การจดการศลปะการแสดงรวมสมย ทสวนศลป บานดน ต าบลเจดเสมยน

อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร

โดย นางสาวณชนร นชนยม

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการทรพยากรวฒนธรรม บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ปการศกษา 2556 ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

สำนกหอ

สมดกลาง

การจดการศลปะการแสดงรวมสมย ทสวนศลป บานดน ต าบลเจดเสมยน อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร

โดย นางสาวณชนร นชนยม

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการทรพยากรวฒนธรรม บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ปการศกษา 2556 ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

สำนกหอ

สมดกลาง

MANAGEMENT OF CONTEMPORARY ARTS PERFORMANCE AT SUANSILP BANDIN TUMBON JEDSAMIAN AMPHOE PHOTHARAM RATCHABURI

By Miss Natnari Nuchniyom

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree Master of Arts Program in Cultural Resource Management

Graduate School, Silpakorn University Academic Year 2013

Copyright of Graduate School, Silpakorn University

สำนกหอ

สมดกลาง

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร อนมตใหวทยานพนธเรอง “การจดการศลปะการแสดงรวมสมย ทสวนศลป บานดน ต าบลเจดเสมยน อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร” เสนอโดย นางสาวณชนร นชนยม เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปศาสตร มหาบณฑต สาขาวชาการจดการทรพยากรวฒนธรรม .............................................................. (รองศาสตราจารย ดร.ปานใจ ธารทศนวงศ)

คณบดบณฑตวทยาลย วนท..........เดอน.................... พ.ศ...........

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ รองศาสตราจารย ดร.รศม ชทรงเดช คณะกรรมการตรวจสอบวทยานพนธ .................................................... ประธานกรรมการ (ศาสตราจารยพเศษพสฐ เจรญวงศ) ............/............................/.............. .................................................... กรรมการ (รองศาสตราจารยชนญ วงษวภาค) ............/............................/.............. .................................................... กรรมการ (รองศาสตราจารย ดร.รศม ชทรงเดช) ............/......................../..................

สำนกหอ

สมดกลาง

53112323: สาขาวชาการจดการทรพยากรวฒนธรรม ค าส าคญ: ศลปะการแสดงรวมสมย / การแสดงสมยใหม / วฒนธรรมตะวนตก / นาฏศลปไทย ณชนร นชนยม: การจดการศลปะการแสดงรวมสมย ทสวนศลป บานดน ต าบลเจดเสมยน อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร. อาจารยทปรกษา : รศ.ดร.รศม ชทรงเดช. 155 หนา. การศกษาวจย เรอง ”การจดการศลปะการแสดงรวมสมยท สวนศลป บานดน ต าบลเจดเสมยน อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร” ผศกษามวตถประสงคจะศกษา รปแบบการแสดงศลปะการแสดงรวมสมย และวเคราะหปญหาและเสนอแนะ แนวทางการจดการศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน ผศกษาใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) และเชงปรมาณ (Quantitative Research) กลมเปาหมายทศกษา คอ การแสดงศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน จากทศนคตของผบรหาร ผจดการแสดง การออกแบบสอบถามกลมเยาวชน จ านวน 15 คน และศกษาความคดเหน ความพงพอใจของผชมการแสดงจ านวน 55 คน ผลการวจยพบวา 1. ลกษณะรปแบบการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน มความงามน าศลปะไทยเปนฐานในการสรางงานรวมสมย โดยการผสมผสานศลปะการแสดงตะวนตกกบไทย เชน ทารายร า โขน ละครไทย ท านองเพลงไทยเดม ควบคกบการแสดงสมยใหม เชน บลเลต ฮบฮอป แจสแดนซ และการเตนรอค ท าใหปรากฏในการแสดงลลาทาทางตามบรรยากาศของเรอง อาท การเสดงประวตชมชนเจดเสมยน การแสดงรวมสมย พญาพาน และลลาการรายร า ศลปะการแสดงรวมสมย (การนงผา) ซงสะทอนใหเหนถงเนอหาความเปนทองถน 2. ปญหาของการจดการศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน ไดแก การปรบเปลยนรปแบบ การแสดง และการน าเสนอการแสดงตาง ๆ จ าเปนตองศกษา การถายทอดองคความรในดานศลปะการแสดงรวมสมย หลกการแสดง เพอท าใหเขาใจในการสรางงาน เพราะกลมเยาวชนทเรยนศลปะการแสดงและกลมผชมไมเขาใจเนอหาของการแสดง ไมเขาใจจดประสงคของผสรางงาน จงท าใหเกดความสบสนในเรองของการเคลอนไหวทาทางการแสดง ท าใหเกดปญหาในการชมการแสดง ดงนน กอนแสดงสสายตาผชม โดยเฉพาะการเคลอนไหวทาทางรายร า จงสอดคลองกบแนวทางการพฒนาศลปะการแสดงรวมสมยทตองสอใหเขาใจและดงดดความสนใจได โดยจะตองพจารณาถงรปแบบการแสดง อาท การจดวางสรระรางกาย การเคลอนไหว การใชพนทบนเวทอยางหลากหลาย การจดองคประกอบนกแสดง การใชอารมณ ฯลฯ รวมถงความประณตงดงามของความเปนนาฏศลปไทยผสานกบความทนสมยของศลปะการแสดงรวมสมย 3. ขอเสนอแนะแนวทางการจดการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน คอ การเลอกรปแบบทจะน ามาใชในการแสดง การสรางเรอง การแตงกาย รวมทงรายละเอยดตาง ๆ ในการพฒนาของเยาวชน โดยมผใหค าปรกษาใหความชวยเหลอในเชงเทคนคการแสดง ชวยใหเยาวชนเกดการพฒนาตนเอง ยงท าใหผลงานการแสดงของเยาวชนสะทอนอตลกษณของชมชน และผชมเขาใจถงจดประสงค ของผสรางงาน ในการชมการแสดง เขาถงแกนเรองของศลปะการแสดงรวมสมย นอกจากนน ในการจดการศลปะการแสดงรวมสมย ทางหนวยงานรฐ หรอองคกรอน ๆ ควรสนบสนนในเรองของศลปะการแสดงรวมสมย เพอสนบสนนเยาวชนและคนในชมชนไดด าเนนกจกรรมกบสวนศลป บานดนไดอยางตอเนอง ในดานการเผยแพรงานการแสดง ควรจดใหมการท าแบบสอบถาม รปแบบการแสดง การจดการพนท องคประกอบของศลปะการแสดง เพอน าผลทไดประเมน และปรบปรงรปแบบการแสดงเพอการจดการศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน อยางย งยนตอไป ในอนาคต

สาขาวชาการจดการทรพยากรวฒนธรรม บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ลายมอชอนกศกษา .................................................... ปการศกษา 2556 ลายมอชออาจารยทปรกษาวทยานพนธ ...................................................

ง

สำนกหอ

สมดกลาง

53112323: MAJOR: CULTURAL RESOURCES MANAGEMENT KEY WORD (S): CONTEMPORARY ART / THE MODERN ART / WESTERN CULTURE / THAI CLASSICAL DANCE NATNARI NUCHNIYOM: MANAGEMANT OF CONTEMPORARY PERFORMANCE ARTS AT SUANSILP BAN DIN TUMBOL JEDSAMIAN AMPHOE PHOTHARAM RATCHABURI THESIS ADVISORS: ASSOC. PROF. RASMI SHOOCONGDEJ, Ph.D. 155 pp. The Thesis studies the management of contemporary performing arts at SuanSilp BanDin, Tambon Jedsamian, Amphoe Potharam Rachaburi Province. It aims 1) to study the patterns of performing art both the contemporary performing and modern arts, 2) to examine the problems and propose approaches to improve the contemporary performing art at SuanSilp BanDin. The methodologies are the qualitative and quantitative methods including examine the manager's and the acting teacher's opinions about contemporary performing art at SuanSilp BanDin and questionnaires. The sample size is 70 people. First group is 15 students and the audiences is 55 people. The results of research as following : 1. The contemporary performing arts at SuanSilp BanDin has conserved an orthordox performing pattern particularly compromising the Thai Classical Dance style including Khon, Lakhon Thai and Thai musical styles with the western dance styles including instance ballet, hip-hop, jazz and rock. The SuanSilp BanDin performing style consists of history of Jedsamian community such as The Praya Phan which the contemporary performing art of folk tale and a contemporary dance style describing daily life. The SuanSilp BanDin performing style demonstrates the characteristics and detail of local stories. 2. The problem of management of the contemporary performing arts at Suan Sin Ban Din is the lack of background information about detailed dancing styles which related to the script. The acting students did not understand the information when they learned as well as the audiences did not understand the background before the performance showed. 3. The approach to improve the contemporary performing art at SuanSilp BanDin is to develop the contemporary performing arts in order to attract the student’s attention such as make it easy to understand. The developments include choosing a story dressing style related to dancing body language, movement used of stage space, characterized emotion, and integrating performance in contemporary style. Acting coach should encourage the acting students to explore the most effective techniques that work for them. The background introduction before the show should be more descriptive and guide to the detail of performing. It will convey the audiences to perceive the purposes and main points of the performances. In addition, audiences will be led into the core of the performances. The opinions and preferences of the audiences will have an effect on the management of contemporary art style which will contribute towards the sustainable development of the contemporary performing art at SuanSilp BanDin.

In addition, the government sectors should support the Suan-Silp Ban Din as a place for empowering the youth and local communities by promoting the performing art, improving the performance according to the questionnaire in order to develop the sustainable performance arts for future.

Program of Cultural resource management Graduate school, Silpakorn University Student’s signature ………………………… Academic Year 2013 Thesis Advisor’s signature ………………..…………

จ

สำนกหอ

สมดกลาง

ง

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนไดส าเรจลลวงไปไดเปนอยางดดวยความชวยเหลออยางดยงของ ศาสตราจารยพเศษพสฐ เจรญวงศ รองศาสตราจารยชนญ วงษวภาค และรองศาสตราจารย ดร.รศม ชทรงเดช อาจารยทปรกษาวทยานพนธ ไดใหค าแนะน าและขอคดเหนในการวจย ตลอดจนแกไขขอบกพรองตาง ๆ ในงานวจยและปรบปรงงานวจยใหมความสมบรณมากยงขน ผวจยจงขอกราบขอบพระคณมา ณ โอกาสน ขอขอบคณ คณมานพ มจ ารส (ครนาย) ผบรหารการจดการสวนศลป บานดน และอาจารยมจรนทร อทธพงษ ผจดโครงการเทศกาลศลปะและการแสดงเจดเสมยน ทไดใหความอนเคราะหค าปรกษา แนะน า เสนอแนะการวจยครงนดวยด ขอขอบคณ ผ ใหญบานพรพงษ สงหชาตปรชากล (ผ ใหญบานต าบลเจดเสมยน) เจาหนาทในสวนศลป บานดน นกแสดง (ลกศษย) ของสวนศลป บานดน ทกรณาใหสมภาษณ และใหขอมลทเปนประโยชนอยางยงในงานวจย และทานอน ๆ ทมสวนชวยเหลอในงานวจยครงน ผวจยขอขอบคณมา ณ ทนดวย ขอกราบระลกถงพระคณบดา มารดา และครอบครวของผวจยทสงเสรมและสนบสนนทก ๆ ดาน คร อาจารยทกทานทไดอบรมสงสอนและประสทธประสาทวชาความร ขอบคณ นางปรดา นชนยม ทเปนก าลงใจตลอดการด าเนนงานวจยใหงานวจยนส าเรจลลวงไปไดดวยด งานวจยในครงน ผวจยมความมงหวงวาอาจเปนแนวทาง และแหลงอางองแกผศกษาคนควาในเรองทเกยวของโดยตรง หรอมสวนเกยวของเชอมโยง เพอเปนประโยชนในการศกษาทางดานศลปะการแสดง และการสรางแนวคดใหมในการศกษาครงตอไป

สำนกหอ

สมดกลาง

1

บทท 1 บทน า

1. ทมาและความส าคญของปญหา ปรากฏการณทางการศลปะการแสดงรวมสมยในปจจบน ทใชศลปะเปนฐานในการสรางชนงาน ใหความหมายของค าวา “ศลปะการแสดงรวมสมย” หมายถงลกษณะการแสดงทน าศลปะไทย เชน นาฏศลปไทย วรรณคดไทย นทานพนบาน เพลงพนบาน เพลงไทยเดม การละเลนของไทย วงระนาด ลเก ร าวง เพลงฉอย เพลงอแซว เพลงเกยวขาว ฯลฯ มาเปนฐานในการสรางงานศลปะการแสดง และท าหนาทเปนองคประกอบศลปอยางหนงในโครงสรางของศลปะการแสดงแบบตะวนตก บางคณะละครไดปรบเปลยนขนบจารตของศลปะไทยใหกลายเปนศลปะตะวนตกมากขน เชน การผสมทาร าในนาฏศลปไทยเขากบนาฏศลปสากล เปน “ลลาลกครง” ทเหนเปนการเตนร าสมยใหมในทานาฏศลปไทย บางคณะยงคงรกษาจารตแบบไทยไวเพยงแตตดเปนสวน ๆ แลวน าสวนของศลปะไทยไปตอกบสวนของศลปะตะวนตก เชน น าตวละครทแสดงและแตงตวอยางจารตละครไทยแสดงในฉากเดยวกบตวละครในเรองเดยวกนทใชเครองแตงกายและแสดงอยางละครตะวนตกอยางเรอง กาก ทก ากบการแสดงโดย อ.ชลประคลภ จนทรเรอง เปนตน หรอการน าวรรณกรรมสมยใหมมาเขยนขนใหมโดยใชวธการแตงเรองแบบนทานพนบาน แลวแสดงในรปแบบละครชาตร เชนเรอง พจมาร..รร ทสรางโดยภทราวดเธยเตอร เปนตน ความหมายของ “ศลปะการแสดงรวมสมย” จงสรปไดวา การทมพฒนาการจากการผสมผสานศลปะไทยแบบจารตกบเทคนคการศลปะการแสดงสมยใหมแบบตะวนตก ทสามารถสอสารกบคนในยคสมยปจจบนได

วฒนธรรมการเปลยนแปลงทางสงคมไทยจากการรบวฒนธรรมตะวนตกเขามาในยคปจจบน การแพรอทธพลทางตะวนตกสงผลใหศลปะการแสดงของไทยเกดกระบวนการการท าใหเปนสมยใหม หรอ ทฤษฏความทนสมย (modernization theory) สงผลใหเกดการเปลยนแปลงตอศลปะการแสดงเปนอยางมาก โดยการน าศลปะการแสดงแบบจารต เชน ร าไทย โขน นาฏศลปพนบาน ดนตรไทย ดงน

สำนกหอ

สมดกลาง

2

ร า คอ ศลปะของการร าเดยว ร าค ร าประกอบเพลง ร าอาวธ ร าท าบทหรอร าใชบทหนกไปในทางเตนกม เชน ร าโคม ร าละคร เปนตน การแตงกายสวนใหญจะแตงกายแบบยนเครอง ใชวงปพาทยบรรเลงประกอบเพลง (ลดดา พนสนอก, 2542: 7)

โขน เปนการแสดงประเภทนาฏกรรมอยางหนงของไทย ทเชอวามมาตงแตโบราณ ประมาณกนวาการแสดงโขนมากอนพทธศตวรรษท 16 ท งนกไดจากการสนนษฐานจากลายแกะสลกเรองรามายณะไวหลายท เชน ประตปราสาทหนพมาย จงหวดนครราชสมา เปนตน (ธนต อยโพธ, 2515: 185)

นาฏศลปพนบาน ศลปะการเคลอนไหวตาง ๆ ของรางกายใหมลลางดงาม ไดแก ระบ า ร า ฟอนตาง ๆ ซงเปนทนยมเลนหรอแสดงกนในทองถน (ขนนกสรง, 2555)

วงดนตรไทย ดนตรไทยทใชประกอบการแสดงทางนาฏศลปไทย สวนใหญใชวงดนตรทเรยกวา วงปพาทย ส าหรบประกอบการแสดง วงปพาทยประกอบดวยวงปพาทยไมแขงและวงปพาทยไมนวม ส าหรบวงปพาทยไมแขง ม 3 ชนด คอวงปพาทยเครองหา วงปพาทยเครองคและวงปพาทยเครองใหญ ในการบรรเลงประกอบการแสดงนนจะใชวงปพาทยชนดใดยอมขนอยกบความเหมาะสมแตละการแสดง (ลดดา พนสนอก, 2542: 10)

การน าศลปะการแสดงแบบดงเดมมาผสมผสานศลปะการแสดงแบบสมยใหม ไดดดแปลงโดยการน าเอาของเกาหรอวฒนธรรมดงเดมมาท าใหมสะทอนบทบาททางสงคม และทดลองหารปแบบศลปะการแสดงรวมสมยใหม ๆ ดงน

1.1 กลมมะขามปอม เปนกลมละครอาชพ ซงเปนกลมบคคลทด าเนนงานผลตหรอเผยแพร สอระดบยอย โดยใชเทคนคละครเพอการพฒนา สรางละครใหท าเพอสะทอนปญหาสงคม เชน โสเภณ เดก ยาเสพตด เปนตน ใชศลปะไทย นาฏศลป และศลปะการแสดงพนบาน ปจจบนใชสอลเก เปนสอผสมในงานละครเวท เชน เรองจนทโครพ ทแสดงใหเหนโทษของยาเสพตด เปนตน กลมละครมะขามปอมมลกษณะเฉพาะคอการพฒนาชมชน เนนการมสวนรวมของผ ชม (ปารชาต จงววฒนาภรณ, 2548: 145) 1.2 กลมเสนสขาว เปนกลมนกเตนทผสมผสานเอานาฏศลปไทยกบแจสแดนซ เปน “ระบ าลกครง” ทน าเสนอเรองของโรคเอดส เกย หญงบรการ ความเหนหรอเคลอนไหวเกยวกบประเดนทางเพศหรอประเดนของบคคลเพศทสาม งานชนส าคญคอนาฏลลา ชด กรงเทพมหานคร ไดรบทนอนามยโลก มเนอหาในการตอตานโรคเอดส (นท ธระโรจนพงษ, 2555)

1.3 กลมคณะละครพระจนทรเสยว น าโดย ค ารณ คณะดลก และเปนการรวมตวของนกศกษาในมหาวทยาลยธรรมศาสตร มงเนนศกษางานวรรณกรรมเพอหาแนวคดในการสรางละคร มความตงใจใหคนท าละครเลยงตวไดดวยละคร ผลตผลงานเชน ผอภวฒน กชอพญาพาน ตลงสง

สำนกหอ

สมดกลาง

3

ซงหนก เปนตน มเนอหาเพอแสวงหาคณคาของชวตสะทอนภาพสงคม เชนเรองพระอภยมณ ผมอยากออกไปขางนอก และงานเลยง (ปารชาต จงววฒนาภรณ, 2548: 145)

สวนศลป บานดน ต าบลเจดเสมยน อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร ในการบรหารจดการศนยศลปในชมชน มการพฒนาพนททางศลปะ ภายใตเงอนไขของสงทมอยในชมชนไดอยางไร มพนท มชมชน มประวตศาสตรทางวฒนธรรมอยางไร แลวน าเอาสงทมอยแลวเหลานน มาคดพฒนาตอ ซงไมใชการพฒนาเกยวกบการแสดงหรอดนตรนน เพราะงานศลปะเปนเรองทเกยวของกบวถชวต มทมาทไปจากวถชวตและบรบททางสงคม เชน การพฒนาพนทศลปะทต าบลเจดเสมยน จงหวดราชบร เหนวาพนทนมชมชนมประวตศาสตร และวถชวตทเปนเอกลกษณ ซงไมจ าเปนตองเปนประวตศาสตรยงใหญอยางพระนเรศวร อาจจะเปนภมปญญาชาวบาน เชน เพลงกลอมลก อาหารพนบาน เหลานลวนเปนองคความร สงทเราตองเกบตองศกษาไวเพอน ามาใชในการพฒนาศนยศลปได จงหวดราชบรมชออนเปนมงคลยง หมายถง "เมองพระราชา” ราชบรเปนเมอง เกาแกเมองหนงของประเทศไทย ชาวไทยทเปนประชากรของราชบรตามกลมวฒนธรรมตางๆ มอยเปนหยอมยาน ถามการรวมกลมกนอยางหนาแนน ท าใหเกดการแสดงออกทางประเพณ วฒนธรรม และความเชอ ถาชมชนทมกลมคนตามวฒนธรรมนนอยเบาบาง กไมสามารถแสดงออกทางวฒนธรรมไดอยางเตมท บางครงกถกกลมวฒนธรรมหลกชกน าหรอถกกลนกลายเปนเสอมสญไปจากสงคม (วกพเดย สารานกรมเสร, 2555)

ในดานศลปะการแสดงนน จงหวดราชบรเปนแหลงรวมศลปะ ไมวาจะเปนวงระนาด ลเก ร าวง เพลงฉอย เพลงอแซว เพลงเกยวขาว ฯลฯ ตอมาไดมศนยศลปแหงใหม โดยโครงการนเรมตนขนโดยการเปดอบรมศลปะการแสดงใหกบเดกๆ ใน ต าบลเจดเสมยน โดยม ศลปนศลปาธร ป 2548 มานพ มจ ารส หรอ "ครนาย" ของเดกๆ เปนผสอนการแสดง ซงไดน าเทคนคเธยเตอรมาเปนจดเรมในการสอนใหรองเพลง เตนระบ า และท าอปกรณการแสดงตางๆ ดวยตวเอง แลวเมองานสงกรานต จ.ราชบร ทผานมา เดกๆ ชาวเมองโองกไดน าเทคนคเธยเตอรมาใชแสดงจรงในงาน "ประเพณแหดอกไมทายสงกรานต" เปนการเฉลมฉลองสงทายเทศกาลสงกรานตไดอยางสนกสนานนาตนตาตนใจ (หนงสอคมชดลก, 2555)

สถานทจดการแสดงของสวนศลป บานดน คอตลาดรมทางรถไฟทเคยเจรญรงเรอง ในอดตเคยเปนอ าเภอมากอน เรยกวา "อ าเภอเจดเสมยน" ไดยายไปตงทต าบลโพธาราม อ าเภอโพธาราม เมอป พ.ศ.2438 พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 5 ทรงประพาสตนทตลาดเกาแหงน เมอป พ.ศ.2431 เมอครงทพระองค ทรงเสดจประพาสไทรโยค พระองคทรงตรสวา "วดเจดเสมยน ลานวดกวางใหญ ตนไมรมดงามนก เรอลกคา จอดอาศยอยมาก บานเจดเสมยนเปนทชอบ

สำนกหอ

สมดกลาง

4

ของนกเลงกลอน พอใจจะอยากไหววานใหเสมยนมาจดแทบทกฉบบ" พระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช รชกาลท 1 เมอคราวศกเกาทพ พระองคทรงพระราชนพนธ กลอนเพลงยาวนราศ เรองเรอรบพมาททาดนแดง และทรงแตงกลอนนราศ เมอกองทพของพระองคเสดจมาถงต าบลเจดเสมยนอกดวย

ตลาดเจดเสมยน แตเดมมตนจามจรใหญสองตนอยรมแมน าแมกลอง เปนหมดหมายของตลาดเลกๆ ใหพอคาแมคาทางบกเอาสนคามาแลกเปลยนสนคาทางน า มเรอนแถวชนเดยวหลงคามงจาก พอเปนแหลงพกพงชวคราว พอบานเมองพฒนาขนกโคนตนจามจรลง ปลกหองแถวไมสองชนขนมา ตวตลาดสดขยบจากรมแมน าเขามาใกลทางรถไฟมากขน เรอนแถวชนเดยวกถกรอรางไป ตลาดใหมนเปนทซอขายของคนทวสองฝง ชวงหนงตลาดเจดเสมยน เคยมตลาดนดทกหาวน โดยนบตามขางขนขางแรม สมยตอมา ตลาดเจดเสมยนเรมแผวลง แตตลาดนดโบราณ ทก 3 ค า 8 ค า 13 ค า เปนตลาดนดตอนเชากยงคงมอย จนถงปจจบน

หลงจากทตลาดเจดเสมยนเงยบเหงาลงไปนาน ชมชนเจดเสมยน วดเจดเสมยน สวนศลปบานดน (ภทราวดเธยเตอร) จงไดรวมกนฟนชวตตลาดเกาแหงนขนมาอกครง โดยม มานพ มจ ารส (ครนาย) เปนผจดประกาย และครเลก (ภทราวด มชธน) ไดรวมกบชมชนเจดเสมยน วดเจดเสมยน จดงาน all about arts (สบสานงานศลปภมปญญาคนของแผนดน) ทกวนศกร เสาร อาทตย สดทายของเดอน (คนเมองราชบร, 2554)

สวนศลป บานดน ต าบลเจดเสมยน อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร ธรรมชาตสถานเพอการอบรมศลปะหลากหลายแขนง ซงนบเปนศนยศลปแหงใหม ภายใตการดแลของภทราวดเธยเตอร ตามแบบฉบบ ภทราวดเธยเตอร ศลปะการแสดงทถอก าเนดมากจากความคดของ “ครเลก” ภทราวด มชธน กบ มานพ มจ ารส หรอ “ครนาย” ลกศษยครเลก ศลปนศลปาธรป 2548 เปนศลปะการแสดงตามแบบวฒนธรรมดงเดมน ามาหลอมรวมเขากบการแสดงแนวทนสมย หรอ ทเรยกวา “คอนเทมโพราร” (contemporary dance) หรอ ความรวมสมย ในสถานทเรยนการแสดงของศลปะสถาน “สวนศลป บานดน” บรรยากาศการพฒนาจงเรมตน เพอใหเปนสถานทพฒนาและแลกเปลยนความรดานศลปะแขนงตาง ๆ (ขาวบนเทง, 2555) สวนศลป บานดน โดยการออกแบบของศลปนชอดง นายด ชางหมอ วนนเปนโรงละครเลก ๆ เปดสอนตงแตร าไทย ดนตรไทย ไปจนถงสากล เปดคอรสสอนทกวนเสาร “ครนาย” เปนผสอน การแสดง ซงไดน าเทคนคเธยเตอรมาเปนจดเรมตนในการสอน ใหรองเพลง เตน ระบ า และท าอปกรณตาง ๆ ดวยตนเอง (ภผาน าฝน, 2555) เอกลกษณการแสดงของศนยศลปแหงน งานยคเกานนถอวาเปนงานคลาสสก จงมการแลกเปลยนความรกนระหวางพอเพลงแมเพลงทมมาแตโบราณ และ “เทคนคเธยเตอร” ซงกคอการรองเตนเลนละครตามพนฐานความรแบบฉบบตะวนตก ท าให

สำนกหอ

สมดกลาง

5

เกดการแสดงแบบแผนใหม ๆ ทขนบการแสดงแบบเกากบใหมมาบรรจบกนไดอยางลงตว “คอการพฒนาศลปะ และเปนความรวมสมยทนาสนใจกวางานในกรงเทพ ฯ ทจะเนนแตการแสดงแบบตะวนตก เชน โมเดรนแดนซ ฮพฮอพ ฯลฯ” งานทครนายกบครเลกก าลงพฒนาขนทราชบร จงเนนความรแบบตะวนออกมากกวา เชน ร าไทย จะมจบมออยางไรใหถกตอง หรอท าไมเวลานงผาโจงในการแสดง เทคนคเหลานนถอวา “ตกตะกอน” ในตวครผสอน” สงทตองการไมใชเฉพาะเรองของการแสดง แตเปนประสบการณทเดก ๆ จะไดเรยนรวาเราจะอยกนอยางไร ชวยเหลอกนอยางไร เพอใหงานในครงนหรอครงตอ ๆ ไปส าเรจไดดวยด (มานพ มจ ารส, 2555)

จะเหนไดวาสวนศลป บานดน สถาบนทางสงคมวฒนธรรมและรปแบบการแสดงทมลกษณะเฉพาะ เปนมรดกทางวฒนธรรมทจบตองไมได และมความโดดเดนในการสรางงานรวมสมย ไมวาจะเปนรปแบบละครเวทรวมสมยและการแสดงบนเวทสมยใหม แตการน าเอาของเกามาท าใหมนนยาก เสยงตอการถกวพากษวจารณ เชน ทางดานลลา หากเราเปลยนลลาทาทางทนมนวลในสมยกอน เปนลลาทแขงขน วองไว คลองตว กท าใหการวฒนธรรมสอความหมายผานสญลกษณ (culture is symbolic) ทาทางการแสดงทผสรางงานจะสอถงผชมและความรสกของผชมเปลยนไป หรอจะเปนในเรองของการผสมผสานของเกาและใหมใหเขากนอยางสมดล เพราะคนเกาแกนนยอมดออกวามการเปลยนแปลง ของเกาเปนอยางไรและของใหมเปนอยางไร แตคนรนใหมทไมรจกงานเกา ๆ หรอศลปะการแสดงแบบจารต กจะรบเฉพาะรปแบบตะวนตก ไมรประวตความเปนมาและรปแบบดงเดม ท าใหเกดความเขาใจทางดานวฒนธรรมการแสดงแบบผด ๆ

ดงนน ผศกษาไดศกษาศลปะการแสดงทเปนวฒนธรรมรวมสมย โดยการถายทอดความรของสวนศลป บานดนนน โดยวฒนธรรมการเรยนร (culture is learned) ทเกดจากการถายทอดผานบรบทชมชนทเกดจากการรวมตวหรอแลกเปลยนทมเปาหมายบางอยางรวมกน และถายทอดแลกเปลยนความรกนผานการปฏบต และการปรบตวของเดกในชมชนกบเดกทมาจากในเมอง ท าใหเดกในเมองเหมอนเปนสมาชกใหมไดรบรถงประวตศาสตรของชมชน การเรยนรจากการปฏบต ทมทงการเรยนรจากผลผลตการแสดง การเรยนรจากคร หรอผน า การเรยนรงานรวมสมยเปนสวนส าคญของเดกในชมชนในการเรยน คอผลผลตการสรางงานและการเรยนรตองอยคกน เชอมโยงความคดและสามารถพฒนางานรวมสมยได เปนการสรางความรสมยใหม ทน าความรมาปฏบต (ยทธชย อทยานนทร, 2544: 10)

ผศกษาจงไดศกษาสวนศลป บานดน ธรรมชาตสถานเพองานศลปะ จงหวดราชบร ภายใตการดแลของภทราวดเธยเตอร ในฐานะทเปนแหลงรวมศลปะการแสดงรวมสมย โดยใชฐานของศลปะไทยสรางเปนการแสดงทมเอกลกษณของตวเอง ศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน ไดรบการยอมรบในวาสามารถน าศลปะไทยมาน าเสนอผานการแสดงสมยใหมไดดและ

สำนกหอ

สมดกลาง

6

สรางงานอยางตอเนอง มการรวมตวของศลปนนกแสดงทมการแสดงลกษณะเฉพาะตางๆ จงอาจกลาวไดวาสวนศลป บานดน เปนจดเชอมโยงใหเหนพฒนาการของเยาวชนในชมชนทางดานการแสดงระหวางการแสดงความเปนวฒนธรรมเดมและการแสดงสมยใหมในปจจบนได

2. วตถประสงคการวจย

2.1 ศกษารปแบบศลปะการแสดงรวมสมยและการจดการของสวนศลป บานดนอยางย งยน 2.2 เพอวเคราะหปญหารปแบบการแสดงและเสนอแนะแนวทางการจดการศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน

3. กรอบแนวคดการวจย

การจดการศลปะการแสดงรวมสมย

การจดการศลปะการแสดงรวมสมยเพอการเรยนร

ศลปะการแสดงรวมสมย

ของสวนศลป บานดน กลมเยาวชน (ผเรยน)

ชมชน

(พนท)

ปจจยทสงผลตอการจดการศลปะการแสดงรวม

สมยของสวนศลป บานดนเพอการเรยนร

- ปจจยสงเสรม

- ปจจยอปสรรค

ผลการจดการศลปะการแสดงรวมสมย

ของสวนศลป บานดน

- ตอบคคล (กลมเยาวชน, ผเรยน)

- ตอชมชน

สำนกหอ

สมดกลาง

7

4. ขอบเขตการวจย ศกษาถงความเปนมาศลปะการแสดงรวมสมย เกยวกบการแสดงความเปนวฒนธรรมแบบดงเดมและการแสดงสมยใหมในรปแบบการแสดง เนอหา ตงแตอดตจนถงปจจบนของสวนศลปบานดน ภายใตการดแลของภทราวดเธยเตอร เพอเสนอแนะแนวทางการจดการศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน 5. วธการด าเนนการวจย การศกษาครงนผศกษาก าหนดขอบเขตการวจย ดงน 5.1 รวบรวมขอมลทางดานเอกสาร 5.2 การส ารวจขอมลพนท 5.3 เครองมอทใชในการศกษา การวจยครงนใชการระเบยบวจยเชงคณภาพ ไดแก การสมภาษณและการสงเกตการณ แบบสมภาษณเชงลก (in-depth interview) จะเปนการเกบขอมลประวต และทศนคตของครผสอน วธการปฏบตการสอนศลปะการแสดง และมบทบาทตอชมชนอยางไร 5.4 วเคราะหและประมวลผลขอมล โดยวจยใชการระเบยบวจยเชงปรมาณ การใชแบบสอบถามกลมเยาวชน อาย 10 – 25 ป จ านวน 55 คน ซงสามารถจ าแนกประเภทเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลไดดงน แหลงทมาของขอมลโดยการศกษาจากขอมลภาคสนาม (การพดคยจากการสมภาษณ) ดงน 1. สมภาษณคณมานพ มจ ารส (ครนาย) 2. สมภาษณนกแสดงและลกศษยของสวนศลป บานดน จงหวดราชบร จ านวน 15 คน แหลงทมาของขอมลโดยการศกษาจากวรรณกรรมทเกยวของ ดงน 1. วรรณกรรมทเกยวของกบศลปะการแสดงรวมสมยของภทราวดเธยเตอรประกอบดวยบทความทเกยวของ, บทสมภาษณ, เอกสารประกอบการแสดง และโปรชวรแนะน าสวนศลป บานดน จงหวดราชบร กลมตวอยางทใชในการศกษา 1. ผบรหาร หรอผจดการองคกร ทเลอกเปนกรณศกษาคอ สวนศลป บานดน 2. ผจดการแสดง หรอผออกแบการแสดง ทมสวนรบผดชอบในเรองของการแสดงภายในสวนศลป บานดน จ านวน 2 คน 3. ผเชยวชาญทางดานนาฏศลปไทยในสาขาตาง ๆ ศลปน หรอผสรางงานทางดานศลปะการแสดงทมความร ความเชยวชาญทางดานศลปะการแสดงเปนอยางด

สำนกหอ

สมดกลาง

8

4. กลมเยาวชน มงเฉพาะผทเรยนการแสดงศลปะการแสดงในชมชนทองถนทมอายระหวาง 10 - 25 ป ไดกลมตวอยางประมาณ 15 คน 5. ผเขาชมการแสดง หมายถง นกทองเทยวหรอคนในชมชนทเขามาชมการแสดงของ สวนศลป บานดน จ านวน 55 คน 6. การสมตวอยางแบบเจาะจง โดยผศกษาจะเลอกเกบขอมลกบกลมตวอยางในทชมชน ไดแก โรงละคร สถานศกษา และชมชนในจงหวดราชบรจ านวน 15 คน ซงอยในเขตทไดตวอยางทหลากหลาย และสะดวกในการเกบขอมล ทงน จะแจกแบบสอบถามเฉพาะผทสนใจศลปะการแสดงรวมสมยเทานน โดยมการสอบถามกอนแจกแบบสอบถามจ านวน 55 คน หากไมสนใจกไมแจกแบบสอบถามใหตอบ เกบขอมลจนครบจ านวนตวอยาง 6. นยามศพทเฉพาะ 1. นาฏศลปไทย (Thai classical dance) หมายถง ศลปะการฟอนร า หรอความรแบบแผนของการฟอนร า เปนสงทมนษยประดษฐขนดวยความประณตงดงาม ใหความบนเทง อนโนมนาวอารมณและความรสกของผชมใหคลอยตาม ศลปะประเภทนตองอาศยการบรรเลงดนตร และการขบรองเขารวมดวย เพอสงเสรมใหเกดคณคายงขน โดยมประเภทของนาฏศลปไทย ไดแก โขน ละคร ระบ า ร า ฟอน การแสดงพนเมอง และมหรสพไทย 2. รปแบบการแสดง (Acting conformation) หมายถง ลกษณะการแสดงทางนาฏศลปไทยทแสดงออกในหลายทาง เชน ทาร า เครองแตงกาย การใชเพลง ท านองหรอจงหวะประกอบในการแสดงนน ซงแบงออกเปน 2 ลกษณะ ไดแก นาฏศลปไทยแบบดงเดม (Thai classical dance) และนาฏศลปไทยแบบสมยใหมหรอรวมสมย (Thai modern or Thai contemporary dance) 3. ศลปะการแสดงรวมสมย (Contemporary Art) หมายถง การคดประดษฐสรางทน าเสนอรปแบบการแสดง ประยกตจากรากเหงาของเดมสวธการน าเสนอในรปแบบใหม หรอเกดจากความตองการหลกหนความซ าซากจ าเจของกรอบการแสดงดงเดม เนนวธการน าเสนอภาพรวมของการแสดงทอาจจะเปนเรองราว พลง อารมณอยางทไมเคยปรากฏในยคสมยใด ๆ ในอดต 7. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

7.1 แนวทางการการจดการศลปะการแสดงรวมสมย ของสวนศลป บานดน 7.2 แนวทางการผลตบคลากรเพอเผยแพรและสรางบคลากรทสนใจท างานศลปะอยางแทจรง

สำนกหอ

สมดกลาง

9

บทท 2 แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ

ในการศกษาเรอง ”การจดการศลปะการแสดงรวมสมยท สวนศลป บานดน ต าบลเจดเสมยน อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร” ผศกษาจงไดท าการศกษาคนควา นยาม ความหมาย ทฤษฎ แนวคด และงานวจยทเกยวของเพอน ามาอางองและรวบรวมขอมลทได มาวเคราะหเพอเปนแนวทางในการศกษางานวจยครงน ดงน 1. การแสดงนาฏศลปไทย เปนการอธบายใหเกดความเขาใจถงเรองทท าการศกษาสวนทเกยวของกบการแสดงนาฏศลปไทยและนาฏศลปสากล ในการแสดงนาฏยศลปตาง ๆ ทงเกาและใหม โดยน ามาประยกตน านาฏยดงเดมมาน าเสนอนาฏยศลปทเกดขนใหมทเรยกวา ศลปะการแสดงรวมสมย รวมทงประวตการละครสมยอดตและววฒนาการของละครไทย โดยน าลกษณะเอาฐานของศลปะไทยมาปรบเปนงานรวมสมย รปแบบการน าเสนอ “ละครไทยรวมสมย” มาปรบการแสดงใหงดงามยงขนใหเขากบยคสมยทเปลยนไป โดยศกษาประเดนตาง ๆ ทเกยวของ ดงน 1.1 ความหมาย ลกษณะ และรปแบบการแสดงนาฏศลปไทย 1.2 ประวตความและววฒนาการของการละครไทย 1.3 ความหมายของศลปะการแสดงรวมสมย 2. แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ 2.1 หลกบรหารจดการ 2.2 หลกการจดการแสดง 2.3 แนวคดดานอนรกษ และดานพฒนาตอนาฏศลปไทย 2.4 ความแทจรงของมรดกทางวฒนธรรม 2.5 งานวจยทเกยวของ

สำนกหอ

สมดกลาง

10

1. การแสดงนาฏศลปไทย 1.1 ความหมายของนาฏศลปไทย นาฏศลปไทยเปนศลปะการแสดงทเปนมรดกทางวฒนธรรมของไทยดานการละคร ฟอนร า นาฏศลปหรอนาฏยศลป มความหมายเหมอนกน ในพจนานกรมฉบบเฉลมพระเกยรต พ.ศ. 2530 ไดใหความหมายไววา “นาฏยศาสตร น. วชาฟอนร า, วชาแสดงละคร หมายถงศาสตรวชาการอยางหนงทเกยวเนองกบการฟอนร าและการแสดงละคร” (พจนานกรมฉบบเฉลมพระเกยรต, 2530: 279) แตในบางต าราไดมการอธบายเกยวกบความหมายของค าวา นาฏยศลป วาไมไดหมายถง การฟอนร าอยางเดยวเทานน แตยงรวมถงการบรรเลงดนตรและการขบรองดวย ในเรองนผศกษาจะขออธบายโดยยกตวอยางค าจ ากดความของค าวา “นาฏศลป” และ “นาฏยศลป” ตามทมผเชยวชาญทางดานนาฏศลปไดใหความหมายไว ดงน ธนต อยโพธ (2531: 4) ไดอธบายความหมายของนาฏยศลปดงทปรากฏในต าราอนเดย ดงน ค าวา “นาฏย” ตามต าราอภธานปปทปกาและสจ ทานใหวเคราะหศพทวา นฏสเสตนตนาฏย ความวา ศลปะของผฟอนร า เรยกวา นาฏย และใหอรรถาธบายวา นจจ วาทต คอ อต อท ตรยตก นาฏยเมนจจเต แปลวา การฟอนร า การบรรเลง (ดนตร) การขบรอง หมวด 3 แหง ตรยะน ทา (รวม) เรยกชอวา นาฏย ซงจะเหนไดวา ค าวานาฏะ หรอนาฏยะ นน การขบรอง หรอ พดอยางงายวา ค าวา นาฏย นน มความหมายรวมทงฟอนร าขบรองและบรรเลงดนตรดวย ไมใชความหมายแตเฉพาะศลปะแหงการฟอนร าเพยงอยางเดยว ในการกลาวถงต ารานาฏยศาตร ไดใหความหมายไววา นาฏยศาสตร หมายถง วชาการเตนร า วชาแสดงละคร บางครงกเรยกวา ศลปะ การละครและฟอนร า นาฏศลป ความหมายโดยรวม คอ ศลปะแหงการเคลอนไหวอวยวะสวนตาง ๆ ของรางกายอยางประณต ออนชอย จนเกดความงดงามวจตรบรรจง ความหมายอกนยหนง นาฏศลป หมายถง การแสดงระบ า ร า เตน โขน ละคร ซงรวมการรองและบรรเลงดนตร ดงนน นาฏศลป จงเปน ศลปะการเคลอนไหวอวยวะสวนตาง ๆ ของรางกาย ตงแต หว จรดเทา เคลอนไหวแขน ขา เอว ไหล รวมทงสหนา ตา ปาก จากอารมณธรรมชาตของมนษย สรางสรรคอารมณธรรมชาตทมนษยมอยในชวตประจ าวน เชน อารมณรก อารมณโกรธ อารมณดใจ อารมณโศกเศราเสยใจ และการเคลอนไหวโดยปกตของมนษย การยน เดน นง นอน วง น าทาทาง และอารมณนนๆ

สำนกหอ

สมดกลาง

11

มาสรางสรรคทาทาง ลลาใหประณต จนเกดความงามทางศลปะ ดานการแสดง กอใหเกดความสะเทอนอารมณ ความเขาใจกบผชม จนเกดสภาวะคลอยตามตวแสดง เมอตวแสดงตองการสรางสถานการณ ดานอารมณสะเทอนใจแกผชม ใหเกดอารมณอยางหนงอยางใด กมกแสดงออกเปนกรยาทาทาง เชน โศกเศรา กจะแสดงสหนาเศราหมองรองไห ทาทางระทดระทวยหมดแรง เมอมอารมณโกรธ ท าสหนาถมงทง น าเสยงเกรยวกราด กระทบเทา ชนวชหนาดาวา เมอมอารมณรก กมการโอโลมปฏโลม และทกจะน ามอประกบอกดวยสหนายมละไม เปนตน (ธนต อยโพธ, 2531: 12) นอกจากนบรมครทางดานนาฏศลป ไดใหความหมาย ค าวานาฏศลป ไววา ค าวา “นาฏศลป สามารถแยกความหมายไดดงน นาฏะ หมายถง การรายร าของ โขน ละคร ฟอน และระบ า สวนค าวา ศลปะ หมายถง สงทมนษยเราไดประดษฐคดขนหรอปรงแตงจากธรรมชาตใหดสวยงามกวาธรรมชาตทไดสรางสรรคไว ฉะนนค าวา นาฏศลป จงหมายถง การรายร าในสงทมนษยเรา ไดปรงแตงจากธรรมชาตใหสวยงดงามขน แตท งนมไดหมายถงการรายร าเพยงอยางเดยว จะตองมดนตรเปนองคประกอบไปดวย จงจะชวยใหสมบรณแบบตามหลกวชานาฏศลป” (อาคม สายาคม, 2516: 31) เชนเดยวกบบรมครอกทานไดใหความหมายในทางทเหมอนกนวา ค าวา “นาฏศลป มความหมายไปในท านองรองร าท า เพลง การใหความบนเทงใ จอนรวมดวย ความโนมเอยงของอารมณความรสก สวนส าคญสวนใหญของนาฏศลปอยทการละครเปนเอก และนอกจากจะหมายถงการฟอนร าแลว ยงถอเอาความหมายการรอง การบรรเลงเขารวมดวย” (ประทน พวงส าล, 2514: 1) 1.1.1 ทมาและความส าคญของนาฏศลป ศลปะทกอยางลวนแตมทมาจากธรรมชาตทงสน การฟอนร าเปนศลปะอยางหนงทเรยกวา นาฏศลป นน กไดตกแตงปรบปรงขนจากธรรมชาตเชนเดยวกบศลปะสาขาอน ๆ กลาวคอ 1. เมอมนษยเกดอารมณอยางใดกแสดงอารมณนนออกมา เชน ดใจกตบมอ เสยใจกรองไห หรอถาโกรธกแสดงหนาตาถมงตงเปนตน 2. เมอมนษยเจรญขนกรจกใชกรยาแทนค าพดหรออยางทเรยกวา ภาษาใบ เชน กวกมอ หมายถงการเรยกใหเขามาหา หรอโบกมอออกหมายถงใหออกไป เหลานเปนตน ท าใหทานผรหรอพวกนกปราชญน ามาปรบปรงเปนภาษาทา 3. พวกนกปราชญไดน ากรยาตาง ๆ ตามธรรมชาตมาประดษฐคดคนใหออกมาเปนทาทางทใชแทนค าพดอยางสวยงามมหลกเกณฑสดสวนและวธการขน จนกลายเปนทาทาง

สำนกหอ

สมดกลาง

12

การรายร าทงดงามไปได มลกษณะเปน นาฏยภาษาหรอภาษานาฏศลป หรออาจจะเปลยนแปลงปรบปรงไดดยงขนไปตามยคสมยและตามความนยม เชนประดษฐทารองไหเชดน าตาเปนทาโอด เปนตน ดงนน ทาร าตาง ๆ ทสบทอดมาจนปจจบนนจงมทมาจากอากปกรยาของคนทร าเปนเบองตนมาผสมผสานกบอารมณและความรสกตาง ๆ รวมทงความคดอนประณตสขมลกซง จงไดกลายมาเปนทาทางการรายร าทงดงามละเมยดละไมจนถงขนทเรยกวาเปนศลปะได ตอมากจดตงชอประจ าทาระเบยบเรยบเรยงทาตาง ๆ และก าหนดทาร าใหเขากบดนตร ตลอดจนถงการแบงแยกผร าออกมาเปนพระนาง ยกษ ลงและอน ๆ อก (ลดดา พนสนอก, 2542: 2) ในสวนความส าคญของนาฏศลป ไดกลาวไว 2 ขอ 1. นาฏศลปแสงความเปนอารยะ สงใดทเกยวของกบศลปะ สงนนยอมน าความเจรญมาสนาฏศลปจงเปนเครองแสดงความเปนอารยะของชาต 2. นาฏศลปเปนแหลงรวมศลปะ ไมเฉพาะศลปะการรองร าและดนตรเทานน ยงเปนทรวมแหงศลปะดานอนดวย เชน การเขยน การกอสราง การออกแบบ เครองแตงกาย วรรคด เปนตน (ประทน พวงส าล, 2514) ความส าคญของนาฏศลป คอ ความเกยวของกบธรรมชาตของมนษยและเกยวของกบจตวทยา คนเราจดจ าสงตาง ๆ แลวกลบมาหวนคดแลวแกไขศลปะจงเจรญ การแสดงนาฏศลปเปนการแสดงออกตอสงเรา จงตองมจรตกรยาใหมากกวาธรรมดา เพอดงดดความสนใจจากผดผชม (สมถวล วเศษสมบต, 2525: 111) 1.1.2 ลกษณะและรปแบบการแสดงนาฏศลปไทย นาฏศลปไทยถอเปนวฒนธรรมส าคญสาขาหนงทมการแสดงออกซงสญลกษณแหงชาต เปนเครองวดความเปนมาชองประวตศาสตรอนแสดงถงความเปนชาตทมความรงเรองมาแตอดตกาล เพราะมลกษณะเฉพาะเปนของตนเอง เรมจากการปรงแตงกรยาทาทางธรรมชาตของมนษยและสตวโดยการเลยนแบบแลวน ามาประดษฐดดแปลงใหเปนศลปะทงดงามในรปแบบของการเยองกรายรายร าใหเขากบท านอง การขบรองและดนตร ซงสงเหลานไดมการพฒนาเปนล าดบจนกระทงเปนรปแบบนาฏศลปไทยประจ าชาตขน ผเชยวชาญทางดานนาฏศลปไทยไดกลาวถงลกษณะของนาฏศลปไทยไววา “นาฏศลปไทยมลกษณะเฉพาะตวและมความเปนไทยในตวเองอยางยง ถงแมวาบางอยางเราไดน า

