2 Meşrutiyet Hatıratları

8/13/2019 2 Merutiyet Hatratlar

1/20

biligGz / 2008say47: 147-166 Ahmet Yesevi niversitesi Mtevelli Heyet Bakanl

II. Merutiyet Dnemine Dair

Hatrat BibliyografyasDenemesi

Murat HANLE*

zet:Bu yl Trk tarihinin dnm noktalarndan biri olan II. Meruti-yetin yznc ylnkutluyoruz. 23 24 Temmuz 1908den 30 Ekim1918 Mondros Mtarekesine veya 20 Ocak 1921 tarihli Tekilat-Esa-siye Kanununun neri ya da saltanatn kaldrld 1 Kasm 1922yekadarki dneme kinci Merutiyet dnemi denmektedir. Bu dnem

Trk tarihi asndan ok nemli olaylarn meydana geldii dnemdir.Bu sebeple bu makalede ilannn yznc ylnda, II. Merutiyet d-nemi hakknda yaynlanan hatrat ele alnacaktr.

Anahtar Kelimeler: Hatrat, kinci Merutiyet, Bibliyografya

GiriHatrat, bir kimsenin kendi hayatn, yaad devrede ahidi olduu veyaduyduu olaylaranlattyazlarn ortak addr (Ktkolu 1991:24). Edebi-

yat ve tarih sahasnn yaygn trlerinden biridir. Bu trde verilen eserlerinok deiik sahalarda oluu, ona belli bir snr izme imknn zorlatrr.Hatratn nde gelen zellii yazarnn hayatnn belli bir kesitini de iinealmasve ok sonra yazya dklmesidir. lerinde hatra zellii bulunabile-cek seyahatname, sefaret-name, muhtra, tezkire, menkbe, gnlk, mektup,otobiyografi ve tarih trleri ile kartrlmamalargerekir. Bu trlerin her biri-nin kaleme alngayeleri ayrdr. Ortak zellikleri ise yaanmolaylar zeri-ne kurulmu olmalardr. Ancak bu zellik, onlar birbirinin yerine koymasebebi olamaz.

Hatrat bir bakma hayat tecrbelerinin ve intibalarnn bakiyelerinin sonra-dan tespitidir ve bu ynyle gnlklerden ayrlmaktadr. Gnlk, gnntespiti ya da fotorafysa, hatrat btn bir hayatn veya bir safhann, birtarafnn hafzadaki kalntlarnn sonradan ekilmi fotorafdr. Hatrat kii-nin kendi hayat anlayve zihniyet yapsndan geerek kda yansmbirtasvirdir. Bunun iindir ki insan ruhunun karmakark ve bilinmeyenlerledolu ruh halinin rn olan hatrat aynzamanda tarihin en hassas ve tehli-keli malzemesini tekil eder (Birinci 2001: 19). Anlar ve yaam ykleri

*Gazi Osman Paa niversitesi Sosyal Bilimler Enstits YaknaTarihi / [email protected]


2/20

bilig, Gz / 2008, say47

148

bakmndan OsmanlDevletinin son eyrek yzylve milli mcadele yllar

daha ok rnee sahiptir (Berber 2007: 135).Yakna tarihi ve zellikle kinci Merutiyetin ilan (1908) sonrasna dairtarih aratrmalarnn en nemli kaynaklarndan biri de hatrat trnden eser-lerdir. Edebi bir tr olarak hatrat kavram ve terimi yeni olmakla beraberyazl en eski metinler arasnda hatralarn da yer ald bilinmektedir. Se-zarn Gallia Sava, Bilge Kaann kendi ifadesiyle kaleme alnmGktrkKitabeleri, Babr ahn Babr-name isimli eserleri devlet adamlarnn yazd-ilk hatrat rnekleri arasnda zikredilebilir (Okay 1997: 445).

Kiilerin anlaryazma nedeni birbirinden ok farklolabilir. Bu nedenlerdenyaygn olanlar unlardr: Unutulma korkusundan kurtulmak, kaybolup git-mesine razolamayacabir gerei ortaya koymak, yazma alkanl, birlik-te yaadkiilerden kimilerine karduyduu hayranlbelirtmek, tarih vekamuoyu karsnda hesap vermek, gelecek kuaklara ders vermek, siyasalhasmlarnktlemek ya da kendini savunmak (Akar-Karako 2004: 385).

Hatrat trnn Osmanl Devletinde asl gelimesi ve yaygnlamas kinciMerutiyetin ilanndan sonra olmutur. Bilhassa Sultan kinci Abdlhamiddevrinin devlet ricali eski devrin hatalarndan kendilerini darda tutmak ve

sorumluluklar

olmad

n

gstermek amac

yla bir k

sm

alelacele bir k

sm

isesonradan hatralarnkaleme almlardr (Birinci 2001: 20). Bu ynyle kinciMerutiyet dneminde ortaya konan hatrta yazlsebeplerine gre bakmakgerekir. Bu dnemin hatrtBirinci tarafndan grupta tasnif edilmitir:

1. Sultan Abdlhamid devri devlet adamlarndan hatralarnyazanlar

Kamil Paa, Said Paa, Maarif Nazr Haim Paa, Bahriye Nazr HasanRami Paa, Serasker Rza Paa, Mekatib-i Askeriye NazrMustafa Zeki Paa,Paris Sefir-i Kebiri Salih Mnir Paa, Selim Melhame Paa. Bunlardan Kamilve Said Paalar birbirlerinin hatratna karbirer de reddiye yazmlardr.

2. kinci Merutiyetin ilannda bir emei ve eref payolduunuifade etmek iin yazanlar

Leskovikli Mehmed Rauf (Kpak), Mehmed Reid (ahingiray), brahimTemo, Kazm Nami Duru, Midhat kr Bleda, Krt erif Paa ve dierleri.

3. Byk savalardan sonra ekilen aclar tasvir eden veharplerdeki baarlarnifade etmek iin yazanlar

Bu trn ilk rnekleri 93 Harbine aittir. A. Muhtar Paa, Mehmed Arif ve ZaraMfts Raci Efendi ve dierleri. Balkan ve Birinci Dnya Savalarndan sonrahatralarnyazanlar: M. Muhtar Paa, Ali Fuad Cebesoy ve dierleri.


3/20

Hanile,kinci Merutiyet Dnemine Dair Hatrat BibliyografyasDenemesi

149

Osmanllarda 18761922 arasnda sren anayasal saltanat dnemine Meru-

tiyet Devri denmektedir. Trke literatrde Kanun-Esasinin ilan edildii 23Aralk 1876dan Meclis-i Mebusann geici olarak tatil edildii 13 ubat1878e kadar geen srece Birinci Merutiyet, meclisin yeniden toplanmayadavet edildii 2324 Temmuz 1908den 30 Ekim 1918 Mondros Mtareke-sine veya 20 Ocak 1921 tarihli Tekilat-Esasiye Kanununun neri ya dasaltanatn kaldrld1 Kasm 1922ye kadarki dneme de kinci Merutiyetdnemi denmektedir (Haniolu 2004:388).

