ОНЦЛОХ

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©

2017.05.01, ДАВАА ~ №080 (626)

0 0 6 2 6

ОУВС "Өргөтгөсөн санхүүжилтийн хөтөлбөр"-ийг хэлэлцэхээс хойшлууллаа. Тус сан үндэстэн дамнасан корпорациудын саналыг хүлээн авч, Монголын хүсэлтийг хойш тавьжээ. 11

Зөвлөмжөө бямба гарагт УИХ-д өргөн баринаЗөвлөмжийг үндэслээд Үндсэн хуульд өөрч-лөлт оруулах, эсэхээ УИХ шийднэ. > 2

Хүч, оюуны нэгдэл буюу шатарт боксНэг үе шатар нүүгээд, дараагийн үед нь боксоор тулалдах дүрэмтэй. > 6

Туул гол дусал "нулимс" ч үгүй үлдэх ньТуул голын эрэг орчимд 80 орчим иргэн, аж ахуйн нэгжид газар олгожээ. > 4

ЦАГ АГААРЫН ДЭЛГЭРЭНГYЙ МЭДЭЭЛЛИЙГ 8 ДУГААР НҮҮРЭЭС УНШИНА УУ.

ЦАГ АГААР

УЛААНБААТАР2017.05.01

ҮҮЛШИНЭ

25° 8°

YНЭ: 600₮

ZASAG.COБҮРЭЛДЭХҮҮНКОМПАНИ

~ T H E O F F I C I A L G A Z E T T E ~

ЗГМ

АМ.ДОЛЛАР ЮАНЬ РУБЛЬ

2419.42 350.75 42.45

ЗЭС 5-ЧИНГИС БОНД

100.060.04%

95.9900.03%

АЛТMSE ALL 10-ЧИНГИС БОНД

1267.700.33%

УЛС ТӨРЕрөнхийлөгчийн сонгуулиар гадаадын 24 ажиглагч ажил-лахаар болжээ. Ардчилсан нам VII Их хурлаа ирэх бямба гарагт хийхээр товлоод байна. Зөвлөлдөх уулзалтын төлөөлөгчид Ерөнхийлөгчийн засаглалыг эсэргүүцэв. 2019-2020 оны төсвийн тө -сөөл лийн тухай хуулийн төс лийг УИХ өргөн мэдүүллээ. Сүхбаатар аймгийн АН-ын гишүүдийн эсэргүүцлийн суулт үргэлжилж байна.

ЭДИЙН ЗАСАГ“Эрдэнэс Тавантолгой” 2016 онд 184.6 тэрбум төг рөгийн алдагдал хүлээсэн байна. “Оюутолгой” дотоодын ханган ний лүү лэлтэд 75 сая ам.доллар зарцуулжээ. Монголбанкны нэг долоо хоногтой үнэт цаасны үлдэгдэл 1.23 их наяд төгрөгт хүрэв. Улсын хэмжээнд 284 хадга-ламж, зээлийн хоршоо үйл ажиллагаа явуулж байна.АНУ-ын эдийн засаг энэ оны эхний улиралд 0.3 хувиар өслөө.

НИЙГЭМНийслэлийн төмөр зам дагуу 13 нүхэн гарц, гүүр барихаар төлөвлөжээ. ЭМЯ-наас Өмнөговь, Дунд-говь аймагт түргэн тусламжийн найман машин өгөв. МҮЭХ долоон төрлийн татварыг эсэргүүцэж, өнөөдөр Сүхбаатарын талбайд жагсана. Налайх дүүрэгт хүүхдийн 50 ортой нэгдсэн эмнэлгийн шавыг тавилаа. Жимсний үйлдвэр лэ лийг нэмэгдүүлэх хүрээнд хасар-ваань, алим тарихаар болжээ.

ДЭЛХИЙАНУ-ын Ерөнхийлөгч Д.Трамп Вашингтоны хэвлэлийнхнийг “намаг” гэж нэрлэжээ. Хятадад дэлхийн хамгийн том гидро онгоцыг амжилттай туршлаа.Америкийн нэрт найруу лагч О.Стоун ОХУ-ын Ерөнхий-лөгчийн тухай кино хийнэ. Танзанид хуурамч дипломтой 10000 түшмэлийг ажлаас нь халсан байна. Норвегийн ПЕН клуб Э.Сноуденд хэвлэлийн эрх чөлөөний шагнал гардуулав.

ЗГМ©

Сэтгэлгээ өөрчлөх довтолгоо

НИЙТЛЭЛЧИЙН БУЛАН

Монголчууд түүхэнд нэг удаа соёлын хувьсгал хийсэн нь 1959 онд хоёр жилийн хугацаатай явуулсан кампанит ажил байв. Айл бүрийг ор хөнжлийн даавуу, гар нүүрийн саван, оо сойз хэрэглүүлж сургах энэхүү кампанит ажил шашны үзэл сурталд автсан ард түмнийг соён гэгээрүүлэх, ахуйн соёлыг нь дээшлүүлэхэд чиглэгдэж байжээ. Тухайн үед айл бүрээр орж, хүн бүрийг шалгаж байсан талаар өдгөө 80 гаруй насыг

зооглож буй Өөдөс гуай ийн ярилаа. “Би соёлын довтолгооны үед айлын бэр болоод удаагүй байлаа. Байсхийгээд л хүмүүс орж ирнэ. Хөнжлийн даавуугаа заавал хэрэглэж занших, бурхан шүтэхгүй байх, хумсаа долоо хоног бүр авч бай гээд л олон ухуулга хийдэг байж билээ. Гэхдээ тэр үеийн соёлын довтолгоо ард түмний ариун цэврийг дээшлүүлж чадсан. Сүүлдээ хүмүүс хувцсаа угаадаг болж, дэлгүүрээс саван, сойз худалдаж авдаг болсон” хэмээн дурсамж хуучлав.

Б.Гандолгор @gandolgorZGM

3

57150.16%

837.180.1%

ОУВС Монголд давуу тал олгохоос татгалзав

Б.Марал: Адил сэтгэдэг хүмүүстэй хамтран ажиллана гэдэг адал явдал

ЗАЛУУС

“Залуус” булангийн энэ удаагийн зочин Баярын Марал. Тэрбээр хиймэл дагуулын өгөгдлийг мега төслүүдийн төлөвлөлтөд хэрхэн ашиглах боломжийн талаар сонирхолтой

илтгэлийг хэдхэн хоногийн өмнө гадаад дахь монголчуудын “Мон гол орны хөгжилд” XIII чуулганд оролцохдоо тавьсан билээ. Лондонд дунд сургуулиа төгсөж, Бристол их сургуульд бакалавр, мастераа хамгаалсан Б.Марал одоо “Airbus Defence and Space”-д ажилладаг.

-“Airbus”-д ямар ажил эр-хэлдэг вэ?

“Airbus Defence and Space”-д геологийн тандан судалгааны аналист хийдэг. Зайны тандан судалгаа гэдэг нь хий мэл дагуулын өгөгдлөөр буюу тухайн бүтцэд хүрэлцэхгүйгээр

З.Цэлмэг@tselmegZGM

5

газрын гадаргуугийн чанар ба геоло гийн бүтцийг хэмжиж, тайл барлахыг хэлдэг. Өдөр тутамд бол уул уурхайн хай-гуул, инженерийн төлөв лөлт ба байгаль орчны суурь су-далгаа гээд олон чиглэлд хий мэл дагуулын өгөгд лөөр дүн шинжилгээ боловсруулдаг.

- Анх энэ ажилд яаж орсон түүхээ хуваал цахгүй юү?

-Ажил орсон түүх минь их энгийн. Компанийн ца хим хуу даснаас энэ ажлын байр ны мэ дээл лийг аваад их ол зуурхсан.

Амьдралын лотерейд хүн бүр азтай байдаггүй

Улс төр

2 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ 2017.05.01, ДАВАА ~ №080 (626)

ТОВЧХОН » УУЛЗАЛТЗасгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дарга Ж.Мөнхбат Япон улсын Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд Масато Такаокаг хүлээн авч уулзлаа. Уулзалтаар шинэ нисэх онгоцны буудлын бүтээн байгуулалтын ажлын явц, тулгамдаж байгаа зарим асуудлын талаар санал солилцлоо. Мөн ЗГХЭГ-ын дарга Ж.Мөнхбат дадлагажигч ажилчдын тоог нэмэх, нүүрс, төмрийн хүдэр, хайлуур жонш зэрэг бүтээгдэхүүнийг тус улсад түлхүү экспортлох хүсэлтэй байгаагаа илэрхийлэв.

» ХАМТЫН АЖИЛЛАГАА Монгол Улсаас Шведийн Вант Улсад суух Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд М.Энхсайхан тус улсын Цог жавхлант хаан Карл XVI Густафт итгэмжлэх жуух бичгээ өргөн барив. Уул уурхай, сэргээдэх эрчим хүч зэрэгт салбарт хоёр орны хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх боломж байгааг энэ үеэр талууд онцлов.

» ТОО

7.3Их наяд төгрөг. Засгийн газраас Монгол Улсын эдийн засаг, нийгмийг 2018 онд хөгжүүлэх үндсэн чиглэлийн төслийг өргөн мэдүүлэв. Үндсэн чиглэлд 18 зорилт 99 арга хэмжээний хүрээнд нийт долоон их наяд 311.4 тэрбум төгрөгөөр санхүүжүүлэх аж.

» СОНГОЛТ-2017Европын аюулгүй байдал хамтын ажиллагааны байгууллагын Ардчилсан институт хүний эрхийн албаны мэргэжилтнүүд Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн сонгуулийг ажиглана. Үндсэн багийн шинжээчид дээр нэмж урт хугацааны 24 ажиглагч орон даяар явагдах сонгуулийн үйл ажиллагааг ажиглахаар болжээ.

» ТӨСӨЛ Сангийн сайд Б.Чойжилсүрэн Монгол Улсын нэгдсэн төсвийн 2018 оны төсвийн хүрээний мэдэгдэл, 2019-2020 оны төсвийн төсөөллийн тухай хуулийн төслийг УИХ-ын дарга М.Энхболдод өргөн мэдүүллээ. ОУВС-тай хамтран хэрэгжүүлэх “Өргөтгөсөн санхүүжилтийн хөтөлбөр”-т тусгагдсан бодлогын арга хэмжээний хүрээнд боловсруулжээ.

» ХҮСЭЛТМонгол Улсаас Холбооны Бүгд Найрамдах Бразил Улсад суугаа Элчин сайд Ч.Сосормаа Бразилийн Хоршооллын нэгдсэн холбооны тэргүүн Марсиу Лопест Монголын Хоршооллын үндэсний нэгдсэн холбооны тэргүүн Н.Энхболдын урилгыг гардуулаж, Монгол Улсад зочлон, туршлага солилцох хүсэлтийг уламжлав.

» НАМУУД Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшигчдийн бүртгэл эхлэх гэж байгаатай холбогдуулан Ардчилсан нам VIII Их хурлаа энэ сарын 6-нд товложээ. Тус хурлаар Ерөнхийлөгчид нэр дэвших нэг хүнийг сонгох нууц санал хураалт болох юм.

ТОДРУУЛГА & ЗАЛРУУЛГА

Уншигч та манай сонины мэдээ, нийтлэл, сурвалжлагатай холбоотой тодруулж, залруулах шаардлагатай санал, хүсэлт

байвал

› OPED@ZASAG.CO

Утас: 99903584 хаягаар бидэнтэй холбогдоно уу.

ТУЗ-ийн даргаЭрдэнэбаатарын ДОЛГИОН

Орлогч эрхлэгчЛхагважавын СУГАРМАА

Утас. 99903584

Улс төр, нийгмийн мэдээллийн албаЭдитор Б.Гандолгор

Утас. 99901483

Эдийн засаг, бизнес мэдээллийн албаЭдитор Б.Баяртогтох

Утас. 99901532

Гадаад контент, соёл энтертайнментын албаЭдитор Р.Оюунцэцэг

Утас. 99901621

Г.ЛхагвасүрэнУтас. 99903581

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө,

“Блю Скай тауэр” 407 тоотУлсын бүртгэлийн дугаар. 1024

Утас. 70103131, Факс. 70106065

Zasag.Co

Дугаарын удирдагчБ.Даваатогтох

“Засгийн газрын мэдээ” сонин нь ардчилсан, шударга ёс, хүний эрхийг

дээдэлж, чөлөөт сэтгүүл зүйн хэм хэмжээг бүрнээ сахин, олон ургальч

үзлийг илэрхийлэх мэдээллийн индэр байж, нийт Монгол үндэстний

ойлголцол, эв нэгдлийг бэхжүүлэхийг эрхэм зорилгоо болгоно.

0 0 6 2 6

РЕДАКЦИ

ЗАР СУРТАЛЧИЛГАА

ХАЯГ

ЦАХИМ ХУВИЛБАР

-Хуулийн хугацаанд нэр дэвшигчдээ бүртгэнэ. Миний хувьд хуулиараа нэр дэвших хэн нэгний нэрийг цохон хэлж зарлах боломжгүй

байна. Сонгуулийн хуульд зааснаар сонгууль болохоос 55

хоногийн өмнө нэр дэвшилтийг эхлүүлж тав хоногийн хугацаанд бүртгэнэ гэж заасан. Тэр хүрээнд манай Ардчилсан намын нэр дэвшигчид тавдугаар сарын 2-6-ны хооронд тодорно. Намын гишүүдээрээ тавдугаар сарын 3-нд асуулга зохион байгуулна. Тэр асуулгад нэр дэвшиж буй бүх хүмүүс оролцоно. Хамгийн олон дэмжлэг авсан нэр дэвшигчийг тодруулж, улмаар Ардчилсан намын VIII Их хурлаар оруулж нууц санал хураалтаар баталгаажуулна. Ерөнхийлөгчид нэр дэвших хуулийн шаардлагыг хангасан бол нэр дэвших хүсэлтэй намын гишүүдийн хэн нь ч нэр дэвшиж болно, дэвших эрхтэй. Ямар нэгэн хязгаарлалт тавиагүй.

Ардчилсан намын дарга С.Эрдэнэ

-Өнгөрсөн жил байгуу-лагдсан Засгийн газрын ажиллах нөхцөл өөрөө их өвөрмөц л дөө. Нийгмийн ерөнхий бүтэц, тогтолцооны

талаас авч үзвэл Монголын төр, нийгмийн тогтолцоо гажуудалд

орж, эдийн засаг асар их хүндэрч улс үндэстэн дампуурлын ирмэгт очсон ийм үед байгуулагдсан Засгийн газар. Энэ Засгийн газрын ажлын үр дүн, арга барилыг монголчууд хагас жил харж байна. Зарим дүгнэлтийг хийж болох байх. Улс төрийн ямар нэг хэлбийлтгүйгээр бодитойгоор харъя гэвэл энэ Засгийн газарт ололттой, ахицтай алхмууд ч байна гэж би боддог. Ахицтай талаас нь гэвэл, сайн муу ямар ч болов Монголын эдийн засгийг дампууралд хүргэлгүйгээр өрийн асуудлыг шийдэх гарцуудыг ерөнхийд нь олж байх шиг байна. Нөгөө талаас, Ерөнхий сайдын илэрхийлж байгаа санаа бодол төрийн хариуцлагыг дээшлүүлэх чиглэлээр санаачилга гаргаж байгаа нь ахицтай тал гэж үзэх үндэслэлтэй.

Ерөнхий сайд асан Д.Бямбасүрэн

ЭШЛЭЛ

ҮНДСЭН ХУУЛЬ

Зөвлөлдөх санал асуулгын талаар УИХ-ын гишүүн Д.Тогтохсүрэнтэй ярилцлаа.

-Зөвлөлдөх санал асуулгын дараа шууд Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулна гэж олон нийт ойлгоод байх шиг байна?

-Санал асуулгад оролцсон бүх хүн саналаа өгнө. Үүнд үндэс лэн Зөвлөлдөх зөвлөл зөвлөмж боловсруулж, УИХ-д өргөн мэдүүлнэ. УИХ уг зөвлөмжийг хэлэлцэж, Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах, эсэхээ шийднэ. Өөрөөр хэлбэл, санал асуулгын дараа шууд Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулахгүй. Зөвлөлдөх санал асуулгын дараа маш олон хэлэлцүүлэг өрнөнө. Улс төрийн намуудын төлөөлөл оролц сон комисс байгуулагдаж, иргэдийн дунд дахин хэлэлцүүлэг явуулна. Хамгийн сүүлд нь, ард түмний санал асуулгыг Ерөн-хий лөгчийн сонгуультай хамт явуу лах, эсэхийг шийднэ. Үүний дараа өөрчлөлт оруулах, эсэх тухай ярина.

-Улс төрийн нэг хүчин пар-ламентэд олонхыг бүрдүүлж байгаа тохиолдолд Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах нь бу руу гэсэн байр суурийг зарим хүн илэрхийлж байна. Та үүнтэй санал нийлэх үү?

-Би өмнө нь парламентад ажил лаж байгаагүй. Гэхдээ УИХ-ын дэргэд байгуулсан Аж-лын хэсэгт орж, орон нутгийн захир гаатай холбоотой болон зохион байгуулалтын багийг ахлаад ажиллаж байна. Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах ёстой юу гэдгийг улстөрчид биш ард түмэн шийдэх ёстой.

-УИХ-ын гишүүний хувьд

Эрх мэдлийн хуваарилалтын тог толцоо хэр оновчтой байгаа вэ?

-Эрх мэдэл гэдэг зүйл засаг-лалын тогтолцооноос бус хү нээ сээ шалтгаалж байна. Манайхан хүнээс шалтгаалж байгаа асуудлыг тогтолцооны буруу болгож ярьдаг. Тухайлбал, сумын даргыг ард түмнээс сонгоё гэж байна. Хэрэв ажлаа хийдэггүй дарга гарч ирээд, олон газарт лиценз олговол яах вэ. Өнөөдөр Ерөнхий сайд Засгийн газраа өөрөө бүрдүүлдэг болгоё гэж байна. Нэг талаар өөрөө хариуцлагаа үүрэх сайн талтай ч нэг компаниар танхимаа бүрдүүлчихвэл яах вэ. Бодох л асуудал. Эндээс харахад Монголд эрх мэдлийн хуваарилалтын тогтолцоонд тулгамдаж байгаа асуу дал хүний хандлагаас хамаар -даг болсон. Аливаа асуу дал хоёр талтай учир аль аль та лаас нь харж, шийдвэрлэх ёстой.

-Үндсэн хуулийн өөрч лөл-тийн хүрээнд парламентын дээд, доод танхимтай байх асуу-дал түлхүү хөндөгдөж бай на. Та үүнтэй санал нийлэх үү?

-Монгол Улсын гурван сая хүнд хувааж тооцвол парламентын 76 гишүүний тоог нэмэх хэрэггүй гэсэн байр суурьтай байна. Ялан-гуяа, манай сонгогчдын 70 орчим хувь нь сонгуульд оролцож байгаа нөхцөлд гишүүдийн тоог нэмэх шаардлагагүй. Ер нь Үнд сэн хуулийн өөрчлөлтөөр УИХ өөрийн эрхээ нэмэх, хуга-цааг сунгах асуудлыг яагаад ч хэлэлцэж болохгүй. Сүүлийн үед хоёр парламенттай байх талаар хүчтэй яригдах боллоо. Энэ нь одоогийн УИХ-д тавих хяналт байхгүйтэй холбоотой болов уу. Тиймээс тэдэнд хяналт тавьдаг бас нэг УИХ-ыг бай гуулж, хууль тогтоох доод танхим байгуулна гэж ярьж байна. Үүнийг маш сайн бодох ёстой. Засгийн газар өнөөгийн УИХ-ыг ажил хийл-гэхгүй бай на гэж зэмлэдэг. Магад гүй ахиад нэг ажил хийдэг-гүй су бъект гарах вий. Ингээд хоо рон доо тэмцэлдээд аль аль нь ажил хийхгүй бол асуудал үүс нэ. Тиймээс хоёр танхимтай пар ламентын тухай олон талаас нь ул суурь тай ярих ёстой гэж бодож байна.

Зөвлөмжөө бямба гарагт УИХ-д өргөн баринаЗөвлөмжийг үндэслээд Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах, эсэхээ УИХ шийднэ

Б.Даваатогтох@datoZGM

Үе үеийн парламентад Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах асуудал хөндөгддөг. Тодруулбал, 2004 оноос эхлээд Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах тухай асуудал дахин дахин сөхөгдөж, хэд хэдэн төсөл боловсруулагдаж, тухай бүрт нь улс төрийн намуудын төлөөлөл оролцуулсан Ажлын хэсэг гарч ажилласан. Гэвч яг хэлэлцүүлгийн шатанд ирээд таг зогсдог байв. Өмнөх парламентын үед ч Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах асуудал сөхөгдөж, хуулийн төсөл боловсруулж, УИХ-д өргөн мэдүүлсэн ч Ард нийтийн санал асуулга явуулах тухай хуулийг баталснаар сонгуультай золгосон юм.

Тэгвэл энэ удаагийн пар-ламент Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулахын тулд анхдугаар зөвлөлдөх санал агуулгын зөвлөлдөх уулзалтыг өнгөрсөн амралтын өдрүүдэд зохион байгууллаа. Зөвлөлдөх санал асуулгын эхний шатны санал асуулгыг Монгол орон даяар санамсаргүй түүврийн аргаар сонгогдсон 1570 иргэнээс авсан бөгөөд хоёр дахь шатны зөвлөлдөх уулзалтад оролцогч 785 иргэнийг дээрх санал асуулгад оролцсон иргэдээс мөн санамсаргүй түүврийн аргаар сонгож байна. Санаандгүй түүврийн аргаар иргэдээс сонгоод, сонгосон иргэдийнхээ дунд хэлэлцүүлэг өрнүүлэх

замаар иргэдийг төлөөлүүлэн шийдвэр гаргах нь зөвлөлдөх ардчиллын нэг хэлбэр юм.

