09.07.2018

1

İş Sağlığı ve Güvenliğine Genel Bakış ve Güvenlik Kültürü

Tehlike; insanların yaralanması,hastalanması, malın veya malzemeninhasar görmesi, iş yeri ortamının zarargörmesi veya bunların gerçekleşmesinesebep olabilecek kaynak veya durumuifade eder.

TEHLİKE

Risk ise, işyerinde, meydanagelebilecek, maruz kimselere veya çalışmaçevresine zarar ya da hasar verici niteliktekibir olayın, meydana gelme ihtimali ile zararverme derecesinin bir bileşkesi olaraktanımlanabilir.

RİSK KABUL EDİLEBİLİR RİSK

Kabul edilebilir risk; işletmenin,kanuni zorunluluklar ile kendi işsağlığı ve güvenliği politika veuygulamaları dikkate alındığında,kabul edebileceği düzeye indirilmişriski ifade eder.

09.07.2018

2

RİSK DEĞERLENDİRME

Risk değerlendirmesi, çalışma ortamı, şartları ya daçevrede var olan tehlikelerden kaynaklanan riskleri,sistematik bir yolla ortaya çıkarmak, yok etmek veya kabuledilebilir seviyeye indirmek için nitel ve nicel yöntemlerkullanılarak yapılan çalışmalardır.

OLAY (VAKA)

Olay (vaka); oluşum tarzı itibariyle bir kaza olmasınarağmen sonuçları neticesinde yaralanma, zarar veyahasarın meydana gelmediği durumdur.

KAZA

Kaza; ölüme, hastalığa, yaralanmaya, hasara veyadiğer kayıplara sebebiyet veren istenmeyen olay olaraktanımlanır.

İŞ KAZASI

İş kazası, işin yapımı ve yürütümü sırasında meydanagelen tehlikeli durum ve tehlikeli davranışların zaman vemekân şartlarında bir araya gelmesinden kaynaklanan,ölüm, hastalık, yaralanma, zarar veya hasara sebebiyetveren istenmeyen olaydır.

09.07.2018

3

İŞ KAZASI

Uluslararası Çalışma Örgütüne (ILO) Göre;

Önceden planlanmamış, bilinmeyen ve kontrol altınaalınamamış olan etrafa zarar verebilecek nitelikteki olaydır.

Dünya Sağlık Örgütüne (WHO) Göre ise;

Önceden planlanmamış çoğu kişisel yaralanmalara,makinelerin ve araç gereçlerin zarara uğramasına, üretiminbir süre durmasına yol açan bir olaydır.

İş Kazalarının NedenleriAraştırmacılarca, tüm kazaların beş temel faktörün ardı ardına

sıralandığı bir ‘Kaza Zinciri’nden oluştuğu kabul edilmektedir.Bunlardan biri olmadıkça bir sonraki meydana gelmez ve zincirtamamlanmadıkça kaza ve yaralanma olmaz.

İş Kazalarının Nedenleri

Şekildeki beş faktörden en önemlisi üçüncü faktör olan güvensizdurum ve davranışlardır. Tehlikeli hareketlerin giderilmesi ile diğerfaktörlerin etkisi ortadan kalkmakta ve böylelikle kaza ve zarar oluşmadanönlenmektedir. Faktörlerden birinin giderilmesi ile tüm faktörlerintetiklenmesi (domino etkisi) önlenmektedir.

KAZA ZİNCİRİ1. İnsanın Tabiat Şartları Karşısında Zayıflığı:

İnsanın tabiat şartları karşısında yaratılıştan gelen zayıflığı kazaların ilk

temel sebebidir.Eğer insanlar tabiat karşısında bu kadar zayıf olmasaydı

kazalar olmazdı.Bu sebeple kazalar tam bir kesinlikle önlenemez.

09.07.2018

4

2. Kişisel Kusurlar:

Dikkatsizlik, pervasızlık, asabiyet, dalgınlık, önemsemezlik ve

ihmal gibi kişisel kusurlar kazaların ikinci temel sebebidir. Bu

kusurlar zayıflığın kişisel boyutu olup, şahsın yanlış ya da gereksiz

hareket yapmasına neden olur.

İnsanları bu kusurları eğitim ve disiplinle kısmen önlenirse de iş

güvenliği bilimi kişisel kusurların psiko-sosyal ve çevresel etkiler

nedeni ile de ne zaman ortaya çıkacağı bilinmeyeceği için bu konu

ile uğraşmaz ve insanı kusurlu bir varlık olarak kabul eder.

3. Tehlikeli Hareket-Tehlikeli Durum :

İnsanın şahsi kusurlarının bir kazaya sebep olması için TEHLİKELİ

ŞEKİLDE HAREKET etmesi gerekir. Ancak yalnız başına tehlikeli

harekette bir kazaya sebep olmaz. Kazanın meydana gelmesi için birde

TEHLİKELİ DURUM’un bulunması şarttır.Kaza ancak bu iki hususun

aynı anda üst üste gelmesi hallerinde oluşur.

Kaza zincirindeki beş faktörden en önemlisi üçüncü faktör olan tehlikeli

durum ve davranışlardır. Tehlikeli hareketlerin giderilmesi ile diğer

faktörlerin etkisi ortadan kalkmakta ve böylelikle kaza ve zarar oluşmadan

önlenmektedir. Faktörlerden birinin giderilmesi ile tüm faktörlerin

tetiklenmesi (domino etkisi) önlenmektedir.

4. Kaza Olayı :

Yukarıda belirtilen üç unsurun arka arkaya gelmesi de önceden

planlanmayan ve bilinmeyen, zarar vermesi muhtemel bir olayın meydana

gelmesi için kafi değildir. Bir de kazanın bütün unsurları ile gerçekleşmesi,

yaralanma yada zararın meydana gelmesi için KAZA OLAYINA ihtiyaç

vardır. Bu da kaza zincirinin dördüncü halkasını teşkil eder.

5. Yaralanma (Zarar Veya Hasar) :

Bir kazanın kaza tanımındaki durumuna gelmesi için YARALANMA

(ZARAR VEYA HASAR) safhasının da bulunması gereklidir. Bu husus

kaza zincirinin son halkasıdır.

Bir işletmede, fabrikada, iş kolunda yürütülecek iş güvenliği

çalışmalarında ve her türlü iş güvenliği problemlerinin

çözümünde göz önünde tutulması ve dikkate alınması gereken

ON temel kural vardır. Bu 10 kurala iş güvenliği temel prensipleri

diyoruz. Bu prensipler bilimsel bir çalışma çerçevesinde

yürütüldüğü takdirde istenilen sonuçlar elde edilebilir.

09.07.2018

5

Bu prensipler şunlardır:

1-Tehlikeli Hareket ve Tehlikeli Durumların Önlenmesi :

İş güvenliği bilimi, kazaların önlenmesi çalışmasında kaza zincirinin

3.halkası olan TEHLİKELİ HAREKET VE TEHLİKELİ DURUM’u asli

faaliyet alanı olarak benimser.