Bu dnemde Osmanl Devleti, ok partili yaama gei, 31 Mart Vakas,Bab- Ali Baskn, Trablusgarp Sava, Balkan Savalar ve bir de Birinci

Dnya Savana sahne olmuve onu yka gtren olaylara tanklk etmi-tir. Bu sebeple ilannn yznc ylnkutladmz II. Merutiyet Dnemi ileilgili yaynlanan hatrat bibliyografyashazrlamaya karar verdik.

kinci Merutiyet Dnemi Hatrat BibliyografyasAbdurrahman eref, Sultan Abdlhamid-i Saniye Dair, Sultan Abdlhamid-iSani; Suret-i Hali, Hilal Matbaas, stanbul 1918.

Abdlmecid Fehmi, Manastr'n Unutulmaz Gnleri,Yayna Hazrlayan: AliBirinci-Aye en, Akademi Kitabevi, zmir 1993.

Ahmed zzet Paa, Feryadm, Yayna Hazrlayan: Yksel Kanar, Cilt: I-II,Nehir Yaynlar, stanbul 1993.

Ahmed Niyazi,Hatrat-Niyazi, stanbul (1326) 1919.

Ahmed Rza Bey,Meclis-i Mebusan ve Ayan Reisi Ahmed Rza Beyin Hat-ralar,Sadeletiren: Blent Demirba, Arba Yaynlar, stanbul 1988.

Ali Cevad, kinci Merutiyetin lanVe Otuzbir Mart Hadisesi, Yaynlayan:Faik Reit Unat, Ankara 1960.

Ali Haydar Midhat, Hat

ralar

m (18721946), Gler Bas

mevi, stanbul1946.

Ali Haydar Midhat, Menfa-y htiyar- Hatrat, Souvenir de Mon ExilVolontarie,Imprimerie Internationale, Cenevre 1905.

Ali Kemal, mrm, Hazrlayan: Zeki Kuneralp, sis Yaynlar, stanbul 1985.

Ali Kemal, Yldz Hatrat-Elimesi, kbal-i Millet Matbaas, stanbul 1326.

Ali Said, Saray Hatralar-Sultan Abdlhamid Hann Hayat, Minber Matbaa-s, stanbul 13381340 (Hazrlayan: Ahmet Nezih Gltekin, Nehir Yaynlar,

stanbul 1994).Altay, Fahrettin, Grp Geirdiklerim, On Yl Sava 19121919 Sonras,nsel Yaynlar, stanbul 1970.


4/20


150

Altnay, Ahmet Refik, Kafkas Yollarnda (Hatralar ve Tahasssler),

Kitaphane-i slam ve Askeri, stanbul 1919.Amiral von Tirpitz, Tirpitzin Hatralar, eviren: Sait Talat, Deniz Matbaas,stanbul 1932.

Apak, Rahmi, Yetmilik Bir Subayn Hatralar, Erkan-Harbiye-i UmumiyeBasmevi, Ankara 1957 (TTK Yaynlar, Ankara 1988).

Arkolu, Damar,Hatralarm, Tan Gazetesi Matbaas, stanbul 1961.

Atay, Falih Rfk,Atatrkn Hatralar, 19141919,Trkiye BankasKltrYaynlar, Ankara 1965.

Atay, Falih Rfk,Ateve Gne(Suriye ve Filistin SavaHatralar), stanbul1918.

Atay, Falih Rfk, ankaya, Atatrkn Doumundan lmne Kadar(18811938), Doan KardeMatbaas, Ankara 1969 (BateYaynlar, stan-bul 1984).

Ayni, Mehmet Ali,Hatralar,Trkiye Yaynevi, stanbul 1945.

Aziz Samih,Byk Harpte Kafkas Cephesi Hatralar, Byk Erkan-HarbiyeBasmevi, Ankara 1934.

Balkr, S.Edip,Eski Bir retmenin Anlar(1908-1914), stanbul 1968.

[Basireti] Ali, stanbulda Yarm Asrlk Vakayi-i Mhimme,Hseyin EnverMatbaas, stanbul 1325 (1909)(Sadeletiren: emsettin Kutlu, Hayat TarihMecmuas-ilave-, stanbul 1972).

Bayar, Celal,Ben de Yazdm, Milli Mcadeleye Giri, VIII Cilt, Baha Matba-as, stanbul 19651972 (Yayn Ynetmeni: Serpil Demirta, Sabah Kitapla-r, stanbul 1997)

Baykal, Bekir Stk,bretnma, Mabeynci Fahri Beyin Hatralarve lgili BazBelgeler, TTK Basmevi, stanbul 1942 (TTK Basmevi, Ankara 1968).

Baytn, Arif, lk Dnya Harbinde Kafkas Cephesi 29. Tmen III. Alay Sanca-(Hatralar), Vakit Basmevi, stanbul 1946.

Belen, Fahri,Birinci Cihan Harbinde Trk Harbi, 4 Cilt, Genelkurmay Bas-mevi, Ankara 19641967.

Belge, Mustafa Asaf, 1909 Adana Ermeni Olaylarve Ankara, Yayna Hazr-layan: smet Parmakszolu, TTK Yaynlar, Ankara 1982.

Berkman, A. Tevfik,Engelli-Engebeli Uzun Yollar: Merutiyet ve CumhuriyetDnemi Bir Hayat Anlar19001987, stanbul 1987.


5/20


151

[Beyatl], Yahya Kemal, Yahya Kemalin Hatralar,Yayna Hazrlayan: Nihat

Sami Banarl, Yahya Kemal Enstits Neriyat, stanbul 1960.Beyatl, Yahya Kemal, ocukluum, Genliim, Siyasi ve Edebi Hatralarm,stanbul Fetih Cemiyeti, Yahya Kemal Enstits Yaynlar, stanbul 1986.

Beyatl, Yahya Kemal, Siyasi ve Edebi Portreler, , stanbul Fetih Cemiyeti,Yahya Kemal Enstits Yaynlar, stanbul 1976.

Biren, Mehmed Tevfik, Bir Devlet Adamnn Mehmed Tevfik Beyin kinciAbdlhamid,, Merutiyet ve Mtareke Devri Hatralar1-2, Hazrlayan: F.Rezan Hrmen, Arma Yaynlarstanbul 1993.

Bleda, Midhat kr (ttihad ve Terakki Katib-i Umumisi),Bir mparatorluunk, Yayna Hazrlayan: Turgut Bleda, Remzi Kitabevi, stanbul 1979.

