons verhaal

afspelen voor een groep mensen, kan je

als spreker inspelen op het effect van

'groupthinking': zodra enkele schappen

geneigd zijn over de dam te gaan, gaat

de kudde al snel drummen om mee te

gaan. Vaak zitten in een groep 'informele

leiders'. dat zijn de mensen naar wie

anderen spontaan kijken wat zullen zij

doen, wat zullen zij zeggen? Krijg je

deze leiders op je hand, dan volgt de

groep gemakkelijker.

empathie en sympathie: al dekken beide

termen helemaal niet dezelfde lading,

toch noemen we ze hier in één adem,

gewoon omdat ze beide een aspect

belichten van het 'gevoel', de '-

pathie' tussen partijen.

Empathie is het vermogen om je in de

plaats te stellen van anderen. Laat je als

spreker blijken dat je redeneert vanuit

het standpunt van je publiek, en je met

hen identificeert in je redenering, dan

krijg je vertrouwen in ruil. Koplampen

plaatsen op het thema in de inleiding zet

je publiek meteen op scherp.

Sympathie heeft een echte

vriendschappelijke waarde: wanneer 2

partijen sympathiseren met hetzelfde

gedachtengoed, kan je elkaar natuurlijk

ook gemakkelijker overtuigen van

standpunten die steunen op dit gedeelde

gedachtegoed. Het zal voor een spreker

gemakkelijker zijn om mensen in een

gezondheidsclubje te overtuigen van het

belang van veggi eten, dan in een

bijeenkomst van Vlaamse

rundveehouders...

Pathos: passie en enthousiasme

Het zal niet moeilijk te begrijpen vallen

dat een spreker, zelfs al is hij een

topdeskundige in z'n vak, die z'n

boodschap brengt zonder enthousiasme,

z'n publiek ook niet 'warm' krijgt voor z'n

boodschap. Mensen spiegelen elkaar in

hun gedrag en emoties: een open,

energieke, bevlogen spreker werkt

aanstekelijk, en brengt een energieke

sfeer in z'n publiek. Saaie sprekers

verliezen al na enkele minuten de

aandacht van hun publiek, dat zich in het

slechtste geval trouwens tegen de

spreker zal keren: het wordt rumoerig,

lastig, of loopt gewoon weg.

Denk als spreker daarom ook na over

wat joù enthousiast maakt bij dit

onderwerp, en hoe je dit enthousiasme

op je publiek kan overbrengen.

Presentaties hebben een inhoudelijke

reden van bestaan, maar een mens

oordeelt ook met z'n hart. Daarom

gebruiken we wel 's de term

'infotainment' voor de mix van

inhoudelijke presentatie met een

passende sfeer/gevoel.

Al is er misschien nog een uitzondering:

slecht nieuws brengen doe je niet met

uitbundig enthousiasme. De regels en

ingezette retoriek zijn hier ànders.

Crisis- en slecht-nieuwscommunicatie

vallen buiten de scoop van deze

monografie. Misschien één tip: zet extra

in op empathie.

Infotainment is een mix van informeren

en entertainen. Hoe ernstig het

onderwerp ook moge zijn, enige passie

voor het thema, een vlotte stem en een

levendige lichaamstaal zijn belangrijke

instrumenten om de aandacht te

houden. Kijk maar 's naar de speech van

de Zwitserse president Schneider over

het belang van humor in geval van

ziekte

(https://www.youtube.com/watch?v=Z-

oQgY2oa6I)



36

In de geschiedenis van de welsprekendheid zijn veel grote namen elkaar opgevolgd:

Aristoteles, Cicero, Quintilianus, en, in recentere tijden o.a. Obama en Jobs.

Marcus Tullius Cicero schrijft in z'n Partitiones Oratoriae dat de spreker die van z'n publiek

wil bekomen

Docilem facere, dat ze gewillig zouden doen waar hij op aanstuurt,

zelf aandacht moet hebben voor

Attentum, aandacht van het publiek krijgen en behouden

Benevolem, de welwillendheid van het publiek voor zich winnen

We zullen in deze monografie

aandachtspunten ontwikkelen die je

helpen om

1. je publiek met minder stress tegemoet te treden

2. zelf de kracht van je overtuiging te voelen, en hierdoor ook aan overtuigingskracht te winnen

Dit programma draait om de persoonlijke

kracht van de spreker. Hulpmiddelen, in

de breedste zin van het woord, d.i.

middelen die buitend e persoon van de

spreker liggen, zullen slechts in de

marge en onvolledig aan bod komen.

5.2 Nog meer retorische technieken en

stijlfiguren

De klassieke, beroemde sprekers, zoals

Aristoteles of Cicero beheersten al de

kunst van het vatten van aandacht door

(onder andere) gebruik van stijlfiguren.