Kaza zincirinin 3.halkası olan tehlikeli hareket ve tehlikeli durum

zincirin en zayıf halkasıdır. Çünkü 1 ve 2. halkalar insan ile ilgili

hususlardır ve iş güvenliği bilimi insan ile uğraşmanın etkili sonuçları

olmayacağını kabul eder. Bu nedenle iş güvenliği sorumlularının ilk

yapacağı iş TEHLİKELİ HAREKET VE TEHLİKELİ DURUMLARI tespit

ederek bunları ortadan kaldırmaya çalışmalıdırlar.

2- İş kazalarının % 88’i tehlikeli hareketlerden, %10’u tehlikeli durumlardan,

%2’si kaçınılmaz ve sebebi bilinmeyen) hareketlerden kaynaklanmaktadır.

Bu prensip iş güvenliği sorumlularını

özellikle tehlikeli hareketler üzerinde

yoğunlaşmalarının gerektiğini açıkça

göstermektedir

Tehlikeli Hareketler

Emniyetsiz çalışma,

Gereksiz hızlı çalışma,

Emniyet donanımı kullanılmaz duruma sokma,

Alet ve makineleri tehlikeli şekilde kullanma,

Emniyetsiz yükleme,

Emniyetsiz vaziyet alma,

Tehlikeli yerlerde çalışma,

Şaşırma, kızgınlık, üzgünlük, telaş, şakalaşma vb.

Kişisel koruyucuları kullanmamak

Tehlikeli Durumlar

Uygun olmayan koruyucular,

Koruyucusuz çalışma,

Kusurlu alet, makine, teçhizat kullanma,

Emniyetsiz yapılmış alet ve makineler,

Yetersiz-bakımsız bina, alet ve makineler,

Yetersiz ya da fazla aydınlatma,

Yetersiz havalandırma

Emniyetsiz yöntem ve şartlar

09.07.2018

6

3- Kaza sonucu meydana gelebilecek zararın büyüklüğü kestirilemez, bu

tamamen tesadüflere bağlıdır.

Burada; yapılan çalışmalar ile kazayı hafif atlatmak değil, kazayı meydana

getiren sebeplerin ortadan kaldırılmasının doğru olacağına işaret

edilmektedir. Yapılan istatistikler, kazaların % 50’sinin kolayca

önlenebileceğini, % 48’inin ancak etüd ve metotlu bir çalışma ile

önlenebileceğini, % 2’sinin de önlenmesinin mümkün olamayacağını

göstermiştir.

4- Ağır yaralanma yada ölümle neticelenen her kazanın temelinde 29

yaralanma ve 300 ramak kala olayı vardır (1-29-300 oranı)

Bu prensipten özellikle “kazaya ramak kaldı” olaylarının nedenlerinin çok

iyi incelenerek sebeplerinin ortadan kaldırılması gerektiği anlaşılmaktadır.

Yaralanma

Ramak kala

Can kaybı

5- Tehlikeli hareketlerin nedenleri:

işçinin bünyeden ve yaradılışından gelen şahsi kusurları (dikkatsizlik,

laubalilik, umursamazlık)

Bilgi ve ustalık yetersizliği

Fiziki yetersizlik

Uygunsuz mekanik koşullar ve fiziki çevre

Görüldüğü gibi insan önce güvensiz koşulları oluşturmakta, sonra bu

koşullar nedeniyle kaza yapmakta veya meslek hastalığına uğramaktadır.

Yine tehlikeli hareketlerin nedenlerinin bir tasnifi yapılarak kaza

incelemelerinde kusur oranlarının belirlenmesindeki kriterleri ortaya

koymaktır.

6- Kazalardan korunma metodu

A- Mühendislik ve revizyon

- Tehlikeli durumların bilinmesi

- Tehlikeli durumların analizi

- Tedbirlerin alınması

- Tedbirlerin uygulanması

- Gerekli kontrollerin sağlanması

09.07.2018

7

İş sağlığı ve iş güvenliğine yeni yaklaşımlar sonucu mevzuatımıza giren

risk değerlendirmesi kapsamında bu başlıkları şu şekilde sıralayabiliriz.

- Tehlikelerin tanımlanması,

- Tehlikelerden kaynaklanan risklerin değerlendirilmesi,

- Riskleri önlemek veya azaltmak için kontrol tedbirlerinin

belirlenmesi

- Kontrol tedbirlerinin uygulanması

- Kontrol tedbirlerinin sürekli olarak izlenmesi

B- İkna ve Teşvik

- Eğitim ve öğretim çalışmaları

- Çeşitli yarışmaların düzenlenmesi

- Uyarı levhaları ve afişler

- Propaganda

- Ödüllendirme / Özendirme

C- Ergonomiden yararlanma

Yapılacak işe uygun işçi temini ve çalışanları biyolojik özellikleri ile kabiliyetlerine

göre makine, tesis ve aletleri geliştirmek şeklinde ergonomi biliminin gerekleri

yerine getirilmelidir.

D- Disiplin Kurulları

İş güvenliğinin sağlamada en çok başvuruşacak çözüm yolu disiplin tedbirlerine

başvurulmasıdır.

7. Kazalardan korunma yöntemleri ile üretim, maliyet, kalite kontrolü

metotları benzerlik ve paralellik arz eder.

İş güvenliğini sağlama metotları ile verimlilik ve kalite çalışmalarında

kullanılan yöntemler arasında tam bir paralellik vardır. Bu yaklaşım

özellikle yönetim sistemleri arasında oluşturulan benzerlikte de çok açık bir

şekilde ortaya konulmuştur.

8. İş güvenliği ile ilgili çalışmalara, konulacak kurallara ve alınacak

tedbirlere üst düzey yöneticiler katılmalı ve sorumluluğa ortak olmalıdırlar.

İş güvenliği çalışmaları, sadece işyerinde bu amaçla görevlendirilen

personelin gayret ve çabaları ile sınırlı olmamalıdır. Özellikle üst düzey

yöneticilerin iş sağlığı ve güvenliği çalışmalarına ilgi duymaları ve destek

olmaları, diğer çalışanların iş sağlığı ve güvenliği çalışmalarına pozitif

katkısını artıracağı gibi, üst düzey yöneticilerin kendi koydukları kurallara

örnek teşkil edecek şekilde uymaları da teşvik edici bir neden olacaktır.

09.07.2018

8

9. Formen, ustabaşı ve benzeri ilk kademe yöneticiler kazalardan

korunmada en önde gelen personeldir.

Bu prensipte; işyerinde işçiye en yakın ilk kontrol elemanının iş güvenliğini

sağlama çalışmalarında ki önemi ile eğitim, ikna, teşvik ve disiplin

çalışmalarının hangi seviyede yoğunlaştırılması gerektiğine işaret

edilmektedir.

10. İş güvenliği çalışmalarına yön veren insani duyguların yanında, iş

güvenliğinin sağlanmasında itici rol oynayan iki mali faktör vardır.

A- Güvenli bir işletmede üretim artıp maliyet düşecektir.

B- Kazalarda meydana gelen zarar yapılan ödemelerin yaklaşık beş katı

olacaktır.

