2016, 2017, 2018 ОНЫЖИЛИЙН

ГҮЙЦЭТГЭЛИЙНҮНЭЛГЭЭНИЙ

ТАЙЛАНСумдын орон нутгийн хөгжлийн сан

2018 он

Тогтвортой амьжиргаа 3 төсөл

Тогтвортой амьжиргаа 3 төслийн аймаг дахьчадавх бэхжүүлэх багийн албан хэрэгцээнд зориулав.

АГУУЛГАТогтвортой амьжиргаа-3 төслийн товч танилцуулга ......................................................................... 2

Жилийн гүйцэтгэлийн үнэлгээний аргачлал ....................................................................................... 3

2016-2018 оны сумдын жилийн гүйцэтгэлийн .................................................................................... 5

үнэлгээний үр дүн .................................................................................................................................. 5

Жилийн гүйцэтгэлийн үнэлгээний ерөнхий үр дүн .................................................................. 5

Жилийн гүйцэтгэлийн үнэлгээний үр дүнгийн аймгуудын харьцуулалт ............................ 9

Гүйцэтгэлд суурилсан урамшуулал ........................................................................................... 11

Аймаг бүрийн сумдын жилийн гүйцэтгэлийн үнэлгээний үр дүн ...Error! Bookmark not defined.

Дорнод аймгийн 2018 оны ЖГҮ-ний үр дүн ..............................Error! Bookmark not defined.

Дорноговь аймгийн ЖГҮ-ний үр дүн .............................................Error! Bookmark not defined.

Дундговь аймгийн ЖГҮ-ний үр дүн ...............................................Error! Bookmark not defined.

Говьсүмбэр аймгийн ЖГҮ-ний үр дүн .......................................................................................... 21

Ховд аймгийн ЖГҮ-ний үр дүн ......................................................Error! Bookmark not defined.

Хөвсгөл аймгийн ЖГҮ -ний үр дүн .................................................Error! Bookmark not defined.

Сэлэнгэ аймгийн ЖГҮ-ний үр дүн..................................................Error! Bookmark not defined.

Сүхбаатар аймгийн ЖГҮ-ний үр дүн .............................................Error! Bookmark not defined.

Өмнөговь аймгийн ЖГҮ-ний үр дүн ..............................................Error! Bookmark not defined.

Хэнтий аймгийн ЖГҮ-ний үр дүн...................................................Error! Bookmark not defined.

Тогтвортой амьжиргаа-3 төслийн товч танилцуулга

Монгол Улсын Засгийн газар, Дэлхийн банк хооронд байгуулсан Санхүүжилтийн хэлэлцээрийнхүрээнд Монгол Улсын Сангийн яам Тогтвортой амьжиргаа - 3 төслийг хэрэгжүүлж байна.

ТА-3 төслийн зорилго нь хөдөө орон нутагт тэргүүлэх ач холбогдол бүхий хөрөнгөоруулалтыг төлөвлөх, хэрэгжүүлэхэд иргэдийн оролцоо, засаглалыг сайжруулахад оршино.Тодруулбал ТА-3 төсөл нь ОНХС-ийг амжилттай хэрэгжүүлэхэд иргэдийн оролцоог хангах болон ороннутгийн засаглалын чадавхыг бэхжүүлэхийн зэрэгцээ сайн засаглал, гүйцэтгэлд суурилсан санхүүжилт(ГСС) буюу гүйцэтгэлд суурилсан урамшуулал (ГСУ)-ыг олгосноор сумын ОНХС-ийн үйл ажиллагаагсайжруулах хөшүүргийг бий болгоно.

ТА-3 төсөл нийт Монгол Улсын хэмжээнд Улаанбаатар хотоос бусад 21 аймгийн 330 сумандхэрэгждэг.

Төсөл нь хоорондоо уялдаа холбоо бүхий дараах гурван бүрэлдэхүүн хэс гийн хүрээнд үйлажиллагаа явуулдаг. Үүнд:

А. Бүрэлдэхүүн хэсэг 1. Орон нутгийн засаглал, амьжиргааны чадавхыг бэхжүүлэхНэгдүгээр бүрэлдэхүүн хэсгийн гол зорилго нь хөдөө орон нутгийн хөгжлийг дэмжих Засгийн

газрын хөтөлбөр, бодлого, механизмыг хэрэгжүүлэхэд төв, орон нутгийн төвшинд чадавхыг бүрдүүлж,улмаар бэхжүүлэхэд оршино. Энэ хүрээнд ОНХС-ийн үйл ажиллагааг үр дүнтэй, үр ашигтай, цагхугацаанд нь удирдан зохион байгуулах үүрэгтэй орон нутгийн төр, захиргааны байгууллагуудынчадавхыг бэхжүүлэх зорилготой ажиллаж байна. Тухайн орон нутгийн хэрэгцээ, шаардлагад үндэслэнОНХС-ийн үйл ажиллагааг төлөвлөх, төсөвл өх болон хэрэгжүүлэх чиглэлээр ТА-3 төслөөс орон нутгийнтөр, захиргааны байгууллага болон иргэд, олон нийтэд сургалт зохион байгуулж, техникийн туслалцаа,дэмжлэг үзүүлж байна .

Б. Бүрэлдэхүүн хэсэг 2. Сайн засаглал, үр дүнд суурилсан дэмжлэг үзүүлэх х өтөлбөрХоёрдугаар бүрэлдэхүүн хэсгийн зорилго нь ОНХС-гийн хүрээнд төсөв боловсруулах, батлах,

төсвийн гүйцэтгэлийг хангах, бүртгэх, тайлагнах, дотоод болон хөндлөнгийн хяналт, иргэд, олоннийтийн хяналт зэрэг төсөв санхүүгийн бодлого, төлөвлөлтийн бүхий л үйл ажиллагаанд сайн засаглалыгбэхжүүлэхэд оршино. Орон нутгийн засаг захиргааны ОНХС-ийн үйл ажиллагаанд жилийн гүйцэтгэлийнүнэлгээ хийж сайн гүйцэтгэлтэй болзол хангасан сумдыг урамшуулах санхүүгийн хөшүүргийг нэвтрүүлэхзорилготой юм. Сайн засаглал, үр дүнд суурилсан урамшууллын хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж байна.

В. Бүрэлдэхүүн хэсэг 3. Төслийн удирдлага, хяналт -шинжилгээ, үнэлгээГуравдугаар бүрэлдэхүүн хэсгийн хүрээнд ТА -3 төслийн хэрэгжилтийн үр дүнд хяналт -

шинжилгээ, үнэлгээ хийх, ОНХС-ийн хэрэгжилт, үр дүнг хянах системийг сайжруулахад Сангийн яама нддэмжлэг үзүүлж байна .

Жилийн гүйцэтгэлийн үнэлгээний аргачлал

Төслийн гол зорилго нь хөдөө орон нутагт засаглалыг бэхжүүлж, иргэдийн оролцоотой тэргүүлэхач холбогдол бүхий хөрөнгө оруулалтыг төлөвлөхөд дэмжлэг үзүүлэх юм.

Сайн засаглал-үр дүнд суурилсан урамшууллын хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхтэй холбогдон Ороннутгийн хөгжлийн сан (ОНХС) -ийн үйл ажиллагааг хэрэгжүүлж буй Монгол Улсын 330 сумынзасаглалын түвшнийг жилийн гүйцэтгэлээр үнэлэх бөгөөд үнэлгээн д үндэслэн болзол хангасан сумдадОНХС-ийн 25%-тай тэмцэх хэмжээний урамшуулал олгож байна.

Сумдын засаглалын төвшинг үнэлэх тухай уг зааварчилгаанд үнэлгээний шалгуур үзүүлэлт болонтүүнийг үнэлэх аргачлалыг тусгасан . Бие даасан хөндлөнгийн үнэлгээний баг энэхүү зааварчилгааныдагуу сумдын засаглалын төвшинг үнэлдэг. Уг аргачлалд ОНХС-ийн үйл ажиллагаатай холбоотой хууль,дүрэм журмын хүрээнд сумдын засаглалыг 6 бүлэг үзүүлэлтүүд багтсан байдаг.

Хүснэгт 1. Үнэлгээний бүлэг үзүүлэлтийн тоо

Д.Д БҮЛЭГ ҮЗҮҮЛЭЛТҮзүүлэлтийн тоо Хамрах он

ЖГҮ2016

ЖГҮ2017

ЖГҮ2018

ЖГҮ2016

ЖГҮ2017

ЖГҮ2018

1 Олон нийтийн оролцоо (#1-5) 5 5 4 2016 2017 2018

2 Сумын төсвийн төлөвлөлт (#6 -15) 10 10 10 2015 2016 2017

3 Сумын төсвийн ил тод байдал(#16-17) 3 3 3 2015

201620162017

20172018

4 Сумын төсвийн гүйцэтгэл(#19-26) 9 8 9 2015 2016 2017

5 Сумын хяналт, шинжилгээүнэлгээ (#27-30) 5 4 4 2015

201620162017

20172018

6 Сумын өмчийн удирдлага(#31-33) 3 3 3 2015 2016 2017

Нийт 35 33 32

Аль нэг төсвийн жилийн хүрээнд эдгээр 6 бүлэг 32 -33 үзүүлэлтээр холбогдох хууль, журмыннийцлийн үнэлгээг хийх боломжгүй тул бүлэг бүрд хамаарах хамгийн ойрын төсвийн жилийн үйлажиллагаанд үнэлэлт өгдөг. Нэгдүгээр бүлэг үзүүлэлт нь ОНХС -ийн олон нийтийн оролцооны тухай юм.ОНХС-ийн санхүүжилтээр хэрэгжүүлэх төсөл, хөтөлбөр, арга хэмжээний саналыг өмнөх онд нь иргэдээсавч төсвийн төлөвлөгөөнд тусгаж батлуулдаг. Жишээ нь 2018 онд ЖГҮ үнэлгээ хийх үеэр багууд 201 9оны төсвийн жилд ОНХС -аар хэрэгжүүлэх төсөл хөтөлбөр, арга хэмжээний саналыг 2018 оны эхний хагасжилд багтаан хийсэн. Тиймээс 2018 оны ЖГҮ үнэлгээний энэ бүлэгт 2019 оны төсвийн жилийнтөлөвлөлтийн бэлтгэл ажил болох иргэдээс санал авах, багийн ИНХ -аар батлуулах ажлыг 2018 онд хууль,журамд заасны дагуу гүйцэтгэсэн эсэхэд үнэлгээ өгсө н. Өөрөөр хэлбэл 2017 онд хийсэн үнэлгээгээр 2018оны төсвийн жилийн бэлтгэл ажлыг 2017 онд , 2016 оны үнэлгээрээр 2017 оны төсвийн жилийн бэлтгэлийг2016 онд хууль, журмын дагуу гүйцэтгэсэн эсэхэд үнэлгээ өгөв.