Geen wonder dus dat, op Wikipedia, de

zoekterm 'stijlfiguren' een lijst oplevert

van wellicht enkele honderden

voorbeelden, in veel gevallen met hun

klassieke benaming

(https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_

stijlfiguren).

Het Nederlands Debat Instituut

(debatinstituut.nl) specialiseert zich in

het ontwikkelen van de debatcultuur. We

ontlenen aan hun website dit verkort

overzicht van enkele populaire

stijlfiguren.

Effectieve stijlfiguren

Bron:

http://debatinstituut.nl/bibliotheek/overt

uigtips/item/serie-winnende-debattips-

deel-12-effectieve-stijlfiguren

<citaat> Obama, Rutte en Zuckerberg.

Wat hebben ze gemeen? Dat ze in

speeches altijd stijlfiguren gebruiken en

hun boodschap beter blijft hangen.

Daarmee luisteren ze goed naar de Oude

Grieken. Hier volgen een paar gouden

tips om zelf ook betere presentaties te

houden die overtuigen!



37

Dankzij deze stijlmiddelen kun je met

minder woorden meer zeggen. Jouw

boodschap wordt beter onthouden en je

verhaal wordt krachtiger. Het gebruik

van stijlfiguren is persoonlijk. Doorgaans

kunnen we ze aanraden bij alle soorten

debatten, toespraken en presentaties,

maar ze hebben ook te maken met

culturele dimensies. Een Amerikaanse

politicus zal zich vaker bedienen van

stijlfiguren dan zijn Nederlandse collega.

Toch zien we ook in Nederland gelukkig

een toename van de kennis over retorica

en debat en dit resulteert in meer

sprekers die experimenteren met

overtuigingskracht en dus gebruikmaken

van stijlfiguren. Wat ons betreft zijn

stijlfiguren een middel om soms droge

materie toegankelijk te maken. Dus ook

als je ‘van de inhoud bent’ en wars van

‘populisme’ en ‘oneliners’, raden we je

toch aan om eens naar de volgende

mogelijkheden te kijken.

Drieslag

De drieslag is een opsomming van drie

woorden, zinnen of zinsdelen. Het is een

moderne variant van wat de oude Grieken

de tricolon noemden. Dit stijlmiddel is nog

altijd populair, en niet zonder reden. Het

blijkt een zeer effectieve manier om je

voordracht krachtig, helder en overtuigend

te maken: zeg het simpelweg in drieën.

Want drie is een aantal dat beklijft, vooral

als er ook nog een cadans in te herkennen

valt.

Bloed, zweet en tranen

‘Government of the People, by the People, for

the People’ (Abraham Lincoln)

Wein, Weib und Gesang

Repetitio

Het regelmatig herhalen van dezelfde

woorden of zin draagt bij aan de

overtuigingskracht. Doe dit verspreid door

het betoog. Op deze manier hamer je een

boodschap in iemands hoofd.

‘Read my lips: no more taxes’ (George Bush sr.)

‘Yes we can’ (Barack Obama)

‘Voorts zijn wij van mening dat er een einde

moet komen aan de bio-industrie’ (Marianne

Thieme, als afsluiting van elk betoog)

Anafoor

Bij een anafoor beginnen meerdere zinnen

achter elkaar met dezelfde woorden. Dit

zien we vaak bij plechtige en belangrijke

toespraken.

‘Victory at all costs.

Victory in spite of all terrors.

Victory, however long and hard the road may

be.’ (Winston Churchill)

‘I have a dream.’ (Martin Luther King)

‘And the German will be sickened by us, and the

German will talk about us, and the German will



38

fear us. And when the German closes their eyes

at night and they’re tortured by their

subconscious for the evil they have done, it will

be with thoughts of us they are tortured with.

Sounds good?’ (Lt. Aldo Raine in Inglourious

Basterds)

Beeldspraak

Een van de krachtigste stijlfiguren is de

metafoor of beeldspraak. Metaforen zijn er

in veel varianten, maar in de kern komt

het neer op figuurlijk taalgebruik, waarbij

gebruik wordt gemaakt van de

interpretatie van de toehoorder. Met

behulp van de metafoor verlevendig en

illustreer je je betoog en kun je abstracte

begrippen door middel van beelden

concretiseren. Dit alles verhoogt de

helderheid.

Het was een draak van een film.

Deze situatie is een tikkende tijdbom.

En het belooft een hete herfst te worden

Chiasme

Een andere krachtige stijlfiguur is het

chiasme. Hierbij worden twee bij elkaar

horende zinnen gekruist. Qua

woordvolgorde en opbouw zijn ze elkaars

spiegelbeeld: ab, ba. De kracht van het

chiasme ligt vooral in het feit dat het bijna

poëtisch klinkt. Als je deze stijlfiguur wilt

gebruiken, geldt wel het adagium: in de

beperking toont zich de meester. Als je in

een gemiddelde toespraak drie chiasmen

gebruikt, kan het juist een averechts effect

hebben omdat het gekunsteld overkomt.

