онцлох

улс төрАн-ын бүлгээс боловсруулсан УИХ өөрөө тарах төслийг дэмжиж 12 гишүүн гарын үсэг зуржээ. Б.Чимидийн нэрэмжит шагналыг доктор, профессор Х.Сэлэнгэ хүртлээ. УИх дахь бүлгүүд өнөөдөр ЗТХ-ийн сайд Я.Содбаатарыг чөлөөлөх асуудлыг хэлэлцэнэ. Ардчилсан нам шинэ үзэл баримтлалаа гишүүдэд танилцуулах аяныг эхлүүлнэ.

эдийн засагЭТТ “Чалко” компанид нэг тонн нүүрсийг $63.32 –оор нийлүүлж эхэллээ.Монгол, хятадын худалдааны эргэлт жилд 30%-иар нэмэгдэж байна. “оюу Толгой”-н гүний уурхайн хөрөнгө оруулалт $2.2 тэрбумд хүрчээ. Топ 20 индекс 1.08 хувиар буурч, 21531.32 нэгж болжээ.

нийгэмУДШ-ээр хянуулсан иргэний болон эрүүгийн хэргийн тоо өсчээ. Ерөнхийлөгчийн зарлигаар ХААИС-ийг “Хөдөлмөрийн гавьяаны улаан тугийн одон”-гоор шагнав. нИТх-ын тэргүүлэгчид аюултай хог хаягдлын цэгийг баталж чадсангүй. нийслэлийн хэмжээнд амраагүй байгаа хувийн гурван сургуульд мэдэгдэл хүргүүлжээ.

дэлхийАнУ “Умард урсгал 2” төслийг дэмжсэн Германы компаниудад хориг тавихаар сүрдүүлэв. АнУ-ын Ерөнхийлөгч 2018 онд үл хөдлөх хөрөнгийн худалдаагаар $35 саяыг оллоо. Японы олимпийн хорооны тэргүүнийг авлига авсан хэрэгт Франц улс сэжиглэж байна. Huawei компани тагнуулын хэргээр Польшид баривчлагдсан ажилтнаа халлаа.

улаанБаатар2018.01.14

ҮҮл Багасна

-18° -26°

Цаг агаар

ЦАГ АГААРЫН ДЭЛГЭРЭНГYЙ МЭДЭЭЛЛИЙГ 8 ДУГААР НҮҮРЭЭС УНШИНА УУ.

21531.32

(нэгжээр)

10,000

15,000

20,000

25,000

30,000

Топ 20 индекс

2019.01.14, даваа ~ №008 (1060) YНЭ: 1000₮~ Соёлт хүНий өглөө СоНиН уНшихааС ЭхЭлдЭг ~

ЗГМ

Монгол ардын сургаал үг

Төр хяналт тавьж, зохицуулалт хийхээс өөрөөр бизнест орох хэрэггүй

Аюултай хог хаягдал булах газар дахиад л "олдсонгүй"

Төрийн өнөөгийн байдал нийгмийн сэтгэл зүйг тогтворгүй болгож байна

Бид утаа их байна гэж шүүмжилдэг атлаа үүний эсрэг тэмцэж чадсан уу.

Төр бизнес эрхлээд бусад хувийн бизнестэй өрсөлдөөд байвал эдийн засаг тэлэхгүй.

Манай улс 1960 оноос хойш аюултай хог хаягдлаа хуримтлуулжээ.

Үрээ даага өсөж унаа залгах, үр хүүхэд бойжиж өрх залгах

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©0 1 0 6 0

FULL ENGLISH PAGE INSIDE > 7> 6> 2 > 4

ubinfo.mnбҮРЭЛДЭхҮҮНкоМпАНИ

The official gazeTTe

Жилд уушгины хатгаагаар нас барсан хүүхдүүдээс 12.5 дахин олон үрс эхийнхээ хэвлийд хүн болж чадалгүй буцаж байна. Манай улсад өсөлтгүй жирэмслэлт жилд 5000 орчим бүртгэгдэж буйн цаана 5000 хүний алтан амь, мөн төдий тооны үрээ алдаж шаналсан эцэг, эх бий. 3

С.Батсайхан / ЗГМ©

аМ.ДОЛЛар ЮаНЬ рУБЛЬ

2666.14 395.17 39.83

аЛТ ЗЭС 10-ЧИНгИС БОНД ХУраЛДай БОНД

107.520.1%

94.260.00%5942

0.20%

гЭрЭгЭ БОНД

95.630.16%1290.25

0.28%

ЭДИйН ЗаСаг

ДЭЛХИй

ЗгМ: СЭДЭв

Тодорхойгүй байдал тэлснээр бизнесийн таамаг хумигдлаа

БНХаУ энэ онд худалдааны маргаанаа эцэслэнэ

Эртний ховор олдворын наймааг хянаж чадахгүй байна

Санхүүгийн жил эхэлж, сараар хэмжигддэг бизнесийн мөчлөгт шинэ хуудас нээгдлээ. Бизнесийн орчны эд анги болсон аж ахуйн нэгж, компани бүр өөр өөрийн, өнгө өнгийн төсвөө хэмжиж, энэ оны тайлан төлөвлөгөөгөө баталж байна. томоохон компаниудын энэ оны төлөвлөгөөг сөхвөл дийлэнх нь эрсдэлээс дайжиж, зардлаа танах замын зураглал боловсруулжээ.

дэлхийн хамгийн үнэ цэнэтэй компани болох Apple сүүлийн 20

БНхау энэ онд аНу-ын эсрэг өрнүүлсэн ху дал дааны маргаанаа нэг мөр шийдвэрлэхийн төлөө ажил лана хэмээн тус улсын худалдааны сайд Жун шань төрийн мэдээллийн хэрэгсэлд өгсөн ярилц лагадаа тайл барлав. Сайдын тайлбар нь хоёр улсын хооронд гурав хоногийн турш болсон худалдааны яриа хэлэл-цээр санхүүгийн зах зээлийг амь оруулсны дараа боллоо.

БНхау-ын худалдааны Яам худалдааны тохиролцоог 2019 онд эн тэргүүнд шийдвэрлэх ажлын нэгээ болгоод байна. тус яам худалдааны тогтвортой харилцаа бүрдүүлэх яриа хэлэлцээг

Энэ сарын эхээр Эрүүгийн цагдаагийн албаныхан иргэдээс ирүүлсэн мэдээллийн дагуу мөрдлөг явуулж, 80 сая жилийн насжилттай Протасератопс үлэг гүрвэлийн чулуужсан бүтэн ясыг хоёр этгээд хууль бусаар бусдад худалдаалах гэж байсныг илрүүлэн хурааж авчээ. өмнөговь аймгийн иргэн М үлэг гүрвэлийн бүтэн яс олж, эртний эдлэл, палеонтологийн олдвор зуучлагч г-д мэдэгдсэнээр бусдад худалдах гэж байсан аж. Энэ мэт хэргийн мөрөөр бэдэрвэл түүхийн ховор эд зүйл, олдвор, эртний эдлэл хайдаг, борлуулдаг, хилээр гаргадаг сүлжээг илрүүлэх бололцоотой.

гэхдээ үүнд учир их бий. Эртний олдвор, түүхийн ховор үнэт эдлэл, үлэг гүрвэлийн яс зэрэг нь соёлын биет өвд хамаардаг бө гөөд түүнийг хамгаалах, хууль бус наймааг илрүүлэх, хянах тог толцоо манай улсад хараахан бий болоогүй. үүнийг далимдуулан түүхийн болон археологи, палеон тологийн нэн ховор эд зүйл сийг хилээр гаргах, зав ших сонир холтой бүлэглэл ч хууль бусаар үйл ажиллагаа явуулсаар байгаа юм.

г.Байгал@baigalZGM

П.БатбөхЗГМ

9

12

орчим жилд анх удаа орлогын төлөвөө бууруулж, хөрөнгө оруулагчдыг хэсэг цочирдууллаа. тус компанийн 2018 оны хүлээг-дэж буй орлогын хэмжээ нь таван тэрбум ам.доллараар буурч, 84 тэрбум ам.долларт хүрнэ хэмээн аpple-ийн гүйцэтгэх захирал тим Кук урамгүйхэн мэдэгдэв. тус компанийн санхүүгийн үзүүлэлтүүд уналт дагуулж мэдэхээр болсон тул тим Кук урьдаас сэрэмжлүүлж, урамгүй тоонуудад бэлэн байхыг сануулж буй нь энэ.

хөхиүлэн, аНу-ын муж улс, хотууд, бизнесийн бүлгийнхэн, төрийн бус байгууллагуудтай нягт хамтран ажиллана хэмээн төрийн мэдээллийн шиньхуа агентлаг уламжлав.

аНу, БНхау-ын дунд түвш-ний удирдагчдын хооронд Бээ-жинд болсон яриа хэлэлцээ лхагва гарагт дууссан. дахиад нэг хоног сунасан яриа хэлэлцээ хоёр тал хэлэлцээр байгуулахад ахиц дэвшил гаргаж буй тухай Ерөн хийлөгч дональд трампын жир гээ зах зээлд урам оруулсан юм.

5

ЗгМ: ИНфОграфИк

World CultureScore Index ©

АрД ТүМнүүДИйн ноМ УнШИхАД зАрцУУлДАг хУгАцАА

7 хоногт зарцуулдаг цаг

Дэлхийн дундаж

6.5

Тайланд 09.42

ОХУ 07.06

БНХАУ 08.00

Швед 06.54

Филиппин 07.36

Унгар 06.48

Египет 07.30

Саудын Араб 06.48

Энэтхэг 10.42

Чех 07.24

Хүн болох хувь дутсан 5000 үрсийн хэдийнх нь амийг утаанаас нэхэх вэ

Улс төр

2 ЗаСгийН гаЗрыН МЭдЭЭ СоНиН 2019.01.14, даваа ~ №008 (1060)

Сайд нар гишүүдтэй зэрэгцэж “томрох”-гүй

Б.Энхжаргал @enkhjrglZGM

ардчилсан үндсэн хуулийг баталсны 27 жилийн ой өчигдөр тохиов. Баталсан өдрийг баяр ёслолын байдалтай тэмдэглэхээс илүү үндсэн хууль үүргээ бүрэн дүүрэн гүйцэтгэж чадаж байна уу гэдэг асуудлыг хөндөж тавих болсон.

улс оронд үүсээд буй өнөөгийн нөхцөл байдлыг үндсэн хууль үүргээ гүйцэтгэж чадахаа байсантай холбон тайлбарлах хүн ч бий. тэгвэл депутатууд “өлгийдөж” авсан хуулиа хамгаалж байна. харин үндсэн хуулийг хэрэгжүүлэх үе шатны доголдол өнөөгийн засаглалын хямралын шалтгаан гэв.

тэр тусмаа үндсэн хуулийн өөрчлөлтийг хөндөх болсон шалтгаан нь “дордуулсан долоон өөрчлөлт” хэмээн нэрлэв. тиймээс д.лүндээжанцан гишүүний ахалсан үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах ажлын хэсгийг энэ чиглэлд илүү анхаарч ажиллах ёстойг сануулсан юм.

уг ажлын хэсгийн боловсруулсан төслөөр үндсэн хуульд долоон чиглэлээр 42 заалт бүхий нэмэлт, өөрчлөлт оруулахаар болсон.

өмнөх ажлын хэсгийн

ҮХ-ийн үзэл санааг гажуудуулсан “дордохын долоон өөрчлөлт”-д илүү анхаарна

ТОвЧХОН

» ШАгнАл Монгол Улсын төр, нийгмийн нэрт зүтгэлтэн, Монгол Улсын хөдөлмөрийн баатар, Ардын багш, гавьяат хуульч, доктор, профессор Бяраагийн Чимидийн нэрэмжит шагналыг энэ жил Х.Сэлэнгэ хүртлээ. Тэрбээр уг шагналыг "XIII зууны Монголын төр эрх зүйн үзэл санаа, түүний үнэт зүйл" бүтээлээрээ хүртсэн юм.

» Тоо

12 Ардчилсан намын бүлэг УИХ өөрөө тарах тогтоолын төсөл өргөн барихаар гишүүдийн гарын үсгийг цуглуулах самбарыг нээлттэй ажиллуулж эхэлсэн. Одоогийн байдлаар уг төслийг дэмжиж УИХ-ын 12 гишүүн гарын үсэг зуржээ.

ахлагч л.Цог, Н.Батбаярын үед ч, түүнээс түрүүчийнх ч, одоо ч үндсэн хууль тойрсон олон санал хөвөрч буй. тэд 15 санал дэвшүүлж, дараагийн багтаа үлдээсэн байдаг. 2000 онд оруулсан “дордохын долоо”-н заалтыг цуцлах санал хамгийн түрүүнд явна. Эдгээрээс уих-ын гишүүн сайдаар ажиллах эрх нээсэн заалт өнөөгийн засаглалын хямралын гол буруутан болдог юм. үүнийг цуцлах оролдлого хийсэн хэд хэдэн хуулийн төслийг өмнөх уих-ын үед гишүүд өргөн барьж үзсэн. Зөвхөн Ерөнхий сайдыг, эсвэл Засгийн газрын гишүүдийн гуравны нэгийг уих-аас томилох гэх мэтээр

харьцангуй зөөлрүүлсэн санал ч их. тэгвэл үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах энэ удаагийн ажлын хэсэг дараах саналуудыг тусгажээ.

“Давхар Дээл”-тэй ерөнхий сайДын Давхар эДлэх эрх

Зөвхөн Ерөнхий сайд “давхар дээл” өмсөнө. Мөн “Сайд нараа ч бас өөрөө сонгох нь зөв, гэхдээ парламентын гаднаас” гэдэг байр сууриар төслийг боловсруулжээ. уих-ын гишүүн сайдад шаардлага тавих хэцүү. “Загнаж” бүр барахгүй. учир нь тэр яг адилхан эрх мэдэлтэй уих-ын гишүүн. тиймээс зэрэгцээд л “томорчихдог” зовлон бий.

“давхар дээл”-ийг тайлах энэ зохицуулалт дараа дараагийн сайн жишгийн эхлэл болно. Ерөнхий сайд танхимаа өөрийн хүсэл, сонголтоор бүрдүүлнэ, дараа нь хариуцлагаа хүлээнэ.

Мөн улсын төсвийг хэлэлцэж байхдаа парламент Засгийн газрын зөвшөөрөлгүйгээр зардлын шинэ төрөл үүсгэх, зарлага нэмэхийг хориглох аж. Энэ мэт уих зарим бүрэн эрхээсээ татгалзаж, Засгийн газар нь бие даан ажиллах нөхцөлийг бүрдүүлэх нь зөв гэж тооцсон аж. хэрэв шүд сугалах замаар сайдуудыг нь огцруулах гэж оролдох, тойргийнхоо сургууль, цэцэрлэгийн дээврийг засуулах гэж төсвийн төслийг дур мэдэн

НаМУУД

ЭшЛЭЛ

ПарЛаМеНТ

Б.Бямбасайхан: Төр хяналт тавьж, зохицуулалт хийхээс өөрөөр бизнест орох хэрэггүй

Улс төрийн талцал уучлалаар төгсөв

Баруун төвийн нам байна гэдгээ улсын дээд шүүхэд бүртгүүлсэн ардчилсан нам энэ үзэл баримтлалаа олон нийтэд танилцуулав.

Монголын улс төрийн намууд үзэл баримтлал, итгэл үнэмшил гэхээсээ илүү лидер дагасан, халамжийн бодлого амласан, тэр хэрээрээ засгийн эрхэнд гарахаараа эдийн засагт халтай олон шийдвэрийг гаргасаар ирсэн. тэгвэл ардчилсан нам өнгөрсөн нэг жилийн хугацаанд боловсруулж, удш-ээр баталгаажуулсан үзэл баримтлалаасаа хазайхгүй гэдгээ амлалаа.

тус нам хувь хүний эрх чөлөө, эдийн засгийн эрх чөлөө, улс төрийн эрх чөлөө, шударга ёсны эрх чөлөө, үндэсний эрх чөлөөг баримтлан бодлогоо хэрэгжүүлэх аж. хувийн өмчтэй, өрсөлдөөнтэй зах зээлийг дэмжиж, төрийн бизнес дэх оролцоог хязгаарлах, хувийн өмчид халдахыг болиулах чигийг ардчилсан намын үзэл баримтлал дахь Эдийн засгийн эрх чөлөөний хэсэгт тусгажээ.

тодруулбал, улсын төсвийн үндэс нь татвар мөн боловч, өнөөдрийг хүртэл ажилласан

Мон голын парламент гацаанаас гарлаа. хоёр сарын турш ажилдаа ирээгүй гишүүд цуглаж, хоёр өдөр үргэлжилсэн улс төрийн жагсаал тарав. Ч.улаан хүнс хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайд болсон

өөрчлөх гэж оролдвол уих-ын бүрэн эрхийг хугацаанаас нь өмнө дуусгавар болгох санал оруулах эрх Ерөнхий сайдад байх юм байна.

нийгмийн шаарДлагаД

нийцүүлсэн “насны босго”

уих-ын гишүүний үүрэг хариуцлагын хүрээнд санал хураалтад өөрийн биеэр оролцох, бусдын өмнөөс санал өгөхийг хориглох, үндсэн хуулиар хүлээсэн үүргээ биелүүлэхгүй байгаа гишүүнийг эгүүлэн татах зэрэг заалтыг оруулж өгчээ. Мөн анхаарал татаж буй нэг өөрчлөлт нь уих-д нэр дэвших

Засгийн газрууд байгаа хэдэн компаниа “шүүслэх” системтэй болчихсон. харин аН татварын тухайд “тогоо”-гоо аль болох томруулах чиг рүү хандаж ажиллана гэж тус намын үзэл баримтлалыг боловсруулах

ажлын хэсгийн гишүүн, эдийн засагч Б.Бямбасайхан хэлэв. тэгэхдээ татвар төлөгч компанийг дэмжсэн системийг бий болгож, мөн татварыг юунд, яаж зарцуулж буйг хянадаг систем бий болгох аж. хэрэв

Б.Хасуй / ЗГМ©

Б.Хасуй / ЗГМ©

гишүүдийг аваад үлдэж байгаа нь хууль хяналтын байгууллага үнэнийг тогтооход парламент өөрөө саад учруулж байгаа хэрэг. Жирийн иргэн, уих-ын гишүүн хоёрыг шалгах, яллагдагчаар татах асуудал нь тэс өөр, тусдаа шийдэгддэг учраас гишүүний албан тушаал нь хэргийг шалгахад яалт ч үгүй саад учруулна.

гэхдээ гишүүдийн эрхийг түдгэл зүүлээгүй ч цаашдаа шалгах ажлыг үргэлжлүүлж, яллаг дагчаар татаж, эрүү гийн хэрэг үүсгэнэ. хуулийн боломж-той хүрээнд шалгана. Боломж той бол шүүхэд шил жүүлнэ.

Улсын Ерөнхий Прокурор м.энх-амгалан

насны доод хязгаар заах. төсөлд тусгаснаар 30. өмнө нь 30 насны босго алхаагүй байхдаа төрийн түшээ болсон гурван тохиолдол байдгийн хамгийн сүүлийнх нь уих-ын гишүүний бүрэн эрхээ дуусгавар болгосон д.гантулга. харин түүний өмнө С.Баярцогт, Ч.Сайханбилэг нар 27, 28 насандаа уих-ын гишүүнээр сонгогдож байлаа.

ганц хоёр насны наана цаана хувь хүний төлөвшил, чадварын айхтар ялгаа гарахгүй ч д.гантулга гишүүний асуудлаас үүдэн уих-д нэр дэвших насны босго тавьж өгөх нь зөв гэсэн нийгмийн шаардлагад нийцүүлсэн нь энэ бололтой.

хуулийг батлах саналын тоог нэмнэ уих чуулган 50 хоног

хуралддагийг 75 хоног болгон сунгах санал төсөл дээр оржээ. уих-ын чуулганд 39 гишүүн оролцоод олонхоор хууль баталдаг байсныг мөн өөрчилж, 39-өөс дээш гишүүний саналаар хууль батлах өөрчлөлтийг оруул-сан нь хууль чанаржихад чухал үүрэгтэй гэж үзсэн байна.