GÜVENLİK KÜLTÜRÜ

1986 yılında gerçekleşen ve çok vahim sonuçlar ortaya çıkaran Çernobil

faciasının kaza inceleme raporunda, “yetersiz güvenlik kültürü” ibaresinin

yer alması akademik çevreleri ve konunun uzmanlarını bu alanda çalışmalar

yapmaya yöneltmiş ve ortaya konan bulgularla iş kazalarını daha da düşük

oranlara indirmenin tek yolunun işyerlerinde uygun ve yeterli düzeyde

güvenlik kültürü oluşturulması olduğu tüm akademik çevrelerde kabul

görmüştür.

Güvenlik kültürünün tanımı, literatürde çok farklı şekillerde dile

getirilmektedir. Bu tanımlar incelendiğinde, ortaklık, önleme, korunma,

maruziyet, değişim, algılama, inanç, değer, tutum vb. kavramların tüm

tanımlarda ortak olduğu görülmektedir. Bu kavramlardan yola çıkarak,

işyerindeki güvenlik kültürünü,

işyerinin her kademesinde görev yapan personelin, iş sağlığı ve güvenliği ile

ilgili maruziyet, önleme, korunma gibi konularda sahip olduğu veya

geliştirdiği ortak davranış, alışkanlık, inanç, görüş ve paylaşımlar bütününün

ifadesi şeklinde tanımlamak mümkündür.

Önerilen tanımdan da anlaşılacağı üzere, güvenlik kültürü bütün

işletmeyi kapsamakta ve işletmenin her bireyi tarafından farklı seviyelerde

olsa bile algılanmaktadır. Bu algının kabul edilebilir düzeye

yükseltilebilmesi için her kademedeki çalışanların güvenlik kültürünün

birbirine yakınlaştırılması iş kazalarının önlenmesinde önemli bir unsur

olacaktır.

09.07.2018

9

Güvenlik kültürünün her bireyde oluşmasına yönelik çalışmalar,

öncelikle aile içi eğitimle başlamalı, devamında eğitim-öğretim hayatı

boyunca desteklenmeli ve bireyin çalışma hayatına dahil olması ile

işverenlerce verilecek eğitimlerle en üst seviyeye taşınmalıdır. Bu

amaçla; ülkemizde güvenlik kültürüne sahip bireylerin yetişmesi

konusunda aile ile birlikte eğitim sistemine de büyük sorumluluklar

düşmektedir. Gerek ilk ve orta öğretim, gerek yüksek öğretim ve

gerekse mesleki eğitim süreçlerinde, bireylerde güvenlik kültürü

oluşmasına algılamasına yönelik programlar uygulanmalıdır.

Son yıllarda, dünyada ve ülkemizde güvenlik kültürü konusunda yapılan

çalışmalar ve konunun çalışma yaşamının birçok alanında gündeme

getirilmesi, ilerleyen zamanlarda güvenlik kültürünün hem toplum ve hem

de çalışma yaşamına yeterli oranda entegre olacağı konusunda umut

verici gelişmeler olarak değerlendirilebilir. Bu entegrasyonun sağlanması,

yalnızca iş kazaları ve meslek hastalıklarını değil, trafik kazaları ve ev

hayatında yaşanan kazaları da bir hayli azaltacaktır.

İş kazaları, çoğunlukla risk unsuru taşıyan çalışma koşullarının birtakım

psiko-sosyal faktörler nedeniyle, çalışanlar tarafından yeterince

algılanamamasından kaynaklanmaktadır. Örgütlenmedeki yetersizlikler,

etkin olmayan iletişim ve eğitim eksikliği çalışanların güvensiz

davranışlarda bulunmalarına yol açarken, mesleki ve günlük yaşamdan

kaynaklanan sorunların ortaya çıkardığı psikolojik gerilim de kaza riskini

artırmaktadır. Karmaşık bir yapıya sahip olan iş kazalarının meydana

gelmesinde pek çok faktörün etkisi bulunmakla birlikte, yaygın kanaat iş

kazalarının önemli bir bölümünün insan hatasına bağlı olduğudur. Bundan

dolayı, iş sağlığı ve güvenliğinin beşeri unsuru üzerinde giderek daha fazla

durulmaya başlanmıştır.

İş kazalarına esasen güvenli olmayan davranışların yol açtığından

hareketle kazalarla ilgili insani ve mali yükümlülükler azaltılmak

istendiğinde, güvenli olmayan davranışlara odaklanılması insancıl olduğu

kadar, iktisadi bir yaklaşımı da gerektirmektedir. Pek çok işletme, güvenlik

düzeyini yükseltmek amacıyla çaba sarf etmekte, zaman ve para

harcamaktadır. Sarf edilen çaba, temelde işletmede iş güvenliği yönetimi

sistemini kurmaya ve iş güvenliği kültürünü oluşturmaya yöneliktir.

İşletmede iş güvenliği yönetim sisteminin tesisi, kaynakların korunmasına

katkı sağlayacağı gibi, daha yüksek verimlilik ve kaliteyi de beraberinde

getirecektir.

09.07.2018

10

Bir süreç olarak iş güvenliği kültürü, yaygın kullanımıyla

güvenlik kültürü, işletmedeki tehlikelere işçilerin maruz kalmasını

engellemeye yönelik olarak örgüte ait normlar, inançlar, roller,

tutumlar ve uygulamaları ifade etmektedir. Güvenlik kültürü,

işçilerin tutumları ve davranışları üzerine odaklanarak güvenli

davranışı motive etmekte ve işçilerin çalıştıkları işletmelerdeki

risklerin farkında olmalarını sağlamayı, tehlikelerin sürekli olarak

gözetimini mümkün kılan bir norm geliştirmeyi amaçlamaktadır.

Bir örgütün güvenlik kültürü; birey ve grup değerlerinin, tutumlarının,

algılamalarının, yeterliliklerinin ve bağlılığı belirleyen davranış kuralları ile

örgütün sağlık ve güvenlik yönetimi biçim ve becerisinin ürünü olarak

değerlendirilmektedir. Bu kültür işletmede mevcut olduğunda, iş güvenliği

ile ilgili olumsuz ya da zararlı davranışlar en aza indirgenebilecek, iş

kazası, yaralanma ve ölüm vakalarında da azalma gerçekleşebilecektir.

Bütün bunlarla birlikte, güvenlik kültürünün örgütün; kalite, güvenilirlik,

rekabet edebilirlik, verimlilik ve işletmenin karlılığı üzerinde de olumlu

etkileri bulunmaktadır.

Güvenlik kültürünün çalışanlar tarafından işyerlerinde yeterli düzeyde

algılanmasının ilk basamağı, birçok yönetim sisteminde görüldüğü gibi, üst

yönetimim taahhüdü olarak adlandırılan kısımdır. İşveren veya vekilleri

tarafından işletmede güvenlik kültürü oluşturulmasına yönelik yatırımlar

yapılması, gerekli eğitimlerin çalışanlara aldırılması, kişisel koruyucu

donanımların hazır tutulması, işletme içerisinde ve çalışanlarla beraber iş

sağlığı ve güvenliği ile ilgili konuların değerlendirilmesi, gerekli prosedür ve

talimatların hazırlanması ve en önemlisi de güvenliği üretimden ve işten

önde tutulması, üst yönetimin taahhüdü basamağının gereklilikleridir.

