2011-2014 YILLARINA AİT
RAMAZAN, ŞEVVAL VE ZİLHİCCE
AYLARI
HİLAL GÖZLEM
RAPORU
HAZIRLAYANLAR
İlhami Aşıkkaya
Hümeyra Nur İşlek
Gürhan Eren
1
I-GİRİŞ
A. Amaç
B. Kapsam
C. Yöntem
D. İlişkili Birimler
II- HİLAL GÖZLEM FAALİYETLERİ
A. Gözlemler Öncesi Eğitim
B. Hilal Gözlemlerinde Kullanılacak Hesaplar
C. Ramazan Hilali Gözlem Faaliyetleri
D. Şevval Hilali Gözlem Faaliyetleri
E. Zilhicce Hilali Gözlem Faaliyetleri
III-SONUÇ VE DEĞERLENDİRME
2
I-GİRİŞ
A. AMAÇ
Kameri ayların ve dini günlerin başlangıç ve bitişlerini doğru belirleyebilmek için, Ay’ın
gökyüzünde görünür hareketlerini çok hassas bir şekilde hesaplamak gerekmektedir.
Hesaplama sonuçlarına göre de kameri ayın başlaması veya bitmesine karar
verilmelidir. Bu çalışmalar ise gözlemler ile desteklenmelidir.
Ay, Dünya etrafında belirli bir yörünge üzerinde dolanmakta ve bunu yaklaşık 29,5 günde
tamamlamaktadır. Ay, yörünge üzerinde her dolanmasında bir kez güneş ve dünyanın
arasına girerek aynı hizada bulunmaktadır. Güneş, Ay ve Dünya üçlüsünün aynı
doğrultuya geldiği bu ana içtima veya kavuşum denilmektedir.
Dinimizde kameri ayların başlangıcı Peygamberimizin hadisi şerifi gereğince, hilalin
bizzat insan gözü tarafından görülebilmesi ile belirlenmektedir. İçtima anında ayın karanlık
yüzü dünyaya dönük olduğu için dünyanın hiçbir yerinden ay kesinlikle görülememektedir.
Nitekim 1978 yılında İstanbul’da yapılan Ru’yet-i Hilal konferansında alınan kararlar
gereği, Ay’ın hilal olarak görülebilmesi için; içtima pozisyonundan en az 8º ayrılması,
güneş battığı anda en az 5º ufkun üstünde olmasının gerekli olduğu görüşü benimsenmiştir.
Bu kriterlerden bir tanesi gerçekleşmez ise çıplak gözle ilk gün hilalini görebilmek
imkânsız olur. Kameri ayın başlaması için hilalin Dünya’nın herhangi bir yerinden
görülmesi yeterlidir. Bütün bu kriterler göz önüne alınarak yapılan hesapların da
gözlemler ile teyit edilmesi gerekmektedir.
Bu sebeple;
2011 yılında 81 il, 2012 yılında 21 il, 2013 yılında 24 il ve 2014 yılında 23 ilde Ramazan,
Şevval ve Zilhicce hilallerinin gözlemleri İl Müftülüklerinin koordinesinde yapılmıştır.
B. KAPSAM
Bu yazı;
Miladi 2011-2014 / Hicri 1432-1435 yılları Ramazan, Şevval ve Zilhicce ayları için,
yurtiçinde Astronomlarımızın öngörmesi sonucu İl Müftülükleri tarafından yapılan hilal
gözlem çalışmalarının sonuçlarını kapsamaktadır.
C. YÖNTEM
Hesaplama,
Eğitim,
Yazışma,
Veri toplama,
Derleme,
Analiz
Verilerin değerlendirilmesi.
3
D. İLİŞKİLİ BİRİMLER
Gözlem faaliyetleri merkez ve taşra teşkilatı tarafından gerçekleştirilmiştir.
II- HİLAL GÖZETLENMESİ FAALİYETLERİ
A. GÖZLEMLER ÖNCESİ EĞİTİM
Ramazan ayının başlangıcı ve Bayram günlerinin tespiti konusunda kamuoyunun
aydınlatılması açısından Kameri aybaşları hesaplarının gözlem yolu ile tespit edilmesi
büyük önem taşımaktadır. Bu sebeple 2011, 2012 ve 2013 yıllarında bazı Müftülüklerimiz
tarafından hilal gözlemleri yapılmıştır. Fakat gözlem sonuçları ile ilgili Birimimize gelen
raporlardan diğer müftülüklerimizin gözlem çalışmalarına gerekli hassasiyeti göstermediği
anlaşılmıştır.
Bu amaçla Miladi 2014/Hicri 1435 yılı Ramazan, Şevval ve Zilhicce aylarının hilal
gözlemlerinin görev verilen tüm müftülükler tarafından ve daha bilimsel yapılmasını
sağlamak için coğrafi konumlarına göre tespit edilen 23 ilden müftülüklerin uygun
gördüğü 23 kişiye 31 Mayıs 2014 tarihinde hem teorik hem de pratik eğitim verilmiştir.