Б.Сэлэнгэ ЗГМ

Б.Энх ЗГМ

татварын орчинд ийм шинэчлэл хийж чадвал олон компани шинээр татвар төлдөг болно, тэр хэрээр эдийн засаг тэлнэ хэмээлээ.

Ардчилсан намын үзэл баримтлалын танилцуулгын үеэр эдийн засагч Б.Бямбасайханаас зарим зүйлийг тодрууллаа.

-таны тавьсан илтгэлийн үеэр ардчилсан нам бизнес дэх төрийн оролцоог хязгаарлах бодлого баримтална гэж хэлсэн нь анхаарал татлаа. бизнес дэх төрийн оролцоо яг ямар хэмжээнд байвал зохистой гэж үзэх юм бэ?

-өнөөдөр Монгол улсын эдийн засгийн бүтэц нэг талаараа хангалтгүй байна. үүнийг зөв систем, бодлогоор урагшлуулъя гэж байгаа юм. өөрөөр хэлбэл, эдийн засгаа 10, 20, 30 жилийн турш тогтвортой, хүртээмжтэй, оролцоотой өсөлтийг бий болгохыг зорьж байгаа. Энэ нь бизнес эрхэлж байгаа, жишээ нь над шиг хүнд маш чухал. Бизнесийн орчин тунгалаг, ойлгомжтой, татварын систем хүн бүрт тодорхой, хяналттай байх боломжийг бүрдүүлэх ёстой. ингэж чадвал бизнесийн орчин сайжирна. хоёрдугаарт, хувийн хэвшил амжилттай хэрэгжүүлж чадах салбаруудад төр зөвхөн хяналт, зохицуулалтаа хийгээд явах нь

зөв. хувь хүн өөрийн өмчтэй байна, тэр өмчөө ашиглаад дараа дараагийн шинэ бизнес эхлүүлж болно, хөрөнгө оруулалт татаж шинэ төсөл эхлүүлж болно. ингэж хувийн сектор ажиллаж болж байгаа салбарт төрийн оролцоо хамгийн бага хэмжээнд байлгах тухай асуудал юм. түүнээс биш төр өөрөө бизнес эрхлээд бусад хувийн бизнестэй өрсөлдөөд байвал эдийн засаг тэлэхгүй.

-өнөөдөр монголд хэрэгжиж байгаа ихэнх том төслүүд төрийн оролцоотой байдаг. энэ нь эдийн засгийг тэлэх боломжийг хааж байна гэсэн үг үү?

-өнөөдөр бид олон улсын харьцуулсан судалгаануудыг л харах хэрэгтэй. Монгол улсын өрсөлдөх чадвар дэлхийн 140 улстай харьцуулахад 99-д жагсаж байна. Мөн эдийн засгийн эрх чөлөө 190 улстай харьцуулахад дөнгөж 125-д байх жишээтэй. Бидний байгаа байдал энэ. үүн дээр төсвийн сахилга батаар хамгийн бага оноо авдаг. Энэ нь нэг талаар Монголд боломж их байгааг харуулж байгаа юм. өөрөөр хэлбэл, болохгүй байгаа энэ мэт зүйлээ сайжруулчихвал эдийн засаг тэлэх боломж байгаа. учир нь Монголыг тойроод дэлхийн хамгийн том зах зээл, хэрэглэгчид байна.

бол Ерөнхийлөгчийн зүгээс өргөн барьсан уих-ын даргыг гишүүдийн олонхын саналаар чөлөөлдөг байх хуулийн төслийг хэлэлцэж эхлэв. өнгөрсөн хугацаанд талцагч талуудын “гол дүр”-д тоглосон л.оюун-Эрдэнэ, Ж.Батзандан, л.Болд, Ж.Мөнхбат нарын гишүүд харилцан уучлалт хүртэл гуйв. Эндээс харахад

“уих-ын гишүүд чуулганы танхимд хэлсэн үгийнхээ төлөө хариуцлага хүлээхгүй” гэсэн дархан эрхээрээ далайлгаж батлагдаагүй мэдээллээр хэнийг ч гүтгэж, дайрч доромжилж болдгийг нотоллоо.

харин Ерөнхий прокурор М.Энх-амгалангийн оруулж ирсэн зарим гишүүний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх тухай

санал унав. ЖдүхС-гаас зээл гаргасан төрийн албан хаагчид ажлаасаа халагдаж, зарим нь “аавын хаалга” татсан. гэтэл г.Солтан, д.дамба-очир, Б.ундармаа, л.Энхболд нарын гишүүд ЖдүхС-гаас авсан зээл нь “асуудалгүй” хэмээн эрх баригчид үзлээ.

Ерөнхий прокурор М.Энх-амгалан дээрх гишүүдийг албан

тушаалаа урвуулан ашиглаж, хамаарал бүхий компанидаа зээл авахдаа зориулалтын бусаар, өрөө дарах, мөнгө угаахад ашигласан байж болзошгүй асуудал мөрдөн шалгах явцад илэрсэн тул гишүүний бүрэн эрхийг нь түдгэлзүүлэх асуудлыг уих-д оруулж ирсэн ч уих ийнхүү хамгаалаад үлдлээ.

УИХ зарим бүрэн эрхээсээ

татгалзаж, Засгийн газарт

өгнө

хүүхэдтэй, удам залгах үр үндэстэй болно гэдэг хорвоогийн хамгийн баярт мэдээ атал Монголд тэр мөчөөс хүүхдээ хэрхэн эрүүл төрүүлэх вэ гэдэг айдас зэрэгцэх болжээ. айдсын хамгийн гол шалтгаан нь нөгөө л агаарын бохирдол. хүүхэд эхийн хэвлийд бүрэлдсэн тэр өдрөөс эхлэн ямар хүмүүжилтэй, хэн болох нь тодорхой болдог гэж орчин цагт үздэг болсон. хүүхдийн зан төлөвт эхийн зан төлөв, орчин нөхцөл ийнхүү нөлөөлж буй бол эхийн амьсгалж буй агаар, идэж буй хоол урагт бүр ч их нөлөөлдөг нь тодорхой. Жирэмсний хугацаанд хэвлийгээр хатуурч, зангирах шинж тэмдэг ажиглагдахад эмч нар хамгийн түрүүнд цэвэр агаарт л гарахыг зөвлөдөг. ураг цуснаас хүчилтөрөгч авдаг. гэтэл ээжүүд нь өвлийн улиралд цэвэр агаараар хангалттай амьсгалж чадахгүй байгаа учраас ураг хүчилтөрөгчөөр дутах нь ойлгомжтой гэж судлаачид үзэж байна.

Агаарын бохирдлоос болж ургийн жин дунджаар 138.28 граммаар багасдаг

3ЗаСгийН гаЗрыН МЭдЭЭ СоНиН2019.01.14, даваа ~ №008 (1060)

нийтлэлчийн булан

агаарын бохирдлоос шалт-гаалсан хатгаагаар Монголд жилд 400 гаруй хүүхэд нас барж буй гэсэн дЭМБ-ын судалгаа бий. гэхдээ үнэн хэрэгтээ агаарын бохирдол үүнээс хэд дахин олон хүүхдийн амийг авч одож байна. утаа өтгөрсөн хүйтний улиралд хатгаагаар нас барсан хүүхдүүдээс 12.5 дахин олон хүүхэд эхийнхээ хэвлийд хүн болж чадалгүй буцдаг гэсэн сэрдхийм тоог та мэдэх үү. тодорхой хэлбэл, өсөлтгүй жирэмслэлт манай улсад жилд 5000 орчим бүртгэгдэх болжээ. Энэ тооны ард 5000 хүний алтан амь, мөн төдий тооны үрээ алдаж шаналсан эцэг, эх бий. Ялангуяа, хүн амын тал хувь нь амьдарч буй улаанбаатарт жилд 3000 гаруй өсөлтгүй жирэмслэлт бүртгэгдэж буй нь яах аргагүй анхаарал татна. анхаарах ч ёстой. улаанбаатарт 2017 онд 35 мянган хүүхэд мэндэлсэн. гэвч үүний 10 орчим хувьтай тэнцэх хүүхэд эхийн хэвлийдээ эндсэн байна. гэхдээ эмэгтэйчүүд өөрийн хүсэлтээр үр хөндүүлсэн бус зөвхөн өсөлтгүй гэсэн шалтгаанаар хорвоогоос буцжээ.

Нэгэн эмэгтэй ураг нь өсөлтгүй болсон шалтгааныг эмчээс асуухад “Чамаас л болсон” гэсэн хатуу хариулт сонсжээ. харин тэрбээр өөрийгөө хөл хүнд гэдгээ мэдсэнээс хойш эмчийн байнгын хяналтад байсан, эрүүл мэндийн хүндрэлгүй учраас эмчийн өгсөн тайлбарыг хүлээн зөвшөөрөхгүй гэдгээ сошиал сүлжээнд бичсэн байна. харин үүний хариуцлагыг агаарын бохирдол, үүнийг он удаан жил шийдэж чадахгүй байгаа эрх баригчдаас нэхэх учиртай гэж үзэж буйгаа илэрхийлжээ. харамсалтай нь, бидний хэн нь ч энэ эмэгтэйн бодол зөв эсвэл бурууг баримттайгаар нотолж чадахгүй. учир нь Монголд одоогоор энэ талаар хийсэн судалгаа огт байхгүй. гагцхүү энэ бүх зовлонг үрээ алдсан эхчүүд л ганцаараа, чимээгүй даван туулдаг учраас ийнхүү далд, эмч мэргэжилтнүүд нь мэдсэн ч мэдээгүй мэт өнгөрдөг, дарга нар нь ил цагаан үгүйсгэдэг биз ээ.

гэтэл олон улсад агаарын бохирдол урагт шууд нөлөөлдгийг батлах судалгаа хангалттай бий. лондоны Queen Mary-гийн их сургуулийн судлаачид агаарын бохирдол эхийн уушгиар дамжин

ихэст хүрч, урагт нөлөөлдгийг саяхан судалгаагаар баталсан. ихэст нөлөөлнө гэдэг урагт шууд нөлөөлнө гэсэн үг учраас цаашид үүнийг батлах судалгаа шаардлагагүй гэж үзсэн талаар бид өмнө нь мэдээлж байсан. түүнчлэн америкийн жирэмсэн эхчүүдийн холбооноос 12 хүүхэд тутмын нэг нь агаарын бохирдлоос шалтгаалан жин багатай төрдөг гэсэн судалгаа гаргажээ. Мөн үүнээс болж ургийн жин дунджаар 138.28 граммаар багасдаг болохыг дЭМБ тооцсон. Мөн эхчүүд жирэмсний эхний гурван сард нарийн ширхэглэгт тоосонцорт өртсөнөөр төрсөн хүүхэд нь тархины хавдартай, азотын дутуу ислийн нөлөөлөлд өртсөнөөр цусны хавдартай болж байгааг Канадын эрдэмтдийн судалгаагаар тогтоосон байна.

Хүн болох хувь дутсан 5000 үрсийн хэдийнх нь амийг утаанаас нэхэх вэ

С.Батсайхан / ЗГМ©

Жирэмсний эхний гурван сар хамгийн эмзэг буюу ургийн эрхтэн тогтолцоо үүсэж, бүрэлддэг хугацаа учир энэ үед агаарын бохирдолд өртвөл ураг эндэх, эрхтэн тогтолцооны гажиг үүсэх магадлал хамгийн өндөр.

УИХ-ын гишүүн Н.Номтойбаяр нэгдүгээр сарын 10-нд Төрийн ордонд “Монгол Улсын Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхэд “Сод Монгол групп”-ын ерөнхийлөгч Ц.Анандбазар Улаанбаатар хотын шинэ нисэх буудлын агаарын хөлгийн шатахуун хангамжийн байгууламжийг ажиллуулах концессийн гэрээг тендергүйгээр авах зорилгоор 500 сая төгрөгийн авлига өгч, концессийн гэрээнд гарын үсэг зурсан ” гэж мэдэгдсэн. Н.Номтойбаяр гишүүний мэдээлэлд дурдагдсан, Хөшигийн хөндийн шинэ нисэх буудлын агаарын хөлгийн шатахуун хангамжийн байгууламжийг ажиллуулах концессийн гэрээг байгуулахаар ажиллаж байгаа Орос-Монголын хамтарсан “Мэргэван” ХХК-иас энэхүү мэдээлэл нь компанийн нэр хүндэд шууд халдсан, гүтгэлэг боллоо хэмээн албан ёсны мэдээлэл өчигдөр (2019.01.11) өглөө.

Яригдаад буй олон улсын гэрээ болон Засгийн газрын тогтоолын талаар “Мэргэван” ХХК-ийн захирал В.С.Лобанов “2017 оны есдүгээр сарын 11-нд ОХУ-ын Владивосток хотод болсон олон улсын бизнес форумд Улаанбаатар хотын шинэ нисэх буудлын агаарын хөлгийн шатахуун хангамжийн байгууламжийн үйл ажиллагааг явуулах тухай олон улсын гэрээг ОХУ-ын Роснефть компанийн ерөнхийлөгч И.И.Сечин, Монгол улсын Зам тээврийн сайд Д.Ганбат нар гарын үсэг зурсан. Гарын үсэг зурахад ОХУ-ын Ерөнхийлөгч В.В.Путин, Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга нар байлцсан нь концессийн гэрээ байгуулах ажил өмнөх Засгийн газрын үед эхэлсэн гэдгийн нотолгоо болно. Ийнхүү ОХУ-ын “Роснефть” компанийн ерөнхийлөгч И.И.Сечинтэй, Монгол Улсын Засгийн газрын зүгээс сайд асан Д.Ганбат, сайд асан Ж.Бат-Эрдэнэ, Я.Содбаатар, Шадар сайд Ө.Энхтүвшин нар удаа дараа дээд түвшний Засгийн газар хоорондын уулзалтуудыг хийсний үр дүнд энэхүү олон улсын гэрээ байгуулагдсан юм. Энэ концессийн гэрээ нь “Хөшигийн хөндий”-н бүтээн байгуулалтыг авсан Японы концессийн

гэрээтэй яг ижил хэлбэрээр байгуулагдсан. Манай компанийн дүрэмд хөрөнгө оруулагч, төлөөлөн удирдах зөвлөл, гүйцэтгэх захирлын хийх ажил үүрэг, хариуцлага маш тодорхой заагдсан байдаг тул манай хөрөнгө оруулагч “Сод Монгол” групп ХХК манай үйл ажиллагаанд оролцох эрх байхгүй. Хэдийгээр миний бие ОХУ-ын иргэн боловч компаниас гарах нэг рубль, нэг ам.долларын зарцуулалтын хариуцлагыг миний бие хүлээдэг. Компанийн дүрмийн дагуу 120 мянган төгрөгөөс дээш гарын бэлэг бусдад өгөх эрх байхгүй. Авлига өгдөг ч үгүй, өгөх ч үгүй” гэв.

Энэхүү хоёр улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрт тулгуурлан сайд асан Ж.Бат-Эрдэнэ Засгийн газрын хуралдаанд тогтоолын төслийг өргөн барьснаар 2018 оны долдугаар сарын 9-ний өдрийн 223 дугаар тогтоол батлагдсан. Засгийн газрын 223 дугаар тогтоолын хэрэгжилтийг хангах ажлын хэсэг томилогдон концесийн гэрээ байгуулах ажил хуулийн дагуу явагдаж байна. Дашрамд дурдахад, “Мэргэван” ХХК нь ОХУ болон Монгол Улсын хамтарсан компани бөгөөд “Бид Монгол Улсын нутаг дэвсгэр дээр Монгол Улсын хууль дүрмийн дагуу агаарын хөлгийн өндөр чанарын шатахуунаар тасралтгүй ханган, 10 жилийн хугацаанд үйл ажиллагаагаа амжилттай явуулж ирлээ. Бид өнөөдрийг хүртэл хууль дүрэм зөрчсөн нэг ч үйлдэл, эс үйлдэл гаргаж байгаагүй. Мөн “Сод Монгол” групп ХХК бидний үйл ажиллагаанд оролцдоггүй” гэж “Мэргэван” ХХК-ийн захирал В.С.Лобанов онцлон тэмдэглэв.

Цаашид тус компани “Мэргэван” ХХК-ийн нэр хүндэд халдсан УИХ-ын гишүүн Н.Номтойбаярыг шүүх, цагдаагийн байгууллагад бусдын нэр хүндэд халдсан, “Мэргэван” ХХК-ийн хууль дүрмийн дагуу үйл ажиллагааг илтэд гүтгэсэн хэмээн нэр төрөө сэргээлгэхээр хуулийн байгууллагад хандана” гэлээ. Мөн Н.Номтойбаяр гишүүнийг биечлэн албан ёсны уучлал хүсэхийг тус компани шаардаж буйгаа мэдэгдлээ.

“н.ноМТойБАЯр гИШүүн “МЭргЭвАн” ххК-Ийг гүТгЭсЭн ТУл хУУлИйн БАйгУУллАгАД хАнДАнА” гЭв

өсөлтгүй20-30%

1-2%гурав болон түүнээс дээш удаа үр зулбах эрсдэлтэй

Өсөлтгүй жирэмслэлтийн дараа

ЗгМ: ИНфОграфИк

ӨсӨлТгүй жИрЭМслЭлТ

ЭМЯ ©

2016 2017

1022 Аймгуудад 1301

2354 нийслэлд 3041

3376 Улсын дүн 4342

нИйТ 138.28 граммаар жирэмсний тээлтийн

хугацаанд ургийн жинг бууруулж байна

Агаарын бохирдлын сөрөг

нөлөө

30.48 грХүхрийн давхар исэл

42.96 грАзотын давхар исэл

29.96 грНүүрстөрөгчийн дутуу исэл

34.88 грТом ширхэгт тоосонцор

Жирэмслэлтийн

Б.Баярмаа@bayarmaaZGM

эрхтэн тогтолцоо үүсэж, бү-рэлддэг хугацаа юм. Энэ үед агаарын бохирдолд өртвөл ураг эндэх, эрхтэн тогтолцооны гажиг үүсэх магадлал хамгийн өндөр” хэмээн анхааруулсан юм.

өсөлтгүй жирэмслэлтэд агаа-рын бохирдлын хор, хөнөөл нөлөөлж байгаа нь яах аргагүй бодит үнэн болчихоод байхад эрх баригчид, судлаачид, мэргэж-лийнхэн энэ талаар төдийлэн ам нээхгүй байгаа нь хачирхалтай. Статистикаас харвал, 2016-2017

онд “амгалан” амаржих газарт 70, “өргөө” амаржих газарт 300, ЭхЭМүт-д 400, хувийн эмнэлгүүдэд 100-150 эмэгтэй өсөлтгүй жирэмслэлтийн улмаас эмчлүүлжээ.

улаанбаатарт зам тээврийн ослоор жилд 50-60 хүүхэд нас барж буйг цус урсгасан дайны үеийнхтэй зүйрлэдэг. гэтэл эхийнхээ хэвлийд амиа алдаж буй үрсийн тоо бүр ч сэтгэл сэрдхийлгэм хэм-жээнд хүрчихжээ. хорт утааны

голомт болсон улаанбаатарт жилд Сирийн дайнд үрэгдэж буй бага чуу дынхаас хэд дахин олон үрс хэвлийдээ угаартаж, хорвоогоос буцаж байгааг харахгүй, сонсохгүй, мэдэхгүй, ойлгохыг хүсэхгүй байна гэж үү. агаарын бохирдлыг арилгаж, цуст дайны үеэс ч долоон дор нөхцөлд амьдарч байгаагаа эрх баригчдад ойлгуулахын тулд үрээ алдсан эцэг, эхчүүд бас төв талбайд уйлан шаналан жагсах ёстой юу!