สำนกหอ

สมดกลาง

13

แบบอยางมากจากตางชาตบาง แตเรากไดมการดดแปลงใหเขากบรสนยมของไทยจงไดกลายเปนศลปะประจ าชาต” ซงจะสงเกตได ดงน 1. มทาร าทออนชอย แสดงออกของอารมณตามลกษณะทแทจรงของคนไทย ท าทาทางแลวผชมเกดความเขาใจอยางกวางขวาง 2. มดนตรประกอบ ซงดนตรนจะแทรกอารมณหรอร ากบเพลงทมแตท านองกไดหรอมเนอรองและใสทาร าไปตามเนอรองนน ๆ 3. ค ารองหรอเนอรองทใชจะตองเปนค าประพนธ สวนบทจะตองเปนกลอนแปด ซงจะน าไปรองกบเพลงชนเดยวหรอสองชนไดทกเพลง 4. เครองแตงกาย ของนาฏศลปไทยจะแตงกายผดไปจากชาตอน จะมแบบอยางเฉพาะ มขนาดยดหยน เพราะการสวมใสจะใชการกลงดวยดายแทนทจะเยบส าเรจรป มสสนแวววาว เครองประดบศรษะกจะมลกษณะทเรยวแหลมประดบดวยอญมณทสวยงามซงเปนเอกลกษณเฉพาะตว (เรณ โกศนานนท, 2545: 1) “นาฏศลปหรอการฟอนร านน มทงทเปนของระดบทองถนและระดบเมอง ทงสองระดบนลวนแตบงเกดจากบรรพบรษของไทยทงสน เปนการประดษฐคดคนอยางสรางสรรคขนอยางมมาตรฐาน เทยบไดกบอารยประเทศทงหลายในโลก ไมซ าแบบใคร ไมไดลอกเลยนแบบใคร แมแตการแสดงบางชดทเปนไปในรปแบบของตางชาต เชน จนร าพด พมาร าขวาน ร ายวนร ากะถาง เหลานลวนแตไดรบการสรางสรรคขนตามบรรยากาศของไทยทงสน แมจะไดรบตนแบบมาจากชาตอนบาง แตกไดปรบปรงแกไขจนกลายเปนการแสดงแบบไทย ๆ (เรณ โกศนานนท, 2545: 1) การแสดงทเรยกวานาฏศลป ไดแก 1. ระบ า ร า ฟอนและวพธทศนา หรอการแสดงเบดเตลดหรอรวว เปนศลปะ แหงการรายร าทแสดงแบบเดยว แบบคหรอเปนหม เปนชดหรอเปนการแสดงหลาย ๆ อยาง ทจดเปนชดสน ๆ พอเหมาะแกเวลา 2. โขน หมายถงการแสดงทาร าทาเตนทออกทาทางเขากบดนตร ประกอบดวยยกษ ลงและมนษย (พระนาง) ผแสดงสวมหนา มบทพากย บทเจรจาและเพลงหนาพาทย แตงกายแบบยนเครอง ใชวงปพาทยประกอบการแสดง แสดงเรองรามเกยรต 3. ละคร หมายถง การแสดงทผกเปนเรองเปนราว มเนอความ เหตการณเกยวโยงเปนตอน ๆ ตามล าดบ ประกอบดวนจนตรและบทรองตามโอกาสและลกษณะชนดของการแสดง

สำนกหอ

สมดกลาง

14

แตละแบบ ม 3 ประเภท คอ ละครรอง ละครร า และละครพด ในแตละประเภทแบงแยกยอยออกไดเปนหลายชนด 4. การแสดงทเปนศลปะสบเนอง หมายถงการแสดงทมไดจดอยในจ าพวก การแสดงระบ า ร า ฟอน ละคร แตมวธการเลยนแบบอยางกนมาใหเหนเปนเคาเดมบาง บางทกอาจดดแปลงไป จนมวธการแสดงและความหมายเฉพาะตว ไดแก มหรสพและการละเลนพนเมอง (ลดดา พนสนอก, 2542: 3) การแสดงนาฏศลปไทยในกลมคนทวไปอาจจะคนเคยกบ ค าวา “ระบ า ร า ฟอน” โดยเรยกตามลกษณะการแสดงทไดเหน ไดใหความรเบองตนเกยวกบ ระบ า ร า ฟอน ไววา “การฟอนร าของไทยมววฒนาการมาจากกรยาทาทางทแสดงออกดวยความรนเรงบนเทงใจ และไดปรบปรงจดระเบยบทาทางการเตนและร าใหงดงามประณตยงขน เพอส าหรบการเลนและดดวยความสนกสนานเพลดเพลน การแสดงขนแรกเนนการเคลอนไหวอรยาบถตาง ๆ เชน มอ แขนขา ใบหนา และล าตว ใหอยในทาทออนชอยสวยงาม เรยกกนวา “ร า” ซงมทงร าเดยว ร าค และร าหม ตอมาจงมผคดบญญตค าวา การร าหม เรยกวา “ระบ า” ขน ตามพจนานกรม แปลวาการฟอนร า ร าหรอฟอน ดงนน ค าวาระบ า ร า และฟอน จงไมแตกตางกนเลย ดงนน ระบ า คอ ศลปะการรายร าทแสดงพรอมกนเปนหมเปนชดไมด าเนนเรองราว ทาร าบางครงกมความหมายเขากบเนอเรอง บางครงกไมมความหมายนอกจากความสวยงาม ค าวา “ระบ า” ยอมรวมเอาฟอน และ “เซง” เขาไวดวย เพราะวธการแสดงไปในรปเดยวกน หากแตแยกใหเหนความแตกตางของทองถน วธรายร าตลอดจนแตกายตามระเบยบประเพณเทานน ค าวา “ฟอน” และ “เซง” เปนระบ าประเภทพนเมองแตงกายตามเชอชาต ประกอบดวย เพลงทมท านองและบทรองภาษาถน เชน ฟอนเงยว ฟอนเลบ ฟอนเทยน ฟอนลาวแพน เซงสวง เซงกระตบ ฯลฯ” (สมตร เทพวงษ, 2547: 1) สวนความหมายค าวา “ระบ า ร า เตน” ไดอธบายไววา “มลกษณะการแสดงออกอยางชดเจน เชน ระบ า กมการจดใหผแสดงร ากนเปนหมหรอเปนค ตงแต 1 คจนถง 6 หรอ 8 ค อาจใชบทรองประกอบดนตร เชน ระบ าดาวดงส ระบ าเทพบนเทง การแสดงระบ าทมบทรองมแตการบรรเลงดนตร เชน ระบ าชดโบราณคด ซงประดษฐขนใหม สวนการร ากอาจมผร าคนเดยว เชน ร าฉยฉายพราหมณ ร าฉยฉายเบญจกาย หรอการร าทอยในละครร า และอาจจดร ากนเปนกระบวนคนมาก ๆ นบรอยคนกได เชน การฟอนของภาคเหนอซงเคยปรากฏมคนแสดงนบรอย สวนการเตนนนคงหนกไปทางการแสดงโขน เพราะแบบอยาง การแสดงทายกษ ทาลง ของโขนนน ไดรบการ

สำนกหอ

สมดกลาง

15

สรางสรรคแบบอยางเพอเนนความรสกใหเกดความคกคก ฮกเหม นาเกรงขาม มากกวาการแสดงทออนชอย ดงนนการเตนจงมความเหมาะสมมากจากจนตนาการของปรมาจารยฝายโขนกสามารถจดอากปกรยาทเหมาะสมกบยกษและลงได ส าหรบยกษนนจนตนาการขนจากความเกยวกราด มาดของผทมอ านาจ และการขมขวญใหฝายตรงขามเกดความเกรงขาม แตไมถงกบแสดงความหยาบกระดางเพราะในการแสดงจะตองเปนไปตามลลาของจงหวะ ท านอง และค ารอง ค าพากย ซงกลนกรองเปนสนทรยรสอยแลว” (เรณ โกศนานนท, 2545: 9) ปจจบนศลปะการแสดงของไทยทเรารวมมกเรยกวานาฏศลปไทยนนประกอบขนดวย ระบ า ร า ฟอน ละครไทย มไดมละครอยางเดยวเหมอนทเขาใจทวไป ดงน 1. ลลาการแสดง 2. จ านวนผแสดง 3. ดนตรเพลงรอง 4. เนอรอง 5. เครองแตงกาย 6. แบบแผนการแสดง จากความหมายของค าวา นาฏศลปไทย ลกษณะและรปแบบของนาฏศลปแตละประเภท แตละชนด ในอดตครอาจารยไดวางหลกเกณฑ วธปฏบต ตามรปแบบการแสดงประเภทนน ๆ ตาม ระยะเวลาทสบทอดกนมาและน ามาถายทอดแกเยาวชนในปจจบน การแสดงนาฏศลปไทยตองอาศยทาทางในการสอความหมาย ท งภาษา ทาทาง และดนตร ในการวจยครงนจะกลาวถง การละครไทยในอดต ซงในปจจบนไดมการดดแปลงการละคร โดยผสมผสานรปแบบการแสดง ทเรยกวา “ศลปะการแสดงรวมสมย” ดงน 1.2 ความหมายและประวตความเปนมาของการละครไทย ละครคอการแสดงเลยนแบบชวต อาศยการรอง ออกทาทาง และมเพลงประกอบ แยกได 2 อยาง คอ 1.2.1 ความหมายในแนวกวาง หมายถง การละเลนทแสดงกรยาทาทาง ซงจะเปนการร าหรอเตนกเรยกวา ละคร นนคอ ประเภทร าและประเภทรองหรอทงร าและรองในชดเดยวกน 1.2.2 ความหมายเฉพาะหลกวชา หมายถงการแสดงทตองมเนอเรองเปนส าคญ ไดแก ละครลเก เสภา โนรา หนงตะลง หนกระบอก เปนตน (วมลศร อปรมย, 2553: 101)

สำนกหอ

สมดกลาง

16

1.2.3 ประวตความเปนมาของการละครไทย สมเดจฯ กรมพระยาด ารงราชานภาพทรงอธบายเกยวกบประวตละครแกบน และละครยกวา “หญงแกว เธอมจดหมายเลาถงละครเขมร ตรงหนาปราสาทนครวด ใหพวกนกทองเทยวดในเวลากลบางคน ซงเรองนเรากรกนดอยแลว แตหมอนฉนกนกวาวนจฉยจะทลเปนวเคราะหในโบราณคดตอไป ทปราสาทนครวด และปราสาทหนเทวสถานแหงอนหลายแหงมเวทท าดวยศลาวาส าหรบ “ฟอนร า” บวงสรวง อนการฟอนร าบวงสรวงตลอดจนเลนโขนเปนคตทางพราหมณแตหามทางฝายพระพทธศาสนา หมอมฉนไดอานหนงสอพรรณนาวาดวยเทวสถานในอนเดยวา แมปจจบนนตามเทวสถานทส าคญยงมหญงสาวชนสกลต าสมครไปอย เปน “เทวสถาน” ส าหรบรบฟอนร าบวงสรวงเปนอาชพ และใหใชตอวา ส าหรบปฎบตพวกพราหมณทรกษาเทวสถาน หรอแมบคคลภายนอกดวย ตามปราสาทหนทส าคญในเมองเขมรแตโบราณกคงมหญงพวกเทวทาส เชนนน หมอมฉนเหนวาประเพณไทยเลนละครแกบน เหนจะมาจากคตเดยวกน แตเลยมาจนถงเลนบวงสรวงในพระพทธศาสนา เมอหมอมฉนยงเปนเดก ไดเคยเหนละครชาตรแกบนทหนาพระอโบสถวดพระศรรตนศาสดารามและไดยนวา ทวดบวรนเวศกมละครแกบนพระชนศร เพงหามในรชกาลท 5 ประเพณเลนละครแกบนแตกอนเรมจะหยดชะงก จงมผคดท าตกตา เครองสงเวยทท าเปนตกตารปตาง ๆ นงบาง ยนบาง อยในโรงละครเลก ๆ เรยกวา “ละครยก” ส าหรบขายคนจนใหแกบน นบเปนเนองกนมาเชนน ถาจะนบเวลาเหนจะตงพนป” (พจนานกรมไทย, 2519: 830) ฉะนน จากบทความขางบนน กรมพระยาด ารงราชานภาพกไดประทานสรปวา การแสดงละครนนมมาตงแตสมยกรงสโขทย และเรองทแสดงในยคนนกคอ มโนราห หรอ โนรา สวนหลกฐานอกประการหนง คอหลกศลาจารกของพอขนรามค าแหง กมการจารกเลาถงการละครซงกลาวในลกษณะการรอง ร า ขบรองดงตอไปน “เมอจกกลบเขาเวยงเรยงกน แตอรญญกพนเทาหวสาน ค บง หมายถง ประโคม ค ากลอย หมายถง รวม ดวยเสยงพากย คอเครองดนตร หมายถง เครองต เสยงพณ หมายถง เครองดด เชน พณน าเตา พณเพยะ ฯ เสยงเลอน หมายถง ขบรอง รองเพลง เสยงขบ ใครจกมกเลน เลน ใครจกมกหว หว ใครจกมกเลอน เลอน” ฉะนน จะเหนวาในสมยสโขทย บานเมองสงบสข ไพรฟาหนาใส ราษฎรตางมความสข ฉะนน ในดานการแสดง และการดนตรจงมสวนผกพนกบชวตความเปนอยของชาวเมองสโขทยมาก โดยเฉพาะในสมยพอขนรามค าแหงดงกลาวมาขางตน

สำนกหอ

สมดกลาง

17

1.2.4 ววฒนาการของละครไทย ละครของไทย แบงเปน ประเภทใหญ ๆ ได 2 ประเภท คอ ละครร าและละครทไมใชละครร า 1. ละครร า ไดแก 1. ละครโนรา - ชาตร 2. ละครนอก เปนละครร าแบบดงเดม มมาตงแต 3. ละครใน สมยกรงศรอยธยาเปนราชธาน 4. ละครดกด าบรรพ ละครร าทพฒนาการขนใหม 5. ละครพนทาง ตอนตนกรงรตนโกสนทร 2. ละครทไมใชละครร า ไดแก ละครรอง, ละครสงคต, ละครพด, ละครพดลวน, ละครพดค าฉนท, ละครพดค ากลอน, ละครพดสลบ “ล า” 1. ละครร า ละครร าแบบดงเดม 1. ละครชาตร

รปท 1 ร าซดชาตร ทมา: กรมศลปากร, สนทรยศาสตร: ทฤษฎแหงวจตรศลปะการ (กรงเทพฯ: กรมศลปากร, 2547), 85. ค าวา ชาตร (พจนานกรมไทย, 2519 : 30) อธบายวา 1. หมายถงคนเกงทางฝมอ ศลปหรอวชาอาคมนกรบ

18

2. ชอละครทเลนแบบปกษใต เรยกละครชาตร 3. ชอกลองชนดหนง เรยกกลองชาตร 4. ชอแพลงจ าพวกหนงขนตนดวยค าวา ชาตร เชน ชาตรใน และชาตรตลง สวนค าวา ละครชาตรมสวนเกยวของกบค าวา โนราหรอมโนราหนน ควรเปนขอทควรไดศกษาตอไป อยางไรกตาม สรปไดวาละครชาตรเปนละครแบบอยางของละครดงเดมของไทย เปนละครทเกาแกทสด ซงละครแบบอนน ามาแกไขดดแปลงขยายการแสดงใหมลกษณะเปนละครอน ๆ กคอละครทเรยกวา มโนราห หอ โนราชาตร (มนตร ตราโมท, 25124: 23) 2. โนรา รปท 2 ทาร าโนรา ทมา: สถาบนนาฏดรยางคศลป, วพธทศนา (กรงเทพฯ: กรมศลปากร, 2542), 228. ประวตการร าโนราทแสดงอยทางภาคใต บางทานสนนษฐานวา เดมเปนละครแสดงอยในกรงศรอยธยา ขนศรทธา ครผมชอเสยงไดน าลงไปสอนเผยแพรทางภาคใต และแสดงเฉพาะแตเรองโนรา ฉะนนคนภาคใตจงเรยกโนรา ปจจบนการแสดงโนรายดถอเปนอาชพ ท ารายไดใหแกคณะตาง ๆ สงมาก และการแสดงไดเปลยนแนวทางจากของเดมไปบาง คอแสดงเพอเอาใจประชาชนคนดมากขน แตกยงคงรกษาแบบแผนของการแสดงไวซงศลปะประเภทพนเมองใหคงอยคบานคเมองสบไป (วมลศร อปรมย, 2553: 128)

19

3. ละครนอก ละครนอก มมาตงแตครงกรงศรอยธยา เปนละครทแสดงกนนอกราชธาน แตเดมคงมาจากการละเลนพนเมอง และรองแกกน แลวตอมาภายหลงจบเปนเรองเปนตอนขน เปนละครทดดแปลงววฒนาการมาจากละคร "โนหรา" หรอ "ชาตร" โดยปรบปรงวธแสดงตางๆ ตลอดจนเพลงรอง และดนตรประกอบใหแปลกออกไป ผแสดงในสมยโบราณจะใชผชายแสดงลวน ผแสดงจะตองมความคลองแคลวในการร า และรอง มความสามารถทจะหาค าพดมาใชในการแสดงไดอยางทนทวงทกบเหตการณ เพราะขณะแสดงตองเจรจาเอง การแตงกาย ในขนแรกตวละครแตงตวอยางคนธรรมดาสามญ เปนเพยงแตงใหรดกมเพอแสดงบทบาทไดสะดวก ตวแสดงบทเปนตวนางกน าเอาผาขาวมามาหมสไบเฉยง ใหผชมละครทราบวาผแสดงคนนนก าลงแสดงเปนตวนาง ถาแสดงบทเปนตวยกษกเขยนหนาหรอใสหนากาก ตอมามการแตงกายใหดงดงามมากขน วจตรพสดารขน เพราะเลยนแบบมาจากละครใน บางครงเรยกการแตงกายลกษณะนวา "ยนเครอง" เรองทแสดง แสดงไดทกเรองยกเวน ๓ เรอง คอ อเหนา อณรฑ และรามเกยรต บทละครทแสดงมดงน คอ สมยโบราณ มบทละครนอกอยมากมาย แตทมหลกฐานปรากฏมเพยง ๑๔ เรอง คอ การะเกด คาว ไชยทต พกลทอง พมพสวรรค พณสรยวงศ มโนหรา โมงปา มณพชย สงขทอง สงขศลปชย สวรรณศลป สวรรณหงส และโสวต การแสดง มความมงหมายในการแสดงเรองมากกวาความประณตในการรายร า ฉะนนในการด าเนนเรองจะรวดเรว ตลกขบขน ไมพถพถนในเรองของขนบธรรมเนยมประเพณ การใชถอยค าของผแสดง มกใชถอยค า "ตลาด" เปนละครทชาวบานเรยกกนเปนภาษาธรรมดาวา "ละครตลาด" ทงนเพอใหทนอกทนใจผชมละคร(ไทยแดนซ, 2555) 4. ละครใน ละครใน ละครในมหลายชอ เชน ละครใน ละครขางใน ละครนางใน และละครในพระราชฐาน เปนตน สนนษฐานวามมาตงแตสมยอยธยา และรงเรองมากทสดในสมยพระเจาอยหวบรมโกศ ละครในแสดงมาจนถงสมยธนบร และรตนโกสนทร หลงสมยรชกาลท ๖ มไดมละครในในเมองหลวงอก เนองจากระยะหลงมละครสมยใหมเขามามาก จนตอมามผคดฟนฟละครในขนอกเพอแสดงบางในบางโอกาส แตแบบแผน และลกษณะการแสดงเปลยนไปมาก ผแสดงเปนหญงฝายใน เดมหามบคคลภายนอกหดละครใน จนถงสมยรชกาลท ๔ ทรงเลกขอหามนน

20

ตอมาภายหลงอนญาตใหผชายแสดงไดดวย ผแสดงละครในตองเปนผทมความสามารถตบทใหแตก และมลกษณะททาวทพญา การแตงกาย พถพถนตามแบบแผนกษตรย เรยกวา "ยนเครอง" ทงตวพระ ตวนาง เรองทแสดง มกนยมแสดงเพยง ๓ เรอง คอ อณรฑ อเหนา และรามเกยรต การแสดง ละครในมความมงหมายอยทศลปะของการรายร า ตองใหแชมชอยมลลารกษาแบบแผน และจารตประเพณ (ไทยแดนซ, 2555) ละครทปรบปรงขนใหม ละครทปรบปรงขนใหม หมายถงละครทไดรบการพฒนาในยคหลงตามหลกการละครร า เชน การใชภาษาพด ดนตร อารมณเพลง การแตงกาย ฉากกบเนอเรองตองสอดคลองกน และตองค านงถงคตพจน คตธรรม และผดควรไดขอคดจากการเขาชม ดงจะแยกใหเปนประเภทเพอความเขาใจในการศกษาและการจดการบรหารกจการในแบบสากลไดดวย 5. ละครดกด าบรรพ ละครดกด าบรรพเกดขนในสมยราว ๆ ชวงสมยรชกาลท 5 แหงกรงรตนโกสนทร ทงนเพราะไดรบอทธพลของการแสดงแบบแนวของตะวนตก คอ “โอเปรา” (opera) ซงเปนการแสดงนาฏกรรม ประกอบดนตรทเปนศลปะประเภทวจตรศลปชนสง (classic) ประเภทหนงในหลายประเภทของการแสดงในแบบของฝรงชาวยโรป ซงยดถอวาเปนแบบแผนทางวฒนธรรมของการแสดงในระดบนานาชาต

รปท 3 การแสดงละครดกด าบรรพ ทมา: ธรเดช กลนจนทร, นาฏศลปน (กรงเทพ: กรมศลปากร, 2556)

21

วธการแสดง ละครดกด าบรรพเกดจากการแสดงดนตรประกอบการรองของไทย การแสดงผแสดงจะตองน าบทละครมาผสมกบการร าซงไดแนวมากจากละครในผสมกบละครนอก ฉะนน ลลาทาร าจงนวยนาดกรดกรายแบบละครใน เพราะใชครแบบละครในมาฝกหดการร าใหกบผทแสดง และผแสดงมความสามารถรองเพลงเปนอยกอนแลวดวย ฉะนนละครดกด าบรรพจงมกระบวนการร าสวยงามในแบบละครใน แตมบทเจรจาพดแบบละครพด (วมลศร อปรมย, 2553: 145) 6. ละครพนทาง ละครพนทาง คอ ละครทเกดจากแนวผสมระหวางการแสดงละครนอกเปนหลกผสมกบกรยาสามญชน เกดในสมยรชกาลท 5 ผก าเนดคอเจาพระยามหนทรศกดธ ารง (เพง เพญกล) ละครพนทางนเกดจากการน าบทเกยวกบพงศาวดารตางชาตในเอเชย เชน มอญ ลาว เขมร พมา มาผกเปนบทละคร สวนเรองทแสดง ไดแก เรองสามกก ราชาธราช พระอภยมณ พระลอ วรสตรถลาง คณหญง วธการแสดง ละครพนทางนเนองจากเกดขนในยคหลงจากละครดกด าบรรพ ฉะนนลลาการรายร าจงยงคงเปนตนเคาในแบบละครนอกอย จนกระทงเมอสมเดจกรมพระยานราธปประพนธพงศ ไดน าละครแบบละครนอกมาปรบปรงขน และแสดงเรองพระลอซงเปนวรรณกรรมดงเดมของไทยสมยกรงศรอยธยา จงไดรปแบบละครพนทางทมลลาการร าไทยผสมทาฟอนของลาว มฉากประกอบตามทองเรอง ตวละครท าทาไปตามบท และบางครงผแสดงรองเพลงเองตามบทแสดงนน ๆ ดวย (วมลศร อปรมย, 2553: 150) 7. ละครเสภา ละครเสภา คอละครทแสดงในลกษณะการขบเสภาประกอบเพอทราบเรองราวนทานหรอเนอหาจากต านานวรรณคดเรองนน ๆ เนองจากคนไทยยดมนในค าสอนของพระพทธศาสนา การเลานทานในเชงบคลาธษฐานมกถอเปนขอปฏบตมาตงแตสมยโบราณ การเลานทานมาก ๆ ครงเขากเกดความสนกทจะนกใชโวหารผกค าประพนธใหคลองจอง และใชกรบขยบเปนจงหวะ การเลาละครเสภานยมเลากนมาแลวในสมยปลายอยธยา แตสวนการขบเสภาจะมกอนเมอไรนน ไมมหลกฐานทแนนอน นอกจากเราทราบกนวาสมยนารายณมหาราชเปนสมยทรอยกรองไพเรามากทสด และการขบเสภากเปนการแสดงดานวาทศลป สงเสรมบทรอยกรองใหมลกษณะสนทรยในดานวรรณคดอกประการหนง (วมลศร อปรมย, 2553: 153) จะเหนไดวา การแสดงของละครไทยในอดตยงคงรกษาแบบแผนดงเดมเอาไวอยางครบถวน ยงคงคณภาพ คณลกษณะ และความหมายเดมเอาไว ตอมาการววฒนาการของ

22

ละครไทยนน ยงมการพฒนาตามยคสมย มการปรบเปลยนขนเปนเรองสมยใหม หรอทเรยกวา “ละครรวมสมย” ผศกษาจะน าเสนอทมาของละครไทยรวมสมย โดยศกษาโรงละครภทราวดเธยเตอร ซงสวนศลป บานดน อยในการบรหารจดการองคกรของภทราวด เธยเตอร ผ ศกษาจะน าเสนอลกษณะเฉพาะของภทราวดเธยเตอร ดงน 1.2.5 ลกษณะเฉพาะ (อตลกษณ) ของภทราวดเธยเตอร ภทราวดมกพดอยเสมอวา “หากผผลตไดเคยดหรอสมผสกบงานทดแลว กจะไมผลตงานทแย ๆ ออกมา เพราะรแลววางานทดเปนอยางไร” ความหมายทแฝงอยในประโยคดงกลาวสามารถสะทอนความคดของภทราวดตอการสรางโรงละครทมท งพนทในการศกษาอยางพพธภณฑ หองสมด หองเรยน ทอยในพนททใชท าการแสดงซงเปนทท ามาหากนนน เปนปรากฏการณทางศลปะการแสดงและวฒนธรรม ทชใหเหนถงกาวการพฒนาดวยวชาความรทเปนแบบฉบบของตวเอง ภทราวดเธยเตอรจงไมใชแคเพยงโรงละครทจดการแสดงสรางผลงานเพยงอยางเดยวแตยงเปนสถานทศกษา ทผสนใจวชาสาขาการละครไดเขามาเรยนรและฝกปฏบตไดตามองคความรของภทราวดเธยเตอร สอดรบกบความตองการของ ภทราวด มชธน ทตองการพฒนาศลปะการละครในประเทศไทย ผลงานละครของภทราวดเธยเตอร มลกษณะอยในขายของศลปะรวมสมย ไมมขอบเขตทางดานวฒนธรรมภาษา แตยงคงลกษณะการใชรากฐานของความเปนไทย เชน การใชวรรณคดของไทย เพลงไทยเดม เปนการน าผลงานของรนเกา มาเสนอในรปแบบรวมสมยใหคนรนใหมไดสมผส คนรนเกาไดเหนสงทตนมความคนเคยรจกแตกลบอยในรปแบบการน าเสนอแบบใหม ภทราวดกลาวไววา “ดฉนถอวาไมไดอยในจดทอนรกษของดงเดม เพราะมกรมศลปากรดแลอยแลว ถาท าแขงกบเขาเราอาจท าไดไมด ดฉนจงท าในสงทตวเองช านาญ แตกตองมประโยชนในการอนรกษบาง” ผลงานทส าคญ ไดแก นทานขางวด หรอละครเรอง สงหไกรภพ, ตะลดตดต, จร in concert, อเหนา-จรกา, เงาะปา, ราย , รายพระไตรปฎก, ทงจกรมารกกนเถอะ, โขน ตอนสหสสเดชะ, บทละครจากครเฒา, ตดดน, รงหลงฝน, แกวหนามา, พจมารร..รร, พระอภยมณ ตอนก าเนดสดสาคร, ลเกพนธใหม ชาละวน, การแสดงชด ร.รก ล.ลลต ลลตพระลอ เปนตน จะสงเกตไดวา ผลงานสวนใหญสรางมาจากวรรณคดไทยหรอใชเทคนคการแสดงแบบจารตของไทยเปนสวนประกอบในการแสดง โดยในแตละชนงานมรายละเอยดทนาสนใจตางกนออกไป ดงน

23

สงหไกรภพ เรมจากนโยบายในการน าผลงานทางดานวรรณคดไทยมาน าเสนอในรปแบบตาง ๆ สงหไกรภพ เปนนทานค ากลอน ทแตงขนโดย มหากวเอกสนทรภ น ามาสรางเปนบทละครเวทดดแปลงบท โดย มาลสา แสนกลศรศกด ใหเปนรปแบบของละครเพลงสมยใหม เปนละครเรองแรกของภทราวดเธยเตอร เปดแสดงในวนท 2 สงหาคม 2535 แสดงบรเวณหนาตกอาคารสามชน เปนเวทกลางแจง จผชมได 200 ทนง รปแบบการน าเสนอ แบบละครเพลงทภทราวดถนด ใชลลาการเคลอนไหวของไทย (ร าไทย) ผสมผสานกบการเตนร าสมยใหม และบลเลต ใชเครองดนตรไทยผสมดนตรตะวนตก โดยเทวญ ทรพยแสนยากร นกดนตรผมฝมอ

อเหนา - จรกา เปนละครเพลงอกหนงเรอง ทสรางบทมาจาก บทพระราชนพนธ ในพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย ทแตเดมเปนบทละครร า ภทราวด น ามาดดแปลงใหเปนละครเพลงแบบโอเปรา และไดใชท านองเพลงไทยเดม เชน เพลงกลองโยน เพลงลาวเสยงเทยน เพลงกราวเงาะ เพลงตะลง สลบกบดนตรในแบบเพลงรอคสมยใหม และใชดนตรไทยผสมชวา เรยกการแสดงวา รอคโอเปรา อเหนา-จรกา เรมแสดงวนท 5 พฤศจกายน 2537

เนองจากอเหนาเปนเรองราวของชายหนมชวา จงใชดนตรรอคสมยใหมเปนดนตรประจ าตวอเหนา การออกแบบเสอผาของการแสดงรองอเหนา-จรกา ดดแปลงจากลกษณะเสอผาตามรปแบบเดมนาฏศลปชวา และบาหล ผาสวนใหญน าเขามาจากประเทศอนโดนเซย เครองประดบศรษะท าตามแบบอนโดนเซย รวมทงผาหอยหนา ทเปนแบบการแสดงของการแตงกายในการแสดงของชวา

รปท 4 การแสดงละครเวท “สงหไกรภพ” ทมา: ภทราวดเธยเตอร, สงหไกรภพ (กรงเทพฯ: ภทราวดเธยเตอร, 2536)

24

เงาะปา บทพระราชนพนธในพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว มเพลงทไพเราะหลายเพลง และมเพลงทเปนบทเรยนในโรงเรยน เชนเพลงกบเตน เพลงแขกสม เปนตน ไดเชญอาจารยสดจตต ดรยประณต และนกดนตรไทย มาปอนขอมลเพลงเหลานนใสคอมพวเตอร และใหนกประพนธเพลงจากแคนาดา สรางเปนดนตรรวมสมยโดยรกษาการรองแบบไทยเดมไวอยางครบถวน

รปท 5 การแสดงละครเวท “เงาะปา” ทมา: ภทราวดเธยเตร, เงาะปา (กรงเทพฯ: ภทราวดเธยเตอร, 2538) ทงจกรมารกกนเถอะ เปนบทประพนธของ คม ขาวทอง ประพนธขนมาส าหรบ การแสดงละครเพลงลกทงเรองแรกของเมองไทย เปนเรองราวของความสมพนธอนฉาบฉวย ของยกทองและฝาย ชางตดเสอแสนสวย ยกทองขอความรกกบฝาย และฝายกมใจใหกบยกทอง ตอมายกทองไดเผยฐานะวาเขาเปนเศรษฐ พรอมทงยนยนขอฝายแตงงาน ฝายจงกลายเปนผหญงทมความสขทสดในโลกหากวาไมม สายไหม ทประกาศกองวาเธอเปนภรรยาของยกทอง เขาเอาเงนฟาดหวสายไหมใหแยกทางไปและขอรองใหฝายทงจกรมาเปนคนรกของเขาคนเดยว แตสดทายฝายตดสนใจอยดวยตวเองตามล าพงกบจกรเยบผาและงานทเธอรก ใชบทเจรจายอนยคไปใน ยคหนงไทยเฟองฟ ใชกระดาษมาตดเยบเปนเสอผา และตกแตงฉาก สหสสเดชะ เ ปนตอนหนงในโขนเ รองราม เ ก ยร ต พระราช นพนธในพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย เปนการน าโขน มาสรางเพอผชมรนใหม ใชขนบททาร าอยางโขน ก ากบทาโดย จลชาต อรณยะนาค ใชเครองแตงกายโขนแบบจารต แตในบางตวละครใช

25

แปงทาสตวตามสของตวละคร เมอตองไปแสดงตามทตาง ๆ จงไดพฒนาเครองแตงกายใหเหมาะสมกบการใชงาน โดยเปลยนวสดทใช เชน ผาทอพนบานเปนพนแลวปกลกปดทองขนาดตาง ๆ แทนดนเงน สามารถซกน าได

มการใชหนเงาทท าดวยกระดาษแขงและพลาสตก เพอใหมน าหนกเบาแตยงคงความแขงแรง เจาะฉลลวดลายตามภาพจตรกรรมฝาผนงตดเจลสเพอใหหนมสสวยงาม กานเชดใชพลาสตกใสมขอตอทคอ แขน ขา สามารถเคลอนไหวได เสยงประกอบท าจากวสดใกลตวเชน เสยงฟาผา ท าจากการตสงกะส ตขวดน าพลาสตกเปนเสยงยงศร เปนการทดลองสรางศลปะชนสงอยางประหยด

มการเนนจงหวะในการแสดงทตางออกไปจากจารตเดมในบางชวง เชน เนนความสมพนธระหวางแมกบลกในฉากท อนทรชต ถกยงดวยศรของพระลกษณ และหลบหนมาหานางมณโฑ เพอดมนมเพราะสามารถรกษาพษบาดแผลได เนนโดยการ สรางลลาทาร าทขวยเขน และแสดงถงความหวงใยของแมเพมขน เปนฉากทนาประทบใจ น าแสดงโดย พขรา บวทอง สมเจตน ภนา เภตรา ศรวานนท พเชษฐ กลนชน จลชาต อรณยะนาค

พระอภยมณ ตอนก าเนนสดสาคร เปนการแสดงหนละครเลกรวมกบคณะสาครนาฏศลปผสมกบการเชดหนสมยใหม เชน การเชดหนากากา การใชหนทท าจากโฟมทาสสะทอนแสง หนพลาสตก หนผา มการสรางโรงหนโดยขนโครงเหลกและคลมหลงคาและผนงดวยก ามะหยสด า เพอกนแสงรบกวน เพราะตองการซอนผเชดหนไมใหผชมเหน ผเชดใสชดด า ใสหมวกคลมทงศรษะด าเวนบรเวณดวงตาเพอมองเหน ใชเทคนคการจดแสงในการสรางฉากตาง ๆ เชน ฉากเมองผ ฉากใตทองทะเล เปนตน

มการท าบทเจรจาเปนภาษาไทยและภาษาองกฤษเพอการแสดงในตางประเทศ ใชนกพากษสองคนและนกรองหนงคน ใชเครองดนตรคอมพวเตอรสมยใหม แตบรรเลงเปนท านองดนตรไทย เชนเพลงซอ เพลงรว รวมกบดนตรไทยบรรเลงสด และน าหนเลก แสดงรวมกบหนคน (ใชคนแสดงเปนหนโดยใสผาคลมในฉากเมองผ) ใชลลาทาเตนแบบสมยใหม

รายพระไตรปฎก ในป 2539 สรางผลงานการแสดงเรอง ‚รายพระไตรปฎก‛ เปนการแสดงเดยวโดยภทราวด มชธน ก ากบการแสดงโดยมานพ มจ ารส ศษยรนแรก ซงไดพฒนางานและการศกษาจากนกเตน เปนนกแสดงและเปนผก ากบการแสดง เรองนเปนครงแรก ณ โรงละครสตดโอ 1 โดยน าค าสอนจากหนงสอพระไตรปฎกฉบบประชาชนมาสรางเปนบทละครและการแสดงขน โดยแบงการแสดงออกเปนสองฉาก คอ ฉากแรกเปนการแสดงประกอบลลาเกยวกบ

26

ประสบการณการนงสมาธ ซงมนวรณ 5 คอกามะฉนทะ โทสะ ความเซองซมงวงนอน ความฟงซาน ความลงเลสงสย เปนอปสรรค ฉากทสองเปนการรายประกอบลลาวนยปฎกมหาวภงค เลมท 1

รปท 6 การแสดงละครเวท “รายพระไตรปฎก” ทมา: ภทราวดเธยเตอร, รายพระไตรปฎก (กรงเทพฯ: ภทราวดเธยเตอร, 2539) รายพระไตร-ปฎก 2 – ปฏจจสมปบาท แรงบนดาลใจมาจากหลกธรรมทางพทธศาสนา ‚ปฏจจสมปบาท‛ (ปะ-ต-จะ-สะ-หมบ-บาด) คอ อาการทงหลายทเปนสาเหตแหงการเกดทกข หากรและเขาใจอาการเหลานกจะสามารถดบทกขได ในขณะเดยวกน ถาน าอาการตางๆ มาน าเสนอเปนละครเวทในรปแบบของภทราวดเธยเตอร ทผสมผสานความสามารถในการแสดง การเตนร า เขากบเทคนคททนสมย หลกธรรมทเขาใจไดยาก กไมใชเรองยาก

รปท 7 การแสดงละครเวท “รายพระไตร-ปฎก 2 – ปฏจจสมปบาท” ทมา: ภทราวดเธยเตอร, รายพระไตรปฎก-ปฎก 2 – ปฏจจสมปบาท (กรงเทพฯ: ภทราวดเธยเตอร, 2544)

27

ราย 3 การแสดงในครงนไดรบการสนบสนนโดยกรมการศาสนา กระทรวงวฒนธรรม น าแสดงโดย มานพ มจ ารส, เม ภทรวรนทรและ ปยธดา วรมสก ซงน าเสนอในรปแบบของ physical theatre เปนการสอสารทใชการเคลอนไหวของรางกายประกอบการแสดงโดยมแนวความคดทวา "ความคดเปนธรรมชาตทส าคญทสดของมนษยเพราะความคดนนเองทท าใหเกดเรองราวเกดสงตางๆในการด ารงชวตและสงคม"

รปท 8 การแสดงละครเวท “ราย 3” ทมา: ภทราวดเธยเตอร, ราย 3 (กรงเทพฯ: ภทราวดเธยเตอร, 2544) รายพระไตรปฎก 5 สรยปราคา – eclipse เปนการแสดงในป พ.ศ.2548 โดยกลาวถง การเกดและดบของปรากฏการณสรยปราคา ทเปรยบเสมอนความทกข น าเสนอการแสดงจากพนฐานของจงหวะกลองไทย และน ามาเรยบเรยงขนใหมในรปแบบของดนตรรวมสมย ทเตมเปยมไปดวยพลง พรอมทงผสมผสานลวดลายของนาฏศลปไทยเขากบนาฏศลปรวมสมย กอใหเกดจงหวะและการเคลอนไหวทเปนเอกลกษณ

รปท 9 การแสดงละครเวท “รายพระไตรปฎก 5 สรยปราคา – eclipse” ทมา: ภทราวดเธยเตอร, รายพระไตรปฎก 5 สรยปราคา – eclipse (กรงเทพฯ: ภทราวดเธยเตอร, 2547)

28

การแสดงชด ร.รก ล.ลลต ลลตพระลอ นไดดดแปลงมาจากนทานพนบานลานนา เรอง ลลตพระลอ ซงเปนโศกนาฏกรรมความรกทแตงขนอยางงดงาม ไพเราะ และมคณคาในเชงวรรณศลป ดานโคลงกลอน โดยไดรบการยกยองวาเปนยอดแหงลลต ซงเคยถกดดแปลงเปนละครรอง ละครเวท ละครโทรทศนมาแลวมากมาย และในครงน ภทราวดเธยเตอร รวมกบหนวยงานอนๆ เชน มลนธละครธรรมะในพระสงฆราชปถมภ, ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน,ส านกงานศลปวฒนธรรมรวมสมย ไดหยบเอา ลลตพระลอ มาท าในรปแบบใหม ในลกษณะของละครทเปนศลปะการแสดงรวมสมย ซงมความแตกตางและเปนเอกลกษณทางดานรปแบบการแสดงในสไตลของภทราวด และมการน าเอาศาสตรการแสดง ทงการเตน การรอง ดนตร เทคนคแสงส เสยง ทผสมผสานระหวางความเปนไทย และสากล เขามาใชแสดงรวมกน

รปท 10 การแสดงละครเวท “ร.รก ล.ลลต ลลตพระลอ” ทมา: ภทราวดเธยเตอร, ร.รก ล.ลลต ลลตพระลอ (กรงเทพฯ: ภทราวดเธยเตอร, 2552) จากผลงานทยกตวอยางมานนแสดงใหเหนถงลกษณะเดนของละครทสรางสรรคโดยภทราวดเธยเตอร มลกษณะทนาสนใจคอ การน าศลปะไทยมาเปนฐานการสรางงาน ใชรปแบบการแสดงรวมสมยทไมยดรปแบบการน าเสนอในแบบเกา ๆ ละใชรปแบบละครเพลงสมยใหมในการน าเสนอชนงาน ลกษณะดงกลาวเปนแนวทางในการสรางสรรคงานทภทราวดเธยเตอรเชอวาเปนการสานตอศลปะการแสดงของไทยใหเขากบยคสมยทเปลยนไป โดยไมแสดงตามจารตปฏบตทเคยมมา (เพราะคดวาเปนหนาทของกรมศลปากรทตองรกษาแบบดงเดมเอาไว) จงน ามาท าใหมตามแนวคดของภทราวดเธยเตอรได ภทราวดเธยเตอรสรางรสนยม การชมละครใหกบผชมสมยใหม ทเหนละครไทยเปนเรองของคนในอดต เปนของเกาทตองเกบรกษา โดยน าเอาความงดงามของละครไทยแบบจารต หรอวรรณกรรมไทยมาผสมเทคนคสมยใหมจนเกดเปนรสนยมใน

29

การชมละครไทยในรปแบบทเรยกวา “ละครไทยรวมสมย” ผศกษาจงไดศกษาประวตความหมาย ประเภทของศลปะการแสดงรวมสมย และการถายทอดการเรยนร และหลกการการสรางงานแสดงใหกบเดกและเยาวชน 1.2.5.1 เปรยบเทยบศลปะการแสดงรวมสมยขององคกรระหวาง 2 องคกร สวนศลป บานดน กบ ภทราวดเธยเตอร สวนศลป บานดน บรหารโดยมนายมานพมจ ารส (ครนาย) เปนผดแลบรหารงาน ดวยการสนบสนนกองทนเพอการศกษาศลปะของ ภทราวดเธยเตอร ในรปแบบของศลปะการแสดงรวมสมยนน ทง 2 องคกร เปนสถนบนทางสงคมวฒนธรรมทมลกษณะเฉพาะ มความโดดเดนในการสรางงานการแสดงในรปแบบศลปะการแสดงรวมสมย ทงละครไทยรวมสมย และการแสดงบนเวทแบบสมยใหม อดตทางภทราวดเธยเตอรกเปนชมชนละครเวทสมยใหมทมกจกรรมทางการละครอยตลอดเวลา ตางจากโรงละครอน ๆ เชน โรงละครกรงเทพ โรงละครแหงชาต หรอหอประชมศนยวฒนธรรมแหงประเทศไทย ทเปนเพยงโรงละครเพอรองรบการแสดงประเภทตาง ๆ ตามแตผจดการแสดงทจะใชเชาพนท ภทราวดเธยเตอร มนกแสดงประจ าของตนเอง มการฝกนกเรยนการแสดง มกจกรรมทสรางงานการแสดงของตวเอง จงเปนทงสถานทฝกฝนทกษะฝมอของนกแสดงและศลปน เชนเดยวกบสวนศลป บานดน ปจจบนทางภทราวดเธยเตอรไดปดการแสดงและการเชาพนทไป มเพยงเวททส าหรบไวซอมการแสดงของศลปน และการรวมตวของกลมศลปนนกแสดง เยาวชนทเคยเรยนรจากภทราวดเธยเตอรไดกระจดกระจายหายไป เหลอไวแตพยงผสรางงานทรกในศลปะการแสดงไมกคน แตดวยวตถประสงคทจะสงศลปนกลบคนทองถนก าเนดเพอน าความรความสามารถไปพฒนาและตอยอดการสรางสรรคผลงานศลปะการแสดงรวมสมย จงท าใหเกดการสรางพนททางศลปะใหกบชมชนทสามารถรองรบกจกรรมดานศลปะตาง ๆ นนคอ สวนศลป บานดน “ศลปะสถาน” ทามกลางธรรมชาต ในเทศบาลเจดเสมยน จงหวดราชบร จากการศกษาสวนศลป บานดนไดเหนจดเปลยนของศลปะการแสดงของไทย เปรยบเสมอนชมชนการแสดงสมยใหม ทมแนวโนมทงการรวมกลมกนของศลปนนกแสดง และเยาวชน ในรปแบบของชมชน ทมการเรยนรจากการปฏบต อกทงยงไดเหนจดเปลยนของรปแบบศลปะการแสดงของไทยทสามารถตอบสนองความตองการของผชมในกระแสการเปลยนแปลงทางวฒนธรรมทไดจากการสรางงานของสวนศลป บานดน

