ΙΣΤΟΡΙΑΙΣΤΟΡΙΑΓ’ ΓυμνασίουΓ’ Γυμνασίου

ΕνότηταΕνότητα 23 23 ηη

Η ελληνική οικονομία και κοινωνία κατά τον Η ελληνική οικονομία και κοινωνία κατά τον 1919 οο αιώνα αιώνα

Κατάσταση της Ελλάδας τον 19ο Κατάσταση της Ελλάδας τον 19ο αι.αι.

Έκταση:Έκταση: ό,τι ίσχυε με το ό,τι ίσχυε με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου Πρωτόκολλο του Λονδίνου μαζί με: Επτάνησα (1864), μαζί με: Επτάνησα (1864), ΘεσσαλίαΘεσσαλία και Άρτα (1881)και Άρτα (1881)

Πληθυσμός:Πληθυσμός:750.000 (1830), ομαλή 750.000 (1830), ομαλή

αύξηση αύξηση διπλάσιοι Έλληνες διπλάσιοι Έλληνες

ζούσαν εκτός συνόρωνζούσαν εκτός συνόρωνσημαντικά αστικά σημαντικά αστικά κέντρα: Αθήνα, Πάτρα, κέντρα: Αθήνα, Πάτρα,

Σύρος, ΠειραιάςΣύρος, Πειραιάς Η Ελλάδα μετά το 1881

Ελληνική Οικονομία Ελληνική Οικονομία (1)(1)

Αγροτικός τομέαςΑγροτικός τομέας

ΑγρότεςΑγρότες : : ήταν η τάξη που δέσποζεήταν η τάξη που δέσποζε

Εθνικές γαίες (εθνικά κτήματα): Εθνικές γαίες (εθνικά κτήματα): ανέρχονταν ανέρχονταν σε περίπου 5.000.000 στρέμματα: πρόκειται για εκτάσεις σε περίπου 5.000.000 στρέμματα: πρόκειται για εκτάσεις γης που ήταν προεπαναστατικά οθωμανικές ιδιοκτησίες γης που ήταν προεπαναστατικά οθωμανικές ιδιοκτησίες και μετά την επανάσταση πέρασαν σε ελληνικά χέρια. Η και μετά την επανάσταση πέρασαν σε ελληνικά χέρια. Η κυβέρνηση δεν τόλμησε ούτε να τις μοιράσει δωρεάν κυβέρνηση δεν τόλμησε ούτε να τις μοιράσει δωρεάν στους αγρότες ούτε να τις πουλήσει.στους αγρότες ούτε να τις πουλήσει.

1871:1871: Ο πρωθυπουργόςΟ πρωθυπουργός Αλ. Κουμουνδούρος Αλ. Κουμουνδούρος προχώρησε σε διανομή των εθνικών γαιών.προχώρησε σε διανομή των εθνικών γαιών.

Ελληνική Οικονομία Ελληνική Οικονομία (2)(2)Αγροτικός τομέαςΑγροτικός τομέας

1881:1881: Μετά την προσάρτηση Μετά την προσάρτηση της Θεσσαλίας προέκυψε το της Θεσσαλίας προέκυψε το πρόβλημα των τσιφλικιών (δηλ. πρόβλημα των τσιφλικιών (δηλ. μεγάλων κτημάτων που ανήκαν μεγάλων κτημάτων που ανήκαν έως τότε σε Τούρκους έως τότε σε Τούρκους γαιοκτήμονες και γαιοκτήμονες και καλλιεργούνταν από κολίγους)καλλιεργούνταν από κολίγους)

Κυριότερα αγροτικά Κυριότερα αγροτικά προϊόντα:προϊόντα: σταφίδα, ελιές, σταφίδα, ελιές, καπνά, σιτηράκαπνά, σιτηρά

Αλώνισμα σιταριού στις Μυκήνες

Κολίγοι στη Θεσσαλία

Ελληνική Οικονομία Ελληνική Οικονομία (3)(3)

Εξωτερικό εμπόριο:Εξωτερικό εμπόριο:

εξαγωγές:εξαγωγές: σταφίδες, σταφίδες, λάδιλάδι

εισαγωγές: εισαγωγές: δημητριακά (κυρίως δημητριακά (κυρίως σιτάρι), υφάσματα, σιτάρι), υφάσματα, νήματα (στο τέλος του νήματα (στο τέλος του αιώνα αυξήθηκαν οι αιώνα αυξήθηκαν οι εισαγωγές άνθρακα, εισαγωγές άνθρακα, ξυλείας και ξυλείας και μηχανημάτων)μηχανημάτων) Άπλωμα της σταφίδας, 19ος αι.