İşletmede güvenlik kültürü oluşturmanın ve yerleştirmenin ikinci adımı,

orta yönetim olarak nitelendirilen baş mühendis, mühendis, şef, usta ve

eğitici gibi çalışanların, verdikleri talimatlarda iş sağlığı ve güvenliği

gerekliliklerini gözetmesi ve çalışanların yaptıkları işlere nezaret ederken iş

sağlığı ve güvenliği gerekliliklerine uygun şekilde davranmalarını

gözetmeleridir.

09.07.2018

11

Güvenlik kültürü oluşturmanın üçüncü basamağı, işyerinde yazılı bir iş

sağlığı ve güvenliği sistemi kurulmuş olması gerekliliğidir. Bu sistemin temel

unsurları olarak, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda

bilgilendirilmesi, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili kurul ve heyetlerde alınan

kararlardan tüm çalışanların haberdar edilmesi ve söz konusu kurul ve

heyetlere çalışanların katılımının sağlanması, işyerinde meydana gelen,

meydana gelmesi muhtemel olan veya kıl payı atlatılan kazaların veya sağlık ve

güvenlikle ilgili diğer olumsuz durumların raporlanması ve bu raporlar

doğrultusunda yapılan çalışmalar ve düzeltici faaliyetler hakkında çalışanlara

bilgi verilmesi sayılabilir. Bunlara ek olarak, çalışanları iş sağlığı ve güvenliği ile

ilgili konularda ödüllendirme hususu da bu basamağın unsurları arasında yer

almaktadır.

İşyerlerinde güvenlik kültürü oluşturmanın son basamağı da yazılı

olmayan bir iş sağlığı ve güvenliği sistemi oluşturulmasıdır. Bu aşama, iş

kazası ve meslek hastalığı oluşmasına neden olacak şekilde davranan

çalışanların belirlenerek onlara yönelik özel çalışmalar yapılması, usta-

çırak ilişkisi olan yerlerde ustaların iş sağlığı ve güvenliği gereklerini

çıraklara aktarmasının teşvik edilmesi ve bu gerekliliklere uygun davranış

sergileyen çalışanlara iş sağlığı ve güvenliği konusunda yetki verilerek

diğer çalışanları uyarması ve onlara örnek olacak doğru davranışları

sergilemelerinin sağlanması gibi unsurları içermektedir.

İşletmelerde, uygun ve yeterli düzeyde güvenlik kültürü bilincinin

oluşturulmasının iş kazalarını yüzde elli oranında azaltması gereğinden

hareketle, yetişmiş eleman kaybı yanında işletmelerin verimlilik, tazminatlar,

iş gecikmesi, işgünü ve işgücü kaybı gibi maddi; can kaybı, uzuv kaybı, aile

hayatı ile ilgili problemler, çalışma barışı ve imaj bozulması gibi manevi

kayıpların önlenmesi sayesinde getireceği tasarrufun KOBİ’ler açısından ne

derece önemli olacağı hususu kolaylıkla tahmin edilebilecektir.

Neden İş Güvenliği ?

Küresel ekonomideki değişiklikler her yerde artan ekonomik güvensizlik

ve eşitsizlikle sonuçlanmıştır. Bu eğilim, dünyanın pek çok yerinde işçi ve işçi

topluluklarının seslerini daha az duyurabilmelerine ve çalışma koşullarının

bozulmasına neden olmuştur.

ILO’nun sosyal ve ekonomik güvenliği artırma stratejisi, güvenliğin 7

temel boyutuna odaklanmaktadır.

09.07.2018

12

İş Güvenliğinin 7 Temel Boyutu

1. İş piyasası güvencesi

2. İstihdam güvencesi

3. İş güvencesi

4. Beceri geliştirme güvencesi

5. Çalışma güvenliği

6. Temsil güvencesi

7. Gelir güvencesi

İş Güvenliğinin 7 Temel Boyutu

1. İş piyasası güvencesi: Devlet güvencesinde, tam istihdam yoluyla uygun

istihdam olanakları.

2. İstihdam güvencesi: Keyfi işten çıkarmaya karşı koruma, işe alma ve işten

çıkarma ile ilgili düzenlemeler, mali yükün işverence karşılanması.

3. İş güvencesi: Kişinin mesleğinin, beceri alanının veya kariyerinin

korunması, beceri alanı dışında ya da beceride eriştiği yetkinlik düzeyi

altında çalıştırmaya ve kısıtlayıcı iş uygulamalarına karşı koruma ve iş

deneyiminin korunması, esnaf birliklerine karşı hoşgörü.

4. Beceri geliştirme güvencesi: Çıraklık ve iş eğitimi yoluyla, yaygın beceri

kazanma ve sürdürme olanağı.

5. Çalışma güvenliği: Tüm işçiler için işyerinde sağlık ve güvenlik

düzenlemeleri, çalışma saatlerinin sınırlandırılması, uygun olmayan

saatlerde çalışma ve gece işinin kısıtlanması yoluyla kaza ve hastalıklardan

korunma.

6. Temsil güvencesi: Devletin işleyişine ekonomik ve politik olarak katılmış,

grev hakkı da olan bağımsız sendikalar, işveren örgütleri ile iş piyasasında

ortak sesin varlığının korunması.

7. Gelir güvencesi: Asgari ücret, ücret ayarlamaları, kapsamlı sosyal

güvence, vergilerin gelire göre ayarlanması ile gelirin korunması.

GÜVENLİK

Risklerin, tanımlanmış bir zamanaralığı süresince, kabul edilebilir düzeyiçinde kalma yeteneğini ifade eder.

09.07.2018

13

İş Sağlığı ve Güvenliği

İşin yapılması sırasında çeşitlinedenlerden kaynaklanan sağlığa vegüvenliğe zarar verebilecek koşullarınönlenmesi ve bu koşulların oluşturacağıolumsuz etkilerden çalışanların korunmasıamacı ile yapılan sistemli ve bilimselçalışmalardır.

İş Sağlığı ve Güvenliğinin Asli-Tali Amacı

İSG faaliyetlerinin asli amacı çalışanların sağlık vegüvenliklerini korumaktır.

Bu faaliyetlerin tali amacı ise çalışanların işyerinin veüretimin korunmasıdır.

İş Güvenliğinin Kapsamı

İşle ilgili hastalık ve sakatlıklardan korunma,Her türlü ayrımcılığa karşı koruma,Şiddet, taciz, stress, uygun olmayan çalışma saatlerinekarşı koruma, çalışma saatlerinin, gece işinin, çalışmayaşının sınırlandırılması,Tazminat, emeklilik güvencesi, analık koruması, işedevamsızlık koruması, uzun süreli bakım, tatil, mantıklı işplanlaması,Devlet yaptırımı ve teftiş yoluyla koruma,

Örgütlenme hakkı,Toplu pazarlık hakkı,Sağlık hizmetine ulaşma, eğitim, çocuk bakımı gibi sosyaldestek hakkı,Güvensiz işi reddetme hakkı,İSİG kurulları ve diğer temsil mekanizmaları yoluyla katılımhakkı,İşle ilgili olası tehlikeleri bilme hakkı,“işyerindeki yanlış yapılan işleri bildiren kişiler” içinkorunma hakkı. İş güvenliği kapsamındadır.