4
B. HİLAL GÖZLEMLERİNDE KULLANILACAK HESAPLAR
Sosyal ve Kültürel İçerikli Din Hizmetleri Daire Başkanlığı tarafından gözlem yapılacak il
ve ilçelerine ait güneş ve ay doğuş-batış zamanları ile güneşe göre ayın aldığı pozisyonları
gösteren açı değerleri 1978 yılı Ru’yet-i Hilal Konferansı kriterlerine göre hesaplanıp
açıklamalı çizelgeler halinde hazırlanarak illere gönderilmiştir. Aşağıda Tablo-1’de Ankara
örneği gösterilmiş ve her yerleşim yeri için tek tek Ramazan, Şevval ve Zilhicce ayları
hilal gözlem değerleri hesaplanmıştır.
Tablo 1
Kameri ayın başlangıcını belirleyecek olan hilalin görülmesi için gözlem çalışmalarının
güneş batış vaktinden yarım saat önce başlayıp gönderilen çizelgelerdeki ay batış vaktine
kadar yapılması gerekmektedir. Ufukta gözlem yapılacak yön güneşin battığı noktanın
çevresi olmalıdır.
5
Bu bilgilerden yararlanılarak müftülükler tarafından şehrin en uygun yerlerinden
(mümkünse yüksek dağlarda) veya en uygun herhangi bir ilçesinden heyetlerle ru’yet
yapılması, ru’yet çalışmalarının ise kameri aybaşından iki gün önce başlanarak hilal
görülene kadar devam etmesi istenmiştir. Bu konuyla ilgilenen meslektaşlarımızın ve
halkın iştirakine imkân sağlanması sonucu detaylı raporların tutulması talep edilmiştir.
İl müftülükleri tarafından gerçekleştirilen Ramazan, Şevval ve Zilhicce hilal gözlem
faaliyetleri neticesinde hazırlanan raporlar e-mail veya faks yoluyla Sosyal ve Kültürel
İçerikli Din Hizmetleri Daire Başkanlığına iletilmiştir.
C. 2011-2014 YILLARINA AİT RAMAZAN HİLALİ GÖZLEM FAALİYETLERİ
Ru'yet-i Hilal Konferansı Kararları gereği yapılan hesaplara göre hilalin ilk defa
görüleceği yeri gösteren haritalar çizilerek kameri ayların ilk günlerinin tarihleri ilan
edilmektedir. Haritaların üzerindeki tarih ve saatler Greenwich'e göre hesaplanmıştır.
Kırmızı çizgilerin dışında kalan yerlerde hilali görmek o gün için mümkün değildir.
Buralarda hilal ancak ertesi gün görülebilir. Hilalin ilk defa görülebileceği yerler iki
kırmızı eğri çizginin arasında sarı renk ile gösterilmiştir.
2011-2014 yılları Ramazan, Şevval ve Zilhicce ayları için hazırlanmış olan haritalara göre
ve hilal görülebilirlik hesaplarına göre yapılan gözlemler ile ilgili Tablo-2 aşağıdaki
şekildedir: Harita-1
Harita-1
2011 2012 2013 2014
RA
MA
ZA
N
34 yerde gözlem yapıldı 19 yerde gözlem yapıldı 23 yerde gözlem yapıldı 24 yerde gözlem yapıldı
16 yerde hilal görüldü 2 yerde hilal görüldü 1 yerde hilal görüldü 1 yerde hilal görüldü
ŞE
VV
AL
23 yerde gözlem yapıldı 19 yerde gözlem yapıldı 17 yerde gözlem yapıldı 26 yerde gözlem yapıldı
1 yerde hilal görüldü 7 yerde hilal görüldü 1 yerde hilal görüldü 2 yerde hilal görüldü
ZİL
HİC
CE
17 yerde gözlem yapıldı 9 yerde gözlem yapıldı 16 yerde gözlem yapıldı 25 yerde gözlem yapıldı
9 yerde hilal görüldü 4 yerde hilal görüldü 4 yerde hilal görüldü 3 yerde hilal görüldü
TOPLAM 74 GÖZLEMİN 26 SINDA GÖRÜLDÜ 47 GÖZLEMİN 13 ÜNDE GÖRÜLDÜ 56 GÖZLEMİN 6 SINDA GÖRÜLDÜ 75 GÖZLEMİN 6 SINDA GÖRÜLDÜ
GENEL TOPLAM 254 GÖZLEMİN 52 SİNDE HİLAL GÖRÜLDÜ
Tablo 2
Denizli Valiliği İl Özel İdaresi Genel Sekreterliği finansmanı ile alınan gelişmiş bir
teleskop ile ilin en yüksek tepesi olan ve Orman Bölge Müdürlüğünün gözetleme kulesi
bulunan 1800 m rakımlı Çökelez dağında gözlemler yapmışlardır. Ayrıca teleskop
haricindeki uzmanların yanlarında getirdikleri, dürbün ve kameralarla, gök cisimlerinin
hareketlerini izleme imkanı veren stellarium bilgisayar programından da yararlanmışlardır.
Başkanlığımız tarafından gönderilen Denizli ili için hesaplanılmış hilal gözlem
değerlerinin doğruluğunu hem alet ile hem de çıplak göz ile oldukça bilimsel bir şekilde
teyit etmişlerdir.