Хоёр өдрийн турш үндсэн зургаан сэдвийн хүрээнд хэлэлцүүлэг өрнүүлж, санал хураалт явууллаа. Зөвлөлдөх уулзалтыг УИХ, Засгийн газрын эрх мэдлийн хяналт, тэнцлийг хангах, үндэсний эв нэгдлийг бэхжүүлэх, энэ чиглэлд ажил, үүргийн давхардлыг арилгах үүднээс Ерөнхийлөгчийн эрх, үүргийг тодорхой болгох, улс төрөөс хараат бус, мэргэшсэн, чадварлаг, нэр хүндтэй төрийн албыг бэхжүүлэх болон засаг захиргаа, нутгийн удирдлагын тогтолцоог төгөлдөржүүлэх гэсэн сэдвийн хүрээнд явуулсан. Мөн төрийн хариуцлага, сахилга, шударга ёсыг бэхжүүлэх, хууль хэрэгжүүлэх тогтолцоог сайжруулах болон төрийн эрх барих дээд байгууллага нь Ардын Их Хурал, хууль тогтоох

байгууллага буюу Улсын Бага Хурал гэсэн хоёр танхимтай байх асуудлаар хэлэлцсэн юм.

Зөвлөлдөх уулзалтаас гар-сан нэгдсэн тайланг санал асуулгын үр дүнд тулгуурлан боловсруулж, ирэх бямба гарагаас өмнө УИХ-д өргөн барина гэдгээ Зөвлөлдөх зөв-лөлийн гишүүн, ШУА-ийн тэргүүн дэд ерөнхийлөгч, доктор Г.Чулуунбаатар онцолсон юм. Тэрбээр “Зөвлөмжийг үндэслээд Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах, эсэхээ УИХ шийднэ. Бидний үүрэг зөвлөмж гаргаж өгснөөр дуусгавар болно. Энэ бүхний үр дүнг Үндсэн хуульд заавал өөрчлөлт оруулна гэсэн үг биш гэж ойлгох хэрэгтэй. Яагаад гэвэл түүвэр аргаар хийсэн судалгааны үр дүнд Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах шаардлагагүй гэсэн үр дүн гарах боломжтой” гэлээ.

Дашрамд дурдахад, Зөв-

лөлдөх уулзалтад сонгогдсон хүмүүсийн 359 нь эрэгтэй, 426 нь эмэгтэйчүүд байжээ. Мөн шат шатны боловсролтой хүмүүсээс өнөөдрийн уулзалт бүрдэж байгаа ба огт боловсролгүй гэх 19 иргэн уулзалтад оролцож байгаа аж. Мөн уулзалтад УИХ-ын болон Улсын Бага

Хурлын гишүүд, Ардын Их Хурлын депутатууд, үе үеийн төрийн түшээд, улстөрчид, төрийн болон төрийн бус байгууллагуудын төлөөлөл оролцож буйгаас гадна гадаад дотоодын 60 шахам ажиглагч оролцсон байна.

ЗГМ: ТОДРУУЛГА

Д.Тогтохсүрэн: УИХ эрхээ нэмэх асуудлыг хэлэлцэж болохгүй

Б.Бямбасүрэн@byambaZGM

parliament.mn©

онцолжээ. Японы нэгэн судлаач эрдэмтэн

“Ганцхан Улаанбаатарын агаарт л шивтрийн хий илэрсэн. Энэ нь их хэмжээгээр хураагдсан ялгадсаас үүсдэг” гэж нүүр улайтал хэлж байсан удаатай. Өнгөрсөн долоо хоногийн Засгийн газрын хуралдаанаар хөрсний бохирдлын талаар нэлээд нухацтай хэлэлцсэн. 2014 онд Улаанбаатарын хөр сийг шинжлэхэд нийт дээжийн 88 хувьд нь нян, хөгц, мөөгөнцөр илэрсэн бөгөөд хүн амын төвлөрөл ихтэй газруу-дад аммони буюу шивтрийн бохирдол өндөр гарчээ. Мөн ахуйн хог хаягдлаас үүдэн Туул

дасалтай сүрьеэтэй тэмцэхэд бэрхшээлтэй болжээ. Бүр тод-руулбал, манай улсад жил бүр сүрьеэгийн шинэ тохиолдол 4000 гаруй бүртгэгдэж, 100 мянган хүн амд 100-гаас дээш тохиолдол оногдож, Номхон далайн баруун бүсийн 37 орноос сүрьеэгийн өвчлөл өндөртэй долоон улсын тоонд оржээ. Энэ бүхэн хаа сайгүй цэрээ хаядаг бүдүүлэг зангийн гор.

Манай урд хөршид сүрьеэгийн өвчлөл хамгийн өндөрт тоо-цогддог байсан. Үүнийг шүлс, цэрээ гу дамжиндаа хаягдагтай хол боотой хэмээн тайлбарладаг юм билээ. Тиймээс дэлхийн олон оронд хятадуудад тийм ч таатай ханддаггүй гэдэг. Гэтэл өдгөө хятадууд дэлхийн өндөр хөгжилтэй орнуудтай адил хотдоо цэвэр, цэмцгэр амьдардаг болжээ. Харин урд хөршийнхөө түүхийг Монгол давтах болчихоод бай на. Дэлхийн олон оронд гудамжны хогийн сав нь дээрээ давс, элс хийсэн тусгай тавцантай байдаг. Энэ тавцан дээр хүмүүс шүлс, цэрээ хаях зориулалттай. Гэтэл манай хотын хогийн савнуудад ийм тавцан байдаггүй. Иймээс хүмүүс хаа сайгүй хаяж байна. Дэгжин хувцасласан залуус гудамжинд шүлсээ хаях нь хажуугаар нь өнгөрөх нэгэнд ямар эгдүүцмээр харагддаг гэж санана. Нийслэл гэдэг угтаа

3

Нийтлэлчийн булан

2017.05.01, ДАВАА ~ №080 (626) ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ

Угаадас, хогноос гадна

шивтэр гэж бас нэг аюул

байна

Улаанбаатарын агаарт шивтрийн хий илэрчээ

Сэтгэлгээ өөрчлөх довтолгоо1Тухайн үеийн соёлын

дов тол гооны талаар МУИС-ийн ХШУИС-ийн багш М.Тэгш жаргал “Ард түмнийг соёл жуулах кампанит ажлын ололтой тал нь газар авсан бэлгийн замын халдварт өвчин, салхин цэцэг, улаан бурхныг эмчлэх үүд хаалгыг нээсэн. Монголчууд мухар сүсэг бишрэлээсээ салж, аливаа асуудалд шинжлэх ухаанчаар ханддаг болсон. Хүмүүсийн ахуйн соёл сайжирсан” хэмээн тэмдэглэжээ. Энэхүү соёлын довтолгоо хүн бүрийн сэтгэлд тод үлдэж чадсан. Тэгвэл XXI зуунд дахин ийм соёлын довтолгоо эхлүүлэх шаардлага тулгарч байна.

СОЁЛТ ЗУУНЫ СОЁЛГҮЙ ЗАЛУУС

Улаанбаатар бол манай орны нүүр царай болох учиртай. Гэтэл гэр хорооллынхон нь гудамжинд угаадас, хогоо асгаж, хотын төв гудамжуудад хаа сайгүй бөөлжис, нус цэр харагдаж, байшингийн булан тохойгоос шивтэр ханхлах нь үнэхээр жигшмээр. Гудамж, талбайд нус, цэрээ хаядаг болсноос үүдэн сүрьеэгийн өвчлөл газар авах боллоо. Сүрьеэ гэдэг цэр нээс халдварладаг нийгмийн халдварт өвчин. Социалист нийгмийн үед өвчтөн цөөн байсан Халдварт өвчин судла лын үндэсний төв өдгөө ачааллаа дийлэхээ болиод байна. Сүрьеэгийн олон төрлийн өвчлөл нэмэгдэж буй талаар тус эмнэлгийн эмч нар хэлж байгаа юм. Ялангуяа олон эмэнд

голын бохирдол нэмэгдсэн бол Орхон голын адагт нитратын азот, эрдэс фосфорын агууламж 1985 оноос өсөх хандлагатай байгаа нь тогтоогджээ. Нийслэл-чүүдийн бохир байдал эргэн тойрныхоо гол усыг хүртэл бохирдуулж буйн тод жишээ энэ.

УЧИР ДУТАГДАЛТАЙ ШИЙТГЭЛ

Сүүлийн үед гудамж, талбайд нус, цэрээ хаясан тохиолдолд торгох арга хэмжээ авдаг болох талаар ярьж байгаа. Тодруулбал, Зөрчлийн тухай хуульд гудамж, талбайд нус, цэрээ хаявал 10 мянган төгрөгөөр торгох заалт оруулсан байгаа. Гэвч зөвхөн

хаясан тохиолдолд гэж оруулсан нь учир дутагдал тай юм. Бие засдаг, бөөлждөг хүмүүсийг яах вэ гэсэн асуудал бас урган гарч ирнэ. Гэтэл бие засвал авах арга хэмжээ байхгүй. Тэгэхээр нус, цэрээ хаявал торгуулж, бие зассан тохиолдолд хариуцлага хүлээхгүй өнгөрч мэдэхээр байна. Ганц удаа торгоод өнгөрнө гэдэг аргацаасан шийтгэл байж болохгүй. Хэзээ ч гудамжинд нус, цэрээ хаядаггүй болгох тийм дорвитой ажил хиймээр байна. Япончуудын соёлоос бид суралцах ёстой. Японд гудамжинд нус, цэрээ хаяна гэдэг ойлголт байдаггүй гэж танил маань хэлсэн. Тэд монголчуудыг хачин заваан, гудамжиндаа алхаж яваад нусаа нийчихдэг. Яаж тэгж чаддаг юм бол гэж эгдүүцдэг гэлцдэг.

Нэгэн үе Азийн цагаан дагина хэмээн нэрлэгдэж байсан нийс-лэл өнөөдөр дэлхийн хамгийн бохир хотын жагсаалтад орж буй. Тиймээс соёлжуулах арга хэмжээ авах цаг болжээ. Засгийн газрын шийдвэр нэг өөр хэрэг.

ХААН Банк “ТОП-100 ААН”-ийн ГУРАВТ ЭРЭМБЭЛЭГДЛЭЭ

2017 оны 04-р сарын 27 өдөр, Пүрэв гараг, УБ хот.

Монгол улсын Засгийн газар, Монголын үндэсний худалдаа аж үйлдвэрийн танхим /МҮХАҮТ/-аас хамтран зохион байгуулдаг “ТОП-100 ААН”-ийн шагнал гардуулах арга хэмжээ Төрийн ордны Ёслол хүндэтгэлийн өргөө цогцолборт болж, шилдэг аж ахуйн нэгж байгууллагууд өргөмжлөгдлөө.

Энэ жил 16 дахь жилдээ зохион байгуулагдаж буй тус шалгаруулалтын гуравт ХААН Банк жагсаж, Монгол улсын Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбатаас цом, хүндэт өргөмжлөлийг гардан авлаа. Улсын төсвийн дийлэнх хувийг бүрдүүлж, улс эх орны эдийн засгийг дэмждэг хувийн хэвшлийн томоохон аж ахуйн нэгж байгууллагуудын үйл ажиллагааг үнэн зөвөөр дүгнэдэг энэхүү нэр хүндтэй шалгаруулалтад ХААН Банк гурван жил дараалан гуравт жагсаж ийнхүү амжилтаа бататгалаа.

“ТОП-100 ААН”-ийн шалгаруулалтыг Сангийн яам, Гаалийн ерөнхий газар, Татварын ерөнхий газар, Нийгмийн даатгалын ерөнхий газар, Улсын бүртгэл, статистикийн ерөнхий газар, Санхүүгийн зохицуулах хороо, МҮХАҮТ-ын төлөөллөөс бүрдсэн баг ажиллан байгууллагын албан ёсны тоон үзүүлэлтэд үндэслэн шалгаруулалтыг хийж, дүнг гаргажээ.

ХААН Банкны хувьд татварыг цаг хугацаанд нь төлж, эдийн засгийн тогтвортой хөгжилд хувь нэмрээ оруулан бодит хөрөнгө оруулалт хийхээс гадна мянга мянган залуусыг ажлын байраар хангаж, тэдний нийгмийн асуудалд тогтмол анхаарал хандуулан ажиллаж ирсэн. Мөн компанийн нийгмийн хариуцлагаар тэргүүлж олон нийт, нийгмийн сайн сайханд чиглэсэн цогц төсөл хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлж хувийн хэвшлийн байгууллагуудаа манлайлан ажиллаж ирсэн нь энэхүү нэр хүндтэй шагналыг хүртэх үзүүлэлт болсон юм.

Харилцагч танд баярлалаа.

бидний гэр. Гудамж талбай бол бидний амьдрах орчин гэдгийг ухамсарлаагүй залуус XXI зууны хөгжилтэй хөл нийлүүлэн алхаж байна. Тэд гэрийнхээ шалан дээр шүлсээ хаяж, нусаа нийгээд байдаггүй нь лавтай. Амьдарч буй хотдоо элгэмсэг хандах сэтгэл залууст дутаж байна. Хотын гудамж бохирдуулсныхаа төлөө хүмүүс торгууль төлдөг байх ёстой. Зөрчлийн тухай хуулийг баталж, соёлт зууны соёлгүй залууст хариуцлага тооцох хэрэгтэй.

ШИВТРИЙН ҮНЭРТЭЙ ХОТ

Нэгэн олон улсын байгуул-лагын ажилтан эмэгтэй судалгаа хийхээр гэр хорооллоор явж бай гаад асгасан угаад сан дээр халтирч унасныхаа дараа бүх хувцсаа хогийн сав руу хаясан талаар хамт явсан хүн нь ярьж билээ. Энэ жигшүүртэй явдлын дараа хамт явсан монгол залуу ихэд ичсэнээ хэлж байсан юм. Хөдөөнөөс хотод шилжин ирсэн хүмүүсийн үнэн төрх энэ. Тэдний энэ соёлгүй байдал Монголын нэрийг дэлхий нийтэд унагаж байна. Угаадас, хогноос гадна шивтэр гэж бас нэг аюул бий. МУБИС-ийн баруун талын автобусны буудал, Сүхбаатарын талбайн эсрэг талын автобусны буудлаас байнга үнэртдэг. “Нарантуул” худалдааны төвийн эргэн тойрон дахь булан хонгил ялгадсаар дүүрсэн. “Сандэй” худалдааны төвийн урд талын хэдэн жижиг контейнерын ха-жуугийн буланд “Бие засахыг хориглоно” гэсэн бичиг хадсан нь нүдэнд содон туссан юм. Аргаа барсан худалдаа эрхлэгчид ийм анхааруулга хадсан хэрэг. Улаанбаатарын агаарт шивтрийн хий дэгдсэнийг олон улсын судлаач эрдэмтэн

Улаанбаатар хотын удирдлагууд гар хумхиж суумааргүй байна. Хотын иргэдийн дүрэм журмыг мөрдүүлэх, хөдөөнөөс хотод шилжин ирэгсдийг соёлжуулахад ан хаа рал хандуулахыг цаг үе шаард даг боллоо. Хамгийн гол нь хү-мүүсийн сэтгэлгээ, хандлагыг өөрчлөх кампанит ажил өрнүүл-мээр байна. Соёлгүй, арчаагүй байдлаасаа болж нийслэлчүүд дэлхий нийтэд ад үзэгдмээргүй байна.

Ичгэвтэр байдалд дахин дахин орохгүйн тулд иргэн бүр хотын соёлд суралцвал бид эрүүл, тав тухтай нөх цөлд ажиллаж, амьдрах орчин бүрдэнэ.

ДИЗАЙНЕР:

ҮНДСЭН ЗОРИЛГО, ЧИГ ҮҮРЭГ: •Сонинызагвар,хэвмаяг,дүртөрхийгагуулсанмакетхийх, •Дотоодболонхарилцагчбайгууллагынсурталчилгааныэхийгчанарынөндөр түвшинд бэлтгэнэ. •Хариуцсаннүүрэндорохинфографикболонбусадграфикмэдээллүүдийг уншигчдад ойлгомжтой, үзэмж сайтай байхад анхаарч ажиллах •Сониныгэцсийнбайдлаарзасварлажүйлдвэртшилжүүлэххүртэлхдизайнтай холбоотой асуудлыг хариуцаж ажиллана.

ТАВИГДАХ ШААРДЛАГА: •Мэргэжлийнчиглэлээрихдээдсургуультөгссөн •Мэргэжлээрээажиллажбайсантуршлагатай •Photoshop,CorelDraw,InDesign,Illustratorболонбусадмэргэжлийнпрограммууд дээр ажиллах чадвартай •Англихэлнийзохихтүвшниймэдлэгтэй

ЕРӨНХИЙ ШААРДЛАГУУД: •Бүтээлчсэтгэлгээтэй,шинийгсанаачлагч •Хариуцлагатай •Тогтворсуурьшилтайажиллаххүсэлэрмэлзэлтэй •Ажлыначаалалдаахчадвартай •Хувийнзохионбайгуулалтсайтай

БҮРДҮҮЛЭХ МАТЕРИАЛУУД: Ажилд орохыг хүссэн өргөдөл, анкет, гурван үеийн намтар, ерөнхий боловсролын гэрчилгээ, их, дээд сургуулийн диплом болон мэргэжлийн, үнэмлэхийн хуулбарыг нотариатаар баталгаажуулсан байх, 2 хувь цээж зураг (сүүлийн 3 сарын дотор авахуулсан), оршин суугаа хаягийн тодорхойлолт, өмнө нь ажиллаж байсан байгууллагын тодорхойлолт.

НЭЭЛТТЭЙ АЖЛЫН БАЙРАНД УРЬЖ БАЙНА

Анкетийг тус сонины

редакцид ирж бөглөх болон

baasan.b@zasag.co и-мэйл хаягаар

илгээнэ үү. Утас: 7010-3131

С.Батсайхан / ЗГМ©

Хамгийн гол нь хү мүүсийн сэтгэлгээ, хандлагыг өөрчлөх кампанит ажил өрнүүл мээр байна. Соёлгүй, арчаагүй байдлаасаа болж нийслэлчүүд дэлхий нийтэд ад үзэгдмээргүй байна.

Улаанбаатар

4 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ 2017.05.01, ДАВАА ~ №080 (626)

Огноо : 2017 оны 05 дугаар сарын 01-ний өдөр

Тендер шалгаруулалтын нэр: “АГААРЫН ЧАНАРЫГ САЙЖРУУЛАХ БҮСЭД АМЬДАРЧ БАЙГАА ЗОРИЛТОТ БҮЛГИЙН ИРГЭДИЙГ САЙЖРУУЛСАН ТҮЛШЭЭР ХАНГАХ АЖИЛ”Тендер шалгаруулалтын дугаар: НХААГ-17/0064

Нийслэлийн Худалдан авах ажиллагааны газраас эрх бүхий тендерт оролцогчдоос “Агаарын чанарыг сайжруулах бүсэд амьдарч байгаа зорилтот бүлгийн иргэдийг сайжруулсан түлшээр хангах ажил” нийлүүлэх тухай битүүмжилсэн тендер ирүүлэхийг урьж байна.

Энэхүү барааны тендер шалгаруулалт нь Цахим худалдан авах ажиллагааны системээр зарлагдаж байгаа цахим тендер тул www.tender.gov.mn хаягаар орж дэлгэрэнгүй мэдээлэл болон цахим тендерийн баримт бичгийг үнэ төлбөргүй татаж авна уу.

Тендерт оролцогч нь тендерийн баримт бичгийг илгээхийн өмнө 50,000 (тавин мянга) төгрөгийг цахим систем ашиглан төлсөн байх ёстой.

Тендер нь түүнийг нээсэн өдрөөс эхлэн 45 хоногийн дотор хүчинтэй байна.Тендерт оролцогч нь санхүүгийн болон туршлагын дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд: Борлуулалтын хэмжээ: Сүүлийн 3 жил /2014, 2015, 2016 он/-ийн борлуулалтын

орлогын дундаж нь тендерт санал болгож буй үнийн дүнгийн 30 хувиас багагүй байна. Ижил төстэй ажил гэрээгээр гүйцэтгэсэн туршлагын мэдээлэл ирүүлэх жилийн

тоо: Сүүлийн 3 жил буюу 2014, 2015, 2016 онуудын аль нэг жилд тендерт санал болгож буй үнийн дүнгийн 30 хувиас багагүй ижил төстэй ажил хийсэн байна.

Түргэн хөрвөх чадвартай хөрөнгө болон авах боломжтой зээлийн хэмжээ: Тендерт санал болгож буй үнийн дүнгийн 30 хувиас багагүй байна.

Аудитаар баталгаажуулсан санхүүгийн тайлан ирүүлэх жилийн тоо: Сүүлийн 2 жил буюу /2015, 2016 он/

Тендерийн баталгааны үнийн дүн: 2,500,000 /хоёр сая таван зуун мянга/ төгрөгийн дүнтэй тендерийн баталгаа ирүүлнэ.

Цахим тендерт оролцогч цахим баталгаа гаргах эрх бүхий арилжааны банкаар цахим тендерийн баталгаа гаргуулна.

Хүчинтэй байх хугацаа: 2017 оны 08 дугаар сарын 12-ны өдрийг дуустал хүчинтэй байна.

Тендерийг 2017 оны 05 дугаар сарын 31-ний өдрийн 08:00 цагаас өмнө системд ирүүлэх ба нээлтэд оролцох хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан тендерийг 2017 оны 05 дугаар сарын 31-ний өдрийн 08:30 цагт Нийслэлийн Худалдан авах ажиллагааны газрын 1012 тоот өрөөнд нээнэ.

Гадаадын этгээд тендер ирүүлэх эрхтэй.Дотоодын давуу эрх тооцно.Сонирхсон этгээд тендерийн баримт бичиг болон бусад мэдээллийг доорх хаягаар авч

болно.