09.07.2018

14

Güvenliği sağlamanın üç ana kuralı vardır.

1. Güvenliği ve sağlığı tehdit eden durumların ortadankaldırılması, (Önlem alma, proaktif yaklaşım)

2. Güvenliği ve sağlığı tehdit eden gelişmelerin zamanındatespiti,

3. Önlenemeyen durumların kötü sonuçlarının en azaindirgenmesi.

Kural 1: Sağlığı ve Güvenliği Tehdit Eden Durumların Ortadan

Kaldırılması :

Günümüzdeki yönetim anlayışının temel felsefesi; olayların önünde

olmak ve erken davranmaktır (proaktif). Olaylara sonradan tepki gösterme

(reaktif), artık kabul edilir bir davranış değildir. Birinci kuralın karşılığı,

genelde “önlem alma” olarak anılır. Önlem almanın tanımı şudur: Kötü

veya yanlış bir şeyi ortadan kaldırmak veya engel olmak amacıyla hazırlık

yapmak ve bu amacı gerçekleştirmek için birtakım çarelere başvurmak.

Görüldüğü gibi, “ortadan kaldırmak” birinci önceliklidir, engel olma daha

sonra ele alınmalıdır. İş güvenliği mevzuatında sözü edilen önlem almaya

da aynı anlayışla yaklaşılmalıdır.

Önlem almanın üç ana gereği vardır:

1-Bu konuda duyarlı olmak

2-Yapılmakta olan işin tehlike arz edebilen noktalarını görebilmek

3-Gerekli önlemleri alabilecek bilgi ve deneyime sahip olmak

Yukarıdaki gereklerden ilki topluma olan borçtur. Hiç kimsenin, bilinçli

olarak bu borca sırt çevirmesi düşünülemez. Nitekim, kişilerin bu yolda

gereken duyarlılık ve özeni göstermemiş olmasının yerine göre kamu

davası olabilmesi, sözü edilen anlayışın gereğidir. Yasal yaptırımların yanı

sıra, iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanmasının topluma yönelik bir borç

sayılması anlayışının ürünü olarak OHSAS 18001 oluşturulmuş ve paralel

bir standart TSE tarafından da kabul edilmiştir.

Kural 2-Sağlığı ve Güvenliği Tehdit Eden Gelişmelerin Zamanında

Saptanması :

Tehlike olasılığı çok çok düşük düzeye indirilemiyorsa, tehlikeli

durumların ve gelişmelerin izlenmesi, kazaların önlenmesi açısından büyük

önem kazanır. Şöyle ki; doğal gaz boru şebekesinde gaz sızıntısı

olmaması esastır. (Ortadan kaldırma) Gevşeme, biçim değişikliği veya

dikkatsizlik gibi nedenlerle gaz sızıntısı olabilir. Gazın içine özel koku

katılması, tehlikeli gelişmenin zamanında farkına varılmasını sağlar.

09.07.2018

15

Sağlığı ve güvenliği tehdit eden gelişmelerin en yakın izleyicisi, işin

başında olanlardır. Çalışanların kendi kendilerini denetleyebilmeleri en

ideal olanıdır. Gösterilen çabalara çalışanların katılımcı olmasını

sağlamak, yeni mevzuatın temel gerekleri arasındadır.

Kişilerin kendi kendilerini denetleyebilmeleri ve katılımcı olmaları,

işçilere yapmakta oldukları işlerinde uymaları gerekli sağlık ve güvenlik

tedbirlerini öğretmek ve iş değiştirecek işçilere yenisinin gerektirdiği

bilgileri vermekle olasıdır.

Kural 3-Önlenemeyen Durumların Kötü Sonuçlarının En Aza İndirgenmesi :

Ele alınmış kurallar önem sırasına göre olduğundan, üçüncü kural diğer iki

kuraldan sonra gelir ve onların yerini alamaz. En yakın örnek olarak, kişisel

koruyucu donanım verilebilir. Örneğin, çalışanların ayaklarını yaralayacak cisimlerin

düşmemesi veya düşürülmemesi 1. kuraldır. (uygun biçimde tutma, uygun taşıma

araçlarının kullanılması, cismin kayması veya dengesini yitirmesi gibi durumların

önlenmesi gibi) Dengesiz veya yanlış bir biçimde tutma gibi nedenlerle bir cismin

taşınması sırasında düşürülmesi söz konusu ise, taşıyanlara müdahale edilmesi,

düşme tehlikesi olan cisimlerin kontrol edilmesi vb. 2. kuraldır. 3. kural kapsamında

olan özel takviyeli ayakkabılar ise gerçek anlamda bir önlem olmayıp, kazanın

neden olabileceği kötü sonucun en aza indirilmesine yöneliktir.

Benzer durum, meslek hastalıkları açısından da söz konusudur. Temel

yaklaşım, hastalığa yol açan nedenlerin ortadan kaldırılmasıdır. Bunun

sağlanamaması durumunda, tehlikeli işlerde çalışanların uygun aralıklarla

sağlık kontrolünden geçirilmesi, yani 2. kuralın uygulanmasıdır. Hastalık

belirtisi görüldüğünde gereken tıbbi müdahalenin yapılması ve tedavi ise

kötü sonucun en aza indirilmesine yöneliktir.

Yukarıda verilen örnekler, önlemenin hem manevi ve hem de maddi

yönden en karlı yaklaşım olduğunu göstermektedir. Önleme stratejisinden

uzaklaşıldıkça kötü sonuçların bedelinin ağırlaşacağı, asla gözden

kaçırılmamalıdır.

Kuralların Uygulanması

Güvenliğe ilişkin kuralların uygulamada hayatageçirilmesi için kullanılan yöntemler dört ana grup altındatoplanabilir.

1. Tehlikeli Durumların Ortadan Kaldırılması,2. İşçilerin Tehlikeye Karşı Korunması,3. İşçilerin Eğitimi ve Yetiştirilmesi,4. Uyarı.

09.07.2018

16

1-Tehlikeli Durumların Ortadan Kaldırılması :

Uygulamada, üzerinde en başta durulması gereken nokta tehlikeli

durumların ortadan kaldırılmasıdır. Kişilerin güvenliği rastlantıya bırakılamaz

ve tehlikeli durumların ortadan kaldırılması işverenin temel yükümlülükleri

arasındadır.

Örneğin, dengesini kaybederek düşebilecek kişilerin uygun iskele ve

platformlar üzerinde çalıştırılması, bu tehlikenin ortadan kaldırılmasıdır.

Belirli bir işlemde kullanılan kimyasal maddenin yerine zararsız olanının

kullanılması da aynı bağlamdadır.

2-İşçilerin Tehlikeye Karşı Korunması :

Hiçbir işte tehlike yüzde yüz ortadan kaldırılamaz. Bazı makinelerin,

kullanılan maddelerin, iş yapılan ortamın veya yapılan işin tehlike arz etmesi

kaçınılmazdır. Tehlikelerin tümü ile ortadan kaldırılmasının önünde teknolojik

nedenler ve uygulama zorlukları gibi engeller var ise, kişi ile tehlike arasında

bir kalkan oluşturulması hedeflenir. Örneğin, elektrik ark kaynağı işleminin

irz ettiği fiziksel, ısıl, kimyasal ve/veya elektriksel tehlikeler vardır. Kaynak

sırasında ısının ortaya çıkması, parlak ışığın ve kaynak gazlarının oluşması

önlenemez. Elin yanmasına karşı eldiven verilmesi, gözlerin parlak ışığa

karşı koyu camlı gözlükle veya maske ile korunması, zararlı gazların hemen

atılmasını sağlayan havalandırma düzeni gibi önlemler, sözü edilen kalkana

örneklerdir.

