Fakultet za turizam, MTS – Montenegro Tourism School Bar - Montenegro

Predmet:

TURISTIČKE AGENCIJE 2012/1.

Doc. dr Silvana Đurašević silvanadj@t-com.me

Nastanak i razvoj turističkih agencija, njihovo mjesto i uloga na turističkom

tržištu

silvanadj@t-com.me

AKTIVNOSTI TURISTIČKE AGENCIJE

Od svog nastanka polovinom 19-tog vijeka, turističke agencije su prvenstveno obavljale aktivnosti u oblasti posredovanja u turističkom prometu.

To su aktivnosti :pružanja brojnih informacija o samom putovanju, obezbjeđenje karata za prevoz, rezervacija smještaja , ishrane i drugih potrebnih usluga.

PUTNIČKA AGENCIJA – TURISTIČKA AGENCIJA

o Prvobitni naziv putničke agencije nastao je iz njihovog poslovanja, prvenstveno vezanog za organizovanje putovanja.

o 50-60-tih g. XX vijeka do danas ide u pravcu jačanja nove uloge agencije kao organizatora turističkih putovanja, i sve češće se koristi izraz turistička agencija, što je u suštini i njihovu ulogu u savremenim uslovima.

o Obzirom da putničke agencije obavljaju veliki dio posla i za putovanja koja nemaju turistički karakter, kao i da je putnik širi pojam od turiste, češće je u upotrebi izraz putnička agencija ( Travel Agency, Reiseburo, Agenzia di viaggio...)

ORGANIZOVANJE TURISTIČKIH PUTOVANJA

o Nova uloga agencija javila se kao rezultat interesa nosilaca turističke ponude, prije svega hotelskih i saobraćajnih preduzeća, kojima je znatno olakšan plasman sopstvenih kapaciteta.

o Brojne su prednosti bile i za potrošače-turiste, kako u pogledu organizovanja samog putovanja, tako i u pogledu cijena koje su bile niže.

o Iako je posrednička funkcija agencija i dalje važna, prvorazredni značaj dobija uloga organizovanja turističkih putovanja

DEFINICIJA TURISTIČKE AGENCIJE

„Putničke ili turističke agencije mogu biti različitih vrsta, a bave se organizovanjem i prodajom usluga vezanih za putovanje.“ (J. Pergar)

Thomas Cook – PRVA TURISTIČKA AGENCIJA Prvo putovanje, Thomas Cook, 1841. Putovanje sa pripremljenim programom, 570 učesnika Od 1845. organizuje putovanja na potpuno komercijalnoj bazi i zaključuje

ugovor sa Midland željeznicom i osniva i svoju putničku agenciju. Organizuje poslovnice širom Engleske, kasnije i u drugim evr. zemljama Saradnja sa Midland želj. omogućila mu je i dobijanja koncesije za prodaju

željezničkih karata za evropske zemlje i SAD. Kao vlasnik štamparije izdaje prvu brošuru za put za Liverpul 1855-organizuje prvo grupno putovanje ka Evropi-izložba u Parizu 1866-prvo prekomorsko putovanje za SAD i Kanadu 1869 –nove destinacije prema Africi, Egipat i Palestina-otvaranje Sueckog

kanala 1872- prvo putovanje oko svjeta u trajanju od 220 dana po cijeni od 200

funti.

PARTNERSTVA I INOVACIJE U POSLOVANJU Partnerstva:o hoteli, željeznice, brodske kompanije... Inovacije u poslovanju:o Uvodi jedinstvene instrumente u poslovanje:

1868, sistem hotelskih kupona - plaćanje hotelskog smještaja i ishrane - preteča vaučera.

Dobijanje fiksnih cijena u različitim hotelima, a od 1895. ovaj sistem je prihvaćen u blizu 2000 hotela širom svijeta.