30

1.3 ความหมายและประเภทศลปะการแสดงรวมสมย ศลปะการแสดงรวมสมย (contemporary arts) อาจเกดขนจากการปรบปรง ประยกตจากรากเหงาของเดมสวธการน าเสนอในรปแบบใหม หรอเกดจากความตองการหลกหนความซ าซากจ าเจของกรอบด งเดม ท งน ขนอยกบกลเมดเดดพราย กลวธพเศษแรงบนดาล จนตนาการและขอมลของนาฏยศลปผถายทอดและสรางสรรคผลงาน 1.3.1 ประเภทของศลปะการแสดงรวมสมย ประเภทศลปะการแสดงรวมสมย หมายถง การคดประดษฐสรางทน าเสนอรปแบบการแสดง การออกแบบกรยาอาการ ทาทาง การเคลอนไหว การผสมผสานนานาสารพดศาสตรและศลป ปรงเคยวจนหลกหนกรอบประเพณทเคยยดถอปฏบตมาแตกอนกาล ใหเกนปรกตวสยของกระบวนทา สมรรถภาพและศกยภาพทางสรระจะกระท าได และเนนวธการน าเสนอภาพรวมของการแสดงทอาจจะเปนเรองราว พลง อารมณอยางทไมเคยปรากฏในยคสมยใด ๆ มากอน ดวยความหลากหลายทางความคด ประสบการณสนทรยะของศลปนทไดรบการบมเพาะ ศกษา แสวงหา เรยนร เกดเปนปจเจกวถของแตละคน สะทอนออกมาเปนงานนาฏกรรมนนมหลากหลายประเภทในสงคมปจจบน ทงการใสใจในการจดวางสรระรางกาย กานกงแขนขา ศรษะจรดเทา พลงการเคลอนไหว ทศทางการปรบเปลยนแถว การใชพนทบนเวทอยางหลากหลาย การจดองคประกอบนกแสดง การใชอารมณ ฯลฯ ตางสอดผสานเปนหนง ดงนน หากแบงประเภทของศลปะการแสดงรวมสมยโดยอาศยวธการสรางสรรครอยเรยงเรองราว เรอนราง และอารมณในการแสดงชดหนง อาจพบวา ประกอบดวย 4 ประเภท หลก ดงน ประเภทศลปะการแสดงรวมสมยเนนธรรมชาต หมายถง ศลปะการแสดงรวมสมยทยงคงมงเนนความปรกตวสยของกระบวนทา สมรรถภาพและศกยภาพทางสรระ กระบวนทา การเคลอนไหว และอารมณของผแสดงทสามารถสอสารไดเขาใจอยางงายส าหรบผชม โดยอาจจะหลงเหลอรากเหงา กลวธการสอสารทางกระบวนทาอยางจารตนยมไวเพยงบางเบา ไมกระทบกระเทอนตอวฒนธรรมดงเดมของชมชน และผชมสมผสไดวาเปนการแสดงอนพงกระท าไดในฐานะทเปนมนษย โดยการออกแบบ การสรางสรรคนนอาจเขาใจวาผแสดงก าลงท าไร ทไหน อยางไร ซงปราศจากการตความ ประเภทศลปะการแสดงรวมสมยกงธรรมชาต หมายถง ศลปะการแสดงรวมสมยทยงคงมงเนนความปรกตวสยของกระบวนทา สมรรถภาพและศกยภาพทางสรระ กระบวนทา การ

31

เคลอนไหว และอารมณของผแสดง หากแตปรงปรบการจดวางสรระรางกาย การเคลอนไหว และกระบวนทาเสยใหมใหแปลกหแปลกตาจากเดม ประเภทศลปะการแสดงรวมสมยเหนอธรรมชาต หมายถง การคดประดษฐสรางใหรางกายสอความหมายโดยออกแบบใหเกนปรกตวสยของกระบวนทา สมรรถภาพและศกยภาพทางสรระ (รางกาย) จะกระท าได (พรพงศ เสนไสย, 2555) การสรางการแสดงแบบรวมสมย (contemporary) หรองานสมยใหม (modern) ในปจจบน เปนการสรางงานทน าเอาองคความรจากบรมครในยคอดต หรอน าเอางานศลปะและเอกลกษณทางศลปวฒนธรรมทมอยแลวในอดต หรอน าเอางานน ามาพฒนาตอยอดสรางสรรคใหเกดการแสดงรปแบบใหม สวยงาม โดดเดนและแตกตางแตยงคงไวซงรากและเอกลกษณของศลปะการแสดงแบบดงเดมไวครบถวน ดงนน ในการสรางสรรคงานแสดงแบบรวมสมย ศลปนผสรางงานจะตองเรยนรเทคนคตาง ๆ ทเปนเทคนคสมยใหมจนช านาญ และขณะเดยวกนกตองไมลมทจะเรยนรถงการแสดงสมยอดต ทงเทคนคการแสดง รากฐานความรและความเปนมาของการสรางงานแสดงเหลานน เพอสามารถตอยอดทางความคดไดอยางสมบรณ แตเปนทนาเสยดายทระบบการเรยนการสอนดานศลปะการแสดงในปจจบนมกจะเปนการสอนแบบใหทองจ าตามต ารา มากกวาจะสอนใหนกเรยนไดท าความเขาใจถงรากฐาน ความเปนมาองคความร จนท าใหหลาย ๆ คนทท างานรวมสมย (contemporary) หรองานสมยใหม (modern) ทน าร าไทยมาสรางงานแสดงของพวกเขานน มกจะเปนผลงานทออกมาไมนาสนใจ เนองจากผแสดงไดละทงแกนและรากของร าไทยไป จนไมสามารถพฒนางานใหเปนงานสมยใหมไดเตมท เนองจากพวกเขาไมไดมโอกาสทจะไดเรยนถง “ราก” ของความร ไมมโอกาสไดเรยนเพลงชา เพลงเรว ซงในเรองเพลงชาหรอเพลงเรวนจะชวยสอนในเรองของเสนโคง (curve) เรองกลามเนอตาง ๆ ทมนเคลอนไหวซงเมอเรารรากฐานตรงนนเราถงจะเอามาท างานสมยใหมทสมบรณได จากประสบการณทไมนาประทบในในวยเดก ท าใหอาจารยมานพ มจ ารส รสกไมชอบและเกลยดการร าไทยในปจจบน มกจะเปนระบบการเรยนการสอนทไมพดถงวธการ ทมา และขนตอนในการสรางทาร าแตละทา แตจะชอบใหท าตามแบบของครเทานน ซงผลทไดนน คอ ท าใหทาร าออกมาเหมอนกบครผสอน โดยทนกเรยนไมรทมาทไป ไมเกดประโยชนอะไร ไมไดรถงรากฐานและไมสามารถน าไปคดตอยอดได จนกระทงเมออาจารยไดมโอกาสเรยนร าไทยกบ

32

ครธรยทธ ยวงศร ท าใหอาจารยไดสมผสกบการเรยนร าไทยแบบถงแกนจรง ๆ เพราะครธรยทธไดสอนใหอาจารยไดรจกกบค าวา พนท (space) เสนสายในการร า (iine) ความสมดลของรางกาย (form) และจงหวะความเรวความชาของร าไทย (speed) วาคออะไร “ถาเดก ๆ ไดเรยนรเรองการใช พนท, เสนสายการร า และความสมดลแลว กจะรวาจะน ามนมาใชใหเกดความสอดคลองกลมกลน ดงนนถาเรารหลกแลว เรากจะสามารถพฒนาเทคนคและควบคมมนได ดงนน เวลาทเราสรางงาน ผมจงแสดงแบบโบราณสด ๆ โดยน าเอาเรองของความเรวความชา รปทรงมาใช และผมกรวาในแตละทาทางทโบราณนน ผมจะพฒนาเปนอยางไรตอ มทศทางเปนยงไง คนดเลยเหนวามนออกมาเปนงานรวมสมย แตจรง ๆ แลวผมเอางานโบราณกลบมาทงหมดเลย ทงมอ ทงจบ และการเยองยาง” โดยการเกดขนและการจบในแตละทวงทาของการร าแตละทานนเรยบเหมอนกบการแหงของเทยนขผง เพราะเทยนขผงจะละลายและคอย ๆ แหงลงอยางชา ๆ คอ มการกอเกด ทมาทไป เปนจบ 1 ทา แลวกคอยขมวดจบ มการเอยงหลบมมเพอไมใหผชมไดเหนถงกระบวนการ และขนตอนการเปลยนทาตอไป ซงจะท าใหการแสดงมความนาสนใจและนาตดตามมากขน 1.3.2 การถายทอดความรศลปะการแสดงรวมสมยระหวางผเรยนเกาและผเรยนใหม ผทมาเรยนศลปะการแสดงเปรยบเสมอนเปนสมาชก ความสมพนธระหวางสมาชกเกากบสมาชกใหม เปนความสมพนธแบบเพอนรวมงาน ทตางกท าหนาทของตนเอง แตลกษณะหนงของภทราวดเธยเตอร คอ การผลตงานและการเรยนรจะอยดวยกน หมายความวาสมาชกใหมสามารถเรยนรไดจากงานของคนเกา หากไดรวมงานกบสมาชกเกากจะเปนการเรยนรโดยตรง แตหากเปนผชม กสามารถเรยนรไดโดยการฝกสงเกต งานของศลปะการแสดงเปนงานทตองรวมกนท าระหวางศลปนหลายแขนงหลายคน ตางกบงานศลปะแขนงอน ๆ ทสามารถท าเองไดเพยงล าพงคนเดยว ดงนน สมาชกใหมจงสามารถเปนไดทงผรวมงาน ไปจนถงผชมของงานนนไดเชนกน การถายทอดความรจงเกดขนอยตลอดเวลา แลกเปลยนกนอยตลอดเวลา และกลอมเกลาใหลกษณะงานเปนไปในแบบภทราวดเธยเตอรอยตลอดเวลา อยางผเรยนใหมทมความรมากอน จงมความคดจากงานทตองท ามากกวาผเรยนเกา สมาชกเกาสามารถแนะน าและแสดงใหเหนวามวธปฏบตของชมชนอยางไร แตทงนสมาชกใหมสามารถเลอกเอาวธทดทสดทตรงกบความตองการของตนได และหากงานชนนน ๆ ไมสามารถไปรวมกบงานชนอน ๆ ในชนงานรวมได กจะตองปรบตามใหเขากนไดมากทสด

33

1.3.3 การสรางงานแสดง นอกเหนอจากหลกการพนฐานแลว เทคนคหนงทส าคญกคอ การก าหนดลมหายใจ สมาธ และการวปสสนา เพราะการวปสสนา คอ การก าหนดร พจารณาทกสวนทกอณของรางกาย เพราะฉะนนการน าสมาธเขามาประยกตใชในการร าและการแสดงจะชวยใหเราสามารถรบรทกการเคลอนไหวพจารณาในทกอรยาบถทเกดขน เคลดลบส าคญ คอการหายใจใหเปน เพราะนกแสดงตองใชลมหายใจเยอะมาก ควรอยในทมธรรมชาตเยอะ จะไดสดลมหายใจไดเตมปอด สดเอากลนธรรมชาต กลนไปน าเขาไป ไมใชกลนไปเสย ควนสกปรกอยางกรงเทพฯ โดยการหายใจทถกตองนน กอนอนตองนงหลงตรง ดงสวนกนกบขนมา จากนนสดลมหายใจเขาทางจมก แลวหายใจออกทางปาก เพราะการหายใจแบบนจะใหความรสกเหมอนไดปลดปลอยออกมา เปนการถอนใจ ไลความทกขออกไป โดยเทคนคทใชอยประจ า คอเวลาทหายใจออกใหยกแกมและเปลงเสยงนบหนงถงสบออกมา ใชทงหนาในการพด และตองพดใหเรว ชดเจน จากนนจงเพมเปนนบสบหา ยสบ ซงวธน เปนการฝกแบบหนงถงสาม (three in one) เพราะไดบรหารทงใบหนา ท าใหผวพรรณดสวย ทงยงไดฝกการพด และฝกการหายใจไปพรอมกนดวย ในเรองของเทคนค “ความสมดล” และการหาจดกงกลาง (centre) ของรางกายนน เทคนคของการแสดงแบบชาตตะวนออก จะแตกตางไปจากเทคนคของชาตตะวนตกอยางสนเชง โดยจดกงกลางของตะวนออกจะสามารถสงเกตได 2 จด คอจดบรเวณต ากวาทองนอยลงไปและกนกบ เพราะฉะนนการแสดงทดจงเปนการดงจดกงกลางและดงกนกบขน เพอใหเกดเสนลายโคง (curve) ทถกตอง ในขณะททางตะวนตกโดยเฉพาะการแสดงบลเลต จะเปนการยกกนกบ คอผลกจดกงกลางออก เพอใหตงแตกนกบจนถงศรษะกลายเปนเสนตรง ทงนเนองจากทาทางตะวนตกจะมการกระโดดเยอะ ถาจดสรระแบบตะวนออกจะท าใหน าหนกกดทบบรเวณกนกบเยอะ แลวจะสงผลใหดานหลงมปญหาไดในอนาคต ซงการจดทาทางก าหนดจดกงกลาง ทตางกนนกแสดงใหเหนถงรากฐานของวฒนธรรมทแตกตางกนไดเชนกน เนองจากขนบของไทยจะมลกษณะทแอบไมเปดเผย เพราะฉะนนการแสดงทาทางจงเปนการกดลงหาจดศนยกลางกอนทจะดนพลงจากจดศนยกลางสงขนมา แตของฝรงจะกลาเปดเผย จงเปนการกระโดดขนมาเลย จงจดจดศนยกลางใหผลกออกเพอใหไดลกษณะทเปดออกไดลายเสนยาว ๆ

34

เคลดไมลบ ทชวยใหเราสามารถเรงความเรวในการแสดง การร าใหเรวขนไดนน คอใหจ าไวเสมอวา “ยงเรวเทาไหร ยงตองผอนคลายมากเทานน ไมเกรงอะไรเลย เพราะวาการทเรายงเกรง มนจะท าใหเรารสกวาเรามพลง ซงความจรงแลว พลงอนนนมนเปนพลงทอยกบเรา เหมอนกบเปนคนเหนแกตว แตพลงทแทจรงตองสงออกไป เพราะมนคอการให เมอพลงอยทคนเดยว เรากจะรสกเหนอย คนดกจะเหนอย สงออกไป เรากจะสบาย แลวทกคนกจะไดรบพลงอนนน” เทคนคส าคญอกอยางในการแสดงคอการ “เกลยวตว” ซงเปนเอกลกษณเฉพาะอยางหนงของร าไทยทถกน ามาใชเพอบงบอกลกษณะนสยของตวละคร ยกตวอยางเชน ตวนางจะกดเกลยวตวอยดานหนา โดยจนตนาการเปนรปตวเอสอยใตราวนม ซงการกดเกลยวนจะท าใหไดรปลกษณของการเมยงมอง เขนอายแบบผหญง แลวทส าคญทางดานสรระ การกดเกลยวจะเปนการก าหนดการหนการเอยงแบบธรรมชาต ส าหรบตวพระจะกดเกลยวตวดานขาง และตวยกษจะกดเกลยวตวดานหลงเพอใหรางกายดานหนาเปดออก “การกดเกลยว เวลากดกเหมอนกบลกบอล คอกดแลวมนจะเดงออก เพราะฉะนนเมอเรากระแทกลงไปกจะเกดแรงผลกในอกสวน กตองปลอยไปตามธรรมชาต อยาไปเกรง เพราะกลามเนอมนษยจะใชแรง แลวกปลอยสลบกนไป ถาเราใชแรงตลอดมนกจะผดธรรมชาต แลวมนกจะออกมาไมด มนจะออกมาสวยตอเมอเรากดใชแรง กด ปลอย สงนคอเทคนคส าคญทตองร” สรปแลวกระบวนการทเกดขนจงตองอาศยทงแรงดงและแรงผลกประกอบกน คอใชแรงดงกลามเนอดานในกอน ตอมาจงผอนคลายกลามเนอ แลวจงใชแรงผลกออกอกทหนง 1.3.4 การสรางแรงจงใจหลกงาย ๆ ส าหรบการเรมตน ปญหาอยางหนงทผฝกฝนไมวาจะเปนการแสดงหรอการร าไทยเองมกจะประสบกคอ การทไมรวาหลงจากตวเองท าทาใดทาหนงไป ควรจะตองหนหนาวางตวเอยงมมสวนอน ๆ หรอสงสายตาไปอยางไร ซงเปนเพราะยงไมรจกการสรางแรงจงใจ หรอเปาหมายทชดเจน แรงจงใจสามารถสรางขนและฝกไดงาย ๆ โดยเรมตนจากการใชสายตามงไปทจดใดจดหนง โดยการวาดเลย 8 ในอากาศ จากนนกกวาดสายตามองตามตวเลขทเราวาดไวในอากาศ ฝกจากเลกไปใหญ ใหญไปเลกกลบไปกลบมา จากนนกคอย ๆ เอยงบดองศาออมไปดานหลง วกกลบมาดานหนา ซงจะสงเกตได เมอเวลาทตามองไป ตวเรากจะคลอยตามไปตามทศทางทตากวาดไป เหมอนกบวา จดทโฟกสอยนนดดตวเราเขาไปดวย

35

ตอมาเมอมจดทเราสรางขนไวแลว กสรางเสนสมมตขนมาแลว ใชนวพงไปตามเสนสมมตทจนตนาการไวโดยสงส าคญทตองท าควบคกนไปคอ การก าหนดลมหายใจเขา – ออก โดยเมอหายใจเขา กจะใชมอและสายตาน าไป จากนนเวลาหายใจออกใหดงมอกลบเขามาหา จดศนยกลาง ทงน สงทควรตองค านงถงอกอยาง กคอการสงสายตา ตองใชสายตาสงพลงออกไปใหไกลเลยปลายนวไป หรอผฝกหดอาจจนตนาการวาอยในทงกวางแลวเออมมอหยบดอกไมในมมตาง ๆ เรมจาก 4 มม จากนนจงแยกออกเปน 8 มม และทกครงทเปลยนองศารางกาย มมหรอดอกไมกจะเปลยนแปลงตามไปดวย ดงนนดอกไมในทนจงเปรยบเสมอน แรงจงใจ หรอเปาหมายในการแสดง การหายใจเขา – ออก กเปรยบเสมอนการท าสมาธ และถอเปนหวใจส าคญ เพราะจะตองท าใหสอดคลองกบจงหวะ และทวงทาของรางกายจะเปนไปตามธรรมชาต หลงจากน น จงเพมเตมในเรองของความชา ความเรว และน าหนก เพอใหเกดความหลากหลายมากขน (มานพ มจ ารส, 2551: 174) 2. แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ 2.1 หลกการบรหารจดการ นกวชาการดานการจดการไมนยมใหค าจ ากดความการจดการหรอการบรหาร เนองจากมขอบขายและความหมายเกนกวาจะนยามดวยประโยคส น ๆ เพยงไมกประโยคได ค านยามทนกวชาการในสมยกอนนยามไดแกความหมายองคประกอบ (บคคลตงแตสองคนขนไปมารวมแรงรวมใจกนปฏบตเพอบรรลเปาหมายรวมกน) โดยดวากจกรรมใดบางทเขาขายลกษณะงานตามภารกจของการจดการ อยางไรกตามนกวชาการดานการจดการในปจจบนมความเหนไปในทางเดยวกนวาควรใหค านยามความหมายของการจดการหรอการบรหารเพอใชเปนแนวทางรวมกนในการอธบายขอบขายของลกษณะการจดการ แมจะไมสามารถอธบายไดครอบคลม หรออธบายไดเพยงบางสวนเทานนกตาม กเปนสงทควรกระท าเพอใหเกดความกระจางชดเจนขน กระบวนการน าทรพยากรการบรหารมาใชใหบรรลวตถประสงคตามขนตอน การบรหาร คอ 1. การวางแผน (planning) 2. การจดการองคกร (organizing) 3. การชน า (leading) 4. การควบคม (controlling)

36

input

- 4 m’s - 6 m’s - 8m’s

- polc - posdc - posdcorb

- objectives - goals

feedback

output process

ซงจากความหมายดงกลาวมค าส าคญ 3 ค า คอ กระบวนการ, ทรพยากรการบรหาร และวตถประสงค สามารน ามาเขยนเปนแผนภมดงภาพ

รปท 11 แสดงกระบวนการจดการ ทมา: ศรวรรณ เสรรรตน และคณะ, หลกการจดการ (ไทยวฒนาพานช กรงเทพฯ, 2541), 21. input คอ ทรพยากรการบรหาร (management resources) อนไดแก 4 m’s ประกอบดวย คน (man) เงน (money) วตถดบ (material) และวธการ / จดการ (method / management) ถกน าเขาในระบบเพอประมวลผลหรอการบรการทเตบโตและพฒนากาวหนาไปพรอมกบอตสาหกรรมการผลตและการบรการทเตบโตและพฒนาขนไปอยางรวดเรวท าใหทรพยากรเพยง 4 ประการเรมไมเพยงพอส าหรบเปาหมาย จงไดเพมขนอก 2 m’s เปน 6 m’s ไดแก เครองจกรกล (machine) และการตลาด (market) ในขณะเดยวกนการท างานทมองเหนถงความส าคญ หรอ คณคาของจตใจของผปฏบตงานมมากขน โดยหความส าคญกบความพงพอใจในการปฏบตงานของคนงานมากขน จงเพมขวญก าลงใจ (morale) เขาไปเปน 7 m’s และเมอโลกกาวเขาสยคโลกาภวตน (globalization) ระบบการสอสารไรพรหมแดนทตดตอเชอมโยงกนเปนระบบเครอขายครอบคลมทวโลดท าใหการตดตอสอสารรวดเรวใครไมรหรอไมมขอมลยอมเสยเปรยบในเชงธรกจ จงไดเพม ขอมลขาวสาร (message) เขาไปในทรพยากรกระบวนการผลต รวมเปน 8 m’s ซงทรพยากรเหลานจะเพมขนไปเรอย ๆ ไมสนสดตราบเทาทระบบอตสาหกรรมการผลตการจดจ าหนายและการบรการยงคงพฒนาและกาวไปไมหยดย ง

37

process คอ หนาทหรอกจกรรมขนพนฐานทผบรหารตองท า ในปจจบนยดถอหนาท 4 ประการ ไดแก polc 1. การวางแผน (planning) 2. การจดองคกร (organizing) 3. การชน า (leading) 4. การควบคม (controlling) output คอเปาหมาย (goals) หรอวตถประสงค (objectives) ขององคกร ทน าออกมาจากกระบวนการแปรรปในขนตอนทสอง เปาหมายขององคการสามารถแบงหยาบไดเปน 2 ประเภทดวยกน คอ องคการทมเปาหมายทมงแสวงหาก าไร (profit) และองคการทมเปาหมายไมมงแสวงหาก าไร (non - profit) หรออาจแบงเปนองคการทวตถประสงคเพอการผลตสนคา กบองคการทมวตถประสงคเพอใหบรการ (services) กได การบรหารงานการแสดงโดยใชหลกการบรหารดาน 4 m’s ชวยน น ไดใหรายละเอยดไวดงน (วมลศร อปรมย, 2524: 214) คน (men) เงน (money) วสดอปกรณ (material) การจดการ (management) การน าหลกการโดยใชหลก 4m’s มาใชกบการแสดง การบรหารกจการการแสดง คน (men) การบรหารบคคลเปนงานทส าคญทสด ซงประกอบไปดวยขนตอนตงแต การเลอกสรร การบรรจแตงต งใหใครท าอะไร การจงใจใหคนท างานไดนาน ๆ การใหสวสดการ และการใหความดความชอบ การพฒนาและฝกอบรมหลงจากท างานไปจนหมดขดของความสามารถแลว ใหมบทบาทใครทจะท างานอยางสนกสนานตอไป และขนสดทายของการบรหารงานเกยวกบคนกคอพนจากงานในลกษณะตาง ๆ ฉะนน ผบรหารจงตองพยายามทจะยดหลกใหบคลากรมความสขกบการท างานและขณะเดยวกนกมประสทธภาพของงานสงสดดวย การบรหารกจการละคร โดยเฉพาะการบรหารการละครนน เปนกจกรรมทตองค านงถงบคคลอย 3 จ าพวก คอ

38

1. ผสรางหรอผผลต ไดแก เจาหนาทหรอบคลากรทงหมดทชวยใหการละครเปนรปเปนรางขน ทงในระดบนโยบายและการปฏบตโดยการฝกและเตรยมงาน 2. ผแสดง ไดแก ผทไดรบการฝกซอมใหแสดงตามบทนน ๆ 3. ผด คอ ผบรโภคหรอผชมการแสดง เงน (money) เงนแมจะเปนสงส าคญทเปนเครองมอในการปฏบตงานทกแขนงงานกจรง แตในแงของการละครนนมสงทควรพจารณาเกยวกบเรองเงน 2 ประการ คอ เงนลงทน กบเงนทไดเปนผลก าไร อยางไรกด การบรหารกจการเรองเงนกตองโปรงใสแสดงใหเหนเปนหลกฐานทผานการลงมตมาเปนขนตอน สามารถตรวจสอบเพอความสบายใจดวยกนทกฝาย ฉะนน จงสรปไดวา ความส าเรจในการบรหารงานดานละครนนจะออกมาในรปผลก าไรทอาจมใชเปาหมายหลกคอเงนเสมอไป ก าไรอาจจะเปนอยางอน เชน คณธรรมหรอคานยมทมคายงกวาสงใดทงสน ในสภาพสงคมทตองคนหาสจธรรมทแทจรงในการด ารงชวต ทเหนวาความร ารวยมใชเปนทสดของความปรารถนา วสดอปกรณ (material) ในดานการศลปะการแสดงนนจงมความสมพนธกบการแตงกาย ทงดานความกลมกลน (harmony) และความขดแยง (contrast) ระหวางตวละคร ฉากและเหตการณในทองเรอง ฉะนน การบรหารดานวสดหรออปกรณจงเขามมบทบาทเกยวกบการประดษฐแบบเครองแตงกาย ซงรายละเอยดเกยวกบเครองแตงกายนเปนเรองใหญ นอกจากนนยงมเรองฉาก ตลอดจนไฟ แสง ส เสยง จงควรมแผนงานปฏบตการใหบคลากรในการจดการแสดง การจดการ (management) การจดงานทกอยางใหมระบบเพอสะดวกในการปฏบตงานและตดตามผล ซงควรใหแตละฝายของงานเขยนรายละเอยดในการท างาน (job description) การปฏบตงานทงหมดมาไวเปนหลกฐาน ทงนผบรหารจะไดทราบวาในขอบเขตของงานทเขยนมานนขอใดบางทยงมไดระบไว แตเปนงานส าคญทจะตองมผรบผดชอบ จะไดมอบหมายใหบคคลอนปฏบตการตอไป มฉะนนจะเกดความเสยหายแกการจดการแสดง ซงเปนผลของสวนรวม การบรหารงานการแสดงจะตองค านงถงบคคล 3 ฝายเสมอ คอ ผสราง ผแสดง ผชม สวนการวดความส าเรจ หรอประสทธภาพของการท างานในหนวยงาน เขยนสตรไดดงน ประสทธภาพของงาน = (i – o) + s i = input หมายถง สงทลงทนลงแรงไปทงหมดในการจดการแสดง

39

o = output หมายถง สงทมผลหลงจากทการแสดงเสรจสนลงแลว s = satisfaction หมายถง ความพงพอใจในความส าเรจของการปฏบตงาน สวนการบรหารงานแบบ 4 p’s ทน ามาใชกบการจดการแสดง คอ 1. วตถประสงค (purpose) 2. บคลากร (people) 3. กระบวนการ (process) 4. ผลผลต (product) (วมลศร อปรมย, 2524: 214) การน ากระบวนการมาบรหารมาเปนแนวทางบรหารจดการแสดง ยกตวอยางกระบวนการบรหาร 2 กระบวนการ ไดแก 1. กระบวนการบรหารทชอวา พาสเซ (pasce) ของสมาคมการศกษาแหงอเมรกา เปนการน าเสนอการท างานไวเพยง 5 ขน คอ p คอ planning หมายถง การวางแผนงาน a คอ allocating หมายถง การหาบคคลทเหมาะสมมาใชในงานแตละงาน s คอ stimulation หมายถง การเสรมก าลงใจใหบคคลทปฏบตงานอยางมประสทธภาพ เพอใหไดผลทงปรมาณ และคณภาพ c คอ co-ordination หมายถง การประสานงานใหเปนหนงเดยวกน e คอ evaluation หมายถง การประเมนผลงานการแสดง เพอน ามาสการแกไขปรบปรง 2. กระบวนการบรหารทชอวา พอสดคอรบ (posdcorb) ของ ลเธอร คลด (luter gulick) มขนตอนการบรหารดงน planning คอ การวางแผน organizing คอ การจดองคกรในการท างาน staffing คอ การจดหาคนทเหมาะสม directing คอ การก าหนดการประชม co-ordinator คอ การประสานงาน reporting คอ การรายงานการปฏบตงาน budgeting คอ งบประมาณทน ามาใช (วมลศร อปรมย 2524 : 219)

40

การน าหลกการบรหารทวไปมาใชกบการบรหารการจดการแสดงนนสามารถชวยใหการปฏบตงานดานการแสดงนนเปนไปอยางมประสทธภาพ และบรรลผลตามเปาหมายทวางเอาไว แตอยทการจะเลอกน ามาใชใหเหมาะสมกนเทานน ซงในงานวจยครงนจ าเปนตองศกษาถงกระบวนการจดการขององคกรสวนศลป บานดน เพอใหทราบถงวตถประสงคหลก รวมทงขนตอนการน ามาซงผลส าเรจในการจดการศลปะการแสดง เพอใหเปนทยอมรบและความสามารถในการตอบสนองไดตามความตองการของผชมทงชาวไทยและชาวตางชาต นอกจากนการบรหารจดการยงมผลตอการแสดงนาฏศลปไทยในทางทสงเสรมใหเกดความพงพอใจแกนกทองเทยวทนอกจากความตองการสมผสในทางวฒนธรรมแลว กยงมความตองการทจะมาใชบรการอยางดทสดจากสถานทนนอกดวย 2.2 หลกการจดการแสดง การจ าแนกการแสดงตามคณสมบตของการแสดง คอ การพจารณาวาการแสดงชดนนมคณสมบตทโดดเดนอยางไร ซงสามารถแบงออกไดเปน 3 ประเภท คอ ประเภทวจตรศลป พาณชยศลป และศลปะพนบาน การแสดงนาฏศลปในประเภทพาณชยศลปเปนศลปะการแสดงทท าขนเพอการคาขาย โดยเฉพาะโดยออกแบบการแสดงนนใหเหมาะสมกบรสนยมของประชาชน การแสดงประเภทพาณชยศลป คอ การแสดงออกเพอการตลาดใหคนดนยมชมชอบ และสนบสนนใหเลยงชพอยได การแสดงประเภทนจงเนนองคประกอบการแสดงอนหลากหลายเพอความหลากรส มการปรบปรงเปลยนแปลงรปแบบเนอหาบางอยางอยเสมอ เพอใหเกดความแปลกใหมคนดจะไดหวนกลบมาดการแสดงของตนอก ในการวางแผนจดการการแสดงนาฏศลปจ าเปนตองเรยนรในเรองของหลกการจดการการแสดงทวไปเสยกอนจงจะน ามาประยกตใชในการจดการแสดงนาฏศลป เพอเปนการล าดบขนตอนการท างาน การจดแบงฝายงานรบผดชอบหรออน ๆ โดยควรค านงถงความสอดคลองในรายการหลกของธรกจนน ๆ ดวย การจดการแสดงตามหลกการจดการแสดงทกชนดตองมการวางแผนงานอยางด เพราะการแสดงเปนการรวมกลมศลปนทงหลายเขาดวยกน ตองใชบคคลทมความรหลายแขนงมาท างานรวมกน ตองรบผดชอบรวมกนและความส าเรจของงานกขนอยกบการททกฝายมการประสานงานกนอยางด ตามแผนงานการจดการแสดงทสมบรณจะพบวา ไดมการแบงเจาหนาทออกเปน 3 ฝาย คอ 1. เจาหนาทฝายอ านวยการแสดง 2. เจาหนาทฝายจดการแสดง 3. เจาหนาทฝายธรกจ

41

2.2.1 เจาหนาทฝายอ านวยการแสดง ไดแก 1.. ผอ านวยการแสดง หรอ หวหนาคณะ มอ านาจสงสดในการจดการแสดงละคร เปนผวางจดประสงคของการแสดง มทนหรองบประมาณส าหรบการแสดงพอเพยง รศลปะการละครดมลกษณะเปนผน าทด สามารถใหค าแนะน าและแกไขปญหาตาง ๆ ได 2. ผ ก ากบการแสดง เปนผฝกและควบคมการแสดงรบผดชอบในการแสดงทงหมด เปนตวจกรทส าคญทสดของการแสดง มความสามารถรอบรเปนผสงการแกผก ากบเวทท างานอยางใกลชดกบผแสดง 3. ผก ากบเวท รบผดชอบทกสงอยางบนเวท ควบคมดแลฉากอปกรณแสดง แสงเสยง เครองแตงกายตวละคร 4. ผ ชวยผ ก ากบเวท ชวยผก ากบเวท รบมอบภาระบอกบทและควบคมเสยงประกอบอน ๆ ตามแตผก ากบเวทจะสง 2.2.2 เจาหนาทฝายจดการแสดง ไดแก 1. คณะกรรมการพจารณาบทละคร ไดแก ผอ านวยการแสดงและคณะกรรมการทผอ านวยการแสดงแตงตงขนจากผทรงคณวฒทางการละคร 3 – 4 คน พจารณาเลอกบททจะน ามาแสดงรวมกน 2. ผก ากบฝายเทคนค คอ ผออกแบบฉากและอปกรณอน ๆ ประกอบการแสดงควบคมด าเนนการสรางฉาก และอน ๆ 3. ผออกแบบเครองแตงกาย ออกแบบสงสรางรกษาเครองแตงกายและแตงหนาตวละคร 4. เจาหนาทแสงส ท างานเกยวกบการใหแสงและสตามบทละคร 5. ผประกอบเพลงดนตร เลอกและแตงเพลง รวมทงควบคมเรองดนตรระหวางการแสดง แนะน าการรองและอ านวยความสะดวกเกยวกบดนตร 2.2.3 เจาหนาทฝายธรกจ ไดแก 1. แผนกประชาสมพนธ ท าหนาทโฆษณา 2. ผจดการฝายธรการ ท าหนาทตดตอธรกจตาง ๆ 3. เจาหนาทการเงน ชวยควบคมการบญชและการเงน 4. ผจดท าสจบตร จดท าและจ าหนายสจบตรและบทละคร

42

5. เจาหนาทสถานท ท างานเกยวกบโรงละคร เชน ท าความสะอาดของสถานท จดเจาหนาทเดนบตร เจาหนาทตอนรบ ฯลฯ 6. เจาหนาทอาหาร พยาบาลและการขนสง เปนหนวยสวสดการเพอความสะดวกสบายของเจาหนาทฝายอน ๆ ทงหมด การจดการแสดงของสวนศลป บานดน 1.เจาหนาทฝายอ านวยการแสดง 2. เจาหนาทฝายจดการแสดง 3. เจาหนาทฝายธรกจ การท างานทง 3 ฝาย เปนทมงานของคณมานพ มจ ารส (ครนาย) ทมงานของชมชน (ทงเทศบาลต าบลเจดเสมยนและชาวบาน) การท างานของชาวเจดเสมยนท าดวยใจ แตอยในการจดการของคณมานพ มจ ารส ทกคนพยายามท าใหรปแบบการแสดงออกมาใหดทสด การแบงสายงานดงกลาวมาทงหมดนเปนแบบอยางทจดอยางเตมรปแบบ ถาเปนจดละครขนาดเลกบคคลเดยวอาจท างานไดหลายแผนกไดโดยพจารณาตามความเหมาะสม (สรพล วรฬรกษ, 2547: 214 - 215) การจดการแสดงใหมประสทธภาพตองค านงถงบคคล 3 ฝาย คอ ผสราง ผแสดง ผชม โดยอาศยหลก pert ไววา pert คอยอมาจากค าวา program evaluation and review technique เทคนคทชวยในการวางโปรแกรมหรอวางแผนประเมนผลงานโดยอาศยวธการตรวจสอบ หากน ามาใชกบการควบคมงานการแสดงละครคงจะท าใหการปฏบตงานมระบบและมประสทธภาพ อนจะเปนการสงเสรมบรรยากาศในการปฏบตงานในรปแบบทดยงอยางหนง (วมลศร อปรมย, 2524: 224) แนวความคดเกยวกบ pert องคประกอบการท างาน 3 อยาง คอ 1. เวลา 2. ทรพยากร 3. ล าดบเวลา ขนตอนการปฏบตงานของ pert ไดแก 1. แยกแผนแตละประเภทของงาน และเวลาทใชแตละงาน 2. เขยนผงการท างาน เพอก าหนดกอน และหลงของงาน 3. ปรบปรงผงการท างาน โดยพจารณาคนและเครองมอใชในการปฏบตงานวาเหมาะสมเพยงใด

43

4. เปรยบเทยบงานและตรวจสอบเปนระยะ ๆสม าเสมอ เพอหาทางปรบปรงงานใหมประสทธภาพยงขน ในการจดการแสดง สามารถแบงบคลากรตามหนาทความรบผดชอบได ดงน 1. บคคลในการจดการแสดง 1.1 ผสราง (producer) ประกอบไปดวยบคคล 2 ระดบ คอ 1.1.1 บคลากรระดบวางนโยบาย (policy) 1.1.2 บคลากรการปฏบตงาน (operate) 1.2 ผก ากบการแสดง (director) ถอเปนหนาททส าคญทสด เปนตวปฏบตการในการแสดงบนเวททงหมด 1.3 ผชวยผก ากบการแสดง (assistant director) 1.4 ผก ากบเวท (stage director) 1.5 ผก ากบบทและผปลอยตวนกแสดง (prompter) 2. เจาหนาทฝายธรการ หมายถง เจาหนาททกระท าทกอยางในดานทไมใชการแสดงบนเวท แตชวยใหการท างานของการแสดงด าเนนไปดวยดตามนโยบายของฝายจดการแสดง เชน เจาหนาทฝายปฏคม ฝายบญช ฝายประชาสมพนธ เปนตน 3. ผเขยนบท (playwright) จะตองเปนผทกวางขวางและมความละเอยดเปนนกสงเกตและเขาใจสภาพแวดลอมของมนษยในลกษณะตาง ๆ กน 4. เจาหนาทฝายจดการแสดง กบงานบนเวท ไดแก 1. เจาหนาทฉาก 2. เจาหนาทแสง ส และเสยง 5.การแตงกายและการแตงหนา (stage costume and make up) เพอให เ กดความสมพนธระหวางตวละครกบเนอเรองทแสดง และเพอสนบสนนใหการแสดงนนนาชมยงขน จากหลกการในการจดการแสดงสามารถน ามาใชอางองประกอบงานวจยในเรองการศกษาขนตอนการจดแสดงเพอใหทราบถงกระบวนการ ขนตอนการท างานของฝายทมหนาทรบผดชอบการแสดงในองคกร ซงตองค านงทงในเรองวตถประสงคหลกขององคกรและเรองขอจ ากดตาง ๆ ทมในการแสดง เพอใหไดรปแบบการแสดงทสมบรณและเหมาะสมทสด โดยมความคาดหวงจากผลการตอบรบของผชมหลงจากไดรบชมการแสดงนนแลว

44

2.3 แนวคดดานอนรกษนยม และดานทางพฒนาตอนาฏศลปไทย แนวทางการอนรกษหรอพฒนานากศลปไทย ในการอภปรายหวขอเรอง นานาทศนะของการพฒนารปแบบนาฏศลป โดยมใจความวา นาฏศลปไทยเปนสงทควรอนรกษ แตนาฏศลปไทยมปญหาในการสบทอดและการท าใหคนเขาใจ และปญหาทส าคญกคอ การสบทอดและการอนรกษนาฏศลปไทยจะตงเปาหมายหรอมนโยบายอยางไร เพราะหากอนรกษของเดมเอาไว ซงถามองวาของเดม ของคลาสสกกเหมอนเปนสนคาในพพธภณฑ (museum piece) แตถาน ามาพฒนา ปญหาในเรองการพฒนารปแบบตาง ๆ ของนาฏศลปนนควรจะท าหรอไมและจะมกฎระเบยบหรอกฎเกณฑอยางไร นาฏศลปไทยเปนสงทมระเบยบแบบแผนและมความหมายหากสามารถท าความเขาใจ เพราะฉะนน เราควรจะรกษาสงเดมไวโดยอธบายใหคนเขาใจมากขนหรอควรจะพฒนาไป ซงประเดนทส าคญอยทปญหาการถายทอดและความเขาใจ (นออน สนทวงศ ณ อยธยา, 2536: 81) ในขณะท นธ เอยวศรวงศ (2538: 107) ไดเขยนถงนาฏกรรม ซงเปนวฒนธรรมทางศลปะการแสดงถงสาเหตของความเสอมในยคสมยปจจบนวา นาฏกรรมของวฒนธรรมหนง อาจไมเปนทชนชมของอกวฒนธรรมหนง เพราะตางคนตางวฒนธรรมไมสามารถเขาใจขนบหรอจารตของนาฏกรรมนนได นาฏกรรมจากสมยหนงอาจไมเปนทชนชมของสมยตอมา เพราะขนบและจารตทก ากบนาฏกรรมนนไมเปนทรจกหรอเขาใจกนอกแลว หรออาจเปนเพราะจารตและขนบนนไมเปนทแพรหลายพอทจะเปนฐานของการสบทอดทางสงคมไดเพยงพอ สวนหนงของนาฏกรรมในราชส านกไทยเสอมความนยมไปในสมยน กอาจมเหตมาจากการทคนสวนใหญขาดความรความเขาใจขนบหรอจารตทก ากบนาฏกรรมประเภทนอยางเพยงพอ ความงาม ความหมาย ความรสก จงเปนสงทผชมไมสามารถจบตองได นธ เอยวศรวงศ ยงไดใหแนวทางในการอนรกษศลปะทางการแสดงไววา การศกษา (ทงในแบบและนอกแบบ) มความส าคญในการสบทอดนาฏกรรมแตไมใชเพยงอยางเดยว เพราะการด ารงอยหรอสญไปของนาฏกรรมนนตองอยภายใตเงอนไขทางสงคม ซงเมอเงอนไขนน ๆ เปลยนแปลงไปกเปนเรองยากของการด ารงอยของนาฏกรรม ซงไมวาจะจดการศกษาเพออนรกษนาฏกรรมโบราณอยางไร ความนยมนาฏกรรมกยอมทดถอยลงไปเอง จงควรหนมาดเงอนไขทางสงคมทแวดลอมนาฏกรรมดวย เพอการมองเหนอนาคตของนาฏกรรมไทยโบราณไดชดเจนขน เมอพจารณาควบคไปกบความเปลยนแปลงของสงคม โดยตงขอสงเกตในเรอง อนาคตของนาฏกรรมไทยไว 4 ขอ คอ

45

1.ในยคสงคมปจจบน ในเรองของศาสนาและความเชอไดเปลยนแปลงไปโดยโลกทรรศนของประชาชนเองและโดยการกระท าของรฐ ซงเนนความเสมอภาค เสรภาพ อสรภาพ การแสดงอารมณของปจเจกบคคล ฯลฯ ท าใหความสมพนธสวนบคคลของผคนเปลยนแปลงไป นาฏกรรมไทยโบราณกลายเปนสวนหนงของสญลกษณแหงชาตและประจ าทองถน ซงมองคกรรองรบอยางเปนทางกการ ฉะนนในแงของการเกบนาฏกรรมไวใหเปนมรดกในพพธภณฑจงไมนาเปนหวง 2. นาฏกรรมไมไดถกผนวกเขาไปในการแสดงใหมมากนก จงเกดความแขงตวมากขนตามล าดบจนไมสามารถถกเขากบสออน ๆ ได 3. นาฏกรรมไทยในปจจบนไมสามารถขยายตวไปใช และผนวกเอาสอและเทคนคใหมเขามาเปนสวนหนงของนาฏกรรมได ซงหากจะใหนาฏกรรมด ารงอยตอไป การปรบเปลยนไปตามเทคนคและสงคมจงเปนสงทหลกเลยงไมได แตปญหาอยทใครจะเปนผปรบเปลยนระหวางภาครฐทเปนผรกษามาตรฐานเกา หรอภาคเอกชนทอาจจะน าของเกามาพฒนา แตกเสยงในเรองความนยมของประชาชน 4. ปญหาในเรองการเปลยนผอปถมภจากราชส านกและวดมาสตลาด ในแงหนงของนาฏกรรมนกทองเทยวเปนผอปถมภ ซงถอเปนคนนอกและการอปถมภเชนนไมมทางจะชวยพฒนานาฏกรรมไปในทางใดได นอกจากชวยเลยงชพนกแสดง และรกษาการรายร าระดบพนฐานใหแสดงตอไปไดเทานน (นธ เอยวศรวงศ, 2538: 109) ในการอภปรายเรอง นานาทศนะของการพฒนารปแบบนาฏศลป เมอป 2536 เนองในวโรกาส สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมาร ทรงเจรญพระชนมาย ครบ 3 รอบ ซงในครงนนเปนการแสดงทศนะเกยวกบนาฏศลปวาควรรกษาสงเสรมนาฏศลปไทยไวโดยอธบายใหคนเขาใจมากขน หรอควรจะพฒนาเพอใหเกดการสบทอดและหากตองพฒนาควรท าอยางไร โดยเปนการตงประเดนค าถามใหแกผเขารวมอภปราย ซงผเขารวมอภปรายนน ลวนแตเปนผทรงวฒในวงการนากศลปทงสน สามารถสรปใจความในเรองทเกยวกบแนวคดการอนรกษและพฒนาทางดานนาฏศลปได ดงน เสร หวงในธรรม ในฐานะทผเชยวชาญทางดานนาฏศลป ดนตรไทย และศลปนแหงชาตสาขาศลปะการแสดง แตไดน านาฏศลปมาพฒนาในรปแบบทงยนยอ และตดทอน เพอใหเขากบยคสมย และไดรบค าวพากย วจารณถงความเหมาะสมในแงการท าลายศลปะ แตในอกแงมมนนไดรบการตอบรบและความนยมจากผคนจ านวนไมนอย ไดกลาวถงเรองแนวคดในการน า

46

นาฏศลปมาพฒนาไววา คนไทยก าลงทอดทงความเปนไทย โดยเฉพาะเยาวชน ดวยความไมกลา กลวความเปนไทย เหตเพราะศลปนวางกรอบมเคลดมลางไวมากเกนไป ซงในชวงทระยะเวลาทสงคมก าลงเปลยนแปลงตองการอะไรทเรงรด ถาน าสงทเปนของเดมออกมากเหมอนเปนการท าลาย วธหนงคอการทดลองสงใหม โดยการน าเอาเรองสนกสนานมาเปนสงดงดดความสนใจ กอนจะน าไปสศลปะทเปนดงเดม มความประณตและมแบบแผน หมอมหลวงจลลา งอนรถ ผกอตงกลมนาฏศลปทเรยกวา คณะอาสาสมครทางนาฏศลป ไดกลาวถงแนวทางการพฒนาดานนาฏศลป และการละครไววา แนวพฒนาการละครหรอวธเรยกรองใหคนสนใจนน เนนการพฒนารปแบบใหผคนรบไดมากขน แตยงคงอยบนพนฐานเดม การเรยกรองใหคนสนใจนนมจดเนนทสวยงามของทาร า การแตงกาย ฉาก และอปกรณการแสดง และมเนอหาเปนละครองประวตศาสตรหรอละครปลกใจในรปแบบตาง ๆ ของละคร การพฒนารปแบบของนาฏศลปไมไดจบเพยงเทานเพราะเรามอกหลายแหงหลายททสบไป โดยทางดานอนรกษมาตรฐานดงเดมเปนหนาทของวทยาลยนาฏศลป หรอสถาบน และส านกตาง ๆ ทตงขนมาฝกสอนผทมความรกทางดานน และขอส าคญในเวลานนาฏศลปไมใชเปนเรองเตนกน ร ากน แตกลายเปนความนยมของลกผดทเขามาเรยนกน ท าใหการพฒนาของนาฏศลปไมสนสด สรพล วรฬรกษ ไดกลาวถงแนวทางการพฒนานาฏศลปใหคงอยไดในสงคมปจจบน โดยเสนอใหยอมรบเรองนาฏศลปในเชงพาณชย คอ ตองมการวางแผนการขายอยางมระบบใหกบนาฏศลปทถอเปนสนคาทางวฒนธรรมอยางหนง และชใหเหนถงความส าเรจขนหนงของธรกจทองเทยวทสามารถดงดดความสนใจของนกทองเทยวใหสนใจวฒนธรรมการแสดงนาฏศลปได ซงเรมจากการขายในสงทคนตองการเสยกอนแลวจงคอยขยายไปยงสงทแพงกวา ประณตกวา โดยไดเปดประเดนในเรองของนาฏพาณชย ทควรศกษาถงในเรองกลยทธ การโฆษณา การตลาด เพอเปนการเพมมลคาใหสนคาประเภทน นตยา จามรมาน ในฐานะตวแทนวทยาลยนาฏศลป กรมศลปากร ซงถอเปนสถาบนทมหนาทโดยตรงในการอนรกษนาฏศลปไทยซงถอเปนศลปะประจ าชาต แตตองพฒนาใหเขากบสภาพสงคมในปจจบนดวย ไดกลาวถงปญหาในการพฒนานาฏศลปวา การพยายามรกษามาตรฐานนาฏศลป เปนหนาทของ 2 หนวยงานในสงกด คอ วทยาลยนาฏศลป และกองการสงคต แตผปฏบตงานไมสามารถจ าแนกบทบาทและหนาทความรบผดชอบของตนและหนวยงานได ท าใหทศนะสวนบคคลของการพฒนารปแบบนาฏศลปกลายเปนเรองเดนเหนอนโยบายของหนวยงาน