Улаанбаатар хот, Чингэлтэй дүүрэг, Бага тойруу-15, Самбуугийн гудамж, Нийслэлийн Засаг захиргааны 4 дүгээр байр, 10 дугаар давхар,

Нийслэлийн Худалдан авах ажиллагааны газар, Утас: 75757810

Цахим хаяг: www.tender.gov.mn, www.ub-procurement.mn

ТЕНДЕРИЙН УРИЛГАDate: 01 May 2017

Bid name: “HIGH EFFICIENCY HEATING EQUIPMENT SUPPLY FOR THE TARGET GROUPS LIVE IN THE ZONES TO IMPROVE AIR QUALITY”

Bid reference number: НХААГ-17/0064

The Procurement agency of Capital City would like to invite the eligible bidders to submit their electronic bids for enhanced fuel supply for the target groups live in the zones to improve air quality.

This bid of works is being advertised through e-procurement system, thus the detailed in-formation and electronic bidding document may be obtained from www.tender.gov.mn for free.

50.000 tugrugs (fifty thousand) shall be paid by the interested eligible bidders through e-banking system prior to submission of their bids.

Bid shall be valid for 45 days from the date of bid opening.

The interested bidders shall meet following financial and experience requirements: Sales revenue: Average sales revenue for last 3 years (2014, 2015, 2016) shall not be less

than 40% against the total bid proposed price. Total number of years of submitting of experiences of similar contracted works: For

last 3 years or one of any 2014, 2015, 2016 the similar works shall be not less than 30% of the total proposed bid price.

The amount of easily convertible assets and the available loan It shall not be less than 30% against the total bid proposed price.

Total number of years of submitting audited financial report: Last 2 years (2015 and 2016) The amount of Bid security:

Bid security equal to 2,500,000MNT (Two million five hundred) shall be submitted with the bid. E-bidder shall submit e-bid security through an authorized commercial bank.

Valid term: The bid shall be valid until 12 , August 2017. Bids must be delivered to the address of e-procurement system prior 08:00am on May 31,

2017 and will be publicly opened in the presence of interested bidders’ designated repre-sentatives at 08:30am on May 31, 2017 in Bid opening room of the Procurement Agency of Capital city.

Foreign bidder is eligible to submit a bid.Margin of domestic preference shall be applied. Interested eligible bidders may obtain further information from the following address:

The Procurement agency of the Capital City, 10th floor, Capital governing office

building-4, Sambuu street , Bagatoiruu 15, Chingeltei district ,Ulaanbaatar, Mongolia

Phone: 75757810

Website: www.tender.gov.mn , www.ub-procurement.mn

INVITATION FOR BID

Туул гол дусал "нулимс" ч үгүй үлдэх нь

80 орчим иргэн, аж ахуйн нэгжид газар олгожээ

Г.Оюунтөгс@oyuntugsZGM

Зуны урин дулаан цаг хаяанд ирж, их хотын бүтээн байгуулалтын ажил хэдийнэ эхэлжээ. Сүүлийн үед Туул голын усны хэмжээ багасч, эрэг дагуу олон барилга барьж, хэн нэгэн аль, эсвэл, ямар нэгэн байгууллагын газар мэт болгон төмөр хашаа хатгах болов.

Манай сурвалжлах багийн хан Үндэсний цэцэрлэгт хүрээ лэн-гийн хойд хэсэг, Их тэнгэрийн амны замын эсрэг талд урт төмөр хашаа хатгаж элс шороо буулгасан газар очив. Тус газарт

очиход 2015 оныг бодвол газраа томсгосон бөгөөд хашаан дотор байсан нэлээд олон мод бургасыг тайрч, огтлоод элс, хайрганаас өөр юу ч үгүй болгосон байлаа. Хашааны хаалга түгжээтэй байсан тул завсараар нь үзэгдэх орчныг ажиглахад энд тэнд том том хэмжээний нүх ухаж, хайрга овоолсон бөгөөд хашааны хаалганы хажууханд ажилчдын жижигхэн байшин байв. Тухайн газрыг ямар зориулалтаар ашиглах гэж буй, яагаад Туул голын эрэг дагуу ингэж хашаа хатгасан эсэх талаар тус газарт ажиллаж буй хүнээс тодруулахад “Нарийн учрыг мэдэхгүй юм. Гэхдээ аялал

жуулчлалын зориулалттай гэж сонссон. Туул голоос зайтай шүү дээ, их хол хэмээгээд инээв”. Уг газрыг бүтэн тойрч үзэхэд голоос тавхан алхмын зайд гэхэд хилсдэхээргүй, хэдхэн модны зайтай байв. Туул гол таван аймгийн 37 сумын нутгаар дайран өнгөрч, 700 гаруй километр газар урсдаг бөгөөд нийслэлийн ундны усны 90 гаруй хувийг хангадаг.

Гэтэл бидний очсон хэсэгт тэр аяараа ширгэсэн байсан бөгөөд хэсэг газраас том оврын машинууд хайрга олборлож байв. Энэ талаар холбогдох мэргэжилтнүүдээс тодруулах гэтэл “Гадуур ажилтай явж байна” гэсэн шалтаг хэлж, тайлбар өгсөнгүй. Түүнчлэн тус газраас хөдөлж, Маршалын гүүр дөнгөж даваад явж байх замд ундны усны эх үүсвэр дээр тоос шороо бужигнаж, ачааны машин зөрөлдөн өнгөрч байлаа. Энд

ямар ажил явагдаж буй талаар тус газар ажилладаг залуугаас тодруулахад “Наран шарлагын талбай байгуулах гэж байна. Одоо газар шорооны ажлаа гүйцэтгэж байна” гэлээ.

Энэ мэтчилэн Туул голын эрэг орчмын газрыг орон сууц

болон аялал жуулчлалын гэх нэрийдлээр 80 орчим иргэн, аж ахуйн нэгжид газар олгосон байна. Хуулиар иргэн бүрт 0.7 га газрыг үнэ төлбөргүй эзэмшүүлдэг. Гэхдээ тусгай хамгаалалттай бүс нутаг, Туул голын ай сав газарт амины зориулалтаар газар олгодоггүй. Гэтэл үнэн хэрэгтээ мөнгөтэй нэгэнд нь хүссэн хэмжээгээр нь газар өгдөг атлаа, орчин тойрноо хамгаалж цэвэрлэн амьдарч байгаа айл өрхийг нүү гэж тулган шаардах болж. Тодруулбал, Зайсангийн ХААИС-ийн хажууханд байрлах байрнаас уруудахад зам дагуу хэсэг айл бий. Тэнд

өдгөө 10 орчим жил амьдарсан н.Батсайхан “Газраа чөлөөл, албадан нүүлгэнэ гэж хэд хэдэн удаа хүмүүс ирсэн. Эндээс нүүгээд очих газар байхгүй. Бид энд амьдрахдаа голын эргээсээ зайтай суурьшсан. Мод, ургамал таслах нь битгий хэл нэмж тарьж ургуулдаг. Энэ хавийн айлуудыг нүүлгээд орон сууцны барилга барих гэж байгаа биз” хэмээн хэлж байлаа.

Түүнчлэн хуульд Онцгой хамгаалалтын бүсийн 50, Эрүүл хамгаалалтын 100, Энгийн хамгаалалтын бүсийн 200 метрт хамаарсан газарт ямар нэгэн үйл ажиллагаа явуулахыг хориглоно гээд маш тодорхой заагаад

өгчихсөн байдаг.

ОХУ-Д ЭРҮҮГИЙН ХАРИУЦЛАГА ХҮЛЭЭЛГЭДЭГ

Харин ОХУ-д гол усны сав газарт эргийн бүсийг бохирдуулах, усны нөөц багасах, хатаж ширгээхгүйн тулд, ургамлын аймгийг хадгалж хамгаалж үлдээх үүднээс онцгой дэглэм тогтоосон байдаг. Тодруулбал, ус хамгаалах бүсийн эрэг орчимд аж ахуйн болон бусад үйл ажиллагаанд нэмэлт хязгаарлалт тогтоосон бөгөөд уг хуулийг 1936 оноос хойш мөрдөж байгаа аж. Жишээлбэл Воли, Дона, Урал, Двина зэрэг мөрөн болон түүний сав газар болон цутгалуудад нь хамаарсан бүсэд усны эргээс хамаарч 4-20 километрийн дотор мод огтолвол эрүүгийн хариуцлагад татдаг.

Тү ү нч лэн орш у улгын газар, мал бэлтгэлийн газар, үйлдвэрлэлийн хог хаягдал болон химийн болон цацраг идэвхит бодис байршуулахыг

хуулиар хориглодог. Мөн авто зогсоол, тусгай зориулалтын зам талбай байхгүй байхад тээврийн хэрэгсэл зорчих, ашигт малтмалын хайгуул, олборлолт хийхийг хориглосон байдаг ажээ. Харин гол усыг хамгаалахад нийцсэн тоног төхөөрөмжөөр тоноглосон тохиолдолд аж ахуйн обьект байгуулахыг зөвшөөрдөг бөгөөд ус хамгаалах бүсийг гол, горхи, суваг, усан сангийн обьектийг хилээс нь эхлэн тооцдог. Ус хамгаалах бүс нь гол, горхины уртаас хамаарч өөр өөр байна.

Тодруулбал, эргээсээ дотогш 50 метр хүртэлх зайд, 10-50 километр урт бол хамгаалалтын бүс 100 метр, 50-аас дээш бол 200 метр гэж тооцдог байна. Гэтэл Монгол Улсад эсрэгээрээ. Хэн нэгэн эрхтэн, дархтан Туул голын эрэг дээр хүссэн хэмжээгээрээ газар өмчилж аваад юу ч үгүй сүйтгээд хаячихдаг. Хууль журам заасан байгалийн нөхөн сэргээлт, стандартыг мөрдөж байгаа нь тун цөөхөн байна.

Туул гол нийслэлийн ундны усны 90

гаруй хувийг хангадаг

Онцгой хамгаалалтын бүсэд ямар нэгэн үйл ажиллагаа явуулахыг хориглодог.

С.Батсайхан / ЗГМ©

5

Залуус

2017.05.01, ДАВАА ~ №080 (626) ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ

байсангүй. Гэхдээ нэлээд олон зураг бий. Миний аав мундаг зурдаг, урлагийн их нарийн мэдрэмжтэй хүн л дээ.

-Ямар хүн болохыг хүсдэг вэ?

-Их том асуулт байна. Дотоод чанарын хувьд бол тайван, өөрөө өөрийгөө сайн ойлгодог хүн болохыг хүсдэг. Магадгүй энэ хүсэл бодлоосоо болж би энэ оршихуйн философийн төрөлд баланд дурласан баавгай шиг татагддаг байх аа.

бол манай ээж, эмээгийн үеийн хүмүүс нийгмийн ялгаа, гэр бүлийн боломжоос үл хамааран Засгийн газрын ивээлээр сайхан боловсрол эзэмшсэн. Тийм ч учраас бидний энэ цаг үеийн бахархал болсон олон хүн тэрхүү системээс төрж чадсан.

-Та Баянзүрх хайрхныг ойжуулахад сансрын зураг гаргаж өгсөн байсан?

-Эрдэнэчулуун ахын Баянзүрх хайрхныг ойжуулах ажлын санаа надад маш их таалагдсан. Иргэн бүр ганц мод тарихад л бүг дээ-рээ байгаль орчин, амьсгалдаг агаар, уудаг усаа нэгдэн хам-гаала хад хэмжээлшгүй их хувь нэм рээ оруулж байна гэсэн үг. Ойжуулах ажлын явц хэрхэн түгэн дэлгэрч буйг нь хиймэл дагуулын өгөгдлөөр сар болгон хянаж өгч дэмжихийг би хүссэн юм.

Миний хувьд энэ ажил бол ер нь томоохон хөдөлгөөн, ургуулан бодоход нийгмийн хувьсгалын эхлэл ч юм шиг мэдрэмж төрсөн. Эх орондоо болж байгаа үйл явцыг ганц албан тушаалтнуудад най-дахгүйгээр, бор зүрхээрээ нэгдэн ажиллах нь бидний үүрэг хариуцлага юм. Тэгээд ч адил сэтгэдэг хүмүүстэй танилцан, хамтран ажиллах шиг адал явдал үгүй. Иймэрхүү нэгдэн нийлэхийн үлгэр дууриаллыг хилийн чанадад ажиллаж

амьдарч буй ах, эгч нараасаа авч байгаа л даа. Жишээ нь, миний аж төрж байгаа Их Британи дахь Монголчуудын холбоо нь Цахим өртөө болон Европын бусад орны монголчуудын холбоодтой хүчээ нэгтгэн 13 дахь жилдээ уламжлалт чуулганаа түрүү сард зохиосон. Энэ ажил бидний оюуны нэгэн чухал нэгдэл.

-Монголын Улаан загалмайд зориулж бүх нийтийн гүйлт зохион байгуулж, 5000 евро-гийн хандив босгож өгч бай сан. Ийм арга хэмжээ хэзээнээс зохиож эхэлсэн бэ?

-Иймэрхүү арга хэмжээний зохион байгуулах комисст ажиллаж байсан үе мэр сэр бий. Хамгийн анх гэвэл Англид дунд сургуульд байхдаа Монгол дахь хүүхдийн нэгэн эмнэлгийг номын сангийн булантай бо ло-ход нь тусалж байсан. Дү рэмт хувцасгүй өдрийг багш на-рынхаа зөвшөөрөлтэй зохион байгуулсан юм. Нэг ёсондоо энэ өдрөөр сурагчид жирийн хувцас өмсөж, дүрэмт хувцасныхаа оронд хуучин номноосоо авчирч хандивлаж байсан.

Өнгөрсөн долоо хоногт бас Монголын Улаан загалмайд хандив босгох ээлжит гүйл тээ зохион байгуулсан. Монгол-чуудад туслах гэсэн манай хамт олны сэтгэл хувираагүй байсанд би их баярласан шүү.

-Чөлөөт цагаа яаж өнгөрүүл-дэг вэ?

Чөлөөт цагаараа тосон будгаар зурж, зургийн үзэсгэлэнгээр тэнэж, эсвэл орши хуйн фило-софийн төлөөлөгчид болох Альберт Камю, Герман Гессе эсвэл Симон де Бовуар гэх мэт зохиолчийн бүтээлийг уншдаг.

-Тосон будгийн хэр олон зурагтай вэ. Гэр бүлд нь зураач хүн байгаа юу?

-Сайн мэдэхгүй байна. Тоолж

“Airbus Defence and Space”-ийн бидэнд туслах гэсэн сэтгэл

хувираагүй байсанд баярласан

Дуртай зүйлээ хийж амьдрах нь мөн гөнөөс ч илүү амжилтын хэм­жүүр гэж би боддог

Б.Марал: Адил сэтгэдэг хүмүүстэй хамтран ажиллана гэдэг адал явдал

1Тиймээс ажилд орохыг хүс-

сэн өргөдлөө намтрын хамт илгээсэн юм. Нэг их удалгүй хүний нөөцөөс нь холбогдож, янз бүрийн техникийн асуултанд уртаа гэгч хариу шаардсан. Хамгийн сүүлд одоо хамтран ажиллаж буй багийн ахлагч болон хэсгийн даргатайгаа уул-захаар ярилцлагад уригдсан даа. Мэдээж их сургуульд бүхнийг заадаггүй. Харин яаж бие дааж өөрөө суралцахыг л бид сурдаг. Тиймээс ч компанийнхаа өөрөө ч сайн мэддэггүй зарим нэг ажиллагаанданхааран“GoogleScholar”-аасянзбүрийншинж-лэх ухааны сэтгүүлд хэвлэгдсэн сүүлийн үеийн судалгаатай танилцах замаар ажилд орох шат бүрт уйгагүй бэлдсэн.

-Нисэхийн салбарт ажиллах нь мөрөөдөл байсан уу?

-Үгүй ээ. (инээв).-Үгүй бол, яагаад энэ салбарт

орох болсон юм бэ?-Би уг нь геологич хүн. Мэр-

гэж лээрээ суралцаж байхдаа анх зайны тандан судалгааг гео ло гийн ажиллагаанд хэрхэн хэрэг лэдэг тухай сурсан. Ийм су-дал гаа манайх шиг өргөн уудам газар нутагтай орны хайгуул ба инженерийн ажилд маш тустай, эрсдэлийг буу руулж, зардлыг ихээр хэмнэх давуу талтай юм байна гэж мэд сэн. Тиймээс илүү гүн судлая гэ сэн хүслээр суралцаж эхэлсэн дээ.

-Геологич болоход юу нөлөөлсөн бэ. Ирээдүйд хэр зэрэг хэрэгцээтэй мэргэжил вэ?

-Миний ээж, эмээ хоёрын амьдрал надад хурц бөгөөд гүн гүнзгий сэтгэгдэл үлдээсэн. Дуртай зүйлээрээ хоолоо олдог нь тэдний минь нийтлэг чанар. Дуртай зүйлээ хийж амьдрахаас өөр сэтгэл санааны хувьд хангалуун байх боломж хүнд байхгүй. Мөнгөнөөс ч илүүтэй амжилтын хэмжүүр нь энэ гэж би хэлнэ. Ээж, эмээ хоёр бол миний биширч явдаг эрдэмтэд. Эмээ минь палеонтологич, харин ээж минь эм судлаач.

Геологийн ач холбогдол, хэрэгцээ ирээдүйд улам нэмэг-дэнэ гэдэгт би огт эргэлздэггүй. Хүн төрөлхтнийг одоогийн газрын тосны донтолтоос гарах тулаанд сэргээгдэх эрчим хүч л аварна. Тэгээд ирээдүйд нар ба салхин турбин, эсвэл цахилгаан машинд тог дамжуулахад зэс утаснаас эхлээд их хэмжээний олон төрлийн металл хэрэгтэй. Харин геологийн шинжлэх ухааныг сайн ойлгож, дэвшүүлж байж л энэ бүх металлын эрэл-тийг хангана шүү дээ.

-Шинжлэх ухаанд ингэтлээ татагдаж, хүсэл мөрөөдлөө дагаад явж байгаа тань үнэхээр бахархал төрүүлж байна?

-Баярлалаа. Хүсэл мөрөөдөл-гүй, тэр тусмаа залуу хүн бараг байхгүй байх. Харин өнөөгийн нийгмийн шахалтаас болж хүсэл мөрөөдлөө өөрсдөө үгүйсгэсэн, эсвэл хүсэл мөрөө дөлдөө тэмүүлэх боломж нь хэзээ ч бүрдээгүйгээс ингэж харагд даг ч байж болох юм. Жишээ нь, багадаа их шохоорхож байсан зүйлийг нь эргэн тойрныхон нь хэнд ч хэрэггүй мэргэжилд хүргэнэ гээд хориглоод, шал дургуй чиглэлд нь шахсан байх тохиолдол их. Эсвэл хүсэл мөрөөдөл хэчнээн их байвч гэр бүлээ тэжээх гээд багаасаа ажил хийж, сурч боловсрох боломж нь хэзээ ч бүрдээгүй хүмүүс ч олон бий. Амьдралын лотерейд хүн бүр азтай байдаггүй.

Коммунизм зөндөө дутагдал-тай ч гайхалтай тал олон. Эрмэлзэлтэй бас чадалтай л

Харин өөрийн ажил мэргэж-лийн хувьд бол геологийн хөг жилд өөрийн гэсэн хувь нэмрээ оруулахуйц хүмүүсийн нэг болохыг их мөрөөддөг. Би геологид их хайртай. Нэг ёсондоо манай дэлхийн түүхийг чулуулаг дээр “унших” дуртай гэсэн үг. Ямарваа нэг чулууг бариад харангуутаа л ямар үйл явцаар, химийн аль элементээр хэрхэн үүссэн зэргийг нь уншиж тайлах их гоё.

Магистрын ажлаараа пор-

фирын төрлийн алт-зэсний орд ба зайны тандан судалгаа хэрэг лэн түүний хайгуулын ажлыг хийх техникийг нь судалсан юм. Үүнийгээ мөн Цагаан Суварга, Оюутолгойн орд дээр суурилан судалсан. Энэ ажлынхаа явцад байгалийн нууцыг шинжиж, нэг ёсондоо хүн төрөлхтний өмнө тулгардаг олон төрлийн томоохон тааврыг тайлж ойлгох гэж ноцолдох нь их сайхан мэдрэмж төрүүлсэн. Одоохондоо би янз бүрийн (ихэнхдээ инженерийн ажилд зориулсан) таамаглалыг хамгийн сүүлийн үеийн технологи болох зайны тандан судалгааны өнцгөөс тогтоон шинжлэх аргад дадлагажиж байгаа. Ирээ дүйд боломж гарвал хээрийн ажил ба лабораторийн ажилтай хол бон, хайгуулын бүх үе шатанд биеэр оролцон ажиллахыг мөрөөддөг.

-Ойрын хугацаанд эх орон-доо ирж ажиллах уу. Орон зай хэр байгаа гэж бодож байна вэ?

Мэдээж. Эх орондоо ажил-лахыг гүнээ мөрөөддөг. Гэх дээ геологи, уул уурхайн сал ба рын хувьд орон зай ма найд гэлтгүй угаасаа дэл хий даяа раа хо вор байгаа л даа.

Геологийн мэргэж лийн хувьд уул уур хайн бүтээгдэхүүний үнийн хэлбэлзлээс хамаарч ажлын байрны эрэлт хувирч байдаг нь харамсалтай. Одоо-гийнх шиг хямралын үед уул уурхайн компаниуд өнөө, маргаашийн үйлдвэрлэлдээ төвлөрөхөөс бус, хайгуулын ажиллагааг нэг хэсэгтээ бараг л үгүйсгэдэг.