Ελληνική Οικονομία Ελληνική Οικονομία (4)(4)

Ναυτιλία:Ναυτιλία: υπήρξε ο υπήρξε ο κύριος μοχλός κύριος μοχλός οικονομικής οικονομικής ανάπτυξης.ανάπτυξης.

Πάτρα:Πάτρα: παρέμεινε παρέμεινε το κύριο λιμάνι το κύριο λιμάνι εξαγωγής εξαγωγής σταφίδας. σταφίδας.

Σύρος: Σύρος: αναδείχθηκε σε αναδείχθηκε σε κύριο εμπορικό κύριο εμπορικό κέντρο.κέντρο.

Εξαγωγή σταφίδας από το λιμάνι της Πάτρας, τέλη 19ου αι.

Το λιμάνι της Ερμούπολης, Σύρος 19ος αι.

Ελληνική Οικονομία Ελληνική Οικονομία (5)(5)

Τραπεζικό Τραπεζικό σύστημα: σύστημα: άρχισε να άρχισε να αναπτύσσεται με την αναπτύσσεται με την ίδρυση τηςίδρυση της Εθνικής Εθνικής Τράπεζας (1841), Τράπεζας (1841), η η οποία είχε δικαίωμα οποία είχε δικαίωμα έκδοσης έκδοσης χαρτονομίσματος.χαρτονομίσματος.

Το πρώτο κτίριο της Εθνικής τράπεζας, 1841

Το πρώτο χαρτονόμισμα που εξέδωσε η Εθνική τράπεζα το 1841

Ελληνική Οικονομία Ελληνική Οικονομία (6)(6)

Βιομηχανία:Βιομηχανία: αναπτύχθηκε με αργούς αναπτύχθηκε με αργούς ρυθμούς˙ λόγοι: ρυθμούς˙ λόγοι: έλλειψη κεφαλαίων, έλλειψη κεφαλαίων, μικρή αγορά, μικρή αγορά, έλλειψη πρώτων υλών έλλειψη πρώτων υλών

και καυσίμων, και καυσίμων, χρόνια έλλειψη χρόνια έλλειψη

εργατικών χεριώνεργατικών χεριών πίεση φθηνών πίεση φθηνών

εισαγόμενων εισαγόμενων βιομηχανικών βιομηχανικών προϊόντωνπροϊόντων

Το εργοστάσιο φωταερίου (1860) στο Γκάζι, σήμερα

Το πρώτο εργοστάσιο πιλοποιίας, 1886

Ελληνική Οικονομία Ελληνική Οικονομία (7)(7) Ο ρόλος του κράτους: Ο ρόλος του κράτους:

εκσυγχρονισμός της οικονομίας:εκσυγχρονισμός της οικονομίας:επενδύσεις σε έργα υποδομήςεπενδύσεις σε έργα υποδομήςδιαμόρφωση ευνοϊκού θεσμικού διαμόρφωση ευνοϊκού θεσμικού

πλαισίουπλαισίου

Εξωελλαδικό ελληνικό Εξωελλαδικό ελληνικό κεφάλαιο: κεφάλαιο: στράφηκε προς την στράφηκε προς την Ελλάδα από τις αρχές της δεκαετίας Ελλάδα από τις αρχές της δεκαετίας του 1870του 1870 λόγοι: λόγοι: οικονομική κρίση 1873, οικονομική κρίση 1873, ευνοϊκό επενδυτικό πλαίσιο ευνοϊκό επενδυτικό πλαίσιο