Төсвийн төлөвлөлтийн бүлэг үзүүлэлтүүдэ эр сумын Засаг даргын тамгын газар болон ИТХжилийн гүйцэтгэлийн үнэлгээ хийгдэж буй тухайн жилийн ОНХС-ийн төлөвлөлтийг хийж батлуулсан.Өөрөөр хэлбэл, 2018 онд ОНХС-аар хэрэгжүүлж буй төсөл, хөтөлбөр арга хэмжээний төлөвлөлтийг 201 7онд сумын түвшинд холбогдох хууль, журмын дагуу хийсэн эсэхэд үнэлгээ өгсөн. 2017 онд хийсэн ЖГҮ-нийүеэр сумын Засаг даргын тамгын газар болон ИТХ-ийн төлөөлөгчид 2017 онд ОНХС -аар хэрэгжүүлэхтөсөл хөтөлбөр арга хэмжээний төлөвлөлтийг 2016 онд хийхдээ холбогдох хууль, журмыг мөрдсөн эсэхэднийцлийн үнэлгээ хийсэн.

Төсвийн ил тод байдлын бүлэг үзүүлэлтээр ЖГҮ үнэлгээ хийж буй тухайн жилд болон өмнөх ондтөсвийн ил тод байдлыг хангаж буй эсэхэд үнэлгээ өгдөг.

Төсвийн гүйцэтгэлийн бүлгийн хувьд ЖГҮ жил бүрийн 2 -р улиралд хийгддэг тул ЖГҮ үнэлгээхийж буй тухайн жилд хэрэгжиж буй төсөл, хөтөлбөрийн гүйцэтгэлийг үнэлэх боломжгүй юм. Тиймээсөмнөх жил нь хэрэгжиж дууссан төсөл, хөтөлбөр, арга хэмжээний гүйцэтгэлд үнэлгээ өгдөг. Өөрөөрхэлбэл, 2018 онд үнэлгээ хийх үеэр 2017 онд хэрэгжсэн төсөл, хөтөлбөр, арга хэмжээний гүйцэтгэлднийцлийн үнэлгээ хийсэн. 2017 оны ЖГҮ үеэр 2016 онд хэрэгжсэн төсөл, хөтөлбөр арга хэмжээнүүдийгхамруулсан.

Хяналт шинжилгээ, үнэлгээний бүлэгүзүүлэлтээр ЖГҮ үнэлгээ хийж буй тухайн онд болон өмнөхонд хяналт, шинжилгээ үнэлгээ хийж буй эсэхэд үнэлгээ өгдөг.

Өмчийн удирдлагын бүлэг үзүүлэлтээр ЖГҮ үнэлгээ хийж буй тухайн оны өмнөх онд ОНХС -ынхөрөнгөөр хэрэгжүүлсэн төсөл, хөтөлбөр, арга хэмжээг хамруулдаг.

Шалгуур үзүүлэлт нь абсолют үзүүлэлт болон харьцангуй үзүүлэлт гэсэн хоёр төрлийн онооныаргачлалтай юм. Абсолют үзүүлэлт буюу “А” гэж тэмдэглэсэн үзүүлэлтүүдийг холбогдох хууль, дүрэмжурмын дагуу хангасан байх шаардлагатай бөгөөд энэ нь “Тийм”, “Үгүй” гэсэн хариулттай байна.Шалгуур үзүүлэлтийг хангаж “Тийм” гэсэн бол тухайн үзүүлэлтэд харгалзах оноог өгнө. Х арин шалгуурүзүүлэлтийг хангаж чадаагүй тохиолдолд оноо өгөхгүй юм . Харьцангуй үзүүлэлт буюу “R” гэжтэмдэглэсэн үзүүлэлтүүдийн үнэлгээнд тухайн асу ултаас хамаарч өгөгдсөн томьёоны дагуу тооцоолон 0 -10 хооронд оноог өгнө. Эдгээр үзүүлэлт нь чанарын үнэлгээнд хамаарах бөгөөд ОНХС -ийн үйлажиллагааг хэрэгжүүлэхтэй холбогдон нэвтрүүлсэн шинэ санаачилга, идэвх чармайлтыг үнэлэхэдзориулагдаж байгаа болно. Абсолют болон Харьцангуй үзүүлэлт нь тухайнүзүүлэлтийн ач холбогдлоосхамааран “5”, “8”, “10” гэсэн оноонуудаас бүрдэнэ. Үүнд:

“5” – Ач холбогдолтой“8” – Ач холбогдол өндөртэй“10” – Хамгийн их ач холбогдолтой

Үзүүлэлт болгонд харгалзах оноо байх боловч тухайн суманд хамааралгүй үзүүлэлтэд үнэлгээөгөхгүй тул сум бүрийн авах дээд оноо харилцан адилгүй байна. Авсан нийт оноог хамаарах дээд оноондхарьцуулсан харьцаагаар сумдыг эрэмбэлдэг. Үнэлгээний аргачлалыг хавсаргав.

2016-2018 оны сумдын жилийн гүйцэтгэлийнүнэлгээний үр дүн

Монгол Улсын Засгийн газар, Олон улсын хөгжлийн ассоциаци хооронд 2015 оны 1 дүгээр сарын30-ны өдөр байгуулсан “Тогтвортой амьжиргаа -3” төслийн Санхүүжилтийн хэлэлцээрийн Хуваарь 1 -ийн2 дугаар хэсгийн (a) заалтын дагуу ОНХС-гийн үйл ажиллагааг сайн хэр эгжүүлсэн сумдад үр дүндсуурилсан санхүүжилт болох нэмэлт хөрөнгийг хуваарилахаар туссан.

Төслийн хүрээнд 2017 онд нээлттэй тендерээр шалгарсан 3 компани 330 суманд ОНХС-гийн үйлажиллагаанд жилийн гүйцэтгэлийн үнэлгээг хийж гүйцэтгэн, үнэлгээний дүнг н эгтгэсэн. Ингэснээрсумдын жилийн гүйцэтгэлийн үнэлгээний үр дүнг онооны дарааллаар жагсааж, гүйцэтгэлд суурилсанурамшуулал олгох сумдыг тодорхойлж 2019 оны төсвийн төсөлд тусгав .

Жилийн гүйцэтгэлийн үнэлгээний ерөнхий үр дүн

Анх 2016 онд ЖГҮ хийхэд сумдын ОНХС-ийн дундаж гүйцэтгэл 32% байсан. 2017 онд сумдындундаж гүйцэтгэл 37%, 2018 онд 50% болж тус тус өссөн байна.

График 1. Нийт сумдын дундажүзүүлэлт , хувиар,

График 2. 2016-2018 оны ЖГҮ-ний онооны тархалтын график

32%37%

50%

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%

Сумдын дундаж2016 2017 2018

6

51

91104

55

17 5 1627

62

102

74

38

17 49 26

46

8571

54

336

0

20

40

60

80

100

120

0-10% 10-20% 20-30% 30-40% 40-50% 50-60% 60-70% 70-80%

2016 2017 2018

100%

Нийт сумдаас 50 хувиас дээш гүйцэтгэлтэй сумдын тоо жил бүр өссөөр 2018 онд 93 сум болжогцом нэмэгдсэн. Хэдий байнга өсч байгаа ч нийт сумдын 28 хувийг эзэлж байна. Үлдсэн хувь болох 72хувь нь үүнээс доош үнэлгээтэй байна. Энэ нь ОНХС-ийн үйл ажиллагааны журам, заавар сумдынтөвшинд хангалтгүй хэрэгжиж байгааг илтгэж байна. Жилийн гүйцэтгэлийнүнэлгээ хийж эхэлснээс хойш2018 онд 40 хувь хүртэлх гүйцэтгэлтэй сумдын тоо 45 хувиар буурсан эерэг үзүүлэлт гарчээ.

