2011-2014 YILLARINA AİT

RAMAZAN, ŞEVVAL VE ZİLHİCCE

AYLARI

HİLAL GÖZLEM

RAPORU

HAZIRLAYANLAR

İlhami Aşıkkaya

Hümeyra Nur İşlek

Gürhan Eren

1

I-GİRİŞ

A. Amaç

B. Kapsam

C. Yöntem

D. İlişkili Birimler

II- HİLAL GÖZLEM FAALİYETLERİ

A. Gözlemler Öncesi Eğitim

B. Hilal Gözlemlerinde Kullanılacak Hesaplar

C. Ramazan Hilali Gözlem Faaliyetleri

D. Şevval Hilali Gözlem Faaliyetleri

E. Zilhicce Hilali Gözlem Faaliyetleri

III-SONUÇ VE DEĞERLENDİRME

2

I-GİRİŞ

A. AMAÇ

Kameri ayların ve dini günlerin başlangıç ve bitişlerini doğru belirleyebilmek için, Ay’ın

gökyüzünde görünür hareketlerini çok hassas bir şekilde hesaplamak gerekmektedir.

Hesaplama sonuçlarına göre de kameri ayın başlaması veya bitmesine karar

verilmelidir. Bu çalışmalar ise gözlemler ile desteklenmelidir.

Ay, Dünya etrafında belirli bir yörünge üzerinde dolanmakta ve bunu yaklaşık 29,5 günde

tamamlamaktadır. Ay, yörünge üzerinde her dolanmasında bir kez güneş ve dünyanın

arasına girerek aynı hizada bulunmaktadır. Güneş, Ay ve Dünya üçlüsünün aynı

doğrultuya geldiği bu ana içtima veya kavuşum denilmektedir.

Dinimizde kameri ayların başlangıcı Peygamberimizin hadisi şerifi gereğince, hilalin

bizzat insan gözü tarafından görülebilmesi ile belirlenmektedir. İçtima anında ayın karanlık

yüzü dünyaya dönük olduğu için dünyanın hiçbir yerinden ay kesinlikle görülememektedir.

Nitekim 1978 yılında İstanbul’da yapılan Ru’yet-i Hilal konferansında alınan kararlar

gereği, Ay’ın hilal olarak görülebilmesi için; içtima pozisyonundan en az 8º ayrılması,

güneş battığı anda en az 5º ufkun üstünde olmasının gerekli olduğu görüşü benimsenmiştir.

Bu kriterlerden bir tanesi gerçekleşmez ise çıplak gözle ilk gün hilalini görebilmek

imkânsız olur. Kameri ayın başlaması için hilalin Dünya’nın herhangi bir yerinden

görülmesi yeterlidir. Bütün bu kriterler göz önüne alınarak yapılan hesapların da

gözlemler ile teyit edilmesi gerekmektedir.

Bu sebeple;

2011 yılında 81 il, 2012 yılında 21 il, 2013 yılında 24 il ve 2014 yılında 23 ilde Ramazan,

Şevval ve Zilhicce hilallerinin gözlemleri İl Müftülüklerinin koordinesinde yapılmıştır.

B. KAPSAM

Bu yazı;

Miladi 2011-2014 / Hicri 1432-1435 yılları Ramazan, Şevval ve Zilhicce ayları için,

yurtiçinde Astronomlarımızın öngörmesi sonucu İl Müftülükleri tarafından yapılan hilal

gözlem çalışmalarının sonuçlarını kapsamaktadır.

C. YÖNTEM

Hesaplama,

Eğitim,

Yazışma,

Veri toplama,

Derleme,

Analiz

Verilerin değerlendirilmesi.

3

D. İLİŞKİLİ BİRİMLER

Gözlem faaliyetleri merkez ve taşra teşkilatı tarafından gerçekleştirilmiştir.

II- HİLAL GÖZETLENMESİ FAALİYETLERİ

A. GÖZLEMLER ÖNCESİ EĞİTİM

Ramazan ayının başlangıcı ve Bayram günlerinin tespiti konusunda kamuoyunun

aydınlatılması açısından Kameri aybaşları hesaplarının gözlem yolu ile tespit edilmesi

büyük önem taşımaktadır. Bu sebeple 2011, 2012 ve 2013 yıllarında bazı Müftülüklerimiz

tarafından hilal gözlemleri yapılmıştır. Fakat gözlem sonuçları ile ilgili Birimimize gelen

raporlardan diğer müftülüklerimizin gözlem çalışmalarına gerekli hassasiyeti göstermediği

anlaşılmıştır.

Bu amaçla Miladi 2014/Hicri 1435 yılı Ramazan, Şevval ve Zilhicce aylarının hilal

gözlemlerinin görev verilen tüm müftülükler tarafından ve daha bilimsel yapılmasını

sağlamak için coğrafi konumlarına göre tespit edilen 23 ilden müftülüklerin uygun

gördüğü 23 kişiye 31 Mayıs 2014 tarihinde hem teorik hem de pratik eğitim verilmiştir.