Bolayr, Ekrem Namk, OsmanlOrdusuna 10 Temmuz Hatras, Sene 1324,Ruen Matbaas, stanbul 1327.

Bolayr, Enver, Talat Paann Hatralar,Gven Yaynevi, stanbul 1946.

Butbay, Mustafa,Kafkasya Hatralar, TTK Yaynlar, Ankara 1990.

Blkat, Esat,, Esat Paann anakkale Hatralar, Baha Matbaas, stanbul1975.

Cebesoy, Ali Fuat, Snf Arkadam Atatrk (Okul ve Gen Subaylk Hatrala-r), nklp ve Aka Kitabevleri, stanbul 1967.

Celaleddin Paa (Sadrazam Avlonyal Ferid Paann Olu), MadalyonunTersi, Hazrlayan: Samih Nafiz Kansu, Gr Kitabevi, stanbul 1970.

Cemal Paa (Bahriye Nazr ve 4. Ordu Kumandan), Hatralar: ttihat veTerakki, Birinci Dnya Sava Anlar, Hazrlayan: Behet Cemal, adaYaynlar, stanbul 1977.(Hazrlayan: Alpay Kabacal, BankasKltr Ya-ynlar, stanbul 2001.)

Cemal Paa,Hatrat 19131922,Ahmed hsan ve reksMatbaas, stan-bul 1922.

Cemaleddin Efendi, eyhlislam Cemaleddin Efendinin Hatrat-Siyasiyesi(1330da Msrda tahrir edilmitir.), Dersaadet 1336/1920 (Yeni Harflerle:Siyasi Hatralar,19081913,Hazrlayan: Ziyaeddin Engin, Tercman Yayn-lar, stanbul 1978).

Cevat Bey,II. Merutiyetin lanve 31 Mart Hadisesi, Hazrlayan: Faik ReitUnat, Ankara 1985.

akr, Fahri,Elli Yl nce Anadolu ve ark Cephesi Hatralar, nar Matba-as, stanbul 1967.


6/20


152

allar, zzeddin, On Yllk Savan Gnl, Balkan, Birinci Dnya ve stik-

lal Savalar, Hazrlayan: smet Grgl-zzeddin allar, YapKredi Yayn-lar, stanbul 1997.

elik, Recep,Klemen Abdullah Paa, 1328 Balkan Harbinde ark OrdusukomutanAbdullah Paann Hatrat (Tahlil ve Metin), stanbul niversitesiBaslmamDoktora Tezi, stanbul 1991.

okay, Mustafa, 1917 Yl Hatra Paralar, Ya Trkistan Neriyat, Paris-Berlin 1937.

Deliba, Nizamettin, Hatralarm,CanlTarihler,Cilt:4,Trkiye Yaynevi,

stanbul 1946.Djemal Pahsa, Ahmad,Memoirs of a Turkish Statesman(19131919), Lond-ra 1922.

Duru, Kazm Nami, ttihat ve Terakki Hatralarm, Sucuolu Matbaas,stan-bul 1957.

Duru, Kazm Nami,Arnavutluk ve Makedonya Hatralarm, stanbul 1959.

Ebuzziya Tevfik, Yeni Osmanllar Tarihi,Sadeletiren: Ziyad Ebuzziya, 3 Cilt,Kervan Kitaplk, stanbul 19731974.

Ee, Ragp Nurettin, Babamn Emanetleri: Ragp Nurettin Ee'nin BirinciCihan Harbi Gnlkleri ve Harbin SonrasHatrat, 19151919, Hazrlayan:GneN. Ee-Akter, Dergh Yaynlar, stanbul 2006.

Enver Paa, Enver Paann Hatralar(18811908),Hazrlayan: H. ErdoanCengiz, letiim Yaynlar, stanbul 1991.

Erden, Ali Fuad, Birinci Dnya Harbinde Suriye Hatralar,Trkiye Ban-kasKltr Yaynlar, stanbul 2003.

Erkin, Behi, Atatrkn Selanikteki Askerlik Hayatna Ait Hatralar, TTK

Basmevi, Ankara 1958. (Belleten, Cilt:20, Say:80den ayrbasm.)Esat Paa,Esat Paann anakkale Anlar,Baha Matbaas, stanbul 1975.

Falkenheim, Eric von, General Falkenheimin Hatrat, eviren: MehmetNihad, Erkan-Harbiye Mektebi Matbaas, stanbul 1340.

Felek, Burhan, Yaadmz Gnler, Milliyet Yaynlar, stanbul 1974.

Foch Mareal, 19141918 Harbinin Tarihine Yarayacak Hatralar, 2 Cilt,eviren: Hseyin Rahmi, Askeri Matbaas, stanbul 1939.

Gndz, As

m, Hat

ralar

m,Haz

rlayan: hsan Ilgar, Kervan Yay

nlar

, stan-bul 1973.


7/20


153

Goltz, Comlar von Der, Goltz Paann Hatrat, eviren: Salih Erku, Askeri

Matbaa, stanbul 1932.Grey, Edward, Twenty five years, 18921916, Londra 1925.

Gralp, erif, Bir Askerin Gnlnden anakkale Cephesinden Filistine,Gncel Yaynclk, stanbul 2003.

Halil Paa, ttihat ve Terakkiden Cumhuriyete Bitmeyen Sava-Kutl-Amare Kahraman Halil Paann Anlar, Hazrlayan: Taylan Sorgun,Yedign Yaynlar, stanbul 1972.

Halilefendizade Cemaleddin Efendi, eyhlislam Merhum Cemaleddin

Efendi Hazretlerinin Hatrat-Siysasiyyesi, stanbul 1336.Hardinge, Charles, Old Diplomacy, Londra 1947.

Hasan Amca (Hasan Vasfi Kzta), Domayan Hrriyet, Akm Yaynlar,stanbul 1958 (Domayan Hrriyet/Bir Devrin Yz 19081918, ArbaYaynlar, stanbul 1989).

Hasan Rami Paa, Hatrat, Artin Asadoryan Matbaas, stanbul 1908(II.Abdlhamidin Bahriye Nazrlarndan Hasan Rami Paann Hatrlar,Hayat Tarih MecmuasEki, stanbul 1972.)

Hseyin Hsn Bey,Doktor Hseyin Hsn Bey'in Not Defterinden Trab-lusgarp Sava, Yayna Hazrlayan: Mebrure Deer, stanbul 1988.