Өндөр үнэлгээтэй эхний 10 сумдыг харьцуулахад харилцан адилгүй өөрчлөлт гарсан байна. 2016 -2017 онд Дорноговь аймгийн Эрдэнэ сум 2 жил дараалан хамгийн өндөр үнэлгээ авч байсан бол 2018 ондэхний 10-т багтаагүй байна. Хамгийн дээгүүр эрэмбэлэгдсэн 10 сумын үнэлгээ 2017 онд 65.58-76.70 хувьдхэлбэлзэж байсан бол 2018 онд 78.18-83.65 хувь болж дээшилсэн байна. Дархан аймгийн 4 сум 2017 ондэхний 10 суманд багтаж байсан 2018 онд 2 сум л багтжээ. Өвөрхангай аймгийн Бат-Өлзий сум өмнөхжилүүдийн үнэлгээгээр 52-57 хувийн гүйцэтгэлтэй 32, 17 дугаарт эрэмбэлэгдэж байсан бол 2018 онд 86.65хувиар 1 дүгээрт эрэмбэлэгдсэн байна. Сэлэнгэ аймгийн Орхон, Мандал сумдын 2015-2016 оны гүйцэтгэлхангалтгүй байсан нь 2016-2017 онд 27-57 хувийн үнэлгээгээр харагдаж байгаа ч 2017 оноос гүйцэтгэл ньогцом дээшилж 2018 оны үнэлгээгээр 81.06-82.00 хувиар эхний 5 суманд багтсан байна. Төв аймгийнАлбанбулаг, Эрдэнэсант сумд ч өмнөх жилүүдэд 30 -41 хувийн үнэлгээтэй байсан бол 2018 онд үнэлгээ ньогцом дээшилж 80 хувь хүрсэн байна.

Хүснэгт 2. 2017-2018 онд хамгийн өндөр оноотой 10 сум

Аймаг Сум ЖГҮ-ний үр дүн/хувиар/

Дорноговь Эрдэнэ 76.70%Өмнөговь Цогтцэций 71.96%Говь-Алтай Хөхморьт 71.05%Дархан-Уул Шарын гол 70.56%Өмнөговь Сэврэй 69.82%Дорноговь Улаанбадрах 69.33%Дундговь Баянжаргалан 68.02%Дархан-Уул Хонгор 65.99%Дархан-Уул Дархан 65.80%Дархан-Уул Орхон 65.58%

2017 онд 330 сумдад үнэлгээ хийхээр очсон ч Баян-Өлгий аймгийн Алтанцөгц сум, Завханаймгийн Баянтэс сумын удирдлага ОНХС-ийн жилийн гүйцэтгэлийн үнэлгээ хийхээр очсон үнэлгээнийбагт шаардлагатай баримт материал гаргаж өгөөгүй тул үнэлгээ өгөөгүй байна.

ЖГҮ-ний үр дүнг бүлэг бүрээр нь харьцуулах ад олон нийтийн оролцооны бүлгийн гүйцэтгэлөмнөх оноос 100 хувиар огцом сайжирч 23 хувиас 46 хувь болжээ. Бусад бүлгүүдийн үнэлгээ 13.2 -88.9хувиар өссөн. Хамгийн бага хувиар өссөн 2 үзүүлэлт нь гүйцэтгэл болон хөрөнгийн удирдлагын бүлэгүзүүлэлтүүд байна. 2018 оны үнэлгээгээр ил тод байдал, хяналт шинжилгээний бүлэг үзүүлэлтүүдхамгийн бага буюу 29-34 хувийн үнэлгээтэй байна.

Аймаг Сум 2018 оны ЖГҮ-нийүр дүн /хувиар/

Өвөрхангай Бат-Өлзий 83.65%Сэлэнгэ Орхон 82.00%Өвөрхангай Есөнзүйл 81.07%Сэлэнгэ Мандал 81.06%Төв Алтанбулаг 80.78%Төв Эрдэнэсант 80.53%Дархан-Уул Шарын гол 78.97%

Дорноговь Хөвсгөл 78.73%

Дархан-Уул Хонгор 78.44%Баянхонгор Эрдэнэцогт 78.18%

График 3. 2016-2018 ОНХС-ийн гүйцэтгэлийн төвшинбүлэг бүрээр,

График 4. 2016-2018 Онооны дундаж үзүүлэлт бүлэг бүрээр

Оноо аваагүй сумдын тоог өмнөх онтой бүлэг тус бүрээр харьцуулахад 2017 онд 6 -136сум үнэлгээ аваагүй байсан. Энэ байдал 2018 онд эрс сайжирч үнэлгээ аваагүй сумдын тоо 0 -52сум байна. Олон нийтийн оролцооны бүлгийн бүх үзүүлэлтүүдээр оноо аваагүй сум 2017 онд 19аймгийн нийт 104 байсан ч 2018 онд 12 аймгийн нийт 34 сум болж 3 дахин буурсан.

Төлөвлөлтийн бүлгийн хувьд 2017 онд 5 аймгийн нийт 6 сум үнэлгээ аваагүй байсан харин2018 онд улсын хэмжээнд бүх сумд тодорхой хэмжээний үнэлгээ авсан байна. Ил тод байдлын 3үзүүлэлтээр үнэлгээ аваагүй сумдын тоо 2018 онд 2 дахин буурч 10 болсон. Харин гүйцэтгэлийнбүлэг үзүүлэлтүүдийн хувьдүнэлгээ аваагүй сумдын тоо 2 -оор нэмэгдсэн. Хяналт шинжилгээнийүзүүлэл тийн бүлэг үзүүлэлтээр 2017 онд хамгийн олон буюу 18 аймгийн нийт 136 сум үнэлгээаваагүй байсан нь 2018 онд 11 аймгийн 52 сум болж буурсан. Гэсэн хэдий ч энэ үзүүлэлтээрүнэгээ аваагүй сумдын тоо бусад бүлэгтэй харьцуулахад хамгийн олон хэвээр байна. Өмчийн

9%

49%

17%

36%

15%

46%

23%

52%

23%

38%

18%

48%46%

67%

29%

43%34%

58%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Олон нийтийноролцоо

Төлөвлөлт Ил тод байдал Гүйцэтгэл ХШҮ Өмчийнудирдлага

2016 2017 2018

0

0.2

0.4

0.6

0.8

Олоннийтийноролцоо

Төлөвлөлт

Ил тодбайдал

Гүйцэтгэл

ХШҮ

Хөрөнгийнудирдлага

2016 2017 2018

График 5. 2017-2018 онд оноо аваагүй сумдын тоо, бүлэг бүрээр

өөрчлөлтийн бүлгийн 3 үзүүлэлтээр үнэлгээ аваагүй сумдын тоо хамгийн багаар буурч 26 -аас 17болжээ.

График 6. 2017-2018 онд оноо аваагүй сумдын тоо, аймаг бүрээр

Хамаарах, хамаарахгүй үзүүлэлтийг 2017 оноос эхлэн үнэлгээнд ашиглаж байна. Бүх бүлэгүзүүлэлтээр хамаарах үнэлгээ авахгүй байх тохиолдол хөрөнгийн удирдлагын 3 үзүүлэлтийн хувьдгардаг. 2017 онд 3 аймгийн 4 сум уг бүлэг үзүүлэлт хамаарахгүй байсан байна. Гэвч 2018 онд эн э нь 8аймгийн 11 сум болж нэмэгджээ. Эн нь 2017 оны хэрэгжүүлсэн хөрөнгө оруулалтын төслүүдийн үр дүндбий болсон хөрөнгө байгаагүйн улмаас хүлээн авах, бүртгэхтэй холбоотой үзүүлэлт хамаарахгүй байжээ.Өөрөөр хэлбэл 2017 онд Орон нутгийн хөгжлийн нэгдсэн сангийн хэмжээ 45,9 тэрбум төгрөг хүртэл буурчсумдын ОНХС-д аймгаас 30 хувийг хуваарилдаг болсноор суманд ноогдох дундаж хэмжээ 25 сая төгрөгболж багассантай шууд холбоотой юм. ОНХС-ийн орлогын шилжүүлгийн хэмжээ 2018 оноос өссөн баэнэ оны гүйцэтгэлийг 2019 оны жилийн гүйцэтгэлийн үнэлгээгээр үнэлэх болно.

104

626 21

136

2634

0 1023

52

17

020406080

100120140160

Олоннийтийноролцоо

Төлөвлөлт Ил тодбайдал

Гүйцэтгэл ХШҮ Өмчийнудирдлага

2017 2018

0

1

2

2017 2018

Жилийн гүйцэтгэлийн үнэлгээний үр дүнгийн аймгуудын харьцуулалт

2017 онд явуулсан сумдын ОНХС-ийн ЖГҮ-ний дундаж үзүүлэлтийг аймаг бүрээр харьцуулахадДархан-Уул, Булган, Дорноговь, Өмнөговь аймгууд ын сумдын дундаж 60-77% хувь буюу бусдаасаахарьцангуй өндөр үнэлгээ авчээ. Харин Баян-Өлгий, Ховд, Увс, Завхан, Архангай, Баянхонгор, Дорнодаймгуудын дундаж үнэлгээ 30-46 хувь байв.

2018 онд Дархан-Уул аймгийн сумдын жилийн гүйцэтгэлийн үнэлгээний дундаж өмнөх оноосооөсч 75 гаруй хувийн үнэлгээ авч дундаж үзүүлэлтээр бусад аймгаа тэргүүлсэн хэвээр байлаа. ХаринГовьсүмбэр аймгийн сумдын дундаж үнэлгээ огцом өсч 69 орчим хувьд хүрэн удаалсан байна. Өвөрхангайаймгийн сумдын дундаж үзүүлэлт мөн огцом өсч сумдын дундажүнэлг ээгээр эхний 3-т жагсав. Дорноговьаймгийн сумдын дундаж үнэлгээ өмнөх оноос харьцангуй өссөн хэдий ч өмнөх оноос нэг байраар ухарч4-т жагсжээ. Өнгөрсөн жил хамгийн бага дундаж үнэлгээтэй байсан Баян-Өлгий, Ховд аймгуудын дундажүнэлгээ дээшилсэн боловч сүүлийн байранд эрэмбэлэгджээ. Булган аймгийн сумдын дундаж үнэлгээ 2018онд ганцаараа буурч сүүлийн 3 сумын нэг болжээ.