Хувийн архиваас©

Ойжуулах ажлын явц хэрхэн түгэн дэлгэрч буйг нь хиймэл дагуулын өгөгдлөөр сар болгон хянаж өгч, дэмжихийг хүссэн юм.

Спорт

6 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ 2017.05.01, ДАВАА ~ №080 (626)

ЦАХИЛГААН БАРАА ГАР УТАС

1. SONATA-6 маш хямд зарна 2-3 хоногийн өмнө орж ирсэн.Утас:96481125Ачааны зориулалттай автомашин маш хямд зарна.Утас: 96481125, 99087992Mersedes Benz E-200 дизель авто машин зарна. 2004 оны 2011 онд орж ирсэн дизель 2000сс автомат. Хот дотор 10 иднэ. Германаас орж ирсэн. Тогтмол дулаан гражжид байдаг. Хар өнгөтэй Е 200. Утас: 99289768225/60/R16KumhoSolusдугуйзарна.Утас: 99135791Nissan Teana зарна.Утас: 997961592001 оны 2012 орж ирсэн. ямар ч асуудалгүйPrius11зарна.Утас: 99892976Ачааны зориулалттай автомашин маш хямд зарна Утас: 96481125, 990879928. Автомашины хагарч цуурсан шил наагч зарна.Утас: 99679962

ҮЛ ХӨДЛӨХ НОМ, ХЭВЛЭЛ

1. "МАНАН БУДАН"Цоо шинэ зарна. Утас: 858283842. Бүх төрлийн ном хэвлэл худалдаалж байна.Утас: 991441543. Хуучин номнууд зарна.Утас: 94640105 4. Бизнес удирдлагын магистерийн ангид хэрэглэгдэх 2003-2008оныPearsonsinterna-tionaleditionномнуудыгтусбүр30.000 төгрөгөөр зарна. Утас 991536375. Ээж ба хүүхэд ном зарна. Утас: 990894016. Түүхийн хэдэн зуун үйл явдлыг Чингисийн үеийн их бага тулалдаанаас авахуулаад Хадгаламж зээлийн хоршооны хэрэг хүртэл бүртгэн багтаасан. Чингисийн үеийн хэдэн алдартныг эс тооцвол То ван, Мянгат гэсэн хоёрхон монгол хүн багтсан байдагболэнэхүүBritannica8боть ширээний нэвтэрхий толь зарна.Утас: 88170048

1. 40 тонн контейнер маш хямд зарна. Утас: 90666913 964811252. Ар хустайн зусланд цэвэр агаарт хаус зарна. Утас: 992897683. Ар хустайн зусланд цэвэр агаарт хаус зарна.Утас: 992897684. 2 өрөө үйлчилгээ явуулах боломжтой байр зарна БЗД 8-р хороо Баянзүрх хотхон 108-р байрны 1-р давхарт дэлгүүр, сургалт, цэцэрлэг, үйлчилгээ явуулах боломжтой 43 мкв 2 өрөө байр хямд зарна. Хаяг: Офицерийн тойргоос уруудаад Баянзүрх хотхон 108-р байр Утас: 806120655. Апартмент-88 орон сууц ХЯМД зарна УТАС: 99289768Сансарын тунелд 1 давхарын 3 өрөө байр зарна.Утас: 99760217, 991012716. Хотын төвд бүрэн тавилгатай пентхаус гал тогоо тусдаа 5 өрөө байр хөлслүүлнэ.Утас: 99760217, 991012717. Сансар Цагдаа хотхоны зүүн талд 2016он ашиглалтанд орсон 2 өрөө 41,1 мк2 байр хямд зарна.Утас: 91228822, 952288228. Засвар хийсэн 1 өрөө байр түрээслүүлнэ.наран талдаа цонх-той. Утас: 99188626, 86269918 9. Төв аймагт 6 айлын зуслан-гийн газар зарна. Утас: 95347403 , 94351659

1. Skynet-ийнmodemзарна.Утас: 80286525, 862032222. 3 дугаар үеийн i5 процессор, 2 GB рам, 583 GB хард диск, 15.6" дэлгэцбүхийToshibaSatelliteC850модель нөүтбүүкийг утасгүй маус, цүнхний хамт зарна.Утас: 955300993. ОргиналWifiхүлээнавагчхямдзарна.150 метр хүлээн авна.Утас: 91228822, 952288224. Notebookүнэтохирчхудалдажавна. Ломбарднаас чөлөөлж авна.Утас: 91228822 952288225. 900x400x2mm pad хямд зарна. Утас: 91228822, 952288226. Пролонон хамгаалалттай, 5.5 см диаметртэй. Хүмүүсийн сонирхлыг татахуйц дизайнтай, гар утас, компьютер, нөүтбүүк, бусад төхөөрөмжинд залгаж болно. LED гэрэлтэй, дотроо батарейтай. 3.5mm аудио, USB цэнэглэгч кабель дагалдана. Өнгөний сонголттой. Утас: 96012938, 88512938

КОМПЬЮТЕР БА ДАГАЛДАХ ХЭРЭГСЭЛ

UBshop.mnЧӨЛӨӨТ ХУДАЛДААНЫ ПЛАТФОРМ

Юу авмаар байна? Юу зармаар байна?АВТОМАШИН

1. USB гагнуурын алх. Агшин зуур хална, хөрнө. 480 C градус хүртэл хална.Утас: 96012938

1. Америкийн BLU брэндийн STUDIO X8 HD гар утас -2 СИМ-тэй.Утас: 96012938, 8851293

ubshop.mn сайтад та зараа байрлуулбал манай сонины зарын энэ хэсэгт шууд орох юм. Зөвхөн кирил үсгээр бичсэн, холбоо барих утас, зарах үнэ нь тодорхой зарууд энэ хэсэгт орохыг анхаарна уу.

UBSHOP.MN

2.

3.

4.

5.

6.

7.

МЭДЭГДЭЛ

РД:5858933 дугаартай "Сакура файнанс" ХХК нь татан буугдсаныг мэдэгдэж байна.

99171956

99084814

Хуучин сонин бөөндөж зарна.

Баянзүрх дүүргийн Цайз явах замд буюу Мянган оюутны байрны замын эсрэг талд зам дагуу байрлалтай 363мкв газартай, 91мкв обьекттэй урд нь 8-н нэрийн дэлгүүрийн үйл ажиллагаа явуулж байсан обьект зарна.

Баянзүрх дүүргийн Цайз явах замд буюу Мянган оюутны байрны замын эсрэг талд хотхон, барилгын ажил явуулах боломжтой 6863мкв газар зарна.

Сүүлийн үед спортын холимог төрлүүдээс эрчтэй хөгжиж буй нь шатарт бокс юм. Энэхүү спорт 1979 онд нийтэд хүрсэн “Ninja Checkmate”киноноос гаралтай гэж үздэг. Шатарт боксын анхны клубийг ах, дүү Робинсон Англид үүсгэн байгуулжээ. Жеймс, Стюарт нар хоёул сонирхогчийн боксоор хичээллэдэг байсны зэрэгцээ шатрын клубийн тамирчид байв. Харин олон улсад хөгжих эх суурийг Голландын зураач, одоогийн Олон улсын шатарт боксын холбоо (WCBO)-ны ерөнхийлөгч Ипе Рубинг тавьжээ. Тэрбээр Францын алдарт зохиолч, найруулагч ЭнкиБилалын“FroidЙquateur”номын зураачаар ажиллаж байхдаа уг холбоог үүсгэн байгуулахаар шийдсэн гэдэг. Нэгэн гудамжны зодоончийн талаар гардаг дээрх комик

Хүч, оюуны нэгдэл буюу шатарт бокс

Б.ТэмүүлэнЗГМ

Нэг үе шатар нүүгээд, дараагийн үед нь боксоор тулалдах дүрэмтэй

Энэхүү спорт “Ninja Check-

mate” киноноос гаралтай гэж

үздэг

ном 1992 онд хэвлэгджээ. Рубинг шатарт боксын холбоо байгуулахыг 11 жил мөрөөд-сөний эцэст 2003 онд санасандаа хүрсэн юм. Улмаар тэр жилээ Голландын Амстердам хотноо анхны ДАШТ-ийг зохион байгуулжээ. Зураач эр дунд жингийн аваргын төлөө нутаг нэгт Луис Веенстраг буулган авч, анхны дэлхийн аварга цолыг хүртсэн түүхтэй.

Өдгөө уг спорт албан ёсны хоёр том холбоотой. Эхнийх нь болох WCBA-гийн төв нь Лондонд байрладаг бол WCBO нь Германы Берлинд төвтэй. 2008 онд Олон улсын шатрын холбооны ерөнхийлөгч Кирсан Илюмжинов төрөлх нутагтаа нөхөрсөг тоглолт хийсэн нь тухайн үед шуугиан тарьж байв. Тэр жил Лондоны шатарт боксын клубийн тамирчин Тим Вулгар WCBA-г үүсгэн байгуулахаар шийдвэрлэж, тэр үеэс хойш тус холбооны нэр дээр 20 орчим тэмцээн зохиогдох болсон юм. Гэхдээ нэр хүнд, цар хүрээгээрээ WCBO нь илүү. 2008 онд тус холбооны нэр дээр хоёр дахь ДАШТ зохиогдож, ОХУ-ын сод авьяастан, математикийн сурагч Николай Сазин шинэ аваргаар тодорсон. Тэрбээр өрсөлдөгч Фрэнк Столдтийг буулган авч, энэхүү алдрын эзэн болсон юм. Дараа жил нь орос эр аваргаа

хамгаалах тулааныг өөрөөсөө дөрөв дүү Лео Крафттай хийж, ялалт байгуулжээ. Харин дараа нь тэрбээр жин өгсөж, тулааны спортын тамирчин Энди Костиллатай өрсөлдөж, есдүгээр үед шатраар мадлан хоёр холбооны бүсийг эзэмших эрхтэй болжээ.

Сүүлийн жилүүдэд шатарт боксын клубүүд олноор бий болж, өдгөө Лондон, Берлин, Лос-Анжелес, Красноярск хотод клубийн аварга шалгаруулах тэмцээн зохиогдож байна. Тэр үеэс хойш зохион байгуулалтад орж, 10 жинд тамирчид өрсөл-дөх болжээ. Уг төрөл нь хүйс харгал захгүй бөгөөд насны дээд, доод хязгаар гэж бай-даггүй. Өдгөө Европын зарим улс, АНУ болон Японд өндөр хөгжөөд байна.

Тоглолтын дүрмийн хувьд 11 үе үргэлжилнэ. Нэг үе шатар нүүгээд, дараагийн үед боксоор тулалдах дүрэмтэй.

Үе тус бүрд нэг минутын засварлага авдаг. Шатрын нэг үе дөрвөн минут үргэлжлэх бол рингэн дээр гурван минут “зодолдох” хугацаатай. Тоглогч 10 секундын дотор нүүдэл хийх ёстой бөгөөд бусад зүйлд анхаарлаа сарниулахгүйн тулд чихэвч зүүдэг аж. Хугацаа-наасаа өмнө мадлуулах, цагтаа амжиж нүүдэл хийхгүй, эсвэл хүнд цохилтод орвол тэмцээнд ялагдал хүлээнэ. Хэрэв аль нэг төрөлд илт давуу байж чадахгүй бол шүүгчийн саналаар ялагчийг тодруулах, эсвэл тэнцэх боломжтой юм. Сонирхуулахад, шатрын их мастер Арик Браун шатарт боксын төрлөөр аварга болсон анхны их мастер юм. Түүнчлэн мэргэжлийн төрөлд өрсөлдөх шатарчид дор хаяж 1800 оноотой байх шаардлагатай. Харин Браун 2556 оноогоор шатарчдаа тэргүүлдэг аж. Мөн анхны Европын аварга болсон Болгарын тамирчин Тихомир Доврамажиев 2011 онд 2356 онооны босго алхаж, мастер цол хүртсэн түүхтэй.

Шатарт бокс дэлхийд хур-дацтай хөгжиж буйн нэг илрэл нь Энэтхэгт анх удаа тус төрлөөр тэмцээн зохион байгуу лахаар шийдвэрлэсэн бол БНХАУ, Иран Олон улсын шатарт боксын холбоонд гишүүнээр элсчээ.

Их Британийн залуу боксчин Энтони Жошуа Украины Владимир Кличког техникийн нокаутаар хожсон нь спортын ертөнцөд томоохон сенсаац дэгдээлээ. Нэгэн домогт эр энэ ялагдлаар боксчны замналаа ерөнхийд нь өндөрлүүлсэн бол тулаанд ялалт байгуулсан Жошуа түүний зэрэгт хүрэх их амжилтынхаа эхлэлийг ийн тавилаа.

Тэдний хоорондын тулааны сураг 2016 оны арваннэгдүгээр сараас эхтэй. Жошуа тэр үед Америкийн Э.Молинаг гурав-дугаар үед л хүнд цохилтоор зүйл дуусгаж, IBF холбооны аваргын бүсээ хамгаалсан юм. Мэргэжилд орсноосоо хойш 18 тулаан хийж, бүгдэд нь ялсан залуу авьяастны дараагийн өрсөлдөгч хэн байх бол гэдгийг олон хүн сонирхож байв. Хэд хэдэн хүний нэр яригдсан ч эцэстээ дүү Кличкотой нудар га зөрүүлэх тохиролцоонд хүрчээ. Кличкогийн хувьд 2004 оноос хойш ялагдал гээ чийг мэдрэлгүй явсан ч 2015 онд Британийн Т.Фьюрид шүүгчийн саналаар дийлдэж, аваргын бүсээ алдаад байв. Тиймээс аварга цолоо хурдхан буцааж авахын тулд залуухан Жошуагийн дуудлагыг хүлээн авсан хэрэг.

Зохион байгуулагчид тэдний тулааныг Лондон хотын алдарт “Уэмбли” цэнгэлдэхэд явуу-лахаар тохирчээ. Гэхдээ 90 мянган хүний суудалтай уг цэнгэлдэхийг дүүргэж чадах, эсэх нь эргэлзээтэй байв. Гэтэл олны хүлээлт санаснаас их байжээ. Лондон хотын дарга Садик Хан 90 мянган тасалбар бүгд зарагдсан болохыг мэдэг-дэж, олныг гайхашруулав. Энэ нь Британийн боксын түү хэнд шинэ дээд амжилт болсон юм.

Хоёр боксчныг адилтгах зүйл хэд хэд байлаа. Тухайлбал, тэд хоёулаа олимпийн авар-га болж байв. Владимир 1996 онд олимпийн аварга болоод мэргэжлийн тавцанд шилжсэн бол Жошуа 2012 онд нутаг дээрээ зохиогдсон олимпод аваргалаад мэргэжлийн рингэнд хүчээ сорихоор шийдсэн юм.

Түүнчлэн хоёул 198 см өндөр нуруутай. Кличко өмнө нь биеийн өндөр, урт чацаараа ааглан өрсөлдөгчөө буулгаж авдаг байсан бол энэ удаа өөртэйгөө адил аварга биетэнтэй нүүр тулсан нь энэ.

Ингээд хүсэн хүлээсэн тулаан эхэллээ. 41 настай, нийт 68 тулаан хийхдээ 64-т нь хожсон Владимир Клич когийн эсрэг түүнээс 13 насаар дүү, 18 тулаандаа бүгдэд нь хожсон залуухан аварга Энтони Жошуа. Украин эр 113 кг жинтэй бол өрсөлдөгч нь түүнээс арай хөнгөн буюу 109 кг. Сонирхуулахад, Кличког 2000 онд анхны аваргын бүсээ зүүж байхад Жошуа боксоор хичээллэж эхлээгүй байжээ.

Кличко энэ тулаанд сай-тар бэлтгэсэн болох нь эхний раундаас л мэдэгдэв. Хөл дээрээ хөнгөн ажиллах түүнийг хөгширч яваа гэж хэн ч хэлэхээргүй. Ерөнхийдөө эхний хэдэн раунд түүний давамгайлал дор өнгөрсөн гэж болно. Гэхдээ тавдугаар үед Кличко өрсөлдөгчийнхөө хүнд цохилтод өртөн шалан дээр уналаа. Украин эр хүнд байдлаас хурдан гарч, дараагийн үед өөрийг нь унагаав. Жошуагийн хувьд мэргэжлийн бокс тоглож эхэлснээсээ хойш анх удаа газар тэрий хадан унасан нь энэ. Бүх цаг үеийн түүхэнд бичигдэх домогт эртэй тулалдаж бай-гаа болохоор энэ зэргийн цохилт авах нь ойлгомжтой байсан. Гэхдээ британи эр удалгүй сэргэж, санаачилгыг гартаа авав. Үе өнгөрөх тусам Кличкогийн эрч хүч суларч, давуу тал өрсөлдөгчид нь шилжиж байв. Улмаар 11 дүгээр үед Жошуагийн баруун гарын угсруулсан хүч тэй цохилт байндаа тусаж, Кличко нокдаунд оров. Кличко өөрийгөө хамгаалах чадваргүй болсныг ойлгосон шүүгч тулааныг зогсоож, британи эрд ялалтыг өгсөн юм. Ингэснээр Жошуа IBF-ийн аваргын бүсээ хамгаалж үлдсэн төдийгүй IBO холбооны аварга цол давхар эзэмших болов. Сүүлийн хоёр тулаандаа ялагдал хүлээсэн Кличкогийн хувьд боксын бээлийгээ хананд өлгөх цаг ирснийг ойлгосон биз ээ.

Домог ингэж төрдөг

Б.ЭнхжинЗГМ

BBM©

Date: 01 May 2017

Bid name: “HIGH EFFICIENCY HEATING EQUIPMENT SUPPLY FOR THE TARGET GROUPS LIVE IN THE ZONES TO IMPROVE AIR QUALITY”

Bid reference number: НХААГ-17/0065

The Procurement agency of Capital City would like to invite the eligible bidders to submit their electronic bids for high efficiency heating equipment supply for the target groups live in the zones to improve air quality.

This bid of works is being advertised through e-procurement system, thus the detailed in-formation and electronic bidding document may be obtained from www.tender.gov.mn for free.

50.000 tugrugs (fifty thousand) shall be paid by the interested eligible bidders through e-banking system prior to submission of their bids.

Bid shall be valid for 45 days from the date of bid opening.

The interested bidders shall meet following financial and experience requirements: Sales revenue: Average sales revenue for last 3 years (2014, 2015, 2016) shall not be less

than 30% against the total bid proposed price. Total number of years of submitting of experiences of similar contracted works:

For last 3 years or one of any 2014, 2015, 2016 the similar works shall be not less than 30% of the total proposed bid price.

The amount of easily convertible assets and the available loan: It shall not be less than 30% against the total bid proposed price.

Total number of years of submitting audited financial report: Last 2 years (2015 and 2016)

The amount of Bid security: Bid security equal to 4,300,000MNT (Four million three hundred) shall be submitted with the bid. E-bidder shall submit e-bid security through an authorized commercial bank.

Valid term: The bid shall be valid until 12, August 2017.

Bids must be delivered to the address of e-procurement system prior 10:00am on May 31, 2017 and will be publicly opened in the presence of interested bidders’ designated repre-sentatives at 10:30am on May 31, 2017 in Bid opening room of the Procurement Agency of Capital city.

Foreign bidder is eligible to submit a bid.Margin of domestic preference shall be applied. Interested eligible bidders may obtain further information from the following address.

The Procurement agency of the Capital City, 10th floor, Capital governing office build-ing-4, Sambuu street , Bagatoiruu 15, Chingeltei district, Ulaanbaatar, Mongolia

Phone: 75757810

Website: www.tender.gov.mn , www.ub-procurement.mn

7

Сурталчилгаа

2017.05.01, ДАВАА ~ №080 (626) ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ

Огноо: 2017 оны 05 дугаар сарын 01-ний өдөр

Тендер шалгаруулалтын нэр: “АГААРЫН ЧАНАРЫГ САЙЖРУУЛАХ БҮСЭД АМЬДАРЧ БАЙГАА ЗОРИЛТОТ БҮЛГИЙН ИРГЭДИЙГ ДЭВШИЛТЭТ ТЕХНОЛОГИ БҮХИЙ ХАЛАА-ГУУРААР ХАНГАХ АЖИЛ”Тендер шалгаруулалтын дугаар: НХААГ-17/0065

Нийслэлийн Худалдан авах ажиллагааны газраас эрх бүхий тендерт оролцогчдоос “Агаарын чанарыг сайжруулах бүсэд амьдарч байгаа зорилтот бүлгийн иргэдийг дэвшилтэт технологи бүхий халаагуураар хангах ажил” нийлүүлэх тухай битүүмжилсэн тендер ирүүлэхийг урьж байна.

Энэхүү барааны тендер шалгаруулалт нь Цахим худалдан авах ажиллагааны системээр зарлагдаж байгаа цахим тендер тул www.tender.gov.mn хаягаар орж дэлгэрэнгүй мэдээлэл болон цахим тендерийн баримт бичгийг үнэ төлбөргүй татаж авна уу.

Тендерт оролцогч нь тендерийн баримт бичгийг илгээхийн өмнө 50,000 (тавин мянга) төгрөгийг цахим систем ашиглан төлсөн байх ёстой.

Тендер нь түүнийг нээсэн өдрөөс эхлэн 45 хоногийн дотор хүчинтэй байна.Тендерт оролцогч нь санхүүгийн болон туршлагын дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд:

Борлуулалтын хэмжээ: Сүүлийн 3 жил /2014, 2015, 2016 он/-ийн борлуулалтын орлогын дундаж нь тендерт санал болгож буй үнийн дүнгийн 30 хувиас багагүй байна.

Ижил төстэй ажил гэрээгээр гүйцэтгэсэн туршлагын мэдээлэл ирүүлэх жилийн тоо: Сүүлийн 3 жил буюу 2014, 2015, 2016 онуудын аль нэг жилд тендерт санал болгож буй үнийн дүнгийн 30 хувиас багагүй ижил төстэй ажил хийсэн байна.