Hseyin Kazm Kadri,Merutiyet'ten Cumhuriyet'e Hatralarm, Hazrlayan:smail Kara, letiim Yaynlar, stanbul 1991.

brahim Temo,ttihat ve Terakki Cemiyetinin Kurucusu ve 1/1 Nolu yesibrahim Temonun ttihat ve Terakki Anlar, Sadeletiren: Blent Demirba,Arba Yaynlar, stanbul 1987.

hsan Latif Paa (zmir Valisi),Bir Serencam-Harb: Harb-Umumi Safaha-

tna Ait Hatrat, Sadeletiren: Burhan Gksel, Kltr ve Turizm Bakanl,zmir 1988.

hsan Paa, I. Cihan Savave SarkamSibiryada Esaretten Ka, hsanPaann Anlar,Bilgehan Basmevi, zmir 1985.

lden, Kprl erif, Sarkam, Hazrlayan: Sami nal, Trkiye BankasKltr Yaynlar, stanbul 2001.

nan, Afet, Atatrkn Viyana Karlsbat Hatralar(Karlsbatta Geen Gnle-rim),TTK Basmevi, Ankara 1970.

nn, smet, Hatralar, Hazrlayan: Sebahattin Selek, Bilgi Yaynevi, stan-bul 1987


8/20


154

nn, smet,nnnn Hatralar, Gen Subaylk Yllar(1884-1918), Hazr-

layan: Sebahattin Selek,Burak Yaynlar, stanbul 1969..smail Kemal,The Memoirs of smail Kemal Bey,Editr: Sommerville Story,Londra 1920.

Kadri, Hseyin Kazm, Merutiyetten Cumhuriyete Hatralarm,Ekicigil Ya-ynevi Matbaas, stanbul 1957.

Kala, Ahmed Hilmi,Kendi Kitabm,Ankara 1960.

Kamil Paa, Hatrat-Sadr-Esbak Kamil Paa,Matbaa-i Ebzziya, stanbul1329/1913.

Kamil Paa, Belgelerle Msr, Ermeni, Krt-Dou Rumeli Meseleleri, KamilPaann Anlar, Hazrlayan: Gl aal Gven, Arba Yaynlar, stanbul1991.

Kanald, kr, Irak Muharebelerinde 3. Piyade Alay Hatralar, stanbulAskeri Matbaas, stanbul 1945.

Kazm Karabekir, Cihan Harbine Neden Girdik, Nasl Girdik, Nasl dareEttik, Tecelli Basmevi, stanbul 1937 (Cihan Harbine Nasl Girdik, EmreYaynlar, stanbul 1994./Cihan Harbini Nasl dare Ettik, Emre Yaynlar,

stanbul 1994).Kazm Karabekir,ttihat ve Terakki Cemiyeti, Emre Yaynlar, stanbul 2005.

Kazm Karabekir, ttihat ve Terakki Cemiyeti Neden Kuruldu, Nasl Kuruldu,Nasldare Olundu?,Trdav Ofset Tesisleri, stanbul 1982.

Kazm Karabekir, Hayatm, Hazrlayan: Faruk zerengin, Emre Yaynlar,stanbul 2005.

Kazm Karabekir, Kazm Karabekiri Anlatyor, Hazrlayan: Uur Mumcu,Uur Mumcu VakfYaynlar, stanbul 1996.

Karay, Refik Halid,Bir mr Boyunca, letiim Yaynlar, stanbul 1990.

Karay, Refik Halid, Minelhab lelmihrab, 1918 Mtarekesi Devrinde OlanBiten lere ve Gelip Geen nsanlara Dair Bildiklerim, nklp ve AkaKitabevleri, stanbul 1964.

Karay, Refik Halid, Nesil, Hayat,S. Ltfi Kitapevi, stanbul 1937.

Kerkk, Mahmud Nedim, Hatratm 1334 (1918): Mazinin Karanlklarndanstikbalin Aydnlklarna Doru Diyarbekir, Hazrlayan: Ali Birinci, AltnkreYaynlar, Ankara 2002.

Kestelli, Raif Necdet, Osmanlmparatorluunun Bat (Uful): Edirne Sa-vunmas,Hazrlayan: Veliye zdemir, Arma Yaynlar, stanbul 2001.


9/20


155

Krhan, Celal, Mondrostan Lozana (Kurtulu Yllarnda Gemi Gnler),

Srlar Matbaas, stanbul 1963.Kocatrk, Kenan,Bir Subayn Anlar:19091999, KastaYaynlar, stanbul1999.

Kuran, Ahmet Bedevi, Harbiye Mektebinde Hrriyet Mcadelesi, elttMatbaas, stanbul 1957.

Kuuba, Eref, Hayberde Trk Cengi-Tekilat-Mahsusa Arabistan, Sinave Kuzey Afrika Mdr Eref Beyin Hayber Anlar, Arba Yaynlar, stan-bul 1997.

Leskovikli Mehmed Rauf, ttihat ve Terakki Ne di, Hazrlayan: Blent De-mirba, Arba Yaynlar, stanbul 1991.

Madanolu, Cemal,Anlar (19111953),adaYaynlar, stanbul 1982.

Mahmud Muhtar Paa (Katrcolu), 1328 Balkan Harbinde ark OrdusuKumandan Abdullah Paann Hatratna kinci ark Ordusu KumandanMahmut Muhtar Paann Cevab, Matbaa-i Emin, Kahire 1930.

Mahmud evket Paa, Sadrazam ve Harbiye Nazr Mahmud evket Pa-ann Gnl,Arba Yaynlar, stanbul 1988

Mayakon, smail Mtak, Mebusan Hatralarm, Nmune-i Tbaat Matbaas,stanbul 1324/1908.

Mehmed Arif,Miralay Arifin Hatrat, 191323, Sadeletiren: Hseyin FevziAyberk, stanbul 1970.

Mehmed Asaf, 1909 Ermeni Olaylar ve Anlarm, Hazrlayan: smetParmakszolu, Ankara 1982.

Mehmed Emin, Gelibolu Hatrat, Mekteb-i Harbiye Matbaas, stanbul 1327.

Mehmed Emin,Harb-i Umumide Irak Cephe-i Harbine Ait Hat

rat

mdan BirSafha (Selmanpak Meydan Muharebesi), Matbaa-i Askeriye, stanbul 1337.

Mehmet Kadri Nash, Serayih,Kanun-Esasi ve Havatr Hatrat,Paris 1912.

Mehmed Murad (Mizanc), Enkaz-stibdad inde Zrdn Tesellisi,Mat-baa-i Amidi,stanbul 1329/1913 (Hazrlayan: Celile Argt Eren (kten), Mari-fet Yaynlar, stanbul 1997).

Mehmed Murad (Mizanc), Hrriyet Vadisinde Bir Pene-i stibdat (HarbiyeNezaretinde Tevkifim ile Netayic-i Garibesi), Mahmut Bey Matbaas, stanbul1326/1910 (Hazrlayan: Celile Argt Eren (kten), Marifet Yaynlar, stanbul1997)


10/20


156

Mehmed Murad (Mizanc), TatlEmeller AcHakikatler yahut Batn-Mstak-

bel Adab-Siyasiyye Tarihi, Nereden: Tahazade mer Faruk, stanbul 1330(Hazrlayan: Celile Argt Eren (kten), Marifet Yaynlar, stanbul 1997)

Mehmed Selahaddin, ttihat ve Terakkinin Kuruluu ve OsmanlDevletininYklHakknda Bildiklerim,nklap Yaynevi, stanbul 1989.