График 5. Сумдын дундаж оноо, аймаг бүрээр

Өмнөх оны үнэлгээгээр Архангай, Дорнод Сэлэнгэ, Увс аймгуудын дундаж үнэлгээ буурч байсанч энэ оны үнэлгээгээр мэдэгдэхүйц сайжирч 46-50 гаруй хувьд хүржээ.

Булган аймгаас бусад аймгийн сумдын дундаж үнэлгээ өмнөх оноос дунджаар 40 орчим хувиарнэмэгдсэн. Баянхонгор аймгийн сумдын дундаж хамгийн их буюу 75 хувиар, Өмнөговь аймгийн сумдындундаж хамгийн бага буюу 5 хувиар өссөн. Булган аймгийн сумдын дундаж үнэ лгээ 15 хувиар буурчээ.

Аймгуудын дундаж үзүүлэлтийг сумдын дундаж үзүүлэлттэй харьцуулахад Төв аймгийн дундажүнэлгээ өмнөх оны үнэлгээгээр сумдын дунджаас 4 хувь, Сүхбаатар аймгийн сумдын дундаж үнэлгээ 12хувиар Баянхонгор аймгийн сумдын дундаж 21 хувиар тус тус доогуур байсан бол 2018 оны үнэлгээгээр3-12 хувиар өндөр болж дээшилсэн. Дорнод аймгийн сумдын дундаж үзүүлэлт өмнөх онд 21 хувиар багабайсан бол 2018 онд улсын дундаж түвшинд хүрч сайжирсан байна. Говь-Алтай, Орхон ба Булганаймгуудын сумдын дундаж үнэлгээ өмнөх онд нийт сумдын дундаж үнэлгээнээс дээгүүр байсан бол энэонд доогуур байлаа. Архангай, Завхан болон Улс аймгуудын дундаж үзүүлэлт нэмэгдсэн хэдий боловчнийт сумдын дунджаас доогуур байсаар байна. Ховд болон Баян-Өлгий аймгуудын хувь сумдын үнэлгээөмнөх жилийн түвшинд байсаар байгаа тул сумдын нийт дунджаас 30 -40 хувиар доогуур хэвээр байна.

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%

2016

2017

2018

График 6. 2017-2018 оны ЖГҮ сумдын дундаж үзүүлэлт ба улсын дундаж үзүүлэлтийн харьцуулалт,(аймаг бүрээр, хувиар)

2017-2018 оны ЖГҮ-ний үр дүнг бүлэг болон аймаг бүрээр харьцуулахад бүлэг бүрийн үнэлгээөмнөх оноос 1.13-1.99 дахин өссөн байна. Олон нийтийн оролцооны бүлгийн хувьд 5 аймгаас бусадаймгийн хувьд 1-5.14 дахин өссөн нь олон нийтийн оролцоотой санал асуу лга явуулах, эрэмбэлэх багийнтүвшний ажил сайжирсныг харуулж байна. Нөгөө талаас ТА -3 төслийн орон нутгийн ажилтнууд сумдадажил зохих заавар зөвлөгөө өгч дэмжлэг үзүүлсэн нь үр дүнтэй ажил болжээ. Төлөвлөлтийн бүлгийнхувьд Орхон аймгийн сумдын дундаж үнэлгээ буурсныг эс тооцвол бүх аймаг 3-45 хувиар өссөн байна.Ил тод байдлын үзүүлэлтийн хувьд Баян-Өлгий, Говьсүмбэр, Дорнод, Төв, Увс аймгуудын сумдындундаж өмнөх оноос 1.76 -2.36 дахин нэмэгджээ. Говьсүмбэр болон Завхан аймгуудын гүйцэтгэлийнбүлгийн сумдын дундаж үнэлгээ 2.12-2.96 дахин өссөн нь энэ бүлгийн хувьд хамгийн өндөр өсөлт байлаа.Хяналт шинжилгээ, үнэлгээний бүлгийн хувьд Дорнод, Орхон аймгуудын бүлэг үзүүлэлтийн үнэлгээ 23.7болон 58.36 дахин тус тус өссөн байгаа нь бүх бүлгийн хувьд огцом өн дөр өсөлт боллоо. Баян-Өлгий,Баянхонгор, Орхон, Сүхбаатар, Сэлэнгэ болон Увс аймгуудын уг бүлгийн үзүүлэлт 50 -73 хувиар өссөн.

Хүснэгт 3. 2017-2018: Сумдын дундаж онооны харьцаа, аймаг бүрээрАймгийн нэр Олон нийтийн

оролцоо Төлөвлөлт Ил тод байдал Гүйцэтгэл ХШҮ Өмчийнудирдлага

Архангай 5.14 1.40 1.01 1.45 2.24 1.44Баян-Өлгий 1.33 1.21 2.21 1.12 0.70 1.52Баянхонгор 5.82 1.31 1.58 1.37 2.82 1.60Булган 0.86 1.11 0.58 0.57 0.65 0.81Говь-Алтай 2.07 1.05 0.87 0.87 1.25 0.87Говьсүмбэр 1.96 1.46 5.13 2.12 1.15 1.12Дархан-Уул 1.00 1.07 1.95 1.33 1.01 0.98Дорноговь 0.99 1.03 1.09 1.08 5.83 1.07Дорнод 2.16 1.54 2.36 1.23 23.70 1.30Дундговь 0.92 1.12 0.54 0.89 4.51 0.98Завхан 2.41 1.35 1.56 2.96 1.40 1.19Орхон 1.21 0.93 0.86 0.89 58.36 1.73Өвөрхангай 3.31 1.40 1.55 1.35 1.88 1.34Өмнөговь 0.90 1.08 1.05 1.03 1.17 1.05Сүхбаатар 3.99 1.36 1.47 1.58 2.05 1.95Сэлэнгэ 3.20 1.40 1.40 0.63 2.28 1.60Төв 2.88 1.45 2.13 0.98 2.58 1.26Увс 2.34 1.43 1.76 1.21 2.93 1.66Ховд 2.43 1.45 1.14 0.75 2.81 1.02Хөвсгөл 1.38 1.36 1.48 1.33 1.44 1.29Хэнтий 1.89 1.26 0.82 1.18 2.90 1.05

Дундажөөрчлөлт 1.99 1.29 1.29 1.13 1.91 1.21

-40%

-20%

0%

20%

40%

60%

80%

2017 2018

Гүйцэтгэлд суурилсан урамшуулал

Шаардлага хангасан сумдад олгох урамшууллыг 2018 онд ОНХНС-аас аймагт хуваарилсаншилжүүлгийн дүнгийн 30 хувийг болон Тогтвортой амьжиргаа-3 төслөөс бүх сумдад хуваарилсанерөнхий дэмжлэгийн нийлбэрийн 25 хувиар тооцож 2019 онд урамшуулал олгоно. Нийт сумдын 67 орчимхувь буюу 222 сумыг хамруулан 4.6 тэрбум төгрөг буюу буюу 1.9 сая америк долларыг төслөөсхуваарилахаар төлөвлөсөн. 2018 онд нийт сумдын 50 орчим хувь буюу 165 сум нийт 361.2 мянган америкдоллар буюу 903.7 сая төгрөгийн, 2017 онд сумдын 46 хувь буюу 154 сум 2.9 сая ам.доллар буюу 7,152.0сая төгрөгийн урамшуулал авсан.

2016 оны Жилийн гүйцэтгэлийн үнэлгээний үр дүнд урамшуулал авсан 154 сумын хамгийн багаоноо 32% байсан бол 2018 онд нийт сумдын 50 хувьд нь олгоход урамшуулал авсан сумын хамгийн багаоноо 35.4% байсан. ОНХС-гийн гүйцэтгэлийн үнэлгээ нь өмнөх оноос сайжирч урамшуулал авах болзолхангасан сумдын хамгийн их үнэлгээ нь 83.6 хувь ба хамгийн бага үнэлгээ нь 41 хувь байлаа.

2019 оны төсвийн жилд болзол хангасан сумдын урамшууллын дундаж нь 20.8 сая төгрөг, хамгийних урамшуулал авах сум Орхон аймгийн Баян-өндөр сум 176.0 сая төгрөг, хамгийн бага нь Завхан аймгийнАсгат сум 3.7 сая төгрөг байна.

Сангийн яамны Төсвийн бодлого, төлөвлөлтийн газр ын Төсвийн нэгтгэлийн хэлтэс аймгуудаасирүүлсэн сум тус бүрийн ОНХС-гийн 2018 оны батлагдсан төсвийг нэгтгэдэг. Сумдыг авсан онооныдарааллаар жагсаан аймгуудын ирүүлсэн сум тус бүрийн ОНХС-ийн төсөв болон төслөөс олгосонерөнхий дэмжлэгийн нийт дүнгээс 25 хувиар тооцож сумдын 67 хувьд урамшуулал олгохоор тооцов.