1874, Circular Note „kružna novčanica“, preteča putničkog čekaTuristički vodiči za grupna putovanjaPrvih vidova štednje za turistička putovanja

THOMAS COOK DANAS 1931. pripajanje sa željezničkom kompanijom Wagon LitsTokom II Svjetskog rata agencija prelazi u državno vlasništvo, a

1972, prodata Midland banci1992. banka prodaje Thomas Cook njemačkom turoperatoru

LTU (14%) i većinskom vlasniku banci Westdeutsche Landesbank. U narednom periodu dolazi do brojnih kupoprodajnih transakcija s njemačkim dominantnim kapitalom.

Thomas Cook danas ima globalnu orijentaciju sa prodajnom mrežom od preko 3000 poslovnica u više od 100 zemalja svijeta, sa preko 10.000 zaposlenih i ima vodeću ulogu u distribuciji putničkih čekova, i učešće na svjetskom tržištu od 30%.

Thomas Cook Group

SAD I TURISTIČKE AGENCIJE

Prva turistička agencija bila je American Express, koja je dala veliki doprinos u razvoju instrumenata plaćanja u poslovanju putničkih agencija.

Kompanija Henry Wels, koja se bavila prevozom vrednosnih pošiljki, 1850. mjenja ime u AE i bavi se poslovima prevoza putnika.

Posebno je značajnu ulogu odigrala u uvođenju putničkog čeka u turističko poslovanje, a danas je ime AE. vezano za jednu od najrasprostranjenijih kreditnih kartica.

Agencije Thomas Cook i American Express odigrale su najznačajniju

ulogu u razvoju sistema plaćanja u turizmu, posebno primjene jedinstvenih instrumenata bezgotovinskog plaćanja (putnički ček , kreditna kartica, vaučeri i ostali standardizovani obrazci)

OSTALE ZEMLJE I TURISTIČKE AGENCIJE

o SKANDINAVIJA – 1850, zatim NJEMAČKA, FRANCUSKA, ITALIJA, BELGIJA, ŠVAJCARSKA – Kuoni, 1908; AUSTRIJA;

o Zemlje Centralne i Istočne Evrope – MAĐARSKA – Ibusz, 1902;o ČEHOSLOVAČKA – Čedok, 1920; POLJSKA – Orbis, 1923; RUMUNIJA –

Karpati, 1928; SSSR – Inturist, BUGARSKA- Balkanturist, 1937.o Van Evrope i Sjeverne Amerike, razvoj je sporije tekao:o AZIJA – prva turistička agencija osnovana je u INDIJI- Bombaj i JAPANU –

Japan Tourist Bureau, početkom XX vijekao U Južnoj Americi – prva turistička agencija osnovana je u BRAZILU, Rio de

Žaneiru, 1928. U periodu između dva rata dolazi do polarizacije na velike, državne agencije i

brojne male, u porodičnom vlasništvu.

NASTANAK I RAZVOJ TA. KOD NAS 1.

o 1923. prva putnička agencija Putnik u Beogradu- akcionarsko društvo, sa državom kao glavnim akcionarom. Bavio se:

komercijalnim poslovima i poslovima od opšteg državnog interesa (opšta turistička propaganda, zastupnik željeznice u inostranstvu...)

Imao je mrežu od 38 poslovnica i biletarnica pred II Svj. rat

1951. dolazi do decentralizacije društvenog sistema u tadašnjoj YU, što dovodi do promjene u organizacionoj šemi Putnika.

Filijale dobijaju veću samostalnost i tako nastaju:• ATLAS – DubrovnikKOMPAS-LjubljanaDALMACIJATURIST- SplitKVARNEREXPRESS-Opatija

NASTANAK I RAZVOJ TA. KOD NAS 2.

1965. posle privredne reforme dolazi do intenzivnog razvoja turizma, domaćeg i inostranog:

• Liberalizacija spoljnotrgovinskog poslovanja• Ukidanje ograničenja o odlasku naših građana u inostranstvo

• Tada se osniva veliki broj TA, a osnivači su i iz drugih djelatnosti:vazdušnog saobraćaja (JAT osniva turoperatora JAT- Air Lift), željezničkog (Kola za spavanje i ručavanje- KSR)drumskog saobraćaja (Lasta- Beograd, Centrotrans-Sarajevo,

Alpetour- Škofja Loka...)spoljne trgovine- Inexturist (Interexport- Bgd.) i Yugotours (Generalexport- Bgd.)