Mehmed Tevfik Bey, Abdlhamid Merutiyet ve Mtareke Devri Hatralar,Hazrlayan: F.Rezan Hrmen, Arba Yaynlar, stanbul 1993.

Mehmed Tevfik Bey, Mehmed Tevfik Beyin Hatralar 1,Hazrlayan: F.Rezan Hrmen, Arba Yaynlar, stanbul 1993.

Mentee, Halil,Eski Mebusan Meclisi Reisi Halil Menteenin Hatralar,Ha-zrlayan: smail Arar, Hrriyet VakfYaynlar, stanbul 1986.

Mevlanazade Rfat, 31 Mart Bir htilalin Hikyesi, eviren: Berire lgenci,Pnar Yaynlar, stanbul 1996.

Muhiddin Vecihi,Cihan Harbine Dair Hatralarmdan (Filistin Ricat),AskeriMatbaa, stanbul 1317.

Mustafa Ragp, ttihat ve Terakki Tarihinde Esrar Perdesi,Akam Ktpha-nesi Neriyat, stanbul 1933.

Mustafa Ragp, ttihat ve Terakki Cemiyetinin Frldaklaryahut Tarih-i Ma-tem,Arak Garoyan Matbaas, stanbul 1328.

[Biren,] Naciye Nevval, Mnevver Bir Trk Hanm: Ressam Naciye NeyyalHanmefendi'nin Mutlakiyet, Merutiyet ve Cumhuriyet hatralar, Hazrla-yan: Fatma Rezan Hrmen, Pnar Yaynlar, stanbul 2000.

Naciye Sultan,AcZamanlar,Hazrlayan: O. Gazi Aliirolu, Burak Yaynlar,stanbul 1992.

Nadi, Yunus, htilal ve nklab-Osman, stanbul 1909 (1326). 31 Mart21

Nisan 1959 tarihli Cumhuriyet gazetesinde de yaymlanmtr.Niyazi Resneli, Hatrat-Niyazi yahut Tarihe-i nklab-Kebir-i OsmanidenBir Sahifa,Sabah Matbaas, stanbul 1326/1910 (Balkanlarda Bir Gerillac,Hrriyet KahramanResneli Niyazi Beyin Anlar,Gazete, Dergi, Kitap Basmve Yaym A.., stanbul 1975./Hrriyet KahramanResneli Niyazi Hatrat,Hazrlayan: Nurer Uurlu, . Anda Uurlu, rgn Yaynevi, stanbul 2003)

Nur, Rza, Cemiyet-i Hafiye,Selanik Matbaas, stanbul 1330.

Nur, Rza, Gurbet Daarc, 19131919, Matbaa-i Hindiyye, Msr 1919.

Nur, Rza, Hayat ve Hatratm, Altnda Yaynlar, 4 Cilt, stanbul 19671968.


11/20


157

Nur, Rza, Hrriyet ve tilaf Frkas Nasl Dodu?Nasl ld?, Hazrlayan:

lhami Yalnkl, Kitapevi, stanbul 1996.Okday, smail Hakk, Yanyadan Ankaraya,Sebil Yaynlar, stanbul 1975.

Okday, efik, Bykbababm Son Sadrazam Ahmed Tevfik Paa, MarsanMatbaaclk, stanbul 1986.

Okday, efik, Osmanldan Cumhuriyete: Padiah Yaveriki Sadrazam OluAnlatyor,Sema Matbaaclk, stanbul 1988.

Okyar, Fethi, Devirde Bir Adam, Hazrlayan: Cemal Kutay, TercmanYaynlar, stanbul 1980.

Orbay, Kemalettin kr, Mtareke Aclar (stanbulda Mtareke Arifesin-den gale Kadar Geen Kara Gnlerin Ac Hatralar), Selamet Matbaas,stanbul 1930.

Orbay, Rauf, Cehennem Deirmeni, Siyasi Hatralarm, 2 Cilt, Emre Yayn-lar, stanbul 1993.

Orbay, Rauf, Orhan Kemalin BabasAbdlkadir Kemalinin Anlar,Hazrla-yan: Ik t, Epsilon Yaynlar, stanbul 2005.

Osmanolu, Aye, Babam Sultan Abdlhamid (Hatralar),Gven Basmevi,

stanbul 1960.Osmanolu, adiye,Hayatmn Tatlve AcGnleri, Bedir Yaynlar, stanbul1966.

ge, Ali Rza, Merutiyetten Cumhuriyete Bir Polis efinin Gerek Anlar,Gnlk Ticaret Gazetesi Tesisleri, Bursa 1957.

ktem, Haydar Rt, Mtareke ve gal Anlar, TTK Yaynlar, Ankara1991.

Pears, Sir. Edwin,Forty Years in Constantinople, Londra 1916.Ramsay, Sir W. M., The Revolution in Constatinople and Turkey: A Diary,Londra 1909.

Rey, Ahmed Reid, (H. Nazm), Grdklerim-Yaptklarm (18901922),CanlTarihler, Trkiye Yaynlar, Yeni Matbaa, stanbul 1945.

Rey, Ahmed Reid, (H. Nazm), Hayat ve Hatratm,Cilt: 12 AltndaYa-ynlar, stanbul, 19671968.

Rdi Paa,Yemen Hatras,Matbaa-i Osmaniye, stanbul 13251327/1909.

(Ah O Yemendir (Yemen Hatrat),Hazrlayan: Faruk Ylmaz, Berikan Yayn-lar, Ankara 2004.)

Ryan, Sir Andrew, The Last of The Dragomans,Londra 1951.


12/20


158

Sabis, Ali hsan, Birinci Dnya Harbi, 5 cilt, Yayna hazrlayan: Turgay

Sabis, Nehir Yaynlar, stanbul 19901993.(I. bask, 1953)Sabuncu, Luis, Yldz Saraynda Bir Papaz ( Luis Sabuncunun Hatralar)(18881911), stanbul 1952.

Sadrazam Sait Paa, Sait Paann Hatrat,2 Cilt, stanbul 1328. (Anlar,Sadeletiren: emsettin Kutlu, Hr Yayn ve Ticaret A, stanbul 1977)

Sadrazam Sait Paa, Sait Paann Kamil Paann Hatratna Cevaplar(arkiRumeli, Msr ve Ermeni Meseleleri), Tanin Matbaas, stanbul 1327.

Sanders, Liman von,Five Years in Turkey,Annapolis 1927.