ΤρικούπηΤρικούπη

Χαρίλαος Τρικούπης

Ανδρέας Συγγρός

Οι μεταβολές στην ελληνική κοινωνία Οι μεταβολές στην ελληνική κοινωνία (1)(1)

Κύριος άξονας αλλαγών:Κύριος άξονας αλλαγών: η βαθμιαία αστικοποίηση η βαθμιαία αστικοποίηση

Η Αθήνα το 1890

Η Αθήνα το 1821

Η Αθήνα το 1850

Δύο όψεις της ίδιας πόλης(1890)

Οι μεταβολές στην ελληνική κοινωνία Οι μεταβολές στην ελληνική κοινωνία (2)(2)

Αγρότες:Αγρότες: αποτελούσαν τη συντριπτική αποτελούσαν τη συντριπτική πλειοψηφία˙ οι περισσότεροι ήταν μικροϊδιοκτήτες.πλειοψηφία˙ οι περισσότεροι ήταν μικροϊδιοκτήτες.

Τσιφλικάδες και κολίγοι στη ΘεσσαλίαΤσιφλικάδες και κολίγοι στη Θεσσαλία Αγρότες με κάρο

Οι μεταβολές στην ελληνική Οι μεταβολές στην ελληνική κοινωνία κοινωνία (3)(3)

Αστικά στρώματα: Αστικά στρώματα: έπαιζαν ρόλο δυναμικό και έπαιζαν ρόλο δυναμικό και ενίσχυαν συνεχώς την παρουσία τους στη διάρκεια ενίσχυαν συνεχώς την παρουσία τους στη διάρκεια του 19ου αι.του 19ου αι.

Εκδρομή αστών σε αρχαία ερείπιαΕκδρομή αστών σε αρχαία ερείπια Μαθήτριες της σχολής ΧιλλΜαθήτριες της σχολής Χιλλ

Οι μεταβολές στην ελληνική Οι μεταβολές στην ελληνική κοινωνία κοινωνία (4)(4)

Εργάτες:Εργάτες: γυναίκες και παιδιά εμφανίστηκαν στην γυναίκες και παιδιά εμφανίστηκαν στην ελληνική κοινωνία αργά και ζούσαν σε άθλιες ελληνική κοινωνία αργά και ζούσαν σε άθλιες συνθήκες.συνθήκες.

Εργάτριες σε ορυχείο των Εργάτριες σε ορυχείο των Κυκλάδων, 19Κυκλάδων, 19οςος αι. αι.

Εργάτες σε ελληνικό εργοστάσιο, 19ος αι.

Κοινωνικοί Μετασχηματισμοί Κοινωνικοί Μετασχηματισμοί (1)(1)

Μετανάστευση: Μετανάστευση: εντάθηκε τον 19ο αι., ιδίως εντάθηκε τον 19ο αι., ιδίως προς τις πλούσιες ελληνικές παροικίες του προς τις πλούσιες ελληνικές παροικίες του εξωτερικού. Στα τέλη του 19ου αι. πολλές κακές εξωτερικού. Στα τέλη του 19ου αι. πολλές κακές σοδειές σταφίδας ανάγκασαν πολλούς αγρότες να σοδειές σταφίδας ανάγκασαν πολλούς αγρότες να μεταναστεύσουν στις ΗΠΑ.μεταναστεύσουν στις ΗΠΑ.

Έλληνες μετανάστες σε καράβι προς την Αμερική

Η οικογένεια Μπενάκη στην Αλεξάνδρεια

Κοινωνικοί Μετασχηματισμοί Κοινωνικοί Μετασχηματισμοί (2)(2)

Οι αγώνες των κολίγων: Κιλελέρ (1910): Οι αγώνες των κολίγων: Κιλελέρ (1910): ένοπλη σύγκρουση σχετικά με τα τσιφλίκια της ένοπλη σύγκρουση σχετικά με τα τσιφλίκια της Θεσσαλίας. Συνέβαλε στη διανομή των τσιφλικιών.Θεσσαλίας. Συνέβαλε στη διανομή των τσιφλικιών.