Kalkan görevini yerine getiren unsurların karşılığı olarak kullanılan genel

terimler, koruyucu donanım ve korunma araçlarıdır. Koruyucu kavramı,

yalnızca mekanik işlemler ve düzenler ile sınırlı değildir. Kazılmış bir

çukurun çevresine çekilen korkuluk, yüksek gerilime karşı kullanılan

yalıtkan madde de aynı bağlamdadır. Koruyucu, tehlike ile kişi arasında bir

kalkan oluşturduğundan, kalkanın olmaması, kullanılmaması veya

kullanılmaz duruma getirilmesi, işi yapan kişinin doğrudan tehlikeye

atılması demektir. Kişisel korunma araçları ve makine koruyucuları buna

göre algılanmalıdır.

3-İşçilerin Eğitimi ve Yetiştirilmesi :

Tehlikeler büyük çapta ortadan kaldırılabilse ve koruyucular ve

korunma araçları etkili olsa bile, bilgilendirme ve eğitim yolu ile kişilerin

tehlikelere karşı uyanık olmaları sağlanmalıdır.

İşçilerin kişisel korunma araçlarını kullanmayı bir alışkanlık durumuna

getirmeleri, tümü ile bir eğitim ve yönetim sorunudur. Örneğin, çift el

kumanda ile çalışılan bir presten parçanın maşa veya uygun bir aletle

alınması temel beklenti olmakla birlikte, işçilere bu alışkanlık, eğitim ve

ısrarlı denetimle kazandırılır.

09.07.2018

17

Bilgilendirme ve eğitim, güvenliği tehdit eden durumların ve gelişmelerin

zamanında fark edilmesi açısından çok önemlidir. İyi bilgilendirme ve eğitim,

tehlikenin daha baştan fark edilmesini ve kişisel güvenliğe özen

gösterilmesini sağlar. Bilgilendirme ve eğitim, aynı zamanda hem

beklenmedik durumlardaki davranışın ölçülü olması, hem de kötü sonuçların

asgariye indirilmesi açısından da önemlidir.

4-Uyarı :

Birçok durumda, istenilen düzeyde eğitim verilemeyebilir. Uyarılar, bir

anlamda görünmez koruyuculardır. Bu durumda, uyarılar, bir önleme

biçimi olarak önem kazanır. Ancak, uyarı uygulaması, bilgilendirme ve

eğitimden kopuk olduğunda veya kendi başına yeterli değildir. Çünkü

amaç, bir tehlikenin varlığını kişilerin bilinçli biçimde algılamasını ve

tehlikelerden korunmalarını sağlamaktır. Uyarıların bu bağlamdaki işlevi,

bilgilendirme ve eğitimin etkenliğini artırmasıdır. Gözden kaçırılmaması

gereken nokta şudur: Uyarılar, iş yerindeki kazaları önlemede temel araç

değildir.

Gelişmekte Olan Ülkelerde İş Sağlığı ve Güvenliği Kültürü

09.07.2018

18

09.07.2018

19

09.07.2018

20

İş Sağlığı ve Güvenliği Kültürüİşyerinde, işletmedeki tehlikelere işçilerin maruz kalmasınıönlemeye yönelik olarak ;

Örgüte ait normlar, İnançlar, Roller, Tutumlar ve Uygulamalar

bulunması gerekir.

İşyerinde; üst yönetim iş güvenliği bağlamında

İSG için gerekli yatırımlar,Politika – Prosedür belirleme,OrganizasyonEğitim,

gerçekleştirmesi gerekir.

İşyerinde; Orta yönetim (Başmühendis, mühendis,şef, usta, eğitici)iş güvenliği bağlamında

Talimat,Gözetim,İşlere nezaret

adımlarını uygulanması gerekir.

İŞ GÜVENLİĞİ KÜLTÜRÜNÜN GELİŞTİRİLMESİNDE GÖREV ALAN KURUMLAR Devlet, İşveren, Çalışanlar / Sendikalar, Üniversiteler,Meslek örgütleri

09.07.2018

21

Devletin Rolü

Daha çok gözlemci, aydınlatıcı, teşvik edici vearabuluculuk yapmak, gerekli koşul ve standartlarımevzuatla düzenlemek, denetimi sağlamak ve devletpolitikası olarak benimsenmesini sağlamaktır.

Kayıt-dışı istihdamın önlenmesi, çocuk işçiliğinin yokedilmesi,

Devletin Rolü

Cinsiyet ayrımcılığının yok edilmesi, sosyal güvenliğindesteklenmesi,

Gelir dağılımı adaletsizliğinin azaltılması, yaşanabilirbir asgari ücretin saptanması

İşyerinde çalışan işçi sayısına bakılmaksızın, herçalışanın İSG hizmetlerinden yararlanmasınınsağlanması,

Devletin Rolü

Kamu sağlık hizmetlerinin düzenlenmesi, güvenilir birkayıt sistemi kurulması,

Hekim iş müfettişi istihdamı, iş kazalarının “Bilimsel”analizi,

İşçi Sağlığı Enstitülerinin kurulması/yaygınlaştırılması,yasalarda çalışanların korunması,

Devletin Rolü

Toplumda, güvenlik kültürü bilincini oluşturmak veyaygınlaştırmak,

İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili paydaşlar (işverençalışanlar vd.) arasında sosyal diyaloğu sağlamak,

İş sağlığı ve güvenliği konusunda, araştırmaları teşviketmek,

09.07.2018

22

Devletin Rolü

İş sağlığı ve güvenliği sistemi ile ilgili toplumda veişletmelerde eğitim ve danışmanlık hizmetleri vermek.Eğitim konusunda Milli Eğitim Bakanlığı veÜniversiteler ile işbirliği yapmak,

İş sağlığı ve güvenliği konusunda iş sağlığı hizmetleriile ilgili sağlık ve güvenlik alt yapısını iyileştirmektir.

İşverenlerin Rolü

Üretim süreçlerinde, önce verimlilik yerine, önce insanyaklaşımının benimsetilmesi,

Risk değerlendirmesi ve risk yönetimi yaklaşımınınbenimsetilmesi,

Veri akışının sağlanması, İş kazalarının “Bilimsel” analizi,

İşverenlerin rolü:

İşyerinde çalışan işçi sayısına bakılmaksızın, herçalışanın İşçi Sağlığı ve Güvenliği hizmetlerindenyararlanmasının sağlanması,

İşyeri sağlık ve güvenlik birimlerinin desteklenmesi, İlk ve acil yardım hizmetlerinin organizasyonu, Çalışanların eğitimi,

İşverenlerin rolü:

İşçilerin kişisel koruyucu donanımları uygun şekildekullanmaları için her türlü önlemin alınması, teknikgelişimlere uyum sağlanması, toplu ve kişisel korunmaönlemlerine öncelik verilmesi, işçilere uyguntalimatların verilmesi, işçilerin bilgilendirilmesi vegörüşlerinin alınması işverenin sorumluluğudur.