NASTANAK I RAZVOJ TA. KOD NAS 3.

70-80-tih postignuti su najbolji rezultati kako u receptivi, tako i u inicijativi

Yugotours prednjači, a 1990. Yugotours London je postigao najbolje rezultaze i realizovao preko 370.000 paket aranžmana

Hrvatska naftna kompanija INA osniva turoperatora Inatours (Bemex)Do 1990. ostvarivani su pozitivni rezultati u organizovanom

turističkom prometu na području Crne Gore i Srbije.Dalje kretanje agencijskog poslovanja u velikoj mjeri je bilo uslovljeno

procesom privatizacije, kada se formira veliki broj malih agencija, čak preko 1500. 

ULOGA TA

oUloga TA na turističkom tržištu je da se javljaju kao specijalizovani privredni subjekti koji savjetuju, informišu, posreduju kod obezbjeđenja usluga potrebnih tokom putovanja, a stvaraju i specifičan proizvod (paket-aranžman), koji zadovoljava potrebe turističkih potrošača.

o Drugim riječima, glavni zadatak i uloga TA je povezivanje brojnih privrednih i neprivrednih subjekata na strani turističke tražnje i turističke ponude.

OSNOVNE FUNKCIJE TA

Posrednička

Organizatorska

Informativno-savjetodavna

Propagandna

FUNKCIJA POSREDNIKA

davanje informacija o svim vrstama ponuđenih usluga

obezbjeđenje usluga smještaja na bazi rezervacije ili drugih oblika saradnje sa hotelima i drugim vrstama smještaja

obezbjeđenje usluga prevoza, po pravilu na osnovu posredovanja u prodaji karata u svim granama saobraćaja

ponuda turističkog aranžmana pri čemu se javlja kao posrednik u plasmanu putovanja organizatora turoperatora, ali na zahtjev klijenata može i sam organizovati aranžman.

Obavljajući posredničku funkciju TA obavlja funkciju prodaje, za šta naplaćuje proviziju.

FUNKCIJA ORGANIZATORA

U povezivanju turističke tražnje i ponude agencija dobija novi kvalitet - a to je izrada sopstvenog proizvoda - paket aranžmana

Uloga TA kao organizatora putovanja postaje bitno obilježje turističkog tržišta nakon II svjetskog rata.

Organizatori putovanja koriste TA. kao kanal prodaje za sopstvene proizvode - paket aranžmane

TA imaju značajnu funkciju prodavca na malo, tzv. ritejlera.

INFORMATIVNO-SAVJETODAVNA FUNKCIJA

o Velike TA kao Thomas Cook i AM. EX. imaju posebne službe za pribavljanje i distribuciju informacija potrošačima.

o Danas se sve više koriste izvori putem novih IT, posebno u ažurnosti, bukiranju karata, turističkih aranžmana, rezervacija hotelskog smještaja.

Stoga se TA najčešće javljaju kao korisnici rezervacionih sistema organizatora putovanja i avio kompanija.

Avio kompanije su prve razvile svoje rezervacione sisteme CRS-e i GDS-e, koji su od velike važnosti u distribuciji turističkih usluga uopšte.

Veliki turoperatori su takođe razvili jedinstvene rezervacione sisteme. Najpoznatiji su:

Start- NjemačkaEsterel-FrancuskaTraviaaustria- AustriaSmart- Švedska

PROPAGANDNA FUNKCIJA

o Veliki turoperatori se javljaju kao kreatori turističke tražnje obzirom da ulažu velika sredstva u propagandu.

Neki evropski TO su više doprinjeli povećanju inostranog turističkog prometa u pojedinim zemlama, nego zvanični nosioci opšte informativno propagandne djelatnosti.

Najčešće, uspješnosti radi privredni subjekti sa destinacije kao i država participiraju u zajedničkim propagandnim aktivnostima sa organizatorima putovanja na za njih značajnim tržištima.

 

NASTANAK I RAZVOJ TA. NJIHOVO MJESTO I ULOGA NA TURISTIČKOM TRŽIŠTU

Hvala na pažnji!

silvanadj@t-com.me