Түргэн хөрвөх чадвартай хөрөнгө болон авах боломжтой зээлийн хэмжээ: Тендерт санал болгож буй үнийн дүнгийн 30 хувиас багагүй байна.

Аудитаар баталгаажуулсан санхүүгийн тайлан ирүүлэх жилийн тоо: Сүүлийн 2 жил буюу (2015, 2016 он)

Тендерийн баталгааны үнийн дүн: 4,300,000 (дөрвөн сая гурван зуун мянга) төгрөгийн дүнтэй тендерийн баталгаа ирүүлнэ.

Цахим тендерт оролцогч цахим баталгаа гаргах эрх бүхий арилжааны банкаар цахим тендерийн баталгаа гаргуулна.

Хүчинтэй байх хугацаа: 2017 оны 08 дугаар сарын 12-ны өдрийг дуустал хүчинтэй байна. Тендерийг 2017 оны 05 дугаар сарын 31-ний өдрийн 10:00 цагаас өмнө системд ирүүлэх

ба нээлтэд оролцох хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан тендерийг 2017 оны 05 дугаар сарын 31-ний өдрийн 10:30 цагт Нийслэлийн Худалдан авах ажиллагааны газрын 1012 тоот өрөөнд нээнэ.Гадаадын этгээд тендер ирүүлэх эрхтэй.Дотоодын давуу эрх тооцно.Сонирхсон этгээд тендерийн баримт бичиг болон бусад мэдээллийг доорх хаягаар

авч болно.

Улаанбаатар хот, Чингэлтэй дүүрэг, Бага тойруу-15, Самбуугийн гудамж, Нийслэлийн Засаг захиргааны 4 дүгээр байр, 10 дугаар давхар, Нийслэлийн

Худалдан авах ажиллагааны газар, Утас: 75757810

Цахим хаяг: www.tender.gov.mn, www.ub-procurement.mn

ТЕНДЕРИЙН УРИЛГА INVITATION FOR BID

Холбогдох мэдээлэл

“Оюу Толгой” ХХК нь Өмнөговь аймаг болон тус аймгийн Ханбогд сумтай “Хамтын ажиллагааны гэрээ”-г 2015 оны 4 сард байгуулж улмаар уг гэрээг хэрэгжүүлэх гол бүтэц болох “Говийн Оюу Хөгжлийг дэмжих сан” Төрийн бус байгууллагыг холбогдох хууль тогтоомжийн дагуу мөн оныхоо 9 сард байгуулсан болно.

“Говийн Оюу ХДС” нь Өмнөговь аймгийн тогтвортой хөгжлийг дэмжихэд зориулж “Оюу толгой” ХХК-аас олгох сайн дурын санхүүгийн дэмжлэгийг захиран зарцуулах ба уг санхүүжилтээр Өмнөговь аймгийн нийгэм, эдийн засгийн хөгжлийг дэмжихэд чиглэсэн төсөл, хөтөлбөрүүдийг сонгон шалгаруулж санхүүжүүлэх замаар Өмнөговь аймгийн иргэдийн амьжиргаа, орон нутгийн чадавхийг дээшлүүлэхэд хувь нэмэр оруулах зорилготой Төрийн бус байгууллага юм.

Тус сан нь 2015 оны 9 сараас өнөөг хүртэл Өмнөговь аймагт орон нутгийн хөгжлийг дэмжих, иргэдийн амьдралын чанарыг сайжруулахад чиглэсэн 20 гаруй тэрбум төгрөгийн 40 гаруй төсөл хөтөлбөрийг санхүүжүүлэн хэрэгжүүлсэн буюу хэрэгжүүлэхээр шийдвэрлэн ажиллаж байна. Эдгээр төслүүдийн 10 орчим нь эмнэлэг, цэцэрлэг, спорт заал, уурын зуух зэрэг дэд бүтцийн томоохон төслүүд, бусад нь хөгжлийн хөтөлбөрүүд байгаа болно.

Төслийн менежерТөслийн менежер нь Говийн Оюу

хөгжлийг дэмжих санд ирсэн төслийн саналыг хүлээн авах, батлагдсан төслийн санаачлагч, гүйцэтгэгчтэй гэрээ байгуулах, төслийн хэрэгжилтэнд хяналт тавих, тайлагнах үндсэн үүрэгтэйгээр ажиллана. Түүнчлэн сангаас санхүүжүүлж буй төслийн гүйцэтгэлийн төлөвлөгөөг хэрэгжилттэй нь тулгаж дүгнэлт гаргах бөгөөд үүнийхээ дагуу төслийн гүйцэтгэлд үүссэн аливаа зөрүүг холбогдох талуудад мэдээлж, шаардлагатай залруулах арга хэмжээг авах үүрэгтэй.

Чиг үүрэг• Санхүүжилтхүссэнтөсөлдтехник

эдийн засгийн дүн шинжилгээ, үнэлгээ хийж мэргэжлийн дүгнэлт гаргах,

• Сонгогдсонтөсөлдэрсдэлийншинжилгээ, үнэлгээ хийх

• Тендерийнбаримтбичигбүрдүүлэх,тендер зохион байгуулах, тендерийн хороотой сонгон шалгаруулалт дээр хамтрах ажиллах,

• Төсөлхөтөлбөрийнсаналхүлээн авах, санхүүжүүлэхээр шийдвэрлэсэн төсөл хөтөлбөрийн гүйцэтгэгчтэй гэрээ байгуулах,

• Төсөлхөтөлбөрийнгүйцэтгэлийгхянах нарийвчилсан төлөвлөгөө боловсруулах, хэрэгжилтийг зохион

байгуулах• Сангаассанхүүжүүлжбуйтөсөл

хөтөл бөрийн гүйцэтгэл, төсвийн зарцуулалт төлөвлөгөөтэй нь уялдаж байгаа эсэх, мөн гүйцэтгэлийн чанар стандарттай нийцэж байгаа эсэхийг хянах, тайлагнах,

• Төсөлхөтөлбөрийнхэрэгжүүлэгчидтөслийн удирдлагын талаар заавар зөвлөмж өгөх,

• Төсөлхөтөлбөрийнгүйцэтгэгчээсирүүлж буй тайланг хянах, гүйцэтгэлтэй нь тулгаж нягтлах

• Харилцагчталуудтайхарилцаххарилцааг зохицуулах

• Сангийнтөсөлхөтөлбөрийнажилтаныг арга зүйгээр хангаж хамтран ажиллах

Тавигдах шаардлага• Барилгынинженерболонбарилгын

төсөвчин мэргэжлээр бакалавр болон түүнээс дээш зэрэгтэй

• Төслийнболонбизнесийнудирдлагын чиглэлээр мэргэшсэн ажлын туршлагатай байх

• Мэргэжлээрээ3(гурав)-аасдоошгүйжил ажилласан туршлагатай байх

• Үндэснийболонолонулсынямарнэгэн байгууллагуудад төсөл удирдаж байсан туршлагатай байх

• Яриахэлэлцээрявуулах,зөрчлийгшийдвэрлэх ур чадвартай байх,

• Ажилүүргээоновчтойхуваарилах,богино хугацаанд суралцах чадвартай байх,

• Эрсдэлийнудирдлагийнтуршлагатай байх

• AutoCadболонбусадмэргэжлийнпрограммуудыг ашигладаг байх,

• MSofficeпрограммууддээражиллах, энгийн Macros/VBA ба Add ins-ийг ашиглаж баримт бичиг боловсруулдаг байх

• Англихэлнийярианыболонбичгийн өндөр чадвартай байх

• Өмнөговьаймгийниргэнбайх

Сонирхож буй хүмүүс дараах бичиг баримтыг бүрдүүлнэ.• Төрийналбанхаагчийнажилд

бүртгүүлэх өргөдлийн маягтыг бөглөх 3Х4 хэмжээтэй 1 цээж зураг наасан байх;

• Ажилдорохыгхүссэнөргөдөл(Англи, Монгол хэлээр)

• Товчнамтар(Англи,Монголхэлээр)• Мэргэжил,мэргэшил,мэдлэгээ

нотлохуйц диплом, сертификат, гэрчилгээ гэх мэт баримтуудын хуулбар (Англи, Монгол хэлээр)

• ИргэнийүнэмэлэхнийхуулбарГовийн оюу хөгжлийг дэмжих сангийн

талаар дэлгэрэнгүй мэдээллийг www.goviinoyu.mn вэб хуудаснаас танилцана уу.

“ГОВИЙН ОЮУ ХӨГЖЛИЙГ ДЭМЖИХ САН”-ГИЙН ТӨСЛИЙН МЕНЕЖЕРИЙН АЖЛЫН БАЙРАНД АЖИЛТАН СОНГОН ШАЛГАРУУЛАХ ЗАР

Өргөдөл гаргагч нь материалаа 2017 оны 05 дугаар сарын 22-ны өдрийн 17:00 цагаас өмнө доорх хаягаар ирүүлнэ үү.Өмнөговь аймаг, Даланзадгад сум, 3-р баг, Голомт Бизнес төв 404 тоот, “Говийн Оюу Хөгжлийг Дэмжих Сан”, Ш/Х 255, Утас: 70533578

Зөвхөн урьдчилсан шалгаруулалтаар шаардлага хангасан хүмүүстэй холбоо барьж дараагийн шатны шалгаруулалтанд оруулна.

Лавлах

8 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ 2017.05.01, ДАВАА ~ №080 (626)

ОНЦЛОХ ҮЗВЭР

Найрал дууны 70 жилийг тэмдэглэнэ

ЗГМ: СҮДОКҮ

(Өмнөх дугаарын хариу)

925

67

5

4

1

713

2

3

97

8

5

29

1

1

8

6

ЦАГ АГААР

УЛААНБААТАРV.01 25o

8o

V.02 17o

6o

V.03 7o

1o

V.04 6o

-5o

V.05 8o

-5o13м/с

10м/с

11 м/с

8 м/с

12 м/с

10 м/с

11 м/с

7 м/с

10 м/с

7 м/с

Бага зэргийн хур тунадастайБагавтар үүлтэй Бага зэргийн бороотой Ялимгүй хур тунадастай Үүл багасна

УВС15o

4o

ХОВД 17o

7o

ЗАВХАН13o

4o

БАЯНХОНГОР18o

4

ГОВЬ-АЛТАЙ 12o

2o

ӨВӨРХАНГАЙ 22o

8

АРХАНГАЙ 21o 5o

ХӨВСГӨЛ 18o

5o

БУЛГАН 23o

3o

ТӨВ 23o

7o

ДУНДГОВЬ 14o -3o

ӨМНӨГОВЬ27o

10o

ГОВЬ-СҮМБЭР 26o

7o

ДОРНОГОВЬ28o

10o

СҮХБААТАР27o

7o

ХЭНТИЙ 28o

6o

СЭЛЭНГЭ 19o

7o

ОРХОН19o

6o

ДАРХАН-УУЛ 24o

10o

ДОРНОД29o

6o

БАЯН-ӨЛГИЙ13o

5o

08.00

12.00

14.00

18.00

20.00

22.00

09.00 “Цэг, цэг, таслал” УСК

10.30 “Ирээдүйд илгээх захидал” сурагч солилцоо

14.30 “Эрийн хийморь” нэвтрүүлэг

17.25 “Зөв зөв” цэнгээнт нэвтрүүлэг

21.05 Найргийн жимээр

22.10 “Загвар өмсөгч гоо бүсгүй” Оросын УСК

07.30 Made in Mongolia: “Монос фарм” ХХК

11.30 Ажил хэрэгч өглөө

14.00 Америк хэрхэн ажилладаг вэ

17.00 Bloomberg surveillance

20.00 Студио 1.0

22.00 Чарли Роуз-Ричард Гир, Бен Аффлектай ярилцсан нь

09.00 “Cook Club” хоолны шоу нэвтрүүлэг

12.20 “Гайхалтай аялал” (Герман 2 дугаар цуврал)

14.05 “Үүнийг хэрхэн хийдэг вэ?” (Эрчим хүч, нислэг)

17.50 “Дэлхийн атлас” танин мэдэхүйн нэвтрүүлэг

21.00 “Ub Kimono” загварын шоу

22.00 “Көсем” ОАК нэгдүгээр анги

11.40 “Гурван баавгай” хүүхэлдэйн кино 98 дугаар анги

14.00 “Спортын шинжлэх ухаан” 11 дүгээр хэсэг

17.00 “Хүчирхэг рэнжерүүд” хүүхэлдэйн кино 41 дүгээр анги

20.00 “Оргил цаг” мэдээллийн хөтөлбөр

22.30 “Чадвал намайг хуур” ОАК 28 дугаар анги

MNB Bloomberg Боловсрол Монгол ТВ06.30 “Өнөө өглөө” хөтөлбөр

ТВ ХӨТӨЛБӨР

ЗГМ: ҮГИЙН СҮЛЖЭЭ

БОСООГООР:1. Баасан гараг (Билгийн тооллын нэр)2. Ардын аман зохиолын төрөл3. Дэлхийн гадарга дээгүүр хойд, урд туйлыг холбосон

шулуун шугам4. Гэрийн мод9. Олимпийн гурав, дэлхийн 10 удаагийн аварга Японы алдарт бөх11. Үйлийн хэрэгсэл12. Цөмийн

байгууламжтай улс14. Эрдэнэтийн уулын баяжуулах үйлдвэрийг нэрлэж заншсан нэр (Орос товчилсон нэр)15. Дээхнэ үед

Өмнөх дугаарын хариу / 04.28

ЗУРХАЙ

Билгийн тооллын 5Хаврын адаг хөх луу сарын долоон улаан мэнгэтэй шар хулгана өдөр.Үс засуулбал. Эд,мал арвижна.Наран ургах, шингэх. 05.38-20.06Барилдлага. Үл зохилдохШүтэн барилдлага. ХурьцахуйСуудал: Ус

Аргын тооллын тавдугаар сарын 1, Сумъяа гараг. Билгийн тоол лын 5, Өглөгт охин одтой, шар хулгана өдөр.

Өдрийн наран 05.38 цагт мандан, 20.06 цагт жаргана. Тухайн өдөр луу, бич жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн. Эл өдөр архи уух, тамхи татах, сэтгэл муутантай нөхөрлөх зэргийг цээрлэх хэрэгтэй ба гарагийг тахих, хүүхэд үрчлэн авах, хур оруулах, дарханы үйлд сайн. Улааны үйл, төлөг тавих, морь уралдах, хиншүү хярвас гаргахад муу. Өдрийн сайн цаг нь хулгана, үхэр, туулай, морь, бич, тахиа болой. Хол газар яваар одогсод зүүн зүгт мөрөө гаргавал зохистой. Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулбал эд, мал арвижна.

НИСЛЭГИЙН ЦАГИЙН ХУВААРЬУБ-Бээжин 08.15 11.50Бээжин-УБ 11.30 14.00 Сөүл-УБ 13.00 15.50УБ-Сөүл 17.10 21.15 Москва-УБ 00.00 07.10УБ-Москва 08.20 10.10УБ-Хөх хот 08.00 10.20Хөх хот-УБ 11.20 14.10 Бэрлин-УБ 13.15 06.15 Токио-УБ 15.30 20.25УБ-Манжуур 16.50 19.25 Манжуур-УБ 16.50 19.25

ГАЛТ ТЭРЭГНИЙ ЦАГИЙН ХУВААРЬ

ҮЗВЭР

монголчуудын унаж гангардаг асан Оросын унадаг дугуй17. Авлигатай тэмцэх газар (товчилсон нэр)

ХӨНДЛӨНГӨӨР:1. Ойн том гөрөөсний эмэгчин3. Нэгэн төрлийн болор5. Хэт зүүний үзэл .... коммунизм6. Ганц бие7. Хамба ламын эзгүйд хурал удирддаг лам8. Оросын мэдээллийн агентлаг10. Өвс зэргэээр

Монгол Улсад найрал дуу үүсэж хөгжсөний 70 жилийн ойн хүрээнд энэ сарын 6-ны 17.00 цагт Б.Дамдинсүрэнгийн "Учиртай гурван толгой" дуурь, мөн сарын 14-ны 17.00 цагт "Grand Melody" найрал дууны гала тоглолт ыг зохион байгуулна. Түүх сөхвөл, 1947 онд 20 хүний бүрэлдэхүүнтэй найрал дууны анхны ангийг байгуулжээ. Улмаар 1963 онд Хөгжимт драматик театраас өрх тусгаарлан УДБЭТ-т найр дууны анги байгуулж, уран сайхны бодлого болон уран бүтээлийн чанар өргөжин тэлсэн байна. Өдгөө УДБЭТ, ЦДБЭЧ, ХЦДБЧ, СУИС, ХБК-ийн найрал дууны бүрэлдэхүүн үйл ажиллагаагаа явуулж буй билээ.

ЗГМ: ТОДРУУЛГА

Энэ сард сэрүүснэ

Судалгааны дүнг нэгтгэж байна

Б.БямбаЗГМ

Тавдугаар сард цаг агаарын төлөв байдал ямар байх талаар ЦУОШГ-ын мэргэжилтэн Э.Энхзаяагаас тодрууллаа.

-Тавдугаар сарын цаг агаа-рын төлөв гарсан уу?

-Олон жилийн дунджаар тавдугаар сарын цаг агаарын төлөв нутгийн төв хэсгээр дулаан байх бол Хэнтий, Хангайн уулархаг хэс эг, Говь-Алтай, Баянхонгорын зарим нутгаар цас орж, сэрүүснэ. Мөн тавдугаар сарын эхээр уулархаг нутгаараа нойтон цас орж, зарим газраар салхи 15 метр секунд хүрч шуурах төлөвтэй байна.

-Энэ сард нэлээд хуурай-шилттай байх уу?

-Хаврын адаг сар учир хур тунадас багатай, салхи шуур га ихтэй байдаг. Үүнтэй холбоо-тойгоор ой хээрийн түймэр их гардаг. Тиймээс иргэд, тариа-ланчид гал, түймрийн аюулаас урьдчилан сэргийлэх нь зүйтэй.

-Тариалангийн бүс нутгаар цаг агаар ямар байх вэ?

-Тавдугаар сард агаарын температур Баян-Өлгий, Хов-дын өмнө тал, Говь-Алтайн баруун өмнөд хэсгээр олон жилийн дунджаас 0.5-1 хэмээр дулаан байна. Харин тариалангийн бүс нутаг болох Булган тэр чигтээ, Хөвсгөлийн зүүн, Архангайн зүүн хойд тал, Сэлэнгийн баруун, Төв аймгийн баруун хойд талаараа олон жилийн дунджаас 0.5-1 хэмээр хүйтэн байх төлөв гарсан. Мөн Дорнод, Сүхбаатарын нутгаар хүйтэрнэ. Харин бусад нутгаар агаарын температур олон жилийн дунд жийн орчим байна.

Москва-УБ 21.35 07.30УБ-Эрхүү 21.10 02.40Эрхүү-УБ 15.35 06.20УБ-Замын-Үүд 20.00 07.50Замын-Үүд-УБ 21.35 09.55УБ-Эрдэнэт 20.30 07.45Эрдэнэт-УБ 19.10 05.48УБ-Сүхбаатар 10.55 19.52Сүхбаатар-УБ 06.30 15.35Сайншанд-УБ 20.25 07.01УБ-Сайншанд 09.15 19.15Зүүнхараа-УБ 04.25 08.40

927418653

694281375

468523197

235967814

513796248

781345926

172834569

346159782

859672431

МОНГОЛ БӨХИЙН ӨРГӨӨМУСТА, дуучин Э.Чулуунчимэгийн төрсөн өдрийн “Зүгээр л инээмсэглэ” дуун цэнгүүн маргааш 19.00 цагт болно.

Соёлын тэргүүний ажилтан, дуучин Б.Мөнхбаярын “Миний буурал ээж” нэртэй шилдэг уран бүтээлийн гурав дахь тоглолт өнөөдөр 19.00 цагт болно.

УДБЭТАлдарт Ж.Бизегийн “Кармен” дуурийг энэ сарын 5-нд 19.00 цагт тоглоно.

УДБЭТ-ын алтан тайзнаа тавьсан сонгодог, модерн, үндэсний бүжгэн жүжгүүдийн гол дүрийг 15 жилийн турш бүтээж, амилуулж яваа No-madic ballet production-ийн захирал А.Өлзий-Оршихын уран бүтээлийн тайлан тоглолт энэ сарын 5-нд болно.

СОЁЛЫН ТӨВ ӨРГӨӨ“Мөрөөдлийн театр”-ын “Сошиал ертөнцийн гол дүр” цоо шинэ хошин шог энэ сарын 5-наас өдөр бүр тоглоно.

ҮНДЭСНИЙ МУЗЕЙ

“Хадан гэрийн соёл” үзэсгэлэн энэ сарын 3-нд 12.00 цагт нээлтээ хийнэ. Үзэсгэлэнг энэ сарын 3-6-ны хооронд дэлгэнэ.

АСА ЦИРКМонголын холимог тулааны “Зэв” холбооноос энэ сарын 6-нд “ZEV Fight Night-1” тэмцээн зохион байгуулах гэж байна. Тус тэмцээнээс шалгарсан тамирчид энэ сарын 28-нд Японы Нагоя хотод болох “STAND FIGHTING NETWORK K-ING” олон улсын тэмцээнд оролцох эрх авах юм.

хийсэн оромж13. Он, сар, өдөр (тэмдэглэгээ)16. 2018 оны өвлийн олимпийн наадам зохиогдох хот18. Бразил орныг

алдаршуулсан нэгэн төрлийн цай19. Фашист Германд 900 гаруй хоног бүслэгдсэн Ленинградынхныг гадаад ертөнцтэй холбож асан нуур

ЗГМ: КОМИК

НМХГ-ын шалгалтаар "Мэн Гао" үйлдвэрийн цементийн сав баглаа боодлыг ашиглан орц найрлагад өөрчлөлт оруулан худалдаж байсныг илрүүлжээ.