09.07.2018

23

Çalışanlar/Sendikaların rolü

Yasa ve yönetmeliklerde belirlenen, çalışanlarınsorumlulukları; “işveren tarafından alınan her türlütedbire riayet etmek ve talimatlara uymaktır” şeklindebelirtilmektedir.

Bu kapsamda çalışanların; makine, cihaz veekipmanları doğru şekilde kullanmaları,

Çalışanlar/Sendikaların rolü işyerinde iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili her türlü olumsuz

durumu işverene bildirmeleri, işveren, sağlık ve güvenlikişçi temsilcisi ve diğer çalışanlarla iş sağlığı ve güvenliğikonusunda işbirliği yapmaları ve güvensiz durumlardankaçınmaları, sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamınıntesisi için, işyerinde düzenlenecek iş sağlığı ve güvenliğieğitimlerine katılmaları,

Çalışanlar/Sendikaların rolü

İşyeri, iş kolu ve üretim süreci ile ilgili bilgi sahibi olunmasıRisk değerlendirmesi ve risk yönetimi süreçlerine katılım,İş kazalarının “Bilimsel” analiziİş güvenliğinin yaşamın önceliği biçimine getirilmesine

yönelik etkinliklerKişisel koruyucu ekipmanın kuralına uygun biçimde

kullanılması

Üniversitelerin rolü

İSG – Sosyal politikalara bilimsel katkı sağlamak,Güvenilir bir kayıt sistemi kurulmasına bilimsel altyapı

sağlamak, İş kazalarının “Bilimsel” analizi, İşçi sağlığı ve iş güvenliği alanında çalışacak insan

gücünün temel eğitimi,

09.07.2018

24

Üniversitelerin rolü İşçi sağlığı ve iş güvenliği alanında çalışacak insan

gücünün mezuniyet sonrası sürekli eğitimine katkı,

İSG ile ilgili araştırmalar, laboratuarlar ve İSG ile ilgiliakademik ortamın oluşturulmasıdır.

Meslek Örgütlerinin rolü

İSG – Sosyal politikalara katkı İşçi sağlığı ve iş güvenliği alanında çalışacak insan

gücünün yetiştirilmesi ve istihdam edilmesisüreçlerine katkı, İşçi sağlığı ve iş güvenliği alanında çalışacak insan

gücünün mezuniyet sonrası sürekli eğitimininorganizasyonu İş kazalarının “Bilimsel” analizine katkı sağlamaktır.

İşyerinde Güvenlik Kültürünün Oluşturulması ve Devamlılığın Sağlanması

Üst yönetimin desteği Kurum anayasasının oluşturulması İşletme/kurum bazında verilerin sağlanması Risk Analizi Eğitim Denetim Gözden geçirme İSG’nin de performans kriterleri arasında yer alması ile

mümkün olacaktır.

İSG Eğitimi

İSG eğitimi konusunda çok kullanılan bir slogan eğitimyaygınlaştırılması konusunda önemli açılımlarsağlamaktadır.

Erken başlat, güvenli kal !!!

09.07.2018

25

Güvenlik kültürünün oluşturulabilmesi için;

Proaktif ve bilgiye dayanan İSG yaklaşımı,Çocukluk çağından başlayan hayat boyu eğitim,Duyarlılık ve bilinçlendirme eğitim kampanyaları,İlköğretim, orta öğretim ve üniversitelerde müfredatta İSGdersleri,İyi uygulama örnekleri ve deneyimlerin paylaşılması,İSG konusunda öğretmen ve öğrenciler arasındayarışmalar düzenlenmesi,

Güvenlik kültürünün oluşturulabilmesi için;

İstihdam ve eğitim sistemleri arasında yakın işbirliği,

Ulusal bir bilgi ağı oluşturulması,

KOBİ’lerde İSG için özel yöntemler geliştirilmesi,

İSG uygulamalarında sosyal partnerlerle işbirliği,

İş sağlığı ve güvenliği faaliyetlerinin hedefleri

İş sağlığı ve güvenliği bilincinin oluşturulması,İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili düzenlemeleri çağdaş birtemele oturtmak ve günümüz teknolojisine cevap verecekyeterliliğe ulaştırmak,Özellikle KOBİ’lere yönelik olarak iş sağlığı ve güvenliğialanında danışmanlık hizmeti verilmesi, eğitici, özendirici, yolgösterici faaliyetlerde bulunulması,

İş sağlığı ve güvenliği faaliyetlerinin hedefleri

İşyeri ortam ölçümlerinin, inceleme ve araştırmafaaliyetlerinin nicelik ve niteliklerinin artırılması,Uluslararası kuruluşlarla işbirliği ve ortak çalışmaalanlarının oluşturulması,İş kazaları ve meslek hastalıkları konusunda veri tabanıoluşturulması amacıyla gelişmiş bir kayıt bildirim sistemihazırlanması,

09.07.2018

26

İş sağlığı ve güvenliği faaliyetlerinin hedefleri

İş kazaları ve meslek hastalıkları vakalarının minimumdüzeye indirilmesi,

Yayın ve dokümantasyon çalışmalarının yeterli halegetirilmesidir.

ULUSAL İSG KONSEYİUlusal İş Sağlığı ve Güvenliğinde Öncelik ve Hedefler

I) Politik Hedefler:

AB normlarına uygun bir İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’ nunçıkarılması, (6331 sayılı İSGK 30.06.2012’de çıkarıldı)İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin düzenlemelerin bütünçalışanları kapsaması,İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin düzenlemelerin bütünişyerlerine yaygınlaştırılmasıİş sağlığı ve güvenliği hizmet birimlerinin etkin halegetirilmesi,

II) Uygulama Hedefleri:

İş kazaları sayısının % 20 azaltılması,

Ülkemizdeki meslek hastalıkları tanı sistemleriningeliştirilmesi,

Ülkemizde kamu eliyle yürütülen İSG teknik destekhizmetlerinin %20 artırılması.

İSG Kültürünün yerleştirilmesi, işyerinde çalışanlarınsağlık ve güvenliklerini sağlamak amacıyla, 1989’da AvrupaKonsey Direktifi (89/391/EEC) ile, tüm işverenlere riskdeğerlendirmesi yapma zorunluluğu getirtilmiştir.

09.07.2018

27

ILO 2003 yılı Global Strateji BelgesiILO tarafından hazırlanan 2003 yılı Global Strateji

Belgesinde, güvenlik kültürü kavramı şu şekildetanımlanmıştır.

Ulusal önleyici sağlık ve güvenlik kültürü, sağlıklı vegüvenlikli bir çalışma ortamına sahip olma hakkına herkesinsaygı gösterdiği; hak, sorumluluk ve ödevlerin önlemeprensibine öncelik verilerek açıkça tanımlandığı bir sistemiçerisinde; hükümet, işveren ve işçilerin sağlıklı ve güvenlibir çalışma ortamı oluşturulmasında aktif olarak yer aldıklarıbir anlayıştır.