De overheid moet niet alleen zeggen wat ze

gaat doen, maar ook doen wat ze zegt.’ (Klaas

de Vries)

‘Je kunt een kind wel uit de oorlog halen maar

hoe haal je de oorlog uit een kind?’ (Warchild)

‘Let us never negotiate out of fear, but let us

never fear to negotiate’ (John F. Kennedy)

Retorische vraag

De retorische vraag is een bewering die

verpakt is in een vraag. De spreker die de

vraag stelt, manipuleert deze zo dat het

antwoord als het ware door de vraag heen

te zien is. Zo speelt hij in op de gevoelens

die bij zijn toehoorders leven: hij past zijn

betoog aan zijn publiek aan en dat is,

zoals we bij het hoofdstuk over ethos

zagen, een van de grondbeginselen van de

retorica.

Vind je het normaal dat je in Amsterdam

tegenwoordig op elke straathoek een gestolen

fiets wordt aangeboden?

Hoe vaak vind je nog de rust om eens een boek

te lezen?

Wie wil er niet elke dag filevrij naar zijn werk

rijden?



48

STAP 5: Definitief structureren

Zet de paragrafen in een logische en

begrijpelijke volgorde.

STAP 6: Opzoeken van informatie

Zoek gericht. Zorg voor actuele

informatie. Zorg dat de informatie

betrouwbaar is, zeker als je deze hebt

gevonden op

het internet.

STAP 7: Uitschrijven van de kern

Zorg ervoor dat de verschillende

paragrafen van de kern duidelijk

herkenbaar blijven.

De subpunten in een paragraaf moeten

zo vloeiend mogelijk in elkaar overlopen.

Plan samenvattingen na elke paragraaf

(zie hoofdstuk 6).

Streef naar eenvoud. Vermijd schrijftaal,

nodeloos lange of moeilijke woorden

en/of zinnen, ‘eigen’ woordgebruik,

dubbele ontkenningen, tang- en

kettingconstructies, overbodige

hulpwerkwoorden.

Let op de manier waarop je jouw publiek

aanspreekt.

Meer over het Corpus? Zie hierna in een

aanvullend hoofdstuk.

STAP 8: Uitschrijven van het slot

Hou je slot kort en kernachtig, en voeg

geen nieuwe informatie of argumenten

meer toe. Anders is het straks niet

duidelijk of dit nu het slot is dan wel een

deel van het corpus. Enkele

mogelijkheden voor een krachtig slot:

Start een samenvatting van wat

gezegd is.

Benadruk het belang Waarom was

dit onderwerp voor ù belangrijk,

omdat...

Wil je mensen overtuigen iets

te doen (Call to Action), sluit dan af

met een pakkende oproep. Sluit

anders af met een memorabele zin

waarin je jouw belangrijkste

boodschap nog eenmaal onder de

aandacht brengt. Bijvoorbeeld met

een drieslag.

Werk de overtuiging àf u zal na

deze presentatie ongetwijfeld nog

beter in staat zijn...

Geef een vooruitzicht, een blik op

de toekomst, of net niet; in dat

geval gebruik je bv.

een Cliffhanger.

Een beetje smeer glijdt beter u was

een dankbaar en intelligent publiek,

we kunnen dus 5' voor tijd stoppen.

Sla een brugje naar het volgende

thema op de agenda of het

programma.

En dan nog één keer krachtig en in

stilte aan- en rondkijken.

Bedank mensen voor hun

medewerking en actieve houding,

niet met woorden, maar met een

glimlach en een knikje van

wederzijds respect.



49

Stel een vraag aan het publiek in

plaats van te wachten op hun

vraag. Zo open je een debat.

2 Bijzondere afsluitmethoden zijn

de 'Drieslag' en de 'CliffHanger'. Zie

verder in de kadertekst.

Eindig altijd zo positief mogelijk.

Meer over besluiten? Zie hierna in een


STAP 9: Uitschrijven van de inleiding

Stel je voor aan het publiek.

Vertel waar je het over gaat hebben. Bij

een informatieve presentatie kan je het

doel van de presentatie vermelden. Bij

een argumentatieve presentatie is dit

niet altijd verstandig.

Geef het belang weer dat het publiek

heeft bij de presentatie.

Vertel hoe lang de presentatie gaat

duren (en hou je hier ook aan!).

Geef aan wanneer er vragen kunnen

worden gesteld.

Geef aan hoe de presentatie is

opgebouwd.

Meer over openers? Zie hierna in een


(STAP 10: Voorbereiden op vragen)

Bereid je voor op voor de hand liggende

vragen over uw presentatie.

Calculeer ook zelf in hoe je met vragen

wil omgaan, en deel dat mee bij het

begin van je presentatie: vragen

achteraf of tijdens de presentatie? Of de

eerste vragen opschrijven en tijdens de

pauze al bezorgen?