47

วทยาลยนาฏศลปค านงถงหลกการของการพฒนาอยหลายประการ อาทเชน ดความตองการของสงคมแตละยคสมย วาเมอพฒนาออกไปแลวเหมาะสมกบโอกาส และสถานทหรอไม เปนทพอใจหรอไม โดยพจารณารปแบบของการแสดงวาเปนมาตรฐาน หรอเปนแบบระบ าเบดเตลด หรอแบบพนเมอง โดยดจากกระบวนลลาทาร า ดนตรประกอบการแสดง การแตงกาย และโอกาสทจดการแสดง เพราะวาวชานาฏศลปเปนวชาทรวมศลปะทกสาขา ไมใชแคการท าทาฟอนร าแลวเกดเปนนากฎศลปได ซงการพฒนาควรยดในหลกการ มความสวยงาม มความถกตอง และใหออกมาแลวเปนทยอมรบของประชาชน ปญญา นตยสวรรณ นกวชาการและนกดนตร ไดแสดงความคดเหนในเรองทการมผน าเอานาฏศลปไทยแบบดงเดมไปพฒนา เพอจะใหเขาถงประชาชนไดมากขน โดยกลาววาการพฒนานาฏศลป หากท าไปโดยไมมพนฐานความรเดมผลของการพฒนานนจะกลายเปนท าลายมากกวาเปนการปรบปรงนาฏศลป การพฒนานาฏศลป คอการน าเอานาฏศลปทแสดงอยในปจจบนไปดดแปลงรปแบบใหวจตรพสดารหรอสวยงามขน การประดษฐดดแปลงขนใหมเปนความหมายของการพฒนาจากความเขาใจของคนทว ๆ ไป ซงการพฒนานาฏศลปนนมมาตงแตในสมยโบราณแลว ไมวาจะเปนโขน ละคร หรอการฟอนร าตาง ๆ เหลานลวนผานการพฒนามาแลวทงนน จตนา ยศสนทร ซงแสดงทศนะในเรองนาฏศลปวา ในปจจบนสอสารมวลชนมศกยภาพอยางมากตอการก าหนดและตดสนการบรโภคในยคสงคมบรโภค เยาวชนและคนรนใหม จงเปนกลมคนผก าหนดความธ ารงอยและสบเนองของนาฏศลป นาฏศลปไทยพฒนาไปตามนยกรรม (discourse) ของปวงชนเอง ปวงชนเขาใจนาฏศลปยอมอยได ซงการพฒนานนเปนไปได 2 ประการ คอ ประการแรก ตองปลกผง เพอใหเกดความรกในสงทเปนดงเดม ประการทสอง คอ ตองพฒนาไปสรปแบบงายขน เพอความเขาใจของคนรนใหมทไมมพนฐานความรทางนาฏศลป หมอมราชวงศคกฤกธ ปราโมช ไดพดถงปญหาการถายทอดและความเขาใจเรองนาฏศลปไทยไววาจะมองไมเหนอนาคตของนาฏศลป ถามความคดกนเรองจะเปลยนแปลงของเกาทเปนคลาสสก ถาไมมความเชอมนวาของนนควรอนรกษ ถาไมมการสรางกลมคนรนหลงมารองรบ โดยเฉพาะอยางยงถารวมศลปากรซงเปนหนวยงานของรฐทมหนาทรบผดชอบตอของนน ไมเครงครดตอหนาทและปฏบตตนท านองเปนบคคลหรอเอกชนทสามารถพฒนาหรอทดลองของใหมไดอยางชอบธรรม โดยไมเขาใจความหมายของการอนรกษและไมยงของเกานนใหสบไป (สถาบนไทยคดศกษา, 2534: 81)

48

ในเรองการเปลยนแปลงการแสดงนาฏศลปไทย พฤทธ ศภเศรษฐศร (2544) ไดกลาวถงประเดนเรองนไววา ศลปะการแสดงกลมนาฏศลปไทย หากจะแยกพจารณาหยาบ ๆ กสามารถบางออกไดเปน 2 กลม ไดแก กลมงานระบ า ร า ฟอน และกลมงานละครร าของไทย โดยกลมงานระบ า ร า ฟอน หมายถง การแสดงนาฏศลปไทยทจดแสดงเปนชด ๆ อาท ระบ าดอกบว ระบ านพรตน ระบ าโบราณคด หรอระบ าพนบานตาง ๆ สวนกลมงานละครร าของไทย อาท ละครนอก ละครใน ละครชาตร ละครพนทาง รวมไปถงละครรองในรปแบบตาง ๆ จากปรากฏการณในชวงระยะสามทศวรรษ งานนาฏศลปไทยกลมระบ า ร า ฟอน ดจะเกดการเปลยนแปผลงมากกวากลมงานละครร าของไทย ทงนอาจเปนเพราะการเรยนการสอนทเปดมากขน รวมทงความตองการรองสงคมบรโภคทยงคงใชงานกลมระบ า ร า ฟอน เปนงานทขนาดเลกกวากลมงานละคร จงงายตอการสรางสรรคงานขนใหมทงสวนทเปนงานอาศยลลารปแบบการรายร าแบบมาตรฐาน และงานทพฒนาจากนาฏศลปพนบาน จากบทความ เรอง ศลปะการแสดงของไทยในสงคมโลดหลงสมยใหม ของ พฤทธ ศภเศรษฐศร ไดน าเสนอความคดเหนจากผทรงคณวฒหลายทานในประเดนการอนรกษและพฒนานาฏศลปไทย ดงน สถาพร สนทอง ไดใหความคดเหนเกยวกบเรองการพฒนานาฏศลปวา งานนาฏศลปไทยในสวนทเกยวกบระบ า ร า ฟอน นบเปนภาพสะทอนใหเหนการสรางงานศลปะในสงคมโลกสมยใหม อนเปนสงคมบรโภคและไมสนใจเรองคณคาทางศลปะ งานของนาฏศลปในสวนนจงเคลอนไปตามกระแสชวตทตองการประกอบอาชพเพอด ารงอยในสงคมธรกจ พฤทธ ศภเศรษฐศร ยงไดตงขอสงเกตในเรองของการแตงกายของระบ า ร า ฟอน ทถกสรางขนใหมในปจจบน วาผจดมกจะประโคมเครองประดบมากจนเกนความพอด แมงานศลปะ จะไมมขอจ ากด ไมมค าวาถกผด ขนอยกบความคดของผสรางงาน แตควรมองในเรองรสนยมทางศลปะ ความลงตวของงาน ตลอดจนมมมองในเชงสนทรยะ เพราะนาฏศลปมไดเปนเพยงการรายร าแลวจบเอาเครองแตงกายใด ๆ มาใสกได หากแตองคประกอบทนอกเหนอจากการเคลอนไหวรางกาย และสวนประกอบแวดลอมอน ๆ กเปนหนงในผลงานนาฏศลปดวยอกทงศลปนผสรางงานศลปะยอมมสวนในการพฒนารสนยมใหแกผเสพในสงคมดวย ในสวนของระบ า ร า ฟอน ทเปนนาฏศลปพนบานสมยใหม (modern folk dance) หรอระบ าทพฒนาขนจากรปแบบพนบานเดม จ าเปนตองค านงถงลกษณะเฉพาะของพนถนเปนส าคญ และตองมความละเมยดตอการ

49

สรางความพอดในการน าศลปะแบบพนบานมาพฒนา ส าหรบงานกลมละครร าของไทย กมการพฒนาเปลยนแปลงจากอดตมาตามล าดบ หากแตอยในชวงชะลอการพฒนา เพราะสถานศกษาหรอองคกรทเกยวของพยายามอนรกษลกษณะรปแบบและการน าเสนอผลงานละครร าของไทยใหคงท สงคมนกวชาการ นกอนรกษมงเนนการอนรกษวฒนธรรมอยางมาก หากเปนการอนยรกษแบบ “เกบของในพพธภณฑ” ผลจงท าใหงานศลปะการแสดงกลมนอยในสภาพเหมอนถกควบคมการเจรญเตบโต ดวยเหตเพราะงานการแสดงแตกตางไปจากวตถโบราณ ซง “ของทไรชวต หรอตายเทานน ทจะหยดการเปลยนแปลง” จงอาจดเหมอนวาการอนรกษนนเปนความภาคภมใจของคนเฉพาะกลมเทานน เมอเทยบกบสดสวนคนไทยทงประเทศ (พฤทธ ศภเศรษฐศร, 2544) ในเรองเดยวกนน นธ เอยวศรวงศ เคยตงของสงเกตเกยวกบนาฏศลปไทยไวตงแต พ.ศ. 2534 หากถอเอาความนยมของประชาชนเปนเกณฑ นาฏศลปไทยโบราณดเหมอนจะมอนาคตทมดมน ทงนเพราะรากฐานทางสงคมของนาฏกรรมโบราณเหลานนไดเปลยนแปลงไปแลว การแขงขนของสอความแบบอน ไมไดรบการตอบสนองอยางเทาทนจากนาฏศลปไทย ไมคอยไดดผนวกเขาไปกบการแสดงใหม ๆ มากนก มภาพยนตรอยนอยเรองมาก ทผนวกนาฏศลปไทยเปนสวนหนงของการแสดง หลงยคละครรองแลว ละครเวทแทบจะทงนาฏศลปไทยไปโดยสนเชง (นธ เอยวศรวงศ, 2538) โดยเปนการต งขอสงเกตนาฏศลปไทยหรอละครร าของไทยมการปรบเปลยนพฒนาอยในวงจ ากด กระทงแทบไมมปรากฏภาพของการเปลยนแปลง เรองทแสดงกยงคงอยบทกใชบทเดม การน าเสนออาจมการท าฉากประกอบเพม อยางไรกตามการจดการแสดงละครร าของไทยมกจะองบทหรอการจดการแสดงตามแบบทเคยจด โดยกรมศลปากรหรอวทยาลยนาฏศลป ซงเปนระบบความคดทพฒนามากจากศนยกลางเปนส าคญ อยางไรกตาม สถาพร สนทอง (อางใน พฤทธ ศภเศรษฐศร, 2544) ไดใหความคดเหนไววา การบรหารงานในการกระจายความร ความคดของนาฏศลปไทยหรอศลปะการแสดงรปแบบด งเดมของไทย มลกษณะการสงการจากศนยกลาง กลาวคอ เรามกจะพบวา ผลงานนาฏศลปและละครไทยดงเดมเปนผลผลตทางกระท าตามหรอลอกเลยน (copy) มาจากตนแบบหนวยงานกลางเปนส าคญ แตเชอวาไมเกนทศวรรษในแตละแหง แตละภมภาคตองมการประดษฐนาฏศลปรปแบบใหม ๆ ขนเอง ทวายงคงเปนผลงานระบ า ร า ฟอน การปรบเปลยนละการออนรกษเปนสงจ าเปนทจะตองท าควบคกนไป โดยเปนความจ าเปนอยางยงทผสรางงานศลปะจะตองท าความเขาใจในงานทท านนเสยกอน เพราะถงแมวา

50

สงทตายแลวเทานนจงจะหยดการพฒนา และนาฏศลปไทยกยงคงเปนสงทมชวตอยตองยอมรบในการเปลยนแปลง ซงจาตรงค มนตรศาสตร ไดเสนอความคดเหนตอประเดนของการอนรกษและพฒนางานศลปะการละครของไทยไววา เรองของการอนรกษนน ถาเราไมเขาใจวาสงนนมคณคาอยางไรแลว กอยาไปอนรกษเลย เพราะการอนรกษตองมองใหลกซงถงรากแกน จากนนจงจะทราบวาจะพฒนาอยางไร ในทางเดยวกนกบ บญเหลอ เทพสวรรณ ซงไดเสนอความคดเหนไววา การปรบปรงสงใดตองท าดวยความร การกระท านนจงจะเปนศลปกรรมทงดงาม เมอจะเปลยนระบบอาจท าได แตการเปลยนแปลงนนขอใหเปลยนจากความวจตรระบบหนง ไปสความวจตรอกระบบหนง ถาเปลยนจากความวจตรไปสความหวดความลวก กไมนาชนชม แทจรงศลปะตองมการเคลอนไหวเปลยนแปลง การรกษาของเกานนคอการรกษาความวจตร นธ เอยวศรวงศ มความเหนในประเดนน ความวา ถานาฏกรรมไทยจะด ารงในความนยมของผคนตอไป การปรบเปลยนไปตามเทคนค และสงคมคงจะเปนสงทหลกเลยงไมได แตปญหาอยทวาใครจะเปนผปรบเปลยนงานอนรกษมาตรฐานเกาใหคงอยอยางสมบรณ เพราะมาตรฐานเกานาจะเปนคลงทคนรนใหม สามารถเบกไปใชไดอยางไมมทสนสด แตการน าไปใชนนไมนาจะเปนการกระท าซ าอยเสมอไป หากควรจะน าไปเปนฐานส าหรบการพฒนานาฏกรรมสมยทเปนของไทย (นธ เอยวศรวงศ, 2534: 163) จากแนวคดของนกวชาการ ลวนเปนแนวทางทยอมรบเรองของการพฒนาการสรางสรรคงานทางนาฏศลปในรปแบบทพฒนาตางไปจากเดม แมจะยงหวงเรองการอนรกษตามแบบดงเดมเอาไว พฤทธ ศภเศรษฐศร ไดกลาวถงเรองนไววา ถาเรามองผลงานสรางสรรคของศลปน เปนเรองทจะตองสรางสรรคผลงานใหม กนาจะเปนคนละขอบขายของงานผอนรกษ อกทงผลงานศลปะการแสดงมธรรมชาตทแตกตางจากงานศลปะศลปะประเภทอน เพราะนอกจากจะเปนผลงานสรางสรรคทเกดจากการประสานความรวมมอจากผสรางงานหลายฝาย แลวยงเปนงานศลปะทตองการผเสพดวย ดงนนการสรางสรรคผลงานศลปะตองค านงถงกลมผเสพ มใชตองการสรางสรรคผลตผลงานทไรคณคา (พฤทธ ศภเศรษฐศร: 2544) การปรบเปลยนหรอเรยกวาเปนการพฒนารปแบบการแสดงนาฏศลปไทยหรอศลปะการแสดงแบบดงเดมของไทย แมจะตองมการปรบเปลยนอยตลอดเวลา แตดวยเหตผลทการแสดงนาฏศลปไทยเปนศลปะการแสดงประจ าชาต ฉะนนจงจ าเปนตองสรางความสมดลระหวาง การอนรกษและการพฒนาสรางสรรคจ าเปนทจะตองเขาในถงแกนแทในคณคาทแทจรงของสงนน

51

เสยกอน เราจงจะอนรกษ หรอพฒนาสรางสรรคไดอยางด ซงในการวเคราะหเรองนผศกษาจ าท าการศกษาโดยอาศยหลกการและทฤษฎเรองความจรงแทในมรดกทางวฒนธรรม โดยจะกลาวในหวขอตอไป 2.4 ความแทจรงในมรดกวฒนธรรม การแสดงนาฏศลปหรอศลปะการแสดงจดเปนมรดกทางวฒนธรรมอกประเภทหนง เปนทรพยากรทางวฒนธรรมทจบตองไมได (intangible heritage) เปนวฒนธรรมทมการสบทอดกนมาในระยะเวลาทยาวนาน และยงคงอยใหเหนในปจจบน ฉะนนจงเรยกไดวา การแสดงนาฏศลปนนไดผานการปรบเปลยน หรอการพฒนาใหเขากบแตละยค แตละสมย แตสงทเราตองท าการศกษาใหเขาใจดเสยกอนทจะน ามาพฒนาไมวาจะดวยวตถประสงคใดกตาม นนกคอ ความดงเดม ความแทจรงของมรดกทางวฒนธรรมนน ซงในการศกษาครงนการแสดงนาฏศลปทถกน ามาปรบเปลยนรปแบบใหเปนรปแบบสมยใหมหรอรวมสมย โดยรปแบบศลปะการแสดงทไดรบการเปลยนแปลงนนจะมากหรอนอยกยอมตองมผลตอผชม หรอนกทองเทยวอยางแนนอน ในเรองความแทจรงของมรดกทางวฒนธรรมไดมผเชยวชาญทางดานนไดใหความคดเหนทเ กยวของกบเ รองนไววา ความแทจรง หรอ ความด ง เดมทไดถกจดแสดง เปรยบเสมอนกบสนคาทางวฒนธรรมทถกท าขน เพอใหเปนจดสนใจของนกทองเทยว จนบางครงท าใหสญเสยในเรองของคณคาทางมรดกวฒนธรรมในสงทเปนของดงเดมไป ซงเหตการณเชนนไดเคยเกดขนแลวกบผทมหนาทรบผดชอบในเรองวฒนธรรม โดยตรงอยางกรมศลปากร เพราะนกวชาการบางทานมองวาการทกรมศลปากรไดน าการแสดงนาฏศลปพนบานเขามาปรบปรงใหม โดยจดเครองแตงกาย หรอรปแบบการแสดงใหม เพอความสวยงามเอาใจผชม สงนนเปนเสมอนการท าลายความดงเดมซงอาจจะเปนสงทไมเรยบรอยในสายตาผชมบอยครง กวาของทเปนชาวบานอาจท าใหเกดความเขาใจผดในวฒนธรรมดงเดม ทงนเกดจากความตองการจดระเบยบ หรอความตองการสรางความเขาใจในเรองวฒนธรรมใหแกประชาชน จากแนวคดในเรองนผศกษาจะน ามาประกอบการศกษาในเรองวตถประสงคการจดการแสดงนาฏศลปในรปแบบตาง ๆ ในสวนศลป บานดน เพอจะไดทราบถงทมาของการแสดงในสวนศลป บานดน แลวจงน าเสนอตอไป

52

2.5 งานวจยทเกยวของ ดวงแข บวประโคน (2545) กลมละครมะขามปอม เปนกลมบคคลทด าเนนงานผลต และเผยแพร มเปาหมายเพอสงเสรมพลงภาคประชาชนใหเกดความเสมอภาคขนในสงคม และสามารถพงตนเองไดในดานการสอสารทางวฒนธรรม โดยใชเทคนคละครเพอการพฒนา แบงเปน 2 ลกษณะ 1. ผลงานละคร (theatre production) ทผสมผสานการใชสอพนบาน และสอวฒนธรรม (folk & traditional media) เพอเปนสอกลางในการแลกเปลยนขอมล ขาวสาร ทงดานชวตความเปนอย และวฒนธรรมระหวางชมชนสชมชน 2. การอบรมเชงปฏบตการ (theatre for development) กระบวนการผลตละคร เพอการพฒนาในประเดนตาง ๆ เพอสนบสนนบคคลและชมชน ใหสามารถผลตสอเพอการพฒนาไดดวยตนเอง จากการศกษางานวจยดงกลาว เปนงานวจยทมแนวการศกษาใกลเคยงโดยการน าสอละครเพอการพฒนามาใชในการพฒนาชมชน การน าละครเพอการพฒนามาใชพฒนาชมชนในบรบทสงคมไทย ตามแนวทางของสวนศลป บานดนนน มกระบวนการ และวธการในการท างานใหเกดผลส าเรจในการพฒนาท งเยาวชนในระดบบคคลและชมชน สามารถมองเหนความเปลยนแปลงของกลมเปาหมายและผลกระทบ เพอใหไดองคความรทเปนประโยชนของสวนศลป บานดน และศลปนงานดานละครเพอการพฒนาในสงคมไทย ซงท าใหผวจยเกดความสนใจ เพอเปนการศกษาตอยอดงานการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยใหเกดการพฒนาตอเนอง และมความย งยน ยทธชย อทยานนทร (2544) ในการอธบายลกษณะของชมชนละครเวทสมยใหมของภทราวดเธยเตอรวา ใชกรอบความคดเรองชมชนปฏบตมาเปนแนวทางในการศกษา แนวคดดงกลาวใหความส าคญแกเรองการเรยนรของสมาชกทเกดจากการปฏบตในกจกรรมตาง ๆ ของชมชน ท าใหเกด 2 ประเดนส าคญในการศกษา คอ ประเดนเรองลกษณะของชมชนทเนนการเรยนรผานการปฏบต และประเดนเรองความสมพนธระหวางภทราวดเธยเตอรกบกลมละครอน ๆ ทเรยนรภายใตสถานการณในเทศกาลละครทจดขนประจ าทกป ประเดนแรก จะใหความส าคญกบการเรยนรของสมาชกใหมผานเงอนไขของสถานการณทเกดขนภายในพนททมความหลากหลายในภทราวดเธยเตอร เชน การเรยนรจากการ

53

ฝกซอมการแสดง การสรางฉากและอปกรณการแสดง การพดคยแลกเปลยนทศนคต ทเกดขนในพนทสวนตาง ๆ เชน ลานหนแตก ลานพระพฆเนศ เวทกลางแจง สตดโอ 1 และรานอาหาร โดยสมาชกใหมจะเรมตนการเรยนรจากวงนอกสดเชนเปนลกมอชวยท าฉาก ยกของ ท าความสะอาดอปกรณตาง ๆ และขยบเขาสความสมพนธอน ๆ เชน ชวยงานดานหลงเวท (back stage) เปนผชวยผ ก ากบเวทไปจนถงรวมแสดง ท าใหไดเรยนรมากขนทละนอย ประเดนทสอง เปนการศกษาความสมพนธระหวางภทราวดเธยเตอรกบกลมละครอน ๆ โดยพจารณาจากงานเทศกาลละครทจดขนทกป ความสมพนธทเกดขนแสดงใหเหนการใหโอกาสกบศลปน และนกแสดงหนาใหมทตองการเปนสวนหนงของแวดวงละครเวท นอกจากนเทศกาลละครไดสรางโอกาสพเศษในการรวมตวของกลมศลปนนกแสดงมฝมอ และกอใหเกดวฒนธรรมการวจารณทเปนการแลกเปลยนเทคนควธในการแสดงเพอเปนแนวทางการท างานในปถดไป ซงจากการวจย ชนน ผ ศกษาจะน า เ ปนแนวทางในการเ รยนรการจดการศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน ในฐานะทเปนชมชนปฏบต ความสมพนธของผเรยนใหมกบเดกในชมชน จะสามารถเขารวมอยในชมชนทมวธการสบตอกนมาอยางชดเจนได การมสวนรวม แสดงไดจากความสมพนธระหวาง ผเรยนใหมกบเดกในชมชน ในเรองของกจกรรม ผลงาน และการปฏบตตามความรของชมชน ซงจะเปนกระบวนการทผเรยนใหมจะสามารถเขาเปนสวนหนงของชมชนได งานวจย เรอง interpretation of atrocity heritage of the ‘death railway’ of the river kwai by apinya baggelaar arrunnapaporn ในเรองทเกยวกบประเภทของความแทจรงของมรดกทางวฒนธรรม ทสามารถแบงออกไดเปน 2 ประเภท ดงน 1. มรดกวฒนธรรมทจบตองไดเปนแบบรปธรรม 2. มรดกวฒนธรรมทจบตองไมไดเปนแบบนามธรรม ซงในการแสดงใหนกทองเทยวไดรบรขอเทจจรงในสงทเหนเปนเรองทเกยวของกบความรพนฐานทางดานวฒนธรรมของนกทองเทยวทมมากนอยตางกนดวย ดงนนการทจะท าใหเปนจดสนใจแกนกทองเทยว กคงจะหลกเลยงการดดแปลงรปแบบไมได เพยงแตยงคงตองค านงถงสงทเปนของแทใหยงคงอยเทานน

54

ซงจากการวจยชนน ผศกษาจะน าไปเปนแนวทางในการศกษาถงความเหมาะสมในการดดแปลงหรอปรบเปลยนรปแบบการแสดงนาฏศลปเพอวตถประสงคในการจดการแสดงรวมสมยทสวนศลป บานดน และผเขาชมมความคดเหนและความพงพอใจในระดบไหนเมอไดรบชมการแสดงการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยทตลาดเจดเสมยน และแนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของอน ๆ ผศกษาจะน ามาเปนแนวทางในการศกษา เรอง การจดการศลปะการแสดงรวมสมยทสวนศลป บานดน เพอน าเสนอตอไป

55

บทท 3 ระเบยบวธวจย

การศกษาเรอง “การจดการศลปะการแสดงรวมสมยท สวนศลป บานดน ต าบล เจดเสมยน อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร” การศกษาในครงน เปนการศกษาการวจยเชงคณภาพ (qualitative research) และการวจยเชงปรมาณ (quantitative research) ขอมลในเชงคณภาพโดยมงศกษาความสมพนธระหวางศลปะการแสดงรวมสมยกบการบรหารจดการองคกร กระบวนการจดการขององคกรทมตอศลปะการแสดง จากทศนคตของผบรหารหรอผจดการองคกร และทศนคตของผจดการแสดงหรอผออกแบบการแสดง ศกษาในเรองแนวทางการบรหารจดการเชงอนรกษและพฒนาศลปะการแสดงรวมสมย จากทศนคตของผเชยวชาญทางดานศลปะการแสดงในสาขาตาง ๆ ศลปนหรอผสรางงานศลปะ สวนขอมลในเชงปรมาณจะท าการศกษาความคดเหนและความพงพอใจของผชมทมตอศลปะการแสดงรวมสมย สามารถน าขอมลมาวเคราะหเพอน ามาประยกตใชในการจดการองคกร อปสรรค ปญหาทพบและวธแกไข ขอเสนอแนะ ความเปนไปไดในการอนรกษความเปนวฒนธรรมแบบดงเดม ซงเกยวของในเรองคณคาและมลคาทางวฒนธรรมของศลปะการแสดงรวมสมย รวมถงแนวทางการประยกตศลปะการแสดงสมยใหมของสวนศลป บานดนเพอเดกและเยาวชน โดยขอมลทงหมดจะมสวนชวยในการก าหนดแนวทางทเหมาะสมในการพฒนาศลปะการแสดงรวมสมย โดยใชการบรหารจดการองคกรเขามามสวนเกยวของ การศกษาในครงน จงศกษาเพอน ามาเปนแนวทางในการจดการศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน ใหเปนองคกรทมประสทธภาพและสามารถน าไปปฏบตจรง โดยมวธการด าเนนการศกษา ดงน 1. ขนตอนในการวจย 2. ประชากรและกลมตวอยางในการศกษา 3. เครองมอทใชในการศกษา 4. การเกบรวบรวมขอมล 5. ขนตอนในการเกบรวบรวมขอมล

56

6. การวเคราะหและสรปผลขอมล 7. น าเสนอแนะแนวทางการจดการศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน 1. ขนตอนในการวจย 1.1 ออกแบบการวจยและการด าเนนงานขนตน 1.2 ส ารวจภาคสนาม เพอศกษาถงรายละเอยดตาง ๆ จากสถานททเสอกเปนกรณศกษา 1.3 ท าการสงเกตแบบไมมสวนรวม (non - participant) ในเรองของศลปะการแสดงรวมสมยองคกรทเลอกเปนกรณศกษา และจดบนทกขอมลทไดจากการสงเกต 1.4 ทบทวนเอกสาร โดยการศกษาและรวบรวมจากหนงสอ ต ารา เอกสารทางวชาการ และงานวจยทเกยวของตาง ๆ รวมทงสงพมพจากสออเลกทรอนกส ในเรองทเกยวของกบการจดการศลปะการแสดงรวมสมย เชน หลกการแสดงนาฏศลป หลกการบรหารจดการ แนวคดการบรหารงานวฒนธรรม ทรพยากรทางวฒนธรรม และสนคาทางวฒนธรรม รวมทงแนวคดอนรกษนยม และแนวคดดานการพฒนา ในเรองทเกยวของกบการแสดงนาฏศลป เพอเปนแนวทางในการวจย และเกบขอมลตาง ๆ 1.5 ออกแบบค าถามทใชในการสมภาษณเพอใชส าหรบเกบขอมลทางทศนคตและความคดเหนของประชากรทท าการศกษา ในเรองตาง ๆ ดงน 1.5.1 ผบรหาร หรอผจดการองคกร ในเรองของวตถประสงคขององคกรทมความสมพนธกบการจดการศลปะการแสดงรวมสมยและกระบวนการบรหารจดการขององคกรทมผลตอรปแบบการแสดงนาฏศลป 1.5.2 ผจดการแสดง หรอผออกแบบการแสดง ในเรองของการก าหนดรปแบบของการแสดงนาฏศลป และศลปะการแสดงรวมสมย ซงตองค านงถงเรองขนบและจารตในการแสดงทมมาแตดงเดมและตองน ามาปรบใหเขากบศลปะการแสดงรวมสมยในองคกร อกทงกระบวนการผลตการแสดงทสงผลตอปรมาณผชม ความนยม รวมถงการสบทอดและรกษาวฒนธรรมซงมมาแตเดม 1.5.3 ผเชยวชาญทางดานการแสดงนาฏศลปในสาขาตาง ๆ และศลปะการแสดงรวมสมย ศลปนหรอผสรางงานทางศลปะทมความร ความเชยวชาญทางดานนาฏศลปเปนอยางด ในเรองแนวทางการบรหารจดการเชงอนรกษและพฒนาส าหรบการจดการศลปะการแสดงรวมสมย 1.6 ออกแบบสอบถามเพอใชส าหรบเกบขอมลทศนคต ความคดเหนของกลมเยาวชน (นกเรยน) นกแสดงของสวนศลป บานดน และความพงพอใจของผเขาชมซงเปนนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาตทมตอการจดการศลปะการแสดงรวมสมย

57

1.7 ท าการทดสอบแบบสอบถาม โดยทดสอบกบกลมตวอยางในอตรารอยละ 10 ของกลมตวอยางท งหมด จากน นท าการปรบแบบสอบถาม และทดสอบแบบสมภาษณโดยใหผเชยวชาญตรวจสอบ เพอใหมความสอดคลองกบวตถประสงค และงายกบการตอบมากทสด 1.8 ท าหนงสอแนะน าตนเอง และวตถประสงคในงานวจย เพอใชส าหรบตดตอกบสถานทและหนวยงานตาง ๆ ตลอดจน ความรวมมอในการท าวจยและเกบขอมลตาง ๆ 1.9 ท าการสมภาษณกลมประชากรศกษา ไดแก ผบรหาร หรอผจดการองคกร ผจดการแสดง หรอผออกแบบการแสดง ผเชยวชาญทางดานนาฏศลป และผทมสวนเกยวของในตลาดเจดเสมยน 1.10 สอบถามทศนคต ความคดเหนของกลมเยาวชน (นกเรยน) นกแสดงของสวนศลป บานดนและความพงพอใจของผเขาชมซงเปนนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาตทมตอการจดการแสดงรวมสมยในองคกรสวนศลป บานดน 1.11 รวบรวม และเรยบเรยงขอมล 1.12 ประมวลและวเคราะหขอมลทงหมด 1.13 สรปผล เพอใหไดตามวตถประสงคของงานวจย 1.14 จดท ารายงานฉบบสมบรณ 2. ประชากรและกลมตวอยางในการศกษา การศกษาครงน เปนการศกษาเรอง การจดการศลปะการแสดงรวมสมย โดยแบงประชากรและกลมตวอยางไว 5 กลม ดงน 2.1 ผบรหารหรอผจดการองคกร ผบรหาร หรอผจดการองคกร หมายถง ผทมสวนในการจดตงบรหารองคกร หรอ ผทไดรบมอบหมายใหมหนาทรบผดชอบในงานดานการบรหารงานทวไป โดยเปนผททราบถงเปาหมายและวตถประสงคหลกขององคกรเปนอยางด รวมท งรายละเอยดในสวนอน ๆ ดวย ในการศกษาผศกษาจะท าการเกบขอมลจากการสมภาษณโดยใชแบบ (structured interview) เพอใหไดขอมลทถกตองและเปนการตงค าถามทเหมอนกบผใหสมภาษณทกทาน โดยท าการสมภาษณผบรหาร ไดแก 1. คณมานพ มจ ารส (ครนาย) ผดแลบรหารงานและครผสอน สวนศลป บานดน มประเดนค าถามดงน 1. ความเปนมา เปาหมาย และวตถประสงคหลกในการจดตงสวนศลป บานดน 2. ลกษณะการบรหารจดการ, การวางลกษณะ หรอรปแบบการแสดงของสวนศลป บานดน

58

3. การตดตอสมพนธระหวางชมชนกบสวนศลป บานดน 4. ผลทคาดหวงกบผเขาชมการแสดง 5. กลมผชม ระดบปรมาณผเขาชมการแสดงในแตละชวง / ป 6. ผลประโยชนตอสงคมทางวฒนธรรมของการศลปะการแสดงรวมสมยในองคกร 7. แนวทางการพฒนาสวนศลป บานดน และรปแบบการแสดงในอนาคต 8. ความเหมาะสม หรอความจ าเปน ของการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยในปจจบนทตองอาศยการบรหารจดการ 9. ปญหาและอปสรรค และแนวทางแกไขทเกดขนในการบรหารจดการ 10. ความคดเหนและขอเสนอแนะเกยวกบแนวทางการอนรกษ และพฒนาศลปะการแสดงรวมสมย ใหเหมาะสมกบสงคมปจจบน และในอนาคต 11. ขอเสนอแนะเพมเตมเกยวการบรหารจดการองคกร และรายละเอยดในสวนอน ๆ ทงนเพอน าขอมลไดจากการสมภาษณไปวเคราะหในเรองความสมพนธการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยกบการบรหารจดการองคกร และเพอใหทราบถงกระบวนการจดการขององคกรทมตอการแสดงศลปะการแสดงรวมสมย รวมท งขอเสนอแนะในเรองการจดการศลปะการแสดงรวมสมยของผประกอบการ 2.2 ผจดการแสดง หรอผออกแบบการแสดง ผจดการแสดง หรอผออกแบบการแสดง หมายถง ผทมหนาทรบผดชอบในการจดการแสดงในองคกร มอ านาจในการตดสนใจในเรองของการแสดง อาจเปนผคดออกแบบการแสดงทางนาฏศลปดวย โดยในการจดการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยในองคกรนนตองค านงถงท งวตถประสงคขององคกรและขนบจารตทางดานนาฏศลปไทยทมมาแตดงเดมดวย ฉะนนจงควรเปนผทมความรทางดานนาฏศลปเปนอยางด ในการศกษาผศกษาจะท าการเกบขอมลจากการสมภาษณโดยใชแบบ (structured interview) เพอใหไดขอมลทถกตองและเปนการตงค าถามทเหมอนกนกบผใหสมภาษณทกทาน โดยท าการสมภาษณผจดการแสดง หรอผออกแบบการแสดง ไดแก 1. คณมานพ มจ ารส (ครนาย) ผดแลบรหารงานและผออกแบบการแสดง สวนศลป บานดน 2. อาจารยมจรนทร อทธพงษ ผจดโครงการเทศกาลศลปะและการแสดงเจดเสมยน มประเดนค าถามดงน 1. กระบวนการจดการแสดง 2. ลกษณะและรปแบบการแสดง 3. ผลทคาดหวงจากผเขาชมการแสดง 4. การพฒนารปแบบการแสดงรวมสมยในอนาคต

59

5. การปรบเปลยนรปแบบการแสดงใหเขากบสภาวการณในปจจบน มผลกระทบตอรปแบบการแสดงดงเดมหรอไม อยางไร 6. ผลประโยชนตอสงคมวฒนธรรมของการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยในองคกร 7. ปญหา อปสรรค และแนวทางแกไขทเกดขนในการจดการแสดง 8. ทานมความเขาใจ และความคดเหนอยางไร กบค าวา “ศลปะการแสดงรวมสมย” 9. ความคดเหนและขอเสนอแปนะเกยวกบแนวทางการอนรกษ และพฒนาศลปะการแสดงรวมสมย ใหเหมาะสมกบสงคมปจจบน และในอนาคต 10. ขอเสนอแนะเพมเตมของทานเกยวกบการจดการศลปะการแสดงรวมสมย ทงนเพอน าขอมลไดจากการสมภาษณไปวเคราะหในเรองความสมพนธการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยกบการบรหารจดการองคกร และเพอใหทราบถงกระบวนการจดการขององคกรทมตอการแสดงศลปะการแสดงรวมสมย รวมท งขอเสนอแนะในเรองการจดการศลปะการแสดงรวมสมยของผทมหนาทรบผดชอบในการจดการแสดงศลปะการแสดงรวมสมย ในองคกร 2.3 ผเชยวชาญทางดานนาฏศลปไทยและทางดานการแสดง ผเชยวชาญทางดานนาฏศลปไทย หมายถง ผทมความรทางดานนาฏศลปไทยในสาขาตาง ๆ ศลปน หรอ ผสรางงานทมความร ความเชยวชาญทางดานนาฏศลปเปนอยางด ในการศกษาผศกษาจะท าการเกบขอมลจากการสมภาษณแบบเจาะจง (focused interview) ท าการสมภาษณ 3 ทาน ไดแก 1. คณมานพ มจ ารส (ครนาย) ผดแลบรหารงานและผออกแบบการแสดง สวนศลป บานดน 2. อาจารยมจรนทร อทธพงษ ผจดโครงการเทศกาลศลปะและการแสดงเจดเสมยน มประเดนค าถามดงน 1. ทศนคตและความคดเหนของทานตอความหมายของค าวา “ศลปะการแสดงรวมสมย” 2. ทศนคตและความคดเหนของทานในเรองความสมพนธ และความเหมาะสมของรปแบบการแสดงนาฏศลปไทยทถกน ามาใชปรบเปลยนใหใชเขากบองคกร 3. ความคดเหนตอรปแบบการแสดงนาฏศลปไทยในปจจบน 4. ขอเสนอแนะและความคดเหนเพมเตมเกยวกบการแสดงนาฏศลปไทยในโรงละคร 5. ผลสะทอนในเรองความจรงแททางวฒนธรรมจากการแสดงศลปะการแสดง รวมสมยในองคกร 6. แนวทางการอนรกษและพฒนานาฏศลปไทยในสงคมปจจบน และในอนาคต

60

ทงนเพอน าขอมลทไดจากการสมภาษณไปเปนขอเสนอแนะ และแนวทางการบรหารจดการเชงอนรกษและพฒนาส าหรบศลปะการแสดงรวมสมย 2.4 กลมเยาวชน (นกเรยน) กลมเยาวชน หมายถง เยาวชนอายระหวาง 15 - 20 ป ท เขารวมอบรมกจกรรมศลปะการแสดงเพอการเรยนรศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน ซงเปนกลมเยาวชนในพนทกรณศกษาในงานวจยน จ านวน 15 คน ไดแก กลมเยาวชน (นกเรยน) ในชมชน จงหวดราชบร ใชลกษณะค าถามแบบปลายปด (closed form) ในสวนแรก และค าถามแบบปลายเปด (opened form) ในสวนหลง มประเดนค าถามดงน 1. ขอมลทวไปของเยาวชน (นกเรยน) เพศ อาย ระดบการศกษา และภมล าเนา 2. พฤตกรรมของเยาวชนการเรยนรและรวมกจกรรมศลปะการแสดงของ สวนศลป บานดน 3. ทศนคตของเยาวชนทมตอศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน 4. ขอเสนอแนะอน ๆ โดยขอมลทไดจากการสมภาษณน าไปเปนแนวทางในการจดการศลปะการแสดงทไดเรยนรไปใชอะไร หรอ ประกอบอาชพอะไรในอนาคต 2.5 ผเขาชมการแสดง ผเขาชมการแสดง หมายถง นกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาตทเขามาใชบรการในองคกรและตลาดเจดเสมยน ทมอายตงแต 15 ปขนไป ในการศกษาผศกษาจะท าการเกบขอมลจากการออกแบบสอบถามโดยใชวธสมตวอยางและก าหนดจ านวนประชากรในอตราทเทากน โดยพจารณาจากจ านวนนกทองเทยวทเขามาใชบรการในองคกร ในชวงระยะเวลาทเกบขอมล ซงในแตละปจะมจ านวนผเขาชมไมเทากนเนองจากการปรบเปลยนการแสดง นอกจากนนยงตองพจารณาจากจ านวนผเขาชมในแตละรอบการแสดงซงมจ านวนไมเทากน อนเนองมาจากเหตผลตาง ๆ เชน ชวงวน และเวลาทเปดท าการแสดง วนเสาร – อาทตย อาจจะมากกวาวนธรรมดา หรอในชวงเทศกาล เปนตน ซงในการสมตวอยางนน ผศกษาตองท าการสมตวอยางการออกแบบสอบถามใหแกผชม โดยก าหนดจ านวนสมตวอยางทตองการจากผชมในพนทและนอกพนท จ านวน 55 คน และใชลกษณะค าถามแบบปลายปด (closed form) ในสวนแรก และค าถามแบบปลายเปด (opened form) ในสวนหลง มประเดนค าถามดงน 1. ขอมลสวนตว เพศ อาย อาชพ ระดบการศกษา เชอชาต 2. เหตจงใจการเขาชมการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยทตลาดเจดเสมยน 3. ความรทวไปเกยวกบวฒนธรรมไทย และการแสดงนาฏศลปไทย

61

4. ความพงพอใจตอศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน 5. ขอเสนอแนะอน ๆ นอกจากนผศกษาจะท าการสมภาษณความคดเหนเพมเตมจากกลมผเขาชมตามโอกาสอกดวย ทงนเพอน าขอมลทไดทงหมดมาวเคราะหถงความคดเหนและความพงพอใจของผเขาชมทมตอศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน เพอน าไปพฒนาการสรางงานศลปะการแสดงตอไป 3. เครองมอทใชในการศกษา การศกษาในครงน ผศกษาใชเครองมอทใชในเกบรวบรวมขอมล ดงน 3.1 แบบสงเกต แบบสงเกตใชการสงเกตโดยมเคาโครง (structured observation) ซงผศกษาท าการศกษาขอมลโดยทวไปขององคกรทจะท าการศกษา และท าการสงเกตรปแบบการจดการศลปะการแสดงรวมสมย สภาพแวดลอมภายนอก และปฏกรยาของผชมการแสดง เกบขอมลดวยการบนทกภาพ และถายวดทศนเพอประกอบการศกษา ซงในบางสวนของการเกบขอมลนนจะตองท าการขออนญาตและไดรบการยนยอมจากผทมหนาทรบผดชอบทกครง 3.2 แบบสมภาษณ แบบสมภาษณผบรหาร หรอผจดการองคกร ผจดการแสดงหรอผออกแบบการแสดง และผเชยวชาญทางดานศลปะการแสดง โดยผศกษาเปนผสมภาษณดวยตนเอง เนองจากเปนการซกถามแบบเจาะลกถงขอเทจจรงและความคดเหน เพอใหไดขอมลครบถวนตามวตถประสงคทตองการจะศกษาและสามารถน าขอมลมาวเคราะหไดอยางชดเจน ดงนนผศกษาไดวางโครงสรางค าถามในการสมภาษณไวลวงหนา เพอชวยใหผศกษาไดท าการซกถามไดอยางละเอยดมความถกตองและแมนย ารวมถงมความครอบคลมถงประเดนทตองการจะศกษา โครงสรางค าถามมลกษณะ ดงน 1. ประวตความเปนมา เปาหมาย วตถประสงคของสวนศลป บานดน 2. กระบวนการบรหารจดการสวนศลป บานดน 3. ลกษณะ และรปแบบ (หลกสตรการเรยนการสอน) การแสดงของสวนศลป บานดน 4. การจดการแสดง ทศนคตและแนวคดในการสรางงานศลปะการแสดงรวมสมย 5. การมสวนรวมของกลมเยาวชน จงหวดราชบร 6. แนวโนมและทศทางความสนใจของเยาวชนและขอเสนอแนะ

62

ในการสมภาษณ รวมถงการซกถามถงขอมลทแตกตางกน ซงจะใชค าถามในการสมภาษณทงหมด 2 ชด ระหวางผบรหารองคกร บคลากร (ครผสอน) นกแสดงและลกศษย โดยผศกษาเปนผสมภาษณดวยตนเอง 3.3 แบบสอบถาม แบบสอบถามขอมลความคดเหนและความพงพอใจของผ ชมท งชาวไทยและชาวตางชาต ซงประกอบไปดวยขอมลทวไปของกลมตวอยาง การทราบถงขอมลและเหตจงใจในการเขาชมการแสดงศลปะการแสดงรวมสมย ทศนคต ความคดเหน เปาหมายหลก และความตองการของผเรยน รวมถงแนวโนมทศทางความพงพอใจและขอเสนอแนะของผทมาชมในการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน โดยแบงแบบสอบถามออกเปน 3 สวน ดงน 1. แบบสอบถามสวนท 1 เปนค าถามทวไปของผตอบแบบสอบถาม ไดแก เพศ อาย อาชพ ระดบการศกษา สถานภาพทางสงคม ลกษณะเปนการตรวจสอบรายการ (checklist) น ามาแจกแจงความถเปนรอยละของค าตอบ เปนค าถามเกยวกบขอมลสวนบคคล ซงเปนค าถามชนดปลายปดเลอกตอบ ท าการวเคราะหโดยใชสถตพรรณนา ในรปแบบการบรรยายน าเสนอขอมลมาแจกแจง แลวน าเสนอในรปแบบของตาราง 2. แบบสอบถามสวนท 2 เปนค าถามเกยวกบพฤตกรรมของเยาวชนในการเรยนรและรวมกจกรรมศลปะการแสดงของสวนศลป บานดน เปนค าถามเกยวกบความรทางดานวฒนธรรมและศลปะการแสดงรวมสมย และเปนค าถามเกยวกบทศนคตตอการชมศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน ซงเปนค าถามชนดปลายเปดและปลายปด ท าการวเคราะหโดยใชสถตพรรณนา ในรปแบบการบรรยายน าเสนอขอมลมาแจกแจง แลวน าเสนอในรปแบบของตาราง ประสบการณในการเขาชม ความพงพอใจตอศลปะการแสดงรวมสมยในองคกร เปนลกษณะค าถามแบบปลายเปด (closed form) น ามาแจกแจงความถเปนรอยละของค าตอบ โดยก าหนดคาการวดระดบไวดงน

(คะแนนสงสด - คะแนนต าสด) = (5-1) จ านวนชน 5

จากเกณฑดงกลาวสามารถแปลความหมายของระดบคะแนน ดงน ระดบการพจารณา ชวงคะแนน

ทศนคตและความพงพอใจมากทสด 5.00 ทศนคตและความพงพอใจมาก 4.00 ทศนคตและความพงพอใจปานกลาง 3.00 ทศนคตและความพงพอใจนอย 2.00 ทศนคตและความพงพอใจนอยทสด 1.00