Savakan, Cemal,YzbaCemalin Anlar, Arnavutluktan Sakaryaya Ko-mitaclk, Hazrlayan: Kudret Emirolu, Kebike Yaynlar, Ankara 1996.

Sazanov, Serge,Fateful Years,Londra 1928.

Sertel, Zekeriya, Hatrladklarm (19051950), Yaylack Matbaas, stanbul1968.

Simavi,Ltfi (Bamabeynci Ltfi Bey), SultanMehmed Reat Hann veHalefinin Sarayda Grdkleri, Kanaat Matbaas,stanbul 1342/1924. (Os-manlSaraynn Son Gnleri, Hrriyet Yaynlar, stanbul, tarihsiz)

Sylemezolu, Galip Kemali, Hariciye Hizmetinde Otuz Sene: Mutlakiyet-Merutiyet ve Milli Mcadele Yllarnda Grdklerim ve Bama Gelenler18921922, aka Matbaas, stanbul 1950.

Sylemezolu, Galip Kemali, Hatralar, Atina Sefareti 19131916, CanlTarihler, Trkiye Yaynlar, stanbul 1946.

Sylemezolu, Galip Kemali,30 Senelik Siyasi Hatralarmn nc ve SonCildi( I. Ksm 19181922),lk Basmevi, stanbul 1953.

Sylemezolu, Galip Kemali,Bamza Gelenler( Yakn Bir Mazinin Hatrala-r, Mondrostan Mudanyaya 19181922), Kanaat Kitabevi, stanbul 1939.

Sylemezolu, Galip Kemali, Siyasi Daarcm,Eskicigil Matbaas, stanbul1957.

Sultan II. Abdlhamid, Siyasi Hatratm, Hareket Yaynlar, stanbul 1974.

Sylemezolu, Galip Kemali, Abdlhamid Anlatyor,KardeMatbaas, Ser-dengeti Neriyat, Ankara tarihsiz.

Sylemezolu, Galip Kemali, Abdlhamidin Hatra Defteri, Hazrlayan: s-

met Bozda, P

nar Yay

nlar

, stanbul 2000.Sylemezolu, Galip Kemali, Abdlhamid Anlatyor( Abdlazizin ldrl-mesini, Hrriyetin lann, Midhat Paa Meselesini, 31 Mart Vakasn, Bal-


13/20


159

kanlar ve Ermeni Meselesini, Saltanattan Drlmesini),KardeMatbaas,

Ankara 1964.Sylemezolu, Galip Kemali, Abdlhamidin Hatra Defteri (Belgeler ve Re-simlerle),Hazrlayan: smet Bozda, Kervan Kitaplk, stanbul 1975.( PnarYaynlar, stanbul 2000.)

Sylemezolu, Galip Kemali,Hatrat-Sultan Abdlhamid-i Sani,Hazrlayan:Vedad rfi (Beng), Cihan Biraderler Matbaas, Cihan Kitaphanesi, stanbul13381340/1922.

Sylemezolu, Galip Kemali, kinci Abdlhamidin Hatra Defteri ve Midhat

Paann Taif Zindanndan Gnderdii 8 Mektup, Bozda Kitabevi, Bursa1340/1924.

Sylemezolu, Galip Kemali, Sultan II. Abdlhamid Hann Notlar, Hazrla-yan: Alaeddin Yalnkaya, Sebil Yaynevi, stanbul 1996.

erafeddin Mamumi, Seyahat Hatralarm, 3 Kitap, Kahire 13261327.(Anadoluda ve Suriyede Seyahat Hatralar,Kahire 1969.

erif Paa,Merutiyete Doru Ben ve Hayatm, stanbul 1911.

erif Paa, Bir Muhalifin Hatralarttihat ve Terakkiye Muhalefet (1908

1911 Ekim, Islahat- Esasiye Frkas Program),Nehir Yaynlar, stanbul1996.

evki Baslu, Harbi Umumide Mstakil Svari LivasHarektndan Bir Yap-rak (Paaeli, Irak-Arap ve Acemde ve stiklal Mcadelesinde Bln Mek-tebi),Harbiye Matbaas, stanbul 1924.

eyhlislam Cemaleddin Efendi, eyhlislam- Esbak Cemaleddin EfendiMerhumun Hatrat- Siyasiyyesi, Dersaadet 1336 (Siyasi Hatralar (19081913), Sadeletiren: Siyaeddin Engin, Tercman 1001 Temel Eser Serisi No.

119,Kervan Kitap

l

k, stanbul 1978)Tahsin Paa,Abdlhamid Yldz Hatralar, Ahmed Halid Kitaphanesi, stan-bul 1931.

Talat Paa, Talat Paann Hatralar, Hazrlayan: Enver Bolayr, BolayrYaynevi, stanbul 1946. (Hazrlayan: Mehmet Kasm, Say Yaynlar, stanbul1986./Hazrlayan: Alpay Kabacal, 2. basm, letiim Yaynlar, stanbul1990.)

Talat Paa, ehit Sadrazam Talat Paann Gurbet Hatralar, Derleyen: Ce-mal Kutay, 3 Cilt, Kltr Matbaas, stanbul 1983.

Tansu, Samih Nafiz, ki Devrin Perde Arkas, Anlatan: Hsamettin Ertrk, 3.bask, stanbul 1969.


14/20


160

Tansu, Samih Nafiz, ttihat ve Terakki inde Dnenler, Anlatan: Galip

Vardar, stanbul 1960.Tarcan, Selim Srr,Hatralarm, stanbul 1946.

Tekin, Metin, Sarkamtan Sibiryaya: Birinci Dnya SavaAnlar, TimaYaynlar, stanbul 2007.

Tokgz, Ahmet hsan, Matbuat Hatralarm (19081914), cilt: 2, stanbul1931 (Hazrlayan: Alpay Kabacal, letiim Yaynlar, stanbul 1993)

Tongu, Faik,Birinci Cihan Harbinde Bir Yedek Subaynn Hatralar, Anka-ra 1960.

Topuzlu, Cemil, stibdat, Merutiyet, Cumhuriyet Devirlerinde 80 Yllk Hat-ralarm, Gven Yaynevi, stanbul 1951 (stanbul niversitesi CerrahpaaTp Fakltesi Yaynlar, stanbul 1982./Hazrlayan: Hsrev Hatemi ve AykutKazancgil, Arma Yaynlar, stanbul 1994./Hazrlayan: Cemalettin Topuzlu,Topuzlu Yaynlar, stanbul 2002)

Topuzlu, Cemil, Operatr Cemil Paa Hatralar, Canl Tarihler, Cilt:2,Trkiye Yaynlar, stanbul 1945.

Townsend, A.F.,A Military Consule in Turkey,Londra 1910.