Ηγέτες του αγροτικού κινήματοςΗγέτες του αγροτικού κινήματος

Μαρίνος ΑντύπαςΜαρίνος Αντύπας

Το σημερινό μνημείο Το σημερινό μνημείο στο Κιλελέρστο Κιλελέρ

Κοινωνικοί Μετασχηματισμοί Κοινωνικοί Μετασχηματισμοί (3)(3)

Εργατικό κίνημα: Εργατικό κίνημα: κατά τη δεκαετία κατά τη δεκαετία 1870 1870 σημειώθηκαν οι πρώτες εργατικές απεργίες. σημειώθηκαν οι πρώτες εργατικές απεργίες. Άρχισαν να διαδίδονται οι σοσιαλιστικές ιδέες. Άρχισαν να διαδίδονται οι σοσιαλιστικές ιδέες. 1891:1891: γιορτάστηκε στην Ελλάδα για πρώτη φορά η γιορτάστηκε στην Ελλάδα για πρώτη φορά η Εργατική Πρωτομαγιά.Εργατική Πρωτομαγιά.

Γυναικείο ζήτημα: Γυναικείο ζήτημα: κύριο αίτημα η ανάγκη κύριο αίτημα η ανάγκη εκπαίδευσης των γυναικώνεκπαίδευσης των γυναικών

Εργάτες στα ορυχεία Εργάτες στα ορυχεία του Λαυρίου του Λαυρίου απήργησαν το 1896απήργησαν το 1896

Η Εφημερίδα Η Εφημερίδα Σοσιαλιστής Σοσιαλιστής

κυκλοφόρησε το κυκλοφόρησε το 18901890

ΑΣΚΗΣΕΙΑΣΚΗΣΕΙΣΣ

ΕρωτήσειςΕρωτήσεις 1. Ποια η έκταση της Ελλάδας το 1882;1. Ποια η έκταση της Ελλάδας το 1882; 2. Ποιος ήταν ο πληθυσμός της το 19ο αιώνα;2. Ποιος ήταν ο πληθυσμός της το 19ο αιώνα; 3. Ποιος τομέας της ελληνικής οικονομίας είναι ο σημαντικότερος;3. Ποιος τομέας της ελληνικής οικονομίας είναι ο σημαντικότερος; 4. Ποια η θέση του εμπορίου και ποια της ναυτιλίας;4. Ποια η θέση του εμπορίου και ποια της ναυτιλίας; 5. Πότε άρχισε να αναπτύσσεται το τραπεζικό σύστημα;5. Πότε άρχισε να αναπτύσσεται το τραπεζικό σύστημα; 6. Γιατί δεν αναπτύχθηκε η βιομηχανία;6. Γιατί δεν αναπτύχθηκε η βιομηχανία; 7. Ποιος ο ρόλος του κράτους στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας;7. Ποιος ο ρόλος του κράτους στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας; 8. Πότε στράφηκε το εξωελλαδικό ελληνικό κεφάλαιο στην Ελλάδα και γιατί;8. Πότε στράφηκε το εξωελλαδικό ελληνικό κεφάλαιο στην Ελλάδα και γιατί; 9. Ποιο το κύριο χαρακτηριστικό της κοινωνίας ;9. Ποιο το κύριο χαρακτηριστικό της κοινωνίας ; 10. Ποια η κυριότερη κοινωνική τάξη ;10. Ποια η κυριότερη κοινωνική τάξη ; 11. Ποιος ο ρόλος της αστικής τάξης ;11. Ποιος ο ρόλος της αστικής τάξης ; 12. Ποια η κατάσταση των πρώτων εργατών;12. Ποια η κατάσταση των πρώτων εργατών; 13. Γιατί μετανάστευαν οι Έλληνες;13. Γιατί μετανάστευαν οι Έλληνες; 14. Για ποιους λόγους αγωνίζονται οι κολίγοι;14. Για ποιους λόγους αγωνίζονται οι κολίγοι; 15. Ποια ήταν η κατάσταση του εργατικού κινήματος ;15. Ποια ήταν η κατάσταση του εργατικού κινήματος ; 16. Τι ήταν το γυναικείο ζήτημα ;16. Τι ήταν το γυναικείο ζήτημα ;