63

โดยน าผลการศกษาไป เพอน าขอมลมาแจกแจง แลวน าเสนอในรปแบบของตาราง อธบายและสามารถแปลความหมายได 3. แบบสอบถามสวนท 3 เปนค าถามเกยวกบทศนคตของเยาวชนทมตอศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน ซงเปนค าถามชนดปลายเปด สอบถามขอมลความคดเหน และขอเสนอแนะในเรองของศลปะการแสดงรวมสมยในองคกร เปนลกษณะค าถามแบบปลายเปด (opened form) น าขอมลมาเรยบเรยงและวเคราะหจากค าตอบทไดรบ ท าการวเคราะห โดยใชสถตพรรณนา ในรปแบบการบรรยายน าเสนอขอมลมาแจกแจง แลวน าเสนอในรปแบบของตาราง 4. การเกบรวบรวมขอมล ผศกษาใชวธเกบรวบรวมขอมล 2 ประเภท คอ แหลงขอมลปฐมภม (primary data) และแหลงขอมลทตยภม (secondary data) โดยมรายละเอยด ดงน 4.1 แหลงขอมลปฐมภม (primary data) ผศกษาเปนผสมภาษณบคลากรในแตละต าแหนงหนาทในองคกร จงตองมการประสานงานกบผบรหารองคกรกอนลวงหนา โดยการสงแบบสมภาษณใหกบผบรหารองคกร บคลากร (ครผสอน) นกแสดงและลกศษย แลวผศกษาจงเขาไปสมภาษณดวยตวเอง ดงนนในการเกบรวบรวมขอมลจากการสมภาษณโดยการบนทกขอมลทไดถายทอดจากเครองบนทกเสยงโดยการสมภาษณ เพราะเนองจากในการเกบรวบรวมขอมลในการสมภาษณนน มลกษณะเปนแบบเจาะลกจงมความจ าเปนทจะตองอาศยการบนทกเสยงเกบขอมลไว เพอสามารถน าขอมลมาทบทวนและวเคราะหใหมความชดเจนมากยงขน 4.2 แหลงขอมลทตยภม (secondary data) ไดแก ขอมลทมการรวบรวมไวเรยบรอยแลว โดยเกบรวบรวมขอมลจากการรายงานตางๆ ขององคกรเอกชน ในการเกบรวบรวมขอมลตางๆ ในหองสมดหรอหนวยงานอนทเกบรวบรวมไว เชน หนงสอ บทความ เอกสารงานวจย รวมทงสงพมพจากสออเลกทรอนกส เพอเปนขอมลและน ามาวเคราะหผลถงการประมาณจ านวนประชากร รวมถงปรมาณจ านวนเยาวชนทมความสนใจในการเรยนศลปะการแสดงของสวนศลป บานดน 1. ลกษณะ รปแบบการแสดง รวมทงบทบาทและสถานะภาพของศลปะการแสดงรวมสมยในอดตและในสงคมปจจบน 2. รายละเอยดทวไปของสวนศลป บานดน ทท าการศกษาในเรองสภาพสงคมและเศรษฐกจ 3. หลกการบรหารจดการ 4. หลกการจดการแสดง

64

5. แนวคดดานการอนรกษ และดานพฒนาตอนาฏศลปไทย 6. ความแทจรงของมรดกทางวฒนธรรม 5 ขนตอนในการเกบรวบรวมขอมล ในการเกบรวบรวมขอมลผศกษาไดแบงขนตอนและวธการเกบรวบรวมขอมลเปน 3 ขนตอน ไดแก 1. ผศกษาไดเตรยมความพรอมในการเกบรวบรวมขอมล 3 ดาน ไดแก 1. การเตรยมประสานงานการปฏบต 2. การเตรยมเครองมอวดในการเกบรวบรวมขอมล 3. การเตรยมเครองมอและอปกรณ 2. ขนตอนด าเนนการเกบรวบรวมขอมลวจยทงจากเอกสารทางวชาการ บทความทเกยวของ และการเกบขอมลภาคสนามโดยใชวธการเกบขอมลจากการส ารวจแหลงตวอยาง การสงเกต และการสมภาษณ 3. ขนตรวจสอบและตดตามขอมลทเกบรวบรวม เพราะในการเกบขอมลนนอาจเกดขอผดพลาดขนได เชน ค าตอบทไดไมสมบรณครบถวน การเขาใจค าถามผดท าใหตอบไมตรงประเดนหรอผตอบไมไดใหความจรง ขอมลทไมชดเจนหรอไมมความเปนไปได และเมอพบขอบกพรองเหลาน ผศกษาสามารถหาวธแกไขปญหาเหลานได 6. การวเคราะหและสรปผลขอมล 6.1 การวเคราะหเชงพรรณนา การศกษาครงนใชการวจยเชงคณภาพ (qualitative research) โดยการสมภาษณจากผบรหารองคกร บคลากร (ครผสอน) นกแสดงและลกศษย เมอผศกษาไดขอมลครบถวนตามทตองการแลว จงน าขอมลนนมาวเคราะหและตความแลวน าเสนอในรปแบบการบรรยายเชงพรรณนา เพอใหไดค าตอบตามวตถประสงคของการศกษา เพอใหไดขอมลในเชงลก 6.2 การวเคราะหเชงปรมาณ การวจยเชงปรมาณ (quantitative research) ผศกษาไดใชแบบสอบถามเพอใหไดขอมลเกยวกบความตองการของผเรยน และความสนใจของผทมาชมศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน ซงขอมลทไดจะสามารถน ามาวเคราะหในเชงปรมาณในรปของคาเฉลย เพอใหสามารถอธบายในเชงพรรณนาถงลกษณะทวไปของกลมตวอยางในการศกษาถงทศนคต ความคดเหน เปาหมายหลก และความตองการของกลมเปาหมายทมตอศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป

65

บานดน รวมถงสามารถน าผลวจยทไดมาประยกตใชและจดท าเปนขอเสนอแนะถงแนวทาง การผลตบคลากรเพอเผยแพรและสรางบคลากรทสนใจท างานศลปะอยางแทจรงตอไป 7. น าเสนอแนวทางการจดการศลปะการแสดงรวมสมย ของสวนศลป บานดน เพอเดกและเยาวชน 7.1 น าเสนอขอมลทไดจากการศกษาในครงน โดยถายทอดขอมลในลกษณะของ การบรรยายเชงพรรณนา 7.2 สรปผลทไดจากการศกษาในครงน เพอน าผลการศกษาทไดมาประยกตใชในการอนรกษและพฒนา น าความรดานศลปะการแสดงมาสรางสรรคงานและประยกตใชใหเกดประโยชน การด าเนนงานและการจดการเรยนการสอนศนยศลปะการแสดงเพอเดกและเยาวชน ใหเปนองคกรทมประสทธภาพและไดทราบถงแนวโนมและทศทางความสนใจของบคลากรในอนาคตวามความสนใจในลกษณะใด พรอมทงเสนอแนะแนวทางการผลตบคลากรเพอเผยแพรและสรางบคลากรทสนใจท างานศลปะอยางแทจรงในการบรหารจดการศลปะการแสดงรวมสมย โรงเรยนสอนศลปะการแสดงเพอเดกและเยาวชนทจะจดตงขนตอไปในอนาคต

66

บทท 4 ศนยศลปะการแสดงรวมสมยทท าการศกษา

ศนยศลปะการแสดงทท าการศกษา ไดแก สวนศลป บานดน ต าบลเจดเสมยน อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร โดยศกษาประเดนตาง ๆ ทเกยวของ ดงน 1. ประวตความเปนมาของสวนศลป บานดน 2. การบรหารจดการศนยศลปะการแสดงสวนศลป บานดน 3. กระบวนการ และการท างานกบชมชนในการจดการแสดงของสวนศลป บานดน 4. รปแบบการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน ศนยศลปะการแสดงทท าการศกษา ในการศกษาครงนผศกษาไดศกษาการจดการศลปะการแสดงรวมสมย โดยเลอกกรณศกษา สวนศลป บานดน ต าบลเจดเสมยน อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร มรายละเอยดทเกยวของ ดงน 1. ประวตความเปนมาของสวนศลป บานดน สวนศลป บานดน ต าบลเจดเสมยน อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร ถอก าเนดโดยของคณภทราวด มชธน ผอ านวยการภทราวดเธยเตอร เพอเปนสถานทถายท าละครโทรทศน เรอง “ตม” ทางไทยทวสชอง 3 ดวยการสรางสรรคของนายด ศลปนดนปนเมอป พ.ศ. 2546 เปนบานทกอสรางดวยดนผสมแกลบตลอดทงหลง ในปเดยวกน สวนศลป บานดน ไดปรบปรงตอเตมและกอตงเปนศลปะสถานทามกลางธรรมชาตลอมรอบดวยคน า และสวนมะมวงบนเนอท 3 ไร เพอใหเปนสถานทรองรบกจกรรมตาง ๆ ในทกรปแบบอยางครบวงจรเพอสราง พฒนาและแลกเปลยนความรดานศลปะในแขนงตาง ๆ ระหวาง ศลปน นกเรยน นกศกษา และบคคลในชมชน ภายใตการดแลของภทราวดเธยเตอรด าเนนงานโดย คณมานพ มจ ารส ผอ านวยการสวนศลป บานดน จงหวดราชบร นกแสดง ผก ากบลลา ผมความเชยวชาญทงศลปะไทยและสากล ไดรบทนจากภทราวด เธยเตอร เพอศกษาศลปะศาสตรหลากหลายสาขาทงใน และตางประเทศตงแตป 2535 ไดรบเกยรต จากกระทรวงวฒนธรรมใหเปนศลปนรวมสมย รางวลศลปาธร สาขาศลปะการแสดงรวมสมย ประจ าป 2548

67

คณมานพ มจ ารส เขาสการแสดงละครเวทดวยความตองการทจะแสดงภาพยนตร ในครงน นภาพยนตรทจะแสดงตองการนกแสดงทเตนร าได จงไดไปหดเตนร า ในป 2530 ภาพยนตรทเรองนนไมไดสราง จงไดแสดงในงานเปดตวสนคา หลงจากหดเตนร าไดเพยง 5 - 6 เดอน คณภทราวด มชธน จะท าคอนเสรต คนหนงกบภทราวด จงชวนเขามารวมงานดวยนบเปนนกแสดงรนแรกของภทราวดเธยเตอร ภายหลงจากไดเขามาเปนนกแสดงในสงกดภทราวดเธยเตอรแลว มานพ มจ ารส ไดเรยนรวชาศลปะการแสดงจากครเลก ภทราวด และจากครอกหลายทาน ปจจบน มานพ มจ ารส เปนคร ทเรยกตดปากกนวาครนาย สอนการเคลอนไหวในการแสดง และศลปะการแสดงรวมสมยของภทราวดเธยเตอร อกทงยงมแนวคดทจะน าความรทางดานศลปะการแสดง โดยเฉพาะการแสดง โขน ละคร และน าสงทไดเรยนมาพฒนาใหเปนงานแสดงทแปลกตาดสนกสนานหรอทเรยกวา “ศลปะการแสดงรวมสมย” อกทงยงน ากลบมาพฒนาเยาวชนในชมชนหรอจงหวดราชบร หรอทเรยกกนวา “สวนศลป บานดน” 2. การบรหารจดการพนท ลานวฒนธรรมของศนยศลปะการแสดงสวนศลป บานดน การจดการแสดงมอยสองอยางใหศนยศลปเกดขน คอ การจดพนท ตรงไหนเหมาะสมในการจดแสดงกจดสถานทตามนน เหมอนกบไปเจอรปภาพทเกากน ามาจดแสดง ในตอนนนสามารถท าใหความทรงจ าของผชมไดมาก ผชม พอไดเหนรปเกดการบอกตอ กเกดการประชาสมพนธ ตนฉบบรปควรเกบในหองสมดพพธภณฑ เวลาจะเอาไปแสดงทไหนกท าส าเนาไปจดแสดง เพราะนนถอเปนของมคามาก การจดพนทเปนเรองส าคญ ตอนแรกทมาสรางโรงละครมตนโพธ มตกตาเสยกบาลทวางบชารอบ ๆ ทกฝายชวยเหลอกนในการจดการสถานท การทไดพนทเกามาจดการแสดงนน สงทตองค านงถง คอ ไมควรจะน าของเกาออกทงหมด ควรจะผสมผสานกนไปไดอยางลงตว เวลามปญหาตองคอยดแลและคอยแกไขปญหา แมแตความรสกของผชมทมารวมงาน ตองไมใหผชมรสกเหนอย จะไดทงเพลดเพลน ไดเนอหาทงการจดการแสดง และรปแบบของการแสดง การจดการแสดงทเจดเสมยน ไดรบความรวมมอของทกฝาย บรรยากาศโดยรอบของบรเวณตลาดเจดเสมยน สามารถน ามาเปนองคประกอบ (ฉาก) ในการแสดง และส าหรบผทชมการแสดง ยกตวอยางเชนการจดการแสดงในเมองนน อาจจะสนเปลองงบประมาณ แตการจดการแสดงทเจดเสมยนนน สามารถน ารายไดมาสชมชนดวย เวลา เปนอกปจจยในการจดการแสดง เพราะเวลาเปนระเบยบวนยในการแสดง ศลปะการแสดงตองมการจดวาง จดระเบยบ การควบคมเวลา การก ากบการแสดง เพอใหผชมชมการแสดงในรปแบบเวลาทเหมาะสม และสามารถเขารวมกจกรรมในการแสดงนน

68

3. กระบวนการ และการท างานกบชมชนในการจดการแสดงของสวนศลป บานดน การจดลานวฒนธรรม ณ ตลาดชมชนเจดเสมยน ประสพความส าเรจในระดบหนง ท าใหตลาดดงกลาว เปนตลาดทมความคดมน าใจแบบคนไทย ไมเหมอนตลาดทวไป เชน การคดราคาของทไมวาจะเปนผทอยในชมชน หรอวาบคคลภายนอกชมชน คดราคาแบบยตธรรม ราคาเทาเทยม การคาขายกบชาวบานท าใหรจตใจ และความมน าใจของชาวบาน วฒนธรรมจากการสอน มการสอนเดก ๆ ใหนงเรยบรอย รจกใหเกยรตนกแสดง ใหเกยรตคนนงขาง การเกบพนทเกดจากสอน เพราะจะสงผลตอสขภาวะทดของชมชน การจดการแสดงเกดขนไดจากทกฝายทมาดวยใจ ท าสงตาง ๆ ดวยประสบการณ ดานผบรหารตองเขมแขง ตองมการเตรยมพรอมของเจาหนาท ไมวาจะเปนระดบสง หรอลกจาง ตองมความรวมมอกน ผมอ านาจจะตองใหความรวมมอ ความคดคอผใหญ แรงคอความเปนเดก วยรนจงมทงความคดและแรง เมอเรมมอายเยอะจะมแตความคด เพราะรางกายจะออนแอ เปนเหตผลวาการแสดงละครตองใหเดก ๆ เลนละคร เพราะผใหญไมมแรงเพยงพอ และการทจะท างานรวมกบชมชน การเขามาสชมชน ตองคอย ๆ เสนอความคด เรมแรกกแสดงกนเองเลนกนเอง เมอชาวบานมาเหนกจะน าไปพดเปนการพดปากตอปาก ท าใหคนทศรทธาและเขามาพฒนาในการจดการแสดงรวมกน การท างานของทมงานของคณมานพ มจ ารส ในการท าโครงการดงกลาวรวมกบชมชนเจดเสมยน เปนการท างานในลกษณะตามความถนดของแตละบคคล ชมชน (ทงเทศบาลและชมชน) ทเจดเสมยนมทรพยากรและคณภาพเปนทนเดม เพราะบางชมชนเมอไดเขาไป เสนอโครงการมกจะมปญหาเรองผลประโยชน เมอแรกเขามาในชมชน แสดงความจรงใจและชวยเหลอชมชน ภายหลงเมอชาวบานไดเหนความจรงใจและความเสมอตนเสมอปลาย จงยอมรบในการท างาน บรรยากาศในชมชนไมไดเกดจากการตกแตงหรอต งใจแตงใหเหมอนอดต ชาวบานท าทกอยางเปนเหมอนการด ารงชวตตามธรรมดาของชาวบาน ท าใหคนในชมชนเหนคณคาของตนเอง เกดความภมใจในตนเอง ตองท าความเขาใจกบแตละทองท ใหชาวบานมศกดศรในตนเอง ตองท าใหไมเกดความแตกตาง เมอเขามาชวยในชมชนจงจ าเปนตองใหความรกบชาวบาน โดยน าเดกทอยในชมชนมาเรยนรกบสวนศลป บานดน แตมขอควรระวงในการท างานกบชมชนหรอใหความรกบชมชน ตองไมใหเกดชองวาง จะใหชมชนเปลยนไปตามมาตรฐานของตนเองไมได ตองคอย ๆ สรางความเขาใจใหกบคนในชมชน การท างานของชาวเจดเสมยนนนท าดวยใจ เปลยนความคดของชมชนมความรกซงกนและกน ใหอภยซงกนและกน มความสามคค โดยเฉพาะผบรหารท างานดวยใจ ชาวบานเลอกมาจากใจจรง การท างานทกอยางจงท าดวยใจหมด หลกการบรหารของเจดเสมยนนนเนนทคณภาพ

69

ชวต ใหชาวบานมความสข เกดความรกความสามคค เกดสนทรยภาพหลายดาน ทงทางดานจตใจ และการแสดงออก ใหเยาวชนและชาวบานมจตอาสาท างานเพอสงคม ใหรกศลปะและภมปญญาทองถน อนดบแรกตองเปลยนความคด การปฏรปการศกษาของเมองไทยไมไดผล เนองจากน าของตางประเทศมาเปนตวอยาง เราควรจะใชภมปญญาเดมของเราเอง ในปจจบนจะเอาแตผลงานงานกระดาษ งานเอกสารเพอทจะไดเปนผบรหาร ไมไดลงพนทจรง ไมไดเขาถงแกนแทของการศกษา ชาวบานสวนมากไมไดคดวาจะคาขาย เพอจะกอบโกยผลก าไร แตตองการจะชวยใหเจดเสมยนมชอเสยงเปนการกระท าจากความรกในทองถน ชาวบานบางคนไดพยายามไปหาสตรท าอาหารจาก ผหลกผใหญ เพอจะน ามาเผยแพรแกนกทองเทยว ทางภาครฐไดชวยเหลอทางทมงานของภทราวด โดยหาคนในชมชนทสามารถเลนดนตร หาผใหญทมความสามารถแสดงศลปะไดหลากหลายแขนง และมการน าเพลงเกา ๆ มาถายทอดใหคนรนหลงฟง ถอเปนการถายทอดไปสอกรนหนง ซงเพลงเกานนเลาเรองไดเปนอยางด เพลงเพลงอายรอยกวาป เนอหาของเนอเพลงสามารถเลาประวตศาสตรของชมชนได การจะท ากจกรรมทเจดเสมยนนน เนนทความคดของชาวบานเปนหลก อาทเชน ท าปาย ไดรบการเสนอแนะของชาวบาน พดกนดวยเหตและผล มการประชมชมชน พระ ประชมตลาดผเฒาผแก มการระดมความคดกน สงทส าคญทสดคอ ทกคนในชมชนอยากจะท าความด ทกคนอยากชวยชมชน แตในความอยากชวย ตองรจกบทบาทหนาทของตนเอง ใหอยในกรอบของความหวงดน น เพราะฉะนนจงจ าเปนตองมการจดระบบความคดและวางแผนการท างาน ซงเปนศลปะการจดแสดงอกอยางหนง 4. รปแบบการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน การแสดงของสวนศลป บานดน เวลาทแสดงตองใหเกยรตกนและกน การแสดงทกอยางลวนมความส าคญในตว การพดถอเปนการแสดง ดนตรกถอเปนการแสดง เพราะฉะนน เวลาจดล าดบเพอใหทกสวนมความส าคญ จงไมควรใหซ าซอนกน เพราะจะถกดงความสนใจ อยางในละครหนงเรอง ไมวาใครจะไดรบบทบาทอะไร ทกตวละครลวนมความส าคญเหมอนกนหมด เพอใหผแสดงมก าลงใจอยากเลน ใหรสกวาตวเองกเปนสวนหนงทส าคญ ไมใชรสกวาจะเลนไปท าไมเมอไมมใครสนใจอยางน เปนตน การสรางความรสกมนใจในตวเอง จะท าใหเขาเกดความกลาและสอนใหเตบโตเปนผใหญ และรจกการใหเตมรอยอยางแนนอน เรองระบบเสยง เมอกอนนตามตางจงหวดคณภาพจะต ามาก และจะมเสยงรบกวน เชน ลเกกเลน โขนกเลน ทกคนพยายามจะเสนอการแสดงของตนเอง การจดการตองอาศยสนทรยะในการรบฟง จดใหพอเหมาะพอด บรหารจดการปรบขนหรอลงใหพอดเพอใหทกสวนมความส าคญเทยบเทากนทงหมด

70

แตละสถานททมเสนห มความลงตวในรปแบบของตวเอง เพราะฉะนนศนยศลปแตละทจะแตกตางกน ขนอยกบแตสถานทและการจดการแสดงอยางไรใหนาสนใจในการแสดงนน พนทเราท าเวทไดโดยหลก คอใชความงามของพนท ซงจะมความพเศษ ตองอาศยประสบการณและความช านาญ เอาสงทเคยพบมาปรบใชกบองคประกอบตองมความกลมกลนกน ยกตวอยางเชน ไมใชเวทอลงการ แตการแสดงเปนแนวชาวบาน สดใส แบบนนไปดวยกนไมได การจดเวทแบบเปนอสระจากรอบดาน เนนใชฉากธรรมชาตอยางวดพระแกวเปนฉาก ไมมเศษวสด ใหสะดดตาหรอบาดเทา ตองมนคงแขงแรงพอ เพราะมนเปนอปสรรคตอการแสดงของนกแสดงทงสน เหลานลวนเปนศลปะทงนน ซงอาจารยแนะน าวาพนททดทสดคอ ดานหลงของเสอน ามนทเปนสเทา เพราะไมเกบฝ นเหมอนพรม และชวยกระจายแสงไดอกดวย การซอมกบเวท เปนหนาทของนกแสดง ตองปรบตว ปรบบท ปรบการยนใหเหมาะสม ถาเวทเลก ท าใหตองจดวธการจดวางการแสดง (blocking) ใหมทงหมด ถาไมทราบวาจะเจอเวทแบบไหน อยางไร กตองเตรยมความพรอมใหตวเอง เพราะฉะนนเมอไปถงบรเวณทจดงาน ควรซอมบนเวท เพอใหคนเคยกบสถานท และเตรยมความพรอมใหกบตวเอง สงส าคญอน ๆ ทตองสมพนธกนคอ เรองของการแตงกายใหเปนไปตามบทบาท เหมาะสมกบสถานทและบททไดรบ ไมอยางนนถงแมบทจะดเดนหรอสถานทจะสวยงาม แตแตงกายไมเหมาะสม ควรแตงกายใหเหมาะสมกบกาลเทศะ ไมใชเฉพาะผแสดง แตส าหรบผชมกเชนกน ควรรจกแตงกายใหเหมาะกบงาน รจกใหเกยรตกบงานและผอนดวย ทกคนตองมศลปะในหวใจ ทกหนวยงานตองมใจรกในการท างาน และเหนถงหวใจของคนอนทท างานอยดวยกน การจดการแสดงทด ตองเตรยมเวท เตรยมงาน ฯลฯ เปนตน จงจะเหนศกยภาพของมนษยทแทจรง

71

รปท 12 บรเวณทตงชองสวนศลปบานดน (จากการถายภาพโดย ณชนร นชนยม เมอ 1 กนยายน 2555)

รปท 13 บรเวณดานหนาของสวนศลป บานดน (จากการถายภาพโดย ณชนร นชนยม เมอ 1 กนยายน 2555)

72

รปท 14 ลานวฒนธรรม (จากการถายภาพโดย ณชนร นชนยม เมอ 1 กนยายน 2555)

รปท 15 ลานวฒนธรรม (จากการถายภาพโดย ณชนร นชนยม เมอ 1 กนยายน 2555)

73

รปท 16 บรเวณบานปนปน (จากการถายภาพโดย ณชนร นชนยม เมอ 1 กนยายน 2555)

รปท 17 บรเวณบานรมรวสวนไผ (จากการถายภาพโดย ณชนร นชนยม เมอ 1 กนยายน 2555)

74

รปท 18 บรเวณบานรมรวสวนมะขามเทศ (จากการถายภาพโดย ณชนร นชนยม เมอ 1 กนยายน 2555)

รปท 19 บรเวณทจดแสง ส เสยง (จากการถายภาพโดย ณชนร นชนยม เมอ 1 กนยายน 2555)

75

รปท 20 การสอนการวาดภาพของคายศลปะ (จากการถายภาพโดย ณชนร นชนยม เมอ 1 กนยายน 2555)

รปท 21 ผลงานของคายศลปะ (จากการถายภาพโดย ณชนร นชนยม เมอ 1 กนยายน 2555)

76

กจกรรมทจดขนในสวนศลป บานดน 1. สวนศลป บานดน ไดท าสถานทเปนทพกส าหรบทวร หรอนกทองเทยวทไดผานเขามาเทยวชมตลาดเจดเสมยน โดยมรายละเอยดราคาหองพกดงน

ตารางท 1 รายละเอยดราคาหองพกของสวนศลป บานดน

ชอบาน จ านวนผเขาพก ราคา หมายเหต บานปนปน 5 2,350 ม 4 หลง หองแอร + อาหารเชา บานรมรวสวนมะขาม 2 1,050 ม 6 หอง หองแอร + อาหารเชา บานรมรวสวนไผ 3 1,250 ม 5 หอง หองแอร + อาหารเชา บานรรอน รหนาว 2 650 ม 6 หลง หองพดลม + อาหารเชา บานรรอน รหนาว 3 950 ม 6 หลง หองพดลม + อาหารเชา บานรรอน รหนาว 10 3,450 ม 1 หลง หองพดลม + อาหารเชา

รปท 22 บานรรอน รหนาว (จากการถายภาพโดย ณชนร นชนยม เมอ 1 กนยายน 2555)

77

รปท 23 บานรมรวสวนมะขาม (จากการถายภาพโดย ณชนร นชนยม เมอ 1 กนยายน 2555)

รปท 24 บานปนปน (จากการถายภาพโดย ณชนร นชนยม เมอ 1 กนยายน 2555)

78

2. การใหเชาพนทโรงละคร เพอใหหนวยงานหรอองคกรตาง ๆ ใชสถานทจดงาน

รปท 25 บรเวณพนททใหส าหรบจดงานหรอจดการแสดง (จากการถายภาพโดย ณชนร นชนยม เมอ 1 กนยายน 2555) 3.การจดพนทดานนอกเพอเปนรานอาหาร รานกาแฟ ของโรงละคร

รปท 26 รานอาหารและรานกาแฟ (จากการถายภาพโดย ณชนร นชนยม เมอ 1 กนยายน 2555)

79

4.ปจจบนไดหยดการแสดงทสวนศลป บานดน จงไดยายมาเปดอบรมศลปะการแสดงตาง ๆ ชอวา “me dance” ในกรงเทพฯ ควบคมหลกสตรโดยครมานพ มจ ารส ศลปนศลปาธร สาขาศลปะการแสดง ประจ าป 2548 โดยมหลกสตรดงน

ตารางท 2 หลกสตรการเรยนการสอน me dance

หลกสตร ครง/ชวโมง ราคา modern dance 1 term/12 ครง ครงละ 1.30 ชม. 5,400 บาท creative dance 1 term/12 ครง ครงละ 1.30 ชม. 5,400 บาท creative bodt with the music 1 term/12 ครง ครงละ 1.30 ชม. 5,400 บาท dance therapy 1 term/12 ครง ครงละ 1.30 ชม. 5,400 บาท thai tradition dance 1 term/12 ครง ครงละ 1.30 ชม. 5,400 บาท circle dance 1 term/12 ครง ครงละ 1.30 ชม. 5,400 บาท martial art 1 term/12 ครง ครงละ 1.30 ชม. 5,400 บาท

หมายเหต : contact class กบครนาย ทกวนพฤหส เวลา 19.00 น. 200 บาทเทานน

ส าหรบกจกรรมทเปนลกษณะประจ า เชน รานอาหาร รานกาแฟ และรายขายของทระลก จากการศกษา ผศกษาพบวาลกคาหรอผเรยนสวนใหญของสวนศลป บานดน มาจากบรษททวร หรอผเรยนทมารอครสอน ฉะนนเรองของเวลาจะเปนตวก าหนดใหทองเทยวอยในแคชวงเวลาทก าหนดไว เชนเดยวกบผเรยนทมากอนเวลา หรอหลงเลกเรยนกจะไปรบประทานอาหาร ในสวนรานขายของทระลกเปนรานนยมทลกคาหรอผเรยนมความตองการซอเพอเกบความประทบใจจากการแสดงทไดรบชมหรอความประทบใจในสถานท กจะท าใหตองการสงของทเปนตวแทนความประทบใจ และในสวนการจดกจกรรมในลกษณะการเปดใหเชาโรงละคร โดยใหหนวยงานหรอองคกรตาง ๆ เขามาเชาพนทในโรงละครเพอจดงานตาง ๆ เชน คายศลปะ หรอจดกจกรรมศลปะการแสดง หรอการแสดงอน ๆ ขนอยกบแตละหนวยงานทเปนผเชาก าหนด โดยใชพนทบนลานการแสดงหรอบนเวท จะเหนไดวาในเรองของการบรหารจดการดงกลาวมาทงหมดน มความส าคญอยางยงในยคปจจบนเปนสงชวยสงเสรมใหผชมเขามาเรยนรและชมการแสดงในสวนศลป บานดนมากขน ไมเฉพาะแตการใหความส าคญทางดานการแสดงเทานน เพราะในทางธรกจหรอการด าเนนกจการองคกรใหอยไดนนจ าเปนตองมการบรหารจดการทด และเมอองคกรสามารถคงอยได การแสดงของสวนศลป บานดนนนกสามารถอยไดเชนเดยวกน

80

บทท 5 ผลการวจย

การศกษาเรอง ”การจดการศลปะการแสดงรวมสมยท สวนศลป บานดน ต าบลเจดเสมยน อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร” เปนการศกษาองคกรในการจดการศลปะการแสดงรวมสมย นบตงแตความเปนมา การบรหารจดการภายในองคกร ตลอดจนปญหาและอปสรรคขององคกร โดยใชแนวคดในการบรหารจดการองคกรและการจดการศลปะการแสดงรวมสมย เพอเปนแนวทางในการรวบรวมขอมลและน ามาตอบโจทยการวจย ผลการศกษาน าเสนอไดเปน 3 สวน ดงน สวนท 1 ความเปนมาของสวนศลป บานดน ต าบลเจดเสมยน อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร จากการศกษาถงภมหลงของสวนศลป บานดน เกยวกบรปแบบการแสดงศลปะการแสดงรวมสมย น าเสนอภาพรวมของการบรหารจดการของสวนศลป บานดน ต งแต วตถประสงค เปาหมาย รวมไปถงปญหาการท างานในองคกร สวนท 2 การอภปรายผลการศกษา เปนการเสนอผลการวจยซงน าแนวคด ทฤษฎ น ามาเทยบเคยงและเปรยบเทยบความเหมอนและความตางของสวนศลป บานดน เพอท าความเขาใจสภาพปญหาและอปสรรคทเกดขนกบการบรหารจดการองคกร สวนท 3 การอภปรายผลจากขอมลเชงปรมาณ น าขอมลทไดจากผลศกษาขอมลทไดจากผลศกษากลมเยาวชน โดยวธการออกแบบสอบถามความคดเหนและทศนคตทมตอศลปะการแสดงรวมสมย รวมกบผลคะแนนทไดจากการทศนคตของผชมศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน แสดงความคดเหนและขอเสนอแนะ เพอน ามาพฒนางานการแสดงตอไป ในการศกษาครงนผศกษาไดแบงประชากรและกลมตวอยางไว 4 กลม คอ 1. ผบรหาร หรอผจดการโรงละคร (องคกร) 1. คณมานพ มจ ารส (ครนาย) ผบรหารของสวนศลป บานดน 2. ผจดการแสดง หรอผออกแบบการแสดง 1. คณมานพ มจ ารส (ครนาย) ผออกแบบการแสดงของสวนศลปะ บานดน 2. อาจารยมจรนทร อทธพงษ ผจดโครงการเทศกาลศลปะและการแสดงเจดเสมยน 3. ผทมสวนเกยวของการจดการแสดงรวมสมยในตลาดเจดเสมยน 1. คณพรพงษ สงหชาตปรชากล ผใหญบานตลาดเจดเสมยน 4. กลมเยาวชน นกแสดง ของสวนศลปบานดน และกลมทเขาชมการแสดง จ านวน 55 คน

81

โดยแบงขอมลจากกลมประชากรทท าการศกษา ออกเปน 2 กลม ไดแก 1. ขอมลเชงคณภาพ คอ ขอมลทไดจากผลการศกษากลมประชากรท 1 - 4 (ผบรหารองคกร, ผจ ดการแสดง หรอ ผออกแบบการแสดง, นกแสดงและลกศษยและผ ท มสวนเกยวของในตลาด เจดเสมยน) 2. ขอมลเชงปรมาณ คอ ขอมลทไดจากผลการศกษากลมประชากรท 5 (ผเขาชมการแสดง) สามารถน ามาอภปรายผลการศกษาจากขอมลทงสองกลมไดดงน 1. ขอมลเชงคณภาพ การอภปรายผลจากขอมลเชงคณภาพ คอ ขอมลทไดจากผลการศกษากลมประชากร อนไดแก ผบรหาร หรอผจ ดการองคกร ผจ ดการแสดง หรอผออกแบบการแสดง และผทมสวนเกยวของในตลาดเจดเสมยน โดยวธการสมภาษณ ซงผศกษาไดท าการรวบรวมขอมลจากค าตอบทไดรบ และจดเรยงหวขอตามล าดบค าถาม สามารถน ามาอภปรายผลการศกษา ไดดงน 1.1 ความเปนมา เปาหมายและวตถประสงคหลกในการจดตงสวนศลป บานดน การจดตงองคกรนน ยอมตองเรมจากการก าหนดเปาหมายและวตถประสงคทชดเจน โดยมการบรหารจดการในองคกรทดและเปนระบบ เพอสามารถทจะออกแบบกจกรรมทเกดขนในองคกรแหงนนใหออกมาไดตามวตถประสงคทวางไว อกท งมความส าคญยงตอลกษณะของศลปะการแสดงในองคกรนนเพอแสดงใหเหนถงความสมพนธระหวางศลปะการแสดงรวมสมยกบการบรหารจดการองคกร จากการศกษาความเปนมา เปาหมาย วตถประสงค สามารถน าเสนอขอมลไดดงน 1.1.1 สวนศลป บานดน จงหวดราชบร สวนศลป บานดน เปนศนยศลปะการแสดง เปนองคกรทสรางขนเพอการแสดงศลปะรวมสมย และการสรางสรรคงานรวมกบชมชนเจดเสมยน ตลาดบรเวณสถานรถไฟเจดเสมยน ตลาดเจดเสมยน มความหลากหลายดานศลปวฒนธรรม เปนตลาดแหงเดยวในประเทศไทย จากการสมภาษณ อาจารยมจรนทร อทธพงษ ผจดโครงการเทศกาลศลปะและการแสดงเจดเสมยน กลาวถงทมาของสวนศลป บานดนวา (คณมจรนทร อทธพงษ, สมภาษณ, 9 กรกฎาคม 2555) “สวนศลป บานดน กอตงขนป พ.ศ. 2548 โดยคณภทราวด มชธน ผอ านวยการสรางสรรค เปนผดแลการด าเนนงาน โดยมจดเรมตนมาจากละครเรอง “ตม” โดยบานดนหลงแรกนนปนโดยศลปน คอนายด ศลปนดนปน และในปเดยวกน “บานดน” ไดปรบปรง ตอเตม และกอตงเปน “ศลปะสถาน” ทามกลางธรรมชาต ลอมรอบดวยคน า และสวนมะมวง บนเนอท 3 ไร

82

ในเทศบาลเจดเสมยน จงหวดราชบร ดวยการสนบสนนของกองทนเพอการศกษาศลปะ ภทราวดเธยเตอร จนแลวเสรจเมอป 2550 ในนาม “สวนศลป บานดน” ธรรมชาตเพองานศลปะ โดยมนายมานพ มจ ารส (พนายหรอครนาย) ศลปนศลปาธร สาขาศลปะการแสดง เปนผดแลบรหาร ดวยวตถประสงคทจะสงศลปนกลบบาน เพอน าความรความสามารถไปพฒนา และสรางพนททางศลปะใหกบชมชนทสามารถรองรบกจกรรมดานศลปะตาง ๆ ในทกรปแบบ” “ชวงป พ.ศ. 2548 เปนชวงปแรกมนกเรยนมาเรยนประมาณ 80 คน มาตงแตอาย 4 ขวบขนไป เทศบาลเจดเสมยนใหการสนบสนน มรถรบ – สง เดกในชมชน โดยมผเชยวชาญทางดานนาฏศลป คอ คณราชศกด เรองใจ แสดงเรองคนโขน มาชวยในการสอนตกลองใหกบเดกๆ และคณมานพ มจ ารส (ครนาย) ไดน าความรดานศลปะไปชวยพฒนาชมชนใหมสภาพแวดลอมทสวยงาม มโรงเรยนศลปะส าหรบเดกและเยาวชนไดพฒนาความสามารถ รวมทงมสวนชวยพฒนาเศรษฐกจของชมชนผานการทองเทยวเชงวฒนธรรม กระตนใหต าบลเจดเสมยนมนกทองเทยวเขามาตลาดเจดเสมยนมากขน” “ชวงแรก คณมานพไดรวมกนสรางผลงานในกจกรรม all about art วฒนธรรมเปลยนราง เทศกาลศลปะการแสดง ศลปนมาชวยสรางงานทงในพนทและนอกพนท มารวมสรางงานดวยใจ บนพนทชมชนตลาดเจดเสมยน ทกสนเดอนของทกเดอน ในวนเสาร และวนอาทตย คนในชมชน เจาอาวาสวดเจดเสมยน เทศบาลเจดเสมยน ใหความรวมมอและสนบสนนในการดแลอยางเตมท” “ในปนน พระเจาวรวงศเธอ พระองคเจาศรรศม พระวรชายาฯ และพระเจาหลานเธอ พระองคเจาทปงกรรศมโชต ทรงเสดจเปดงานเทศกาลศลปะการแสดงนานาชาต นทรรศการตลาดนดศลปะ ลมแมน าแมกลอง ณ ลานวฒนธรรมตลาดเกา 119 ปเจดเสมยน ในวนศกรท 27 กมภาพนธ 2552 ในปนน มผเขารวมประมาณ 10,000 คนตอ 7 สปดาหในแตละสนเดอนชองทกสปดาห คนด (ผชม) เขาชมการแสดงฟร ตอมาไดมโครงการตาง ๆ เพมมากขน เปนศนยกลางของภมภาคในการอนรกษวฒนธรรมทองถน” “ในปตอมาไดเกดวกฤต เปลยนยครฐบาล เทศบาลไมใหการสนบสนน ทางดานกฬามากกวา จงเกดความขดแยงระหวางเทศบาลกบชมชน มการตอรองกน ทางเทศบาล หนวยงานทางการทองเทยวจงหวด ใหงดศลปะการแสดง แตทางเทศบาลไดจางองคกรออแกไนซมาจดเทศกาลแสง ส เสยง จด อาทตยเดยว แสดงครงเดยว ท าใหการแสดงทางสวนศลป บานดนเงยบไป ทางเทศบาลมการเจรจากบคณมานพ มจ ารส แตไมประสบผลส าเรจ นอกจากนยงมการสราง เซเวน อเลฟเวน ขนมาทตลาดเจดเสมยน อกเปนทมวสมของเดก คนในชมชนจงขายของไมได แตทาง

83

ชมชนไมไดประทวงหรอดแลพนทของตวเอง ท าให คณมานพ มจ ารส ไมโครงการนตอ เพราะชมชนตองมสวนรวมในการอนรกษ และพฒนาพนทวฒนธรรมทองถนของตนเอง” “สวนศลป บานดน ใชเวลา 5 – 6 ป วตถประสงคขององคกรใหเดกและเยาวชนมความรตอเนอง (อยางย งยน) มความคดและการศกษาทางเลอก มการสรางสรรคความคดอะไรใหม ๆ ปจจบนไดเปลยนเปนกลมเปาหมายส าหรบคนทตองการพกผอน และเปนคายศลปะของศลปนทจะสรางงาน และทางคณมานพ มจ ารสไดตอยอดและสรางงานมาเปดโรงเรยนสอนศลปะการแสดง me dance ในปจจบน”

ตารางท 3 ตารางเปรยบเทยบเหตการณในการจดการของสวนศลปบานดน

ป เหตการณ จ านวนคนทเขารวม พ.ศ. 2546 ปรบปรง ตอเตม และกอตง “สวนศลป บานดน” - พ.ศ. 2548 เปดโรงเรยนศลปะส าหรบเดก และ เยาวชน ในชมชน 80 คน พ.ศ. 2552 เปดงานเทศกาลศลปะการแสดงนานาชาต นทรรศการตลาด

นดศลปะ ณ ลานวฒนธรรมเกา 119 ปเจดเสมยน 10,000 คน ตอ 7

สปดาห พ.ศ. 2553 เกดการเปลยนแปลงยครฐบาล ท าใหตองงดศลปะการแสดง - พ.ศ. 2556 เปลยนเปาหมาย เปนคายศลปะของศลปนทจะสรางงาน

และคณมานพ มจ ารสไดพฒนาตอยอดและเปดโรงเรยนสอนศลปะการแสดง “me dance” ในปจจบน

30

1.1.2 ผทมสวนเกยวของในการจดการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยในตลาดเจดเสมยน ในสวนของพนทตลาดเจดเสมยน ผทมสวนรวมหรอสวนเกยวของในการจดการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน ในการท างานรวมกบชมชนคอ ผใหญบาน พรพงษ สงหชาตปรชากล ไดกลาวถงสวนศลป บานดนวา (พรพงษ สงหชาตปรชากล, 2555) “การแสดงของตลาดเจดเสมยนเปนการแสดงของเดกและคนแก ตลาดเจดเสมยนตลาดวฒนธรรม ทไมไดมงตลาดเชงพาณชย เปนตลาดทชมชน ไมมหนวยงานทางราชการมาสนบสนน ท ากนเองภายในชมชน กลมนกแสดงทมาท าดวยใจ เปนวถชวตทแทจรง เสนอวฒนธรรมประเพณเกาแกของชมชนทตลาดเจดเสมยน ต านานการแสดงเปนของผเฒาผแกเปนการแสดงพนบาน”

84

“ชวงแรก ทางเจดเสมยนรวมกบสวนศลป บานดน (คณภทราวด มชธน, คณมานพ มจ ารส) ปจจบน คณภทราวด มชธนตองการใหชมชนมความย งยนได ประกอบกบ มการด าเนนงาน โครงการของคณภทราวด มชธน แทจรงมเรองการเมองเขามาเกยวของ เทศบาลชดปจจบนไมไดใหการสนบสนน จงท าใหงดการแสดงรวมสมยไป (การแสดงรวมสมยทางรมน า) ตลาดเจดเสมยน” “ในการจดงานการแสดงจดทลานโพธ การแสดงรมน าปจจบนงดการแสดงไป เพราะเมอกอนการแสดงรมน าเปนการแสดงชวงสดทาย ชวงประมาณหนงทมถงสามทม มระบบแสง ส เสยง เปนการแสดงศลปะการแสดงรวมสมย ปจจบนมการปรบปรงเวท คลาย ๆ แทนเหลกรมแมน า คอ เวทการแสดง และพนทลานแสดงเปนทผชมนงชมการแสดง ขางเวทการแสดง มบานไมไผ เปนทแตงกายของนกแสดง และทพกนกแสดง”

“ปจจบนการทองเทยวจงหวด ไดมงบประมาณปละ 1 ครง การทองเทยวและเทศบาลเจดเสมยนด าเนนการ ทางชมชนเจดเสมยนไมมสวนเกยวของ ทางเทศบาลรวมกบออแกไนซด าเนนการน าเสนอโครงการแหลงทองเทยว ชวงปทผานมาออแกไนซมาปรกษากบทางชมชนเจดเสมยน ขอความรวมมอใหทางชมชนเจดเสมยนเขาใจในการจดการแสดงของทางออแกไนซ ทางสวนของ ออแกไนซเปนสวนของทางจงหวด ปญหาทเกดขนท าใหสวนศลป บานดน งดการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยไป เนองจากทางจงหวด และออกแกไนซไมปรกษาการแสดงกบทางสวนศลป บาน ซงการรวมมอรวมใจกนเปนสงถกตอง เหตนสวนศลป บานดน จงงดการแสดง เพราะไมใหความส าคญทางสวนศลป บาน ทางสวนศลปไมไดหวงผลประโยชน แตตองการความถกตอง จะไดพฒนาอยางแทจรง” “ตอมาทางออแกไนซด าเนนการจดการแสดง การแสดงแบบพนเมอง แตทางชมชนเจดเสมยนตองการใหการจดการแสดงเหมอนกบทางสวนศลป บานดน เพราะสวนศลป บานดนรวมกบทางชมชนเจดเสมยนมาตงแตแรก คอ อตลกษณของชมชนเจดเสมยน ในตอนแรกทางชมชนเจดเสมยนไดปรกษากบทางอ าเภอ ไมรบความคดเหนของชมชนเจดเสมยน คอ สวนศลป บานดนจดการแสดงรวมกบออแกไนซ แตความเปนจรงคณมานพ มจ ารส ศลปนผสรางงาน ระดบประเทศการจดการแสดงมสาระในการเรยนรศลปะการแสดงรวมสมย และเยาวชนในชมชนไดเรยนรอกดวย “เทศบาลปจจบนอยมาแลว 3 ปกวา เหลอวาระ 6 – 7 เดอน ทางชมชนเจดเสมยนตองการเปลยนแปลงของเทศบาล เพอใหสวนศลป บานดน มาจดการแสดงศลปะการแสดงรวมสมย เพราะปจจบนคณภทราวด มชธนด าเนนการสอนการแสดงวกหวหน ทางคณมานพ มจ ารสชวยการจดการแสดง ปทจดการแสดง คณมานพ มจ ารส ความเปนศลปน ท าดวยใจไมหวงผลประโยชน ทางชมชนเจดเสมยนเขาใจในงานการแสดงของครนาย ท าเพอชมชน พฒนาชมชน คณมานพ มจ ารส

85

มสวนรวมในการพฒนาเยาวชนในชมชนทจดการแสดงตลาดเจดเสมยน ปจจบนเยาวชนทเรยน การแสดง และเปนนกแสดงกไดกระจดกระจายไป ในชวงแรกททางสวนศลป บานดน ประชาสมพนธ มผชมมาชมการแสดงจ านวนมาก การแสดงนานาชาต คนตางชาตจ านวนมาก ปจจบนไมมสวนศลป บานดน ทางชมชนเจดเสมยนจดการแสดงรวมกนภายในชมชน ผชมจ านวนนอยลง คอทางคณภทราวด มชธน และคณมานพ มจ ารส จะมการประชาสมพนธ ผทตดตามผลงาน ดารานกแสดงเขามามสวนรวมเปนจ านวนมาก ตอนนกหวงวาในการเปลยนแปลงเทศบาล จะเขารวมสนบสนนทางการแสดงรวมสมยอกครง”

รปท 27 ทท าการผใหญบาน ตลาดเจดเสมยน (จากการถายภาพโดย ณชนร นชนยม เมอ 1 กนยายน 2555)