Tugay, Emine Foad, Three Centuries,Londra 1963.Tunapa, akir, anakkale Harbi Hatralarm, Deniz Basmevi, stanbul1958.

Trkgeldi, Ali Fuad, Grp ittiklerim, TTK Basmevi, Ankara 1951. (3.basm, TTK Yaynlar, Ankara 1984.)

Us, Asm,Grdklerim, Duyduklarm, Duygularm; Merutiyet ve Cumhuri-yet Devirlerine Ait Hatralar ve Tetkikler, VakitMatbaas, stanbul 1964.

Uaklgil, Halit Ziya, Saray ve tesi (Son Hatralar), nklap ve AkaKitabevleri, stanbul 1965.(zgr Yaynlar, stanbul 2003.)

Uaklgil, Halit Ziya,Bir AcHikye,nklap Kitabevi, stanbul 1991.

Uaklgil, Halit Ziya,Krk Yl,nklap ve Aka Kitabevleri, stanbul 1969.

naydn, Ruen Eref, Anafartalar KumandanMustafa Kemal ile Mlakat,Hamit Matbaasstanbul 1930.

naydn, Ruen Eref, anakkalede Savaanlar Dediler ki, Ankara 1960.

naydn, Ruen Eref, ki Saltanat Arasnda ( AltncSultan Mehmed Hann

lk Muayedesi ve Kl Alay) ,Kanaat Matbaas, stanbul 1334/1918.nvar, Safiye, Saray Hatralarm,Caalolu Yaynevi, stanbul 1964.


15/20


161

Sunata, smail Hakk, Gelibolu'dan Kafkaslar'a Birinci Dnya Sava Anla-

rm,Trkiye BankasYaynlar, stanbul 2003.Sunata, smail Hakk, The Story of My Struggles,Londra 1913.

Vahdettin, Nevzat, Yldzdan Sanremoya (Vahdettinin DrdncKadnefendisi Nevzat Vahdettinin Hatralarve 150liklerin Gurbet Macera-lar),Arma Yaynlar, stanbul 1999.

Vardar, Galip, ttihat ve Terakki inde Dnenler, Hazrlayan: Samih NafizKansu, nklap Kitabevi, stanbul 1960.

Waugh, Sir Telford, Turkey, Yesterday, Today and Tomorrow, Londra

1930.Whitman, Sidney, Turkish Memories,Londra 1914.

Yaln, Hseyin Cahit, Siyasal Anlar,Sadeletiren: Rauf Mutluay, BankasYaynlar, stanbul 1976.

Yetimzade M. Tevfik Hamdi,Brokrat Tevfik Biren'in Sultan II. Abdlhamid,Merutiyet ve Mtareke Anlar, Hazrlayan: Fatma Rezan Hrmen, PnarYaynlar, stanbul 2006.

Zeki Paa, 1912 Balkan Harbine Ait Hatratm, Matbaa-i Askeriye, stanbul1337.Zeki Paa, anakkaleden Hatralar, Hazrlayan: Kadri Ener, Sucuolu Bas-mevi, stanbul 1954.

Gazete ve Dergilerde Yer Alan Hatrat Bibliyografyas

Akar, Mehmet efik, anakkale Arburnu Savalar ve 27. Alay, AskeriMecmua Tarih Ksm, Say: 40, stanbul 1935.

Akelsoy, hsan, I. Dnya Harbinde Bir Trk Subaynn Afrika Hatralar,

Hayat Tarihi Mecmuas

, Say

: 5, Haziran 1970.Balkan, Ethem Ruhi, ttihatln Temelini Atanlar, Yakn Tarihimiz, Cilt:1.

Baar, Ahmet Hamdi, Merutiyetten Cumhuriyete, BarDnyasDergisi,Hatralar.

Cavit, Mehmet, Merutiyet Devrine Ait Cavit Beyin Hatralar, Tanin, 3Austos 194322 Aralk 1946.

Cemal Paa, Mahmut evket Paann Katli Olay, Yakn Tarihimiz,Cilt:4.

Cevat Paa, anakkalede Mehmetik General Cevat Anlatyor, Yakn

Tarihimiz, Cilt: 1.Conk, Cemil Cahit, Abdlhamidi Merutiyete Dndrmek in Ne Yapa-caktm, Yakn Tarihimiz, Cilt: 4.


16/20


162

avuolu, eref, ttihat ve Terakkinin Gizli Plan, Yakn Tarihimiz, Cilt:1.

Dr. Fethi, Sadrazam Tevfik Paann Byk Gafleti, Yakn Tarihimiz, Cilt: 4.Deliorman, Necmettin, Atatrkn Sofya Hatralar, Hergn, stanbul Ey-ll-Ekim 1955.

Duman, Cevat, Birinci Dnya Harbinde Bir Erin Hatras, Anlatan: Meh-met Nuri,Hayat Tarihi Mecmuas, Say: 2, Mart 1970.

Erdal, Rfat, Bir Yedek Subayn Birinci Dnya Harbi Hatralar, HayatTarihi Mecmuas, Say: 1, ubat 1970.

Erkin, Behi, Atatrkn Selanikteki Askerlik Hayatna Ait Hatralar,Bel-leten, Cilt: XX, Say: 80, 1956.Giray, Muharrem, Halit Paadan Hatralar, Yakn Tarihimiz, Cilt: 2.

Gkberk, kr Naili, anakkalede Mehmetik, General kr Naili Anla-tyor, Yakn Tarihimiz, Cilt:1.

Galip Paann Hatralar,Hayat Tarih, Say: 7, Austos 1966.

Hurit Paann Kabine Hatralar,Hayat Tarih, Say:15, Ocak 1964.

Hayriye Hanm, Ei Hayriye Hanm Talat PaayAnlatyor, Yakn Tarihi-

miz, Cilt: 2.demir, Ulu, Atatrkn Anafartalar Muharebelerine Ait Hatralar,Belle-ten,Cilt: VII2,Say: 28, 1943.

nan, Afet, Trablusgarpta Hrriyete Kar syan (Atatrk Dinlerken),Belleten, Cilt: VIII, Say: 31, 1944.

Said Paa, Yakn Tarihten Sesler, Abdlhamidle Merutiyetin lk Selaml-nda AynArabada, Yakn Tarihimiz, Cilt: 2.

Said Paa, Abdlhamidin Kararszl, Yakn Tarihimiz, Cilt: 2.

Sedes, .Halil, htilalin Mukadderat ve Canl Bir Hatra, Tarih Hazinesi,Say: 15, Ocak 1952.

Sultan Hamidin Selanikteki MuhafzRasim Beyin Hatralar, Hayat Ta-rih, Say: 10, Kasm 1966.

Talat Pahsa, Posthumous Memoirs of Talat Pahsa, Current History, Cilt:V, New York 1921.