Цементээс дээж авч, шинж-лэхэд барьцалдах чанарын хувьд шаард лага хангахгүй байсан аж. Ил задгай худалдаж буй "Мэн Гао" нэртэй савласан цемент нь стандартын шаардлага хангахгүй, хаяг шошгын зөрчилтэй, 50 кг байхаас 47, 48 кг жинтэй, гарал үүслийн гэрчилгээ, лабораторийн бат-ламжгүй юм. Иймд барил гын материал худалдан авахдаа хаяг шошго, дагалдах баримт бичгийг сайтар үзэж авахыг анхааруулж байна.

СУДАЛГАА

Өрхийн амьжиргааны түв шин тодорхойлох судалгааг улсын хэмжээнд зохион байгуулж, нийт өрхийн 99.5 хувь буюу 579162 өрх хамрагджээ.

Судалгааны ажилд гэрээт тоологч, жолооч зэрэг ажилт-наас гадна төрийн байгууллагын нийт 7238 хүн ажилласан байна. Судалгааны дүнг хараахан нэгтгэж дуусаагүй байна. Учир нь мэдээлэл цуглуулах үед шар усны үер, малын гоц халдварт өвчин зэрэг байгалийн давагдашгүй хүчин зүйлтэй тулгарсны улмаас төлөвлөсөн хугацааг тав хоног сунгажээ.

Түүнчлэн мэдээллийн сан дахь өрхийн гишүүдийн регистерт суурилсан шалгалтыг хийх зорилгоор Үндэсний ста-тистикийн хороо, БСШУСЯ, ОӨУБГ, ЗТХЯ, Эрүүл мэнд, нийгмийн даатгалын ерөнхий газарт хүсэлт хүргүүлжээ.

АНХААРУУЛГА

Хуурамч цемент зарж байжээ

Р ВЭ

ШЕ ГН

АО И

К

О Д О В АСО

Д Э Р БИ

Д Э Р ХИ

А Т

Ү Ү

Ю Р ИК С А ДА

И Г АРУ Р А ГА

Т А ААА Р А НУ

ЛК У

Н А

А Л

Г

Ү

Ү

Т А

Л

ВЙ

АОК

Л

1 2 3 4

5

6 7

8 9 10 11 12 13

14

16

15

18

19

17

Mr. Баагийгийн ПАЯН....

Монголчууд цаг барих цорын ганц шалгарсан арга бол цагаа тайлаад

гартаа барих л явдал юм.

ЗГМ: КОМИКС

Брайан Харрис, Робин ХардингХойд Солонгос хэдэн зуун

их бууны анги, шумбагч завь, цэргүүдийг ойрын таван жил үзэгдээгүй хээрийн томоохон сургуулилалтад гаргасан нь цэргийн хүчээ харуулах зорил-готой байлаа. Тус улс дэлхийд дөрөвт жагсдаг байнгын армитай агаад нэг сая цэргийн алба хаагч, долоон сая бэлтгэл хүчинтэй гэж үздэг. Өнгөрсөн долоо хоногт хийсэн хээрийн сургууль АНУ-ын Ерөнхийлөгч Дональд Трамп Пхеньянд цөмийн ба пуужингийн туршилтын асуудлаар шахалт үзүүлж буй цаг үетэй давхцав.

Гэхдээ шинжээчдийн хэлс-нээр гаднаас нь харахад хү чир хэг армид түлшний ду таг-дал, хуучирсан зэвсэглэл гэх мэт бэрхшээл бий тул АНУ болон холбоотнуудтай удтал тулал-дахад хүрвэл тэсэхгүй гэнэ. Хойд Солонгосыг сайн мэдэх Америкийн офицер асан нэг хүн “Умардын зэвсэгт хүчин жирийн зэвсэглэлээр шийдвэрлэх дайн хийхэд хүрвэл 30 хоногийн дотор түлш, сум хэрэглэлийн дутагдалд орно. Корпусын хэмжээний нэгтгэлийн тоо баримтаас үзэхэд хоёр долоо хоногт хангалтын бэрхшээл үүснэ” гэж ярьсан байна.

Японы тагнуулын офицер, Сөүлд цэргийн атташе байсан Такаши Фуруяама хэлэхдээ сүүлийн жилүүдэд Пхеньяны явуулсан зэвсэглэлийн программ армийнх нь хүчийг сулруулсан гэж дүгнэжээ. Тэрбээр “Цөмийн ба пуужингийн туршилтад хөрөнгөө зарцуулсны улмаас байлдах чадвар нь өмнөхөөс 25-30 хувь буурсан гэж бодож байна” гэв. Хойд Солонгосын түлшний гол хангагч Хятадын зүгээс нийлүүлэлтээ зогсооно гэсэн яриа үүссэний дараа энд түлшний үнэ гэнэт 80 хувь өссөн юм. Түүнчлэн Зөвлөлт болон Хятадад үйлдвэрлэсэн дээр үеийн зэвсэг техник нь хуучирч мууджээ.

2015 онд гарсан АНУ-ын Батлан хамгаалах яамны

тайланд “Солонгосын ардын арми хэдэн арван жилийн турш шинэ сөнөөгч онгоц аваагүй. Агаараас эсэргүүцэн хамгаалах систем нь хуучирсан. Баллистик пуужингийн хамгаалалт байх гүй. Тэнгисийн цэрэг нь да лайд ажиллагаа явуулахаар бэлтгэгдээгүй. Их бууны хүчин нь трактор дээр байрлуулсан харвагчаас гал нээдэг” гэж дурдсан байдаг. Ким Жон Уны дэглэм энгийн дайнд ялах чад-вар гүй гэдгээ мэддэг учир тогтоон барих стратегид шилжсэн гэж мэргэжилтнүүд үзэж байна.

Дээрх байдал Трампын засаг захиргааг хоёрдмол бай далд оруулжээ. Вашингтон бүх хувил-барыг авч үзсэний дотор цэргийн арга хэмжээ ч орсон байгаа. Ноён Трамп баасан гарагт Reutersагент лагт өгсөн ярилцлагадаа “Бид Хойд Солонгостой то-моо хон мөргөлдөөнд хүрч бол зошгүй. Үнэхээр тийм” гэж хэлсэн. Гэхдээ түүний стратегийн тооцоо Пхеньяны зүгээс Америкт хариу цохилт өгөх болон Өмнөд Солонгос, Япон руу довтлох боломжоос хамаарна.

Хойд Солонгосын баллистик пуужингийн хөтөлбөр энэ хоёр улсад аюул үүсгэх бол их бууны тусгал нь 20 сая хүн амтай Сөүл хотыг бүхэлд хараандаа авч чадах юм. Японы чөлөөнд гарсан адмирал, одоо Оказаки хүрээлэнгийн шинжээч Хидеаки Канеда “Тэд баллистик пуужингуудынхаа нарийвчлалыг дээшлүүлж байгаа. Жишээ нь

дундын зайны Нодон пуужин 100 метр, магадгүй 50 метрийн нарийвчлалтайгаар байндаа тусна” гэжээ.

Гэвч зөвхөн ийм зэвсэглэлээр дайнд ялахгүй. Хойд Солон-госын пуужингууд Өмнөд дэх Америкийн баазуудыг устгалаа гэхэд онгоц тээгч хоёр хөлөг болон хоёр шумбагч завь Умардын 100 гаруй байг сөнөөх галын хүчтэй. Пхеньян 8600 их буу, 5500 пуужин харвагч, 4300 танктай боловч нэлээд нь хуучирсан, дахин сумлалт удаан болохыг Өмнөд Солонгосын Батлан хам гаалах яамны саяхны мэдээнд дурджээ. Үүнээс гадна Хойд Со лонгост химийн 5000 зэвсэг бий.

Сөүл дэх Батлан хамгаалах ба аюулгүй байдлын шинжээч Ян Вук “Ийм учраас л Хойд Солонгос Өмнөдөөс давуу цэр-гийн хүчээ хадгалахын тулд цөмийн ба пуужингийн зэвсэг-лэлээ сайжруулахад анхаарч бай гаа юм” хэмээн ярив. Өнгөр-сөн есдүгээр сард Пхеньян тав дахь цөмийн туршилтаа хийсэн бөгөөд тун удахгүй дараагийнх нь болно гэсэн хүлээлт бий.

Гэвч Пхеньян үй олноор хөнөөх зэвсэглэлийг давшил тын тактикт ашиглахгүй ба учир нь ноён Кимийг түлхэн уна гах шалтгаан болно гэж мэр гэ жилтнүүд үздэг. Оронд нь тэд аюултай өдөөн хатгалгыг үе үе, тодор хой хязгаар дотор хийсээр байх болов уу.

Гурван сая хүнд хэрэгтэй Британийн паспорт

Авлигын тухай хятад драм Английн клубүүдийг татварын хэргээр нэгжлээ

Европын холбооны иргэдэд Британийн паспорт олгох нь уг ир-гэ дийг тус холбоонд тэнцвэргүй эрхтэй хүмүүс болгоно. > 10

“Ард түмний нэрээр” телевизийн драм нь АНУ-ын “Хөзрөн байшин” цувралтай эн тэнцүү шуугиан тарилаа. > 10

Клуб хооронд тамирчин шилжүүлэх тогтолцоог Их Брита нийн татварын алба шинэ шатанд мөрдөн шалгаж эхэллээ. > 10

Артур БислиБритани Европын холбооноос

гарснаас хойш хэсэг хугацааны дараа Умард Ирланд мужид санал асуулга явагдаж, эргээд Ирланд улсад нэгдвэл хол боонд түвэггүй буцаан элсүүлнэ гэж Европын удирдагчид ам лав. Энэхүү амлалт нь олон жи лийн шашны мөргөлдөөнийг нам жаасан Сайн баасан гарагийн гэрээг хэрэгжүүлэхийн сацуу Герман нэгдсэн жишээг ашиглах явдал юм. Умард Ирландын талаарх дээрх гэрээнд Ирландын хоёр хэсгийг нэгтгэх боломжийг тусгасан бөгөөд иргэдийн олонх нь дэмжих болов уу гэсэн хүлээлт бий.

1998 онд уг гэрээг байгуулах үед Брекситийн тухай төсөө лөл ч байгаагүй. Ирландын Ерөнхий сайд Энда Кенни Европын холбооны удирдагчид Брекситийн асуудлаар Британитай хэлэлцээ хийх удирдамж боловсруулах үеэр тэднээс амлалт авахыг санаачилсан байна. Тэрбээр Умард Ирландын энхийн асуу дал маш чухал хэвээр байгааг онцлов. Европын зөв лөлийн Ерөнхийлөгч Дональд Туск хэлэхдээ “Энхийн гэрээг хамгаалах болон Ир лан-дын БНУ ба Нэгдсэн вант ул сад харьяа лагддаг Умард Ир лан дын хооронд хатуу хил тог тоох гүй байх нь Брекситийн хэ лэл цээний нэг гол асуудал байх болно” хэмээн мэдэгджээ.

Ирландын нэгдлийн тухай санал асуулгаар аливаа эргэлзээ арилбал Умард Ирланд тэр даруй,

Нэгдсэн Ирландыг Европын холбоонд шууд элсүүлнэ

ВВМ©

Танагдсан боловч байлдах чадвартай арми

бүхлээрээ Европын холбооны хэсэг болно гэж холбооны удир даг чид мэдэгдээд буй. Ноён Кенни удахгүй албан тушаалаа өгөх хэдий ч Европын холбооны тунхаглал асар чухлыг онцлоод

нэгдлийн талаар санал асуулга амар бүтчихгүй байх гэсэн юм. Тэрбээр “Санал асуулга явуулах нөхцөл одоохондоо бүрдээгүй байгааг би ойлгож байна. Энд ганц шинэ зүйл нь Брексит. Уг

үйл явц Сайн баасан гарагийн гэрээний заалтыг хөндөхгүй байхыг баталгаажуулах нь чухал. Иймээс нэгдлийн гэрээ зөв-шилцөл, энх тайван, ардчил лын замаар хэзээ нэгэн цагт хэрэгжвэл

Европын холбооны гишүүнчлэл баталгаажиж бай гаа юм. Европын комисс эрх зүйн үндэслэлийг санал нэгтэй дэмжлээ” хэмээн сэтгүүлчдэд ярьжээ.

Европын холбооны удир-

дагчдын тунхаг лалыг бямба гарагт албан ёсоор нийтлэх Брек ситийн хэлэлцээний гол зарчмуудыг протоколд тусга-хаар төлөвлөжээ. Энэ нь олон улсын хуулийг тодруулж буй хэрэг боловч хэлэлцээний хэлэл цэх зүйлд орохгүй гэж мэргэ жилтнүүд үзэж байна. Кенни хэлэхдээ Умард Ирлан-дын энхийн гэрээг Дублинтэй хамтран батлан дааж буй Лондон энэ талаар адил байр суурьтай бөгөөд бүс нутаг Ирландын БНУ-тай нэгдсэн тохиолдолд автоматаар Европын холбоо-ны гишүүн болохыг хүлээн зөвшөөрч байгаа хэмээв.

Умард Ир ланд нэгдэхийн төлөө санал өгвөл Европын хол бооны гишүүн болно гэж Бри танийн Брексит эрхэлсэн сайд Дэ вид Дэвис мэдэгдэж байсан аж. Тэрбээр гуравдугаар сард Умард Ирландын парламентын ги шүүн тэй харилцахдаа хэрэв иргэдийн олонх нь саналаа өгвөл Британийн Засгийн газар Сайн баасан гарагийн гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлнэ гэж тэмдэглэсэн билээ. Ноён Дэвис үндсэрхэг намын тэргүүн Марк Дурканд бичсэн захидалдаа “Ийм тохиолдолд Умард Ирланд Европын холбооны гишүүн орны хэсэг болж байгаа тул бие даан холбоонд элсэх шаардлагагүй байх. Мэдээж журмын на рийн ширийн зүйлийг Европын комисс шийднэ” хэмээн дурджээ.

Гурван сая хүнд хэрэгтэй Британийн паспортАлекс БаркерBrexit гэдэг зүйл шидэт

саваагаар дохиод болчихдог зүйл биш. Гэхдээ тохиролцогч хоёр тал Их Британид амьдарч буй Европын холбооны гурван сая иргэний статусыг нүдээ анин шийдэх арга байгаа нь бүгдэд нь Нэгдсэн вант улсын паспорт олгож, британичууд болгох явдал юм. ЭнэньBrexit-ийнсонголтод

тийм ч сайнд тооцогдох санаа байж чадахгүй. Европын хол-бооноос гарах ажиллагаатай уялдан Британийн иргэншлийг эзэнт гүрэн үүссэн цагаас хойш тохиолдож байгаагүйгээр өргөжүүлэх эрсдэл үүсээд байгаад Вестминстерийн зарим эрхэм сэтгэл түгшиж байна.

Гэхдээ улс төрийн хорио цээрийг хойш тавьж, алсыг харах юм бол “Паспортын агуу их өглөг” нь ашигтай санаа ч байж болох юм. Тереза Мэйн хувьд ийм санаа нь тактикийн уран арга болж

өгнө. Яриа хэлэлцээ өрнүүлэхэд үүнээс илүү өгөөмөр эхлэл гэж юу байх вэ? Захиргааны арга хэмжээ талаасаа тун ухаалаг. Шинэ нөхцөлд зохицох нь Европын холбоонд үлдэж буй 27 гишүүн улсад бөөн таамаг таавар болно. Эцсийн дүнд хатагтай Мэй Европын холбооноос шаардах зарим эрхийг цуцлах боломж гарч ирнэ.

Хэрэгжих боломжгүй байлаа ч, энэхүү санаанд ашигтай зүйл бий. Энэхүү санаа нь Их Британид байгаа Европын харьяат гурван сая иргэний асуудлыг хялбар шийдэх арга. Европын холбооны гишүүн 27 улс Brex-it-ийнасуудлыгхэлэлцэхүедтусхолбооны шилжин суурьшигч иргэд гол сэдвийн нэг болно.

Гэтэл Европын холбоо бол олон улсын ердийн нэг байгууллага биш. Тус холбооны гэрээ хэлэлцээр нь гишүүн тусгаар улсуудад төдийгүй, иргэдэд нь шуудүйлчилдэг.Brexit энэхүү

зохицуулалтыг алдагдуулсанаас болж төрөх үхэх, нийгмийн халамж эдлэх, ажил хөдөлмөр

эрхлэх, айл өрхийн оршин амьдрах эрхийг хүртэл тусад нь тодорхойлох шаардлага

гарч ирлээ. Европын холбооны удирдах албаны хүмүүс “Хууль зүйн намаг”-т шигдэхээс эмээж

буйд гайхах зүйлгүй. Өөр нэг арга бол Европын

холбооны гурван сая шилжин суурьшигчийг Британи дахь Европын холбооны бус гаралтай шилжин суурьшигчтай адилд тооцох. Энэхүү нөхцөлд Европын холбооны иргэн эдлэх ёстой ажил хөдөлмөр эрхлэх зэрэг олон эрх тэр чигээрээ хүчингүй болно. Ийм уг нөхцөлийг Европын холбооны гишүүн улсууд хэрхэвч хүлээн зөвшөөрөхгүй.

Бас нэг эрс арга бол Европын холбооны гишүүн 27 улсад нээлттэй нөхцөл олгох. Брюс-селийн зорилго нь статус квотоо өргөжүүлэх явдал буюу Европын холбооны иргэдэд амьдрах эрх олгох явдал. Их Британи үүнийг зөвшөөрөх нь Брюсселийн бодлого, Европын шүүхэд захи-рагдсан хэрэг болно.

Хууль сахиулах нарийн түвэгтэй цогц тогтолцоон дотор, иргэдийн тодорхой хэсэгт тодорхой хугацаанд тодорхой эрх эдлүүлэх нь утга муутай эвлэрэл. Энэ аргад ч том дутагдал бий. Цаашдын хэдэн арван жилд бүлэг хүмүүсийн хувийн амьдралд гарах өөрчлөлтийг хариуцах хүнд суртлын шинэ зохицуулалт заавал хэрэг болно. Үүнийг ойлгох гэвэл Их Британид оршин суух эрх авах өргөдлийн 85 хуудас урт мэдүүлгийг шагайгаад үз.

Европын холбоо өөрийн иргэддээ хуулийн зарим хөнгөлөлт олгуулах нь эргээд Британи дахь гурван сая европчуудыг нутаг нэгтнүүдээс нь илүү эрхтэй тэнцвэргүй хүмүүс болгож орхино. Энэ хүмүүс гадаадад байгаа хүүхдүүдийнхээ нэрээр тэтгэмж авах юм уу, Европын холбооны гишүүн бус улсын хамаатан саднаа Их Британид татацгааж болзошгүй.

Дахиад өөр нэг арга бол Европын холбооны шилжин суурьшигсдад тусгай, хөнгөлөлттэй эрх эдлүүлж, уг эрхийг олгох тогтолцоог супер хүнд сурталжуулах явдал. Энэ тохиолдолд Европын холбоо Их Британийг шаардлагад захирагдаж явах юм. Гэхдээ ийм тогтолцоо Вестминстерт хэт түвэгтэй.

Британийн паспорт авах эрх ярьж буй энэхүү гурван сая хүний ихэнх нь Нэгдсэн вант улсад зургаагаас дээш жил амьдарсаныг бодолцох аваас асуудал бүр ч хүндэрнэ. Тэгэхлээр “Паспортын агуу их өглөг”-ийг хагас тал ч болтугай хэрэгжүүлэхээс аргагүй нь. Ингэж байж л эцэс төгсгөлгүй хүнд суртлын зохицуулалтаас зайлсхийнэ. Европын холбооны шилжин суурьшигсдыг Брита-нийн иргэнтэй адилтган үзэх тохиолдолд Брюссель гомдол тавьж чадахгүй.

Бодит байдалд паспорт тараах арга нь шийдвэрлэхэд хүнд олон саад бэрхшээлтэй. Эх хэлээрээ л ярьж чаддаг, 2016 оноос хойш Британид амьдарч буй финланд хүнд иргэншил олгох нь зөв үү? Уайтхол, Брюссель хоёр энэ бүхнийг эргэцүүлэх тусамBrexit-ийнпроцессамар бус болж хувирна.

Авлигын тухай хятад драм

Шерри Фэй Жю, Чарльз Кловер Хятадад байнга хориотой байж

ирсэн албан тушаалтнуудын авлигын сэдвээр бүтээсэн Хята-дын телевизийн драм “хит шоу” болж хувирлаа.

Үнэтэй машин унаж, гадаадын мисс амраг дагуулсан шударга бус албан тушаалтнуудын зэрэгцээ гар зүсэм 100 юанийн улаан дэвсгэртүүд байнга гардаг “Ард түмний нэрээр” хэмээх телевизийн драм нь онлайн ертөнцөлд АНУ-ын “Хөзрөн байшин” (HouseofCards) цувралтай эн тэнцүүшуугиан тарилаа.

Уг драм нь өнөөгийн Хятад оронд тус улсын дарга Ши Жинь-пинтэй туйлын төстэй даргын засаглалын үед өрнөж байна. Ши Жиньпин дарга 2012 оноос эхлэн өрнүүлсэн албан тушаалтнуудын авлигыг нухчин дарах кампанид удирдах албаны хүчирхэг “барс”-аас өчүүхэн “ялаа” хүртэлх олон зуун мянган хүн багтсан.

Сарын өмнөөс дэлгэцнээ гарч эхэлсэн уг цувралыг үзэгчийн тоо хэдийн 1.7 тэрбум даваад байгааг судалгааныEntGroupтооцоолжээ.Хятадын төрийн мэдлийн телевиз анх удаа дээд удирдах албаныхны авлигын талаар бүтээл хийсэн нь энэхүү цуврал юм.