Άσκηση αντιστοίχισηςΆσκηση αντιστοίχισης

Να επιλέξετε ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι Να επιλέξετε ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες:σωστές και ποιες λανθασμένες:

1.1. Η Ελλάδα εξήγαγε κυρίως σταφίδα και λάδι.Η Ελλάδα εξήγαγε κυρίως σταφίδα και λάδι.2.2. Η Πάτρα ήταν το κυριότερο εμπορικό λιμάνι της χώρας.Η Πάτρα ήταν το κυριότερο εμπορικό λιμάνι της χώρας.3.3. Το τραπεζικό σύστημα άρχισε να αναπτύσσεται μετά το 1841.Το τραπεζικό σύστημα άρχισε να αναπτύσσεται μετά το 1841.4.4. Το ελληνικό κράτος επιδίωξε επί Δηλιγιάννη τον εκσυγχρονισμό της Το ελληνικό κράτος επιδίωξε επί Δηλιγιάννη τον εκσυγχρονισμό της

οικονομίας.οικονομίας.5.5. Η εργατική Πρωτομαγιά γιορτάστηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα Η εργατική Πρωτομαγιά γιορτάστηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα

στα 1881.στα 1881.6.6. Η μετανάστευση της εποχής είχε προορισμό την Αυστραλία.Η μετανάστευση της εποχής είχε προορισμό την Αυστραλία.7.7. Το γυναικείο κίνημα προέβαλε την ανάγκη εκπαίδευσης των Το γυναικείο κίνημα προέβαλε την ανάγκη εκπαίδευσης των

γυναικών.γυναικών.

Να συμπληρώσετε τα παρακάτω κενάΝα συμπληρώσετε τα παρακάτω κενά

1.1. Η Ελλάδα Η Ελλάδα εξήγαγε…………………………………………………………………..εξήγαγε…………………………………………………………………..

2.2. Η Ελλάδα εισήγαγε Η Ελλάδα εισήγαγε ……………………………………………………………………………………………………………………………………

3.3. Οι «εθνικές γαίες» ήταν ……………………………………………............... Οι «εθνικές γαίες» ήταν ……………………………………………............... που αμέσως μετά τον πόλεμο………………………............................. που αμέσως μετά τον πόλεμο………………………............................. Τελικά ο Τελικά ο πρωθυπουργός…………………………………………………………… πρωθυπουργός…………………………………………………………… έδωσε μια λύση ……………….........................................................έδωσε μια λύση ……………….........................................................

4.4. Οι κοινωνικές ομάδες της εποχής ήταν………………………………………Οι κοινωνικές ομάδες της εποχής ήταν………………………………………

5.5. Στο Κιλελέρ της Θεσσαλίας έγινε το ………………. ένοπλη σύγκρουση Στο Κιλελέρ της Θεσσαλίας έγινε το ………………. ένοπλη σύγκρουση ανάμεσα …….…………....................................................................ανάμεσα …….…………....................................................................

6.6. Τα μεταναστευτικά ρεύματα της εποχής κινήθηκαν προς................ Τα μεταναστευτικά ρεύματα της εποχής κινήθηκαν προς................ …...............................................................................................…...............................................................................................

Αφού διαβάσετε την ακόλουθη πηγή, να γράψετε ένα Αφού διαβάσετε την ακόλουθη πηγή, να γράψετε ένα σύντομο κείμενο όπου θα μιλάτεσύντομο κείμενο όπου θα μιλάτε για το σταφιδικό για το σταφιδικό

ζήτημα:ζήτημα:Σταφίδα και σταφιδικό ζήτημα στην Ελλάδα του 19ου αιώναΣταφίδα και σταφιδικό ζήτημα στην Ελλάδα του 19ου αιώνα

Στην πρώτη δεκαετία της ανεξαρτησίας, η επέκταση της αμπελουργίας Στην πρώτη δεκαετία της ανεξαρτησίας, η επέκταση της αμπελουργίας οφείλεται στην ανασυγκρότηση από τις καταστροφές του πολέμου. [...] Έτσι, οφείλεται στην ανασυγκρότηση από τις καταστροφές του πολέμου. [...] Έτσι, οι χωρικοί άρχισαν να ξανακαλλιεργούν τους αμπελώνες που είχαν οι χωρικοί άρχισαν να ξανακαλλιεργούν τους αμπελώνες που είχαν εγκαταλειφθεί και να ξαναφυτεύουν όσους είχαν καταστραφεί. [...] εγκαταλειφθεί και να ξαναφυτεύουν όσους είχαν καταστραφεί. [...]