График 7. 2017-2019 онд урамшуулал авах болзол хангасан сумдын тоо, аймаг бүрээр

2018 оны үнэлгээгээр 2019 онд Дархан-Уул болон Говьсүмбэр аймгуудын нийт сумд урамшуулалавах болзол хангасан. 2017 онтой харьцуулахад Дархан-Уул, Өмнөговь болон Орхон аймгийн бүх сумдурамшуулал авах болзол хангаж байжээ. Энэ жил Өмнөговь аймгийн 15 сумаас 12 нь, Орхон аймгийн 2сумаас 1 нь урамшуулал авах болзол хангав.

Олон сумтай аймгуудаас 2017-2018 онд Дорноговь аймгийн 14 сумаас 13 сум нь урамшуулалавснаар хамгийн олон сум нь урамшуулал авсан аймаг болж байсан бол 2019 онд мөн л 13 сум ньурамшуулал авах болзол хангажээ. Өвөрхангай аймгийн 19 сумаас 18 сум нь 2019 онд болзол хангажээ.Харин хамгийн цөөхөн сум урамшуулал авсан аймгуудыг дурдвал 2017 онд Сүхбаатар аймгаас 1 сум ,2018 онд Баян-Өлгий аймгаас 1 сум, 2019 онд Орхон аймгаас 1 сум тус тус урамшуулал авах болзолхангажээ.

График 8. 2018 онд урамшуулал авах болзол хангасансумдын, аймаг бүрийн сумдад эзлэх хувиар,

Сүхбаатар аймгаас 2019 онд 12 сум урамшуулал авах болзол хангасан нь 2017 онд 1 сумурамшуулал авч байсантай харьцуулахад үнэлгээ нь огцом сайжирсан байна.

График. 2017-2019 онд ГСУ, аймаг бүрээр, /сая.төгрөг/

Урамшууллын хэмжээг аймаг бүрээр харьцуулахад 2019 онд хамгийн их урамшууллыг Хөвсгөлаймаг 20 сум нийт 488,7 сая төгрөг, Ховд аймгийн 3 сум нийт 45.6 сая төгрөг буюу хамгийн багаурамшуулал авах аймаг болжээ. Энэ нь Хөвсгөл аймаг харьцангуй олон сумтай, төвөөс алслагдсан, олонхүн амтай тул ОНХС-ийн хуваарилалт их байдаг ба дийлэнх сумд нь өндөр үнэлгээ авсантай холбоотойюм.

Говь-Алтай аймгийн ЖГҮ-ний үр дүн

Говь –Алтай аймгийн сумдын үнэлгээ 2017 онд 2016 оноос ахиж 45 хувь, 2018 онд 47.8 хувьболсон бөгөөд энэ нь нийт сумдын дундаж үнэлгээ 50.3 хувиас доогуур байна.

График 1. 2016, 2017, 2018 оны ЖГҮ-ний үр дүн, нийт сумдын дундаж батухайн аймгийн сумдын дундаж

Бүлэг бүрээр нь авч үзвэл 2018 онд олон нийтийн оролцоо, төлөвлөлт, хяналт шинжилгээ,үнэлгээний бүлгийн үзүүлэлтүүд өмнөх оныхоос дээшилсэн байна. Тэр дундаа олон нийтийн оролцооныбүлгийн үзүүлэлт мэдэгдэхүйц сайжирчээ. Гэвч энэ нь улсын дунджаас доогуур байна. Харин ил тодбайдал, гүйцэтгэл, өмчийн удирдлагын бүлгийн үнэлгээ өмнөх оноос 6 -10 хувиар буурсан байна.

График 2. Говь-Алтай аймгийн сумдын 2017, 2018 оны ЖГҮ-ний үр дүн, бүлгээр

Бүлэг бүрийн үзүүлэлтээр нь харьцуулж харвал, олон нийтийн оролцооны бүлгийн 1 үгээрүзүүлэлт 2018 онд мэдэгдэхүйц дээшилсэн байна. 2018 онд сумын багууд нь иргэдээс саналын хуудсаарсанал авах байдал нэмэгджээ. Иргэдийн саналаар ирсэн төсөл, хөтөлбөр арга хэмжээг 4 үзүүлэлтээр

бэлтгэх үзүүлэлт болон, багийн иргэдийн хурлын ирцтэй холбоотой үзүүлэлтүүд өмнөх оны түвшиндбайна. Харин багууд төсөл хөтөлбөрийг эрэмбэлэхдээ зөвхөн иргэдийн саналын оруулсан үзүүлэлт 2018онд өмнөх оныхоос сайжирчээ. Төлөвлөлти йн бүлгийн хувьд, худалдан авах ажиллагааны аргыг зөвсонгосон эсэх , сумын ажлын хэсэг хуралдсан эсэх үзүүлэлтүүд 2018 онд дээшилжээ. Ил тод байдлынбүлгийн 3 үзүүлэлтийн ИТХ -д иргэд оролцуулсан эсэх, шилэн дансанд мэдээлэл оруулсан байдлындундаж үнэлгээ өмнөх оныхоос буурч, төвийн мэдээллийг иргэдэд хүргэсэн байдлын үзүүлэлт өмнөх онытүвшинд байна. Гүйцэтгэлийн бүлэг үзүүлэлтээс ОНХС -ийн хөрөнгө зориулалтын бусаар зарцуулагдсанэсэх болон ОНХС-ийн тайланг хүргүүлсэн эсэх үзүүлэлтүүдийн дундаж үнэлгээ 2018 онд өмнөх оныхоосмөн буурсан байна. Хяналт шинжилгээ, үнэлгээний бүлгийн ИТХ -ын хяналтын хороо иргэд болониргэний нийгэмтэй хамтран хяналт, үнэлгээ хийх ажил 2018 онд сайжирч үнэлгээ өмнөх оныхоосдээшилжээ. Мөн ОНХС-ийн мэдээллийн системд төлөвлөлт болон гүйцэтгэлийн оруулсан байдалсайжирч үнэлгээ дээшилсэн байна. Өмчийн удирдлагын бүлгийн ОНХС -ийн хөрөнгөөр бий болсон өмчхөрөнгийг хүлээн авах ажлын хэсэг байгуулах, хүлээж авах акт үйлдэх болон өмч хөрөнгийг бүртгэнэзэнжүүлэх ажил өмнөх оныхоос м уудаж үнэлгээ буурсан байна.

График 3. Говь-Алтай аймгийн сумдын 2017, 2018 оны ЖГҮ-ний үр дүн, үзүүлэлт бүрээр

Сумын үнэлгээг харьцуулахад Хөхморьт сум 2017 онд хамгийн өндөр үнэлгээ авсан бол2018 онд Тайшир сум өмнөх оныхоос үнэлгээгээ сайжруулж хамгий н өндөр үнэлгээ авсан байна.Халиун сум 2018 онд өмнөх онд авсан үнэлгээ буурч хамгийн бага үнэлгээ авчээ. Бигэр,Жаргалан, Тонхил, Халиун, Цээл, Чандмань сумдын үнэлгээ 2018 онд өмнөх оныхоос буурсанбайна. Харин Бугат, Төгрөг сумдын үнэлгээ 2018 онд мэдэ гдэхүйц дээшилсэн байна.

Бүлэг 1 Бүлэг 2. Бүлэг 3 Бүлэг 4 Бүлэг 5. Бүлэг6.

Бүлэг 1 Бүлэг 2. Бүлэг 3 Бүлэг 4 Бүлэг 5. Бүлэг6.

График 4. 2016, 2017, 2018 оны сум бүрийн ЖГҮ-ний үр дүн

Урамшуулал авах болзол хангасан сумдын тоо 2017 онд 9, 2018 онд 4 сум урамшуулахавах сумд нь 4 байсан бол 2018 онд 10 сум 189.4 сая төгрөгийн урамшуулал авах болзол хангасанбайна. Говь-Алтай аймгийн Бигэр, Дарви, Тонхил, Халиун сумд нэг ч удаа урамшуулал авахболзол хангаж байгаагүй бол Алтай, Бугат, Есөнбулаг сумд сүүлийн 2 жил урамшуулал авахболзол хангажээ. Говь-Алтай аймагт 3 жил дараалан урамшуулал авах болзол хангасан сумбайхгүй байна.

Хүснэгт 1. 2016, 2017, 2018 оны сум бүрийн ЖГҮ-ний үр дүн ба урамшууллын хэмжээ

ЖГҮоноо Эрэмбэ ГСУ ЖГҮ

оноо Эрэмбэ ГСУ ЖГҮоноо Эрэмбэ ГСУ

Алтай 32% 158 46% 86 9,250,000.00 56% 116 19,929,461.01Баян-Уул 37% 98 40,515,675.00 49% 68 48% 183 18,754,351.78Бигэр 25% 234 38% 158 34% 283Бугат 25% 232 38% 156 3,500,000.00 57% 110 20,483,421.45Дарви 30% 178 29% 240 34% 284Дэлгэр 33% 139 38,132,400.00 33% 205 41% 241Есөнбулаг 30% 188 45% 91 17,521,100.00 47% 195 45,187,672.28Жаргалан 36% 103 32,715,875.00 47% 75 1,750,000.00 43% 226Тайшир 29% 195 62% 15 73% 24 7,618,236.34Тонхил 32% 160 47% 80 36% 275Төгрөг 38% 92 34,232,500.00 42% 112 64% 72 14,335,786.48Халиун 19% 284 35% 181 29% 298Хөхморьт 66% 3 43,982,250.00 71% 3 70% 38 18,590,322.60Цогт 33% 141 50,048,775.00 35% 178 40% 257Цээл 20% 276 50% 61 49% 175 15,041,074.10Чандмань 37% 101 32,499,200.00 45% 92 34% 280Шарга 45% 42 31,632,550.00 59% 24 61% 83 11,759,510.70Эрдэнэ 32% 151 57,415,275.00 39% 145 44% 222 17,711,119.08Сумдын дундажүнэлгээ болоннийт дүн

33% 361,174,500.00 45% 32,021,100.00 48% 189,410,955.80

2016 2017 2018Сумын нэр

Хүснэгт 2. Тогтвортой амьжиргаа 3 төслөөс хуваарилсан ерөнхий дэмжлэг

Тогтвортой амьжиргаа 3 төслийн хүрээнд ЖГҮ хийж урамшуулал олгохоос гадна 2018-2019 оны төсвийн жилд бүх сумдын ОНХС -д ерөнхий дэмжлэг олгож байна. Говь-Алтай аймгийнбүх сумд 2018 онд 726.7 сая төгрөгийн дэмжлэг авсан бол 2019 онд 467.8 сая төгрөгийн дэмжлэгавахаар байна. Ерөнхий дэмжлэг нь ЖГҮ, урамшуулалтай холбоогүй бөгөөд төслөөс тухайн жилхуваарилах ерөнхий дэмжлэгийг ОНХНС -аас орлогын шилжүүлэг тооцох аргачлал болохитгэлцүүлээр сумдад хуваарилан Төрийн сангийн нэгдсэн сангаар дамжуулан олгосон.