86

รปท 28 ผใหญบาน พรพงษ สงหชาตปรชากล (จากการถายภาพโดย ณชนร นชนยม เมอ 1 กนยายน 2555) ในการจดการศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน ในการสมภาษณ อาจารย มจรนทร อทธพงษ ผจ ดโครงการเทศกาลศลปะและการแสดงเจดเสมยน กลาวถงความเปนมา เปาหมาย และวตถประสงคหลกในการจดตงสวนศลป บานดนวา (คณมจรนทร อทธพงษ, 2556) “การจดตงสวนศลป บานดน เกดจากโครงการสงศลปนกลบบาน ของคณภทราวด มชธน ในการสงศลปนหรอศษยเอก ครนาย มานพ มจ ารส เขามาพฒนาตอยอดและสรางสรรคผลงาน ตลอดจนถายทอดองคความรใหแกเดกและเยาวชนในชมชนอนเปนทดนเดมของยายของครนาย มานพ มจ ารส และวตถประสงคอกประการหนงคอเพอใชเปนทสรางสรรคงานของศลปนตางๆในสวนภมภาค อกนยหนงคอการใชเปนพนท theatre labในการสรางสรรคงานใหม ๆ ดวย” จากขอมลในเรองความเปนมา เปาหมาย วตถประสงคหลกในการจดตงสวนศลป บานดน ต าบลเจดเสมยน อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร สามารถน ามาวเคราะห โดยใชหลกเกณฑแนวคด ทฤษฎ เปรยบเทยบความเหมอน และความตางของสวนศลป บานดน ไดดงน 1. ความคดและเปาหมายหลกของสวนศลป บานดน อยในระดบดมาก สอดคลองกบแผนนโยบายและพฒนาเศรษฐกจของชาต มการวางยทธศาสตรทเหมาะสมเพอใหเกดกลมคนดท

87

มความแตกตางทงในชวงวยและระดบการศกษา ส าหรบความเหมาะสมของยคสมยนนถามองในรปแบบของการสรางงานและตอยอดงานทางวฒนธรรมมความเหมาะสมมาก แตถามองในสอกระแสหลก การแสดงสมยใหมตามยคสมยในปจจบน อาจจะดเปนการพยายามสรางความแตกตางในอดต การดดแปลงรปแบบการแสดงแบบดงเดม น ามาผสมผสานกบการแสดงสมยใหม หรอทเรยกวา “ศลปะการแสดงรวมสมย” ทในบางครงอาจจะไมเหนผลในเชงรปธรรม 2. จดประสงคของการเรยนรศลปะการแสดงรวมสมย คอตองการใหคนดรวา ศลปะเปนเรองทอยในตว ไมใชเรองไกลตว ไมใชเรองประดษฐ เปนเรองเดยวทเกยวของกบศาสนา วตถประสงคของการแสดงสามารถใหผชมเขาถงแกนของศลปะการแสดงคนทเขาใจศลปะได เขาใจชวต ออนโยนกบทกสรรพสง ทงหมดตองใชเวลาและตอเนอง เสนหของศลปะการแสดงรวมสมยจะน าเขาไปสแกนได นอกจากน หากพจารณาความเปนมา เปาหมาย แตละวตถประสงคหลกในการจดตงสวนศลป บานดน ทมผลตอรปแบบการจดการศลปะการแสดงรวมสมยในองคกร ผศกษามความเหนวา สวนศลป บานดน เปนองคกรทมวตถประสงคหลกในการสงเสรมทางดานการเรยนรทางดานศลปะการแสดงรวมสมย แตไมใชเปนการเรยนรในการจดการทดเทานน ผเรยนตองปรบเปลยนและเคลอนไหวไปตามกาลเทศะดวย รปแบบการแสดงตองค านงถงความตองการของผเรยน เพราะถอเปนกลมผเรยนหลกในองคกร การวางรปแบบของการแสดงทเกดขนในองคกร จงตองเนนไปทความสนกสนาม เขาใจงาย และความตงใจจรงในการเรยนร และใหความบนเทงแกผชมเปนส าคญ โดยการแสดงตองมลกษณะเปนการแสดงทเปนเรองราวเดยวกนตงแตตนเรองจนจบ มากกวาการแสดงทเปนชดเปนตอน สวนกลมผชมทเขาชมการแสดงเปนท งชาวไทยและชาวตางประเทศในจ านวนพอ ๆ กน แตบางเดอนกลมผชมเปนผชมคนไทยตดตามผลงานอย ท าใหการวางรปแบบการแสดงของสวนศลป บานดน อยในลกษณะการคงรปแบบการแสดงรวมสมย เนนการใชดนตรรวมสมยมากกวา โดยการแสดงมการปรบเปลยนเพอใหเขากบคนดในบรบททางสงคมและชมชนบาง 1.2 ลกษณะการบรหารจดการของสวนศลป บานดน นกวชาการไดใหความหมายของการบรหารจดการวา การจดการ คอ กระบวนการน าทรพยากรการบรหารมาใชใหบรรลวตถประสงคตามขนตอนการบรหารซงใหความส าคญกบ 3 อยาง ไดแก ทรพยากร กระบวนการ และวตถประสงค

88

รปท 29 กระบวนการจดการ ทมา: ศรวรรณ เสรรรตน และคณะ, หลกการจดการ (กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช, 2541), 21. ทรพยากร หมายถง การแสดงทางวฒนธรรมทตองผานกระบวนการบรหารจดการขององคกร เพอใหการแสดงนนออกมาไดอยางตรงตามเปาหมาย หรอวตถประสงคขององคกรทก าหนดไวในการบรหารจดการองคกรถอเปนขนตอนทมความส าคญอยางยงในการทจะท าใหองคกรสามารถด าเนนงานไปไดอยางเปนระบบ บรรลตามเปาหมายและวตถประสงคทวางไวได โดยตองมการแบงหนาทความรบผดชอบตามแตละฝายและหนวยงานททางองคกรก าหนดขน ในการด าเนนงานตองสามารถท างานรวมกนและสมพนธกนไดเปนอยางด เพอใหการแสดงทออกมาสสายตาผชมมความสมบรณมากทสด และสามารถท าใหผชมเกดความชนชมและความประทบใจในการแสดงออกขององคกรนน โดยในการบรหารจดการของสวนศลป บานดนนน คณมานพ มจ ารสเปนผ บ รหารจดการของสวนศลป บานดน ค ายศลปะ ทนกทองเ ทยว ศลปน เขามาชมศลปะการแสดงรวมสมย สมผสบรรยากาศสถานทโดยรอบของสวนศลป บานดน คณมานพ มจ ารส เปนผบรหาร ใชบคลากรคนในชมชน มาด าเนนการ ทงดานการแสดง ฉาก สเสยง รานคา เปนการสรางรายไดใหกบคนในชมชน จะเหนไดวาทก ๆ ฝายยอมมความส าคญเทาเทยมกนไมเฉพาะฝายการแสดงซงจดเปนสวนส าคญเทานน อกทงในการบรหารจดการองคกรถอเปนกระบวนการบรหารทางธรกจทจ าเปนตองค านงถงผลก าไรเพอใหไดกลบมาคมคากบการลงทน โดยจ าเปนอยางยงทผบรหารตองมความร ความสามารถทางดานการบรหารจดการเปนอยางด เพราะอาจประสบปญหาถงความอยรอดขององคกรได คณมจรนทร อทธพงษ ผจดโครงการเทศกาลศลปะและการแสดง เจดเสมยน ไดกลาวถงปญหาของสวนศลป บานดนในดานการบรหารจดการวา (มจรนทร อทธพงษ, 2555) “สวนศลป บานดนในการบรหารจดการสวนศลปบานดนมจดเดน ของเราคอเราเปนคายทางศลปะหรอบางครง สามารถใชค าวา theatre lab ดวยซ าเพราะเราท างานรวมกบศลปนทานอน

INPUT

ทรพยากร

- คณมานพ มจ ารส (ครนาย)

- คณมจรนทร อทธพงษ

PROCESS

กระบวนการ

- สอนศลปะการแสดง

- คายศลปะ

- กจกรรม all about art

(เทศกาลศลปะการแสดง)

OUTPUT

เปาหมายหรอวตถประสงค

- น าความรดานศลปะการแสดงไปพฒนาความสามารถและเ รยนรรปแบบการแสดงของศลปะการแสดงรวมสมย

89

โดยมครนายเปนแกนกลาง ตอง ยอมรบวาครนายเปนคนทท างานวนละ 20 ชม. คอตลอดเวลา แมแตเวลาขบรถ พเชอวาความทมเทและวสยทศนของครนายท าใหสวนศลปมความเปนตวของตวองสงมาก คอตองใชค าวาเลยนแบบไมไดเลยเพราะครนายไมหยดนง อยางแขกทมาเทยวทสวนศลป ถาเปนแขกประจ าเราจะรวา มาเพอดการแสดงไมใชมาดเฉพาะตวบาน ตวสถานท เขามาดจตวญญาณของทน จดดอยคอ การทเราไปเรวมาก บางครงคนตามไมทนอกอยางพอครนายเปนแกนกลาง บางครงมนหนกไปอยทคนคนเดยวและทส าคญคอเราไมม supporter คอ เราไมมคนทเขามาสนบสนนจรงจง ไมวาจะเปนหนวยงานรฐหรอองคกรทองถน มนกไมใชเรองงายนะคะทศลปนจะตอง hold ทกอยางทงการสรางสรรคผลงานและดแลในสวนของการบรหารจดการดวย” นกวชาการทางดานการจดการแสดงไดกลาวไววา การจดการแสดงตามหลกการจดการแสดงทกชนดตองมการวางแผนงานอยางด เพราะการแสดงเปนการรวมกลมศลปะทงหลายเขาดวยกน ตองใชบคคลทมความรหลายแขนงมาท างานรวมกน ตองรบผดชอบรวมกนและความส าเรจของงานกขนอยกบการททกฝายมการประสานงานกนเปนอยางด ซงองคกรทท าการศกษานนกมการแบงแยกฝายงานรบผดชอบทคลายคลงกน โดยจะแบงเปน 2 ฝาย คอ ฝายบรหารและฝายด าเนนงาน ผศกษาตงขอสงเกตวาในการแบงฝายการท างาน องคกรแตละแหงหรอโรงละครแตละทจะแบงออกเปน 3 ฝาย ไดแก ฝายอ านวยการแสดง ฝายจดการแสดง และฝายธรการ โดยการบรหารงานของคณมานพ มจ ารส และ อาจารยมจรนทร อทธพงษ การจดการของสวนศลป บานดน อาจมคณะกรรมการบรหารชดเดยวกน แตจะแยกด าเนนงานเฉพาะสวนในการจดการแสดง แตไดมการจดตงคณะท างานและฝายงานรบผดชอบเฉพาะในสวนขององคกร ตามแผนการจดการแสดง โดยในฝายอ านวยการแสดงและฝายจดการแสดงนน ในการจดการเรมตนคดการแสดง โดยคณมานพ มจ ารส เปนคนคดทาทาง และออกแบบการแสดง และดงทมงาน อาทเชน ศลปนอาวโสของตลาดเจดเสมยน ศลปนนกแสดงทอน ๆ มารวมกนท างาน ในฝายธรการ เปนหนาทของชมชนและคนในเทศบาลชวยกนในการจดการภายใตการด าเนนงานของคณมานพ มจ ารส อกประการหนงทส าคญ คอจ านวนผชมการแสดงเปนเรองส าคญทแสดงถงความอยรอดขององคกรและความส าเรจทางดานการบรหารจดการของแตละโรงละครได ทงนจ านวนผเขาชมการแสดงมไดขนอยกบปจจยภายในอยางเดยว ขนอยกบปจจยภายนอกส าคญดวย โดยเฉพาะถาสวนศลป บานดนมความตองการไดผเขาชมเปนชาวตางชาต ในเรองของสภาพการณทางการเมอง สงคม และเศรษฐกจ เปนตวก าหนดทส าคญ ทงนในชวงทผศกษาไดท าการเกบขอมลในเรองจ านวนผเขาชมการแสดงของสวนศลป บานดน เปนชวงทสภาวการณทางการเมองไมปกต เนองจากการเปลยนแปลงของเทศบาล และปจจบนเทศบาลไมสนบสนนงบประมาณในการจดการแสดง ยงจาง

90

องคกรอนมาจดงานการแสดง ท าใหคณมานพ มจ ารส งดการแสดงของสวนศลป บานดน จงสงผลท าใหจ านวนนกทองเทยวลงไปมาก ท าใหองคกรสวนศลป บานดน ตองหยดการแสดงไป โดยผศกษาวเคราะหจ านวนผเขาชมการแสดง ดงน เนองจากการแสดงของสวนศลป บานดน ไมเปนแบบโรงละครในการจดจ านวนเกาอ หรอจ านวนทนง เปนการนงตามขนบนได ผทเขาชมการแสดงนงชมตามขนบนได เปนการชมการแสดงแบบเรยบงาย ดมด าบรรยากาศทองถน และยงมตลาดเกาแกเจดเสมยนใหซออาหารมาทานระหวางชมการแสดง

รปท 30 ทนงชมการแสดง (จากการถายภาพโดย ณชนร นชนยม เมอ 1 กนยายน 2555)

การจดการการแสดงของสวนศลป บานดน ในแตละรอบการแสดงชวงทกวนเสาร – อาทตย อาทตยกอนสนเดอนหนงอาทตย จะมจ านวนผเขาชมประมาณ 50 – 100 คน โดยคดเปนจ านวนผเขาชมชาวไทยประมาณรอยละ 70 และชาวตางชาตประมาณรอยละ 30 ทงน จ านวนผเขาชมการแสดงในแตละครงทท าการแสดง มจ านวนมากหรอนอยแตกตางกน ในแตละชวงเวลาอกดวย เชน จ านวนผเขาชมการแสดงมมากในชวงวนหยดเทศกาลทมวนหยดตดตอกนหลายวนในเดอนนน ๆ หรอชวงวนหยดภาคฤดรอน เปนตน กลยทธอกทางหนงในการจดการบรหารองคกร คอ การจดใหมกจกรรมตาง ๆ เกดขนในองคกร เปนการชวยเพมรายไดใหกบองคกร และเปนบรการเสรมใหกบผเรยนเพอเพมความพงพอใจและสามารถดงดดความสนใจจากผเรยนไดอกทางหนง อาทเชน การจดกจกรรมทเปนลกษณะ

91

การใหเชาทพก หรอคายในการสงเสรมทางดานศลปะ และยงเปนการชวยการประชาสมพนธองคกรใหเปนทรจกมากขน 1.3 การตดตอสมพนธระหวางสวนศลป บานดน กบองคกรตาง ๆ 1.3.1 การตดตอสมพนธระหวางสวนศลป บานดน กบกลมบรษททองเทยว บทบาทหนงของการด าเนนธรกจขององคกรไดถกดงเขามาเปนสวนหนงของอตสาหกรรมการทองเทยวในรปแบบการจดการแสดงทางวฒนธรรม ซงจ าเปนตองมการตดตอสมพนธกบหนวยงาน หรอองคกรตาง ๆ เพอความสะดวกในการด าเนนธรกจ โดยเฉพาะการตดตอสมพนธกบกลมบรษททองเทยว หรอบรษททวรเพอการน าลกคาทมากบคณะทวรนนเขามาใชบรการขององคกร ซงการตดตอสมพนธระหวางองคกรกบกลมบรษททองเทยว มผลกระทบในดานตาง ๆ ตามมา และในทางธรกจมทงขอดและขอเสยทมผลตอองคกรทงสน สวนศลป บานดนเปนสถานททองเทยวทมความตองการกลมลกคาทเขามาพกผอน สวนมากเปนชาวตางประเทศมากขนกวากลมลกคาชาวไทย การตดตอสมพนธกบกลมบรษททใหบรการทางดานการทองเทยว หรอกลมบรษททวร จงมความส าคญมากขน ซงเปนทงขอดและขอเสย ขอด คอ สวนศลป บานดนจะไดรบการสงตอของลกคาทมาใชบรการกบบรษททวร โดยอาจเปนการจดใหชมการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดนทตลาดเจดเสมยนในชวงอาทตยกอนสดทายในแตละเดอน ท าใหสวนศลป บานดนมรายไดมาจากกลมลกคาชาวตางประเทศมากขน โดยไมตองท าการประชาสมพนธเอง ขอเสย คอ ตองมการจดสรรผลประโยชนใหแกบรษททวร ท าใหสงเปนผลกระทบโดยตรงกบการตงราคาทพกทตองสามารถแบงสดสวนของรายไดใหพอกบความตองการของทงทางบรษททวรและทางสวนศลป บานดนเอง คณมจรนทร อทธพงษ ผจดโครงการเทศกาลศลปะและการแสดงเจดเสมยน ไดกลาวถงเรองนวา (มจรนทร อทธพงษ, 2556) “กลมลกคาของสวนศลป บานดน มทงกลมผสงอาย และกลมเยาวชน กลมนกเรยนทมความสนใจในศลปะการแสดงรวมสมย ทเหลอเปนนกทองเทยวทมากบบรษททวรมาจองทพกส าหรบทองเทยวในตลาดเจดเสมยนและในจงหวดราชบร แตอยางไรกตาม กลมบรษททองเทยวไมมอยางเปนรปธรรม สวนศลป บานดนใหการตอนรบนกทองเทยวของเราเทากน เพราะไมไดวางรปแบบเปน resort หรอ home stay จงไมไดอยในเปาหมายหลกของบรษททองเทยว” ดวยเหตนผศกษาไดตงค าถามตอไปวา ศลปะการแสดงรวมสมยควรไดรบการสนบสนนจากองคกรภาครฐ และคนในสงคมอยางไร คณมจรนทร อทธพงษ ผจดโครงการเทศกาลศลปะและการแสดงเจดเสมยน ตอบในประเดนนวา (มจรนทร อทธพงษ, 2555)

92

“ศลปะการแสดงรวมสมยควรไดรบการสนบสนนจากองคกรภาครฐ ควรจะไดรบการสนบสนนอยางเตมท เพราะศลปะการแสดงรวมสมยคอสมบตของชาต ของแผนดน ศลปนผ สรางสรรคงาน สดทายเปนเรองราว แตผลงานยงอยใหคนรนหลงหรอเยาวชนน าไปตอยอด รวบรวมเปนองคความรใหม อยางศลปนตางประเทศไดรบการดแลอยางเตมท อยางการเปดรบอาเซยน ประเทศไทยมผลงานทางดานวฒนธรรมในการน าเสนอ ไมใชในเรองของการแขงขน แตวฒนธรรมทแสดงความเปนไทย ประเทศไทยอยในแหลงอารยธรรมเดยวกน งานในรปแบบขนบธรรมเนยมของไทยสญหาย ตวอยางเชน รปแบบงานของเขมรคอรตนโกสนทรตอนตน ยอนกลบรตนโกสนทรตอนตนของไทยอยางไร ทไหน ศลปะการแสดงของไทยเปนงานรวมสมยมาตลอด ทางรฐและสงคมควรพจารณาทศทางการแสดง รปแบบการแสดง ศลปนในประเทศไทยมจ านวนกคน ควรใหความส าคญกบงานศลปะการแสดงของไทยอยางแทจรง” ซงในประเดนนผศกษาตองขอสงเกตวาธรกจทางดานวฒนธรรมตาง ๆ ยงไมไดรบความรวมมอจากภาคเอกชนอยางเตมท ในขณะเดยวกนนนภาครฐกยงไมสามารถเขามาควบคมจดการตรงนได ท าใหเกดปญหาตามมาอยางตอเนอง นอกจากนการทสวนศลป บานดน มกลมลกคาหลกเปนกลมเยาวชน และนกเรยนทสนใจศลปะการแสดงรวมสมย ยงสงผลตอรปแบบการน าเสนอการแสดงสวนศลป บานดนอกดวย ทงนเพอจดมงหมายของสวนศลป บานดน ทตองสรางรปแบบการแสดงทางวฒนธรรมใหเกดความประทบใจ และความเขาใจทดตอวฒนธรรมไทยโดยผานการแสดงนน ซงผศกษาจะกลาวถงในหวขอตอไป 1.3.2 การตดตอสมพนธระหวางสวนศลป บานดนกบสถาบนการศกษาทาง ดานนาฏศลป การด าเนนธรกจขององคกรทมการแสดงทางวฒนธรรม จ าเปนตองมการตดตอสมพนธระหวางองคกรกบสถานบนการศกษาทางดานนาฏศลป เพราะความตองการทางดานนกแสดงทตองมพนฐานทางดานนาฏศลปหรอทางดานการแสดง เขามารวมในงานแสดงเพอให การแสดงมความสมบรณ และลดทอนเวลาในการฝกซอมลงหากเทยบกบการทตองใชนกแสดงทไมมพนฐานทางดานการแสดง การตดตอสมพนธระหวางองคกรกบสถาบนการศกษาตาง ๆ เชน วทยาลยนาฏศลป กรมศลปากร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ภทราวดเธยเตอร ทงสวนกลางและสวนภมภาค หรอสถาบนอน ๆ ทมสาขาวชาทเกยวของกบนาฏศลปหรอการแสดง จงมสวนส าคญในการจดสงนกแสดง หรอศลปนทมความรทางดานนาฏศลปหรอการแสดง เขามาชวยในเรองของการจดการแสดงของสวนศลป บานดน ทงนสวนศลป บานดน เปดรบสมครนกแสดง กลมเยาวชนจากเดกในชมชน ทไมมพนฐานในการแสดง และประสบการณทางดานนาฏศลป ซงความตองการในตว

93

นกแสดงนนอาจมนอย และขนอยกบรปแบบการแสดงดวย รปแบบการแสดงของสวนศลป บานดน เปนศลปะการแสดงรวมสมย ความตองการในตวนกแสดงในบางครงตองเปนผทเรยน หรอจบทางดานนาฏศลปโดยตรง และในสวนของฝายการแสดง ผทมหนาทฝกซอม ดแลการแสดงจ าเปนตองเปนคร หรอศลปนทมความรความเชยวชาญทางดานนาฏศลปดวย คณมจรนทร อทธพงษ ผ จดโครงการเทศกาลศลปะและการแสดงเจดเสมยน ไดกลาวถงการพฒนาและยกระดบจตใจ ความคดรเรมสรางสรรค ของสวนศลป บานดนวา (คณมจรนทร อทธพงษ, 2555) “การตดตอสถานบนการศกษาทางดานนาฏศลปไมมอยางเปนรปธรรม สวนศลป บานดนมความเปนอสระจากองคกรตางๆอยางชดเจน ดวยทงระบบการจดการและนโยบาย อกทงมความชดเจนในเรองของการสรางงานรวมสมยมากกวาการสรางงานตามขนบประเพณ มหลายครงทสถาบนการศกษาทางดานนาฏศลปขอค าปรกษา แตอยในมตของงานรวมสมย แทจรงวงการศลปะการแสดงมพฒนาตามกลไกของตว แตสวนศลป บานดน ไดท า คอ ไดเปดพนทใหม เพราะ ศลปนในประเทศไทยขาดพนทในการแสดงผลงาน สวนการสรางสรรคงาน การพฒนา เปนเรองเปนเรองปจเจกแตละบคคล ศลปนแตละทานมความเปนตวของตวเองสงในการสรางงาน ไมไดม ผลกระทบในการสรางงาน แตสงทสวนศลป บานดนม และชวยอยางมากในเรองของวงการศลปะการแสดงคอในสวนของกลมพฒนา (audience develop) เพราะการจดงานสวนศลป บานดนเปน ความบนเทง (edutainment) สรางความบนเทงในการศกษา (education + entertainment) คณมานพ มจ ารส อธบายและชแจง มการพดคยกบศลปน ถามองในรปแบบของโรงละคร (theatre) ศลปนบางทานไมชอบแนนอน เพราะเทากบทางสวนศลป บานดน ปดกนจนตนาการของผชม แตถาสวนศลป บานดน ไมมจดนผชมจะไมเขาใจ นอยทสดผชมทสามารถเขาใจงานรวมสมยไดมากกวา ผชมเขาใจค าวาศลปนมากกวาการเตนกนร ากน ทส าคญ ผชมของควรตระหนกวา ศลปะเปนเรองทอยในชวตประจ าวน เชน การพด การเดน การหายใจ” อยางไรกตามศลปะการแสดงรวมสมยกยงตองอาศยนกแสดงทมพนฐานทางดานนาฏศลป เพราะกลมเยาวชนทไมมพนฐานในการแสดงเลยอาจไมเขาใจในงานศลปะการแสดงรวมสมย จากการเกบขอมลของผศกษา พบวานกแสดงของสวนศลป บานดน ตองมการจดตารางเรยนเรยนศลปะการแสดงรวมสมย ในชวงวนทไมมหนาทการแสดงดวย โดยการก าหนดใหในชวงทยงไมเปดท าการแสดงนกแสดงหรอนกเรยนทกคนตองท าการฝกซอมการแสดงทกวน สวนรายละเอยดอน ๆ ในเรองของนกแสดงนน ผวจยจะขอกลาวถงในหวขอทเกยวของกบการแสดงตอไป การตดตอสมพนธระหวางสวนศลป บานดน กบองคกรตาง ๆ นอกเหนอจากทกลาวมาแลวน น ยงมหนวยงาน หรอองคกรอน ๆ ท งภาครฐ และเอกชน ทมความส าคญและ

94

จ าเปนตองท าการตดตอดวย เชน การทองเทยวแหงประเทศไทย ส านกงานศลปวฒนธรรมรวมสมย กระทรวงวฒนธรรม ออแกนไนท รบจดงานตาง ๆ ทงในและตางประเทศ ฯลฯ เพราะนอกจากเปนการประชาสมพนธสวนศลป บานดนใหเปนทรจกแลว ยงสงผลดในเชงธรกจ ในฐานะเครอขายทสรางความเขมแขงขนใหแกสวนศลป บานดน 1.4 หลกการจดการแสดง (รปแบบการแสดง) ของสวนศลป บานดน รปแบบการแสดงทเกดขนขององคกรนนยอมขนอยกบปจจยในหลาย ๆ ประการ ซงสงผลทงทางตรงและทางออมตอการก าหนดรปแบบการแสดงทน าเสนอสสายตาผชม ทงนเพอใหการแสดงสามารถสรางความประทบใจตอผชมใหไดมากทสด รปแบบการแสดงของสวนศลป บานดน ทผศกษาไดท าการศกษาครงน เปนการแสดงศลปะการแสดงรวมสมย เปนการแสดงทางวฒนธรรมทมการแสดงนาฏศลปไทยและนาฏศลปสากลเขาไปเกยวของ สามารถจ าแนกรปแบบ การแสดงของสวนศลป บานดน ได 2 ประเภท คอ 1. รปแบบการแสดงในการสรางสรรคงานแบบรวมสมย ศลปะการแสดงรวมสมยทยงคงความดงเดมมาชวยในการแสดง 2. รปแบบการแสดงทมการเปลยนแปลงเพอใหเขากบยคสมยในปจจบน และกระบวนการการท างานรวมกบชมชน การแสดงของสวนศลป บานดน จดอยประเภทใด ขนอยกบปจจยหลายประการ ไดแก วตถประสงคขององคกร กลมลกคา และลกษณะการน าเสนอผลงานทางการแสดง เปนตน ซงสวนศลป บานดน ในเรองของรปแบบการแสดงนนมลกษณะการน าเสนอผลงานทางการแสดงดงน สวนศลป บานดนน าเสนอรปแบบการแสดงรวมสมยหรอศลปะการแสดงรวมสมย มความพยายามสรางสรรคงานใหมความประณต ใชศลปะไทยผสมผสานกบศลปะตะวนตก เชน ใชร าไทยเปนองคประกอบในการเคลอนไหวรางหาย ในฐานะเทคนคของการน าเสนอศลปะแบบตะวนตก ใชวรรณกรรมไทย นทานพนบานเปนตวเรองในการสรางงานการแสดง ทงนองอยกบลกษณะสงคมทรบเอาวฒนธรรมตะวนตกมาใชในชวตประจ าวน และเปนเอกลกษณของสวนศลป บานดนในการก าหนดททางของตวเอง โดยมคณะการแสดงของคณภทราวด มชธน หรอทรจกกนวา “ภทราวดเธยเตอร” มการถายทอดศลปะการแสดงรวมสมยกนมาในลกษณะเปนชมชนหรอครอบครวทปฏบตงานการแสดง หรองานละครเวท การแสดงศลปะการแสดงของไทยในยคปจจบน ทมความงามแบบแชมชาอยางนาฏศลปไทยแบบจารต ถกมองวาเปนของเกาลาสมย สวนศลป บานดน สามารถน าเอาความ

95

แชมชนชาผสมกบเทคนคตะวนตกใหผชมหรอผเรยนการแสดงไดอรรถรสงานแบบจารตไดอยางสนกสนานและยอมรบงานจารตหรอศลปะการแสดงรวมสมยไดในปจจบน การสรางงานการแสดงใชเทคนค แสง ส เสยงตาง ๆ เขามาชวยในการแสดงใหมความนาสนใจมากยงขน คณมานพ มจ ารส ไดกลาวถงการจดการแสดงของสวนศลป บานดน ในการสรางงานการแสดง การฝกซอม และก าหนดเวลาทคาดวาจะน าออกแสดงได โดยจดท าเปนหลกสตรการเรยนการสอน ซงในการจดการแสดงนน กประสบปญหาบางในบางเรอง เชน 1. ขอจ ากดในเรองงบประมาณ ท าใหตองคดเรองทจะน ามาแสดง องคประกอบตาง ๆ ทน ามาใชในการแสดงดวย 2. ระยะเวลาในการสรางงานการแสดง เมอมการเปลยนเรองแสดงใหม หรอนกแสดง ผเรยนใหม ไมสามารถก าหนดไดวาตองเปลยนทก ๆ กป เพราะขนอยกบปจจยหลาย ๆ ประการ เชน เวลาทใชในการสรางงานการแสดง ใชเวลามากหรอนอย เนองจากความตองการทจะตองอนรกษการสรางงานการแสดงแบบดงเดมซงมรายละเอยดทควรอนรกษ 3. เมอไมสามารถก าหนดระยะเวลาในการสรางงานการแสดงไดจงมผลกระทบในทางธรกจ เนองจากลกคาสวนใหญเปนคนไทย ทเมอมาชมครงหนงแลว อาจจะไมกลบมาดซ าอก 4. ในการสรางงานแตละครง มขอจ ากดอยวา ตองเปนเรองทดแลวเขาใจงาย มความกระชบ โดยตองค านงถงความตองการทจะท าใหผชมเกดความซาบซงในวฒนธรรมไทย และแมแตชาวตางประเทศกสามารถเขาใจได 5. ความขดแยงในชมชนในการรวมมอกนสรางการแสดง การอยรวมกบชมชนปฏบตทประกอบไปดวยคนจ านวนมากนน ควรมลกษณะการรวมหวจมทาย ในขณะทความขดแยงกลบเปนสวนหนงในการสรางลกษณะดงกลาว เพราะความขดแยงกลบเปนตวสรางระเบยบกตกา และส านกขององคกรในการท าใหชมชนอยรอดได ในการจดการแสดงในชมชนต าบลเจดเสมยน จงหวดราชบร เกยวของกบบรบททางชมชนหรอสงคมจากการสมภาษณ คณมจรนทร อทธพงษ ผจดโครงการเทศกาลศลปะและการแสดงเจดเสมยน ไดกลาวถงวา (คณมจรนทร อทธพงษ, 2555) “ศลปะการแสดงรวมสมยเปนมตใหม คนในชมชนไมคดวาจะประสบความส าเรจไดย งยน ในเบองตนคนในชมชนรวา ตลาดเจดเสมยนเจรญขน ขายของไดมากขน เยาวชนในชมชนเจดเสมยนมวถชวตละเอยดออนมากขน ปจจบนชมชนเจดเสมยนถกจดเปนตลาดวฒนธรรมแหงเดยวใน

96

ประเทศไทย ทส าคญ เปนตลาดทคนในชมชนใชวถชวตแบบดงเดม ไมพอคาคนกลางหรอคนนอกเขามาคาขายในตลาดเจดเสมยน” ผศกษาไดตงค าถามเกยวกบในเรองสถานท เวลา ในการจดการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดนรปแบบการน าเสนอเหมาะสมกบผชม ซงในเรองน คณมจรนทร อทธพงษ ผจดโครงการเทศกาลศลปะและการแสดงเจดเสมยน ใหค าตอบวา (คณมจรนทร อทธพงษ, 2555) “สถานทและเวลา ทางสวนศลป บานดน เลอกตามผชม เชน ชาวบานหยดกจกรรมตางๆ แลวชมการแสดงได นกทองเทยวทมาจากกรงเทพกเดนทางไดสะดวก สวนรปแบบการน าเสนอ คณมานพ มจ ารส ใชเวลานานในการพฒนาผชม คนในชมชนเจดเสมยน ในการแสดงศลปะการแสดงรวมสมย ทงบลเลต การเคลอนไหวรางกาย ตองท าความเขาใจกบผชมในการสรางงานการแสดง ”

รปท 31 การแสดงร าฉยฉาย ณ สวนศลป บานดน (จากการถายภาพโดย ณชนร นชนยม เมอ 1 กนยายน 2555)

97

รปท 32 การเคลอนไหวของรางกาย โดยนายมานพ มจ ารส (จากการถายภาพโดย ณชนร นชนยม เมอ 1 กนยายน 2555) รปท 33 การเคลอนไหวของรางกาย โดยนายมานพ มจ ารส (จากการถายภาพโดย ณชนร นชนยม เมอ 1 กนยายน 2555)

98

รปท 34 การเคลอนไหวของรางกาย โดยนายมานพ มจ ารส (จากการถายภาพโดย ณชนร นชนยม เมอ 1 กนยายน 2555)

รปท 35 การนงโจงกระเบนโดยการเคลอนไหว ออกแบบการแสดง โดยนายมานพ มจ ารส (จากการถายภาพโดย ณชนร นชนยม เมอ 1 กนยายน 2555)

99

รปท 36 การนงโจงกระเบนโดยการเคลอนไหว ออกแบบการแสดง โดยนายมานพ มจ ารส (จากการถายภาพโดย ณชนร นชนยม เมอ 1 กนยายน 2555)

รปท 37 การนงโจงกระเบนโดยการเคลอนไหว ออกแบบการแสดง โดยนายมานพ มจ ารส (จากการถายภาพโดย ณชนร นชนยม เมอ 1 กนยายน 2555)

100

รปท 38 การแสดงการรายร าเขาจงหวะ โดยการตกลอง ออกแบบการแสดงโดยนายมานพ มจ ารส (จากการถายภาพโดย ณชนร นชนยม เมอ 1 กนยายน 2555) ในการลงพนทเพอเกบขอมลในการท าวจยครงน ผศกษาไดมโอกาสไดชมการแสดงของชมชนตลาดเจดเสมยน และสวนศลป บานดน โดยจากการสงเกตในฐานะผเขาชมการแสดง สามารถกลาวถงรปแบบการแสดงของสวนศลป บานดน ดงน 1. การแสดงเปนรปแบบรวมสมย เปนการน าเสนอรปแบบเชงละครโขน และระบ า ร า ฟอน งานการแสดงทสรางขนเปนงานทจดอยในกลมศลปะรวมสมย (contemporary art) 2. มการประพนธเพลงทใชประกอบการแสดงขนใหม ใชกลองตเขาจงหวะในการแสดง โ และดดแปลงลลาทาทาง การเคลอนไหวรางกายแบบโดยรอบบนเวทในการแสดง 3. เครองแตงกายทใชมการประยกตใหเขากบงานการแสดง และเทคนคในการแสดง อาท การใชแสง อปกรณทใช (ผาโจง) ทใชในการแสดง 4. การใชเทคนคพเศษตาง ๆ บนเวท ท าใหผชมเกดความสนใจ อาทเชน การแสดงตลาดเจดเสมยน การใชฉากแมน าแมกลองไหลผาน ใชธรรมชาตเปนฉากในการแสดง ทสามารถสรางความตนตาใหกบผชมเปนอยางด รวมทงการสรางฉากใหเขากบวชวต และคนในชมชนตลาด เจดเสมยน และเทคนคการเปลยนฉากทดกลมกลนกบการแสดง ผศกษามความคดเหนเพมเตมในเรองของการแสดงวาการแสดงของสวนศลป บานดนนน จะประกอบไปดวยการเคลอนไหวรางกายทแปลกตา และแปลกใหม หรอทเรยกวาศลปะการแสดง

101

รวมสมย จงท าใหผชมขาดความเขาใจในงานการแสดงทจะสอถงความหมายในงานการแสดงนน เพราะการรอยเรยงเรองราวในการแสดงยงไมสามารถท าใหผชมรสกถงความเขาในในการแสดงนน แตดวยการแสดงทด าเนนตอกนไปเรอย ๆ ผชมจงรสกตนตากบการแสดงทเคลอนไหวทาทางทแปลกใหมอยเสมอ ท าใหสามารถกลบความรสกถงความตอเนองลงไปได สวนในเรองการเรยงล าดบการแสดงผ ชมอาจมความรสกวาเปนการจดการแสดงทกระโดดขามไปมา เชน เมอกลาวถงประวตศาสตรไทย กไปเรองของนรก สวรรค และกลบมากลาวถงความเปนวฒนธรรมไทย เปนตน อกประการส าคญ คอ การจดบรรยากาศโดยรอบของสวนศลป บานดน และชมชนตลาดเจดเสมยนทจดใหเปนลกษณะวถชวตของคนในชมชนตลาดเจดเสมยน สามารถเดนชมวถชวตตลาดเกา 100 ปของเจดเสมยน และการชมการแสดงไดสมผสกบธรรมชาต ท าใหสามารถสรางความประทบใจใหไดมากขน ท าใหผชมยงรสกคมคากบการเขาการแสดงทไมไดเสยคาใชจายในการชมการแสดง 1.5 แนวทางดานอนรกษและการพฒนาการจดการรปแบบศลปะการแสดงรวมสมย ของสวนศลป บานดน ในอนาคต การแสดงศลปะการแสดงรวมสมยอยในการแสดงทางนาฏศลป การแสดงนาฏศลปไทยมการแบงลกษณะรปแบบการแสดงแตละประเภทไวอยางชดเจน และในแตละประเภทการแสดง ลวนมเอกลกษณทแสดงถงความงามทางดานศลปะอยางลงตว มระยะเวลาในการสบทอดกนมาอยางยาวนาน นกวชาการและผเชยวชาญทางดานนาฏศลปไดแบงชนดของการแสดงนาฏศลปเปน 5 ประเภท ไดแก โขน ละคร ระบ า ร า ฟอน รววหรอการแสดงเบดเตลด และการแสดงทเปนนาฏศลปสบเนอง โดยไดอธบายลกษณะของการแสดงแตละชนดไวอยางละเอยด ปจจบนมการรบอทธพลนาฏศลปตะวนตกหรอนาฏศลปสากล ลกษณะการแสดงมการเปลยนแปลงไปตามกาลเวลา หรอทเรยกวา “ศลปะการแสดงรวมสมย” ยคสมยทเปลยนแปลงหรอความนยมของผคน กลมเยาวชนและผเรยนการแสดงในปจจบน สวนรปแบบศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดนมการเปลยนแปลงหรอพฒนาใหเขากบผชม จากขอมลสมภาษณกลมผจดการแสดง หรอผออกแบบการแสดงของสวนศลป บานดน มความเหนวารปแบบของศลปะการแสดงรวมสมยในอนาคต จ าเปนตองมการพฒนาไปเรอย ๆ โดยทการแสดงไมอาจหยดนงในรปแบบการแสดงทแปลกใหม อยกบความพงพอใจและความตองการของกลมผชมเปนหลก การพฒนารปแบบการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยในสวนศลป บานดน ผศกษามความคดเหนวาในการพฒนานน มการเปลยนแปลงในองคกรทอยในความดแลของภาคเอกชน หรอ

102

ทอยในรปธรกจเชงพาณชย เนองจากตองค านงถงการสรางความพงพอใจของกลมผเรยน กลมเยาวชนทสนใจในศลปะการแสดงรวมสมย ซงจะเปนเรองของผลก าไรทางรายไดขององคกรทตามมา ฉะนนการพฒนารปแบบนาฏศลปถอเปนการตอบสนองความตองการใหกบกลมเยาวชนและผเรยนทสนใจและรกในงานการแสดง เพอใหคมคากบการเรยนรศลปะการแสดงรวมสมย อกประการคอการทสวนศลป บานดนทตองค านงถงความส าเรจในงานการแสดง ท าใหผชมเกดความคาดหวงทจะตองไดดอะไรแปลกใหม และสรางความบนเทง แตส าหรบสวนศลป บานดนเปนองคกรทไมไดอยในรปเชงพาณชยโดยตรง เพราะไมไดมวตถประสงคหลกในเรองของผลก าไรอยางองคกรอน ๆ เนองจากความเปนมา และวตถประสงคของสวนศลป บานดนทไมใชองคกรจดตงเพอแสวงหาผลก าไรอยภายใตการดแลขององคกรเอกชน แตในสวนของรปแบบการแสดงของสวนศลป บานดนมลกษณะเปนชมชนความร เยาวชนทกคนเรยนรและท างานไปพรอม ๆ กน โดยใชความรทมกบความรของชมชนเปนตวเชอมโยง อกทงยงตองแสดงความเปนตวเอง โดยการน าความรทไดจากชมชนมาพฒนาความรเกาทมอยใหเปนไปในทศทางของชมชน ทงนการเคลอนไหวในการแสดง ใชเทคนคการเคลอนทสมยใหมทปรบเขาไดกบการแสดง เชน การสมผสและถายน าหนก (contact) เทคนคลมหายใจ และการจดวางเพอการแสดงเปนตวอยางรปแบบการแสดงหรอความร ทสมาชกใหมหรอผเรยนใหมตองเรยนรและฝกฝนจนเกดความช านาญ โดยความรใหมทไดรบมาจะตองสนบสนนความสามารถเดมทมอยเกาของแบบดงเดมเหลานนและท าใหมตวตนทชดเจนขน (มานพ มจ ารส, สมภาษณ 8 พฤศจกายน 2555) ผศกษามความคดเหนเพมเตมในเรองนวา การแสดงศลปะการแสดงรวมสมยนนบางครงมรายละเอยดปลกยอยในเรองตาง ๆ มากมาย เชน ขนบธรรมเนยมตาง ๆ ดานการแสดง เค รองแตงกาย ทาร าและอน ๆ บางเ รองเปนสง ทปฏบตตามกนมาแตโบราณ บางเ รองขนบธรรมเนยมโบราณ บางเรองเปนประสบการณทครอาจารยไมไดสงสอนโดยตรง แตเกดจากการสงเกตของตวลกศษย ฉะนนเมอเวลาผานมาบางอยางทคนรนหลงไมไดสงเกต จงท าใหรายละเอยดปลกยอยในเรองการแสดงหายไป และผจดการแสดงบางคนอาจไมมความรพนฐาน จงท าใหการแสดงบางชดขาดความงามทางดานศลปะการแสดงนาฏศลปไป โดยเฉพาะเมอการแสดงปรากฏแกสายตาของผทมความรทางดานนาฏศลป จงเปนเรองส าคญยงทผจดการแสดงหรอผทมหนาทเกยวของกบการแสดงโดยตรงจ าเปนทตองท าการศกษาในรายละเอยดใหด ทสรางสรรคการแสดงขนมา ควรสอบถามโดยตรงจากผ ท ม คณวฒทางดานศลปะการแสดง หรอ ทมว ยวฒและประสบการณมากกวา เพอเปนการปองกนขอผดพลาด และชวยธ ารงสงทดงามทางดานการแสดงศลปะการแสดงรวมสมย

103

1.6 ความแทจรงทางวฒนธรรมจากการปรบเปลยนรปแบบของการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยในสวนศลป บานดน การแสดงศลปะการแสดงรวมสมยเปนมรดกทางวฒนธรรมประเภทหนงทมการดดแปลงการแสดงโดยการแสดงทางดานนาฏศลปไทยทมการสบทอดกนมาในระยะเวลาทยาวนาน โดยศลปะการแสดงรวมสมยไดผานการปรบเปลยนใหเขากบแตละยค สงส าคญทรกษาใหคงอยควบคไปกบการพฒนา คอ ความดงเดมทแสดงถงความเปนเอกลกษณของการแสดงนาฏศลปไทยและความตางหรอความรวมสมยทมการสรางสรรคงานสมยใหมโดยไมทงรากฐานร าไทย แมในปจจบนการจดใหมการแสดงนาฏศลปไทยในโรงละครเปนในการชวยเผยแพรการแสดงนาฏศลปไทยใหเปนทรจกและสามารถดงดดความสนใจจากผคนใหหนกลบมามองและเหนความส าคญของศลปะการแสดงแขนงนได แตเมอการสรางการแสดงแบบรวมสมย การจดการศลปะการแสดงรวมสมยตองเขาไปเปนสวนหนงในการสรางงานตอยอดสรางสรรคใหเกดการแสดงในรปแบบใหม จงท าใหการแสดงจ าเปนตองถกปรบเปลยนรปแบบและองคประกอบอน ๆ ของการแสดงเพอใหเขากบความตองการของผชมซงสวนใหญเปนนกทองเทยวทมความมงหมายในการเขาชมเพอความบนเทงเปนจดประสงคหลก ในเรองผลกระทบในเรองความแทจรงทางวฒนธรรมจากการปรบเปลยนรปแบบของการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยในสวนศลป บานดน ผศกษาสามารถน ามาสรปไดดงน 1. คณมานพ มจ ารส ผบรหารของสวนศลป บานดน มความคดเหนในการปรบเปลยนรปแบบการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยเปนไปในทางพฒนาทศลปะทกแขนงตองมการเปลยนแปลงไปตามกาลเวลา โดยชใหเหนวาการแสดงนาฏศลปมการพฒนามาตลอดตามยคสมยและจ าเปนทตองปรบการแสดงนนใหเขากบผคนในยคสมย โดยการปรบเปลยนไมควรสงผลกระทบในแงลบตอการแสดงแบบดงเดมทเคยมมาแตโบราณ 2. คณมานพ มจ ารส และ อาจารยมจรนทร อทธพงษ ผจดโครงการเทศกาลศลปะและการแสดงเจดเสมยน ผ จ ดการแสดงและออกแบบการแสดง วาเปนคณะท างานทเกยวของกบศลปะการแสดงรวมสมยโดยตรง มความคดเหนไปในทางทศทางเดยวกนวา การปรบเปลยนรปแบบการแสดงเปนงานสมยใหม ไมสรางผลกระทบเชงลบในเรองความแทจรงทางวฒนธรรม เพราะการปรบเปลยนนนเปนไป ในรปแบบการพฒนาจากการแสดงทมอยเดม น าเพยงบางสวนทสามารถสรางสรรคงาน การแสดงทเปนจดเดนของการแสดงในแตละเรอง แตละชวงการแสดงมาน าเสนอ ผานขนตอนวธการ และกระบวนการผลตการแสดงทใชเทคนคสมยใหมเขามาชวยในการแสดง เพอใหการแสดงนนเปนทนาสนใจและสามารถเขาใจไดงายขน

104

3. คณมานพ มจ ารส เปนกลมผสรางสรรคผลงานการแสดงใหเกดขน ตองเปนผมความรในเรองของการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยเปนอยางดและตองมความรในองคประกอบตาง ๆ ของการแสดงดวย ฉะนนในการสรางผลงานไมวาเปนผลงานทเกดขนใหม หรอผลงานทดดแปลง ปรบเปลยนมาจากการแสดงดงเดม ถอวาเปนการตอยอดทางการแสดง เพอใหมผลงานใหม ๆ เกดขนตลอดเวลา ถอเปนการพฒนาทางดานการแสดงทไมสงผลกระทบในเรองความแทจรงทางวฒนธรรม 4. อาจารยมจรนทร อทธพงษ มความคดเหนวา การแสดงนาฏศลปหรอศลปะการแสดงรวมสมยนน สามารถปรบเปลยนไดเพยงแตตองไมปรบเปลยนเสยจนสญเสยความเปนเอกลกษณ ฉะนนการปรบเปลยนการนาฏศลปในสวนศลป บานดนจงไมไดสรางผลกระทบตอความดงเดมของการแสดงมากนก เพราะตองยอมรบเงอนไขตาง ๆ ของการเปนองคกรทไมอาจหลกเลยงการเกยวของในเชงธรกจได 5. เดกและเยาวชน นกทองเทยว ผทเขาชมการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยในสวนศลป บานดน สวนใหญจะตองเขาใจในลกษณะการแสดงของสวนศลป บานดนทท าการเขาชมอยแลว จงท าใหทราบไดวาการแสดงทไดรบการชมนนเปนการแสดงในรปแบบใด และหากตองการชมการแสดงในรปแบบดงเดมจะตองไปชมทใด 6. ผเชยวชาญทางดานศลปะการแสดงรวมสมยมความคดเหนวากรมศลปากรเปนหนวยงานทตองรกษาการแสดงในรปแบบดงเดมไว และท าใหคนทวไปสามารถทจะแยกไดวาการแสดงใดเปนการแสดงทเปนของดงเดมและแทจรง 7. การแสดงศลปะการแสดงรวมสมยมความโดดเดนและเปนเอกลกษณเฉพาะตว จงไมจ าเปนตองถกปรบเปลยนมากนก เพราะอาจท าใหผชมเกดความคลอยตามและเขาใจผดพลาดได โดยเฉพาะการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยในสวนศลป บานดน จากแนวคดในเรองความแทจรงทางวฒนธรรม ผศกษามความคดเหนวา วฒนธรรมในศลปะการแสดงนาฏศลปไทยมมาตงแตอดตจนถงปจจบน ความดงเดมในการแสดงนาฏศลปมการปรบเปลยนใหเขากบยคสมยในปจจบน โดยรปแบบการแสดงของสวนศลป บานดนนน มการเปลยนแปลงในรปแบบการแสดงสมยใหม ทเรยกวา “ศลปะการแสดงรวมสมย” ในการถายทอดการเรยนรรปแบบการแสดงรวมสมย ถกถายทอดการเรยนรทมความรวมสมยไมเฉพาะการแสดงการถายทอดเชนกน การปฏบตของเยาวชนเรยนรโดยการน าเทคนคศลปะตะวนตกเขามาผสมผสานในการเรยนรและในการแสดง ท าใหความแทจรง คอ ความดงเดมในการแสดงสญเสยไป ในเรองของวฒนธรรมการแสดง ทงการสอสาร ตงแตการเคลอนไหวทาทาง มความรวดเรว กระชบ และการ