Wambery, Armin, Personel Recollections Of Abdul Hamid and His Court,The Nineteenth Century, Cilt: LXVI, Temmuz 1909, s. 6988.


17/20


163

Kaynaka

ALKAN, Ahmet Turan (2001), kinci Merutiyet Devrinde Ordu ve Siyaset, stanbul:Ufuk Kitaplar.

AHMAD, Feroz (1971), ttihat ve Terakki(19081914), eviren: Nuran lken, stan-bul: Sander Yaynlar.

AKAR, evket Kamil- Karako, rfan (2004), Siyasi Tarih KaynaOlarak Hatrat veGezi Notlar, Trkiye AratrmalarLiteratr Dergisi, Cilt 2, Say1, stanbul :Bilim ve Sanat VakfYayn.

AKN, Sina (1977), Trkiyede Anlar ve Biyografiler,Felsefe Kurumu Seminerleri(Trkiyede Tarih Eitimi), Ankara: Felsefe Kurumu Yayn.

(1970),31 Mart Olay, Ankara: ASBF Yaynlar.

ALTINOVA, Banu (2001), 19081918 Aras Trk Edebiyatnda Hatra TrnnEdebi zelliklerinin ncelenmesi,Danman: Prof. Dr. Alemdar Yaln,YksekLisans Tezi, Gazi niversitesi, Ankara.

BERKES, Niyazi (2007), Trkiyede adalama,Yayna Hazrlayan: Ahmet Kuya,7. bask, stanbul: YapKredi Yaynlar.

BERBER, Ergin (2007), Trk D Politikas almalar- Cumhuriyet Dnemi inUlusal Rehber,stanbul: stanbul Bilgi niversitesi Yaynlar.

BRNC, Ali (2001), Tarih Yolunda (Yaykn Mazinin Siyasi ve Fikri Ahvali),stanbul:Dergh Yaynlar.

BAYUR, Yusuf Hikmet (1966), Trk nklbTarihi, Cilt: I-II, 3. bask, Ankara: TTKYaynlar.

HANOLU, M. kr (2004), Merutiyet, TDVslam Ansiklopedisi, Cilt: 29, Anka-ra: Trkiye Diyanet VakfYaynlar.

KARAL, Enver Ziya (1988), OsmanlTarihi, Cilt: VIII, 3. bask, ,Ankara: TTK Yaynla-r.

KODAMAN, Bayram; nal, Mehmet Ali (1996), Son Vakanvis Abdurrahman eref

Efendi Tarihi,Ankara: TTK Yaynlar.KORAY, Enver (1959), Trkiye Tarih YaynlarBibliyografyas(17291955), 2. bask,

Ankara: Maarif Vekaleti Yaynlar.

KTKOLU, Mbahat, S. (1991), Tarih Aratrmalarnda Usul, stanbul: KubbealtNeriyat.

LEWS, Bernard (1991), Modern Trkiyenin Douu,ev.: Metin Kratl, 4. bask,Ankara: TTK Yaynlar.

MARDN, erif (1983), Jn Trklerin Siyasi Fikirleri 1895 -1908, 2. bask, stanbul:

letiim Yaynlar.OKAY, M. Orhan (1997), Hatrat, TDV slam Ansiklopedisi, Cilt: 16, stanbul: Tr-

kiye Diyanet VakfYaynlar.


18/20


164

OLGUN, brahim (1972), AnTr ve Trk Edebiyatnda An, Trk Dili/Anzel

Say

s

, stanbul.(1972), AnKaynakas, Trk Dili/Anzel Says,stanbul.

ORTAYLI, lber (2007), Sonmparatorluk Osmanl, 6. bask, stanbul: TimaYaynla-r.

ZELK, smail (1993), Tarih Aratrmalarnda Yntem ve Teknikler, stanbul:Gndz Eitim ve Yaynclk.

ZDEMR, Emin (1972), Anve AnDilimiz zerine, Trk Dili/Anzel Says, Cilt:25, Ankara.

Seyfettin zege BaKitaplarKatalou(1978), Yayna Hazrlayan: Ali Bayram-M.

Sadi enli, Erzurum: Atatrk niversitesi Yaynlar.STANFORD, J. Shaw-Stanford, Ezel Kural (2006), Osmanlmparatorluu ve Mo-

dern Trkiye,eviren: Mehmet Harmanc, Cilt:2, 2. bask, stanbul: e Yayn-lar.

TEKEL, lhan (2001), Bireyin YaamNasl Tarih Oluyor, Toplumsal Tarih, Say:95, Cilt: 16, stanbul:Tarih VakfYaynlar.

TOGAN, Zeki Velidi (1985), Tarihte Usul, 4. bask, stanbul: Enderun Kitabevi.

UAROL, Rifat (1995), Siyasi Tarih (17891994),stanbul: Filiz Kitabevi.

YALIN, E. Semih (2003), Trkiye Cumhuriyetinin Kaynaklar, Ankara: BerikanYaynlar.

YAVUZ, Yusuf evki (1997), Havatr, TDV slam Ansiklopedisi, Cilt:16, stanbul:Trkiye Diyanet VakfYaynlar.

http://seyhan.library.boun.edu.tr/screens/opacmenu_tur.html (01.05.2008).

http://www.library.hacettepe.edu.tr/ (05.05.2008).

http://mksun.mkutup.gov.tr/F (10.05.2008).

http://www.devletarsivleri.gov.tr/dokumantasyon/ (15.05.2008).

library.ircica.org/ - 26k (16.05.2008).http://www.kutuphane.istanbul.edu.tr/library/default.htm (17.05.2008).


19/20

biligAutumn / 2008Number 47: 147-166

Ahmet Yesevi University Board of Trustees

An Essay on the Bibliography of Memoirs onThe Second Constitutional Era

Murat HANLE*

Abstract:This year is the centenary of the Second Constitutional Era,which is one of the most significant turning points in Turkish history.The period of the Ottoman Empire's final dissolution, the SecondConstitutional Era, began with the 1908 Young Turk Revolution,

shortly after which Sultan Abdlhamid II restored the constitutionalmonarchy, with reduced powers for the imperial dynasty, and a seriesof elections resulted in the gradual ascendance of The Committee ofUnion and Progress's (CUP) domination in politics.In our study wegive examples from the memoirs of the statesmen and commanders ofthe Second Constitutional Era.

Key Words:Memoirs, The Second Constitutional Era, Bibliography

*Gazi Osman Paa University, Institute of Social Sciences, Program in Modern History / [email protected]


20/20

ilig osen# 2008 Vpus: 47: 147-166Popeitel#skiy Sovet Universiteta Axmeta Wsavi

2-

*

2- ( 2- )- . 2 23-24 1908. , 30 1918 , 201921 1 1922- . . .

:, 2-,

*- , , . / .

[email protected]

Documents

2 Meşrutiyet Hatıratları