Önleyici sağlık ve güvenlik kültürünün oluşturulmasıve sürdürülmesi, tehlike ve risk kavramları ile tehlike verisklerin nasıl önleneceği veya nasıl kontrol altınaalınacağıyla ilgili olarak toplumsal bilinç ve anlayış düzeyininyükseltilmesi için mevcut bütün vasıtaların kullanılması ilemümkündür.

AB 2002-2006 Strateji DokümanıGüvenlik Kültürü

Küçük yaşlardan itibaren İSG konusunda eğitim veduyarlılığın artırılması sağlanmalıdır.

Eğitim ve korunma kültürü, çalışma yaşamında kalite veverimliliğin sağlanması ve sürdürülmesinde en temelöğedir.

AB’de bütün gençler için, 2010 yılından önce bütün eğitimkurumlarında en az 8 saat İSG eğitimi sağlanmış olmalıdır.

İş Sağlığı ve Güvenliğinin Temel Prensipleri

1-İşle ilgili sakatlık ve hastalıklardan korunma2-Her türlü ayrımcılığa karşı korunma

(şiddet, taciz, stres)3-Uygun olmayan çalışma saatlerine karşı korunma

- çalışma saatlerinin,- gece işinin,- çalışma yaşının sınırlandırılması,

4-Tazminat, emeklilik güvencesi, analık koruması,

09.07.2018

28

5-Devlet Yaptırımı (teftiş yoluyla koruma),6-Örgütlenme hakkı, toplu pazarlık hakkı,7-Sağlık hizmetine ulaşma, eğitim, çocuk bakımı gibisosyal destek hakkı,8-Güvensiz işi reddetme hakkı,9-İSG Kurulları ve diğer mekanizmalarla katılım hakkı,10-İşle ilgili tehlikeleri bilme hakkı.

İş Sağlığı ve Güvenliği’nin temel prensiplerinioluşturmaktadır.

Türkiye’de İSG Kültürü Oluşturma Çalışmaları

İş Güvenliği Kültürü Oluşturması için;

İş sağlığı ve güvenliği standardı oluşturma ve uygulama İş sağlığı ve güvenliğinin özendirilmesi İş kazalarının azaltılması için teşvikler sağlanması İş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesi ve

nedenlerinin araştırılması Eğitim ve öğretim hizmetlerinin yürütülmesi Denetim hizmetlerinin yürütülmesi Profesyonel iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin

sağlanması

4857 sayılı İş Kanunu gereği 40 civarında işsağlığı ve güvenliği yönetmeliği ve tebliğhazırlanmış ve Resmi Gazetede yayımlanarakyürürlüğe girmiştir. “Ulusal Program”da yeralan AB İSG Direktifleri İSG Yönetmeliği olarakuyumlaştırılmıştır

İş Sağlığı Güvenliği Standardı Oluşturma ve Uygulama

09.07.2018

29

Yeni İSG Yönetmelikleri İle Gelen Yenilikler

Risk değerlendirme yaklaşımının benimsenmesiÖnleyici-Koruyucu iki aşamalı yaklaşım, İSG konusunda uzman desteğinin ön plana çıkarılması, Sağlık ve güvenlik hizmetlerinin birleştirilmesi,Özel risk gruplarının izlenmesi, Aynı işyerini kullanan farklı işverenlerin İSG ile ilgili

konularda işbirliği yapması,

Çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitimi, Çalışanların görüşlerinin alınması, katılımlarının

sağlanması, İşyerinde sağlık ve güvenlik görevlisi ve sağlık ve

güvenlik işçi temsilcisi bulundurulması, Sağlık muayenesi anlayışı yerine sağlık gözetiminin

anlayışının oturtulması,

Türkiye’de İş Sağlığı ve Güvenliğinin Geliştirilmesi

Türkiye'deki iş sağlığı güvenliği standartlarını AvrupaBirliği düzeyine getirmek; özellikle küçük ve orta ölçekliişletmeler odaklı olmak üzere, işyerlerindeki iş sağlığı vegüvenliği kural ve yönetmeliklerinin uygulanmasına yöneliketkin ve verimli bir sistemin geliştirilmesine katkıdabulunmak amacıyla, AB destekli bir proje oluşturulmuştur.

8 Ocak 2004'te imzalanan sözleşme 1 Şubat 2006'dason bulmuştur.

Bu proje üç bileşenden oluşmuştur : Kurumsal kapasitenin güçlendirilmesi İş sağlığı güvenliği kültürünün tanıtılması, Laboratuarların güçlendirilerek yaygın kullanıma

sunulması.Türkiye’de iş sağlığı ve güvenliğinin geliştirilmesi İş

Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü tarafındanyürütülmektedir.

09.07.2018

30

Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi: (UİSGK)

İlk olarak ÇSGB'nin 25/02/2005 tarih ve 755 sayılı onayıile kurulmuştur.

30.06.2012 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 6331sayılı İSG Kanunu’nun 21. maddesinde yenidendüzenlenmiştir.

6331 sayılı kanuna göre, ülke genelinde iş sağlığı vegüvenliği ile ilgili politika ve stratejilerin belirlenmesiiçin tavsiyelerde bulunmak üzere UİSGK kurulmuştur.

Konsey, Bakanlık Müsteşarının başkanlığında aşağıda belirtilen üyelerdenoluşur: Bakanlık İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürü, Çalışma Genel Müdürü, İş Teftiş Kurulu Başkanı ve SGK Başkanlığından bir genel müdür. Bilim, Sanayi ve Teknoloji, Çevre ve Şehircilik, Enerji ve Tabii Kaynaklar,

Gıda, Tarım ve Hayvancılık, Kalkınma, Millî Eğitim ile Sağlıkbakanlıklarından ilgili birer genel müdür.

YÖK Başkanlığından bir yürütme kurulu üyesi, Devlet Personel Başkanlığından bir başkan yardımcısı. İşveren, işçi ve

kamu görevlileri sendikaları üst kuruluşlarının en fazla üyeye sahipilk üçünden,

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinden, Türkiye Esnaf ve SanatkarlarıKonfederasyonundan, Türk Tabipleri Birliğinden, Türk Mühendis veMimar Odaları Birliğinden ve Türkiye Ziraat Odaları Birliğinden konuylailgili veya görevli birer yönetim kurulu üyesi.

İhtiyaç duyulması hâlinde İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürününteklifi ve Konseyin kararı ile belirlenen, iş sağlığı ve güvenliğikonusunda faaliyet gösteren kurum veya kuruluşlardan en fazla ikitemsilci.

(Konsey üyeleri, iki yıl için seçilir ve üst üste iki olağan toplantıyakatılmaz ise ilgili kurum veya kuruluşun üyeliği sona erer.)

Konseyin sekretaryası, İş Sağlığı ve Güvenliği GenelMüdürlüğünce yürütülür.

Konsey, toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile kararverir. Oyların eşitliği hâlinde başkanın oyu kararıbelirler. Çekimser oy kullanılamaz.

Konsey yılda iki defa olağan toplanır. Başkanınveya üyelerin üçte birinin teklifi ile olağanüstü olarak datoplanabilir.