105

แสดงดนา ตนตาตนใจ เครองประดบการแตงกายมการเปลยนแปลง ท าใหผ ชม ชาวบาน นกทองเทยว เกดความเขาใจผดในเรองของความความหมายทาทาง และองคประกอบของเครองแตงกาย ทางสวนศลป บานดน จงตองสรางความเขาใจใหกบเยาวชน และผชม ใหมความเขาใจในรปแบบการแสดงรวมสมย อนรกษในรปแบบการแสดงแบบดงเดม คณคาทางมรดกวฒนธรรมของการรายร าทางนาฏศลปไทย หรอความแทจรงของศลปะการแสดงแบบด งเดมไมใหสญหายไป อกทงเยาวชนและผชม มความเขาใจในงานการแสดงรวมสมย ท าใหไมเกดความเขาใจผดในวฒนธรรมการแสดง ผศกษามความคดเหนเพมเตมวาการแสดงศลปะการแสดงรวมสมย ตองมการพฒนาปรบเปลยนตามกาลเวลา และยคสมยมาโดยตลอด แตรกษาความเปนเอกลกษณและความแทจรงทางวฒนธรรมเอาไวไดเปนอยางด ในปจจบนมการน าการแสดงนาฏศลปดานตะวนตก ท าใหรบอทธพลการแสดงในดานตาง ๆ สาเหตใหมการปรบเปลยนเพอใหเขากบโอกาสและสถานการณนน ๆ แตท าใหผคนทวไปไดรบรวารปแบบใดเปนความดงเดมและแบบใดมการพฒนาหรอดดแปลงมาเปนงานรวมสมย และทกหนวยงาน องคกรตาง ๆ ทเกยวของตองชวยกนหาวธสามารถสรางความเขาใจในเรองน 2. ขอมลเชงปรมาณ การอภปรายผลจากขอมลเชงปรมาณ คอ ขอมลทไดจากผลศกษากลมประชากร ไดแก กลมผเขาชมการแสดงของสวนศลป บานดนทตลาดเจดเสมยน โดยวธการออกแบบสอบถามความคดเหนและทศนคตทมตอศลปะการแสดงรวมสมยในดานคณคาและแนวการเรยนร ผศกษาไดท าการรวบรวมขอมลจากค าตอบทไดรบ และจดเรยงหวขอตามล าดบค าถาม สามารถน ามาอภปรายผลการศกษาไดดงน 2.1 ทศนคตของกลมเยาวชนและนกแสดงทมตอศลปะการแสดงรวมสมยในดานคณคาและแนวทางการเรยนรของสวนศลป บานดน กลมเยาวชน (นกเรยน) ทใชในการศกษาครงน เปนกลมเยาวชนในชมชนทไดเรยนหลกสตรศลปะการแสดงของสวนศลป บานดน ใชลกษณะค าถามแบบปลายปด (closed Form) ใน 2 สวนแรก และค าถามแบบปลายเปด (Opened Form) ในสวนท 3โดยแบงสอบถามออกเปน 4 สวน ดงน สวนท 1 ขอมลทวไปของเยาวชน (นกเรยน) สวนท 2 พฤตกรรมของเยาวชน การเรยนรและรวมกจกรรมศลปะการแสดงของสวนศลป บานดน สวนท 3 ทศนคตของเยาวชนทมตอศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน สวนท 4 ขอเสนอแนะ

106

กลมเยาวชนทไดท าการตอบแบบสอบถาม จ านวนทงสน 15 คน จ าแนก เพศ อาย ระดบการศกษา และภมล าเนา ดงรายละเอยดตอไปน 1. ขอมลทวไปของเยาวชน (นกเรยน) ของสวนศลป บานดน ในสวนนเปนการประมวลผลทไดจากแบบสอบถามเยาวชนทเปนกลมตวอยาง จ านวน 55 คน เพอทราบขอมลทวไปของกลมตวอยางจ าแนกตามเพศ อาย ระดบการศกษา และภมล าเนาปจจบน สามารถสรปไดดงตารางท 4 ดงน

ตารางท 4 จ านวนและรอยละกลมเยาวชนของสวนศลป บานดน จ าแนกตามเพศ

เพศ จ านวน (คน) รอยละ ชาย 7 46.7 หญง 8 53.3

รวม 15 100.0

ตารางท 4 เปนขอมลทวไปกลมเยาวชน (นกเรยน) ของสวนศลป บานดน จ านวน 15 คนจ าแนกตามกลมเพศพบวา จ านวนกลมเยาวชนเพศหญงมจ านวนมากทสด 8 คน คดเปนรอยละ 53.3 และเปนกลมเยาวชนเพศชาย 7 คน คดเปนรอยละ 46.7 ดงปรากฏในแผนภมตอไปน

แผนภมท 1 จ านวนและรอยละกลมเยาวชนของสวนศลป บานดน จ าแนกตามเพศ

107

ตารางท 5 จ านวนและรอยละกลมเยาวชนของสวนศลป บานดน จ าแนกตามอาย

อาย จ านวน (คน) รอยละ ต ากวา 10 ป - - 10 – 15 ป 5 33.3

53.3 15 – 20 ป 8 20 – 25 ป 2 13.4 25 ปขนไป - -

รวม 15 100.0

ตารางท 5 เปนขอมลทวไปกลมเยาวชน (นกเรยน) ของสวนศลป บานดน จ านวน 15 คน จ าแนกตามกลมอายพบวา กลมเยาวชนมอายระหวาง 15 -20 ป จ านวนมากทสด 8 คน คดเปนรอยละ53.3 รองลงมามอายระหวาง 10 -15 ป จ านวน 5 คน คดเปนรอยละ 33.3 อายระหวาง 20 -25 ป จ านวน 2 คน คดเปนรอยละ 13.4 ตามล าดบ ดงปรากฏในแผนภมท 2 แผนภมท 2 จ านวนและรอยละกลมเยาวชนของสวนศลป บานดน จ าแนกตามอาย

0

33.3

53.3

13.4

00

102030405060708090

100

ต ากวา 10 ป 10 – 15 ป 15 – 20 ป 20 – 25 ป 25 ปขนไป

108

ตารางท 6 จ านวนและรอยละกลมเยาวชนของสวนศลป บานดน จ าแนกตามระดบการศกษา

ระดบการศกษา จ านวน (คน) รอยละ ประถมศกษา – มธยมศกษา 8 53.3

ปวช. – ปวส. 5 33.3 13.4 ระดบปรญญาตร 2

ระดบสงกวาปรญญาตร - - รวม 15 100.0

ตารางท 6 เปนขอมลทวไปกลมเยาวชน (นกเรยน) ของสวนศลป บานดน จ านวน 15 คน จ าแนกตามระดบการศกษาพบวา กลมเยาวชนมการศกษาระดบประถมศกษาถงมธยมศกษามากทสด จ านวน 8 คน คดเปนรอยละ 53.3 รองลงมาคอ ระดบปวช. – ปวส. จ านวน 5 คน คดเปนรอยละ 33.3 ระดบปรญญาตร จ านวน 2 คน คดเปนรอยละ 13.4 ดงปรากฏในแผนภมท 3 แผนภมท 3 จ านวนและรอยละกลมเยาวชนของสวนศลป บานดน จ าแนกตามระดบการศกษา

53.3

33.3

13.4

00

102030405060708090

100

ประถม - มธยม ปวช. – ปวส. ปรญญาตร สงกวาปรญญาตร

109

ตารางท 7 จ านวนและรอยละกลมเยาวชนของสวนศลป บานดน จ าแนกตามภมล าเนา

ภมล าเนา จ านวน (คน) รอยละ จงหวดราชบร 15 100

จงหวดกรงเทพมหานคร - - - อน ๆ -

รวม 15 100.0

จากตารางท 7 เปนขอมลทวไปกลมเยาวชน (นกเรยน) ของสวนศลป บานดน จ านวน 15 คน จ าแนกตามภมล าเนาพบวา กลมเยาวชนมภมล าเนาปจจบนในจงหวดราชบรมากทสด จ านวน 15 คน คดเปนรอยละ 100 ดงปรากฏในแผนภมท 4 แผนภมท 4 จ านวนและรอยละกลมเยาวชนของสวนศลป บานดน จ าแนกตามภมล าเนา

100

0 00

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

จงหวดราชบร กรงเทพมหานคร จงหวดอน ๆ

110

การจดการศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน มความคดทน าเยาวชนในการพฒนา ซงผศกษามองเหนวาเปนแนวคดอยางหนงในการจดการ โดยเรมจากการน าเยาวชนในชมชนเรยนรหรออบรมศลปะการแสดง ซงประกอบไปดวยกจกรรมการเรยนรและการพฒนา ทงในรปแบบของการแสดงและการสอสารในการแสดง อาทเชน การจดอบรมการแสดง, การจดการแสดงละครหรอการแสดงแตละชดการแสดง เปนตน โดยมงใหเยาวชนเปนตวเชอมและขยายไปสการพฒนากลมเยาวชนในชมชน กลมเพอนเยาวชนหรอเยาวชนในโรงเรยน และคนในชมชน ซงการด าเนนงานของสวนศลป บานดนไดสรางแนวคดของการพฒนาเยาวชนในพนทตลาดเจดเสมยน จงหวดราชบร เหนไดวาพฤตกรรมของเยาวชนในการเรยนรและรวมกจกรรมศลปะการแสดงของสวนศลป บานดนนน ไดมทศนคตในการเรยนรและเปาหมายในการเรยนศลปะการแสดงรวมสมย ในสวนท 2 ตารางท 8 ตารางท 9 และตารางท 10 ดงน 2. พฤตกรรมของเยาวชน การเรยนรและรวมกจกรรมศลปะการแสดงของ สวนศลป บานดน สวนท 2 พฤตกรรมการเรยนรและรวมกจกรรมศลปะการแสดงของสวนศลป บานดน

ตารางท 8 ขอมลทราบแหลงทมาการเรยนหลกสตรศลปะการแสดงของสวนศลป บานดน

แหลงทมาการเรยนหลกสตรศลปะการแสดงของสวนศลป บานดน จ านวน (คน) รอยละ บาน - -

โรงเรยน 8 53.3 เพอนและคนรจก 7 46.7

สอสงพมพ - - สออนเตอรเนต อน ๆ (.......) - -

รวม 15 100.0

จากตารางท 8 กลมเยาวชนสวนใหญทราบแหลงทมาการเรยนหลกสตรศลปะการแสดงของสวนศลป บานดนจากทโรงเรยน จ านวน 8 คน คดเปนรอยละ 53.3 รองลงมาคอเพอนและคนรจก จ านวน 7 คน คดเปนรอยละ 46.7 ดงแสดงในแผนภมท 5

111

แผนภมท 5 แผนภมแสดงแหลงทมาการเรยนหลกสตรศลปะการแสดงของสวนศลป บานดน

ตารางท 9 การเรยนหลกสตรการเรยนการสอนของสวนศลป บานดน

หลกสตรการเรยนการสอนของสวนศลป บานดน จ านวน (คน) รอยละ นาฏศลปไทย 7 46.7 นาฏศลปสากล 8 53.3

ออกแบบการแสดง – ก ากบการแสดง - - อน ๆ (.......) - -

รวม 15 100.0

จากตารางท 9 กลมเยาวชนสวนใหญเรยนหลกสตรการเรยนการสอนของสวนศลป บานดน เรยนนาฏศลปไทย จ านวน 7 คน คดเปนรอยละ 46.7 รองลงมาตามล าดบคอ นาฏศลปสากล จ านวน 8 คน คดเปนรอยละ 53.3 ดงแสดงในแผนภมท 6

0

53.346.7

0 00

102030405060708090

100

บาน โรงเรยน เพอน สงพมพ อนเตอรเนต(อนๆ)

112

แผนภมท 6 แผนภมแสดงการเรยนหลกสตรการเรยนการสอนของสวนศลป บานดน ตารางท 10 หลกสตรกจกรรมศลปะการแสดงของสวนศลป บานดน

นกเรยนเรยนหลกสตรกจกรรมศลปะการแสดงใด จ านวน (คน) รอยละ ร าไทย 5 33.3

โขนยกษ โขนลง - - นาฏศลปพนบาน - -

ดนตรไทย 6 40.0 ศลปะการปองกนตว - - นาฏศลปตะวนตก 4 26.7

อน ๆ (.......) - - รวม 15 100.0

จากตารางท 10 กลมเยาวชนเรยนหลกสตรกจกรรมศลปะการแสดงของสวนศลป บานดน พบวา เรยนดนตรไทยจ านวนมากสด จ านวน 6 คน คดเปนรอยละ 40 รองลงมาตามล าดบคอ ร าไทย จ านวน 5 คน คดเปนรอยละ 33.3 และนาฏศลปตะวนตก จ านวน 4 คน คดเปนรอยละ 26.7 ดงแสดงในแผนภมท 7

46.7 53.3

0 0

0102030405060708090

100

นาฏศลปไทย นาฏศลปสากล ออกแบบการแสดง

– ก ากบการแสดง

อน ๆ(.......)

113

แผนภมท 7 แผนภมแสดงการเรยนหลกสตรกจกรรมศลปะการแสดงของสวนศลป บานดน ผลการประมวลขอมลจากตารางท 8 ตารางท 9 ตารางท 10 และแผนภมท 5 แผนภมท 6 และแผนภมท 7 ในสวนท 2 พฤตกรรมการเรยนรและรวมกจกรรมศลปะการแสดงของสวนศลป บานดนนน เยาวชนทตอบแบบสอบถามจ านวน 15 คน ไดทราบแหลงทมาการเรยนหลกสตรศลปะการแสดงของสวนศลป บานดนจากทโรงเรยน รองลงมาคอทบาน ในการเรยนหลกสตรการเรยนการสอนของสวนศลป บานดน เยาวชนสวนใหญสนใจเรยนนาฏศลปสากลมากกวานาฏศลปไทยเรยน และหลกสตรกจกรรมศลปะการแสดงทเยาวชนไดเรยน เยาวชนสนใจเรยนดนตรไทยมากทสด รองลงมาร าไทย รองลงมาคอนาฏศลปสากล ในการเรยนศลปะการแสดงของเยาวชนในชมชนสวนใหญเรยนกบ คณมานพ มจ ารส (ครนาย) และเรยนในวนหยด เรยนวนเสาร ชวงเวลา 09.00 – 12.00 น. อาจกลาวไดวากลมเยาวชนเปนจดเรมของการพฒนาชมชน เปนผขยายผลใหกบการท างานของสวนศลป บานดน เพราะเปาหมายของสวนศลป บานดนคอการใหเยาวชนไดเ รยนรศลปะการแสดง และพฒนาตนเอง ผศกษาท าแบบสอบถามในดานทศนคตของเยาวชน ในสวนท 3 ทศนคตของเยาวชนทมตอศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน ดงน

ร าไทย, 33.3

ดนตรไทย , 40

ศลปะการปองกนตว , 0

นากศลปตะวนตก, 26.7อนๆ, 0

นาฏศลปพนบาน, 0โขน, 0

114

3. ทศนคตของเยาวชนทมตอศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน สวนท 3 ทศนคตของเยาวชนทมตอศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน การออกแบสอบถามในสวนท 3 น เปนการสอบถามในเรองทศนคตของกลมเยาวชนทมตอศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน โดยกลมทใชในการศกษาครงน เปนกลมเยาวชนจ านวน 15 คนในชมชนต าบลเจดเสมยน จงหวดราชบร รอยละ 46.7 ของผตอบแบบสอบถามเปนเพศชายและรอยละ 53.3 เปนเพศหญง กลมเยาวชนจะอยในชวงอาย 15 – 20 ป จ านวน 8 คน คดเปนรอยละ 53.3 รองลงมา คอชวงอาย 10 – 15 ป จ านวน 5 คน คดเปนรอยละ 33.3 ซงในชวงอายทสนใจศลปะการแสดงรวมสมย จะเปนกลมวยก าลงศกษาในระดบประถมศกษาและมธยมศกษา ซงมความสามารถในการเรยนรและพฒนาทกษะในดานการแสดง และแสดงทศนคตทมตอศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน โดยกลมเยาวชนสามารถแสดงความคดเหนไดอยางอสระ ซงในการตอบแบบสอบถามครงนพบวา กลมเยาวชนจ านวน 15 คน ทไดตอบแบบสอบถามมการแสดงความคดเหนทสน ๆ กระชบไดใจความและขอเสนอแนะทคลายคลงกน ผศกษามประเดนค าถามและสามารถสรปไดดงน 1.เหตใดจงอยากเรยนศลปะการแสดง กลมเยาวชนสวนใหญตองการใชเวลาวางใหเปนประโยชน ศลปะการแสดงรวมสมยเปนการแสดงทนาสนใจในการเรยนร และเพมความสามารถใหกบตนเอง เมอไดเรยนศลปะการแสดงแลว รสกสนกและเพลดเพลน และไดอนรกษศลปะการแสดงแบบดงเดมไว 2. ศลปะการแสดงทนกเรยนไดเรยนเปนแบบใด เพราะอะไรถงเลอกเรยนหลกสตรน การแสดงดนตรไทย ทเลอกเรยนเพราะอยากอนรกษดนตรไทย อาทเชน การแสดงตกลองทด อยากมความรเกยวกบดนตรไทยมากขน การเลนดนตร ฝกดานอน ๆ เชน สมาธ และเสยงดนตรมความไพเราะ และการเรยนนาฏศลปไทย ฝกความออนชอยและประณต การเคลอนไหวงดงาม 3. นกเรยนเขาใจถงการแสดงทไดเรยนรจากทาเตน ทาร า การเคลอนไหวตาง ๆ เพอจดประสงคใด และมลลาทาทางนนการสอความหมายทอาจารยผสอน นกเรยนเขาใจหรอไมเขาใจ เพราะอะไร เขาใจ เพราะ สงทครถายทอดสามารถบอกถงสงทถายทอดออกมาไดชดเจน การเรยนรการเคลอนไหวตางชวยในการฝกสมาธ แสดงใหเหนวาลลาทาทางตาง ๆ ทไดเรยนรนนสามารถ บงบอกผานความรสกหรออารมณตาง ๆ ได และในการจนตนาการไปตามทาตาง ๆ ทาทางตาง ๆ ลวนตองมทมา และการสอความหมายจากลลาทาทางไมยาก เขาใจงาย

115

4. การจดกจกรรมหลกสตรตาง ๆ ท เราไดเ รยน เราสามารถออกไปแสดงความสามารถของบรเวณชมชนใกลเคยงบางไหม เคย ไดสามารถออกไปแสดงไดในบรเวณชมชนใกลเคยง โดยไปแสดงในงานตาง ๆ และเขารวมการแสดงทตลาด 119 ปเจดเสมยน กจกรรมโครงการ all about arts 5. มแรงจงใจในการแสดงออกอยางไร และมการปฏสมพนธกบผชมผานเทคนคการแสดงหรอไม อยางไร แรงจงใจในการแสดง มความชนชอบ มการน าผชมมารวมแสดงดวยบางครงบางคราว แตการทมผชมเปนแรงจงใจอยางหนง มปฏสมพนธผานรอยยม เมอมผคนหรอผชมมาชมการแสดงท าใหมแรงจงใจ บางครงไดชมครแสดงและอยากแสดงไดเหมอนครผสอน 6. มเสนหโดดเดนเฉพาะตว หรอกลมกลนกบนกแสดงอน ๆ หรอไม อยางไร มความรสกโดดเดนเวลาแสดงเปนบางครง เพราะจะมชวงของการแสดงออกเฉพาะตว ในการแสดงของแตละชดการแสดงไมเหมอนกน 7. เวลาแสดงการแสดงบนเวท หรอการเรยนรจากอาจารยผสอนเขาใจถงการแสดงวาก าลงเสนออารมณ สาระอะไร สอสารเรองอะไร กบใคร หรอไม มความเขาใจในครผสอนในบางครง เพราะการแสดงถาไมทราบขอมลการแสดงกอน ท าใหไมเขาใจในการแสดงนน ๆ 8. นกเรยนสามารถถายทอดสะทอนใหเหนผลงานและความรวมมอของผอยเบองหลง ไดหรอไม มความเปนมออาชพแคไหน การถายทอดงานการแสดงไดในระดบหนง แตไมมความเปนมออาชพ เพราะมเวลาในการเรยนการแสดงนอยเกนไป ประสบการณในการแสดงยงนอย ควรมการเรยนรและมความพยายามในการเรยนรศลปะการแสดงเพมมากขนเรอย ๆ 9. นกเรยนสามารถน าศลปะการแสดงทไดเรยนรไปใชอะไร หรอ ประกอบอาชพอะไรในอนาคต มความสามารถในการกลาแสดงออกเพมมากขน ไมวาจะเปนอาชพอะไรกคดวาตองใชความกลาแสดงออกในการท างาน สามารถน าไปใชในอาชพทเกยวของกบอาชพทอยในแขนงของศลปะการแสดง อาทเชน ครสอนดนตร ครสอนนาฏศลปไทย ฯลฯ เปนตน อกทงยงน าศลปะการแสดงไปใชในชวตประจ าวนไดคอ ใชเปนกจกรรมนนทนาการใชในงานการแสดงตาง ๆในอนาคตอยากประกอบอาชพนกแสดง ศลปน ทมเทใหกบงานศลปะการแสดงอยางแทจรง

116

4. ขอคดเหนและขอเสนอแนะเกยวกบศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน สวนท 4 ขอคดเหนและขอเสนอแนะเกยวกบศลปะการแสดงรวมสมยของ สวนศลป บานดน การออกแบบสอบถามกลมเยาวชนในสวนท 4 เปนการสอบถามในเรอง ขอคดเหน และขอเสนอแนะเพมเตม โดยกลมเยาวชนสามารถแสดงความคดเหนไดอยางอสระ ในการตอบแบบสอบถามนพบวา มจ านวนตอบแบบสอบถามในสวนท 4 นอยมาก คดเปนจ านวน รอยละ 20 จากจ านวนผตอบแบบสอบถามทงหมด โดยมการแสดงความคดเหน และขอเสนอแนะเพมเตมทคลายคลงกน ผศกษาสามารถสรปไดดงน ขอคดเหนและขอเสนอแนะเพมเตมในเชงบวกไดแก 1. สามารถท าใหเกดความรสกอยากอนรกษวฒนธรรมไทยและศลปะไทย 2. ไดรบความสนกสนาน และเพลดเพลนในเวลาเรยน 3. อยากใหมการเพมในเวลาเรยนเพมมากขน ขอคดเหนและขอเสนอแนะในเชงลบ ไดแก 1. การไมเขาใจเนอหาในการแสดงบางชด 2. การประชาสมพนธของทางสวนศลปควรบอกรายละเอยดเกยวกบการแสดงใหมากขน กลาวสรปไดวาในดานการเรยนการสอนของสวนศลป บานดน เยาวชนสวนใหญใชเวลาวางใหเปนประโยชนในการเรยนรศลปะการแสดงรวมสมย ทมความหลากหลาย ทงการแสดงนาฏศลปไทยนาฏศลปสากล ฯลฯ เปนตน เพมความสามารถและศกยภาพใหกบตนเอง และอนรกษศลปะการแสดงของไทย เหนไดวา เยาวชนเปนท งในดานเปาหมาย การเรม และกระบวนการเรยนร สามารถพฒนาและเกดความคดน าไปในเรองของการประกอบอาชพอยไดดวยตนเอง ผลงานการแสดงของเยาวชนในชมชนเปนสอของชมชนทสะทอนความเปนชมชนในตลาดเจดเสมยน เมอน าการแสดงมาน าเสนอในชมชน การมสวนรวมกนและยอมรบในงานการแสดง กลายเปนความประทบใจหรอภาคภมใจของชมชน เปนผลสะทอนกลบมาสรางความมนใจใหกบเยาวชนทกลาแสดงออกในการแสดงนน

117

2.2 ขอมลการตอบแบบสอบถามทศนคตของผ เขาชมศลปะการแสดงรวมสมยของ สวนศลป บานดน การศกษาวจยครงน ผศกษาไดท าการออกแบบสอบถามความคดเหน และทศนคตทมตอศลปะการแสดงรวมสมยของผเขาชมการแสดงของสวนศลป บานดน ซงผศกษาไดท าการแจกแบบสอบถามใหแกผเขาชมทงสนจ านวน 55 ชด โดยอางองขอมลจ านวนผเขาชมในแตละรอบการแสดงของสวนศลป บานดนทจดการแสดงขนทตลาดเจดเสมยน ทงนในชวงทผศกษาไดท าการเกบขอมลนเปนชวงทสวนศลป บานดนไดหยดการแสดงไป จงไดตามเกบขอมลจากจ านวนผเขาชมในชมชนตลาดเจดเสมยนทเคยชมการแสดงของสวนศลป บานดน จงท าใหจ านวนนอยกวาปกต อนเนองจากสภาวการณปญหาทางการเมองทเกดขน สงผลกระทบตอจ านวนนกทองเทยวเปนอยางมาก จงไดรบการตอบแบบสอบถามผทไดชมการแสดงของสวนศลป บานดน ดงน 2.2.1 ขอมลทวไปของกล มผ เขาชมการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยของ สวนศลป บานดน กลมผชมทใชในการศกษาครงน เปนกลมผชมทเขาชมการแสดงของสวนศลป บานดน และไดท าการตอบแบบสอบถาม โดยจ าแนกตามเพศ อาย ระดบการศกษา ภมล าเนา อาชพ และรายไดตอเดอน ดงแสดงในตารางท 8 ดงน

ตารางท 11 ขอมลทวไปของกลมผเขาชมการแสดงของสวนศลป บานดน จ าแนกตามเพศ

ขอมลเบองตน สวนศลป บานดน

เพศ จ านวน รอยละ ชาย 24 43.6 หญง 31 56.4

รวม 55 100.0

จ านวนของผเขาชมการแสดง พบวา การชมการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน รอยละ 43.6 ของผตอบแบบสอบถามเปนเพศชาย และรอยละ 56.4 เปนเพศหญง ดงปรากฏในแผนภมท 8

118

แผนภมท 8 จ านวนและรอยละกลมผเขาชมศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน จ าแนกตามเพศ ตารางท 12 ขอมลทวไปของกลมผเขาชมการแสดงของสวนศลป บานดน จ าแนกตามอาย

ขอมลเบองตน สวนศลป บานดน

อาย จ านวน รอยละ 15 – 25 ป 13 23.7 25 – 35 ป 22 40.0 35 – 45 ป 9 16.4 45 – 55 ป 7 12.7 55 ปขนไป 4 7.2

รวม 55 100.0

ผตอบแบบสอบถามสวนใหญจะอยในชวงอาย 25 – 35 ป รองลงมา คอชวงอาย 15 – 25 ป ซงชวงอายดงกลาวแสดงใหเหนวา กลมผชมทเขามาชมการแสดงในสวนศลป บานดนทตลาดเจดเสมยนนน จะเปนกลมคนวยก าลงศกษาในระดบอดมศกษาหรอในระดบมหาวทยาลย ไปกลมคนวยท างาน และรองลงมาเปนกลมคนทมชวงอาย 15 – 25 ป ซงอาจจะเปนกลมตดตามกลมผชมกลมแรก

43.656.4

0102030405060708090

100

ชาย หญง

119

เขามาชม จะเหนไดวาการชมการแสดงของสวนศลป บานดนนนมกลมผตอบแบบสอบถามทมชวงอายมากตงแต 55 ปขนไป ดงปรากฏในแผนภมท 9 แผนภมท 9 จ านวนและรอยละกลมผเขาชมศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน จ าแนกตามอาย ตารางท 13 ขอมลทวไปของกลมผเขาชมการแสดงของสวนศลป บานดน จ าแนกตามระดบการศกษา

ขอมลเบองตน สวนศลป บานดน

ระดบการศกษา จ านวน รอยละ ประถมศกษา – มธยมศกษา 10 18.2

ปวช. – ปวส. 8 14.5 ปรญญาตร 29 52.7

สงกวาปรญญาตร 8 14.5 รวม 55 100.0

จ านวนผเขาชมการแสดงพบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมวฒการศกษาในระดบปรญญาตร จ านวน 29 คน คดเปนรอยละ 52.7 รองลงมาคอ ระดบประถมศกษา – มธยมศกษา จ านวน 10 คน คดเปนรอยละ

23.7

40

16.4 12.77.2

0102030405060708090

100

15 - 25 ป 25 - 35 ป 35 - 45 ป 45 - 55 ป 55 ปขนไป

120

18.2 รองลงมาคอ ระดบปวช. – ปวส. และระดบปรญญาตร จ านวนเทากน คอ จ านวน 8 คน คดเปนรอยละ 14.5 ซงสอดคลองกบขอมลในเรองอาย และรายไดสวนตวตอเดอน ดงปรากฏในแผนภมท 10 แผนภมท 10 จ านวนและรอยละกลมผเขาชมศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน จ าแนกตามระดบการศกษา ตารางท 14 ขอมลทวไปของกลมผเขาชมการแสดงของสวนศลป บานดน จ าแนกตามภมล าเนา

ขอมลเบองตน สวนศลป บานดน

ภมล าเนา จ านวน รอยละ จงหวดราชบร 24 43.6

กรงเทพมหานคร 27 49.1 อน ๆ (นครปฐม, เพชรบร) 4 7.3

รวม 55 100.0

จ านวนผเขาชมการแสดงพบวา การชมการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน ซงสวนใหญจะเปนชาวไทย จ านวน 27 คน คดเปนรอยละ 49.1 ของผตอบในการมาชมการแสดงจากกรงเทพมหานคร

18.214.5

52.7

14.5

0102030405060708090

100

ประถม - มธยม ปวช. – ปวส. ปรญญาตร สงกวาปรญญาตร

121

รอยละ 43.6 จ านวน 24 คน มากจากคนในพนท (ราชบร) และรอยละ 7.3 จ านวน 4 คน ของผชม การแสดงมาจากจงหวดอน ๆ (นครปฐม, เพชรบร) ดงปรากฏในแผนภมท 11

แผนภมท 11 จ านวนและรอยละกลมผเขาชมศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน จ าแนกตามภมล าเนา ตารางท 15 ขอมลทวไปของกลมผเขาชมการแสดงของสวนศลป บานดน จ าแนกตามอาชพ

ขอมลเบองตน สวนศลป บานดน

อาชพ จ านวน รอยละ ขาราชการ / พนกงานรฐวสาหกจ 12 21.8 ลกจางบรษทเอกชน / ธนาคาร 5 9.1

นกเรยน / นกศกษา 16 29.1 ประกอบธรกจสวนตว 10 18.2 พอบาน / แมบาน 1 1.8

รบจาง 8 14.5 อน ๆ (โปรดระบ)..................... 3 5.5

รวม 55 100.0

43.649.1

7.3

0102030405060708090

100

จงหวดราชบร กรงเทพมหานคร อน ๆ (นครปฐม,เพชรบร)

122

จ านวนผเขาชมการแสดงพบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมอาชพเปนนกเรยน นกศกษา จ านวน 16 คน คดเปนรอยละ 29.1 รองลงมาคอ ขาราชการ พนกงานรฐวสาหกจ จ านวน 12 คน คดเปนรอยละ 21.8 รองลงมาคออาชพธรกจสวนตว จ านวน 10 คน คดเปนรอยละ 18.2 รองลงมาคอ อาชพรบจาง จ านวน 8 คน คดเปนรอยละ 14.5 รองลงมาคอ บรษทเอกชน จ านวน 5 คน คดเปนรอยละ 9.1 รองลงมาคอประกอบอาชพอน ๆ (ในตอบแบบสอบถามไมไดระบ) จ านวน 3 คน คดเปนรอยละ 5.5 และรอยละ 1.8 จ านวน 1 คน ประกอบอาชพพอบาน แมบาน ดงปรากฏในแผนภมท 12

แผนภมท 12 จ านวนและรอยละกลมผเขาชมศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน จ าแนกตามอาชพ

ตารางท 16 ขอมลทวไปของกลมผเขาชมการแสดงของสวนศลป บานดน จ าแนกตามรายไดตอเดอน

ขอมลเบองตน สวนศลป บานดน

รายได (บาท / เดอน) จ านวน รอยละ ต ากวาหรอเทากบ 10,000 บาท 16 29.1 10,001 – 20,000 บาท 21 38.9 20,000 – 30,000 บาท 14 25.5 30,000 – 40,000 บาท 2 3.6 40,000 บาทขนไป 2 3.6

รวม 55 100.0

21.89.1

29.118.2

1.814.5 5.5

0102030405060708090

100

ขาราชการ

/รฐวสาห

กจ

เอกชน /ธนา

คาร

นกเรยน/นกศ

กษา

ธรกจสว

นตว

พอบาน /แมบ

าน รบจาง อน ๆ

123

จ านวนผเขาชมการแสดงพบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญรายไดสวนตวตอเดอนของอยท 10,001 – 20,000 บาท/เดอน จ านวน 21 คน คดเปนรอยละ 38.9 รองลงมาคอ ต ากวาหรอเทากบ 10,000 บาท/เดอน จ านวน 16 คน คดเปนรอยละ 29.1 รองลงมาคอ 20,000 – 30,000 บาท/เดอน จ านวน 14 คน คดเปนรอยละ 25.5 และรองลงมาคอ 30,000 – 40,000 บาท/เดอน จ านวนเทากนกบ 40,000 มากขนไป จ านวน 2 คน คดเปนรอยละ 3.6 ซงสวนใหญจะเปนชาวไทย

แผนภมท 13 จ านวนและรอยละกลมผเขาชมศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน จ าแนกตามรายไดตอเดอน จากตารางท 11 ถง ตารางท 16 และแผนภมท 8 ถง แผนภมท 13 ขอมลการตอบแบบสอบถามทศนคตของผเขาชมศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน กลมผชมทใชศกษาขอมลทวไปของกลมผเขาชมการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน จ านวน 55 คน กลมผชมสวนใหญเปนเพศหญงมากกวาเพศชาย อยในชวงอาย 25 -35 ปมากทสด ระดบการศกษา อยในระดบปรญญาตร อาชพสวนใหญเปนนกเรยนและนกศกษา จ านวน 16 คน คดเปนรอยละ 29.1 รายไดตอเดอนประมาณหนงหมนบาทขนไปถงสองหมนบาท และกลมผชมสวนใหญมาจากกรงเทพ จะเหนไดวา กลมผชมเปนสวนหนงในงานการแสดงหรอสวนศลป บานดนตองค านง การใหความส าคญกบผชมถอเปนเรองส าคญของการจดการแสดงใหส าเรจ การจดการแสดงตองรความสนใจของกลมผชมทเราน าเสนอการแสดงดวย วดระดบความพงพอใจและทศนคตตอ

29.138.9

25.5

3.6

30

0102030405060708090

100

ต ากวา 10,000 บาท

10,000 - 20,000 บาท

20,000 – 30,000 บาท

30,000 – 40,000 บาท

40,000 บาทขนไ

ป

124

การชมศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน เพอทจะสามารถน ามาประยกตและเสนอในวธการจดการของสวนศลป บานดน ดงน 2.2.2 ขอมลระดบความพงพอใจและทศนคตตอการชมศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน การออกแบบเพอเกบขอมลการศกษาวจยครงน ผวจยไดท าการตงค าถามแกผตอบแบบสอบถามเพอเกบขอมลในเรองระดบความพงพอใจและทศนคตในการชมศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน เปนลกษณะค าถามแบบปลายปด (closed form) และไดก าหนดคาวดระดบไวดงน เกณฑ พจารณา เชงบวก 5 (4.21 - 5.00) หมายถง ความคดเหนระดบมากทสด 4 (3.41 - 4.20) หมายถง ความคดเหนระดบมาก 3 (2.61 - 3.40) หมายถง ความคดเหนระดบปานกลาง 2 (1.81 - 2.60) หมายถง ความคดเหนระดบนอย 1 (1.00 - 1.80) หมายถง ความคดเหนระดบนอยทสด โดยแตกประเดนค าถามออกเปน 11 ขอ จากนนไดท าการเปรยบเทยบขอมลทไดรบจากผตอบแบบสอบถาม สามารถน ามาอภปรายผลการศกษาและวเคราะหขอมลโดยเรยงล าดบค าถาม ดงน

125

ตารางท 17 ขอมลระดบความพงพอใจและทศนคตของผชมตอการชมศลปะการแสดงรวมสมย ของสวนศลป บานดน (n = 55)

สวนท 2 จ านวนผตอบ / รอยละ

5 มากทสด

4 มาก

3 ปานกลาง

2 นอย

1 นอยทสด

คาเฉลย

1. กลมผชมมผลตอการการแสดงและการรบชม

19 34.5 29 52.7 6 10.9 1 1.8 - - 4.20

2. ผชมมปฏกรยาตอบสนองตอศลปะการแสดงรวมสมย

8 14.5 20 36.4 24 43.6 3 5.5 - - 3.60

3. ปฏกรยาของผชมเกดขนแรงกระตนจากการแสดง

9 16.4 29 52.7 17 30.9 - - - - 3.86

4. ผชมเขาใจจดประสงคของผสราง

4 7.3 19 34.5 20 36.4 12 21.8 - - 3.27

5. ผชมเชอในการแสดง และโลกสมมตบนเวทในระดบใด

5 9.1 27 49.1 37 67.3 10 18.2 2 3.6 4.84

6. ผชมเปนกลมเปาหมายทนกแสดงและผสรางงานคาดหวงระดบใด

15 27.3 26 47.3 14 25.5 - - - - 4.02

7. ผชมมเจตคต รสนยม คานยมนยมตอการชมการแสดง

7 12.7 22 40.0 22 40.0 4 7.3 - - 3.58

8. ผชมเขาถงแนวทาง แกนเรอง ของศลปะการแสดงรวมสมย

8 14.5 19 34.5 18 32.7 10 18.2 - - 3.45

9. ผชมยอมรบการน าเสนอของนกแสดงมากนอยเพยงใด

6 10.9 31 56.4 22 40.0 - - - - 4.00

10. ผชมนาจะไดประโยชนจากการชมการแสดง

18 32.7 23 41.8 13 23.6 1 1.8 - - 4.05

11.ไดเรยนร จากประสบการณการชมครงน

23 41.8 18 32.7 14 25.5 - - - - 4.16

126

แผนภมท 14 คาเฉลยระดบความพงพอใจและทศนคตของผชมศลปะการแสดงรวมสมย ของสวนศลป บานดนในประเดนตาง ๆ

4.05

4

3.45

3.58

4.02

4.84

3.27

3.86

3.6

4.2

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5ประโยชนจากกา

รชมการแสดงผชมยอม

ร าการน าเสนอขอ

งนกแสดง

เขาถงแนวทางขอ

งศลปะการแสดง

รวมสมยรสนยมต

อการชมการแสด

งผชม กล

มเปาหมายทผสร

างงานคาดหวงระ

ดบใดผชมเชอ

ในการแสดงเขาใจจด

ประสงคของผสร

างงานปฏกรยาของผชม

ในการชมการแสด

งปฏกรยา

ของผชมตอศลปะ

การแสดงรวมสม

ยกลมผช

มมผล ตอการแสด

งและการรบชม

127

จากตารางท 17 และแผนภมท 14 และขอมลแสดงระดบความพงพอใจและทศนคต ตอการชมศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน ตามล าดบหวขอ ดงน 1. กลมผชมมผลตอการแสดงและการรบชม จ านวน 29 คน รอยละ 52.7 พงพอใจมากมากทสด และรองลงมา จ านวน 19 คน รอยละ 34.5 พงพอใจมากทสด รองลงมา จ านวน 6 คน รอยละ 10.9 พงพอใจปานกลาง และจ านวน 1 คน รอยละ 1.8 พงพอใจนอย 2. ผชมมปฏกรยาตอบสนองตอศลปะการแสดงรวมสมย จ านวน 24 คน รอยละ 43.6 พงพอใจปานกลางมากทสด รองลงมา จ านวน 20 คน รอยละ 36.4 พงพอใจมาก รองลงมา จ านวน 8 คน รอยละ 14.5 พงพอใจมากทสด และจ านวน 3 คน รอยละ 5.5 พงพอใจนอย 3. ปฏกรยาของผชมเกดขนแรงกระตนจากการแสดง จ านวน 29 คน รอยละ 52.7 พงพอใจมากมากทสด รองลงมา จ านวน 17 คน รอยละ 30.9 พงพอใจปานกลาง และจ านวน 9 คนรอยละ16.4 พงพอใจมากทสด 4. ผชมเขาใจจดประสงคของผสราง จ านวน 20 คน รอยละ 36.4 พงพอใจปานกลางมากทสด รองลงมา จ านวน 19 คน รอยละ 34.5 พงพอใจมาก รองลงมา จ านวน 12 คน รอยละ 21.8 พงพอใจนอย และจ านวน 4 คน รอยละ 7.3 พงพอใจมากทสด 5. ผชมเชอในการแสดง และโลกสมมตบนเวทในระดบ จ านวน 37 คน รอยละ 67.3 พงพอใจปานกลางมากทสด รองลงมา จ านวน 27 คน รอยละ 49.1 พงพอใจมาก รองลงมา จ านวน 10 คน รอยละ 18.2 พงพอใจนอย รองลงมา จ านวน 5 คน รอยละ 9.1 พงพอใจมากทสด และจ านวน 2 คน รอยละ 3.6 พงพอใจนอยทสด 6. ผชมเปนกลมเปาหมายทนกแสดงและผสรางงานคาดหวงระดบ จ านวน 26 คน รอยละ 47.3 พงพอใจมากมากทสด รองลงมา จ านวน 15 คน รอยละ 27.3 พงพอใจมากทสด และจ านวน 14 คน รอยละ 25.5 พงพอใจปานกลาง 7. ผชมมเจตคต รสนยม คานยมนยมตอการชมการแสดง จ านวน 22 รอยละ 40.0 พงพอใจมากและพงพอใจปานกลางมระดบมากทสดเทากน รองลงมา จ านวน 7 คน รอยละ 12.7 พงพอใจมากทสด และจ านวน 4 คน รอยละ 7.3 พงพอใจนอย 8. ผชมเขาถงแนวทาง แกนเรอง ของศลปะการแสดงรวมสมย จ านวน 19 คน รอยละ 34.5 พงพอใจมากมากทสด รองลงมา จ านวน 18 คน รอยละ 32.7 พงพอใจปานกลาง รองลงมา จ านวน 10 คน รอยละ 18.2 พงพอใจนอย และจ านวน 8 คน รอยละ 14.5 พงพอใจมากทสด

128

9. ผชมยอมรบการน าเสนอของนกแสดงมากนอย จ านวน 31 คน รอยละ 56.4 พงพอใจมากมากทสด รองลงมา จ านวน 22 คน รอยละ 40.0 พงพอใจปานกลาง และจ านวน 6 คนรอยละ 10.9 พงพอใจมากทสด 10. ผชมนาจะไดประโยชนจากการชมการแสดง จ านวน 23 คน รอยละ 41.8 พงพอใจมากมากทสด รองลงมา จ านวน 18 คน รอยละ 32.7 พงพอใจมากทสด รองลงมา จ านวน 13 คน รอยละ 23.6 พงพอใจปานกลาง และจ านวน 1 คน รอยละ 1.8 พงพอใจนอย 11. ไดเรยนร จากประสบการณการการชมครงน จ านวน 23 คน รอยละ 41.8 พงพอใจมากทสดมากทสด รองลงมา จ านวน 18 คน รอยละ 32.7 พงพอใจมาก และจ านวน 14 คน รอยละ 25.5 พงพอใจปานกลาง ผลการศกษาจากการส ารวจความคดเหนและทศนคตของผชมศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดนตอประเดนความพงพอใจของผชมทมตอศลปะการแสดงรวมสมยดงกลาวขางตน น าไปสขอสรปผลการศกษาซงท าใหทราบวา ศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดนของกลมผชม การจดการศลปะการแสดงกลมผชมมผลตอการแสดง การรบชม สามารถรบร เชอในการแสดงโลกสมมตบนเวท (จนตนาการตามผสรางงาน) และประเมนไดจากประสบการณทกลมผชมเขารวม แตในเรองของผชมเขาใจจดประสงคของผสรางงานการแสดงมจ านวนนอย เปนปญหาเรองการเขาถงแนวทาง แกนเรองของศลปะการแสดงรวมสมย นอกจากน ประเดนตาง ๆ ยงเปนขอเสนอแนะส าหรบการจดการศลปะการแสดงรวมสมยทส าคญ ซงสวนศลป บานดนตองค านงถง เพราะเปนสงตองพฒนาใหกลมเยาวชนมความสนใจ รกงานการแสดงมากขน และความนาสนใจใหกบกลมผชมไดเดนทางมาชมการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน 2.2.3 ความคดเหนและความพงพอใจของผชมทมตอศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน ผเขาชมการแสดงเปนกลมส าคญในการด าเนนงานของสวนศลป บานดน จ านวนของผชมการแสดงสามารถทบงบอกถงความส าเรจทางการจดการแสดง ฉะนนการสรางความพงพอใจใหแกผชมการแสดงจงเปนเรองหนงททางสวนศลป บานดนตองจดใหอยในวตถประสงคของการจดการแสดงนน ๆ อยางชดเจน แตกอนททางสวนศลป บานดนจะสรางงานการแสดงใหตรงกบความตองการของผชม ตองศกษา คนควา เพอใหทราบถงความตองการและความพงพอใจของผชม จากการศกษาครงน ผวจยสามารถสรปไดดงน