Саяхан “амгалан” амаржих газраар үйлчлүүлсэн нэгэн танил маань “хүүхэд нь өсөлтгүй болчихлоо гэж өдөрт 20-30 ээж ирж байна” гэсэн юм. гэтэл нэлээд хэдэн жилийн өмнө энэ тоо 7-8 орчим байсныг хэлэх хүн ч бий. хүний их эмч, орчны эрүүл мэндийн судлаач л.дэлгэрзул “агаарын бохирдол өндөртэй 11-1 дүгээр сар бол жирэмслэхэд хамгийн эрсдэлтэй үе. Яагаад гэвэл, жирэмсний эхний гурван сар хамгийн эмзэг буюу ургийн

• лондоны Queen Mary-гийн их сургуулийн судлаачид агаарын бохирдол эхийн уушгиар дамжин ихэст хүрч, урагт нөлөөлдгийг саяхан судалгаагаар баталсан.

• хүүхэдтэй, удам залгах үр үндэстэй болно гэдэг хорвоогийн хамгийн баярт мэдээ атал Монголд тэр мөчөөс хүүхдээ хэрхэн эрүүл төрүүлэх вэ гэдэг айдас зэрэгцэх болжээ.

• 2016-2017 онд ЭхЭМүТ-д 400 эмэгтэй өсөлтгүй жирэмслэлтийн улмаас эмчлүүлжээ.

нийгэм

4 ЗаСгийН гаЗрыН МЭдЭЭ СоНиН 2019.01.14, даваа ~ №008 (1060)

Эдгээр шаардлагыг хангаж байгаа тул Цагаан даваа орчимд тус байгууламжийг барих газрыг олгож өгөхийг хүслээ” хэмээн нийслэлийн Захирагчийн албаны тохижилт, хог хаягдлын удирдлагын хэлтсийн дарга г.ууганбаяр ярилаа.

өмнө нь Багахангай, Багануур дүүрэгт ийм байгууламж барихаар төлөвлөсөн боловч орон нутгийн иргэдийн эсэргүүцэлтэй тулгарч, малын бэлчээрт сөрөг нөлөө үзүүлэх магадлалын улмаас нийслэл дэх хогийн цэг орчимд барихаар төлөвлөжээ. Нийслэлийн итх-ын тэргүү лэгчид Баянзүрх дүүргийн иргэдээс санал авсан, хууль эрх зүйн орчин бүрдсэн, хүмүүст хор хөнөөлтэй эсэхийг судалсан талаар асуухад тодорхой хариулт өгсөнгүй. Мөн аюултай хог хаягдал гэж яг ямар хог байх талаар асуухад ч хариулсангүй.

Энэ үеэр Нитх-ын дарга С.амарсайхан хэлэхдээ “Цагаан давааны төвлөрсөн хогийн цэг нь хотын төвөөс 20 орчим км зайд байдаг. хот төлөвлөлт, ерөнхий төлөвлөгөөний газар уг байршлыг судалж үзээд солих шаардлагатай гэсэн байна. улаанбаатар хотоос 200-300 км дотор аюултай хог хаягдлын төвлөрсөн байгууламж барих ёсгүй. Барьсан тохиолдолд ундны ус бохирдох аюултай гэсэн байна. гэтэл 20 орчим км-ийн зайд авч ирчихээд аюултай хог хаягдал ямар ч асуудалгүй гээд ярьж байдаг” хэмээн шүүмжлэв.

тэргүүлэгчдийн асуусан асуултад холбогдох албаны хүмүүс тодорхой хариулт өгч чадаагүй тул асуудлыг буцаах, дахин боловсруулж оруулж ирэх үүрэг өгөв. тэгэхдээ эхлээд нийслэлийн иргэдийн дунд нээлттэй сонсгол явуулах, Эрүүл мэндийн газар болон хот төлөвлөлт, ерөнхий төлөвлөгөөний газар, Байгаль орчны газар, Мэргэжлийн хяналтын газрын санал дүгнэлтийг тусгахыг сануулсан юм.

авах тухай асуудлаар Нитх-ын тэргүүлэгчид баасан гарагт хуралдсан нь энэ юм.

2017 онд хог хаягдлын тухай хуулийг шинэчилж, 2018 онд Засгийн газрын тогтоолоор аюултай хог хаягдлыг түр хадгалах, тээвэрлэх, булшлах журмыг баталж аюултай хог хаягдлын жагсаалтыг баталсан. химийн тусгай зөвшөөрөл авсан аж ахуйн нэгж, байгууллагын 70 орчим хувь нь улаанбаатар хотод байдаг. Эдгээр байгууллагуудын 30 орчим хувь нь хэрэглэж байгаа бодисоо хөдөө орон нутагт хүргэдэг бол 70 хувийг нь улаанбаатар хотод ашигладаг байна.

аж ахуйн нэгж, байгуул-лагуудаас гарсан аюултай хог хаягдлыг хүлээж авч булах, аюулгүй болгох, саармагжуулах байгууламж өнөөг хүртэл Монгол улсын хэмжээнд байхгүй. тиймээс энгийн хог хаягдалтай хамт хогийн цэгүүдэд хаягдах, аж ахуйн нэгж болон байгууллагын гарааш, агуулахад зориулалтын бус байдлаар хадгалагддаг. Нийслэлийн Захирагчийн ажлын албаны даргын тушаалаар улаанбаатар хотын ойролцоо аюултай хог хаягдлыг хадгалах байгууламж барих байршлыг судлах ажлын хэсэг гарсан байна. тус ажлын хэсэг Багануур, Багахангай, Баянзүрх дүүргийн гурван цэгийг судалж үзээд Баянзүрх дүүргийн 24 дүгээр хороо, Цагаан давааны төвлөрсөн хогийн цэг дээр төвлөрсөн бай-гууламж барих байршлыг тогтоожээ.

“Эмнэлгийн болон бусад аюултай хог хаягдлын төвлөрсөн байгууламжийг Баянзүрх дүүр-гийн нутаг дэвсгэрт орших Цагаан давааны хогийн цэгт барихаар төлөвлөсөн. хог хаягдлын тухай хуульд зааснаар ийм үйлдвэр барихад суурьшлын бүсээс тодорхой хэмжээний зайд байх ёстой гэсэн шаардлага байдаг.

Нийслэл хот аюултай хог, хаягдлаа хаана булах, хэрхэн устгахаа өнөөдрийг хүртэл шийдээгүй байна. Баасан гарагт Нитх-ын тэргүүлэгчдийн хурал-даанаар уг асуудлыг хэлэлцсэн боловч өмнөхийн адил ямар нэгэн шийдвэрт хүрсэнгүй.

өнөөдөр нийслэлийн хэмжээнд жилдээ 27-54 мянган тонн аюултай хог хаягдал гарч байна. харин хуримтлагдсаар ирсэн хур хогтойгоо нийлбэл ямар их аюул ил задгай байгааг харж болно.

өндөр хөгжилтэй орнуудын

Манай улс 1960 оноос хойш аюултай хог хаягдлаа хуримтлуулжээ

г.СанжаахандЗГМ

туршлагаас харахад 1970 оноос эхлэн аюултай хог хаягдалд анхаарч эхэлжээ. харин манай улсын хувьд 1960-аад оноос хойш аюултай хог хаягдлаа хуримт луулсаар 2017 оны байдлаар зайлшгүй устгах шаардлагатай химийн хатуу бодис 369 тонн, шингэн 68 мянган литр хог хуримтлуулаад байна. хамгийн аюултай нь эдгээрийн 85 хувь нь зориулалтын бус газарт бий. өнөөдрийн байдлаар эмнэлгийн хог болон автомашины дугуй, аккумлятор зэрэг аюултай хог хаягдлыг устгах, дахин боловсруулах ажил хийж байгаа боловч бусад хог хаягдлын хувьд устгал огт хийгээгүй.

хог хаягдлын тухай хуульд аюултай хог хаягдлыг аж ахуйн нэгжүүд 180 хоног хадгалах үүрэгтэй. үүнээс цааш эрх бүхий мэргэжлийн байгууллагуудад шилжүүлэхээр хуульчилсан байдаг. тиймээс тодорхой хэм-жээний аюултай хог хаягдлыг дахин боловсруулах үйлдвэрүүд хүлээн авч байгаа аж. тухайлбал, эмнэлгийн хог хаягдлыг Сонги-нохайрхан дүүргийн Нарангийн энгэр дэх хогийн цэгт тусгайлсан компани байрлаж, хэсэгчилж авдаг. гэвч бусад аюултай хог хаягдал ахуйн хогтой холилдон төвлөрсөн хогийн цэгт хаягддаг байна. Энэ асуудлыг яаралтай шийдвэрлэхийн тулд аюултай хог хаягдлын төвлөрсөн байгууламж барих зайлшгүй шаардлага тулгарчээ. уг газрыг тусгай хэрэгцээнд

ТУЗ-ийн даргаЭрдэнэбаатарын ДОЛгИОН

Ерөнхий эрхлэгч Баатарын ДУЛаМХОрЛОО

Зөвлөхшатарбалын ДавааДОрж

Орлогч эрхлэгчЛхагважавын СУгарМаа

Утас: 99903584

Улс төр, нийгэм, эрэн сурвалжлах мэдээллийн албаЭдитор Б.Энхжаргал

Утас: 99901621

Цахим контент, бүтээлч үйлдвэрлэлийн албаЭдитор г.Баярсайхан

Утас: 99903574

Эдийн засаг, уул уурхайн мэдээллийн албаЭдитор З.Цэлмэг

Утас: 99901526

Утас: 99903581 99903578 99907843

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө,

“Блю Скай тауэр” 407 тоотУлсын бүртгэлийн дугаар. 1024

Утас: 70103131, Факс: 7010606

zgm.mn

ubinfo.mnДугаарын удирдагч

Г.Баярсайхан

“Засгийн газрын мэдээ” сонин нь ардчилсан, шударга ёс, хүний эрхийг дээдэлж, чөлөөт

сэтгүүл зүйн хэм хэмжээг бүрнээ сахин, олон ургальч үзлийг илэрхийлэх мэдээллийн

индэр байж, нийт Монгол үндэстний ойлголцол, эв нэгдлийг бэхжүүлэхийг эрхэм

зорилгоо болгоно.

рЕДАКц

зАр сУрТАлЧИлгАА

хАЯг

цАхИМ хУвИлБАр

0 0 1 0 6 0

аюултай хог хаягдлыг аж

ахуйн нэгжүүд 180 хоног

хадгалах үүрэгтэй

2017 оны байдлаар зайлшгүй устгах шаардлагатай химийн хатуу бодис 369 тонн, шингэн 68 мянган литр байна.

Улаанбаатар хотоос 200-300 км дотор аюултай хог хаягдлын төвлөрсөн байгууламж барих ёсгүй. Барьсан тохиолдолд ундны ус бохирдох аюултай.

ОрОН НУТаг» АрхАнгАй Тус аймагт дулааны станц барих гэж буйтай холбоотойгоор “Эко трейд” ХХК-ийн ажлын хэсэг аймгийн холбогдох мэргэжилтнүүдтэй уулзлаа. 2021 онд дулааны станц бүрэн хүчин чадлаараа ажиллаад эхэлбэл 24 цагийн халуун устай болох, шинээр орон сууц барих, агаарын бохирдол эрс буурах нөхцөл бүрдэнэ.

» БАЯн-ӨлгИй Баян-Өлгий аймаг дахь Цагдаагийн газар өнгөрсөн онд иргэд, аж ахуйн нэгжүүдээс гэмт хэрэг, зөрчлийн талаар 2572 гомдол мэдээлэл хүлээн авч шалгажээ. Нийт гомдол мэдээллийн 481 нь гэмт хэргийн шинжтэй, 2141 нь зөрчлийн шинжтэй байв.

» орхон Тээврийн хэрэгслийн албан татвар, төлбөрийг энэ сарын 2-ноос эхэлж аймгийн Татварын хэлтэст авч эхэлжээ. Орхон аймгийн Авто тээврийн газарт бүртгэлтэй 15 мянга орчим тээврийн хэрэгсэл байдаг аж. Өнгөрсөн жил нийт машины 90 орчим хувь нь татвар, төлбөрөө төлсөн байна.

» АрхАнгАйТус аймгийн Чулуут сумын Зуунмод багийн малчин Лундаагийн Мясардорж “Улсын аварга фермер”-ээр шалгарлаа. Тэрбээр 48 жил мал аж ахуйн салбарт тасралтгүй ажиллажээ. Энэ хугацаанд 100 эхээс бойжуулах төлийн тоог 100 хувь бойжуулж, үйлдвэрлэлийн даалгавар сүү цагаан идээ, цөцгийн тосны төлөвлөгөөг 115-125 хувиар давуулан биелүүлсэн байна.

» сЭлЭнгЭ

Сэлэнгэ аймгийн хэмжээнд 2018 онд нийт малын тоо 1,540,036 толгойд хүрчээ. Энэ нь өмнөх оныхоос 101 толгойгоор өссөн үзүүлэлт юм. Тус аймгийн хэмжээнд нийт 4850 малчин өрх байна.

» говьсүМБЭр Үйлчлүүлсэн иргэдийнхээ сэтгэл ханамж ямар байгаа, цаашид юунд анхаарах эсэхийг мэдэх сэтгэл ханамжийн судалгааг Говьсүмбэр аймгийн төрийн байгууллагууд анх удаа мессежээр авч эхэллээ. Одоогийн байдлаар Улсын бүртгэлийн хэлтэс, Татварын хэлтэс, Мэргэжлийн хяналтын газар, Авто тээврийн төв хамтран уг үйлчилгээг нэвтрүүлж байна.

» ДорноговьОлон улсын "РОТАРИ" сангаас Дорноговь аймгийн Нэгдсэн эмнэлгийн төрөх тасагт нэн шаардлагатай эмнэлгийн тоног төхөөрөмж хандивлав. Тодруулбал, ургийн доплер гурав, ургийн монитор, дуслын болон тарианы шахуурга тус бүр хоёр ширхэг зэрэг нийт 2015 долларын үнэ бүхий таван төрлийн 25 ширхэг тоног төхөөрөмж багтжээ.

» ДАрхАн-УУл Урвуулагч хэмээх шарагчин Гахай жилийн сар шинийн баярыг угтан “Цагаан сар -2019” үзэсгэлэн худалдаа энэ сарын 24-28-ны өдрүүдэд болно. Уг үзэсгэлэнд Сэлэнгэ, Булган, Дундговь, Хөвсгөл, Архангай, Өвөрхангай, Сүхбаатар, Төв аймгийн болон Улаанбаатар хотын бизнес эрхлэгчид болон үндэсний үйлдвэрлэгчид оролцохоор болжээ. » ховД

Орон нутгийн өсвөрийн шатарчдын “Цодгор хүү-2019” тэмцээн энэ сарын 11-ний өдөр Ховд хотноо амжилттай болж өндөрлөлөө. Тус тэмцээнд Ховд аймгийн 15 сумаас 80 орчим өсвөрийн шатарчин оролцож, дөрвөн насны ангиллаар оюун ухаанаа уралдуулсан юм.

аюултай хог хаягдал булах газар дахиад л "олдсонгүй"

МЭДЭЭ

Байгууллагуудын нэрийг Монголоор бичих зөвлөмж хүргүүллээ

Мал төхөөрөх үйлдвэрүүд хүчин чадлынхаа 10-20 хувийг л ашигладаг

шударга өрсөлдөөн, хэрэг-лэгчийн төлөө газраас гудамж талбайд ил задгай байршуулсан сурталчилгааны самбар, аж ахуйн нэгж, байгууллагуудын хаягжилтад хяналт шалгалт хийв.

шалгалтаар байгууллагуудын

гудамж талбайд байршуулсан сурталчилгааны самбар, хаяг зэргийг гадаад хэлээр бичсэн нийтлэг зөрчил, дутагдлууд илэрсэн аж. Мөн бараа бүтээг-дэхүүн, үйлчилгээнд монгол хэлний хэрэгжилт хангалтгүй байжээ. тиймээс нийслэлийн

болон аймгуудын Засаг дарга нарт Монгол хэлний тухай хуу лийн дагуу зөвлөмж, чиг-лэлийг хүргүүлсэн бөгөөд хэрэв дурдсан хугацаанд бие лүүлээгүй тохиолдолд Зөрчлийн тухай хуулийн дагуу хариуцлага тооцохыг мэдэгдлээ.

улсын хэмжээнд мал төхөөрөх 52 үйлдвэр, мах боловсруулах 110 үйлдвэр байгаагаас 103 үйлдвэр идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулж байна. Салбарын хэмжээнд нядалгааны 100 хоногт нийт 2.6 сая толгой бог, 608 мянган толгой бод төхөөрөх хүчин чадалтай. гэвч мал төхөөрөх үйлдвэрүүд

хүчин чадлынхаа 10-20 хувийг ашиглаж байна. Энэ нь мал, мах бэлтгэлийн нэгдсэн тогтолцоо бүрдээгүй, үйлдвэрүүдийн техник, тоног төхөөрөмж хуучирсан, эргэлтийн хөрөнгө дутагдаж байгаа зэрэгтэй холбоотой аж. тиймээс түүхий эдийн бэлтгэн нийлүүлэлтийн

тогтолцоог бүрдүүлэхэд малчдыг хоршоо хэлбэрт шилжүүлж, дотоодын үйлдвэрүүдийг чанартай түүхий эдээр хангах, менежментийг нь сайжруулж, хөдөө аж ахуйн биржээр дамжуулж арилжаа хийдэг байх нь зүйтэй гэж ххаахүЯ-наас үзжээ.

С.Батсайхан / ЗГМ©

Цагдаагийн байгуул-лагад эртний эдлэлийн наймааг хянах ганцхан албан хаагч бий

5ЗаСгийН гаЗрыН МЭдЭЭ СоНиН2019.01.14, даваа ~ №008 (1060)

згМ: сэдэв

1харин хууль бус наймааг сан-

хүү жүүлдэг, зуучилдаг, захиалдаг, худалдан авч хилээр гарган бор-луулдаг “гол тоглогч” нь эртний эдлэлийн дэлгүүрийн эзэд биш байгаа гэх хар эрхгүй төрнө.

эртний эДлэлийн Дэлгүүрийн үйл

ажиллагааг хянаж чаДахгүй байна

Эртний эдлэлийн дэлгүүрийн эзэд соёлын биет өвийг хууль бу-саар олж авч, борлуулдаг болох нь цагдаад өгсөн гэмт хэрэгтнүүдийн мэдүүлгээс тодорхой байгаа. тухайлбал, хоёр жилийн өмнө эртний эдлэлийн дэлгүүр ажил-луулдаг Н.Жагай гэх хүн 32 нэр төрөл бүхий 84 ширхэг эртний үнэт эдлэл, түүхийн олдвор хилээр гаргах гэж байгаад баригджээ. тэрбээр нийслэлд эртний эдлэлийн дэлгүүр ажиллуулж байхдаа дээрх их хэмжээний эдлэлийг хуримтлуулсан гэж мэдүүлсэн байдаг. Мөн хилээр түүхийн үнэт эдлэл гаргах гэж байгаад баригдсан ё гэгч түүхийн дурсгалд тооцогдох эд зүйлс, үнэт эдлэлүүдийг эртний эдлэлийн дэлгүүрээс авсан гэж мэдүүлжээ.