Επιπλέον, η αμπελοκαλλιέργεια είχε ένα ακόμη πλεονέκτημα, Επιπλέον, η αμπελοκαλλιέργεια είχε ένα ακόμη πλεονέκτημα, σημαντικό στις συνθήκες πενίας που επικρατούσαν στην ύπαιθρο: σημαντικό στις συνθήκες πενίας που επικρατούσαν στην ύπαιθρο: μπορούσε να συνεισφέρει στη διατροφή της οικογένειας πολύτιμο μπορούσε να συνεισφέρει στη διατροφή της οικογένειας πολύτιμο συμπλήρωμα θερμίδων. Όχι τόσο με το σταφύλι, όσο με το κρασί, προϊόν συμπλήρωμα θερμίδων. Όχι τόσο με το σταφύλι, όσο με το κρασί, προϊόν που συντηρείται εύκολα και για πολλούς μήνες. [...] Αλλά η ιδιότητα που που συντηρείται εύκολα και για πολλούς μήνες. [...] Αλλά η ιδιότητα που είχαν τα προϊόντα αυτά να διατηρούνται επί μακρόν τα καθιστούσε ιδανικά είχαν τα προϊόντα αυτά να διατηρούνται επί μακρόν τα καθιστούσε ιδανικά για την αγορά. [...] Το σημαντικότερο εμπορεύσιμο προϊόν, όμως, ήταν η για την αγορά. [...] Το σημαντικότερο εμπορεύσιμο προϊόν, όμως, ήταν η σταφίδα που εξαγόταν κυρίως στη Μεγάλη Βρετανία. [...] Αλλά η ζήτηση σταφίδα που εξαγόταν κυρίως στη Μεγάλη Βρετανία. [...] Αλλά η ζήτηση πολλαπλασιάστηκε και διαφοροποιήθηκε στη δεκαετία του 1860, όταν η πολλαπλασιάστηκε και διαφοροποιήθηκε στη δεκαετία του 1860, όταν η φυλλοξήρα [ασθένεια του αμπελιού] κατέστρεψε τους αμπελώνες της φυλλοξήρα [ασθένεια του αμπελιού] κατέστρεψε τους αμπελώνες της Ιταλίας, της Γαλλίας και της Ιβηρικής Χερσονήσου, χωρίς να επεκταθεί στην Ιταλίας, της Γαλλίας και της Ιβηρικής Χερσονήσου, χωρίς να επεκταθεί στην Ελλάδα.Ελλάδα.

Οι Έλληνες χωρικοί στράφηκαν τότε προς την αμπελουργία Οι Έλληνες χωρικοί στράφηκαν τότε προς την αμπελουργία ακόμη μαζικότερα. [...] Η ωραία εικόνα που μόλις περιγράψαμε είχε, ακόμη μαζικότερα. [...] Η ωραία εικόνα που μόλις περιγράψαμε είχε, βεβαίως, και μία άλλη όψη, σκοτεινότερη. Η υπερανάπτυξη της βεβαίως, και μία άλλη όψη, σκοτεινότερη. Η υπερανάπτυξη της αμπελουργίας εξέθετε την αγροτική οικονομία στους κινδύνους της αμπελουργίας εξέθετε την αγροτική οικονομία στους κινδύνους της εξαγωγικής μονοκαλλιέργειας, σε μιαν αγορά με ασταθείς τιμές. [...] εξαγωγικής μονοκαλλιέργειας, σε μιαν αγορά με ασταθείς τιμές. [...] Η μεταστροφή της συγκυρίας επέφερε τελικώς τη χειρότερη κρίση Η μεταστροφή της συγκυρίας επέφερε τελικώς τη χειρότερη κρίση που υπέστη η ελληνική ύπαιθρος στον 19ο αιώνα.που υπέστη η ελληνική ύπαιθρος στον 19ο αιώνα.