Rapordan alıntı yaptığımızda “01.08.2011 pazartesi Ramazan ayının birinci günü yapılan
gözetlemede güneşin saat 20,00’da ufukta kaybolmasından 8 dakika sonra hilal teleskop
yardımı ile görülmüştür. 20,08 sularında teleskop yardımı ile görülen hilal 10 dakika
geçtikten sonra çıplak gözle de görülür hale gelmiş saat 20,26 ya kadar görülmüş daha
sonra ufuktaki sis tabakasında kaybolmuştur. Fotoğraf aşağıdaki şekildedir:”
Fotoğraf 1
2013 yılında Başkanlığımız Astronomları Zilhicce hilalinin gözlenmesi amacıyla Güney
Afrika Cumhuriyeti’nin şehri olan Cape Town’a hilal gözlem çalışması yapmak için
gitmişlerdir. Hilal görülebilirlik kriterlerinin sağlandığı bu yerde hilal gözlemi yapılmış
maalesef havanın bulutlu olması sebebiyle birinci günün hilali görülememiştir. Ertesi gün
gözlem çalışmaları devam etmiş ve hilal gözlenmiştir. Hilalin görüldüğü yerin güneşin
battığı noktadan epey yüksekte ve hilalin ufukta kalma süresinin fazla olması sebebiyle
gözlenen hilalin ikinci günün hilali olduğu belirlenmiştir. Bu gözlem sürecindeki
fotoğraflar aşağıdaki şekildedir:
1
5 Ekim 2013 Cumartesi günü Cape
Town’da havanın çok bulutlu olması
sebebiyle gözlem yapılamayacağı
anlaşılmıştır.
350 km uzaklıkta bulunan
Sutherland’daki ulusal rasathaneye
gidilerek 1700 km yükseklikte hilal
gözlemi yapılmıştır.
Hava açık olmasına rağmen güneşin
battığı yerde 6 derecelik bulut tabakasının
olması sebebiyle hilal görülememiştir.
6 Ekim 2013 Pazar günü Cape Town’da
hava tamamen bulutsuz ve temiz
olduğundan Signal Hill tepesinden hilal
gözlemi yapılmıştır.
2014 yılında 31 Ocakta Başkanlığımız Astronomları A.Ü.F.F. Astronomi ve Uzay
Bilimleri Bölümüne bağlı Ahlatlıbel Rasathanesinden Rebiülahir hilalinin gözlemini
yapmışlardır. Çıplak gözle hilal görülmüştür. Aşağıdaki fotoğraf çekilmiştir:
2
Fotoğraf 2
25 Eylülde Başkanlığımız Astronomları ile Kurul Uzmanı Dr. Mustafa Bülent Dadaş’dan
müteşekkil bir gözlem heyeti Bala Beynam Ormanlarına giderek Zilhicce Hilal gözlemi
yapmıştır. Hilal dürbünle görülmüştür.
III- SONUÇ VE DEĞERLENDİRME
Başkanlığımız 1978 yılında yapılan Ru’yet-i Hilal Konferansında alınan kararlar gereği
kameri aybaşlarını tespit etmektedir. Kameri ayların ilk günü hilalin dünyanın herhangi bir
yerinden ilk defa görülmesiyle başlamaktadır.
Bu kriterlere göre gözlem yapılacak yerlerin önceden hilal görülebilirlik hesapları
yapılmakta ve gözlem ekiplerine gönderilmektedir. 2011-2014 yıllarında yapılan
gözlemlerde bu kriterlere uymayan bir sonuç gelmemiştir. Bu zaman zarfında yapılan 254
gözlem sadece hilalin görüldüğü yerlerde değil görülmeyen yerlerde de yapılmıştır. Kimi
görülmeyen, kimi de hava şartlarının uygun olmadığı yerler olduğu için toplam
gözlemlerin 52 sinde hilal görülmüştür.
Hilal gözlemlerinin hem önemi açısından hem de bilimselliği açısından daha bilinçli bir
şekilde yapılması amacıyla 2014 yılında eğitim de verilmiştir.
Hilal gözlem çalışmalarına yurtiçinde aynı 23 il ile devam edileceği gibi 2015 yılında
yurtdışında da gözlem çalışmalarının yapılması sağlanacaktır. Yurtdışında hilal gözlemleri
yaptırılacak şehirler şunlardır:
- Washington
- Sydney
- Mekke
- Lefkoşe
- Nouakchott
- Aşkabat
- Bakü
3
- Tokyo
- Moskova
- Köln
Ayrıca Başkanlığımız Astronomları tarafından da aşağıdaki yer ve tarihlerde hilal gözlem
çalışmaları yapılacaktır:
1- 19.02.2015 C.evvel Türkiye
2- 19.04.2015 Recep Türkiye
3- 18.05.2015 Şaban Moritanya
4- 18.06.2015 Ramazan TUG
5- 15.08.2015 Zilkade Moritanya
6- 13.10.2015 Muharrem Moritanya
7- 12.11.2015 Safer Türkiye