(STAP 11: Maak een spiekbriefje)

Spiekbriefjes zijn helemaal niet fout. Wat

wél fout is dat je het spiekbriefje gaat

aflezen terwijl men van je een speech of

presentatie verwacht. We hebben het

hier dus duidelijk niet over

aangekondigde 'lezingen'. Lees verder

op 'Eigen nota's en spiekbriefje'.

Samengevat: tekst ontwikkelen met

Brainstormmethode

1. Opstellen van de doelzin

2. Brainstormen

3. Groeperen van de brainstormpunten

4. Toetsen en selecteren

5. Definitief structureren

6. Opzoeken van informatie

7. Uitschrijven van de kern

8. Uitschrijven van het slot

9. Uitschrijven van de inleiding

10. (Voorbereiden op vragen)

11. (Maak een spiekbriefje)



50

Bijzondere afsluittechnieken: Drieslag en CliffHanger

Drieslag

Een beproefde methode om een speech goed af te sluiten is de Drieslag. Dat is een

opsomming van drie zaken die de kernboodschap goed kunnen versterken.

Met dit voorstel verminderen we onze kosten

stijgt onze winst

en kunnen we de concurrentie beter aan dan ooit!

Wie echt een memorabele drieslag formuleert, gebruikt alliteratie. Ook al

wordt hij al jaren niet meer gebruikt in de reclames van een Nederlands

biermerk, de meeste mensen kunnen de volgende zin nog wel

afmaken: Heerlijk, helder…

Waarom een opsomming van drie zaken beter is dan een opsomming van

twee of vier zaken, weten we niet precies. Het wekt de indruk van een

compleet, afgerond geheel; alsof de drie genoemde zaken de enige

mogelijkheden zijn.

Obama gebruikt aan de lopende band drieslagen tijdens zijn speeches. Zo zei hij tijdens zijn

conventiespeech in 2004 over terroristen: Deze vijanden moeten worden opgespoord, ze

moeten worden opgejaagd en ze moeten worden verslagen. Hiermee zette hij zijn punt veel

sterker aan dan als hij gewoon had gezegd: We moeten deze vijanden opsporen en

verslaan. Door zijn punt zo sterk aan te zetten functioneert het als een Claptrap – een

formulering die door sprekers bewust ingecalculeerd wordt om applaus op te wekken bij het

publiek.

CliffHanger

Een CliffHanger, letterlijk klippenhanger, is het open einde dat wordt gebruikt in verhalen die

in episodes worden verteld. Wie heeft bv. vroeger niet in spanning een week lang uitgekeken

naar het vervolg van een stripverhaal dat week na week in een tijdschrift werd verteld. Elke

laatste tekening van een blad vormde dan een nieuwe intrige dat je in spanning hield tot de

week erna.

Een van de bekendste CliffHangers uit de internationale literatuurgeschiedenis is het verhaal

van 1001 Nacht: Koning Shehreyar veroordeelde koningin Scheherzade ter dood, maar



61

doe een

confronterende

uitspraak waardoor je

spanning binnen het

publiek uitlokt,

een 'ja' en

een 'neen' kamp

creëert

PowerPoint is naar mijn mening het meest misbruikte instrument

in presentaties. PowerPoint zou verboden moeten worden.

geef een choquerend

cijfer

252 miljoen dollar is de prijs die we dagelijks betalen voor de

gevolgen van slechte PowerPoint presentaties

put uit de actualiteit

President Filipe Calderon van Mexico heeft deze morgen een

nieuwe windturbine gestart. Dit brengt ons meteen in het

onderwerp...

verras

doe iets onverwacht en buiten het thema, bv. wens iemand of de

ganse groep proficiat, noem de naam van een aanwezige, laat de

aanwezigen iets doen (recht staan...) enz., en leg vervolgens het

verband met het thema

haal de banden aan;

speel in op wat je

emotioneel deelt met

je publiek

breng een gezamenlijke (Lachen of stil worden?) herinnering tot

leven.

Kies voor een prettige herinnering wanneer het thema de positieve

toer op gaat, of voor een pijnlijke wanneer je het publiek

ingetogen wil maken.

stroop doet glijden

flatteer het publiek, bv. door beroep te doen op hun

(schijn?)kennis: doe alsof je er van uitgaat dat ze 'weten', terwijl

je heel goed weet dat dit niet zo is... u wist uiteraard al...

Een collega gebruikte in de jaren '80 altijd een reeks dia's ter ondersteuning. Er

was één lader die hij niet nodig had, maar wel met veel vertoon boven haalde, z'n

publiek aankeek en dan zij: voor u zal deze extra toelichting niet nodig zijn,

waarna hij de lader terug op borg.

anekdote

Een goede anekdote is kort, relevant en heeft een duidelijke

pointe.

Humor mag, maar hoeft niet. Met een treffend verhaal kun je ook

de aandacht trekken.