Монгол улсын хэмжээнд эрт-ний эдлэл зарж, борлуулах зөв-шөө рөлтэй 100 гаруй дэлгүүр бий. үүний тал хувь нь нийслэлд үйл ажил лагаа явуулдаг гэсэн тоо байна. гэхдээ эдгээрийн дийлэнх нь хуул барласан болон энгийн хэрэг лээ ний эд зүйлс худалдаалдаг аж. харин жинхэнэ “акул”-ууд эрт-ний эдлэлийн эх хувийг хөрөнгө чинээтэй эрхмүүдийн хүрээнд нуу-цаар наймаалдаг тухай Эрүүгийн цаг даагийн албаныхан ярьж байна. Энд үндэсний түүхийн музейн сан хөмрөгийн эрхлэгч асан Б.Энхбатын 1073 ширхэг үзмэр, дурсгал хулгайлан, заримыг нь бусдад дамласан хэргийг дур-дах нь илүүц биз. өнгөрсөн онд л гэхэд эртний эдлэлийн томоохон ченж а гэгч 1.3 тэрбум төгрөгөөр бурхан худалдаалсан нь тогтоогдсон ч хуулийн хариуцлага хүлээлгэх боломжгүй байгаа талаар цагдаагийн албаныхан ярьж байна. уг нь хуулиар түү-хийн ховор эд зүйл, олдворыг худал дан борлуулбал нь эрүүгийн хариуцлага хүлээх ёстой. гэхдээ өмчлөгч нь бусдад худалдсан тохиолдолд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх хуулийн заалт байдаггүй учраас цагдаагийнхан хууль “мөргөөд” орхидог байна. 1.3 тэрбумын бурхны наймаа ч энэ жишгээр хуулийн цоорхойгоор өнгөрсөн байх талтай. Мөн улсын хэмжээнд эртний эдлэлийн дэлгүүрийн эздийг “тагнах”, соёлын биет өвийг хамгаалах, хя-налт тавих, мөрдөн шалгах үүр гийг ганцхан албан хаагч гүйцэт гэдэг гээд бод доо. ганц албан хаагч тэр олон дэлгүүр, түүнийг тойр сон наймаа, үнэт эдлэлүүдийн шил-жил тийг хянана гэдэг боломж гүй. өөрөөр хэлбэл, эртний эдлэ лийн наймаа, түүхийн ховор эд зүй-лийн шилжилт, хадгалалт тө рийн хяналтаас гадуур байгаа гэсэн үг.

итали, Франц, швейцар, Япон зэрэг олон орон соёлын өвийг хамгаалах, энэ төрлийн худал-дааг хянах, мөрдөн шалгах тусгай цагдаагийн газартай байхад манайд ядаж хэлтэс ч алга. Эрүүгийн цаг-даагийн III хэлтэст харьяалагдах ганц албан хаагч нь хүч хүрдэггүй байдалтай олон жилийг өнгөрөөж байгаа юм.

хиргисүүр, булш бунхан тоноДог бүлэглэлД хэн

захиалга өгДөг вэхилээр гарч буй эртний эдлэлийн

тодорхой хувь нь нэн эртний үед хамаарах эд зүйл байх нь олонтаа. Энэ хэрээр монголчуудын түүхийн үнэт өвийг хадгалж буй хиргисүүр, булш бунхныг тонох хэрэг цөөнгүй гардаг тухай шуа-ын түүх, археологийн хүрээлэнгийн мэргэжилтэн ярьж байна. Манай улсын нутагт хүннүгийн үеийн булш 10 мянга, хүрэл зэвсгийн үеийн хиргисүүр 7000, дөрвөлжин булш 3000 гаруй байдаг гэсэн тоо баримт бий. гэтэл хиргисүүрийг тонож, үнэт эд зүйлийг цөлмөдөг бүлэглэл байдгийг мэргэжилтнүүд

тонодог бүлэглэл байгааг тодорхой мэдэж байгаа ч илрүүлж чадахгүй байна гэдэг хяналт султай шууд холбоотой. үүнийг нарийн тодор-хойлохын тулд эртний эдлэлийн дэлгүү рийнхэн ч захиалга өгдөг эсэхийг нягтлах боломж алга.

Нөгөөтэйгүүр, эртний эд өл-гийн зүйлс цуглуулдаг, түүгээ-рээ үзэсгэлэн гаргадаг хүмүүс захиал га өгч булш бунхан ухдаг бүлэглэлийг санхүүжүүлдэг байж болзошгүй талаар мэргэжилтнүүд ярьсан. Эртний эдлэлийн хууль бус наймааг хуулиар зохицуулахгүй бол өөр аргаар тэмцэх боломжгүй гэдгийг мэргэжилтнүүд болон цагдаагийнхан дуу нэгтэй илэрхийлж буй. уг нь энэ чиг-лэлээр хяналтын тогтолцоог бий болгохоор Эрүүгийн хуулийн

25 дугаар зүйл болон Соёлын өвийг хамгаалах тухай хуулийн төсөлд хувь хүмүүсийн гар дээр байгаа эртний эдлэлийг бүртгэх, өмчлөгчид худалдах, үзэсгэлэн гаргах эрхийг олгох зэрэг заалтыг тусгасан ч лобби орж хасагджээ. Мэдээж лоббиг эртний эдлэл цуглуулагч, наймаалагчид хийсэн байх магадлал өндөр. тэдэнд бүртгэлгүй байх тусмаа эртний эдлэлийн зах зээлд чөлөөтэй хөрөн гөжих бололцоо бий болж байгаа нь ч ойлгомжтой.

эртний эДлэлийг шинжлэх зөвлөл

хангалтгүй ажиллаДагСоёлын биет өвийг хилээр

гаргах, хууль бусаар худалдан борлуулах гэж байгаад баригдсан этгээдэд хариуцлага тооцохын тулд тухайн олдвор, үнэт эдлэлийг шинжээчийн дүгнэлтэд тулгуурлах учиртай. гэтэл эртний эдлэлийн мөн чанар, хамаарах хүрээг тогтоох ёстой зөвлөл дүгнэлтээ гаргаж чаддаггүйгээс хууль зөрчигчид ял завших тохиолдол гарч байна. тус зөвлөлийнхөн нэрэлхүү байдлаасаа болж шинжилгээ, дүгнэлтийн ажилдаа шуа-ын түүх археологийн хүрээлэнгээс туслалцаа авдаггүй

Эртний ховор олдворын наймааг хянаж чадахгүй байнаүгүйсгэхгүй байна. өнгөрсөн онд шуа-аас зохион байгуулсан нэгэн хурал дээр 31 хиргисүүр булш тоногдсоны 29 нь орон нутгийн иргэдийн оролцоотой байсан гэдэг баримт ч бас байна. 2017 онд дархадын хотгорын хоригийн ам хэмээх газар Монголын эзэнт гүрэн болоод дундад зууны үед хамаарах 40 гаруй булшийг ухсан хулгайчдыг илрүүлэн цагдаа-гийнханд мэдэгдэж байжээ. Мөн орон нутгийн иргэд болон алтны нинжа нар металл илрүүлэгч ашиглан хиргисүүрийг гаднаас нь тандаж тонодог болсон тухай археологичид ярьж байгаа юм. шуа-ынхан хиргисүүр тоносон хэргийн тухай цагдаагийн бай-гууллагад мэдэгддэг боловч хэн, хэзээ тоносныг илрүүлэх бо-ломж хомс байдаг аж. Цагдаа-гийн байгууллагад өнгөрсөн онд хөвсгөл, ховд, Баян-өл-гий, архангай зэрэг аймагт булш хиргисүүр тоносон хэрэг бүртгэгдсэн боловч эзэн холбог-догчийг илрүүлж чадаагүй аж. Нийслэлд суугаа ганц байцаагч тэр бүгдийн араас хөөцөлдөх хүч хүрэхгүйгээс орон нутгийн цагдаагийн байгууллагын мэдээл-лийг хүлээж суухаас өөр аргагүйд хүрдэг байна. Булш хиргисүүр

С.ЦОгТБаяр ЗУрж БайНа

нь ч үүнд нөлөөлдөг бололтой. Мөн эртний эдлэлийн шинжээчийн чиглэлээр бэлтгэгдсэн боловсон хүчин манайд хомс байдаг нь ч нөлөөлдөг. гэтэл итали улсад эртний ромын Цезарийн зөвхөн аягуудыг нь судалдаг 300 гаруй шинжээч байдаг аж. Мөн хонкон-гийн хөрөнгийн бирж дээр зөвхөн Занабазарын ур хийцээр мэргэжсэн шинжээч үйл ажиллагаа явуулж байна. Монголоос гарсан эртний эдлэл, үнэт зүйлс Бээжин хотын Пан Жиа Юан зах дээр очдог бөгөөд тэнд монголчуудын түүхээр мэргэжсэн шинжээч зах зээлийн үнэлгээ тогтоогоод суух жишээтэй. гэтэл бид хураагдсан үнэт эдлэлээ хэний эдэлж байсан, хэдий үед хамаарах олдвор болохыг нарийн тогтоох чадваргүй байгаа нь харамсалтай.

хуулийн гарцыг нээвэл эДийн засагт үр

нөлөөгөө үзүүлнэМанай улсад соёлын биет

өв, түүхийн хосгүй үнэт зүйлс 777 бүртгэгдсэний 320 нь зоос аж. удахгүй улсын болон орон нутгийн музейд хадгалж байгаа эртний эдлэл, түүхийн үнэт зүйлсийн тооллогын дүн гарна. Rich нэртэй тус хөтөлбөрийн

Эртний эдлэлийн

дэлгүүрүүдийг хяналтаас

алджээ

хүрээнд Монголын ард түмний хөрөнгө болох эртний эдлэлийн бүртгэл тодорхой болох юм. ха-рин иргэдийн гар дээр байгаа, ченжүүдийн мэдэлд буй эртний эдлэл, үнэт зүйлсийг хэрхэн тоолох нь тодорхойгүй. тэдний дунд хийгдэж буй далд зах зээлийг ч хянах боломж хуулиар алга. хэрэв Эрүүгийн болон Соёлын өвийг хамгаалах тухай хуульд өмчлөгч нь эртний эдлэл, нэн ховор үнэт зүйлсээ бүртгүүлэх, худалдах, үзэсгэлэн гаргах заалтыг суулгаад өгчихвөл төр энэ чиглэлд хяналтаа тогтоож чадна. Нөгөөтэйгүүр далд зах зээлийг ил гаргаж, татварын бааз нэгээр нэмэгдэх сайн талтай. Мөн цагдаагийн байгууллагад эртний эдлэл, хууль бус наймаагаар мэргэшсэн хэлтсээ байг гэхэд тасаг нээж өгснөөр эртний эдлэлийн дэлгүүрүүдийг хянах, хиргисүүр, булш тоногч-дыг илрүүлэх, хуулийн цээрлэл хүлээлгэх боломж нэмэгдэнэ. Цаашлаад төрөөс завшсан мөнгөө эртний эдлэл болгон хадгал-даг цагаан захтнуудын тоог хязгаарлах боломж бүрдэх юм. харин одоогийн нөхцөлд гаалийн байцаагч, хилийн тагнуулын албанд найдахаас өөр гарцгүй билээ.

С.Батсайхан / ЗГМ©

сэтгэл ханамж гэдэг зүйлийг байхгүй болгодог. Нийгэм маань ийм идэвхгүй болохын хэрээр ажил хийх хүсэлгүй, сурах сонирхолгүй, ямарваа нэг юмыг оролдох зориггүй, шийдвэр гаргах сонирхолгүй бүхэл бүтэн бүлгийг бий болгодог. тухайн гэрт, сургуульд, ажил дээр байгаа ийм хүмүүс бусдыгаа маш их стресстүүлдэг. тиймээс хэт том зүйл бодож, улс төрийг харааж бухимдахын оронд ядаж нэг нэгэндээ шаардлага тавихаас эхлээч ээ. гудамжинд шүлсээ хаяж байгаа хүнд, олон нийтийн газар тамхи татаад байгаа хүнд шаардлага тавиач. өөрийн шийдвэр гаргах түвшинд оролцоотой байна гэдэг хамгийн зөв арга бөгөөд нийгмээ эмчилж байгаа чухал хүчин зүйл юм. аль нэг гэр бүлд асуудал байлаа гэхэд түүнийгээ шийдэхийн оронд бүгдээрээ шүүмжлээд суугаад байгаатай адил дүр зураг өнөөгийн Монголоос харагддаг.

-нийгмийн сэтгэл зүйг тогт-воргүй болгоход сошиал орчин их нөлөөлж байна уу?

-хүний сэтгэл зүйд хамгийн чухлаар нөлөөлдөг зүйл бол мэдээлэл. авч байгаа мэдээл-лийн үр дүн нь бид өөрсдөө. Ерөнхийдөө идэж байгаа хоол хүнсээр нь тухайн хүний эрүүл мэндийг тодорхойлж болно. тэгвэл бид дандаа хог шиг хоол хүнс идээд байвал яах вэ. үүнтэй адил хэнд ч хэрэггүй сөрөг мэдээлэл авах нь тархийг маш ихээр хордуулдаг. Судалгаанаас харахад сөрөг мэдээлэл нэг хүнээс долоон хүнд дамждаг гэж үздэг. тухайн мэдээллийг сонссон хүн нь дахиад долоон хүн цааш дамжуулна гэх мэтээр тархдаг байх нь. гэтэл эерэг мэдээлэл нэг хүнээс цааш хоёр хүнд л дамждаг. Эндээс юу ойлгох вэ гэвэл бид хэнд ч хэрэггүй мэдээллийг маш их авч байна. Энэ мэдээлэл бидний тархийг гэмтээдэг. авч байгаа мэдээллийнхээ үр дүнд маш их уур, бухимдалтай болж байна. Ялангуяа, эмэгтэйчүүд хүүхэдтэй холбоотой юм уу осол аваарын талаарх сөрөг мэдээллийг маш эмзэгээр хүлээж авдаг. үүнээсээ болж айдас, түгшүүр, стресстэй болдог нь анзаарагддаг. тиймээс сөрөг мэдээллийг аль болох бага авах нь нийгмийн сэтгэл зүй эерэг байхын үндэс болно.

-хүмүүс танай төвд ихэвч-

згМ: зочин

6 ЗаСгийН гаЗрыН МЭдЭЭ СоНиН 2019.01.14, даваа ~ №008 (1060)

лэн ямар шалтгааны улмаас ирж байна вэ. тэдэнд тулгарч буй асуудлууд ер нь өмнөх жилүүдээс хэр зэрэг өөрчлөгддөг бол?

-Манай төвд хандаж буй нийт шалтгааныг 100 хувь гэж үзвэл 33 хувь нь уур бухимдал, стрессээ барьж, удирдахын тулд ирсэн байна. 30 хувь нь сэтгэл хөдлөл тогтворгүй, ойлгомжгүй байгаа учраас гэж тайлбарласан. 23 хувь нь өөртөө итгэлгүй, зорилгогүй байгаа учраас надад сэтгэл судлаач хэрэгтэй гэж үзсэн байна. Сэтгэл зүйчид хандаж буй шалтгаан тав, арван жилийн өмнөхөөс бараг өөрчлөгдөөгүй. гэхдээ би өөрийгөө удирдаж чадахгүй байна, надад мэргэжлийн хүний тусламж дэмжлэг хэрэгтэй байна гэж өөртөө дүгнэлт хийж ирэх хүний тоо нэмэгдсэн. Энэ бол сайн зүйл.

хүмүүсийн сэтгэл санаа тогт-воргүй болоод байгаа нь сөрөг

мэдээллийг хэт их авах, хэт их бухимдах зэрэг нөгөө л хүчин зүйлтэй холбоотой. Эргэн тойрон дандаа ханиадтай хүн байвал би ч гэсэн ханиад авах магадлал өндөр.

үүнтэй адилхан эргэн тойронд дандаа сөрөг мэдээлэл, сөрөг үзэл бодол байвал бид өөрийн эрх гүй нөлөөнд нь автдаг. Бид ханиад хүрэхгүйн тулд дархлаагаа дэмжиж, ханиадтай хүнээс хол байж, амны хаалт зүүдэг. үүнтэй адил сөрөг муу мэдээллээс ч гэсэн

Б.Ууганцэцэг: Улс төрийн өнөөгийн байдал нийгмийн сэтгэл зүйг тогтворгүй болгож байна

Нийгмийн сэтгэл зүй гэж юу вэ. Нийгэм тэр чигээрээ уур бухимдалтай байсаар байвал юунд хүргэх бол. Нийгмийн эд эсийг бүрдүүлэгч хувь хүн сэтгэл санаагаа засаж, уур бухимдлаа дарахын тулд яах ёстой юм бол. Энэ мэт асуудлаар Сэтгэл судлалын үндэсний төвийн гүй­цэтгэх захирал, сэтгэл судлаач Б.Ууганцэцэгтэй ярилцлаа.

-нийгмийн сэтгэл зүйг сэтгэл судлалын шинжлэх ухаанд юу гэж тодорхойлсон байдаг вэ?

-Нийгмийг бүрдүүлж буй хүмүүс болон институц, тэд-гээ рийн хоорондын харилцааг нийгмийн сэтгэл зүй гэж хэлээд байгаа юм. өөрөөр хэлбэл, хү-мүүс хоорондын, хүмүүс болон байгууллага хоорондын харил-цаанаас гарч байгаа үр дүнг нийгмийн сэтгэл зүй гэж тодор-хойлж болно.

-эрүүл нийгмийн сэтгэл зүй ямар байх ёстой вэ?

-хүнээс хүнтэй харил цаж бай гаа харилцаа нь эерэг бөгөөд асуудалгүй. Мөн хүнээс бүлэг тэй, хүнээс институцтэй харилцаж байгаа харилцаа, ойлголцол, дүрэм журмууд нь тодорхой, ту хайн дүрэм журмаа ягш тал дагадаг байхыг л эрүүл ний гэм, эрүүл сэтгэл зүй гэж тодор-хойлдог.

-таны хэлсэн тодорхой-лолтыг өнөөгийн монголын нөхцөл байдалтай харьцуулаад үзэхээр таарахгүй, зөрчилдөх юм шиг санагдаж байна. тэ-гэхээр манай нийгмийн сэтгэл зүй эрүүл бус болсон гэж ойлгож болох уу?

-хамгийн энгийн түвшинд бол хүн хүнтэйгээ хэрхэн харилцаж байгаагаар тодорхойлж болно. Бид хүнтэй харилцаад сэтгэл ханамж авна, эсвэл үгүй. тэгвэл бид харилцааныхаа хэдэн хувьд сэтгэл ханамж аваад байна вэ. үйлчилгээний байгууллагаар жишээ авахад бид ихэвчлэн сэтгэл дундуур үлдэж, гом-дол гаргадаг шүү дээ. төрийн үйлчилгээ авах гэтэл удаан байна, чанар хүртээмж нь муу юм, хүнд сурталтай байна гэх зэрэг гомдол тасардаггүй. Энэ бүхэн нийгмийн сэтгэл зүйг тогтворгүй болгоход нөлөөлж байгаа хүчин зүйл юм. хүнээс бусад субьект руу хандаж буй харилцаа сөрөг болоод ирэхээр бид стресст орж, уур бухимдалтай болдог. Энэ уур бухимдлаа эргээд ямар нэг байдлаар гаргах нь түгээмэл байна. тэгэхээр хамгийн гол нь хүмүүс хоорондын харилцаа эрүүл байвал нийгмийн сэтгэл зүй эерэг байх нь. харин бид харилцахдаа нэгнийгээ хэр зэрэг ойлгохыг хичээдэг вэ, хэр хүлээцтэй вэ гээд бодохоор бас л чамлалттай дүр зураг харагдах байх.

Бидний сэтгэл санаа, нийгмийн сэтгэл зүйг тавгүй болгож буй макро хүчин зүйлүүд байна. Жишээ нь, улс төрийн тогтворгүй байдал, өвлийн агаарын бохирд-лыг нэрлэж болно. гэхдээ нөгөө-тэйгүүр, хүмүүс өөрсдөө сэтгэл санаагаа жолоодох маш олон арга бий. Стрессийн менежмент гэж яагаад байдаг, хүмүүс яагаад энэ аргыг хэрэглэдэгийг судлах нь чухал. өдөр бүр нэмэгдээд байгаа нийгмийн стрессийг бууруулахын тулд хувь хүн бүр стрессийн менежмент хийдэг байх ёстой. Бид ихэвчлэн өөрт байгаа асуудлыг шийдээгүй хэрнээ бусдад буруу өгөх хандлагатай. уг нь хувь хүмүүс стресс, бухимдлаа удирдаж сурах маш энгийн аргууд бий. Энэ нь өөрийн

Бид утаа их байна гэж шүүмжилдэг атлаа үүний эсрэг тэмцэж чадсан уу

г.Баярсайхан@bayarsaikhanZGM

Сөрөг мэдээлэл бага авах нь

нийгмийн сэтгэл зүй эерэг байхын

үндэс болно

МИАТ ТӨХК нийгмийн хариуцлагын хүрээнд үйл ажиллагаагаа олон нийтэд таниулах, цаашлаад хүүхэд залууст нисэхийн салбарын талаар ойлголт өгч, ирээдүйд мэргэжлээ сонгоход нь туслах зорилгоор “MIAT EXCURSION” аяллын хөтөлбөрийг зохион байгуулж эхэллээ. Тус хөтөлбөрт сонирхсон хэн бүхэн оролцох боломжтой.