4

B. HİLAL GÖZLEMLERİNDE KULLANILACAK HESAPLAR

Sosyal ve Kültürel İçerikli Din Hizmetleri Daire Başkanlığı tarafından gözlem yapılacak il

ve ilçelerine ait güneş ve ay doğuş-batış zamanları ile güneşe göre ayın aldığı pozisyonları

gösteren açı değerleri 1978 yılı Ru’yet-i Hilal Konferansı kriterlerine göre hesaplanıp

açıklamalı çizelgeler halinde hazırlanarak illere gönderilmiştir. Aşağıda Tablo-1’de Ankara

örneği gösterilmiş ve her yerleşim yeri için tek tek Ramazan, Şevval ve Zilhicce ayları

hilal gözlem değerleri hesaplanmıştır.

Tablo 1

Kameri ayın başlangıcını belirleyecek olan hilalin görülmesi için gözlem çalışmalarının

güneş batış vaktinden yarım saat önce başlayıp gönderilen çizelgelerdeki ay batış vaktine

kadar yapılması gerekmektedir. Ufukta gözlem yapılacak yön güneşin battığı noktanın

çevresi olmalıdır.

5

Bu bilgilerden yararlanılarak müftülükler tarafından şehrin en uygun yerlerinden

(mümkünse yüksek dağlarda) veya en uygun herhangi bir ilçesinden heyetlerle ru’yet

yapılması, ru’yet çalışmalarının ise kameri aybaşından iki gün önce başlanarak hilal

görülene kadar devam etmesi istenmiştir. Bu konuyla ilgilenen meslektaşlarımızın ve

halkın iştirakine imkân sağlanması sonucu detaylı raporların tutulması talep edilmiştir.

İl müftülükleri tarafından gerçekleştirilen Ramazan, Şevval ve Zilhicce hilal gözlem

faaliyetleri neticesinde hazırlanan raporlar e-mail veya faks yoluyla Sosyal ve Kültürel

İçerikli Din Hizmetleri Daire Başkanlığına iletilmiştir.

C. 2011-2014 YILLARINA AİT RAMAZAN HİLALİ GÖZLEM FAALİYETLERİ

Ru'yet-i Hilal Konferansı Kararları gereği yapılan hesaplara göre hilalin ilk defa

görüleceği yeri gösteren haritalar çizilerek kameri ayların ilk günlerinin tarihleri ilan

edilmektedir. Haritaların üzerindeki tarih ve saatler Greenwich'e göre hesaplanmıştır.

Kırmızı çizgilerin dışında kalan yerlerde hilali görmek o gün için mümkün değildir.

Buralarda hilal ancak ertesi gün görülebilir. Hilalin ilk defa görülebileceği yerler iki

kırmızı eğri çizginin arasında sarı renk ile gösterilmiştir.

2011-2014 yılları Ramazan, Şevval ve Zilhicce ayları için hazırlanmış olan haritalara göre

ve hilal görülebilirlik hesaplarına göre yapılan gözlemler ile ilgili Tablo-2 aşağıdaki

şekildedir: Harita-1

Harita-1

2011 2012 2013 2014

RA

MA

ZA

N

34 yerde gözlem yapıldı 19 yerde gözlem yapıldı 23 yerde gözlem yapıldı 24 yerde gözlem yapıldı

16 yerde hilal görüldü 2 yerde hilal görüldü 1 yerde hilal görüldü 1 yerde hilal görüldü

ŞE

VV

AL

23 yerde gözlem yapıldı 19 yerde gözlem yapıldı 17 yerde gözlem yapıldı 26 yerde gözlem yapıldı

1 yerde hilal görüldü 7 yerde hilal görüldü 1 yerde hilal görüldü 2 yerde hilal görüldü

ZİL

HİC

CE

17 yerde gözlem yapıldı 9 yerde gözlem yapıldı 16 yerde gözlem yapıldı 25 yerde gözlem yapıldı

9 yerde hilal görüldü 4 yerde hilal görüldü 4 yerde hilal görüldü 3 yerde hilal görüldü

TOPLAM 74 GÖZLEMİN 26 SINDA GÖRÜLDÜ 47 GÖZLEMİN 13 ÜNDE GÖRÜLDÜ 56 GÖZLEMİN 6 SINDA GÖRÜLDÜ 75 GÖZLEMİN 6 SINDA GÖRÜLDÜ

GENEL TOPLAM 254 GÖZLEMİN 52 SİNDE HİLAL GÖRÜLDÜ

Tablo 2

Denizli Valiliği İl Özel İdaresi Genel Sekreterliği finansmanı ile alınan gelişmiş bir

teleskop ile ilin en yüksek tepesi olan ve Orman Bölge Müdürlüğünün gözetleme kulesi

bulunan 1800 m rakımlı Çökelez dağında gözlemler yapmışlardır. Ayrıca teleskop

haricindeki uzmanların yanlarında getirdikleri, dürbün ve kameralarla, gök cisimlerinin

hareketlerini izleme imkanı veren stellarium bilgisayar programından da yararlanmışlardır.

Başkanlığımız tarafından gönderilen Denizli ili için hesaplanılmış hilal gözlem

değerlerinin doğruluğunu hem alet ile hem de çıplak göz ile oldukça bilimsel bir şekilde

teyit etmişlerdir.