Хятадын өргөн нэвтрүүлгийн зохицуулах байгууллага “Үзэгч дийг төөрөгдүүлж болз-ошгүй” гэсэн тайлбартайгаар телеви зийн сувгаар авилгын асуудал хэлэлцэхийг 2004 онд хориглосон. Төв засгийн газрын удирдагч нарыг энэрэнгүй, эцэг хүний төрхтэй дүрсэлж ирсэн уламжлалыг төрийн телевиз эвдэж, хорон муу даргын дүр гаргаж ирсэн нь санаанд оромгүй зүйл боллоо.

Хятадын телевиз үзэгчид гярхай, мэдрэг болсоор байгаатай уялдан Хятадын төр засгийн бодит байдлыг илүү зөв харуулж чадахуйц баргар дүрслэл сонирхол татаж буй талаар Бээжингийн их сургуулийн Соёлын үйлд-

вэрлэлийн хүрээлэнгийн дэд эрхлэгч Чэн Шаофэн тайлбарлав. “Энэ цуврал тун үнэмшилтэй. Угаас зарим дүрийг бодит түүхэнд тулгуурлаж бүтээсэн” хэмээн тэрбээр өгүүллээ.

БНХАУ-ын Ардын дээд прокурорын газартай хамтарч бүтээсэн гол баатрууд нь авли-гатай тэмцэх мөрдөн байцаагчдын тусгай багийн гишүүд. Нэр нь тодорхойгүй төрийн дээд албан тушаал хашдаг, нууц хорон санаатны удирдлага дорх “барууд”-ын бүлэглэлүүдтэй энэхүү баг ширүүн тэмцэл өрнүүлнэ. Цувралд гарч буй үйл явдлын олон өрнөлийг Ши даргын авлигын эсрэг кампанийн үеэр “бут ниргүүлсэн” дарга нарын бодит түүхээс сэдэвлэжээ.

Жишээ нь киноны зохиомол мөрдөгч нар асар их хэмжээний мөнгө зөөдөг тээврийн сэжигтэй сүлжээтэй тулгарна. Киноны нэг хэсэгт гарч буй уул овоо шиг их дэвсгэртүүдийг хуурамч хананы цаана давхарлан өрж, чемодан, орны гудсанд битүү чихжээ.

Хамгийн их тоотой дэвсгэрт нь 100 юань (16 ам.доллар) бай-даг улсад 10 сая ам.долларын авлига өгөх гэвэл тонн гаруй жин татдаг тул ийм дүр зураг цөөнгүй тохиолддог. Мөрдөгчид 2014 онд Хятадын Эрчим хүчний захиргааны Нүүрсний салбарын орлогч дарга Вэй Пэнюанийг барив чилсан. Түүний гэртээ нуу сан 200 сая юанийг (29 сая ам.доллар) зөөхөд ачааны 16 машин дайчилсан талаар төрийн мэдлийн “Шиньхуа” агентлаг мэдээлж байсан юм.

Кинон дахь дүрслэл бодит амьдрал дээр илрүүлсэн хэргээс сонирхолгүй байгааг Авлигын хэрэг мөрдөгчдийг бэлтгэдэг Хятадын хянан шалгалт, сахилгын хэрэг мөрдөн академийн орлогч эрхлэгч Ли Ён-Жун өгүүлэв. “Ши даргын авлигатай тэмцэх кампанийн үеэр илрүүлсэн олон хэрэгтэй харьцуулахад тун ч цөөн

юм харуулж” хэмээн тэрбээр үнэлсэн юм. Телевизийн цуврал нэрд гарсан шалтгаан нь “Хятадын бодлого цэвэр байгаасай гэсэн иргэдийн хүслийн илрэл” хэмээн ноён Ли тайлбарлаж байна.

Гэвч “Хөзрөн байшинг”-гийн адилаар “Ард түмний нэрээр” драмын зохиомол үйл явдлыг бодит байдал гүйц-чихээд байна. Кевин Спэйси бүтээ сэн, Макиа велли маягийн Ерөнхий лөгч Фрэнк Андервудын дүрийг Дональд Трампын засаг захиргааны явууллага хол хаялаа. “Ард түмний нэрээр” цувралын үйл явдал ч амьдрал дээр болж буй үйл явдлаа давж барсангүй.

Эхний цувралын 55 анги баасан гарагт төгсгөл болох гэж байхад Хятадын авлигын эсрэг зарласан дайн санаанд оромгүй шинэ шатанд шилжив. Хятадын үнэт цаасны гол группийн нэгийг тус улсын аюулаас хамгаалах албаны дээд удирдлагууд гартаа атгадаг талаар гадаадад амьдарч буй хятад тэрбумтан Гуо Вэньгуй олон ний тийн мэдээллийн хэрэгслээр зарлав. FounderSecurities-ийнудирд-

лагын төлөөх тэмцлээсээ болоод ноён Гуо харьд гарахаас аргагүйд тулж, тус группийн хэд хэдэн захирал 2015 онд баривчлагдсан. Ноён Гуогийн мэдэгдлээс хойш хэдхэн хоноод Хятадын тагнуулын байгууллагын дээд албаны эрхмийн хэргээ хүлээж буй бичлэгийг төрийн мэдээллийн хэрэгслээр дамжууллаа. Уг эрхмийн яриа нь ноён Гуогийн мэдэгдлийг үнэ цэнэгүй болгосон утгатай байсан юм.

“Ард түмний нэрээр” теле-визийн драм нь энэ намар чуулах Хятадын коммунист намын XIX их хурлаас өмнө ноён Шигийн байр суурийг бэхжүүлэх илт зорилго агуулжээ. Гэхдээ Хятадын авлигатай тэмцэх кампани зохиом-жийнхоо дагуу өрнөх тохиолдолд л энэхүү зорил го биелэх юм.

Английн клубүүдийг татварын хэргээр нэгжлээМурад Ахмед, Ванесса Холдер

Тэргүүлэх клубуудын тат-варын хэрэгтэй холбогдуулан баривчилсан Европын хөлбөм-бөгийн удирдлагууд дотор NewcastleUnited-ийнгүйцэтгэхзахирал багтаж байна. Лхагва гарагт Их Британи, Франц даяар татварын 180 ажилтан явуулсан шалгалтынхүрээнд,Newcastle,WestHamUnited-ийн байранднэгжлэг явууллаа. “Хэд хэдэн хүнийг баривчлаад байгаа” талаар Их Британийн Хатан хааны орло го, гаалийн алба (HMRC) мэдээлэв.

Баривчлагдсан хүмүүс дотор Англи, Францын клубууд хооронд хийсэн төлбөртэй холбоо бүхий хөлбөмбөгийн агентууд байгаа. АнглийнPremierLeague-дтэр-гүүлдэгChelseaзэрэгбусадклубэдч татварын шалгалттай холбоотой мэдээлэл авах хүсэлт тавилаа.

Нэгжлэгийн цар хүрээнээс үзвэл хөлбөмбөгийн клуб хооронд тамирчин шилжүүлэх одоогийн тогтолцоог Их Британийн тат-варын алба шинэ шатанд мөрдөн шалгаж эхэлжээ. Даатгал, орлогын татварт хураалгах ёстой ихээхэн мөнгийг оролцогч талуудад “үл-дээх” боломж олгодог “ими жийн эрх”-ийн төлбөртэй холбогдуулан сүүлийн жилүүдэд явуулсан шалгалтын дүнд HMRC нь клуб, тог логч, агентуудаас 80 сая фунт стерлингийн нэмэлт татвар хураажээ.

Сүүлд явуулсан шинэ шал гал-таар “таван сая фунт стерлин гийг даатгал, орлогын татвараас бултуулсан сэжиг байгаа”-г HM-RC мэдэгдэж байна.

Баривчлагдсан хүмүүс дотор Newcastle-ийг эзэмшигчМайкЭшлигээс 2014 онд томилсон, тус клубын гүйцэтгэх захирал Ли Чэрнли багтжээ. Ноён Чэрнли нь тус клубын менежерээр Рафаэль Бенитесийг томилоход гол үүрэг гүйцэтгэсэн хүн. Харин ноён БенитесньэнэулирлынPremierLeague-дNewcastle-ийгбагтаасангавьяатай. Үүний зэрэгцээ клуб

хооронд тоглогч шилжүүлэх ажиллагааг ч ноён Бенитес голлон гүйцэтгэж ирсэн юм.

Ноён Чэрнли ч, өмгөөлөгчид нь ч тайлбар өгсөнгүй. Гишүүд “HMRC-ийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд шаардлагатай туслалцаа үзүүлж буй” талаар Newcastle тайлбарлав. WestHam “мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулж буй HMRC-тэй хамтран ажиллаж байгаа”-гаа мэдэгдэв. Захирлуудаас нь баривчлагдсан хүн байхгүй талаар Зүүн Лондоны клубын удирдлагад багтдаг нэгэн өгүүллээ. Мөрдөн шалгах ажиллагаатай холбогдуулан “HM-RC-ээс шаардсан мэдээллийг клуб нэн даруй гаргаж өгөх” талаар Chelseaтайлбарлав.

HMRC шаардлагатай мэдээлэл цуглуулахад туслалцуулах үүднээс зүүн Лондоны клубтэй харилцсан тулNewcastle-дтохиолдсоншигбаримт бичиг, тоног төхөөрөмж хураах явдал гараагүй талаар өөр нэг эх сурвалж өгүүлсэн юм. WestHam-ийнудирдлагадклубынүйл ажиллагаатай холбогдуулан одоогоор хэрэг тулгаагүй хэмээн тэрбээр нэмж тайлбарлав. СүүлийнхэдэнжилдNewcas-

tle,WestHamхоёулааФранцынклубуудаас тоглогч шилжүүлж байжээ.Transfermarktвэбсайтаасүзвэл, өнгөрсөн улиралдNew-castleклубхамгаалагчФлорианТовенийгMarseille-ээс15.6саяфунт стерлингээр худалдаж авсан байна.Нэгдүгээрсард,Marseilleхагас хамгаалагч Димитри Пайетийг West Ham-аас 24.9сая фунт стерлингээр өөрийн болгожээ. Тайлбар авах хүсэлтэд Marseilleхариуөгсөнгүй.

“Даатгал, татварын луйвар хийсэн хэрэгт сэжиглэн мэр гэж лийн хөлбөмбөгийн үйлд-вэр лэлтэй холбоотой хэд хэдэн хүнийг баривчилсан”-аа HMRC мэдэгдсэн. HMRC-ийн нийт 180 ажилтныг Их Британи, Франц даяар явуулж буй мөрдлөгөд дайчлаад байна.

11

Эдийн засаг

2017.05.01, ДАВАА ~ №080 (626) ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ

ЗГМ ТОВЧХОН

АНУ доллар 2419.42

Евро 2633.66

Япон иен 21.74

ОХУ рубль 42.45

БНХАУ юань 350.75

БНСУ вон 2.13

ВАЛЮТЫН ХАНШ

» УУЛ УУРХАЙ

184.6 Тэрбум төгрөг. “Эрдэнэс Тавантолгой” компанийн хувьцаа эзэмшигчдийн ээлжит хурал өнгөрсөн баасан гарагт боллоо. Тус компани 2016 онд 184.6 тэрбум төгрөгийн алдагдал хүлээсэн байна. Алдагдалд гадаад валютын ханшийн зөрүүний алдагдал шууд нөлөөлж, нийт алдагдлын 93 хувийг эзэлжээ.

» АРИЛЖАА

15.324 Хувь. Засгийн газрын үнэт цаасны анхдагч зах зээлийн арилжаагаар 39 долоо хоног буюу есөн сарын хугацаатай, жилийн 15.324 хувийн хүүтэй үнэт цаас маргааш арилжаална.

» МОНГОЛБАНК

1.23 Их наяд төгрөг. Төв банк нэг долоо хоногтой 453.9 тэрбум төгрөгийн үнэт цаасыг 14 хувийн хүүтэйгээр арилжааллаа. Ингэснээр Монголбанкны нэг долоо хоногтой үнэт цаасны үлдэгдэл 1.23 их наяд төгрөгт хүрэв.

» ОЮУТОЛГОЙ

75 Сая ам.доллар. “Оюутолгой” компани энэ оны эхний улиралд дотоодын ханган нийлүүлэлтэд 75 сая ам.доллар зарцуулсан байна. Тус компани 2017 оны эхний гурван сард 37.2 сая ам.долларыг татвар, төлбөр зэрэг бусад хураамжид төлжээ.

» САНХҮҮГИЙН ЗАХ ЗЭЭЛ

284 Хадгаламж, зээлийн хоршоо. Санхүүгийн зохицуулах хорооноос тусгай зөвшөөрлөө хугацаанд нь сунгахыг хадгаламж, зээлийн хоршоодод сануулав. Хуульд заасны дагуу хоршоодод тусгай зөвшөөрлийг гурван жилийн хугацаагаар олгодог. Улсын хэмжээнд өнөөдрийн байдлаар тусгай зөвшөөрөл бүхий 284 хадгаламж, зээлийн хоршоо үйл ажиллагаа явуулж байна.

» ӨРСӨЛДӨХ ЧАДВАР Дүүргүүдийн өрсөлдөх чадварын үзүүлэлтээр Багахангай дүүрэг долдугаар байранд эрэмбэлэгджээ. Энэхүү тайланг Эдийн засгийн бодлого, өрсөлдөх чадварын судалгааны төвөөс анх удаа хийсэн юм.

» ДЭЛХИЙ

1.3Сая ам.доллар. “Entree Gold” компанийн алдагдал өнгөрсөн улиралд 1.3 сая ам.доллар болж, 2016 оны мөн үеэс 23 хувиар буурчээ.

ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТ

Өдгөө шийдлээ хүлээж буй энэ хөтөлбөр нь хоёр талын зургаа дахь түншлэл

ОУВС-гийн хөтөлбөр дээр асуултын бас, анхаарлын тэмдэг тэгнэчихлээ. Эргэлзээ дагуулсан шинэ мэдээ өнгөрсөн өдрүүдэд Вашигтоноос ирэв. АНУ-д төв тэй Олон улсын валютын сан гийн (OУВС) Захирлуудын зөв лөл хүлээлт үүсгээд байсан “Өргөт гөсөн санхүүжилтийн хөтөл бөр”-ийг хойшлуулсан байна.

Тус зөвлөл өнгөрсөн баасан гарагт Вашингтон хотод хурал-даж, Монгол Улстай урьд чилан тохирсон хөгжлийн хөтөл-бөрийг хэрэгжүүлэх, эсэхийг ший дэх учиртай байсан. Гэвч тус хөтөлбөртэй хэлхэгдсэн төс-вийн тодотголыг хэрэгжүүлэх УИХ-ын тогтоолд хөрөнгө оруулагчдын эрхийг хөндсөн зарим заалт багтжээ. Тиймээс энэ заалтаа нягтлахыг Монгол Улсад зөвлөсөн байна.

УИХ-аас энэ сарын 14-нд 2017 оны төсвийн тодотгол ба талсан. Тус тодотголыг хэрэг жүүлэх УИХ-ын тогтоолд томоохон хөрөнгө оруулагчдын валю тын гүйлгээг дотоодын банкуудаар дамжуулахаар тусга жээ. “Оюутолгой” зэрэг то моо хон төслийн хөрөнгө оруу лалтыг дотоодын банкуу-даар дамжуулснаар эдийн за сагт эерэгээр нөлөөлнө гэж бод лого тодорхойлогчид үзсэн байна. тэрбум тэрбумаар хэмжигдэх мөн гөн урсгалыг Монголоор дамжуулснаар манай улсад давуу тал бий болж, эдийн засгийн гол сорилт болоод буй валютын

ханшийг тогтоон барина гэж тэд дүгнэж байгаа юм. Гэвч“RioTinto”зэрэгхилийн

чанадын хөрөнгө оруулагчид уг заалтын эсрэг ОУВС-д гом-дол гаргасан байна. Харин тус сан үндэстэн дамнасан кор-порациудын саналыг хүлээн авч, Монголын хүсэлтийг хойш луулжээ. Тус сангийн Мон гол дахь суурин төлөөлөгч Нэйл Сакер “2017 оны төсвийн тодотголыг хэрэгжүүлэх тэй холбогдуулан баталсан УИХ-ын тогтоолоос тодруулах зүйл үүссэн тул энэ удаагийн ху ралдаанаар хэлэлцэлгүй, хойшлуулсан. Тус заалт Монгол Улсын макро эдийн засагт хэрхэн нөлөөлөхийг судлах чиглэлийг Захирлуудын зөвлөлөөс өгсөн” хэмээн мэдээ лэлдээ дурдсан.

Одоогоор УИХ, Засгийн

газ раас албан ёсны байр суурь илэр хийлээгүй байгаа. Эргэлзээ дагуул сан эдгээр мэдээлэлтэй зэрэг цээд өнөөдөр буюу тавду-гаар сарын 1-нээс төсвийн то дотголоор нэмэгдсэн долоон төрлийн татварын гурав нь үйлчилж эхлэх гэж байгаа юм.

Шийдлээ хүлээж буй энэ сорилтууд хэрхэн шийдэгдэх нь ирэх өдрүүдэд өрнөх үйл явдлаас улам тодорхой болох нь. Харин эцсийн шийдвэрийг

засгийн үүдийг нээсэн 1991 онд нийт 22.5 сая ам.долларын санхүүжилттэй “Стэнд бай” хөтөлбөрийг анх хэрэгжүүлжээ. Уг хөтөлбөр хоёр жил хэрэгжээд, 1992 оны арванхоёрдугаар сард дууссан байна. Улмаар “Өргөт гөсөн зээлийн хөтөл бөр” болон “Өргөтгөсөн санхүү-жил тийн хөтөлбөр”-ийг 1993, 1997, 2001 онд авсан. Харин одоо гоос найман жилийн өмнө буюу 2009 оны дэлхийн эдийн засгийн их хямралын үеэр дахин 153.3 сая ам.долларын “Стэнд бай” хөтөлбөрийг жил хагас амжилттай хэрэг жүүл-сэн түүхтэй. Үүнээс үзэхэд, Мон гол Улс төсвийн сахил га батыг сахиулах ОУВС-гийн хө төл бөрийг 3-4 жилийн дав-тамж тайгаар хэрэгжүүлсээр иржээ.

ГАДААД ХУДАЛДАА

Зөв бодлогогүй уул уурхай улс орныг хөгжилд хүргэдэггүй

Г.Байгал@baigalZGM

Б.Мөнх ЗГМ

Өмнөговь аймгийн зарим сумын нутгаар энэ оны гуравдугаар сарын 23-26-ны өдрүүдэд их хэмжээний цас орсон билээ. Энэхүү гамшигт нэрвэгдсэн сумдын малчдад өвс тэжээл хүргэх, шуурганд уруудсан мал, төөрсөн хүмүүсийг эрж олох, иргэдийн аюулгүй байдлыг хангах зорилгоор авсан яаралтай арга хэмжээний үеэр аймаг, сумд ихээхэн зардал гаргасан юм.

Өмнөговь аймгийн Засаг даргын тамгын газрын хүсэлтийн дагуу “Говийн оюу хөгжлийг дэмжих сан”-гийн Удирдах зөвлөл байгалийн гэнэтийн гамшигт үзэгдэлд хохирсон сумд болон Өмнөговь аймагт санхүүгийн туслалцаа үзүүлэхээр шийдвэрлэсэн юм. Уг шийдвэрийн дагуу учирсан хохирлыг барагдуулахад зориулж, 44.1 сая төгрөгийн тусламжийн санхүүжилтийг холбогдох сумд болон аймгийн гамшгаас хамгаалах санд олголоо.

ГОВИЙН ОЮУ ХӨГЖИЙГ ДЭМЖИХ САН

“ГОВИЙН ОЮУ ХӨГЖЛИЙГ ДЭМЖИХ САН”ЦАС ЗУДЫН ХОХИРЛЫГ БАРАГДУУЛАХАД ТУСЛАМЖ ҮЗҮҮЛЭВ

Далайд гарцгүй хөгжиж бай гаа орнуудын Олон улсын судалгааны төвийн захирал Э.Од баяртай ярилцлаа. Тус төв Австралийн Сидней хотын их сургууль-тай хамтран “Далайд гарцгүй хөгжиж байгаа орнуу дын дэд бүтцийн холбоосыг суд лах нь” сэдэвт хамтарсан ба га хурлыг зохион байгуулсан юм.

-“Далайд гарцгүй хөгжиж байгаа орнуудын дэд бүтцийн холбоосыг судлах нь” сэдэвт бага хурлаас ярилцлагаа эхэлье. Танайх судалгааны ажлаа хэзээнээс эрчимжүүлсэн бэ?

-Манай төв 2012 оноос идэвх тэй судалгаа хийж, судал-гаа ныхаа үр дүнг тодорхой давтамж тайгаар танилцуулах бага хурал, уулзалт, семинар зэрэг арга хэмжээг байнга зохион байгуулж ирсэн. Энэ жилийн хувьд нэг дор гурван судалгааны тайлангаа танилцуулсан. Өмнө нь нэг удаагийн хурлаар зөвхөн нэг судалгааг танилцуулж бай сан бол энэ удаа гурван өөр төрлийн судалгааны үр

1500 хүрэхгүй ам.долларын зардал гарах жишээтэй. Тээвэр-лэлтийн хугацаа ч гэсэн харилцан адилгүй. Далайн тээвэртэй улсад 14 хоногийн дотор 40 тонны чингэлэгийг хүссэн газраа хүргэж байхад далайн тээвэргүй улс 40-75 хоног зарцуулж байна. Гэхдээ аль улс гэдгээс хамаараад хугацаа нь өөр байгаа.

-Манай улсын хувьд үүнд хэчнээн хоног зарцуулж байна вэ?