“MIAT EXCURSION” хөтөлбөрийн хүрээнд МИАТ компанийн төв байр, Сургалтын төв, Нисэхийн музей, Олон улсын зорчигч бүртгэлийн хэсэг, Mock Up буюу сургалтын иж бүрэн төхөөрөмж, Агаарын хөлгийн засвар үйлчилгээний төвтэй танилцах боломжтой юм.

MIAT ExCUrSIoN-ЭЭр АЯлААрАй

зай барих хэрэгтэй. -өнөөгийн нийгэм тэр чи-

гээрээ бухимдалтай байна. гэх дээ энэ олон хүн бүгд мэр -гэжлийн сэтгэл зүйчээс зөв-лөгөө авч чадахгүй. тэгэхээр хүмүүс энгийн нөхцөлд сэтгэл зүйгээ яаж удирдах талаар зөв-лөгөө өгөөч?

-хамгийн энгийн зөвлөгөө гэвэл өөртөө бага ч гэсэн цаг гаргаж, тодорхой хэмжээгээр тайвшрах. Цаг гаргана гэхээр хэдэн цаг биш. өдөрт ядаж 5-10 минут тайван сууж байгаад “Надад ямар асуудал байна, би юунаас болоод уурлаад байна, ойрдоо миний сэтгэл санаа ямархуу байна” гэх мэтээр өөрийн хөө талаар эргэцүүлэх хэрэг тэй. ингээд бодсоны үндсэн дээр тодорхой алхмууд хийх ёстой. Юуны өмнө хөдөлгөөн маш чухал. хүн аль болох хөдлө-хийн хэрээр тархинд байгаа дарамтууд алга болдог.

Ер нь бухимдаад байгаа хү -мүүст хөшүүн байдал их анзаа-рагддаг. Ялангуяа, биднээс зөв лөгөө авахаар ирж байгаа хүмүүс тодорхой нэг л хөдөлгөөн хийж хэвшсэн байдаг. алхаж яваад компьютерийн ард суух, автобусаар яваад гэртээ орж хэвтэх гэдэг ч юм уу. хүмүүс алхах, хөдлөх нь багасаж, сууж, амрах нь ихсэх тусам стресст ордог. толгойд байгаа ачааллаа гаргалгүй удсанаас болж нойргүйднэ, уур уцаартай болно. товчхондоо бол хамгийн бага хөдөлсөн үедээ бид хамгийн их стрессдэг гэсэн үг. тиймээс тодорхой хэмжээний хөдөлгөөн байнга хийх ёстой. хөдөлгөөн гэхээр л үнэтэй фитнесст явна гэсэн үг биш. Ядаж л лифт ашиглалгүй шатаар алхах. Мөн гэртээ идэвхтэй хөдлөх хэрэгтэй. Цонх, толио угаах, гэрээ сайхан цэвэрлэх зэрэг нь биднийг тодорхой хэмжээгээр тайвшруулдаг.

Монголчууд Цагаан сарын өмнө гэр орноо сайхан цэвэрлэж, өр ширээ дарахыг боддог. Энэ чинь цэвэр сэтгэл зүйн арга юм. тухайн жилдээ цэвэр цэмцгэр, сэтгэл санаа тайван орох нь өөрийнхөө сэтгэл зүйг засаж буй маш том арга. Энэ мэтээр өөрийнхөө түвшинд хийж болох энгийн аргуудыг эхлээд ашиглаад сурчих. тэгээд дараа нь хажууд бухимдаад байгаа хүнтэйгээ ярилцаад үз. Бусадтай харилцаж, асуудлыг нь хуваалцах тусам гарц шийдлийг нь олоход амар байдаг. Энэ нь нийгмийн бухимдлыг тодорхой хэмжээгээр бууруулах энгийн арга юм.

-ярилцсанд баярлалаа.

эргэн тойронд байгаа зүйлээ эмх цэгцтэй болгохоос эхэлнэ. гэр орноо цэвэрлэх, ажлын байраа эмх цэгцтэй болгох ч юм уу. Энэ мэт жижиг зүйлс хүний сэтгэл санааг тогтворжуулж, уур бухимдлыг арилгадаг.

-нийгмийн стрессийг нэмдэг макро хүчин зүйл дэндүү их байна. улстөрчид нь хуваагдаж, тэмцэлдсээр удлаа. жДү-ийн зээл эзэндээ очсонгүй. утаа, нийтийн тээвэр иргэдийг бухимдуулсан хэвээр. эдгээр хүчин зүйл шийдэгдээгүй байвал цаашдаа юунд хүргэх эрсдэлтэй вэ?

-хувь хүнээс хамааралгүйгээр бий болоод буй иймэрхүү нөхцөл байдал ихсэх тусам тухайн хүнд хүрч байгаа стрессийн түвшин нэмэгдэх нь тодорхой. өнөөгийн Монголд, ялангуяа улаанбаатарчуудад нийтлэг ажиглагддаг нэг зүйл нь хүмүүс маш их бухимдаад байгаа атлаа түүнийгээ үйлдэл болгон гаргадаггүй. Энэ бол хүний сэтгэл санааг хамгийн тогтворгүй болгодог зүйл. өөрөөр хэлбэл, зөвхөн санаа зовоод, уурлаад байгаа хэрнээ өөрий-гөө тайвшруулах үйлдлүүдийг хийж чаддаггүй. Жишээ нь, хүмүүс нийтийн тээврийн чанар, хүртээмж муу, хүйтэн байна гэж шүүмжилдэг. гэтэл энэ асуудлыг шийдүүлэхийн төлөө өөрсдөө юу хийв? утаа их байна гэж ярьдаг. гэтэл утаан дунд тамхи татаад, шүлсээ хаяад явж буй хүн мянга мянгаараа байна.

Ядаж утаан дээр утаа нэмж, дам тамхидалтад хүргээд байгаа энэ хүмүүст шаардлага тавьж байсан уу гэдгээ бодоод үзээрэй. Ждү-д очих ёстой мөнгийг улстөрчид хуваагаад авсан нь нийгэмд маш их уур бухимдал төрүүллээ. тэгвэл бид энэ бусармаг үйлд-лийн эсрэг хэрхэн тэмцэв. иргэний ардчилсан нийгэм гэдэг чинь санаа зовж байгаа зүйлдээ гар бие оролцохыг хэлж байгаа юм. Ядаж л Сөх-ныхоо хуралд суучихдаг, хорооныхоо Засаг дарга дээр ороод шийдүүлэх шаардлагатай зүйлсээ хэлчихдэг байх ёстой.

Маш олон судалгаанаас хара-хад монгол хүний нийгмийн идэвх, оролцоо сул байна. үүнийг илэрхийлэх хамгийн энгийн жишээ гэвэл сонгууль. Сонгуулийн үеэр нийт санал өгч буй хүмүүсийг харахад ахимаг насныхан идэвхтэй оролцож, залуучууд нь саналаа өгдөггүй. хэрэв үнэхээр нэр дэвшсэн хүмүүс нь таалагдахгүй бол цагаан сонголт хийх боломж нь байна шүү дээ. гэвч бид нийг-мийг өөрчлөхийн төлөө гар бие оролцдоггүй хэрнээ хий дэмий бухимдаж суусаар өдөр хоногийг өнгөрөөдөг. Энэ бүхэн эргээд

• жДү-д очих ёстой мөнгийг улстөрчид хуваагаад авсан нь нийгэмд маш их уур бухимдал төрүүллээ. Тэгвэл бид энэ бусармаг үйлдлийн эсрэг хэрхэн тэмцэв.

• Өнөөгийн Монголд, ялангуяа улаанбаатарчуудад нийтлэг ажиглагддаг нэг зүйл нь хүмүүс маш их бухимдаад байгаа мөртлөө түүнийгээ үйлдэл болгон гаргадаггүй.

• хүн аль болох хөдлөхийн хэрээр тархинд байгаа дарамтууд алга болдог.

Хүмүүс хоорондын харилцаа эрүүл байвал нийгмийн сэтгэл зүй эерэг байх нь. Харин бид харилцахдаа нэгнийгээ хэр зэрэг ойлгохыг хичээдэг вэ, хэр хүлээцтэй вэ гээд бодохоор бас л чамлалттай дүр зураг харагдах байх.

Б.Хасуй / ЗГМ©

ZGM DAILY2019.01.14, MondAY ~ №008 (1060) 7The offIcIAl gAzeTTe

ZGM: HIGHLIGHTS

LendMN NBFI JSC users grow by 58 percent qoq

Parliament forms quorum after almost two months

Net profit of LendMNT totals MNT 2.5 billion in 2018.

President-initiated bill that could potential dis-solve the Parliament to be settled this week.

MSE market cap totals MNT 530 billion in the first 10 days of 2019

Democratic Party presents new ideology under its reform policy

LendMN and Mandal Daatgal JSCs enter Top 10 firms at the MSE.

The party announces to prioritize legislation over voters' favor.

PoliticsParliament to discuss the appointment of the next Mayor of Ulaanbaatar city on January 16.

MPs Nomtoibayar Nyamtaishir and Bat-Erdene Jadamba sign the DP caucus petition on self-dissolution of the Parliament.

Minister of Foreign Affairs Tsogtbaatar Damdin participates in the 4th edition of the Raisina Dialogue, co-organized by the Ministry of External Affairs of India and Observer Research Foundation in New Delhi. Foreign Minister met with Prime Minister of India Narendra Modi during the opening ceremony and conveyed Prime Minister Khurelsukh Ukhnaa’s greetings.

EconomyNational Development Agency, in collaboration with German Society for International Cooperation, sets up innovation funds that will grant loans for encouraging innovation of SMEs; innovation of young scholars and startups; and creative media and digital industries innovation. The fund is accepting project proposals until February 14.

In 2018, a total of MNT 309.3 billion allocated to 4,676 citizens as mortgage credit source. Out of this amount, the Bank of Mongolia financed MNT 191.2 billion and MNT 118.1 billion was drawn from the State Budget.

Top 20 Index falls 1.08 percent, to 21,531.32 points. MSE A Index drops 1.4 percent, to 10,064.71 points. MSE B Index decreases 0.9 percent, to 8,781.52 points. Market cap stands at MNT 2.49 trillion.

sociEtyGlobal Event Company to organize a trade fair for Tsagaan Sar at the Khunnu Mall between January 12 and February 3. Also, Mongolian Tsagaan Sar 2019 expo to run at the exhibition hall of Asa Circus from January 11 to February 4. Another biggest expo for Tsagaan Sar Holiday named Yuruultei Tsagaan Sar – 2019 to be held between January 15 and February 4 at Ulaanbaatar Palace.

Under the framework of the 2016-2020 Action Plan, the Food and Agriculture Department of Ulaanbaatar city and the Green Asia Network NGO sign a cooperation agreement to establish a factory with a capacity of processing 600 tons of sea buckthorn berries per year with non-refundable aid from the KOICA.

MP Ulaan Chultem appointed as the Minister of Food, Agriculture and Light Industry

Tugsbilig.B@tugsbiligZGM

Tugsbilig.B@tugsbiligZGM

After prolonging the lawmak-ing process for about two months, the Parliament finally formed a quorum last week. With multiple

Parliament forms quorum after two months

urgent items of high importance on the order list, the Parliament appointed Ulaan chultem as the Minister of food, Agriculture and light Industry.

next on the order list was the suspension of some Parliament members’ special rights who have involved in Small and Medi-um-sized enterprise development fund embezzlement allegations. The Prosecutor general of Mon-golia enkh-Amgalan Magvannorov submitted a bill on suspending the rights of four Parliament mem-bers. Although a number of public servants related to the case were detained, the Parliament viewed

sTock markeT

PoliTics

arT

ZGM©

that the loans of four MPs, namely Soltan gombojai, damba-ochir dorjdamba, Undarmaa Batbayar and enkhbold luvsan, drawn from the SMedf are in line with the law of Mongolia.

At the plenary session, Mr. enkh-Amgalan addressed, “We are investigating everyone related to funds. This is a very large-scale investigation. It is taking time be-cause of the lack of staff. only 25 people are working on each loans granted from the SMdf and the Independent Authority Against cor-ruption is investigating the fund. There are many others, including Animal husbandry fund and Ag-

riculture Support fund.”Additionally, the end to public

demonstration on ousting the Speak-er was followed with the meeting of Standing committee on State Struc-ture last friday. The committee held discussion on President-initiated bill on Parliament Session Procedures, which allows the Parliament to oust the Speaker with the majority votes from Parliament members. Accord-ingly, the bill will be discussed by the Parliament this week. The rat-ification of the bill lead to poten-tial dissolution of the Parliament as democratic Party caucus began collecting signatures for a petition to oust the Speaker.

democratic Party (dP), within the frames of its reform policy, has approved a new ideology and began a campaign to promote its core prin-ciples to the public last week.

The new ideology states, “dP will be a centre-right party that is based on personal freedom, rule of law, free market, civil society and sustainable development, and will strive to strengthen the independence, national interest and constitutional democracy of Mongolia.” The party identified its core principle as the “democratic Mongolia, where citi-

zens are free, equal and responsible, that supports a development policy that provides opportunity for a dream in each individuals and happiness in every household.” A spokesperson of the party remarked, “historically, five different political parties have united to set the foundation of the dP. As a union of five parties, our ideology always included all political concepts. Sometimes social dem-ocratic and sometimes right-wing. This uncertainty does exist. With the new policy, we will focus on legis-lation over favoring voters.”

As of January 10, the stock mar-ket capitalization exceeded MnT 530 billion mark, of which Top 10 firms accounted for about 80 per-cent of the total trades conducted at the Mongolian Stock exchange (MSe).

The Top 20 MSe-listed firms currently includes seven tier-I

As of today, a total of 15 art galleries are operating in Mon-golia. Under the market competi-tion, these galleries are currently working on establishing an online art gallery.

The market research on art con-ducted by Art Basel and UBS bank highlighted that the digital sales of art grew by 72 percent in the last five years. As of today, Best Art gallery is engaging on sell-

lendMn JSc non-banking fi-nancial institution has released the 2018 fourth quarter financial report. As of the end of decem-ber, the number of lendMn users grew by 58 percent compared to the previous quarter, reaching 93,881 users. The amount of loan grants surged by 42 percent quarter over quarter, to MnT 56.1 billion.

As of the end of fourth quarter, the company earned MnT 2.5 bil-lion, which is MnT 628.2 million higher that the previous quarter. net profits totalled MnT 513.6 million in the fourth quarter and MnT 2.5 billion in the year-end amount.

The financial and operational reports are currently being audited by an independent firm ernst and Young Mongolia and will be pre-sented at the regular board meet-ing on January 30. The meeting is expected to discuss the schedule of shareholders’ meeting and div-idend distribution.

HigHligHt activities in tHe fourtH

quarter:lendMn nBfI introduced

a digital transpaction ser-vice “lend Wallet”. About 238,500 transactions worth MnT 19 billion was complet-ed in two months.

number of users exceeded 400,000 and loan grants amounted to MnT 150 bil-lion.

The company received the the Best IPo award from the “grand Bull Awards” and Best Product award from the Mongolian non-banking financial Institutions Associ-ation.

lendmN Jsc releases 2018 fourth quarter report

Democratic Party shifts to center-right

mse market cap exceeds mNT 530 billion since January 1

Domestic art market favor realistic artworks

companies and three tier-II firms. Public attention is currently on two companies, namely lendMn nBfI and Mandal daatal JScs, which are included on the Top 10 list after launching their initial public offer-ings just recently. Also, APU JSc topped the list once again this year as the company is close to reach-

ing the first company in Mongolia with a market capitalization of over MnT 1 trillion. The market cap of APU JSc reached its peak of MnT 960 billion in december 2017 and fell to over 30 percent, to MnT 679 billion, within a year.

The list is followed up by Tavan Tolgoi JSc, which has a market cap

of MnT 384.5 billion. In connec-tion to potential increase in coal outflow, the company’s stock price jumped to MnT 13,000, briefly becoming the top-traded firm at the MSe in March 2018. howev-er, due to the border situation, the company lost almost half of its market cap.

ing their arts through its digital platform “bestart.mn”. The com-pany informed that they see vast potential in the People’s Republic of china and Inner Mongolia.

At present, 90 percent of goods in domestic art market consists of paintings, while the remaining accounts for ceramic arts. As for market demand, 75 percent of con-sumers were mostly interested in realistic arts.

sTock markeT

HBoil JSC(One month to date)

Mandal Daatgal JSC(One month to date)

LendMN NBFI JSC(One month to date)

30 66 4.840 68

505.0

60

70

72 5.2

XII/11 XII/11 XII/1315 15 1719 19 2123 23 2527 27 2931 31I/04 I/04 II/08 I/06

I/07 58.16 I/10 71.09 I/10 5.0

Өдрийн хэмнэл

8 ЗаСгийН гаЗрыН МЭдЭЭ СоНиН 2019.01.14, даваа ~ №008 (1060)

ЗУрХай

Билгийн тооллын 5Өвлийн адаг хөхөгчин үхэр сарын таван шар мэнгэтэй цагаагчин гахай өдөрүс засуулбал: Нас уртаснанаран ургах, шингэх: 08.34-17.27Барилдлага: Үл зохилдохШүтэн барилдлага: Хурьцахуйсуудал: Огторгуй

Аргын тооллын нэгдүгээр сарын 14, сумъяа гараг. Билгийн тооллын 8, Шийдэм одтой, цагаагчин гахай өдөр.Өдрийн наран 08.34 цагт мандан, 17.27 цагт жаргана. Тухайн өдөр хонь, туулай жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн. Эл өдөр архи уух, тамхи татах, сэтгэл муутантай нөхөрлөх зэргийг цээрлэх хэрэгтэй ба нялхсын хурим хийх, сүм дуганыг сэргээх, огторгуйн үүдийг боох, их хүмүүнтэй уулзахад сайн. Газар ухах, худаг гаргах, гөлөг тэжээх, балгадын суурь тавих, нохой худалдан авахад муу. Өдрийн сайн цаг нь үхэр, луу, морь, хонь, нохой, гахай болой. Хол газар яваар одогсод зүүн хойш мөрөө гаргавал зохистой.

Тв ХӨТӨЛБӨр

851293764

145369872

693714528

268147359

739825146

974586213

427658931

582431697

316972485

(Өмнөх дугаарын хариу)

ЗгМ: СҮДОкҮ

72

3

81

9

7

1

8

4

56

1

84

15

9

7

3

2

4

37

8

сонгодог хөгжмийн концертхэзээ: 2019.01.19-ний 19.00 цагтхаана: Улсын филармониТасалбарын үнэ: ^25 мянга

“Уран хас” бүжгэн жүжигхэзээ: 2019.01.19хаана: УДБЭТТасалбарын үнэ: ^10-20 мянга

“Тамгагүй төр” түүхэн жүжигхэзээ: 2019.01.18-20-ндхаана: УДЭТТасалбарын үнэ: ^10-25 мянга

“Травиата” дуурьхэзээ: 2019.02.03хаана: УДБЭТТасалбарын үнэ: ^10-20 мянга

“жаргаагүй нар” жүжигхэзээ: 2019.01.24хаана: УДЭТТасалбарын үнэ: ^10-25 мянга

“хунт нуур” бүжгэн жүжигхэзээ: 2019.02.02 хаана: УДБЭТТасалбарын үнэ: ^10-30 мянга

07.00 “Өглөө” хөтөлбөр /шууд/

10.00 МҮОНТ-ийн алтан сан хөмрөгөөс: Нүүдэлчдийн өв соёл “Монгол зураг” /2015 он/

14.00 “Brain wave” англи хэлний уралдаант нэвтрүүлэг

15.00 Нийгмийн хэлэлцүүлэг: Үндсэн хуулийн эргэн тойрны асуудлаар

19.00 “Жив жив” бага насны хүүхдэд зориулав

22.00 “Цагаан боол” Олон ангит УСК 29-р анги

07.00 “Ногоон хот” нэвтрүүлэг

09.00 “Бизнесийн хэмнэл” хөтөлбөр

14.00 “Суутнуудын намтар” нэвтрүүлэг

17.00 Bloomberg technology

20.00 “Сая долларын суутан” нэвтрүүлэг

23.00 “Мөнгөний урсгал” хөтөлбөр

07:05 “Бяцхан оцон шувуу Пороро” хүүхэлдэйн кино 4.17-20-р анги

10:00 “Надтай гэрлээч” СОАК 1-р анги

13:10 “Хөгжилтэй Монголдой” 2-р ангийн хичээл №3

15:00 Хүүхдэд зориулсан Хятад хэлний хичээл анхан, дунд №29, 30

18:07 “Шидтэнүүдийн клуб” хүүхэлдэйн кино

5.11-12-р анги

22:00 “Алтан орд” ОАК 10-р анги

10:00 “Макс Стил хоёр” хүүхэлдэйн кино

3-р анги

12:30 “Истанбулын нууц” Турк ОАК 22-р анги

17:00 “Хөгжилтэй 2 гадил” хүүхэлдэйн кино

37, 38-р анги

19:00 Оргил цаг мэдээллийн хөтөлбөр

21:30 “Тэрбумын ертөнц” ОАК 1-р анги

00:30 “Empire” ОАК /season-3/ 14-р анги

ОНЦЛОХ ҮЗвЭр

aquaman дэлхийг байлдан дагуулсаар

Босоогоор.1. Бөртэ хатны эх2. Дэлхийн байгаль хамгаалах сангийн таних тэмдгэн дээр байдаг амьтан4. Хүлэгү хааны хүү.