Rapordan alıntı yaptığımızda “01.08.2011 pazartesi Ramazan ayının birinci günü yapılan

gözetlemede güneşin saat 20,00’da ufukta kaybolmasından 8 dakika sonra hilal teleskop

yardımı ile görülmüştür. 20,08 sularında teleskop yardımı ile görülen hilal 10 dakika

geçtikten sonra çıplak gözle de görülür hale gelmiş saat 20,26 ya kadar görülmüş daha

sonra ufuktaki sis tabakasında kaybolmuştur. Fotoğraf aşağıdaki şekildedir:”

Fotoğraf 1

2013 yılında Başkanlığımız Astronomları Zilhicce hilalinin gözlenmesi amacıyla Güney

Afrika Cumhuriyeti’nin şehri olan Cape Town’a hilal gözlem çalışması yapmak için

gitmişlerdir. Hilal görülebilirlik kriterlerinin sağlandığı bu yerde hilal gözlemi yapılmış

maalesef havanın bulutlu olması sebebiyle birinci günün hilali görülememiştir. Ertesi gün

gözlem çalışmaları devam etmiş ve hilal gözlenmiştir. Hilalin görüldüğü yerin güneşin

battığı noktadan epey yüksekte ve hilalin ufukta kalma süresinin fazla olması sebebiyle

gözlenen hilalin ikinci günün hilali olduğu belirlenmiştir. Bu gözlem sürecindeki

fotoğraflar aşağıdaki şekildedir:

1

5 Ekim 2013 Cumartesi günü Cape

Town’da havanın çok bulutlu olması

sebebiyle gözlem yapılamayacağı

anlaşılmıştır.

350 km uzaklıkta bulunan

Sutherland’daki ulusal rasathaneye

gidilerek 1700 km yükseklikte hilal

gözlemi yapılmıştır.

Hava açık olmasına rağmen güneşin

battığı yerde 6 derecelik bulut tabakasının

olması sebebiyle hilal görülememiştir.

6 Ekim 2013 Pazar günü Cape Town’da

hava tamamen bulutsuz ve temiz

olduğundan Signal Hill tepesinden hilal

gözlemi yapılmıştır.

2014 yılında 31 Ocakta Başkanlığımız Astronomları A.Ü.F.F. Astronomi ve Uzay

Bilimleri Bölümüne bağlı Ahlatlıbel Rasathanesinden Rebiülahir hilalinin gözlemini

yapmışlardır. Çıplak gözle hilal görülmüştür. Aşağıdaki fotoğraf çekilmiştir:

2

Fotoğraf 2

25 Eylülde Başkanlığımız Astronomları ile Kurul Uzmanı Dr. Mustafa Bülent Dadaş’dan

müteşekkil bir gözlem heyeti Bala Beynam Ormanlarına giderek Zilhicce Hilal gözlemi

yapmıştır. Hilal dürbünle görülmüştür.

III- SONUÇ VE DEĞERLENDİRME

Başkanlığımız 1978 yılında yapılan Ru’yet-i Hilal Konferansında alınan kararlar gereği

kameri aybaşlarını tespit etmektedir. Kameri ayların ilk günü hilalin dünyanın herhangi bir

yerinden ilk defa görülmesiyle başlamaktadır.

Bu kriterlere göre gözlem yapılacak yerlerin önceden hilal görülebilirlik hesapları

yapılmakta ve gözlem ekiplerine gönderilmektedir. 2011-2014 yıllarında yapılan

gözlemlerde bu kriterlere uymayan bir sonuç gelmemiştir. Bu zaman zarfında yapılan 254

gözlem sadece hilalin görüldüğü yerlerde değil görülmeyen yerlerde de yapılmıştır. Kimi

görülmeyen, kimi de hava şartlarının uygun olmadığı yerler olduğu için toplam

gözlemlerin 52 sinde hilal görülmüştür.

Hilal gözlemlerinin hem önemi açısından hem de bilimselliği açısından daha bilinçli bir

şekilde yapılması amacıyla 2014 yılında eğitim de verilmiştir.

Hilal gözlem çalışmalarına yurtiçinde aynı 23 il ile devam edileceği gibi 2015 yılında

yurtdışında da gözlem çalışmalarının yapılması sağlanacaktır. Yurtdışında hilal gözlemleri

yaptırılacak şehirler şunlardır:

- Washington

- Sydney

- Mekke

- Lefkoşe

- Nouakchott

- Aşkabat

- Bakü

3

- Tokyo

- Moskova

- Köln

Ayrıca Başkanlığımız Astronomları tarafından da aşağıdaki yer ve tarihlerde hilal gözlem

çalışmaları yapılacaktır:

1- 19.02.2015 C.evvel Türkiye

2- 19.04.2015 Recep Türkiye

3- 18.05.2015 Şaban Moritanya

4- 18.06.2015 Ramazan TUG

5- 15.08.2015 Zilkade Moritanya

6- 13.10.2015 Muharrem Moritanya

7- 12.11.2015 Safer Türkiye