Хүснэгт 3. Говь-Алтай аймгийн 2018 оны сум бүрийн ЖГҮ-ний үр дүн, бүлгээр

Олон нийтийн оролцооны бүлэгт Хөхморьт, Тайшир, Алтай сумд хамгийн өндөр 79,71,65хувийн үнэлгээ тус бүр авсан. Харин Бигэр, Халиун чандмань сумд энэ бүлэгт огт үнэлгээ аваагүйбайна. Эдгээр сумд иргэдээс санал аваагүй, багийн иргэдийн нийтийн хурал зохионбайгуулаагүй, багийн засаг дарга нар иргэдээс ирсэн төсөл арга хэмжээний саналын дэлгэрэнгүй

Сумын нэр 2018 2019 НИЙТ ДҮНАлтай 42,213.62 26,872.4 69,086.02Баян-уул 41,549.71 26,415.4 67,965.07Бигэр 25,803.49 16,907.9 42,711.36Бугат 45,392.59 28,654.7 74,047.29Дарви 29,978.33 19,175.5 49,153.85Дэлгэр 36,322.08 23,570.0 59,892.04Есөнбулаг 95,714.39 62,317.6 158,031.97Жаргалан 21,770.34 14,073.1 35,843.43Тайшир 16,136.58 10,823.8 26,960.43Тонхил 40,696.66 26,273.0 66,969.64Төгрөг 30,365.37 19,514.9 49,880.22Халиун 28,388.42 18,196.9 46,585.32Хөхморьт 41,477.59 26,619.3 68,096.87Цогт 69,583.36 44,708.8 114,292.19Цээл 33,329.20 21,579.0 54,908.23Чандмань 34,540.16 22,191.0 56,731.20Шарга 24,908.43 15,619.9 40,528.31Эрдэнэ 68,592.51 44,345.1 112,937.64

НИЙТ ДҮН 726,762.79 467,858.30 1,194,621.09

Сумын нэрОлон

нийтийноролцоо

Төлөвлөлт Ил тодбайдал Гүйцэтгэл ХШҮ Өмчийн

удирдлагаСумынҮнэлгээ

Алтай 65% 81% 42% 24% 57% 59% 56%Баян-Уул 18% 61% 56% 22% 54% 90% 48%Бигэр 0% 44% 0% 42% 43% 56% 34%Бугат 54% 49% 33% 45% 83% 88% 57%Дарви 18% 52% 33% 0% 22% 38% 34%Дэлгэр 18% 68% 12% 33% 46% 26% 41%Есөнбулаг 54% 57% 19% 63% 7% 60% 47%Жаргалан 30% 50% 22% 25% 57% 76% 43%Тайшир 71% 90% 15% 88% 56% 88% 73%Тонхил 18% 61% 8% 23% 31% 43% 36%Төгрөг 57% 65% 38% 42% 100% 100% 64%Халиун 0% 50% 46% 12% 23% 28% 29%Хөхморьт 79% 84% 69% 31% 85% 81% 70%Цогт 28% 58% 8% 28% 37% 59% 40%Цээл 27% 66% 11% 31% 67% 75% 49%Чандмань 0% 50% 12% 44% 21% 51% 34%Шарга 36% 79% 65% 47% 79% 41% 61%Эрдэнэ 36% 57% 0% 23% 63% 73% 44%Сумдын дундаж 34% 62% 27% 35% 52% 63% 48%

мэдээллийг 4 үзүүлэлтээр бэлтгээгүй, багийн засаг даргын эрэмбэлсэн төсөл арга хэмжээндиргэдийн саналыг тусгаагүйгээс огт үнэлгээ аваагүй. Бусад сумд 18 -30 хувийн үнэлгээ авчээ.Төлөвлөлтийн бүлгийн хувьд Тайшир, Хөхморьт сумд хамгийн өндөр 90,84 хувийн үнэлгээ тусбүр авчээ. Бусад сумдын энэ бүлгийн үнэлгээ 44 хувиас дээш гарчээ. Харин ил тод байдлынбүлгийн хамгийн өндөр үнэлгээ нь Хөхморьт сумын 69 хувийн үнэлг ээ байна. Сумдын дийлэнхолонх нь 20-оос доош хувийн үнэлгээ авчээ. Гүйцэтгэлийн бүлэгт Тайшир сум хамгийн өндөр 88хувийн үнэлгээ авсан байна. Дарви сум энэ бүлэгт огт үнэлгээ аваагүй, бусад сумд 20 -45 хувийнүнэлгээ авсан байна. Хяналт шинжилгээ, үнэлгээний бүлэгт Төгрөг сум хамгийн өндөр 100хувийн үнэлгээ авсан ба хамгийн бага үнэлгээ авсан сум нь Есөнбулаг сум 6 хувийн үнэлгээбайна. Өмчийн удирдлагын бүлэгт Төгрөг сум 100 хувийн үнэлгээ авсан харин Дэлгэр, Халиунсумд 26,28 хувийн хамгийн бага үнэлгээ авчээ. Бусад сумдын энэ бүлгийн үнэлгээ 38 -аас дээшхувийн үнэлгээ авсан байна.

Хүснэгт 4. Бүлэг 1. Олон нийтийн оролцоо2018 онд 2019 оны ОНХС-ийн төлөвлөлтийг гүйцэтгэсэн байдал

Багууд иргэдээс санал авсан эсэх 1 дүгээр үзүүлэлтэд Хөхморьт, Та йшир гэх мэт 6 сумдынбүх багууд нь санал авч 100 хувийн үнэлгээ авсан. Харин Баян-Уул, Бигэр, Тонхил, Халиун,Чандмань сумд огт санал аваагүйн улмаас үнэлгээ аваагүй байна. Бусад сумдын багууд нь ямарнэг хэмжээнд санал авснаар 14-75 хувийн санал авчээ. 2017 онд огт үнэлгээ авч байгаагүй Эрдэнэ,Есөнбулаг, Бугат, Алтай сумд 2018 онд 100 хувийн үнэлгээ авч сайжирсан. Харин 3 жил дарааланогт үнэдгээ аваагүй Тонхил, Халиун сумд байна. Мөн 2017 онд энэ үзүүлэлтэд 100 хувийнүнэлгээ авч байсан Баян-Уул сум 2018 онд 0 үнэлгээ авч өмнөх оноос муудсан байна. Багийнзасаг дарга нар төсөл, хөтөлбөр арга хэмжээний 4 үзүүлэлтээр нэмэлт мэдээлэл бэлтгэхүзүүлэлтэд /Ү2/ Алтай, Хөхморьт сумд л 39,25 хувийн үнэлгээ тус бүр авчээ. Энэ үзүүлэлтэдүнэлгээ авсан сумд өмнөх он д мөн 2 сум л байсан. Багийн засаг дарга нар иргэдээс ирсэн саналдорсон төсөл арга хэмжээний нэмэлт мэдээллийг 4 үзүүлэлтээр бэлтгэх ажил огт хийгдэхгүйбайгаа нь харагдаж байна. Багийн иргэдийн хурлын ирцтэй холбоотой 3 дугаар үзүүлэлтэдХөхморьт, Тайшир, Төгрөг сумд 100 хувийн үнэлгээ, Цогт Дэлгэр сумд 29,20 хувийн үнэлгээ авчүлдсэн сумд огт үнэлгээ аваагүй байна. Энэ нь тус сумдын багууд иргэдийн хурлаа огт хийгээгүй,эсхүл иргэдийн хурлын ирц хүчин төгөлдөр байгаагүй, болон нотлох баримт огт байгаагүй тэйхолбоотой. Энэ үзүүлэлтэд өмнөх онд үнэлгээ авч байсан сумд л 2018 онд мөн үнэлгээ авсан ба

Сумын нэр Ү1 Ү2 Ү3 Ү4Олон

нийтийноролцоо

Сумдын дундаж

Хөхморьт 100% 25% 100% 100% 79%Тайшир 100% 0% 100% 100% 71%Алтай 100% 39% 0% 100% 65%Төгрөг 60% 0% 100% 100% 57%Бугат 100% 0% 0% 100% 54%Есөнбулаг 100% 0% 0% 100% 54%Шарга 50% 0% 0% 100% 36%Эрдэнэ 100% 0% 0% 0% 36%Сумдын дундаж 51% 4% 19% 61% 34% 34%