Их хаадын улсыг хамгийн олон жил удирдсан хаан6. Монголчуудын өндөр амжилт гаргасан бөхийн төрөл

7. Удирдлага8. Хүннүчүүдтэй дайтаж байгаад эцэст нь алба татвар барих болсон урд хөршийн гүрэн

ЗгМ: ҮгИйН СҮЛжЭЭ

Өмнөх дугаарын хариу / 01.11

5. Сири улсын дарангуйлагч төрийн тэргүүн Башир ...12. МУ-ын XX зууны шилдэг роман

11. Банзан ор, хэвтэр14. Ази тивийн үндэстэн16. Алдарт "Барсан хэвнэгт

баатар" туульсыг зохиогч ... Руставелли18. Монголын инээдмийн кино

Л

Цаг агаар

УВС-31o

-40o

ХОВД -26o

-34o

ЗАВХАН-20o

-30o

БАЯНХОНГОР -13o

-25o

ГОВЬ-АЛТАЙ -17o

-30o

ӨВӨРХАНГАЙ -13o

-20o

АРХАНГАЙ -11o -23o

ХӨВСГӨЛ -15o

-30o

БУЛГАН -13o

-30o

ТӨВ -18o

-24o

ДУНДГОВЬ -15o -25o

ӨМНӨГОВЬ -11o

-20o

ГОВЬ-СҮМБЭР -16o

-26o

ДОРНОГОВЬ-14o

-23o

СҮХБААТАР-16o -23o

ХЭНТИЙ -15o

-27o

СЭЛЭНГЭ -19o

-29o

ОРХОН -12o

-24o

ДАРХАН-УУЛ -20o

-30o

ДОРНОД -15o

-23o

БАЯН-ӨЛГИЙ -18o

-27o

УЛааНБааТар i.18 -10o

-23o5 м/с

4 м/с

Багавтар үүлтэй

i.15 -15o

-27o7 м/с

5 м/с

Үүлшинэ

i.14 -18o

-26o8 м/с

7 м/с

Үүл багасна Багавтар үүлтэй

i.16 -11o

-24o 6 м/с

4 м/с

5 м/с

3 м/с

Үүл багасна

i.17 -12o

-22o

фОТО агшИН

Б.Хасуй / ЗГМ©Төв талбайд 35 гэр барьж тэмцсэний зорилго нь нэгэн хүнийг албан тушаалаас нь огцруулах.

9. Нэгэн телевиз12. Хол, хэт13. Католик шашны тэргүүн, пап ламын суудаг орны байдаг хот14. Уламжлалт эмчилгээний эм бэлдмэл15. Илэрхий 16. Шүлт17. Эмийн нэг удаагийн уух хэмжээ

хӨнДлӨнгӨӨр.1. Шарсан төмс3. Зөгийнөөс авах ашиг шим

М

Ё

А

А

Г

А

Ш

Я

А

Н

И

Т

А

Л

И

Г

У

Н

Ж

Б

А

О

И

Г

А

Н

Н

Л

Р

А

И

Т

Г

Э

Л

Т

Х

У

У

Р

Г

А

ь

Х

И

Т

Г

Я

УБ-БЭЭЖИН 17.15 19.30БЭЭЖИН-УБ 20.30 23.00УБ-ХОНКОНГ 07.50 12.25ХОНКОНГ-УБ 13.25 18.05УБ-СӨҮЛ 07.45 12.05СӨҮЛ-УБ 13.20 16.05УБ-ТОКИО 08.55 14.30ТОКИО-УБ 15.30 20.25УБ-ХӨХ ХОТ 10.30 12.00ХӨХ ХОТ-УБ 13.00 14.40УБ-ЭРХҮҮ 06.20 07.20ЭРХҮҮ-УБ 08.20 09.20

1

10

11 12

18

13 14 15 16 17

2

8 9

3 54 6 7

Супер баатрууд нэгдэн хорон санаатны эсрэг тэмцдэг Justice League кино 2017 онд нээлтээ хийснээс хойш 675 сая ам.долларын орлого олсон. Тэгвэл Justice League-ийн гишүүн Aquaman-ий өнгөрсөн үеийн түүхийг хүүрнэх Aquaman кино өнгөрсөн арванхоёрдугаар сарын 21-нд нээлтээ хийснээс хойш box office-г тэргүүлсээр байна. Энэхүү кинонд Aquaman буюу Артур Карри усан доор орших Атлан-тисын хаант улсын хаан ширээнд суух ёстой гэдгээ мэдэж авах бөгөөд ард иргэдээ удирдахын хажуугаар дэлхий ертөнцийг аврах баатар нь байх давхар үүрэгтэй болсон тухай өгүүлдэг. 143 минут үргэлжлэх энэ кино 200 сая ам.долларын өртгөөр бүтсэн хэдий ч зөвхөн АНУ, Канадад 275 сая ам.долларын орлого олжээ. Харин дэлхий дахинд олсон орлого нь 988 саяд хүрээд байна. Орлогын хэмжээ нь тэрбум ам.долларт хүрэх нь цаг хугацааны л асуудал гэж кино шүүмж лэгчид үзэж байна. Супер баат руудын түү хийг гайхалтайгаар ха руул сан энэ хүү бүтээл “Өргөө” кино теат рын дэл-гэц нээ өдөр бүр гарч байна.

2019.01.14, даваа ~ №008 (1060)

Эдийн ЗасаГ9ЗаСгийН гаЗрыН МЭдЭЭ СоНиН

Бразилын компанийн захирал А.Табор 2014 онд анх Бээжинд ирэхдээ харилцааны асуудалд санаа зовж байв.

хятадын мөнгө латин Америкийн технологийг цэцэглүүлэв

Ирэх арван жилд цахилгааны машины нэг үеийн цэнэг хадгалах төхөөрөмжүүд хэрэглээнээс хасагдана.

Новотек компани Арктикийн бүст олборлосон хийгээ Японы өмнөд Киушу арал дээр хадгалах хэлцэл байгуулжээ.

цахилгаан машины хуучин батарейны зах зээл

оросууд шингэрүүлсэн хийгээ Японы арал дээр хадгална

> 10 > 10 > 10

жон ЛауэрмэнСудалгааны өндөр өртөг зардал, хувьцааны их ноогдол ашгаа нөхөхийн тулд эмийн тэргүүлэх үйлдвэрлэгчид олон тэрбум ам.долларын орлоготой эмэнд найддаг боллоо. Bristol-Myers Squibb нэгдүгээр сарын 3-нд Нью Жерсийн биотехнологийн Celgene Corp-ыг 74 тэрбум ам.доллараар худалдан авахаар болсон нь сүүлийн шинэ жишээ. Celgene нь орлогынхоо 70 хувийг цусны хорт хавдар эмчлэх Revlimid эмнээс олдог. Дэлхийд борлуулалтаараа гуравдугаарт явж буй уг эм нь үйлдвэрлэгчдээ энэ онд 11 тэрбум ам.долларын ашиг оруулна хэмээн Bloomberg тооцоолжээ.

Дэвид фиклингПлатин буюу цагаан алтны төдийлэн танил бус “хамаатан”-ы үнэ улам чангарсаар байна. Автомашинд 1970-аад оноос каталитик конвертер нэвтрэх хүртэл цагаан алтны уурхайн дайвар, сонирхолгүй бүтээгдэхүүн гэгдэж байсан палладийн үнэ шинэ аварга амжилт тогтоолоо. Лхагва гарагт уг металлын спот үнэ унц нь 1,344.41 ам.доллар болж үнэмлэхүй өсөв. Паллади өнгөрсөн сард алтнаас илүү үнэтэй болсон нь 2002 оноос хойш тохиолдоогүй өсөлт байжээ. Эдүгээ паллади нь алт, платины аль алинаас үнэтэй болоод байна.

Мишел кортезҮхлийн аюултай тархины хорт хавдартай Калифорнийн иргэнд Right to Try гэгдэж буй хуулийн дагуу туршилтын эмчилгээ хийж эхэллээ. Уг эмчилгээ нь АНУ-ын Ерөнхийлөгч Дональд Трамп 2018 оны тавдугаар сард гарын үсэг зурсан маргаантай хуулийг амьдралд анх удаа ашигласан хэрэг болов. Gliovac хэмээх эмчилгээ нь жилийн өмнө Жон МакКэйний амийг авсан тэрхүү өвчин болох глиобластома хорт хавдар бүхий өвчтөнөөс авсан эд, эмчлүүлэх гэж буй өвчтөний эсээс гаргасан вакцин юм.

Эмийн тэргүүлэх компаниуд орлогын төлөө тэрбумын хэлцэлд улайрч байна

Палладийн үнэ оргилдоо тулах болоогүй

Тархины хавдартай өвчтөн баталгаажаагүй эмээр эмчлүүлнэ

1дэлхийн хоёр гол эдийн

зас гийн хоорондох зөрчлийг шийдвэрлэж чадна гэсэн итгэл найдварт хөтлөгдөн аНу, БНхау-ын хөрөнгийн зах зээл 2019 оны эхээр сэргэлээ. Ерөн хий лөгч трамп БНхау-аас аНу-д импортолдог бараа бүтээг дэхүүнд нэмж тариф тогтоо ход дахиад долоон долоо хоног үлдээд байна.

ху дал дааны дайнаас үүдэн сулраад байгаа санхүүгийн зах зээлийг сэргээхийн тулд хятадтай тохиролцох хүсэл

аНу-ын Ерөнхийлөгчид их байгааг Цагаан ордны дотоод нарийн ширийнийг андахгүй хүмүүс тайлбарласан.

БНхау-ын Ерөнхий сайдын орлогч, БНхау-ын дарга ши Жиньпиний эдийн засгийн зөвлөх лю хө худалдааны дараагийн яриа хэлэлцээ өрнүүлэхээр энэ сарын эцэст вашингтонд айлчлах гэж байгааг уг төлөвлөгөөнд ойр хүмүүс баасан гарагт уламжлав. Ноён лю хө нь аНу-ын худалдааны төлөөлөгч роберт лайтнайзер, Сангийн сайд Стивен Мнучин

нартай уулзана. БНхау-ын бараа бүтээг-

дэхүүний хэрэглээ 2018 онд 9.1 хувиар өсөж, 38 их наяд юань (5.6 их наяд ам.доллар), гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт гурван хувиар өсөж, 135 тэрбум юаньд хүрснийг ноён Жун шиньхуа агентлагт тайлбарласан юм.

Мөн БНхау-ын зах зээлийг гадаадын капиталд илүү нээж өгөх явдал тус улсын худал-дааны яамнаас энэ онд тэргүүн ээл жинд гүйцэтгэх ажлын нэг. га даадын капиталд хаалгаа

нээх бодлогын хүрээнд чөлөөт худалдааны бүсүүдийг олш-руулах, илүү олон салбарт гадаадын 100 хувийн хөрөнгө оруулалттай компани байгуулах зэргээр хуучин хоригийн жаг-саалтыг цөөлөх явдал багтаж байна.

Мөн тус яам энэ онд дэлхийн импортын хоёр дахь удаагийн экспо зохион байгуулах, чө-лөөт худалдааны туршилтын бүсүү дийг чөлөөт худалдааны боомтуудын хамт олшруулахаар төлөвлөж байгааг ноён Жун мэдэгдсэн юм.

БНХаУ энэ онд худалдааны

маргаанаа эцэслэнэ

Лайза Ду, кэйе Уиггинсnissan Motor-ын огцорсон

тэргүүн Карлос гон саях-ныг хүртэл авто үйлдвэр лэ-лийн салбарт тийрэлтэт онгоц хөлөг лөсөн удирдагч байлаа. гэтэл энэ хүн өнгөрсөн оны 11 дүгээр сарын 19-нд хувийн сан-хүүтэй нь холбоотой хэргээр Японд баривчлагдсанаас хойш суллагдах тов нь тодорхойгүй болов. гонд тулгасан хэрэг нь нягтлан шалгавал зохих ганц зүйл төдий биш. Японы ял тулгахдаа бараг төгс, үр дүнтэй хуулийн тогтолцоо ч мөн адил.

Чөлөөнд гараад авахаар хойш -луул сан орлогоо зохи цуулах бай гууллагад нууж мэдээл сэн хэмжээ нь нийт 80 сая ам.доллар. Японы компаниудаас захир-луудад төлдөг мөнгөө ил тод нийтлэх шаардлага тавьдаг болсон 2009 оноос хойш гоны мэдүүлсэн цалин урьд өмнө авч байсных нь талтай тэнцэж байгаа. гэтэл мөн хугацаанд түүний дараа авах ёстой цалин аварга өссөнийг үйл явдалд ойр эх сурвалж тайлбарлав. Kyodo news-ын тайлбараас үзвэл цалингийн төлбөрийг хожим олгохоор заасан байлаа

ч тухайн жилийн орлогод оруулж тооцох ёстойг Японы хуульд зааж өгсөн байдаг ажээ. дээр нь хувийн хөрөнгө оруулалтын алдагдлаа 2008 онд nissan-д түр шилжүүлсэн зэрэг итгэл эвдсэн хэрэгт ч түүнийг буруутгаж байгаа. Ердөө энэ хоёр хэргийнх нь төлөө гоныг дээд тал нь 10 жил хорих юм уу 10 сая иенээр (92 мянган ам.доллар) торгож болзошгүй.

Цалингийн дараа төлбөрийн тухай хэлэлцээрүүд нь батал-гаажуулаагүй “ноорог төсөл” түвшинд учраас ил болгох шаардлагагүй хэмээн 64 настай гон шүүх дээр тайлбарласан. гон ямар ч хэлэлцээрт гарын үсэг зураагүйг өмгөөлөгч нь мэдэгдлээ. nissan валю тын хоёр ч своп гэрээг захирлуу-дын зөвлөлийн зөвшөөрөлтэй түр байгуулаад хожим алдаг-дал гүйгээр мөнгөө эргүүлж шилжүүлснийг гон тус ком па-нийн худалдааны алдагдалтай хол богдуулан тайлбарлав. Мэ-дээл лийг судалж буй зохицуулах байгууллагууд одоогоор түүнд эрүүгийн хэрэг үүсгээгүй байгааг өмгөөлөгчид нь мэдэгдсэн юм.

Сэжигтнийг шүүхээс өмнө

урт удаан хугацаагаар саатуулж, өмгөөлөгчийн оролцоогүйгээр угсруулан хэрэг тулгах нь Японд ховор зүйл. Прокурорууд хэрэг үүсгэхээр ажиллах зуур сэжигтнийг саатуулж байхын тулд л шинэ хэрэгт сэжиглэн баривчилж болно. Барьцааны мөнгө төлөх нь Японд бараг хууль бус байдаг нь хэргийг улайлгаж, шүүх ажиллагааг амар дөхөм болгоход чиглэсэн стратеги хэмээн хууль эрх зүйн экспертүүд тайлбарлав. гоны хэргийн хувьд түүнийг гадагш нисэж одох, гэрч болон гэрчлэх баримт материалтай холбоотой хуйвалдаан үүсэхээс сэргийлсэн хэрэг хэмээн шүүх тайл барласан. Карлос гон нь Франц, ливан, Бра зилын паспорттой, хүүхдүүд нь аНу-д амьдардаг.

шүүх хуралдах хүртэл зургаан сарын хугацаа лавтай бай гааг гоны тэргүүн өмгөөлөгч Мото-нари оцүрү мэдэгдсэн.

Баривчлагдсанаас нь хойш ар гэрийнхэнтэйгээ уулзахыг зөв-шөөрөхгүй байгааг мэдэгдсэн гоны эхнэр Кэрол нөхрийнхөө эрүүл мэндэд санаа зовж бай-гаагаа өгүүлж байлаа. Саатуулах өрөө халаалтгүйгээс удаа дараа, дулаан хөнжил хүссэн эцэгт нь үзэг цаас ч өгөхгүй байгааг гоны хоёр охин 12 дугаар сарын сүү лээр new York Times-д мэдэгдсэн юм. Эцэг нь бараг есөн килограмм турсныг охид мөн өгүүлсэн юм. охидын мэдэгдлээс хоёр хоногийн дараа нэгдүгээр сарын 8-нд шүүхэд мэдүүлэг өгсөн гон илт турсан харагдаж байлаа. түүнийг анх хорьсон өрөөнөөс шилжүүлж, ор, жорлон, угаалтуур бүхий арай том өрөөнд шилжүүлснийг оцүрү мэдэгдлээ.

Карлос гоныг тэргүүн, гүйцэт-гэх захирал хэвээр нь үлдээсэн Францын Renault SA компани түүний буруутайг батлах батал-гаа шаардаж байгаа юм.

Томас Баклигааны орц бүхий Turmeric

chai & cinnamon, шоколадтай cold Brew & chocolate chip, ногоон цайны Matcha & fudge зэрэг постмодерн амттай шинэ төрлийн зайрмаг аравдугаар сараас худалдаанд гарч, аНу-ын айл өрхийн хөргөгч дүүргэх болов. culture Republick хэмээн Зориуд буруу бичсэн энэхүү шинэ брэнд амттайгаар зогсохгүй тэрбум тэрбум пробиотик бактеритай тул хоол боловсруулах эрхтний эрүүл мэндэд ашигтай. Сав хайрцган дээрх том “С” үсэг жижиг “r”-ыг залгих гэж буй Pac-Man аятай харагдана. Unilever компани зайрмагийн борлуулалтын орлогын 10 хувийг урлагийн группэд хандивлахаар амлаад байгаа юм. шинэ бүтээгдэхүүн нь Walmart, Safeway, Pibbly Wiggly зэрэг сүлжээнд ноёрхож буй одоогийн тогтолцоог нураах хашхираан болов. хашхирааны эзэн нь Unilever.

culture Republick нь жилийн өмнө аНу-д ангилалдаа no.4 брэнд болж, 645 сая ам.долларын орлого оруулсан halo Top зэрэг бү тээгдэхүүний давшилтыг

гон шоронд суусаар буйн учир Unilever мөхөөлдсийг шинэ зэвсгээ болгов

лийн gillette сахлын хутгыг онлайн захиалгад тулгуурласан harry’s болон dollar Shave club шахаж эхэллээ. dollar Shave club-ыг 2016 онд Unilever нэг тэрбум орчим ам.доллараар өөрийн болгосон юм. “Бүх л салбарт шинэ брэндүүд хүч түрж байгааг та бид харж байна” хэмээн консалтингийн Interbrand group-ийн инновац эрхэлсэн захирал Крис Нурко тайлбарлав. “том компаниуд хэрэглэгчдийг татахын тулд байдлыг шинээр эргэцүүлэх хэрэгтэй” хэмээн захирал үзэж байна.