Persoonlijke anekdotes zijn prima, maar niet als je zelf de held

speelt.

Beter goed gejat dan slecht bedacht.



62

In de juiste emotie en houding

starten

Het gevoel die toehoorders hebben bij

een thema, maar zeker ook bij een

spreker, is bepalend voor hun

welwillendheid en vertrouwen ten

aanzien van wat komen moet. Bereid je

niet enkel voor op de inhoud van het

thema, maar vraag je ook ernstig af met

welk gevoel de deelnemers in je publiek

aanwezig zijn, en van welk gevoel je ze

in de loop van je presentatie wil

overtuigen.

Mensen die met vrees afwachten wat je

gaat vertellen kan je niet gerust stellen

door met een brede glimlach op het

podium te verschijnen, maar evenmin

door een onrust uit te stralen die nog

groter is dan wat zij zelf voelen.

Denk dus goed na over welke houding,

welke expressie op je gelaat, zelfs welke

kledij en welke opener best geschikt

zouden zijn om van start te gaan.

6.3 Corpus, het verhaal

Het corpus maakt de werkelijke inhoud

uit van wat je te vertellen hebt.

Doseer deze informatie, zorg dat ze

interessant is en blijft voor het publiek,

herhaal regelmatig wat hùn belang is.

Neem tijdig een rustpauze of zorg voor

een mentale onderbreking, denk aan de

concentratiecurve.

Hoe zorg je ervoor dat jouw publiek

aan je lippen blijft hangen?

Een gemiddelde volwassene kan zo'n 20'

de aandacht ononderbroken bij het

onderwerp houden. Vooral in gevallen

waar je presentatie langere tijd duurt,

zal het belangrijk zijn te zorgen voor

variatie, ontspanning, doseren, en

belletjes. Belletjes zijn aandachttrekkers;

we wijden er een afzonderlijk hoofdstuk

aan hierna.

Ook structuur is belangrijk: mensen

weten graag wat de context is van een

verhaal, hoe de aspecten onderling

verband houden, en hoe het logisch op

elkaar volgt.

Maak en hou ze nieuwsgierig

Mensen zijn van nature nieuwsgierig.

Wanneer de spreker er in slaagt deze

spanningsboog in stand te houden

blijven mensen ook aandachtig. Denk

maar aan het stripverhaal in een

weekblad: het laatste frame van deze

week maakt je weeral nieuwsgierig voor

het vervolg, en doet je dus het tijdschrift

van volgende week kopen.

Een CliffHanger heet dat dan.

Je kan dus een presentatie modulair

opbouwen, met op het eind van elk

hoofdstuk een teaser om ook het vervolg

te willen kennen.

Maar opgelet, het kan ook tegen je

werken... Je herkent het vast wel: je

begon met veel enthousiasme aan een

spannend boek. Maar al na twee

hoofdstukken kom je erachter dat het

tegenvalt. Het plot is voorspelbaar; de

personages niet herkenbaar. Je leest het

boek verder met tegenzin. Zo ook je

publiek.



63

Contrasten houden de aandacht vast

Steve Jobs was ongeëvenaard goed in

productpresentaties. Maar zijn beste

speech had niets met zijn producten te

maken. Dat was de speech die hij in

2005 gaf voor de afstuderende

studenten van Stanford University.

(neem een kijkje op Steve Jobs at

Stanford, https://www.youtube.com/wat

ch?v=Hd_ptbiPoXM). Wat opvalt aan die

speech is dat Jobs vaak een contrast als

stijlfiguur gebruikt. Met een contrast

koppel je twee tegengestelde begrippen

logisch aan elkaar. Enkele voorbeelden

uit deze speech:

You can’t connect the

dots looking forward; you can

only connect

them looking backwards

If I had never dropped out, I

would have never dropped in

The heaviness of being successful

was replaced by the lightness of

being a beginner again

Het mooie van deze stijlfiguur is dat het

eerste deel van je zin een opmaat is voor

wat komen gaat. Je toehoorders gaan als

het ware klaar zitten voor het punt dat je

gaat maken en… luisteren dus met extra

aandacht! Zo orkestreer je de aandacht

voor jouw belangrijkste punt met als

gevolg dat dàt punt beter blijft hangen.

Verras je publiek

Infotainment heeft iets van magie: als je

precies dát doet wat je toehoorders van

je verwachten, dan komt je boodschap

zelden aan. Met een beetje pech sukkelt

je publiek mentaal in slaap en dromen

mensen weg naar de vakantie die voor

de deur staat. Help je publiek een handje

om de aandacht erbij te houden door ze

verrassen!

Sta je bekend als een theoretisch

spreker? Neem eens een emotioneel

voorbeeld.

Sta je bekend als eigenwijs in

discussies? Geef eens onomwonden toe

op een (voor jou) onbelangrijk punt. Eén

voorbehoud bij deze tip: doe wel iets wat

bij je past. Kortom: blijf dichtbij jezelf,

maar doe iets wat jouw publiek absoluut

niet had verwacht!