Жаргалан 33% 0% 0% 100% 30%Цогт 14% 0% 29% 100% 28%Цээл 75% 0% 0% 0% 27%Баян-Уул 0% 0% 0% 100% 18%Дарви 50% 0% 0% 0% 18%Дэлгэр 40% 0% 20% 0% 18%Тонхил 0% 0% 0% 100% 18%Бигэр 0% 0% 0% 0% 0%Халиун 0% 0% 0% 0% 0%Чандмань 0% 0% 0% 0% 0%

бусад сумд огт үнэлгээ авдаггүй хэвээр байна. Багийн засаг даргын эрэмбэлсэн төсөл, аргахэмжээ иргэдийн саналаар дэмжигдсэн эсэх /Ү4/ үзүүлэлтэд сумдын дийлэ нх олонх нь 100хувийн үнэлгээ авсан. Энэ үзүүлэлтэд 3 жил дараалан огт үнэлгээ авдаггүй эрдэнэ, Чандмань,Халиун, Дэлгэр, Дарви, Бигэр сумд байгаа бол өмнөх жилд үнэлгээ авч байгаагүй ч 2018 онд 100хувийн үнэлгээ авч сайжирсан Алтай, Бугат, Есөнбулаг, Жаргалан, Тонхил, Шарга сумд байна.

Хүснэгт 5. Бүлэг 2. Төсвийн төлөвлөлт2017 онд 2018 оны ОНХС-г төлөвлөсөн байдал

Төлөвлөлтийн бүлгийн ОНХС -ийн саналыг эрэмбэлэх ажлын хэсэг байгуулсан эсэх /Ү5/үзүүлэлтэд сумдын 50-с илүү хувь нь ажлын хэсэг байгуулаагүйгээс огт үнэлгээ аваагүй байна.Эдгээр үнэлгээ аваагүй сумдаас Есөнбулаг сум 2017 онд 100 хувийн үнэлгээ авч байсан нь 2018онд 0 болж муудсан ба бусад сумд өмнөх онуудад мөн огт үнэлгээ авч байгаагүй. Сумын ажлынхэсэг хуралдсан эсэх /Ү6/ үзүүлэлтэд Ташир, Хөхморьт сумд л 2 удаа хуралдан 100 хувийнүнэлгээ авсан бол бусад сумдын дийлэнх олонх нь нэг л удаа хуралдаж 60 хувийн үнэлгээ авчээ.Харин 4 сумд огт үнэлгээ аваагүй байна. Эдгээр үнэлгээ аваагүй сумд өмнөх онд мөн огтхуралдаагүйгээс огт үн элгээ аваагүй байсан. Сумын ажлын хэсэг төсөл арга хэмжээний нэмэлтмэдээлэл бэлтгэсэн эсэх /Ү7/ үзүүлэлтэд Хөхморьт, Алтай сумд 100 хувийн үнэлгээ, Тайшир,Цээл, Төгрөг сумд дийлэнх төсөл арга хэмжээнд нэмэлт мэдээлэл бэлтгэн 78 -89 хувийн үнэлгээавч, бусад сумд огт үнэлгээ аваагүй. Үнэлгээ аваагүй дийлэнх олонх сумд өмнөх онд мөн адилогт үнэлгээ авч байгаагүй байна. Сумын ажлын хэсгийн эрэмбэлсэн төсөл, хөтөлбөр арга хэмжээиргэдийн саналаар дэмжигдсэн эсэх /Ү9/ үзүүлэлтэд Тайшир, Хөхморьт гэх мэт 6 сум л үнэлгээавсан байна. Үнэлгээ аваагүй сумдаас Алтай, Баян -Уул, Төгрөг, Чандмань сумд 2017 онд 100хувийн үнэлгээ авч байсан, 2018 онд муудсан байна. Харин бусад сумд өмнөх онд мөн л огтүнэлгээ авч байгаагүй. Төлөвлөлтийн бүлгийн 10 дугаар үзүүлэлт буюу т өсвийн хуулийнхугацаанд баталсан эсэх үзүүлэлтэд Говь-Алтай аймгийн бүх сумд нь 100 хувийн үнэлгээ авчээ.Төсөл арга хэмжээг нэг бүрчлэн хэлэлцсэн эсэх, хөгжлийн бодлоготой уялдсан эсэх, худалданавалтын зөв арга сонгосон эсэх, төсөв батлахдаа зохих журмы н дагуу маягт ашигласан эсэхүзүүлэлтүүдэд сумдын дийлэнх олонх нь өмнөх оны үнэлгээ авсан ба энэ нь өмнөх оны түвшиндбайна. Гэвч төсвийг зохих журмын дагуу маягт ашиглан баталсан эсэх үзүүлэлтэд огт үнэлгээавдаггүй Есөнбулаг, Төгрөг сумд байна.

Сумын нэр Ү5 Ү6 Ү7 Ү8 Ү9 Ү10 Ү11 Ү12 Ү13 Ү14 Төлөвлөлт Сумдын дундажТайшир 100% 100% 85% 100% 100% 100% 73% 67% 100% 100% 90%Хөхморьт 100% 100% 100% 100% 100% 100% 62% 20% 100% 90% 84%Алтай 100% 60% 100% 100% 0% 100% 62% 66% 100% 100% 81%Шарга 100% 60% 0% 100% 100% 100% 73% 100% 100% 100% 79%Дэлгэр 0% 60% 0% 88% 0% 100% 100% 100% 100% 100% 68%Цээл 0% 60% 89% 100% 0% 100% 71% 0% 100% 100% 66%Төгрөг 100% 60% 78% 100% 0% 100% 70% 40% 0% 100% 65%Сумдын дундаж 44% 51% 25% 90% 33% 100% 58% 70% 67% 91% 62% 62%

Баян-Уул 100% 60% 0% 74% 0% 100% 42% 57% 100% 100% 61%Тонхил 100% 60% 0% 100% 100% 100% 62% 50% 0% 100% 61%Цогт 0% 60% 0% 83% 0% 100% 50% 71% 100% 100% 58%Есөнбулаг 0% 60% 0% 92% 100% 100% 49% 100% 0% 100% 57%Эрдэнэ 0% 60% 0% 86% 0% 100% 52% 100% 100% 67% 57%Дарви 0% 0% 0% 100% 0% 100% 7% 100% 100% 100% 52%Жаргалан 100% 60% 0% 53% 100% 100% 73% 20% 0% 60% 50%Чандмань 0% 60% 0% 59% 0% 100% 33% 75% 100% 71% 50%Халиун 0% 0% 0% 78% 0% 100% 5% 100% 100% 100% 50%Бугат 0% 0% 0% 100% 0% 100% 71% 100% 0% 100% 49%Бигэр 0% 0% 0% 100% 0% 100% 81% 100% 0% 50% 44%

Хүснэгт 6. Бүлэг 3. Төсвийн ил тод байдал2018 онд ОНХС-ийн ил тод байдлыг хангасан байдал

Ил тод байдлын бүлгийн хувьд Говь-Алтай аймгийн Хөхморьт, Баян-Уул сумд л төсөвхэлэлцэхдээ 8-с илүү иргэн оролцуулан /Ү15/ 100 хувийн үнэлгээ авсан. Харин сумдын 50 орчимхувь нь иргэн огт оролцуулаагүйгээс үнэлгээ аваагүй байна. Энэ үзүүлэлт өмнөх оны тү шингөөссайжраагүй ба огт үнэлгээ авдаггүй Тайшир, Цогт сумд байна Төсвийн талаар мэдээллийг хэролон сувгаар иргэдэд хүргэж буй байдлын талаар /Ү16/ үзүүлэлтэд дийлэнх сум нэг л сувгаарбуюу мэдээллийн самбар ашиглан мэдээлэл хүргэснээр 20 хувийн үнэлгээ авсан, харин Халиун,Чандмань, Бигэр, эрдэнэ сумд мэдээлэл ямар ч сувгаар хүргээгүйгээс үнэлгээ аваагүй байна.Шилэн дансанд мэдээлэл оруулсан эсэх /Ү17/ үзүүлэлтэд Хөхморьт, Шарга гэх мэт 5 сум лүнэлгээ авсан, харин Баян-Уул, Бугат, Дарви, Жаргалан, Цээл, Бигэр сумд 2018 оны эхний хагастогт санхүүжилт гааргаагүйгээс энэ үзүүлэлт хамааралгүй болсон байна. Өмнөх онд тусүзүүлэлтэд огт үнэлгээ аваагүй Төгрөг, Халиун сумд 100 хувийн үнэлгээ авч сайжирсан, хариногт үнэлгээ авдаггүй Есөнбулаг, Тайшир, Чандмань сумд байна.