Unilever болон өрсөлдөгчдөд нь цагаан хоолтон, хоолны дэг барьдаг хэрэглэгчдэд зориул-сан тусгай бүтээгдэхүүн ч бий. харин culture Republick бол бөөн чихрийн орц болсон Mag-num double caramel гэх мэт хуучин бүтээгдэхүүний халааг авах ёстой, нийтлэг дундаж хэрэг лэгчдэд зориулсан бүтээг-дэхүүн. уг брэнд өнгөрсөн өвөл Unilever-ийн аНу дахь төв байр байрладаг Нью Жерси мужийн инглвуд Клиффст зах зээл судлаач, нийлүүлэлтийн сүлжээний эксперт зэрэг таван хүнтэй багийн хүчин чармайлтаар мэндэлсэн юм. хөгжүүлэгчид нь уг бүтээгдэхүүнийхээ нэ-рийг Survey Monkey ашиглан онлайн туршиж, сошиал

медиа хэ рэгс лээр судалгаа хийж, хоол боловсруулах

эрхтний эрүүл мэндэд санаа тавигч хэрэг-лэг чидтэй холбоотой өгөгд лийг google Ana-lytics ашиглан хайжээ. Судал гааны эцэст ванил,

шоколад, жигнэмэг зэрэг энгийн уламжлалт орцонд

төвлөрөхийн оронд эрүүл мэндэд ашигтай орц нэмэх нь зөв гэсэн дүгнэлтэд хүрчээ.

зогсоох дэлхийн зайрмагийн тэргүүлэх үйлдвэрлэгчийн сөрөг довтолгоо болж байгааг euromonitor International тайл-барлав. Unilever-ийн Ben & Jerry’s, Magnum, Breyers зэрэг 10 гаруй тогтвортой брэнд 2018 онд нийт орлогынх нь 10 орчим хувийг бүрдүүлж, зургаан тэрбум ам.доллар оруулсан юм.

шинэ цаг үед эрүүл мэндэд ач тустай бүтээгдэхүүн чухлыг англи-Нидерландын хүнсний групп сайн ойлгодог. аНу-д илчлэг бага, уураг их зайрмаг трэнд болж байгааг Unilever шуурхай тусгаж чадаагүйн улмаас halo Top зэрэг бүтээг-дэхүүнтэй өрсөлдөх цаг алдсаныг тус группийн санхүү хариуцсан захирал грэм Питкетли 2018 оны зун шүүмжилж байв.

хугацаа алдсан компани нь ганц Unilever биш. Kraft heinz, Mondelez International, danone зэрэг том брэнд компа ниудаас худалдан авагч нар нь өсөх ирээдүйтэй жижиг гар үйлдвэр-лэгчдийн зүг эргэж байна. Anheu ser-Busch InBev ч гар аргаар шар айраг исгэгчдэд зах зээ лийн хээ тодорхой хувийг алдсан. Proctor gamble-ын мэд-

10 ЗаСгийН гаЗрыН МЭдЭЭ СоНиН 2019.01.14, даваа ~ №008 (1060)

Эдийн засаг

Даниела гузманБразилын нэгэн компанийн

захирал алекс табор 2014 онд анх Бээжинд ирэхдээ харилцаа холбооны асуудалд санаа зовж байв. тэрбээр орчуулагчийн тусламжтайгаар нэг зүйл хийж чадна гэж найдаж байлаа. тэр нь хятадын компаниуд латин америкийн технологийн старт-апуудад хөрөнгө оруулах сонирхолтой эсэхийг мэдэх явдал байв. тэрбээр энд байх хугацаандаа хятадын хайлтын системд тэргүүлэгч Baidu-гийн төлөөлөгчидтэй уулзаж, өөрийн байгуулсан хямд интернэтийн Peixe Urbano-д хөрөнгө татахыг оролджээ. табор хямдралд зуучлахын оронд шууд хэрэглэгчдэд хүрэх бизнес эрхлэх төлөвлөгөөтэй байв. Baidu саналыг хүлээн зөвшөөрч, гол

багцыг худалдан авлаа.хэдэн жилийн өмнө Чилийн

бизнесмен Фелипе Энрике сүлжээний хайлтын clandes-cuentos компани байгуулжээ. гэтэл уг сегментэд америкийн groupon хэмээх аварга компани орж ирсэн аж. тэрбээр өмнөд америкийн онцлогтой портал хийхэд америкчуудтай хамтарчээ. 2017 онд Энрике хэсэг хөрөнгө оруулагчийн хамт компаниа буцаан худалдан авч, groupon latam гэж нэрлэв. Энэ үед тэрбээр табортай танилцсан байна.

латин америкт мобайл руу шилжих үеийг энэ хоёр залуу хошуучилсан юм. тэд Peixe Ur-bano, groupon latam хоёрыг нэгтгэж бүс нутгийн зах зээлд тэргүүлэх зорилт тавьжээ. гэхдээ табор Baidu-гаас тусламж авч чадаагүй бол тэдний амжилт

эхэлж амжилгүй төгсөх байсан. америк ухарч буй үед латин америк дахь хятадын шууд хөрөнгө оруулалт сүүлийн арван жил огцом өссөнийг латин америк, Карибын эдийн засгийн комиссын 2018 оны тайланд онцолжээ.

хятад улс 2005-2016 оны хооронд энэ бүс нутагт 90 тэрбум ам.доллар оруулсан байна. теле холбооны системд илүү анхаарч буй хятадын хөрөнгө оруулалт латин америкийн технологийн цэцэглэлтийн гол хүчин зүйл болжээ. Бээжин алсыг харж, нөөцөөр баялаг болон хэрэглээний зах зээл нь тэлж буй орнуудтай гэрээ байгуулахыг хичээж буй. Эдгээр орны технологийн фирмүүд хятадаас мөнгө хийгээд технологи татахыг хүсдэг.

Ноён табор “Би хятадын

хөрөнгө оруулалт, технологийн боломжийг хараад сэтгэл хөдөлсөн. уламжлал ёсоор латин америкчууд Цахиурын хөндий ба Нью-йоркийг хардаг байв. гэвч манай нөхцөлд илүү тохиромжтой инновац хятадад байна” хэмээн ярьсан юм. Энрике үүнтэй санал нийлж, “хятадад очиход таван жилийн дараа латин америкт болох зүйлийг олж хардаг. өнөөдөр бид хятад руу, Mei-tuan, Alibaba, Tencent руу харж, ирээдүйд юу хийхээ бодож байна” хэмээн өгүүлсэн.

латин америкийн технологийн тэсрэлтэд хятадын технологийн аварга компаниуд эхнээс нь оролцохыг эрмэлзэж буй. НүБ-ын мэдээгээр 2017 онд хятадын фирмүүд бүс нутагт 18 тэрбум ам.доллар оруулсан нь нийт хөрөнгө оруулалтын 42

хувийг эзэлж тэргүүлсэн байна. тухайлбал, didi chuxing Бразилд унаа дуудах үйлчилгээ худалдан авчээ. хятадын Tcl аргентинд салбараа байгуулсан бол Tencent 180 сая ам.доллараар Бразилын санхүүгийн технологийн nubank компанийг худалдан авсан.

ухаалаг утсаар алдартай Xiaomi өнгөрсөн онд Колумбад нэрийн дэлгүүрээ нээв. Эдний бүтээгдэхүүнийг Мексик, Бразил, Чилид хэдийнээс сайн мэдэх болсон. хятадын үйлдвэрлэгчид латин америк дахь түрэлтээ Mo-vistar, Telcel гэх мэт орон нутгийн хүчтэй компаниудад суурилан явуулж байна. Бразилд chinno-vation нэртэй компани хятадын хөрөнгө оруулагчидтай холбох үйлчилгээ үзүүлдэг аж. Эднийх хятадын хөрөнгө оруулагчдыг урьж, мөнгө татахад бэлтгэгдсэн

Цуёоши Инажимаоросын Новотек компани

арктикийн бүст олборлосон байгалийн хийгээ Японы өмнөд Киушу арал дээр хадгалж, хятадын өсөн нэмэгдэж буй эрэлтийг хангах төлөвлөгөө боловсруулж байна. Saibu gas компани өнгөрсөн сард оросын хамгийн том хий үйлдвэрлэгчтэй агуулахаа ашиглуулах гэрээ байгуулснаас гадна нэмж хоёр хий тээвэрлэгч усанд тавих, реэкспортын хүчин чадлаа нэмэгдүүлэхээ зарласан. Wood Mackenzie фирмийн үнэлснээр уг хэлцлээр Новатек хятад, өмнөд Солонгосын зах зээлд ойртож, тээврийн зардлаа хэмнэх юм.

тус фирмийн шинжээч Николас Браун “шингэрүүлсэн хийн эх сурвалж азиас алс хол оршдог тул хадгалалт ба ачилтын хугацааг танах боломж нээгдэнэ. түүнчлэн өвлийн улиралд тээврийн өртөг нэмэгддэг учир энд хий хадгалах

ричард Стуббеирэх арван жилд цахилгааны

машины нэг үе жагсаалаас гарч, цэнэг хадгалах төхөөрөмжүүд хэрэглээнээс хасагдана. ингэснээр литий-ионы хэдэн сая хуучирсан батарейг яах вэ гэдэг асуудал тулгарах аж. Bloomberg-ын судалгаанаас үзэхэд 2027 он гэхэд хаягдсан машины батарейн хэмжээ нэг сая тоннд хүрэх ба энэ нь зохицуулагчид, үйлдвэрлэгч

болон дахин боловсруулагчдын хувьд томоохон бэрхшээл үүсгэж болзошгүй. ийм төрлийн хаягдлын хэмжээ цаашид огцом өсөх төлөвтэй байгааг байгаль хамгаалагчид анхааруулж, яаралтай арга хэмжээ авахыг уриалдаг. Ялангуяа автомашин болон орон гэрийн тоног төхөөрөмжид ашигладаг том оврын зай хураагуур 2030 он гэхэд уг зах зээлийн 90 хувийг эзлэх төлөвтэй байна.

Хятадын мөнгө Латин америкийн технологийг цэцэглүүлэв

нутгийн компаниудт ай танилцуулж байгаа.

хятад, латин америкийн яриа хэлэлцээ хөтөлбөрийн захирал Маргарет Майерс хятад улс энэ бүс нутагт олон жил зонхилж байгааг дурдаад хаа, уул уурхай, банк санхүү ба теле холбооны салбарт Засгийн газар хоорондын харилцаа өндөр түвшинд хүрснийг онцлов. түүнчлэн хувийн компаниудын хэлхээ холбоо идэвхтэй өргөжиж байгаа үед groupon latam-ын төлөвлөгөө цаг олсон арга хэмжээ юм. “хятад улс өөрийгөө хөгжиж буй орон гэж үздэг бөгөөд эдийн засгийн өсөлт, технологийн дэвшилд үсрэлт хийсэн. иймээс тэд латин америк шиг хөгжиж буй зах зээлд технологийн инновац яаж нэвтрүүлэхийг сайн мэднэ” хэмээн хатагтай Майерс өгүүллээ.

Оросууд шингэрүүлсэн хийгээ японы арал дээр хадгална

нь азийн зах зээлд нийлүүлэх хийн үнийг бууруулна” гэжээ. хятад улс хотуудынхаа агаарыг цэвэршүүлэхийн тулд нүүрсний оронд байгалийн хий илүүтэй ашиглахаар төлөвлөсөн тул тус улсад lng-ийн эрэлт өсөх нь гарцаагүй. Bloomberg-ын шинжээч лу ван 2017-2020 оны

хооронд 22 хувь өсөх боломжтой гэж үзсэн байна.

хийн хоолойн нийлүүлэлт тасалдсан үед lng тээвэрлэгч хөлгүүд ихээхэн ашигтай. өнгөрсөн оны оргил эрэлтийн үеэр дундад азиас нийлүүлэлт тасалдах үед Катарын нийлүүлэлт 2014 оноос хойших дээд

Цахилгаан машины хуучин батарейг яах вэ

цэгтээ хүрч байв. түүнчлэн туркменистаны хийн хоолойд саатал гарахад хятадад богино хугацаанд хийн дутагдал гарсан.

Новатекийн Saibu-тай байгуулсан хэлцэл ази, Номхон далайн бүс байгалийн хийн зах зээлд зонхилох хандлагыг илэрхийллээ гэж Rystad ener-gy фирмийн шинжээч Си Нан мэдээлэв. оросын арктикийн бүс дэх Ямалын уурхайгаас ази хүртэл Суэцийн сувгаар дамжин ирэхэд 30 хоног зарцуулдаг бол одоо хойд далайгаар тээвэрлэхэд 15 хоногт багтана. Новатек түүнчлэн арктикийн бүсэд 25.5 тэрбум ам.долларын өртөгтэй хоёр дахь үйлдвэрээ барихаар хөрөнгө оруулалтын шийдвэр хүлээж буй. Жилдээ 20 сая тонн хий гаргах хүчин чадалтай уг төслийн 30 хувийг Total SA, Sau-di Aramco компаниудад худалдах хэлцэл явагдаж байна.

Камчаткийн хойгт lng-

ыг мөс зүсэгч тусгай хөлгөөс дулаан усны тээвэрлэгчид шилжүүлэн ачих байгууламжийн тЭЗү хийж дуслаа гэж Новатек мэдэгдсэн. лондонд байрладаг IhS Markit салбарын зөвлөх фирмийн шинжээч Жеймс тавернер “арктикийн хийн төслийн урт хугацааны амжилт

хойд далайгаар азийн зах зээлд хүрэх арилжааны усан тээврийн ирээдүйгээс шалтгаална. гол стратеги нь эцсийн хэрэглэгчид хадгалах болон шилжүүлэн ачих чадамж бий болгох явдал. Энэ нь азийн худалдан авагчдад түргэн, уян хатан нийлүүлэлт хийх боломж олгоно” хэмээн дүгнэжээ.

2.0

1.5

1.0

0.5

02018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030

Батарейг дахин боловсруулах шаардлага(хуучирсан батарейн хэмжээ асар ихээр өснө/ сая тонн)

ВВМ©ЯПОН

ОРОС

НОРВЕГ

Хойд далайн зам

LNG2үйлдвэр

Ямал үйлдвэр

Киушу аралКамчаткийн байгууламж

Суэцийн сувгаар дамжих

Европын хийн байгууламж

2019.01.14, даваа ~ №008 (1060)

Эдийн засаг

11

ЗгМ ТОвЧХОН» АрИлжАА

1.08 Хувь. Монголын хөрөнгийн бирж баасан гарагийн үнэт цаасны арилжаагаар 19 компанийн 479,626 ширхэг хувьцаа арилжлаа. Энэ өдөр зургаан компанийн хувьцааны ханш өсөж, 12 компанийнх буурсан бол нэг компанийн хувьцааны ханш тогтвортой байлаа. Топ 20 индекс 1.08 хувиар буурч, 21531.32 нэгжид хүрсэн бол зах зээлийн үнэлгээ 2.4 их наяд төгрөг боллоо.

» УУл УУрхАй

63.32 Ам.доллар. “Эрдэнэс Тавантолгой” компани 2016 оны нэгдүгээр улиралд “Чалко” компанид нэг тонн нүүрсийг 24.97 ам.доллараар нийлүүлж байсан бол 2017 оны нэгдүгээр улиралд 53.33 ам.доллар, 2018 оны хоёрдугаар улиралд 61 ам.доллар, энэ оны эхний улирлаас 63.32 ам.доллар болгож нэмэгдүүлснээр үнээ 2.5 дахин өсгөжээ.

» БАнК, сАнхүү Хөгжлийн банкны дэргэдэх “Ди Би Эм Лизинг” компани аж ахуйн нэгжийн тоног төхөө-рөмжийн шинэчлэлээр ОХУ-ын компаниудаас 740 гаруй техник, тоног төхөө рөмж оруулж ирэн, 230 гаруй аж ахуйн нэгжид олгоод байна.

» ББсБ

3.7 Сая төгрөг. Улсын хэмжээнд есөн хүн тутмын нэг нь ББСБ-аас зээлийн үйлчилгээ авч байна. Нэг зээлдэгч дунджаар 3.7 сая төгрөгийн зээлтэй байна.

» хӨДӨлМӨрИйн зАх зЭЭл

99 Хувь. Ажилгүйдлийн даатгалын сангийн зарлагын 98-99 хувийг ажилгүйдлийн тэтгэмжийн зардал эзэлж байна.

» АзИАзи тивийн хэмжээнд 22 орны 32,635 Хадгаламж, зээлийн хоршооны 45 сая гишүүн байна.

» хӨрӨнгӨ орУУлАлТ

866.5 Сая ам.доллар. 2018 оны гуравдугаар улирлын байдлаар “Оюутолгой”-н гүний уурхайн бүтээн байгуулалтад 866.5 сая ам.доллар зарцуулаад байна. Гүний уурхайн хөрөнгө оруулалтын нийт зардал 2.2 тэрбум ам.долларт хүрчээ.

» БнхАУ

1.8 Хувь. ОУВС-гийн нөөцийн валютын сагсанд багтсан юань 2018 оны хоёрдугаар улирлын байдлаар дэлхийн валютын нөөцийн 1.8 хувийг бүрдүүлж байна.

ЗаСгийН гаЗрыН МЭдЭЭ СоНиН

АНУ-ын доллар 2,666.14

Евро 3,072.86

Японы иен 24.61

ОХУ-ын рубль 39.83

БНХАУ-ын юань 395.17

БНСУ-ын вон 2.39

ваЛЮТыН ХаНш

Своп хэлцэл худалдааны эргэлтийг нэмэгдүүлнэ

Нийт үнэлгээний 80 хувийг 10 компани бүрдүүлж байна

2018 оны хоёрдугаар улирлын байдлаар оху-ын төв банкны гадаад валютын албан нөөц 458 тэрбум ам.доллараар хэмжигдэж байжээ. үүний 15 хувийг юань дангаараа бүрдүүлж байгаа нь

өмнөх улиралтай харьцуулахад таван нэгж хувиар өссөн дүн болсон төдийгүй дэлхийн төв банкуудын нөөцөд юанийн эзлэх хувиас 10 дахин өндөр үзүүлэлт гэж тооцогдож байна. тайлант хугацаанд оху-ын төв банк 44 тэрбум ам.доллартай дүйцэх нөөцөө евро, юань руу, 21 тэрбум ам.долларыг иен рүү хөрвүүл жээ.

үүнээс гадна аНу-ын Засгийн газрын бондын эзэмшлийн хэм-жээ 2018 оны 5, 6 дугаар сард 81 тэрбум ам.доллараар буур чээ. ийнхүү оху-ын төв банк ам.дол-лараас бусад валют руу шил жих болсон нь ам.доллараас ха раат байдлаа бууруулах стратеги гэж шинжээчид тайлбарлаж байгаа юм.

ОХУ-ын Төв банк валютын нөөцөө юаниар бүрдүүлж эхэллээ

ХӨрш

ТӨЛӨв

ХӨрӨНгИйН ЗаХ ЗЭЭЛ

С.Батсайхан / ЗГМ©

2018 оны 11 дүгээр сарын байдлаар юань төгрөгийн эсрэг 2017 оны мөн үетэй харьцуулахад 0.6 хувиар чангарсан байна.

дотоодын хөрөнгийн зах зээлийн нийт үнэлгээ энэ оны нэгдүгээр сарын 10-ны байд-лаар хоёр их наяд 530 тэрбум төгрөг даваад байна. үүний 80 орчим хувийг “топ 10” ком-пани бүрдүүлжээ. Зах зээлийн үнэлгээгээр тэргүүлэгч 10 ком-панийн долоо нь I ангиллын, гурав нь II ангиллын компаниуд байна. Энэ дундаас “лэндМН”, “Мандал даатгал”, “ард даат-гал” зэрэг хөрөнгийн зах зээ-лийн шинэ бүтээг дэхүүнүүд “топ 10”-т шинээр нэмэгдсэн нь олны анхаа рал татаж байгаа юм. харин энэхүү жаг саалтыг аПу компани дахин тэр гүүллээ. аПу компанийн зах зээлийн үнэлгээ 2017 оны 12 дугаар сард буюу нэгдлийн дараа 960 тэрбум төгрөгийг давж байсан юм. өөрөөр хэлбэл, дотоодын хөрөнгийн зах зээлд нэг их наяд

төгрөгөөр хэмжигдэх анхны ком пани болоход ойрхон байжээ.