Gebruik 'beeld'verhalen

'Visual Story Telling' is trendy.

De term verwijst in de brede zin naar het

overbrengen van informatie mits een

sterk gebruik van beelden en beeldtaal.

De vraag is: hoe kan je de informatie

beeldend ondersteunen? Welke tools kan

je hiervoor aanwenden?

Je zou kunnen

het echte 'ding' tonen of

demonstreren

simulaties, dummies en modellen

gebruiken. Je zou het beeld

gaandeweg kunnen opbouwen

(Lego-concept)

foto's, tekeningen, collages,

moodBoards en pictogrammen

inschakelen als afbeelding, en dat

via verschillende dragers: op

papier, op dia, in een PowerPoint of

ander presentatieprogramma, via

video... Met PaperFiftyThree

(https://www.fiftythree.com/) kan

je snel digitaal concepten schetsen

(Quick & Dirty)

louter werken met afbeeldingen, of

deze ook ondersteunen met tekst.

Wil je het volledige verhaal op één

of enkele didactische overzichten,

bv. 'Infographics'?



72

Herhaal de vraag voor het publiek. Het laat je even tijd winnen, is een kans om de vraag

te herformuleren in de termen die jou beter uit komen en betrekt de ganse groep. Ga alvast

niet in een 1/1 discussie; het publiek heeft hier niets aan en verdeelt zich gewoon uit massa

instinct in 2 kampen, eerder uit sympathie voor de kemphanen dan uit betrokkenheid met

het onderwerp. Liever verschillende oppervlaktevragen dan één dieptevraag. Dieptevragen

kunnen buiten de vergadering worden besproken (doe dat dan ook, je hebt het beloofd).

Ga er nooit van uit dat je het goed begrepen hebt, NAAA Never assume always

ask. Herformuleer de vraag in eigen woorden en naar je het goed uit komt. Dit heeft

overigens het voordeel dat de vraag niet een onderonsje wordt tussen beiden, maar dat de

ganse groep de vraag duidelijk hoort. Pas dus je focus aan: richt je tot de vraagsteller

wanneer hij zijn vraag stelt, richt je tot de ganse groep wanneer je de vraag herformuleert

Splits samengestelde vragen, beantwoord één per één.

Als het antwoord kort kan zijn, geef dan een antwoord, in het andere geval parkeer je de

vraag voor een later tijdstip of de pauze. Parkeer vrij theatraal: noteer de vraag in het zicht

van iedereen. Dit laat aannemen dat je het ernstig meent met de vraag. Verdeel de tijd, de

vraagsteller of die ene vraag hoeft jouw presentatie niet over te nemen

Is het een vraag waarop je eerder het antwoord hebt gegeven tijdens je presentatie, vermijd

dan reacties zoals zoals ik eerder heb gezegd... Want eigenlijk laat je hiermee verstaan dat

de vraagsteller niet goed heeft geluisterd, of misschien gewoon een domoor is. Niet zo best

Geef toe dat je iets niet weet, dit werkt ontwapenend. geef zo mogelijk dan wel een concreet

vooruitzicht of alternatief

Laat iedereen aan het woord. Sta niet toe dat één persoon de vergadering naar zich trekt.

Gebeurt dit toch, spreek dan zelf anderen aan met een vraag (waarschijnlijk over iets

ànders) of een standpunt, en betrek hen in een debat. Negeer hiermee professioneel de

dominantie van de opdringerige vraagsteller

Vragen tijdens of op het einde?

Uiteraard levert het een grotere

dynamiek en interactie wanneer de

vragen meteen kunnen worden gesteld.

Het vraagt dan wel de nodige discipline

de discussie kort te houden en zo de tijd

die nodig is voor de rest niet in het

gedrang te brengen. Het omgekeerde

dus van de bekende studententruc: één

vraag aan de Prof over zijn geliefd

onderwerp en een uur geen les...

Het kan best handig zijn als spreker om

afspraken te maken over hoe en

wanneer vragen worden gesteld of

gemodereerd. Deze afspraken kan je al

tijdens de opening mee geven aan het

publiek.

Het is dan weer zielig voor een spreker

wanneer hij het vragenrondje voor het

einde bewaart en er... geen enkele vraag

komt uit het publiek. Hier kan de

inleider/gastheer/organisator de spreker

uit de impasse helpen. Hiervoor zijn 2

klassieke methoden:

of inleider en spreker maken vooraf

afspraken over welke vraag door de

inleider wordt gesteld bij gebrek aan

vragen uit het publiek (sommige



73

sprekers hebben gewoon een lijstje

klaar...)

of de inleider noteert een paar

uitspraken tijdens het betoog van de

spreker en stelt hem hiermee als eerste

een vraag. Opgelet, laat de 'zaal' altijd

als eerste de kans zelf een vraag te

stellen. De gastheer komt als reserve.