Гүйцэтгэлийн бүлгийн хувьд ОНХС-ийн хөрөнгө хориглосон чиг үүрэгт зарцуулагдсанэсэх /Ү18/ үзүүлэлтэд Шарга, Бугат, Төгрөг, Цээл сумд лүнэлгээ авсан бол бусад сумд ОНХС/ийнхөрөнгийг ямар нэгэн хэмжээнд хориглосон чиг үүрэгт зарцуулснаа р огт үнэлгээ аваагүй байна.Энэ бүлгийн худалдан авалттай холбоотой 19 -22 дугаар үзүүлэлт Бугат, Бигэр гэм зарим сумдадхамааралгүй байсан, харин ОНХС-ийн хөрөнгөөр худалдан авалт хийсэн бөгөөд тендер зарлахшаардлагатай байсан сумдын дийлэнх нь үнэлгээ аваагүй байна. Тендер шалгаруулалт хуульёсны дагуу явагдсан эсэх /Ү22/ үзүүлэлтэд зөвхөн Тайшир, Есөнбулаг сумд л 100 хувийн үнэлгээавчээ. ОНХС-ийн хэрэгжилтийн тайланг аймагт хүргүүлсэн эсэх /Ү23/ үзүүлэлтэд 6 сумд 2 удаатайланг хүргүүлж 100 хувийн үнэл гээ авсан бол 4 сум нэг д удаа тайлан хүргүүлж 50 хувийн

Сумын нэр Ү15 Ү16 Ү17 Ил тодбайдал Сумдын дундаж

Хөхморьт 100% 20% 100% 69%Шарга 63% 40% 100% 65%Баян-Уул 100% 20% 56%Халиун 50% 0% 100% 46%Алтай 13% 20% 100% 42%Төгрөг 0% 20% 100% 38%Бугат 50% 20% 33%Дарви 50% 20% 33%Сумдын дундаж 30% 18% 42% 27% 27%

Жаргалан 25% 20% 22%Есөнбулаг 38% 20% 0% 19%Тайшир 0% 40% 0% 15%Дэлгэр 13% 20% 0% 12%Чандмань 38% 0% 0% 12%Цээл 0% 20% 11%Тонхил 0% 20% 0% 8%Цогт 0% 20% 0% 8%Бигэр 0% 0% 0%Эрдэнэ 0% 0% 0% 0%

Хүснэгт 7. Бүлэг 4. Төсвийн гүйцэтгэл2017 оны ОНХС-ийн гүйцэтгэл

үнэлгээ, бусад сумд огт тайлан хүргүүлээгүйгээс үнэлгээ аваагүй байна. ОНХС -ийнсанхүүжилтийг бодит гүйцэтгэлд үндэслэн гүйцэтгэсэн /Ү24/ үзүүлэлтэд сумдын дийлэнх олонхнь үнэлгээ авчээ. Харин он дамжсан төсөл арга хэмжээг дараа жилийн төсөвт тусгасан эсэх /Ү25/үзүүлэлт олонх суманд хамааралгүй басан хэдий ч төсөвт тусгах шаардлагатай байсан сумдындийлэнх нь тусгаагүй үнэлг ээ аваагүй байна. Шарга, Чандмань сумд л он дамжсан төсөл, аргахэмжээг дараа оны төсөвт тусгаснаар 100 хувийн үнэлгээ авчээ. Төсвийн гүйцэтгэлийн бүлэгт ондараалан үнэлгээ авдаггүй сумд Говь -Алтай аймагт нэлээд байна. Хориглосон чиг үүрэгт ОНХС -ийн хөрөнгө зарцуулсан эсэх үзүүлэлтэд Бигэр, Халиун сумд, худалдан авалттай холбоотойүзүүлэлтүүдэд Алтай, Баян-Уул, Төгрөг гэх мэт 6 сумд 3 жил дараалан огт үнэлгээ аваагүй байна.

Хяналт шинжилгээ, үнэлгээний бүлгийн ОНХС -ийн мэдээллийн системд төлөвлөгөө оруул санбайдал /Ү26/ үзүүлэлтэд сумдын олонх нь мэдээллээ оруулж үнэлгээ авсан. Харин Чандмань, Есөнбулагсумд огт оруулаагүйгээс үнэлгээ аваагүй байна. Гүйцэтгэлийг мэдээллийн системд оруулсан /Ү27/ сумдхарин цөөхөн байсан, мөн 2018 оны эхний 6 сард ОНХС -ийн санхүүжилт огт гараагүйгээс 6 сумандхамааралгүй байжээ. Төгрөг, Хөхморьт гэх мэт 6 сум л 100 хувийн үнэлгээ авчээ.

Хүснэгт 8. Бүлэг 5. Хяналт, шинжилгээ ба үнэлгээ

Сумын нэр Ү18 Ү19 Ү20 Ү21 Ү22 Ү23 Ү24 Ү25 Гүйцэтгэл Сумдын дундажТайшир 0% 100% 100% 100% 100% 100% 88%Есөнбулаг 0% 100% 0% 0% 100% 100% 100% 63%Шарга 100% 0% 0% 0% 0% 100% 100% 100% 47%Бугат 100% 0% 40% 45%Чандмань 0% 100% 100% 0% 0% 50% 100% 44%Төгрөг 100% 0% 0% 0% 0% 100% 100% 42%Бигэр 0% 0% 83% 42%Сумдын дундаж 22% 21% 14% 0% 17% 44% 79% 29% 35% 35%

Дэлгэр 0% 0% 0% 50% 0% 100% 0% 33%Цээл 100% 0% 0% 0% 0% 100% 67% 0% 31%Хөхморьт 0% 0% 0% 0% 0% 100% 100% 31%Цогт 0% 0% 0% 0% 50% 88% 28%Жаргалан 0% 0% 0% 0% 0% 100% 25%Алтай 0% 0% 0% 0% 0% 50% 100% 0% 24%Тонхил 0% 0% 0% 0% 0% 50% 88% 23%Эрдэнэ 0% 0% 50% 44% 23%Баян-Уул 0% 0% 0% 0% 0% 100% 0% 22%Халиун 0% 0% 0% 0% 0% 0% 63% 0% 12%Дарви 0% 0% 0% 0%

Сумын нэр Ү26 Ү27 Ү28 Ү29 ХШҮ Сумдын дундаж

Төгрөг 100% 100% 100% 100% 100%Хөхморьт 100% 100% 88% 63% 85%Бугат 100% 100% 50% 83%Шарга 100% 100% 67% 66% 79%Цээл 100% 33% 89% 67%Эрдэнэ 100% 100% 67% 11% 63%Алтай 100% 100% 20% 50% 57%Жаргалан 100% 0% 100% 57%Тайшир 100% 0% 71% 43% 56%Баян-Уул 100% 45% 36% 54%Сумдын дундаж 89% 42% 46% 38% 52% 52%

Дэлгэр 100% 0% 78% 0% 46%Бигэр 100% 50% 0% 43%Цогт 100% 0% 33% 24% 37%Тонхил 100% 0% 38% 0% 31%Халиун 100% 0% 14% 0% 23%Дарви 100% 0% 0% 22%Чандмань 0% 0% 33% 33% 21%Есөнбулаг 0% 0% 0% 25% 7%

ИТХ-ын дэргэдэх ирэн болон, иргэний нийгэмтэй хамтран хяналт, үнэлгээ хийсэн эсэх /Ү28-29/үзүүлэлтэд сумдын дийлэнх олонх нь ямар нэгэн хэмжээнд үнэлдгээ авсан байна. Өмнөх оны үнэлгээтэйхарьцуулбал Есөнбулаг, Дарви, Тонхил сумд энэ бүлгийн үзүүлэлтүүд эд 3 жил дараалан үнэлгээ авахгүйбайсаар байна. Харин ИТХ-ын хяналтын хороо иргэдтэй болон, иргэний нийгмийн байгууллагатайхамтран, эсхүл дангаараа хяналт, шинжилгээ хийсэн эсэх үзүүлэлт 2018 онд өмнөх оныхоос сайжирсанбайна.

Бигэр, Бугат, Тайшир сумд өмнөх онд энэ үзүүлэлтэд огт үнэлгээ авч байгаагүй бол 2018онд үнэлгээ авчээ.

Хүснэгт 9. Бүлэг 6. Хөрөнгийн удирдлага2017 оны ОНХС-ийн хөрөнгөөр бий болсон биет хөрөнгийн өмчлөл, ашиглалт

Говь-Алтай аймгийн сумдын дийлэнх олон нь ОНХС-ийн хөрөнгөөр бий болсон өмч хөрөнгийгхүлээн авах комисс байгуулж /Ү30/, хүлээн авахдаа акт үйлдэн /Ү31/ үнэлгээ авчээ. Мөн бийболсон өмч хөрөнгийг бүртгэн эзэнжүүлэх /Ү32/ үзүүлэлтэд 4 сумаас бусад нь үнэлгээ авсанбайна. Өмнөх оны үнэлгээтэй харьцуулбал хүлээн авах ажлын хэсэг байгуулах үзүүлэлт өмнөхоныхоос сайжирч харин акт үйлдсэн эсэх болон өмчийг бүртгэн эзэнжүүлсэн эсэх үзүүлэлтүүдөмнөх оны төвшнөөс буурсан байна.

Сумын нэр Ү30 Ү31 Ү32 Өмчийнудирдлага Сумдын дундаж

Төгрөг 100% 100% 100% 100%Баян-Уул 100% 91% 70% 90%Бугат 100% 100% 50% 88%Тайшир 100% 100% 50% 88%Хөхморьт 100% 75% 62% 81%Жаргалан 100% 100% 0% 76%Цээл 100% 67% 50% 75%Эрдэнэ 100% 66% 42% 73%Сумдын дундаж 73% 69% 37% 63% 63%

Есөнбулаг 50% 75% 50% 60%Алтай 100% 40% 25% 59%Цогт 100% 55% 0% 59%Бигэр 60% 80% 10% 56%Чандмань 100% 33% 0% 51%Тонхил 50% 38% 40% 43%Шарга 34% 34% 66% 41%Дарви 0% 100% 0% 38%Халиун 29% 29% 26% 28%Дэлгэр 0% 55% 22% 26%