-Монгол Улсын хувьд дор хаяж 45 хоног зарцуулж байна. Гэтэл далайн боомттой манай хөрш БНХАУ далайн боомттой өөр улс руу тээвэр хийхэд 10-14 хоногийн

дотор бараа, бүтээгдэхүүн зорьсон газраа ирж байна. Тэгэхээр энэ нь худалдааны хүндрэл бэрхшээл байна гэдгийг нотолж байгаа. Үнэ өртгийн хувьд импортолсон бараа, бүтээгдэхүүн яагаад үнэтэй байгаагийн нэг шалтгааныг далайд гарцгүй нөхцөл байдалтайгаа холбох болж байгаа юм.

-Сидней хотын их сургууль-тай хамтрах болсон шалтгаан нь юу вэ. Тус сургуулийг сон-гохын тулд тендер зарласан уу, эсвэл илүү хараат бус гэж үзсэн үү?

-Манайх олон улсын судал-гааны төв учраас аль болох чанар

сайтай судалгаа хийж чаддаг газартай хамтарч ажиллах ёстой. Энэ хүрээнд олон улсын Засаг газар хоорондын байгууллага эсвэл эрдэм шинжилгээний судалгааны төв, судалгааны хүрээлэн, их, дээд сургуультай хамтарч ирсэн. Их, дээд сургуульд судалгааны гол судлаач, нөөц чадавх нь байдаг. Сиднейгийн их сургуультай 2015 онд хамтын ажиллагааны санамж бичиг байгуулсан. Энэ хүрээнд хоёр тал харилцан ярилцаад далайд гарцгүй хөгжиж байгаа орнуудын хувьд гурван сэдэв маш чухал гэж сонгоод судалгааны ажлаа эхлүүлсэн. 12

дүнг олон нийтэд хүргэлээ. Гурван судалгаа танилцуулсан шалтгаан нь Австралийн Сидней хотын их сургуультай хамтарч судалгааны төсөл хэрэгжүүлсэн. Энэхүү төслийн хүрээнд хийсэн судалгааны дүнгээ хэлэлцүүллээ.

-Энэ жилийн хувьд хэчнээн бодлогын судалгаа танилцуулах вэ?

-Таван судалгаа танилцуу ла-хаас гурвыг нь сая та нил цуул лаа. Бүс нутгийн интег рацийн талаар одоо судалгаа хийж байна. Энэхүү судалгааг Азийн хөгж-лийн банктай хамтран гаргана. Далайд гарцгүй 32 орон бий. Эдгээр орны нийтлэг хүндрэл, бэрхшээл нэг. Далайд гарцгүй нөх цөл байдлаасаа болж худал-дааны эргэлт болон экспортын бараа, бүтээгдэхүүний тоо бага, хөгжлийн түвшин нь бусад далайд гарцтай оронтой харьцуулахад 20 хувиар доогуур байх жишээтэй. Тухайлбал, чингэлэгийн тээвэрлэлт, түүний зардал далайд гарцтай орнуудаас хамаагүй өндөр байдаг.

-Чингэлэгийн тээвэрлэлт, түүний зардал далайд гарцтай орнуудаас хамаагүй өндөр байдаг гэж та хэллээ. Энэ талаар нарийн гаргасан тоо баримт бий юү?

-Манай судалгааны төвөөс гаргасан тоо байгаа. 40 тонны хэмжээтэй чингэлэгийг А цэгээс Б цэг рүү буюу далайд гарцгүй орон руу явуулахад 3400 орчим ам.доллар зарцуулж байна. Харин далайд гарцтай орон руу илгээхэд

Таван судалгаа танилцуулахаас гурвыг нь сая танилцууллаа

ОУВС Монголд давуу тал олгохоос татгалзав

ОУВС-гаас хөрөнгө оруулагчдыг хөнд-сөн заалтаа эргэн харахыг зөвлөжээ

ВВМ©

гаргах ОУВС-гийн Захирлуудын зөвлөлийн ээлжит хурал ирэх зургадугаар сард болох товтой.

Эргэн сануулахад, Өргөтгөсөн санхүүжилтийн хөтөлбөр нь монголчуудын хувьд шинэ түншлэл биш. Өдгөө шийдлээ хүлээж буй энэ хөтөлбөр Монгол Улс, ОУВС-гийн зургаа дахь түншлэл болох юм. Манай улс 1991 оноос хойш ОУВС-гийн таван ч хөтөлбөрийг авч хэрэгжүүлсэн байдаг. Тухайлбал, “Extended fund facility” буюу“Өргөтгөсөн санхүүжилтийн хөтөлбөр"-т хоёр, SBA буюу “Стэнд бай” хөтөлбөрт мөн төдий удаа хамрагдаж байжээ. Үүнээсгадна,“Extendedcreditfacility”буюу“Өргөтгөсөнзээ-лийн хөтөлбөр”-ийг нэг удаа хэрэгжүүлсэн байдаг.

Монгол Улс чөлөөт эдийн

Эдийн засаг

12 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ 2017.05.01, ДАВАА ~ №080 (626)

АНУ-ын хувьцаануудын ханш уруудлаа Хамгийн том эдийн засаг болох

АНУ-ын ДНБ-ий өсөлт саарчээ. Тус улсын макро эдийн засаг оны эхний улиралд 0.3 хувиар өсөж, шинжээчдийн таамгаас дутлаа. Үүдэн үүдэн Америкаар овоглосон хувьцаануудын ханш уруудлаа.DowJonesIndustrialиндекс гэхэд 40.82 нэгж буюу 0.19хувиарбуурсанболS&P

500 индекс ч мөн 0.19 хувиар доошилжээ. Тэрчлэн NasdaqCompositeиндекс0.02хувиарбуурч, 6047.61 нэгжид хүрчээ. Гэхдээ сарын дүнгээр эдгээр индекс өссөн байна. Өнгөрсөн сардDowJonesIndustrialиндекс1.3хувиардээшилсэнболS&P500индекс0.9,NasdaqComposite2.3 хувиар өсчээ.

ТҮҮХИЙ ЭД

НЭР СИМБОЛ НЭГЖ ХАНШ ($) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

АЛТНЫ СПОТ XAU унци 1268.28 +0.31% 4/29/2017

ЦАГААН АЛТ PLA унци 948.7 -0.01% 4/29/2017

МӨНГӨ SIA унци 17.262 -0.42% 4/29/2017

ЗЭС (COMEX) HGA фунт 260.75 +0.56% 4/29/2017

ТӨМРИЙН ХҮДЭР TIOA тонн 69.97 -0.23% 4/28/2017

WTI ТОС CLA баррель 49.33 +0.74% 4/29/2017

БРЕНТ COA баррель 51.73 +0.52% 4/29/2017

БЕНЗИН XBA 154.8 -0.55% 4/29/2017

БАЙГАЛИЙН ХИЙ NGA Mmbtu 3.276 +1.14% 4/29/2017

НҮҮРС (NYMEX) QZA тонн 336.55 +0.21% 4/28/2017

НҮҮРС (NEW CASTLE) XWA тонн 78.5 +2.05% 4/29/2017

ЭЛСЭН ЧИХЭР SBA фунт 0.161 +4.8% 4/29/2017

БУДАА RRA центнер 9.42 +0.27% 4/29/2017

БУУДАЙ WA бушель 432.25 +0.23% 4/29/2017

КАКАО CCA тонн 1841 -1.77% 4/29/2017

КОФЕ KCA фунт 1.33 +3.05% 4/29/2017Энэхүү ханшийн мэдээлэл нь хүснэгтэд заасан өдрийн 15 цагийн байдлаарх дүн тул үүнээс хойш өөрчлөгдсөн байх боломжтой.

▲

▼

▼

▲

▼

▲

▲

▼

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▼

▲

МОНГОЛД ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА ЯВУУЛДАГ ГАДААД КОМПАНИУД

60.44 +1.07% 4/28/2017

0.04 -4.76% 4/28/2017

28.625 +0.44% 4/29/2017

0.02 -9.09% 4/28/2017

0.013 -7.69% 4/28/2017

3.7 +5.41% 4/29/2017

3.72 +0.81% 4/29/2017

0.325 -9.72% 4/29/2017

0.21 +2.38% 4/28/2017

0.63 +1.59% 4/29/2017

RIO TINTO RIO ASX AUD

WOLF PETROLEUM WOF ASX AUD

PETRO MATAD MATD LON GBX

ASPIRE MINING AKM ASX AUD

GUILDFORD COAL GUF ASX AUD

PROPHECY DEVELOPMENT PCY TSX CAD

TURQUOISE HILL RESOURCES TRQ TSX CAD

SOUTHGOBI RESOURCES SGQ TSX CAD

XANADU MINES XAM ASX AUD

ENTREE GOLD ETG TSX CAD

НЭР СИМБОЛ БИРЖ ВАЛЮТ ХАНШ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

▲

▼

▲

▼

▼

▲

▲

▼

▲

▲

МОНГОЛЫН ХӨРӨНГИЙН БИРЖ

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

NASDAQ COMPOSITE CCMP 6047.606 -1.33 -0.02% 4/29/2017DAX INDEX DAX 12438.01 -5.78 -0.05% 4/28/2017TORONTO STOCK EXCHANGE SPTSX 15586.13 +79.66 +0.51% 4/29/2017S&P/ASX 200 AS51 5924.064 +2.58 +0.04% 4/28/2017S&P 500 INX 2384.2 -4.57 -0.19% 4/29/2017SHANGHAI COMPOSITE SHCOMP 3154.658 +2.47 +0.08% 4/28/2017DOW JONES INDUSTRIAL AVERAGE INDU 20940.51 -40.82 -0.19% 4/29/2017TOP 20 MSETOP 13040.61 -24.66 -0.19% 4/28/2017FTSE 100 UKX 7203.94 -33.23 -0.46% 4/29/2017HANG SENG HSI 24615.13 -83.35 -0.34% 4/28/2017NIKKEI 225 NKY 19196.74 -55.13 -0.29% 4/28/2017

▼

▼

▲ ▲

▼

▲

▼

▼ ▼

▼ ▼

ДЭЛХИЙН ГОЛЛОХ ИНДЕКСҮҮД

Тухайн өдөр арилжаалагдсан хувьцаа

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

АПУ ХК APU 327.78 -0.71% 4/28/2017ГОВЬ ХК GOV 13880 -0.29% 4/28/2017МАХИМПЕКС ХК MMX 2380 -1% 4/28/2017ДАРХАН НЭХИЙ ХК NEH 20500 0% 4/28/2017ТАЛХ ЧИХЭР ХК TCK 21700 0% 4/28/2017АРИГ ГАЛ ХК EER 360 0% 4/28/2017 ЖЕНКО ТУР БЮРО ХК JTB 2350 -4.08% 4/28/2017ФРОНТИЕР ЛЭНД ГРУПП ХК MDR 56.77 1.38% 4/28/2017 МАТЕРИАЛ ИМПЕКС ХК MIE 400 0% 4/28/2017РЕМИКОН ХК RMC 8250 -0.06% 4/28/2017ШИВЭЭ ОВОО ХК SHV 46 -4.01% 4/28/2017 ТАВАНТОЛГОЙ ХК TTL 2200 4.76% 4/28/2017УИД ХК UID 5170 0.39% 4/28/2017СТАНДАРТ НООС ХК ALI 532 -14.88% 4/28/2017БАЯЛАГ НАЛАЙХ ХК BNB 170 -15% 4/28/2017СЭЛЭНГЭ ДУЛААНХААН ХК DLH 600 0% 4/28/2017

▼▼▼

◄►◄►◄►▼▲

◄►▼▼▲▲▼▼

◄►

99903584, 99903581Dow Jones Industrial индекс сүүлийн нэг сард (нэгжээр)

11Сиднейн их сургууль нь

Австрали дотроо хоёрдугаарт эрэмбэлэгддэг сургууль төдий-гүй Ази, Номхон далайн бүс нутагт дээгүүрт ордог. Ялан гуяа бизнесийн сургууль нь олон улсын худалдаагаар шалгарсан сайн судлаачтай. Тус сургуулийнхан манай судлаа чидтай хамтарч ажилласан. Манай судлаачдын хувьд далайд гарцгүй хөгжиж байгаа орнуудын хүндрэл, бэрхшээлтэй холбоотой мэдээлэл нь байдаг. Олон талаас нь судалж чадах хэмжээний судалгааны мэдээлэлтэй нь Сиднейгийн их сургууль байсан.

-Гурван судалгааны нэг нь олон улсын худалдаа байсан. Олон улсын худалдаанд далайд гарцгүй орнууд ямар үүрэг гүй-цэтгэж байна вэ. Цаа шид юунд илүү анхаарах шаардлагатай вэ?

-Судалгаанд “Далайд гарцгүй хөгжиж байгаа орнууд ба олон улсын судалгаа” гэсэн ерөнхий нэр өгсөн. Нэрний хувьд маш урт нэртэй судалгаа байсан учраас товчилсон. Энэ судалгааны зорилго нь Зүүн өмнөд Азийн цорын ганц далайд гарцгүй орон болох Лоас улсын жишээн дээр “Голланд өвчин” гэж ярьдаг эрдэс баялгийн салбарт хийгдсэн хөрөнгө оруулалт, уул уурхайн бизнес тухайн улс орны хөгжилд хэрхэн сайн, муугаар нөлөөлж байгааг олж тогтоох байсан. Уул уурхайн салбарт хийгдсэн хөрөнгө оруулалт нь эдийн

Зөв бодлогогүй уул уурхай улс орныг хөгжилд хүргэдэггүйДалайд гарцгүй 32 орон бий. Эдгээр орны нийтлэг хүндрэл, бэрхшээл нэг

засгийн төрөлжүүлэлтэд эерэг байдлаар нөлөөлж болох уу, үгүй юу гэдгийг тус улсын жишээгээр гаргасан. Лоас нь нэгд, манай улстай адилхан далайд гарцгүй хөгжиж байгаа орон. Хоёрт, нүүрстэй. Тус улсын нүүрсний салбарт их хэмжээний хөрөнгө оруулалт хийгддэг. Энэ хөрөнгө оруулалт нь бодит амьдрал дээр улсынх нь хөгжилд эерэг нөлөө үзүүлсэн үү гэдгийг судалж үзэхэд манайхантай адилхан дүр зураг гарч байна. Ямар дүр зураг гэхээр хөгжилд нь дорвитой нөлөөлж чадаагүй гэсэн дүгнэлтэд хүрээд байна. Тодорхой хугацаанд нөлөө үзүүлж байсан ч үйлдвэрлэлийн салбарыг нь тэр чигээр байхгүй болгосон. Үйлдвэрлэлийн сал -бараа хөрөнгө оруулалтаараа дэмжээгүй учраас үндсэндээ нөхцөл байдал нь одоо хүнд байна.

-Лоас эдийн засгаа төрөл-жүүлж, олон тулгуурт бүтцийг бий болгож чадсан байна уу?

-Далайд гарцгүй орон болох

Лоас өнгөрсөн хугацаанд эдийн засгаа солонгоруулж чадаагүй байна. Аж үйлдвэр, үйлчилгээний салбараа төрөлжүүлсэн бол илүү үр ашигтай байх байсан. Эдгээр нь далайд гарцгүй байдлаас үл хамаарах салбар. Ийм салбаруудад хөрөнгө оруулалт хийсэн бол үр дүнтэй байх байж гэсэн дүгнэлт гаргасан. Далайд гарцгүй тус улсын хувьд уул уурхайгаас гадна хөдөө аж ахуйн салбараа нэлээд сайн хөгжүүлсэн. Газар тариалангийн бизнес иргэдийнх нь амьжиргааны чухал эх үүсвэр. Уул уурхайн салбар дахь хөрөнгө оруулалт хүнс, хөдөө аж ахуйн салбарын хөрөнгө оруулалтад яаж нөлөөлсөн, түүгээр дамжуулж хүнсний аюулгүй байдалд хэрхэн нөлөө үзүүлсэн талаар судалсан. Лоас бол манайх шиг өргөн уудам том газар нутагтай биш. Уул уурхайн салбарт нь хөрөнгө оруулалт их хийгдсэн ч газар тариалангийн салбарт энэ нь нөлөөлөөгүй. Хүнсний

аюулгүй байдалд онцгой анхаарал хандуулж чадсан. Хэдийгээр уул уурхайн салбарт хөрөнгө оруулалт хийгээд байгаль орчноо тодорхой хэмжээнд сүйтгэсэн ч хүнсний аюулгүй байдалд илүү ач холбогдол өгдөг учраас энэ байдал хөндөгдөөгүй үлдсэн нь олзуурхах жишээ. Гэхдээ зөв бодлоготой явахгүй бол улс орныг уул уурхай хөгжилд хурдан хүргэдэггүй, муу зан сургадаг. Лоаст гар урлалын салбар нь уналтад орж, иргэдийг нь залхуу болгосон.

-Далайд гарцгүй орнуудын хувьд агаарын тээвэр чухал. Олон улстай холбогдох гарцаа далайд гарцгүй хөгжиж байгаа орнууд хэр үр дүнтэйгээр ашиглаж байна вэ?

-Манай хурлын сэдэв “Далайд гарцгүй орнуудын дэд бүтцийн уялдаа холбоог судлах” гэж байсан. Дэд бүтцийн уялдаа холбоо гэхээр хүмүүсийн дийлэнх нь автозам, төмөр зам гэж бодоод байдаг. Үүнд маш олон зүйлийг

хамруулж болно. Энэ том сэдэв дор далайд гарцгүй орнуудын тээвэр болон дэд бүтцийн холбоосыг төв Азийн орнуудад тулгуурлан авч үзсэн. Далайд гарцгүй орнууд агаарын тээврийн салбараа ихээхэн анхаарч үзэх ёстой. Үүнийг зөв хөгжүүлэх шаадлага тулгарч байна. “Тээвэр болон дэд бүтцийн холбоос” гэсэн энэхүү судалгаанд Төв Ази дахь далайд гарцгүй хөгжиж байгаа орнууд болон тус орнуудын агаарын чөлөөт тээврийг хөгжүүлэхийн ач холбогдлыг авч үзсэн. Бүс нутгийн хэмжээнд дэд бүтцийн холбоосыг өргөжүүлэхэд БНХАУ “Нэг бүс, нэг зам” санаачилга өрнүүлж байна. Судалгааны хувьд Төв Азийн орнуудад зам тээврийн уялдаа холбоосоос гадна агаарын тээврийг нээлттэй байдлаар хөг жүүлбэл ямар боломж байгааг онцолсон. Улс орнууд өөрсдийн үндэсний агаарын тээврийн компаниа хамгаалах талдаа байдаг. Иргэний агаарын тээврийг хэт нээгээд өгчихвөл үндэсний компани хүндрэл орно гэсэн болгоомжлол бий. Гэхдээ агаарын тээврийн салбараа тодорхой хэмжээгээр чөлөөлж өгвөл зөвхөн үндэсний авиа компаниа хамгаалаад зогсохгүй үүнээс өөр үзүүлэлтийг харвал хөгжил орж ирэх хандлага байна. Энэ бол цэвэр тоон дээр ажилласан судалгаа. Бүс нутгийн 2007-2015 он хүртэлх тоон өгөгдөлд тулгуурлан боломжит зах зээлийг тодорхойлж, өөр өөр нөхцөлд агаарын маршрутыг тооцон либералчлалын олон хэлбэрийг бодож гаргасан. Судалгааны дүгнэлтээр Төв Ази болон Хятадын агаарын тээврийн зах зээлийн бодит чадамжийг тодорхойлсон.

-“Мэдээлэл, харилцаа хол-бооны технологийн холбоос” судалгаанаас ямар дүгнэлт гарсан бэ?

-Энэхүү судалгаанд Азер-байжан улсын мэдээлэл харилцаа холбооны дэд бүтцийн үсрэнгүй хөгжлийг авч үзсэн. Тус улс өндөр хөгжилтэй орны жишигт хүрэхүйц өндөр интернэт хандалтыг хэрхэн нэвтрүүлсэн талаар энэ судалгаанд гарч байгаа. Миний хувьд хамгийн сонирхолтой судалгаа. Манай судалгааны баг газар дээр нь очиж судалгаагаа хийсэн. Бодит нөхцөл байдалтай нь танилцсан. Азербайжан улс далайд гарцгүй хөгжиж байгаа 32 орны дундаас мэдээлэл харилцаа холбооны технологийн салбарт маш амжилттай яваа нь. Нийт иргэдийнх нь 79 хувь интернэтээр хангагдсан. Үүнийг давсан ганцхан орон байгаа. Тэр нь Макдон. Эдийн засаг болон нийгмийнхээ хэрэгцээнд мэдээлэл харилцаа холбооны дэд бүтцийг маш үр ашигтайгаар Азербайжан нэвтрүүлсэн байсан. Интернэтийн хурдаар Монгол болон Азербайжан хөгжсөн орноос илүү. Бидний гар утсан дээр байх 4G Германы Берлин хотын бүх бүсэд байж чадахгүй байх жишээтэй. Хэдий далайд гарцгүй ч энэ салбарын туулах ёстой алхмыг алгасаад хамгийн мундаг технологийг аваад ашиглах боломжтой болсон. Хөгжсөн орнуудын алдаанд суурилж хамгийн зөв шийдлийг олох боломжтой болсон. Үүнийг хөгжлийн алхмыг алга сан үсэрсэн гэж хэлдэг. Азербайжанд төрийн иргэдэд чиглэсэн үйлчилгээ нь цахим болсон. Бүртгэлийн асуудлыг тус улс бүрэн цахимжуулж, иргэдэд хүндрэл үүсгэхгүй байдлаар шийдсэн. Өөрөөр хэлбэл, энд үйлчилгээ авахын тулд оочирлох шаардлагагүй байхгүй. Энэ нь цаг хугацаа хэмнээд зогсохгүй эдийн засгийн хувьд ихээхэн үр ашигтай ажил болсон.

Далайд гарцгүй орон болох Лоас өнгөрсөн хугацаанд эдийн засгаа солонгоруулж чадаагүй байна.

С.Батсайхан / ЗГМ©

ГАДААД ХУДАЛДАА

21000

20900

20800

20700

20600

20500

20400

203003/30 4/06 4/13 4/21 4/28