De rondvraag

De rondvraag is een moment die veel

deelnemers aan de vergadering vrezen.

Ze waren niet van plan zichzelf zichtbaar

te maken of uit te komen voor

standpunten, en nu worden ze in hun

hemdje gezet. Zij die het dichtst bij de

spreker zitten vragen zich met vrees af

of het rondje wijzerszin of

tegenwijzerszin zal starten.

Anderen zien de kans schoon om even

uit de doeken te doen wat ze ervan

vinden. Misschien nemen ze gewoon de

presentatie van jou over.

Denk na over de mogelijkheid vragen op

papier te laten formuleren en vooraf of

tijdens de laatste pauze te laten

overhandigen. Je kan dan nog even

voorbereiden, nagaan of je de vraag niet

meteen kan integreren of 1/1

verduidelijking vragen alvorens in de

plenaire zitting te behandelen.

De rondvraag is een moment dat

extraverte mensen de kans geeft even te

ventileren, de introverte deelnemer

echter aan voelt als een bedreiging.

Bescherm de laatsten tegen de eersten.

Andere tips

hou je doel en je klok in de gaten,

maak afspraken over de maximale

duur van een interventie en hou je

er aan

laat de rondvraag even

voorbereiden. Zo vermijdt je dat de

enen de ideeën oppikken van de

anderen (en de laatste niets

origineel meer kan vertellen), en zo

vermijd je ook woordenkramerij

is het een overzichtelijke groep, ga

dan niet in een klokwijzervolgorde

tewerk en zorg voor een extra

stukje entertainment en verrassing.

Schrijf bv. alle namen op briefjes,

haal ze dooreen en laat dan

deelnemers aan het woord komen

in een aspecifieke volgorde

7.3 Omgaan met lawaaierige groepen

Maken de deelnemers echt veel

drukte? Het heeft geen zin je stem te

dwingen. Je kan beter meteen starten op

een volume waarvan je zelf weet dat je

dit comfortabel kan vol houden. De

sociale regulering in de groep zorgt er in

het grootste aantal gevallen wel voor dat

de deelnemers elkaar tot stilte aan

zetten.

Probeer ook niet gezag te bevestigen, de

aandacht te trekken of de controle terug

te winnen door over het rumoer heen te

roepen. Integendeel, is er groeiend

lawaai, ga dan stiller spreken, of zwijg

desgevallend, en kijk rustig even rond,

net zoals bij het begin van je

presentatie.



74

7.4 Opvallende deelnemers

Er zullen altijd wel mensen zijn die voor

een of andere merkwaardige reden bij

ons in het oog springen: door hun kledij,

hun gedrag, hun gestalte, hun

voorkomen...

Het kan behoorlijk lastig zijn om niet

constant in die ene richting te kijken.

Omdat we eigenlijk ook niet goed om

kunnen met 'niet denken aan...' is het

beter om zelf actief te letten of je

voldoende beweegt, en opzettelijk ook in

andere richtingen kijkt: kijk bewust

(ook) naar mensen elders in het publiek,

en praat echt een ogenblik met ze, als

zaten ze daar alleen. Zo spreid je de

aandacht.

Kijk natuurlijk van tijd tot tijd naar die

ene persoon die je aandacht zo aan

zuigt; anders gaat hij straks misschien

nog meer z'n best doen om in je kijkveld

te komen.



75

8 HULPMIDDELEN BIJ SPEECHES

EN PRESENTATIES

Het is een zalig gevoel te weten dat je

de vergadering overtuigend en stevig

kan toespreken met, ter ondersteuning,

enkel de paar nota's die je zelf hebt

gemaakt: je bent niet afhankelijk van

derden, niet van technologie, niet van

elektriciteit of internet... Straks geen

internet, de beamer die niet werkt, het

scherm te klein of de zaal te groot?

Maakt allemaal niet uit: het gaat om wat

jij te zeggen hebt, zelden om de prentjes

die je komt tonen.

Heb je hulpmiddelen, zoals PowerPoint

nodig, probeer dan maximaal alle

materiaal offline bij te hebben, en liefst

op 2 onafhankelijke dragers, bv. Pc en

USB.

Hulpmiddelen zijn wat ze

zijn: hulpmiddelen. Ze zullen nooit van

een middelmatige presentatie een succes

maken, van een slecht origineel maak je

geen overtuigende kopies.

Toch zijn hulpmiddelen natuurlijk wel

nuttig en belangrijk. Ze kunnen een

gedegen versterkend effect hebben, en

je mag ze dus niet zo maar weg wuiven.