харин үүнээс хойш жил гаруйн хугацаанд тус компанийн хувь цааны ханш 30 орчим хувиар унаж, улмаар зах зээлийн үнэл гээ нь 679 тэрбум төгрөгөөр хэмжигдэж байна. үүний дараа “тавантолгой” компани 384.5 тэрбум төгрөгийн үнэл гээ тэй-гээр жагсаалтын хоёр дугаарт бичигдэж байгаа юм. “таван-толгой” компанийн хувь цааны ханш 2018 оны гуравдугаар сард 700 тэрбум төгрөгт хүрч дотоодын хөрөнгийн захад зах зээлийн үнэлгээгээр тэргүүлж байв. тухайн үед нүүрсний гарц нэмэгдэх хүлээлттэй холбоо-тойгоор хувьцааны ханш нь 13 мянган төгрөгийг даваад байжээ. хэдий тийм боловч одоо үнэлгээ-нийхээ талыг алдаад байна. аПу, “тавантолгой” компанийн дараа “МиК холдинг”, “говь” компа ниудын үнэлгээ гурван оронтой тоогоор хэмжигдэж байгаа юм.

Хятадын Ардын банктай байгуулсан своп хэлцлийн гэрээний хугацаа 2020 онд дуусна

Б.Баяртогтох @bayartogtokhZGM

БНхау-тай Монгол улс дип ломат харилцаа тогтоосны 70 жилийн ой энэ онд тохиож байна. хоёр улсын хувьд энэхүү түүхэн тэмдэглэлт ойг угтан эдийн засгийн хамтын ажиллагаагаа илүү гүнзгийрүүлэхээр төлөв лөж буй. 2018 онд хятад, Монголын худалдааны нийт хэмжээ найман тэрбум ам.долларт хүрсэн. тэгвэл үүнийг үлдсэн нэг жилийн дотор хоёр тэрбумаар нэмэгдүүлж, 2020 онд 10 тэрбум ам.долларт хүргэхээр төлөвлөж байна. Ерөнхий сайд у.хүрэлсүхийн өмнөд хөршид хийсэн айлчлалын үеэр хоёр улсын худалдааны хэмжээг 10 тэрбум ам.долларт хүргэхээр тохиролцсон.

хятад улстай хийж буй манай улсын худалдаа жилд ойролцоогоор 30 орчим хувиар нэмэгдэж байгаа. хоёр талын худалдааны эргэлт 2002 онд ердөө 324 сая ам.доллараар

хэмжигдэж байсан бол өнөөдөр 24 дахин өсөж, найман тэрбум ам.долларыг даваад байна. гадаад худалдааны эргэлтийг огцом нэмэгдүүлэхэд хоёр улсын хооронд хэрэгжиж буй своп хэлцэл голлох үүрэг гүйцэтгэжээ.

хятадын ардын банктай Монголбанкны байгуулсан своп хэлцлийг 2017 онд дахин гурван жилээр сунгасан. төгрөг, юанийн энэхүү своп хэлцлийн хугацаа ирэх онд дуусах бөгөөд үргэлжлүүлэн сунгах хувилбар яригдаж байна. төв банк хооронд байгуулсан своп хэлцэл нь хоёр улсын гадаад худалдаа, хөрөнгө оруулалт, санхүүгийн тогтвортой байдлыг дэмжихэд чухал ач холбогдолтой гэж үздэг. хятадын ардын банктай хийсэн своп хэлцлийн хэмжээг нэмэгдүүлэх талаар 2017 оноос хойш идэвхтэй ярьж буй. үүнээс гадна оху болон Япон улсын төв банктай своп хэлцлийн гэрээ байгуулах талаар төв банк хоорондын уулзалтын үеэр удаа дараа яригдах болсон.

үндэсний мөнгөн тэмдэгт солилцох своп хэлцлийн гэрээг манай улс БНхау-тай 2011 онд анх байгуулсан. уг хэлцлийн дүн нь 15 тэрбум юань. үүнийг дахин 10 тэрбумаар нэмэгдүүлэх саналаа манай улс хятадын талд илэрхийлсэн. Своп хэлцэл байгуулснаар төгрөгт ирэх юанийн ханшийн дарамтыг сааруулах, төгрөгийн эсрэг

• хоёр талын худалдааны эргэлт 2002 онд ердөө 324 сая ам.доллараар хэмжигдэж байсан бол өнөөдөр 24 дахин өсөж, найман тэрбум ам.долларыг даваад байна.

• Төгрөг, юанийн энэхүү своп хэлцлийн хугацаа ирэх онд дуусах бөгөөд үргэлжлүүлэн сунгах хувилбар яригдаж байна.

• своп хэлцэл байгуулснаар төгрөгт ирэх юанийн ханшийн дарамтыг сааруулах, төгрөгийн эсрэг юанийн ханш огцом чангарах эрсдэлийг хаадаг.

ам.долларын эсрэг сулрах болсон. 2018 оны хоёрдугаар улирлын байдлаар дэлхийн валютын нөөцийн 1.8 хувийг юань бүрдүүлж байна.

Манай улс өмнөд хөрштэй своп хэлцлээс гадна чөлөөт худа лдааны хэлэлцээр байгуулахаар 2018 оноос хойш судалгааны ажил нь үргэлжилж байна. хэрэв уг гэрээ хийгдвэл энэ нь манай улсын хувьд хоёр дахь гэрээ болох юм. БНхау-ын хувьд 2005 оноос Чили улстай чөлөөт худалдааны хэлэлцээр анх байгуулснаас хойш өдгөө нийт 16 оронтой уг гэрээг байгуулжээ. үүнд, Сингапур, БНСу, Пакистан, австрали зэрэг орон багтсан байна. өмнөд хөрштэй дэлхийн 11 улс чөлөөт худалдааны хэлэлцээр байгуулах тухай яриа хэлэлцээ хийж буй. үүний нэг нь манай улс болж байгаа юм. хятадын чөлөөт худалдааны хэлэлцээрийн тоо нэмэгдэхээс гадна нээлттэй болж байгаа аж. Чөлөөт худалдааны хэлэлцээр байгуулахад 10 ба түүнээс дээш жил зарцуулсан байна. Монгол, хятадын хооронд чөлөөт худалдааны хэлэлцээр байгуулах боломжийн талаар тЭЗү-ийг манай улс хэдэн жилийн өмнө хийсэн. тухайн үед ийм хэлэлцээр байгуулах нь манай улсад төдийлэн ашигтай бус гэсэн дүгнэлт гарсан ч хэлэл-цээр байгуулах нь дунд хуга-цаанд эдийн засагт ашиг тусаа үзүүлнэ гэж дүгнэсэн юм.

юанийн ханш огцом чангарах эрсдэлийг хаадаг. оувС-гийн зээлжих тусгай эрхийн сагс буюу нөөц валютын сагсанд юань багтсан нь своп хэлцлийн ач холбогдлыг нэмэгдүүлсэн. Монголбанкны зарласан албан ханшаар юань 395.17 төгрөгтэй тэнцэж байна. Юанийн ханш энэ он гарсаар ялимгүй буурч эхэллээ.

шинэ жил, Цагаан сартай холбогдуулан юанийн эрэлт нэмэгдэж, ханш огцом хөдлөх нь бий. 2018 оны 11 дүгээр сарын байдлаар юань төгрөгийн эсрэг 2017 оны мөн үетэй харьцуулахад 0.6 хувиар чангарсан байна. хятадын ардын банкны хувьд юанийн ханшийг суллах замаар экспортоо дэмжих бодлого баримталж буй. Ялангуяа, аНу-тай хийж буй худалдааны дайнаас үүдэн юанийн ханш

С.ӨлзийбуянШинжээч

Б.ДөлгөөнзулШинжээч

Юанийн ханшСүүлийн нэг жилээр

390^

380^

370^

360^

2018 4 сар 7 сар 10 сар 2019

“аНу-ын төв банк бодлогын хүүг өөрчлөх шийдвэртээ хүлээцтэй хандана” гэж тус банкны тэргүүн Жером Пауэлл мэдэгдлээ. тэрбээр вашингтон дахь Эдийн засгийн клубийн уулзалтын үеэр болсон хэлэл-цүүлэгт “олон улсын зах зээлийн эрсдэл дотоодын эдийн

засагт хэрхэн нөлөөлөхийг ажиглана” гэсэн байр суурь илэрхийлсэн байна. Мөн “аНу-ын Ерөнхийлөгч дональд трамп холбооны Нөөцийн банкны бодлогын шийдвэрийг хэд хэдэн удаа шүүмжилсэн ч энэ нь бод логын зөвлөлийн шийдвэрт нөлөөлөхгүй” гэж

Жером Пауэлл онцолсон байна. үүнээс өмнө аНу-ын төв банк мөнгөний бодлогоо хэт чангатгаж, эдийн засгийг хямралд оруулж магадгүй гэсэн болгоомжлол хөрөнгө оруулагчдын дунд бий болоод байсан юм. үүний улмаас аНу-ын хөрөнгийн зах зээлд хувьцааны ханшууд унаад байна.

Холбооны нөөцийн банк бодлогын хүүгээ нэмэх шийдвэрт хүлээцтэй хандана

Монголбанк ©

12 ЗаСгийН гаЗрыН МЭдЭЭ СоНиН 2019.01.14, даваа ~ №008 (1060)

Эдийн засаг

shaNghai comPosiTe

haNg seNg kosPis&P 500 ToPixDow JoNes FTse 100 Nikkei 225

2.82%3.29%0.48%

2.44% 0.72%0.82%

1.38%3.43%

ЗаХ ЗЭЭЛИйН гОЛ ҮЗҮҮЛЭЛТ:

Өдөр 2.94% Сар ЖилӨдөр 0.93% Сар Жил

аПУ Хк

600620640

580I/05 I/10 I/13

ТаваН ТОЛгОй Хк

Өдөр 2.18% Сар Жил

МОНгОЛ шУУДаН Хк

7k7.2k7.3k

6.8k

650

600

550

СҮҮ Хк

205210

200195

Өдөр 0.00% Сар Жил

erdene resource Development Торонто

Өдөр 2.27% Сар Жил

0.270.250.24

aspire mining австрали

Өдөр 5.00% Сар Жил

0.02

0.020.02

rio Tinto австрали

Өдөр 1.67% Сар Жил

80.7778.0575.33

XII/10 XII/03 XII/03 XII/03XII/25 XII/15 XII/15 XII/15I/12 I/12 I/12 I/12

Өдөр 3.85% Сар Жил

Turquoise hill resources ltd Торонто

2.482.332.19

I/05 I/10 I/13 I/05 I/10 I/13 I/05 I/10 I/13

◄1ийнхүү дэлхийн хамгийн

өрсөлдөх чадвартай компаниудын нэг уналтын дохио хангинуулж эхлэхтэй зэрэгцээд технологийн бизнесүүд ч сайнгүй мэдээг ар араасаа дуулгалаа. БНхау-ын технологийн тэргүүлэгчдийн нэг Alibaba компанийн борлуулалт өмнөх тооцооноосоо дутаж, саарах төлөвтэйг тус компани оны өмнөхөн мэдэгдсэн юм.

Сүүлийн 10 гаруй жилд хэдэн мянгаар хэмжигдсэн хувьцааны ханшийн өсөлт авчирч, хөрөнгө оруулагчдыг муу занд сургасан эдгээр компани уналтын тухай ярьж эхэлсэн нь үнэт цаасны зах зээлийг ч доргиогоод байна. уг нь Apple-ийн хувьцааны ханш анхны үнэ цэнээсээ 46 мянган хувиар өссөн бол Alibaba компанийн үнэт цаасны ханш 11 мянган хувиар нэмэгдээд байсан юм.

технологийн томчуудтай зэрэгцээд автомашины аварга үйлдвэрлэгчид ч зардлаа танахаа зарлаад байна. аНу-ын автомашин үйлдвэрлэгч ford Motor компани зардлаа танах төсөл боловсруулсан бол Jaguar шинэчлэл нэрийн дор ажиллах хүчнийхээ 10 хувийг цомхотгохоо албан ёсоор мэдэгдлээ.

уналтын улаан гэрлээ асаа чих сан компаниудын жаг-саалтад тансаг бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгчид жин дарж байна.

Компани бүр өөр өөрийн, өнгө өнгийн төсвөө тооцож байна

тухайлбал, орлогын таамаг буурах нь гарцаагүй болсон компаниудад louis Vuitton, Tiffany.co багтаж буй бол зардлаа танагсдын жагсаалт Blackrock, Morgan Stanley, United Technologie-гээр улам өргөжсөөр.

Сүүлийн 10 жил дэлхийн том компаниудын өсөлтийн төв цэг байсан БНхау-ын хэрэглэгчид зарцуулалтаа танаж эхэлсэн нь бизнесийн элитүүдийг шил шилээ даран санхүүгийн төлөвөө танахад хүргэжээ. олон улсын том компаниудад аНу, БНхау-ын худалдааны дайн, БНхау-ын эдийн засгийн өсөлтийн удаашрал зэрэг улс төр, геополитикийн шинжтэй тодорхойгүй байдал эрсдэл дагуулж байна. дэлхийн бизнес эрхлэгчид өсөлттэй, өөдрөг төлөвөө эргэн харж, санхүүгийн тайландаа тодотгол хийж буй энэ үед манай бизнесийн орчинд ч тодорхойгүй төлөв, бүүдгэр хүлээлт давамгайлсаар.

Мүхаүт-ын ерөнхийлөгч Б.лхагважав “2019 онд бизнесийн орчин өндөр эрсдэлтэй байх төлөвтэй. дэлхийн зах зээлээс илүү дотоодын улс төрийн хямрал бизнесийн орчныг хөндөх вий гэж санаа зовниж байна” хэмээн хариуллаа. Ер нь бизнесийн орчны хүлээгдэж буй болон гэнэтийн эрсдэл нэмэгдэж байгаа аж. тиймээс арилжааны банкууд хүртэл харилцагчаа хамгаалах бодлогоо эрчимжүүлээд байна. “Бизнес эрхлэгчдийн хүлээлт тогтворгүй байна. 2019 он дэлхийн эдийн зас гийн хямралын өмнөх хүндхэн жил болох уу, эсвэл өндөр өсөлт-тэй жил байх уу гэдэгт хувийн хэвшил гайхчихсан сууж байна.

Тодорхойгүй байдал тэлснээр бизнесийн таамаг хумигдлаа

арилжааны банкууд харилцаг-чийг хамгаалах бодлогоо эрчим жүүлж байна. “хас” банк гэхэд ам.долларын зээл авсан иргэдээ төгрөг рүү хөрвүүлэхийг зөвлөж байгаа” хэмээн “хас” банкны ерөнхий эдийн засагч С.Болд хэлж байсан.

тэгвэл “голомт” банк бизнес эрхлэгчдийг дэмжиж, харил-цагчаа хамгаалахын тулд санхүү гийн зах зээлийн судалгаа, шин жилгээний нэгж байгуулж, улирал тутам макро эдийн засгийн тойм мэдээлэл бэлтгэн хүргэж байгаа аж.

Монголын уул уурхайн бус салбарын нэрийн хуудас болсон “говь” компанийн туЗ-ийн дарга д.гэрэлмаа “ирээдүйг таамаглахад амаргүй болж байна. Мөнгөний бодлого харьцангуй тодорхой орчин руу шилжсэн. харин төсөв хэт өөдрөг, улс төрийн орчин тодорхойгүй байгаа нь үйлдвэрлэгчдэд учрах эрсдэлийг нэмэгдүүлж байна. хэдийгээр манай компани гадаад зах зээлд экспорт хийж, валют олдог ч олсон орлого маань бизнес төлөвлөгөөний зорилго зорилтыг биелүүлэх эсэх нь тодорхой бус байна” гэв.

өнгөрсөн онд Монголын хөрөнгийн биржид хувьцаагаа арилжсан “Монголбазальт” компанийн үүсгэн байгуулагч л.ариунболд ирэх оны борлуулалтын төлөвөө өөдрөгөөр харж буйгаа хэлсэн бол нүүрсний салбарын “өсөх зоос” компанийн гүйцэтгэх захирал Ч.Мөнхбат “2019 оны олборлолтын төлөвлөгөөгөө зургаан сая тонноор батлуулсан. Нүүрсний үнэ 2020 он хүртэл огцом буурах төлөв ажиглагдахгүй байгаа

• “лэндМн” ББсБ өнгөрсөн сарын 31-нд ТУз-ийн хурлаа хийж, “Богд” банкнаас хоёр жилийн хугацаатай хоёр тэрбум төгрөгийн зээл авах шийдвэр гаргажээ.

• Улс төрөөс үүдсэн дотоодын тодорхойгүй байдал үндэсний бизнес эрхлэгчид ирээдүйгээ зураглаж, урьдаас таамаглахад улам бэрх болгож байна.

• Тиймээс ч хувийн хэвшил төдийгүй бизнес эрхлэгчидтэй гар нийлдэг арилжааны банк хүртэл тодорхой бус байдалд дасан зохицож, энэ оныг эрвийх дэврийхээрээ давах зорилт дэвшүүлчихээд байгаа аж.

учраас экспортын хэмжээгээ нэмэгдүүлэх зорилт дэвшүүлсэн” хэмээн ярилаа.

“2019 онд ам.долларын ханш өсөж магадгүй нь бидэнд дарамт болж мэднэ. Сар шинийн баярын дараа ноолууран бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгчид түүхий эдээ бэлтгэж эхэлдэг. гэхдээ энэ онд түүхий эдийн үнийн өрсөлдөөн ширүүсэхээр байна. Бид энэ онд бусад жижиг үйлдвэртэй хамтран нэхмэлийн чиглэлээр гадаад зах зээлээ тэлэхээр төлөвлөж байна” хэмээн ноолууран бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгч “Блю скай кашимер” компанийн үйлдвэр, удирдлага хариуцсан захирал л.одгэрэл мэдээлсэн юм.

60

50

40

30

20

10

0

XII2016 2017 2018

Үйл ажиллагаа явуулж байгаа компани

Үйл ажиллагаа эрхлээгүй компани

Үйл ажиллагаагаа түр зогсоосон компани

Үйл ажиллагаагаа бүрэн зогсоосон компани

Олдохгүй байгаа бусад компани

III VI IX XII III VI IX

Alibaba-гийн борлуулалтын өсөлт(хувиар)

100

80

60

40

20

0

АНУ

Европ

Хятад

Япон

2013 2014 2015 2016 2017 2018

Хятад, Японоос бусад Ази Номхон далайн бүс

Apple-ийн орлого бүс нутгаар

Манай улсын бизнес эрхлэлт

(тэрбум ам.доллараар)

(2017 он, хувиар)

ҮСХ©

BBM©

ВВМ©

БИЗНеС ЭрХЛЭЛТ

Монголын хөрөнгийн биржид бүртгэлтэй цөөн хэдэн компани 2019 онтой уралдан туЗ-ийн хурлаа хийж, зарим өөрчлөлт оруулжээ. тухайлбал, “лэндМН” ББСБ өнгөрсөн сарын 31-нд туЗ-ийн хурлаа хийж, “Богд” банкнаас хоёр жилийн хугацаатай хоёр тэрбум төгрөгийн зээл авах шийдвэр гаргасан байна.

улс төрөөс үүдсэн дотоодын тодорхойгүй байдал үндэсний бизнес эрхлэгчид ирээдүйгээ зураглаж, урьдаас таамаглахад улам бэрх болгож байна. тиймээс ч бизнес эрхлэгчидтэй гар нийлдэг арилжааны банкууд хүртэл тодорхой бус байдалд дасан зохицож, эрсдэлд бэлэн байхыг сануулж буй аж. Ер нь дотоодын бизнес эрхлэгчид хамтран ажиллах, бие биедээ зөвлөн туслах зэрэг арга замуудыг ашиглан, энэ оныг эрвийх дэврийхээрээ даван туулахаар зорьж байгаа аж.

48.2%

25.4%

23.6%

1.9%0.9%