Πράγματι, στις ανταγωνίστριες χώρες φυτεύτηκαν στο μεταξύ Πράγματι, στις ανταγωνίστριες χώρες φυτεύτηκαν στο μεταξύ νέοι, υγιείς αμπελώνες. [...] Παραλλήλως, μειώθηκε και η ζήτηση της νέοι, υγιείς αμπελώνες. [...] Παραλλήλως, μειώθηκε και η ζήτηση της σταφίδας. [...]σταφίδας. [...]

Από τη στιγμή που η αύξηση της ελληνικής παραγωγής Από τη στιγμή που η αύξηση της ελληνικής παραγωγής συνέπεσε με την αύξηση της παγκόσμιας, μετά το 1892, οι συνέπεσε με την αύξηση της παγκόσμιας, μετά το 1892, οι παραγωγοί βρέθηκαν μπροστά στο φάσμα της υπερπαραγωγής και παραγωγοί βρέθηκαν μπροστά στο φάσμα της υπερπαραγωγής και της πτώσης των τιμών. [...] Τεράστια αποθέματα σταφίδας της πτώσης των τιμών. [...] Τεράστια αποθέματα σταφίδας σωρεύθηκαν έτσι αδιάθετα και η κρίση οδήγησε χιλιάδες χωρικούς σωρεύθηκαν έτσι αδιάθετα και η κρίση οδήγησε χιλιάδες χωρικούς στη μετανάστευση προς τις πόλεις και, μεταξύ 1904 και 1912, στις στη μετανάστευση προς τις πόλεις και, μεταξύ 1904 και 1912, στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.

Γ. Β. Δερτιλής, Ιστορία του Ελληνικού Κράτους, 1830-1920,Γ. Β. Δερτιλής, Ιστορία του Ελληνικού Κράτους, 1830-1920,Βιβλιοπωλείο της Εστίας, Αθήνα 2005, τόμος Α΄, σελ. 370-374Βιβλιοπωλείο της Εστίας, Αθήνα 2005, τόμος Α΄, σελ. 370-374

ΚιλελέρΚιλελέρ

Πυρκαγιά, πυρκαγιάΠυρκαγιά, πυρκαγιάμες στο μυαλό μου πυρκαγιάμες στο μυαλό μου πυρκαγιάπυρκαγιά στη Θεσσαλίαπυρκαγιά στη Θεσσαλίακαι στα δώδεκα χωριά.και στα δώδεκα χωριά.

Κιλελέρ, ω Κιλελέρ.Κιλελέρ, ω Κιλελέρ.

Μαύρο ζώο και τυφλό Μαύρο ζώο και τυφλό μαστιγωμένομαστιγωμένοσε ποιο χαντάκι σκοτεινόσε ποιο χαντάκι σκοτεινόμε κουβαλάς μ’ έναν παλμόμε κουβαλάς μ’ έναν παλμόαγριεμένο.αγριεμένο.

Στρατός περνούσε όλη τη νύχταΣτρατός περνούσε όλη τη νύχταμε τρένα και με φορτηγάμε τρένα και με φορτηγάκι είχανε κλείσει όλοι οι δρόμοικι είχανε κλείσει όλοι οι δρόμοιγια τη Λάρισα.για τη Λάρισα.

Έξη Μαρτίου χίλια εννιακόσια Έξη Μαρτίου χίλια εννιακόσια δέκα.δέκα.

Τραγούδι τρύπιο και στιχάκι Τραγούδι τρύπιο και στιχάκι μπαλωμένομπαλωμένοπού θα με κρύψεις, πες μου πούπού θα με κρύψεις, πες μου πούακούω φωνές από παντούακούω φωνές από παντούκαι φοβάμαι το καημένο.και φοβάμαι το καημένο.

Στίχοι: Διονύσης ΣαββόπουλοςΜουσική: Διονύσης ΣαββόπουλοςΠρώτη εκτέλεση: Διονύσης Σαββόπουλος