Ben je van plan gebruik te maken van

complexe technische snufjes die

voorhanden zijn in de vergaderzaal, test

ze dan tijdig uit of vraag of er technische

assistentie beschikbaar is. En weet bij

voorbaat, als de vergadering om 13u30

begint en je stelt op om 13u00... Is de

technieker in lunchpauze! Je moet het

maar mee maken dat de beamer je dia's

links/rechts gespiegeld projecteert,

behoorlijk spannend, maar écht

meegemaakt.

8.1 Eigen nota's en spiekbriefje

Natuurlijk betekenen je nota's een steun

voor je.

Natuurlijk mag je nota's of een

spiekbriefje gebruiken. Ik heb er geen

probleem mee dat een spreker,

voorzitter enz. op deze of een andere

wijze een spiekbriefje maakt, en ik heb

hierover zelf nooit enige negatieve

reactie gekregen van het publiek, noch

uitdrukkelijk, noch verdoken. Doe er dan

ook niet geheimzinnig over en gebruik

het gewoon, zichtbaar maar kort. Je mag

het, een uitzondering niet ten na, niet

staan aflezen; om je daarvoor te

behoeden hebben we een eenvoudig

redenaarstrucje:



80

overhead, en sinds het populariseren van

de computer en het algemeen

beschikbaar worden van de

beamer...: PowerPoint. PowerPoint

bestaat al sinds de jaren '80 onder de

naam Presenter, maar kreeg zijn

definitieve naam pas in '87, het jaar

waarin Microsoft Forethought kocht, het

bedrijf dat Presenter ontwikkelde.

PowerPoint, en vergelijkbare

programma’s (zoals Keynote, Corel,

Impress, Lotus/Symphony en het

recente Prezi) is een bijzonder krachtige

tool, die bovendien bulkt van de

grafische en special-effectopties.

We hebben een haat-/liefdeverhouding

met PowerPoint en alle gelijkaardige

presentatieprogramma's.

PowerPoint lijkt onvermijdelijk te zijn in

elke presentatie. Er worden zoveel

fouten gemaakt bij het gebruik, en er

wordt zo veel ergernis veroorzaakt bij de

deelnemers dat we het verantwoord

vonden om PowerPoint in een

afzonderlijk hoofdstuk te behandelen.

We willen hiermee geenszins

benadrukken hoe onmisbaar PowerPoint

is, maar vooral welke hypotheek het kan

leggen op een presentatie. Een

presentatie die niet een beetje staat

zonder PowerPoint komt niet goed met

PowerPoint!

Vergeet op geen enkel moment

PowerPoint maakt geen presentaties,

het presenteert dia’s

Matt Thornhill, Directeur Audience First



81

Sylvie Verleye vroeg in haar boek Stilte,

ik spreek! aan 30 vrouwen aan de top

wat hun top-3 is van storende elementen

in een presentatie. Dit was het antwoord

Nog niet overtuigd? Neem dan nog een

kijkje op

http://www.slideshare.net/thecroaker/d

eath-by-powerpoint

10 Tips voor een vloeiend PowerPointgebruik als hulpje

Monitor binnen

handbereik

Zorg er zo mogelijk voor dat je de Pc binnen handbereik hebt, met het

scherm naar jou toegekeerd. Je kan dan zelf beslissen over de

projectie, en moet alleen maar naar het grote projectiescherm kijken

op het moment dat het moment dat je iets wil aanduiden in de dia

PowerPoint is een

beeldinstrument

PowerPoint is gemaakt om prentjes te tonen, niet om teksten te

projecteren. Heb je de keuze, kies dan voor beeld.

Moet het in tekst: kies dan korte woorden, een lettergrootte van

minstens 32, en liefst ongeschreefte letters, type Arial, Helvetica,

Calibri of Verdana

Eén boodschap per

nieuwe dia

Maak de dia's niet complex: voeg telkens één nieuwe informatie toe

aan de vorige, en bouw zo laagjesgewijze de opeenvolgende dia's op

7% van de Belgen is

kleurenzwak

De cijfers wisselen nogal, maar algemeen wordt aangenomen dat

alleen al het groen/rood onderscheid aangetast zou zijn bij 5% van de

mannen, en tot 1% van de vrouwen. Let er dus op dat kleurcontrasten

niet altijd duidelijk maken aan je publiek wat je net gezegd wil krijgen

Alle aandacht bij de

spreker

Toon even de dia waarover je het wil hebben op het geschikte

moment, en zet daarna het scherm op zwart (afhankelijk van de versie

CTRL+Z, Fn+Z toets voor Nederlandstalige, +B toets voor Engelstalige

programma's) en richt de volle aandacht opnieuw op jezelf. De

volgende dia is dan meteen zowel een signaal naar een nieuwe

paragraaf/hoofdstuk in het betoog als een aandachtstrekker.

Documents

1805s SPEECH spreken publiek c - adccom.biz SPEECH spreken publiek c.pdf · Presenteren voor een publiek... Gelegenheidsspeech! Verschilt het eigenlijk allemaal zo veel van elkaar?