129

2.2.3.1 ขอมลทวไปและความคดเหนของผ เขาชมศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน การจดการแสดงของสวนศลป บานดน ไดจดการแสดงทลานโพธ หรอรมแมน าบรรยากาศรอบดานในตลาดเจดเสมยน ผชมสวนใหญเปนเดก ผใหญ และวยรนมารวมตวกน เปนการปลกถายวฒนธรรมจากรนสรนเปนภาพทเหนไดยากนก ภาพทเหนคอบรรยากาศเกา ๆ บรรยากาศจดการแสดงเหมอนสมยเดก ๆ ทกคนในชมชนมน าใจใหความรวมมอรวมใจกน สามารถดงดดผชมใหมสวนรวม เชน การรองเพลง การปรบมอ รสกถงการเปนสวนหนงของชมชน ถอเปนชมชนทสามารถน าเอาคณคาทตนเองมออกมาใหทกคนไดเหนและน าออกมาใช การจดการแสดงของสวนศลป บานดน จงมการบรหารจดการไดด และท าใหนกทองเทยวหรอผชมจากตางถนเขาใจและสามารถรถงเรองราวของชมชนเจดเสมยนไดอกดวย จากผลการศกษา กลมผชมการแสดงของสวนศลป บานดน ระดบความพงพอใจและทศนคตในประเดนของการรบร ไดประโยชนจากการชมตอการชมศลปะการแสดงรวมสมยอยในระดบทด มความสนใจในการรบชมการแสงดของสวนศลป บานดน ดวยรปแบบการแสดงทแปลกใหม ของงานการแสดงศลปะการแสดงรวมสมย แตในดานของการเขาใจจดประสงคของผสรางงาน อาจจะไมเขาใจในเรองราว หรอรปแบบของการแสดง อาทเชน การเคลอนไหวทาทางของรางกาย สอความหมายแนวทาง แกนเรองของการแสดง ท าใหผชมไมเขาใจในการแสดง 2.2.4 ขอคดเหนและขอเสนอแนะเกยวกบการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยของ สวนศลป บานดน การออกแบบสอบถามผเขาชมการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน ในสวนท 3 น เปนการสอบถามในเรองขอคดเหน และขอเสนอแนะเพมเตม โดยผชมสามารถแสดงความคดเหนไดอยางอสระ ซงในการตอบแบบสอบถามครงนพบวา มจ านวนผตอบแบบสอบถามในสวนท 3 นนอยมาก คดเปนจ านวนรอยละประมาณ 10 – 20 คน จากจ านวนผตอบ 5 5คน แบบสอบถามทงหมด โดยมการแสดงความคดเหนและขอเสนอแนะเพมเตมทคลายคลงกน ผวจยสามารถสรปไดดงน

130

สวนท 3 ขอคดเหนและขอเสนอแนะอน ๆ ตอศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน

ตารางท 15 ขอคดเหนและขอเสนอแนะอน ๆ ตอศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน

โรงละคร การแสดงความคดเหนเชงบวก การแสดงความคดเหนเชงลบ

สวนศลป บานดน

- พงพอใจในรปแบบการแสดงทแสดงใหเหนถงวฒนธรรมไทยไดเปนอยางด - ความประทบใจในบรรยากาศ สถานท ความสวยงามของโรงละคร/ องคกร และกจกรรมโดยรอบของตลาดเจดเสมยน - ไดรบความสนกสนานในการชมการแสดง - ความประทบใจในการใชแสง ส เสยง และเทคนคพเศษในการแสดง - ความประทบใจในการสรางผลงานการแสดงศลปะการแสดงรวมสมย โดยฝมอคนไทย - ท าใหทราบในเรองวรรณกรรมของไทยมากขน

- การประชาสมพนธของทางสวนศลป บานดน ควรปรบปรง และอยากใหมการบอกรายละเอยดเกยวกบการแสดงในแตละครงมากกวาน - ความไมสะดวกในการเดนทางในบางครง ควรบอกรายละเอยดสถานทในการแสดงใหชดเจน - การปรบรปแบบการแสดง จนดเห ม อนไ ม ใ ช ก า รแสดงของ ไทย บางครงท าใหคนด/ผชมไมเขาใจในการแสดงนน - อยากใหมการปรบเปลยนรปแบบการแสดงทก ๆ ป - อยากใหมการเพมเวลาในการแสดงและรอบการแสดงมากขน

ผลของการสมภาษณ มขอคดเหนจากผชมวาการแสดงของสวนศลป บานดน ในเรองของสถานท ไมมปญหา เพราะโรงละครมกค านงเรองสถานท แตทางสวนศลป บานดนใชเทคนคการแสดงโดยการใชธรรมชาต บรรยากาศรอบ ๆ บรเวณตลาดเจดเสมยน ท าใหผชมเกดความประทบใจ สวนในเรองของรปแบบการแสดง ผชมยงไมเขาใจในงานการแสดงศลปะการแสดงรวมสมย ดวยความผสมผสานและการประยกตเขาระหวางวฒนธรรม ในรปแบบใหม แตผชมอาจไมเขาใจและไมรบรอรรถรส สวนเรองราวในงานการแสดง ควรมการเสนอความคด มรปแบบการน าเสนอความคดเหนรวมกน เปนศลปะการแสดงทไมตองพ งองคประกอบ ฉาก แสง ส เสยง เนนสรางองคความร ทางสวนศลป บานดน ไดแลกเปลยนความคดกบผชม ท าใหในการแสดง ตองการเหนความออนโยน ความเชองชา ความงดงาม ซงโดยความจรงแลวคอจตวญญาณ

131

ในการแสดง สรางสรรคผลงานออกใหผชมไดชม ดงนน คอการแลกเปลยนความคดซงกน การน าสงใกลตวผชมเขามาผสมผสานดวย จงเปนกลวธ การดงผชมใหเขาถงเรองราวไดงายขน รปแบบในการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยจงเปนการน าเสนอแบบไมตายตว ไมยดตดเรองสถานท รวมถงการเลอกเรองแสดงกเชนเดยวกน ในชมชนตลาดเจดเสมยน เยาวชนในชมชนมาเรยนการตกลองสะบดชย การเรยนนาฏศลปไทยและสากล เดมกลมเยาวชนทไมเคยคดจะเขามาท ากจกรรมทศนยศลป ตอมากไดเขามาใชเวลาวางใหเปนประโยชน มการแลกเปลยนความคด เปลยนอคตของพวกเขา น าไปสความสนใจอน ๆ ตอไป เพราะฉะนนจ ากเปนในเชงกลวธเ ดยวกน และสวนศลป บานดนตองรความสนใจของกลมผ ชมทจะสอสารในเรองของศลปะการแสดงดวย แลวน ามาประยกตและผสมผสาน โดยการน าเสนอในรปแบบในวธการท างานของรปแบบการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยทนาสนใจ กลมผชมเขาใจในการแสดงมากขน แนวทางการแสดง แกนของเรองราว องคประกอบในการแสดง ฉาก แสง ส เสยง สวนศลป บานดนการท างานศลปะการแสดงใหบรรลเปาหมายและน ามาเปนแนวทางการพฒนางานการแสดงตอไป จากการศกษาพบวา กลมเยาวชนสามารถพฒนาตนเองในระดบเทาเทยมกน แตการพฒนาระดบชมชน กลมเยาวชนทมสถานภาพทเปนอสระ จะสงผลตอการพฒนาชมชนไดมากกวา จงเหนไดวากลมเยาวชนทเรยนศลปะการแสดงทสวนศลป บานดน อยในชวงวยรน เปนกลมทไมสามารถด าเนนกจกรรมการแสดงทสงผลตอการพฒนาในระดบชมชนได การพฒนาในการถายทอดศลปะการแสดงของกลมเยาวชนจงขนอยกบผมสวนเกยวของ เปนหลก (คณพอคณแม ครอาจารย) ดงนนปจจยดานนควรพจารณาในการวางเปาหมายการจดการศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน ซงตองพจารณาสถานภาพ ขอจ ากดของกลมเยาวชนนน ๆ ดวย เพอการพฒนา ใหความชวยเหลอในเชงเทคนคของศลปะการแสดงใหกบกลมเยาวชน น ามาพฒนาความสามารถของตนเอง และประกอบอาชพดานศลปะการแสดงไดอยางมประสทธภาพ

บทท 6

สรปผลการศกษาและขอเสนอแนะ 1. สรปผลการศกษา การศกษาเรอง การจดการศลปะการแสดงรวมสมยทสวนศลป บานดน ต าบลเจดเสมยน อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร มวตถประสงคเพอศกษาศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน เพอวเคราะหปญหาและเสนอแนะแนวทางการจดการศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน ดงผลการศกษาโดยสรปตอไปน 1.1 ศกษาศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน การเกดขนของสวนศลป บานดน ป พ.ศ.2546 ไดปรบปรงตงเปน “ศลปะสถาน” แลวเสรจ เมอป พ.ศ. 2550 ในนาม “สวนศลป บานดน” ธรรมชาตสถานเพองานศลปะ การสรางงานการแสดงแบบรวมสมย ณ สวนศลปบานดน เจดเสมยน แหลงเรยนรศลปะดานการแสดงทถายทอดโดยคณมานพ มจ ารส ศลปนศลปาธรสาขาศลปะการแสดง พบการแสดงรวมสมยในรปแบบการเตนทน าการแสดงละครเขามาประกอบ (dance theater) ดวยพนฐานศลปะการแสดงของไทยในรปแบบตางๆ ผสานเทคนคการแสดงในรปแบบกายกรรมและศลปะการแสดงรวมสมยตางๆ ตลอดจนสอผสมในรปแบบใหม เพอเพมความตนเตนและชวนคนหา พรอมมมสาธต และกจกรรมทเกยวของกบศลปะการแสดง การจดตงสวนศลป บานดนเรมจากการก าหนดเปาหมายและวตถประสงค โดยมการบรหารจดการทดและเปนระบบ ทงนเพอสามารถทจะออกแบบรปแบบการแสดงใหออกมาตรงตามวตถประสงคทวางไว อกทงมความส าคญตอลกษณะศลปะการแสดงรวมสมยทจะเกดขนในสวนศลป บานดน สามารถตอบตามวตถประสงคได จากการศกษาสามารถสรปผลการวจยไดดงน เปาหมายและวตถประสงคของสวนศลป บานดน การจดการศลปะการแสดงทมลกษณะเฉพาะ มความโดดเดนในการผลตงานการแสดงในรปแบบศลปะการแสดงรวมสมย การแสดงบนเวทสมยใหม โดยมคณมานพ มจ ารส เปนผบรหาร ดวยวตถประสงคทจะสงศลปนกลบคนทองถนก าเนดเพอน าความรความสามารถ ไปพฒนาสรางพนทศลปะใหกบชมชนทสามารถรองรบ

132

133

กจกรรมดานศลปะตาง ๆ ในทกรปแบบ อกทงยงเปนศนยกลางของชมชน ในการสรางสรรค พฒนา และแลกเปลยนความรชาวไทยและชาวตางชาต คณมานพ มจ ารส มแนวทางการจดการอนรกษพนทชมชนเจดเสมยน พฒนาชมชน ความรวมมอและการมสวนรวมของชมชน บรเวณตลาดรถไฟเจดเสมยน คณมานพ มจ ารสศกษา คนควา รวบรวมผอาวโส ครเพลงในพนทและผลงานการแสดงเกาแก เปนชมชนทมการแสดงพนบาน ของศลปนอาวโส การแสดงศลปะการแสดงรวมสมยและดนตรรวมสมย ท าใหเปนชมชนรปแบบการแสดงสมยใหมทมกจกรรมทางดานศลปะการแสดง เมอกลาวเชนน สวนศลป บานดนจงตางออกไปจากโรงละครอน ๆ เชน โรงละครกรงเทพ ฯ โรงละครแหงชาต หรอหอประชมวฒนธรรมแหงประเทศไทย ทเปนเพยงโรงละครเพอรองรบการแสดงประเภทตาง ๆ ตามแตผจดการแสดงตองการเชาใชพนท สวนศลป บานดน มการฝกและสอนเยาวชนในชมชนเจดเสมยน มกจกรรมการสรางงานของตนเอง เปนสถานทฝกฝนทกษะศลปะการแสดง การเรยนรของกลมเยาวชน นกแสดง และศลปน ตลอดจนศลปนรวมสมยในพนทและนอกพนทมารวมกนสรางผลงานในกจกรรม อกทงยงเปนองคกรดานศลปะการแสดงรวมสมยทพยายามสรางความแตกตางไปจากองคกรอน คอ สวนศลป บานดนมการสรางความรทมลกษณะเปนของตนเอง มการเรยนการสอนหลก สตรทสรางขนมาจากการสงสมความร และประสบการณครผสอนในสวนศลป บานดน และฝกฝนทกษะจากการเรยนรในการท างานจรงในการประกอบอาชพทสมพนธกบศลปะการแสดง ในการจดการพนทในสวนศลป บานดนอยางหลากหลาย ทส าคญคอ มพนทในการเรยนการสอน เชน ตรงลานกลางน าทลอมรอบดวยธรรมชาตทท าการเรยนการสอนพนฐานการแสดง และลานตรงกลางพนท มหองจดไฟ แสง ส เสยง เปนพนทผลตชนงานและการแสดง ขณะเดยวกนกท าหองสมดใหเหนประวตศาสตรของสวนศลป บานดน มพนทรานอาหารทเออประโยชนตอกจกรรมขององคกร การสรางพนทตาง ๆ สะทอนใหเหนกจกรรมของเยาวชนในชมชนทนอกเหนอไปจากการแสดงละครเวทเพยงอยางเดยว เปนพนทเพอการเรยนร โดยกจกรรมเหลานเปนองคประกอบส าคญในการเรยนรเอกลกษณของชมชนและลกษณะของเยาวชนในชมชน พนททหลากหลายท าใหมกจกรรมตาง ๆ ทเกดขนในชมชนนอกเหนอไปจากการชมการแสดง เชน การซอมการแสดง การการฝกทกษะฝมอของพอเพลง แมเพลง และครเพลง ทสบทอดศลปะกนตอรนสรน การเรยนในหลกสตรตาง ๆ การสรางฉากอปกรณทใชในการแสดง การคนควา รวมทงการ

134

มสวนรวมพดคยประชมและเสนอผลงานกบชมชนในการจดศลปะการแสดงรวมสมยในแตละครง ฉะนน พนทในสวนศลป บานดนจงเอออ านวยใหเกดการมสวนรวมของคนในชมชน ท าใหเกดการเรยนรระหวางเยาวชนและคนในชมชน นอกจากมพนททหลากหลายแลว องคประกอบทส าคญอกประการคอ สวนศลป บานดนมชนงานทมลกษณะเฉพาะตวในรปแบบศลปะการแสดงรวมสมย ทตางออกไปจากศลปะการแสดงองคกรอน ๆ กลาวคอ ศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดนนน ยงคงลกษณะความงามของศลปะไทยทน ามาเปนฐานในการสรางงานรวมสมย เชน การไมเปลยนทาร า การไมเปลยนท านองเพลงไทยเดมและยงคงลกษณะวธการรองแบบเดมไว เปนตน การผสมผสานเทคนคการแสดงสมยใหมเปนเพยงการสรางงานใหมความกระชบ สนกสนานมากยงขน และดงดดผชมทเหนวาศลปะไทยเปนของเกา เชองชา และนาเบอ ใหสนกสนานไปกบเทคนคตาง ๆ เหลานน นกแสดงสวนใหญของสวนศลป บานดนจงมลกษณะของนกแสดงทตองศกษาการแสดงของไทยอยางโขน ละครไทย ควบคไปกบการแสดงสมยใหม อยางการแสดงทางตะวนตก การเตนร า ฮปฮอป บลเลต เปนตน ลกษณะรวมดงกลาวเปนอกองคประกอบทส าคญในการสรางและพฒนาเยาวชนไดน าความรดานศลปะการแสดงรวมสมยไปชวยพฒนาชมชนและเขาใจถงศลปะการแสดงทแทจรง 1.2 วเคราะหปญหาและเสนอแนะแนวทางการจดการศลปะการแสดงรวมสมยของ สวนศลป บานดน 1. หลกบรหารของสวนศลป บานดน เปนการน ากระบวนการน าศลปะการแสดงรวมสมยมาประยกตใชในการบรหาร เพอสงเสรมใหเยาวชนในชมชนสนใจในการเรยนรศลปะการแสดง สนบสนนเยาวชนและคนในชมชนใหเขารวมในการจดการแสดง สวนศลป บานดน น าคนในชมชนมาสรางรายไดโดยการมาบรหารงานในสวนศลป บานดน อาทเชน การดแลสวนศลป บานดน ในเรองของสถานท รานกาแฟ และทพก คนในชมชนมสวนรวมในการบรหาร และในการจดการแสดง น าคนในชมชนมามสวนรวมในการจดแสดง การจดฉาก แสง ส เสยง จะรวมมอรวมใจกนจดการแสดง จะเหนไดวาคนในชมชนเขารวมกจกรรมทเกดขนจากการบรหารของสวนศลป บานดน เกดจากการเรยนรเกยวกบตนเอง และการมสวนรวมกบคนในชมชน ท าใหมความภาคภมใจในตนเอง สามารถพฒนาทรพยากรภายในชมชน จากการฝกฝน เรยนร ผานการ

135

สรางสรรคและกจกรรมของงานการแสดง และในการบรหารสวนศลป บานดนสามารถสะทอนปญหาความคดขององคกรและชมชนดวย ผลการศกษาพบวาสวนศลป บานดน ไมมการจดการอยางเปนระบบ เนองจากการน าคนในชมชน เปนการสรางรายไดใหกบชมชนเจดเสมยน แตไมมความรในการจดการ การใหขอมลเกยวกบสวนศลป บานดน ศลปะการแสดงรวมสมยได กอใหเกดผลของการสอสาร การใหความรกบนกทองเทยว บคคลทศกษาศลปะการแสดง เปนตน การมสวนรวมของชมชนควรวางแผนในการจดการ เพอพฒนาใหชมชนเขามามสวนรวมมากขน ไมใชเพยงเฉพาะผน าชมชน เทศบาลเจดเสมยน หรอสถานภาพทางสงคมในชมชนเทานนทเขารวมได แตชาวบานทยากจน อานเขยนไมได หรอไมมความรดานเทคโนโลยกสามารถเขามามสวนรวมในการจดการได ปจจบนงดการแสดง การเรยนการสอน การแสดงทจดแสดงขนในชมชน เนองจากการเปลยนแปลงของรฐบาล เหตทางการเมอง ท าใหทางสวนศลป บานดนงดการจดการแสดง กระบวนการมสวนรวมในการบรหารการจดการแสดงของสวนศลป บานดน ผทมสวนเกยวของกลมเยาวชน ผใหญบาน กลมครอาจารย และหนวยงานพฒนาในชมชนทงสวนราชการและเอกชน ควรมสวนรวมตอกจกรรมของศลปะการแสดรวมสมยของสวนศลป บานดน เชอมโยงใหชมชนมสวนรวมในการจดการแสดง อาทเชนในการใชความคดรวมกน การแลกเปลยนความคดเหน ตองมการประสานงานในการบรหารการจดการองคกร หาขอสรปรวมกนหรอการแกไขการจดการองคกรรวมกนระหวางสวนศลปบานดนกบชมชนตลาดเจดเสมยน เพอน าขอมลหรอแนวทางการแกไขมารวมกนวเคราะห เพอใหการสรางสรรคการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยมการพฒนาตอไปในอนาคต 2. การจดการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน ดวยศลปะการแสดงมลกษณะเปนงานรวมสมย รปแบบการแสดงแบบใหม ท าใหการพฒนาของสวนศลป บานดน เปนพนทเปดกวางในเรองของงานการแสดง ใชศลปะการแสดงรปแบบตาง ๆ งานรวมสมยอน ๆ เขามาผสมผสานกบศลปะการแสดงแบบดงเดม การน าประเพณ เพลงพนบาน การละเลนพนบานในชมชนเจดเสมยน เชอมโยงความสมยใหมเขากบชมชน เปดพนทการเรยนรศลปะการแสดงรปแบบใหมใหกบเยาวชนในชมชน การเรยนรแบบมสวนรวมเกดการเปลยนแปลงตอวถชวตของเยาวชน ในการใชเวลาวางใหเปนประโยชน อนรกษศลปะการแสดงของไทย และน าเทคนคการแสดงใหม ๆ ไปพฒนาตอยอดใหกบตนเองได โดยเฉพาะในเรองของกระบวนการเรยนร ทกษะในการแสดง รวมทง

136

การควบคมอารมณในการเรยน ฝกทกษะในการแสดง รวมทงพฒนาศกยภาพเยาวชนและการปรบตวกบคนในชมชนไดมสวนรวมในการจดการแสดง ณ ตลาดเจดเสมยน ผลการวจยพบวา ชวงแรกมเยาวชนใหความสนใจมาเรยนการแสดงจ านวนมาก เยาวชนมสวนรวมในการเรยนรและการจดการแสดงทตลาดเจดเสมยน ทางเทศบาลเจดเสมยนกอนการเปลยนแปลงรฐบาลใหการสนบสนน ทกสนเดอน วนเสาร – อาทตย ปจจบนมการเปลยนรฐบาล เทศบาลไมคอยใหการสนบสนน ท าใหเยาวชนมจ านวนลดนอยลง มความสนใจในการแสดงนอยลง เนองจากขาดความตอเนองจงท าใหวตถประสงคในปจจบนขององคกรใหเดกและเยาวชนมความรตอเนอง (อยางย งยน) มความคดในการสรางสรรคความคดอะไรใหม ๆ ปจจบนไดเปลยนเปนกลมเปาหมายส าหรบคนทตองการพกผอน และเปนคายศลปะของศลปนทจะสรางงาน 3. กลมเยาวชนทเขามาเรยนรเปนกลมเดกทอยในชมชน เหมอนเปนสมาชกใหม คอ ไมมพนฐานทางการแสดง แตมความตองการทจะเรยนรเขาใจในศลปะการแสดง ประกอบอาชพทางดานงานการแสดง ดงนนสวนศลป บานดนจงเปดโอกาสใหกบกลมเยาวชนหรอเดกทวไปทมความตองการดงกลาว โดยมในการเขามาเรยนรงานดานศลปะการแสดง คอ เทศบาลเจดเสมยนสนบสนนเดกในชมชน การชกชวนจากเพอน และการสมครเปนนกเรยนการแสดงของสวนศลป บานดน แตไมวาการเขามาเรยนรในทางใดกตาม ผเรยนกตองเรยนรภายใตงานทเปนกจกรรมของสวนศลป บานดน เมอกลมเยาวชนหรอเดกในชมชนไดเขามาเรยนรการปฏบตงานดานการแสดง ตองอาศยความสมพนธระหวาง เชน ความสมพนธของครกบศษย ความสมพนธระหวางเพอนรวมงาน การเรยนร การแลกเปลยนประสบการณ เชน การเคลอนไหวของรางกาย การก าหนดลมหายใจ รสนยมในการท างาน ซงการถายทอดความรของชมชน แสดงใหเหนวา สวนศลป บานดนมหลกการและความ รจากการปฏบต ซ งโดยทวไปแลวหลกการสามารถเ รยน รไดตามสถาบนการศกษาตาง ๆ หรอตามแหลงเรยนรตาง ๆ แตการปฏบตนนไดจากการเขารวมในชมชนของผเรยนเทานน สวนศลป บานดนจงมลกษณะขององคกรทใหการศกษาทางดานการแสดงควบคกบลกษณะของชมชน การพฒนาเกดขนจากการมสวนรวมของชมชนเจดเสมยน กจกรรมตาง ๆ ทเกดขนในชมชน สามารถสะทอนความรวมมอจากคนในชมชนได การรบผดชอบการจดงานการแสดงรวมกน โดยการเปนสวนหนงของประวตศาสตรชมชน กลมเยาวชนในชมชนเจดเสมยนตองเรยนร

137

การปฏบต รสนยม จากการเปนผเรยนของสวนศลป บานดน เมอผานการมสวนรวมในกจกรรม ไดพฒนาความสามารถ มสวนรวมในกจกรรมตาง ๆ ของชมชน การท างานกบชมชนกเปรยบเสมอนเปนญาตพนอง เกดความสมพนธทดตอกน การจดงานศลปะการแสดงหรอการสรางชนงานการแสดงกจะประสบผลส าเรจ รวมทงยงมสวนชวยพฒนาเศรษฐกจของชมชนตลาดเจดเสมยน การอนรกษงานศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน ดวยความรวมมอของคณมานพ มจ ารส ทมงาน และชมชนชาวเจดเสมยน เปนการแลกเปลยนความร ปญญา ในการคดสรางสรรคผลงานการแสดงรวมสมยขน เปนการอนรกษ เพอใหคนในชมชนทราบคณคา ความสามารถทตนเองม การน ากระบวนการเรยนรของศลปะการแสดงรวมสมยกบเยาวชนในชมชน ทราบถงงานการแสดง เขาใจถงงานศลปะการแสดง ซงความแทจรงในงานรวมสมย คอ การถายทอด และน าเทคนค หรอ การสรางงานการแสดง มาเรยนร ปรบใชหรอสรางสรรคผลงานของตนเอง เพอใหเยาวชนสรางสรรคงานไดอยางนาสนใจ ในปจจบนของสวนศลป บานดน ยงมเยาวชนทสนใจในการแสดงนอย แตถามการพฒนาและอนรกษในงานการแสดง ยดเยาวชนเปนศนยกลางการเรยนร ขนตอนเตรยมความพรอมการฝกทกษะการแสดง ปรบหลกสตรใหเหมาะสมกบเยาวชนในชมชนเจดเสมยน การเกบศกษาขอมลงานศลปะการแสดงรวมสมย สามารถถายทอดผลงานทางดานการแสดง ซงสามารถเชอมโยงความร และน ามาสรางผลงานตอไป 1.3 ปจจยสนบสนน และ ผลกระทบในการจดการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน ผศกษาไดศกษาปจจยสนบสนนและผลกระทบทมตอการจดการศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน เพอการพฒนาและเปนประโยชนในการจดการศลปะการแสดงรวมสมยกบเยาวชนและคนในชมชนมศกยภาพตอไปในอนาคต น าขอมลมาวเคราะหดงน 1. การสนบสนนของหนวยงานผรบผดชอบในตลาดเจดเสมยน ในดานสนบสนนและผลกระทบทสงผลตอการพฒนาการจดการศลปะการแสดงรวมสมยโดยตรง เนองจากเปนผทจะอยกบชมชน สนบสนนและมอ านาจในการดแลกลมเยาวชนและคนในชมชน หากหนวยงานใหการสนบสนนอ านวยความสะดวกในการจดการแสดงของสวนศลป บานดน ใหกบกลมเยาวชนและคนในชมชนอยางตอเนอง กลมเยาวชนและคนในชมชนกจะมการพฒนาไดเตมความสามารถตอไป ในทางกลบกนทางหนวยงานไมมการสนบสนน ทางสวนศลป บานดน ปจจบนกไมสามารถด าเนนการจดการงานการแสดงใหกบคนชมชนไดอยางตอเนองเชนกน

138

ผลศกษาพบปญหาทเกดขนกบการจดการแสดงของสวนศลป บานดน เทศบาลเจดเสมยนไมเขาใจ ไมเหนคณคาศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน หากการพฒนาไมไดรบการสนบสนนสงผลกระทบ ในเรองการประชาสมพนธทางสอตาง ๆ ในการจดการแสดงแตละครง เมอมกจกรรมนกทองเทยว หรอผทสนใจการแสดงจะไมทราบถงรายละเอยด เสนทางในการมาชมการแสดง วนเวลาในการจดการแสดง ท าใหการจดการขาดความเขาใจ และขาดแนวคดในการพฒนาทจะน าศลปะการแสดงรวมสมยใหกบกลมเยาวชนน าไปสการจดการอยางย งยน 2. ในการจดการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน เพอการพฒนากลมเยาวชน ท าใหกลมเยาวชนและคนในชมชนมสวนรวมในการจดการแสดง รวมทงการเรยนร การสรางสรรคของงานการแสดง เปาหมายและองคประกอบในการจดการแสดงในแตละครง สามารถดงคนในชมชนเขามามสวนรวมในการจดการแสดงในชมชนตลาดเจดเสมยน สามารถสรางความรสกรวมกบชมชนทกบทบาทในการจดการแสดง แตเหนไดวาในการจดการแสดง บางครงผชมไมเขาใจในเนอหาของการแสดง ไมเขาใจจดประสงคของผสรางงานการแสดง จงท าใหเกดความสบสนในเรองของการเคลอนไหวทาทางในการแสดง ท าใหเกดปญหาในการชม ประเดนสดทายคอ การเรยนการสอนใหเดกและเยาวชนใหเขาใจและรหลกการแสดงทแทจรง เขาใจในการสรางงานศลปะการแสดงรวมสมย เพอน าไปตอยอดและด ารงอยไดดวยตนเอง 2. ขอเสนอแนะ 1. ควรมการอบรม หรอใหความรในการจดการ การใหขอมลเกยวกบสวนศลป บานดน ศลปะการแสดงรวมสมยได การมสวนรวมของชมชนควรวางแผนในการจดการ เพอพฒนาใหชมชนเขามามสวนรวมมากขน ไมใชเพยงเฉพาะผน าชมชน เทศบาลเจดเสมยน หรอสถานภาพทางสงคมในชมชนเทานนทเขารวมได แตชาวบานกสามารถเขามามสวนรวมในการจดการได 2. การเลอกรปแบบทจะน ามาใชในการแสดง การสรางเรอง การแตงกาย รวมทงรายละเอยดตาง ๆ ในการพฒนาของเยาวชน โดยมผใหค าปรกษาใหความชวยเหลอในเชงเทคนคการแสดง ชวยใหเยาวชนเกดการพฒนาตนเอง ยงท าใหผลงานการแสดงของเยาวชนสะทอนอตลกษณของชมชน และผชมเขาใจถงจดประสงค ของผสรางงาน ในการชมการแสดง เขาถงแกนเรองของศลปะการแสดงรวมสมย

139

3. สวนศลป บานดน และตลาดเจดเสมยน ควรมการประชาสมพนธทางสอตาง ๆ เพอบอกรายละเอยดของงานการจดการแสดง เชน การแสดง สถานทจดแสดง วนเวลาในการจดการแสดง ใหเขาถงกลมคนทกกลมไมเฉพาะแตกลมนกทองเทยวเทานน เพราะบคคลทวไปบางครงกยงไมทราบในรายละเอยดการจดการแสดงในแตละครง และอาจคดวาทางสวนศลป บานดนเปดชมเฉพาะคนในชมชน หรอเฉพาะผเขาชมทมาคณะทองเทยวเทานน ควรบอกถงรายละเอยดของการแสดงในแตละครงทจดการแสดง เนอหาหรอทมาของการแสดงนน ๆ ใหมากขน ใหผชมเขาใจถงจดประสงคของผสรางงาน เพอใหผชมเขาถงแนวทาง แกนเรองของศลปะการแสดงรวมสมย กอนทจะเขาชมการแสดง ทงนเพอความเขาใจในการแสดง และไดเรยนรจากประสบการณการชมการแสดงในแตละงานการแสดง 4. สวนศลป บานดนเปนองคกรการจดการแสดงทางวฒนธรรม ควรสนบสนนใหเปนแหลงความรทบคคลทวไปสามารถศกษางานดานการแสดงศลปะการแสดงรวมสมย การไดรบประโยชนในเรองของศลปะการแสดงรวมสมย เพอพฒนาในดานศกยภาพในการแสดงของตนเองทางสวนศลป บานดนควรจดท าขอมล เอกสารหรอรายละเอยดตาง ๆ ทเกยวของกบการแสดงในสวนศลป บานดน เพอเปนการถายทอดองคความรในดานศลปะการแสดงในการพฒนาตอไปในอนาคต 5. ดานการเผยแพรกระบวนการจดการในการแสดง ทางสวนศลป บานดน ควรจดใหมการออกแบบสอบถามแกบคคลทวไป โดยกระจายไปในทกกลมทกชวงวย โดยของความรวมมอจากคนในชมชน เพอทราบถงความตองการในการเขาชมการแสดงของสวนศลป บานดนในแตละครง เพอน าผลทไดไปประเมนเปนฐานขอมลในการจดการแสดงในครงตอไป ทงดานรปแบบการแสดง การจดการพนทในตลาดเจดเสมยน และองคประกอบของการแสดง ปรบปรงการแสดงทใหเขากบผเขาชมการแสดง ปฏกรยาของผชมในการชมการแสดงเสมอ เปนการพฒนารวมกนกบทางชมชนและสวนศลป บานดน 6. ดานงบประมาณในการสนบสนนการจดการแสดงของสวนศลปบานดนนน ทางเทศบาลเจดเสมยน หรอหนวยงานตาง ๆ ทมสวนเกยวของในการจดการแสดงของสวนศลป บานดน สนบสนนเยาวชนหรอคนในชมชนไดด าเนนกจกรรมกบสวนศลป บานไดอยางตอเนอง และควรจดท าขอมลแนะน าเสนทาง เพออ านวยความสะดวกในการเดนทางใหแกประชาชนไดทราบ โดยแจงขอมลทางสอตาง ๆ ใหกบกลมเยาวชน คนในชมชน และนกทองเทยว ในเรองของการสรางเครอขายของสวนศลป บานดน โดยอาจจะขอความรวมมอจากองคกรหรอสถาบนเขารวมมอ

140

ในเรองตาง ๆ เชน มขอมลแนะน าการแสดงขององคกรอน ๆ ในขอมลของสวนศลป บานดน เพอแนะน าบคคลหรอผชมการแสดง หากมการแสดงในครงตอไป ทงนอาจจะไมใชผลประโยชนทางดานธรกจโดยตรง แตกถอเปนผลประโยชนในการประชาสมพนธทางออม เพอพฒนาศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน ใหมประสทธภาพตอไป 2.1 ขอเสนอแนะส าหรบการวจยครงตอไป 1. ควรมการศกษาสวนศลป บานดนตอไป เนองจากปจจบนมการเปลยนแปลงทางการเมอง จงท าใหหยดการแสดงไป หากมการเปลยนแปลงทจะจดการแสดงและสรางผลงานของสวนศลป บานดน ควรพจารณาเรองระยะเวลา หรอชวงเวลาทท าการวจย เพราะอาจไดรบผลกระทบขอมลทจะตองศกษาอาทเชน ผเขาชมการแสดง เนองจากความแตกตางทางดานปรมาณผชมในแตละชวงเวลา โดยพจารณาทางดานสภาวการณตาง ๆ เชน การเมอง เศรษฐกจ เปนตน 2. ควรศกษาในรายละเอยดของศลปะการแสดงทงนาฏศลปไทยและนาฏศลปสากลในเชงลก เชน องคประกอบตาง ๆ ทางการแสดง รปแบบดงเดมของการแสดงแตละประเภท และความนยมของคนในปจจบน เปนตน 3. ควรศกษาองคกรหรอโรงละครทมการจดการศลปะการแสดงรวมสมยทมลกษณะเดยวกน แตอยในเขตพนทอนหรออยในตางประเทศ และน าขอมลทไดมาเปรยบเทยบ และเสนอแนะเพมเตม 3. ขอจ ากดและอปสรรคในการท าวจย การเกบขอมลในการท าการวจยครงน สวนใหญผ วจ ยไดรบความรวมมอ และชวยเหลอจากหนวยงานและองคกรตาง ๆ เปนอยางด มเพยงบางสวนเทานนทอาจเกดความไมสะดวกในการเกบขอมลบางครงเทานน ซงจากการเกบขอมลจากการสมภาษณจากกลมตวอยาง ทง 5 กลม ไดแก ผบรหารหรอผจดการองคกร, ผจดการแสดงและผออกแบบการแสดง, ผเชยวชาญทางดานนาฏศลปและทางดานการแสดง, กลมเยาวชน และการเกบขอมลออกแบบสอบถามใหกลมผเขาชมการแสดง มขอจ ากดและอปสรรคในการวจยทท าการศกษาครงน คอ 1. ในการตดตอขอขอมลทางสวนศลป บานดน ผศกษาไดเรมจากการสอบถามวธการด าเนนงานของสวนศลป บานดน จงท าหนงสอขออนญาตเขาท าการสมภาษณผทเกยวของและเกบขอมลในสวนศลป บานดน ซงในการเกบขอมลครงนผศกษาประสบปญหาจากทางสวนศลป บานดน

141

เนองจากมเหตการณเปลยนแปลงทางดานการเมอง ท าใหสวนศลป บานดนหยดพกการแสดงชวคราว ปดการแสดงในตลาดเจดเสมยน จงท าใหการตดตอของสมภาษณนนประสบปญหา เพราะทางเจาหนาทประสานงานทสวนศลป บานดนใหค าตอบไมไดวาจะมกจกรรมอยางไร เรมเปดการแสดงอกครงเมอไร ท าใหผวจยตองหาวธการอนเพอใหไดขอมลสมภาษณ โดยผศกษาไดตดตอไปทางเลขาของคณมานพ มจ ารส โดยตรงและแจงประสงคใหทราบ ผศกษาไดรบความอนเคราะหเปนอยางด จงท าใหผศกษาไดรบขอมลจากการสมภาษณอยางครบถวน 2. การเกบขอมลออกแบบสอบถามของกลมเยาวชนในชมชนและกลมผเขาชมการแสดงในสวนศลป บานดน ส าหรบงานวจยในครงน เนองจากเปนชวงทมเหตการณทางดานการเมองเปลยนแปลง ประกอบกบมการเปลยนเทศบาล ท าใหสงผลกระทบตอจ านวนกลมเยาวชนในชมชนและกลมผเขาชมการแสดงเปนอยางมาก ซงเปนขอจ ากดในการเกบขอมลครงน 3. การตดตอขอสมภาษณบคคลตาง ๆ ผศกษาควรจะตองเผอเวลาในการท าการสมภาษณเพมขน เนองจากผใหสมภาษณแตละทานมภารกจทอาจท าใหชวงเวลาในการนดพบสมภาษณนน เลอนออกไป ท าใหการทราบขอมลนนชามากยงขน

142

รายการอางอง

ขาวบนเทง. (2555). มานพ มจ ารส ผหยงรากศลปะรวมสมย ลงบนชมชน 119 ป ของเจดเสมยน และสวนศลป บานดน. เขาถงเมอ 20 มนาคม 2555. เขาถงไดจาก. http://www.ryt9.com/s/prg/382943 ขนนกสรง. (2555). ความหมายนาฏศลปพนบาน. เขาถงเมอ 20 มนาคม 2555. เขาถงไดจาก http://writer.dek-d.com/love5683000/story/viewlongc.php?id=494084&chapter=32 คนเมองราชบร. (2554). ขอมลทวไปจงหวดราชบร. เขาถงเมอวนท 14 กนยายน 2554. เขาถงไดจาก www.xn--72cg2czalc9dzb4amr1g.com คกฤทธ ปราโมช, หมอมราชวงศ. “ละครในและละครนอก – ดกด าบรรพ,” วารสารนาฏศลป สโมสร มหาวทยาลยธรรมศาสตร (2514). จงหวดราชบร (2555). ประวตราชบร. เขาถงเมอ 20 มนาคม 2555. เขาถงไดจาก. http://th.wikipedia.org/wiki/ราชบร ดวงแข บวประโคน. (2545). การใชสอละครเพอพฒนาชมชน ของกลมละครมะขามปอม กรณศกษา จากพนทท างานทมบรบททแตกตางกน 4 พนท. ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย. ไทยแดนซ. (2555). รปแบบการแสดง ละครนอก. เขาถงเมอ 16 พฤษภาคม 2555. เขาถงไดจาก http://www.thaidances.com/data/3 ________. (2555). รปแบบการแสดง ละครใน. เขาถงเมอ 16 พฤษภาคม 2555. เขาถงไดจาก http://www.thaidances.com/data/4.asp ธนก เลศชาญฤทธ. (2554). หลกการจดการทรพยากรวฒนธรรม. คณะโบราณคด มหาวทยาลยศลปากร. ธนต อยโพธ. (2531). ศลปะละครร า หรอ คมอนาฏศลปไทย. ไมปรากฏโรงพมพ นธ โรจนพงษ. (2555). กลมละคร กลมเสนสขาว. เขาถงเมอ 20 มนาคม 2555. เขาถงไดจาก http://th.wikipedia.org/wiki/นท_ธระโรจนพงษ นธ เอยวศรวงศ. (2537). หมายเหตวฒนธรรมรวมสมย. กรงเทพฯ: อมรนทรพรนตง แอนดพบลชชง. ________. (2538). โขน, คาราบาว, น าเนา และหนงไทย. กรงเทพฯ: มตชน. นออน สนทวงศ ณ อยธยา. (2536). นาฏศลปไทย ม.ร.ว.คกฤทธ ปราโมช. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช. บญเหลอ เทพยสวรรณ, ม.ล. (2515). วชาพนฐานอารยธรรมไทย. โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร ปารชาต จงววฒนาภรณ. (2547). พลงการวจารณ : ศลปะการละคร. กรงเทพฯ: ณ เพชร. ประทน พวงส าล. (2514). หลกนาฏศลป. กรงเทพฯ: ไทยมตรการพมพ.

143

ประเวศ วะส. (2539). วฒนธรรมกบการพฒนา. กรงเทพฯ: ส านกงานคณะกรรมการวฒนธรรม แหงชาต พจนานกรมไทย. ________. (2519). กรงสยามการพมพ. พมพครงท 4. กรงเทพฯ: โรงพมพกรงสยาม. พฤทธ ศภเศรษฐศร. (2544). การศกษาทศนะตอลกษณะอนพงประสงค ของนกแสดงและผก ากบ การแสดงละครโทรทศน. กรงเทพ: คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. พรพงศ เสนไสย. (2555). ประเภทของศลปะการแสดงรวมสมยเหนอธรรมชาต. เขาถงเมอ 16 พฤษภาคม 2555. เขาถงไดจาก http://guru.google.co.th/guru/thread?tid=70e1a9615573644d ภทราวดเธยเตอร. (2555). รปภาพการแสดงละครเวทของภทราวดเธยเตอร. เขาถงเมอ 16 พฤษภาคม 2555. เขาถงไดจาก http://th.wikipedia.org/wiki/ภทราวดเธยเตอร.html. ภผาน าฝน. (2555). ประวตสวนศลป บานดน เจดเสมยน ราชบร. เขาถงเมอ 20 มนาคม 2555. เขาถงไดจาก. http://www.oknation.net/blog/print.php?id=326600 มนตร ตราโมท. (2514). นาฏศลป 13 ชมนมนาฏศลปและการละคร. กรงเทพฯ: อกษรสมพนธ. ราชบณฑตยสถาน. (2525). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน. กรงเทพฯ: อกษรเจรญทศน. ลดดา พนสนอก. (2542). สนทรยะทางนาฏศลปไทย (Aesthetics of Dramatic Arts). โปรแกรม วชาสนทรยศาสตรคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร สถาบนราชภฏสกลนคร. วมลศร อปรมย. (2553). นาฏกรรมและการละคร. กรงเทพฯ: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณ มหาวทยาลย. ศรวรรณ เสรรตน และคณะ. (2541). หลกการจดการ. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช. สถาบนไทยคดศกษา. (2534). นาฏศลปไทย. กรงเทพฯ: โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร. สดใส พนธมโกมล. (2537). การวเคราะหปญหาและวธแกปญหาของนกแสดงในการก ากบการแสดง ละครสมยใหมแนวตาง ๆ ในประเทศไทย. ภาควชาศลปะการละคร คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สมถวล วเศษสมบต. (2525). วรรณคดการละคร. กรงเทพฯ: ส านกพมพอกษรบณฑต. สมตร เทพวงษ. (2541). นาฏศลปไทย. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร. สรพล วรฬหรกษ. (2547). ววฒนาการนาฏศลปไทยในกรงรตนโกสนทร พ.ศ.2325 - 2477. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณวทยาลย. หนงสอพมพคมชดลก (2555). ศลปะสถาน “สวนศลป บานดน”. เขาถงเมอ 24 มกราคม 2555. เขาถงไดจาก http://www.ryt9.com/s/prg/382943 หนงสอพมพคมชดลก. (255). สวนศลป บานดน จงหวดราชบร. เขาถงเมอ 20 มนาคม 2555. เขาถงไดจาก http://www.baandin.org/web/index.php?

144

อาคม สายาคม. (2516). รวมนพนธของอาคมสายาคม. กรงเทพฯ: กรมศลปากร. D. Lipe, William. (1984). “Value and Meaning in Cultural Resources.” In Approaches to the Archaeological Heritage, 1-11. edited by Henry Cleere. Cambridge: Cambridge University Press. Mc. Gimsey, C. (1984). The Value of Archaeology. In Ethics and Values in Achaeology, edited

by E.L.Green, 171-174. New York: Free Press

Wolpoff, Milford. (1999). Paleoanthropology. second edition. New York: McGraw Hill.

ภาคผนวก

146

แบบสอบถาม ทศนคตทมตอศลปะการแสดงรวมสมยในดานคณคาและแนวทางการเรยนร

สวนท 1 ขอมลทวไปของบคลากร (อาจารยผสอน) ของสวนศลป บานดน ชอ............................................................นามสกล.......................................................................... การศกษา............................................................................................................................................. สวนท 2 แนวค าถามทใชสมภาษณบคลากร (อาจารยผสอน) ของสวนศลป บานดน 1. ความคดและเปาหมายหลกขององคกรสวนศลป บานดน อยในระดบใด เหมาะสมกบยคสมยปจจบนหรอไม อยางไร ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 2. จากการประเมนประสบการณของบคลากรของสวนศลป บานดน วาคมคา (เงน เวลา สตปญญา) หรอไม และเหมาะสมตอผชมกลมใด ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 3. การมสวนรวมของกลมเยาวชนในชมชนจงหวดราชบร มการตอบสนองตอศลปะการแสดง รวมสมยของสวนศลป บานดน อยางไร ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 4. หลกสตรการเรยนการสอนของสวนศลป บานดน โดยใชศลปะการแสดงรวมสมย (แบบตะวนตก) ไดสงผลใหเกดการเปลยนแปลงตอกลมเยาวชนอยางไร ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................

147

5. องคกรสวนศลป บานดนไดชวยพฒนาและยกระดบจตใจ ความคดรเรมสรางสรรค หรอเปดมตใหมใหแกวงการศลปะการแสดงอยางไร ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 6. จดเดน และจดดอย ของสวนศลป บานดน คออะไร เหตใดจงคดเชนนน ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 7. ศลปะการแสดงรวมสมยควรไดรบการสนบสนนจากองคกรภาครฐ และคนในสงคมอยางไร ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 8. การจดการแสดงในชมชนต าบลเจดเสมยน จงหวดราชบร เกยวของกบบรบททางชมชน หรอสงคม หรอไม อยางไร ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 9. สถานท เวลา ในการจดการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน เหมาะสมกบผชม หรอ รปแบบการน าเสนออยางไร ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 10. สรปแลวจดประสงคของการเรยนรศลปะการแสดงรวมสมยคออะไร การแสดงสามารถใหผชมเขาถงแกนของศลปะการแสดงหรอไม อยางไร ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................

148

สวนท 3 แนวค าถามทในการบรหารจดการองคกรในสวนศลป บานดน 1. ความเปนมา เปาหมาย และวตถประสงคหลกในการจดตงสวนศลป บานดน ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 2. การตดตอสมพนธระหวางสวนศลป บานดน กบองคกรตาง ๆ

- กลมบรษททองเทยว

............................................................................................................................................................. - สถาบนการศกษาทางดานนาฏศลป ............................................................................................................................................................. 3. แนวทางการบรหารจดการศลปะการแสดงรวมสมยเชงอนรกษ และพฒนาเพอใหเหมาะสมกบสงคมปจจบน ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 4. รปแบบการแสดงของสวนศลป บานดน ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 5. ผลกระทบในเรองความแทจรงทางวฒนธรรมจากการปรบเปลยนรปแบบของการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 6. ขอเสนอแนะความคดเหนและความพงพอใจของกลมผชมทมตอการแสดงศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. สวนท 4 ขอเสนอแนะอน ๆ ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................

149

แบบสอบถาม ทศนคตทมตอศลปะการแสดงรวมสมยในดานคณคาและแนวทางการเรยนร

สวนท 1 ขอมลทวไปของเยาวชน (นกเรยน) ทตอบแบบสอบถาม ค าชแจง กรณาท าเครองหมาย / ลงใน ( ) หนาขอความทตรงตามความเปนจรงมากทสด และเตมขอความทตรงกบความเปนจรงมากทสด 1. เพศ ( ) หญง ( ) ชาย 2. อาย ( ) ต ากวา 10 ป ( ) 10 – 15 ป ( ) 15 – 20 ป ( ) 20 – 25 ป ( ) 25 ปขนไป 3. ระดบการศกษา ( ) ประถมศกษา ( ) มธยมศกษา / ปวช. – ปวส. ( ) ปรญญาตร ( ) สงกวาปรญญาตร 4. ภมล าเนา ( ) จงหวดราชบร ( ) กรงเทพมหานคร ( ) อน ๆ ..............................................................

150

สวนท 2 พฤตกรรมของเยาวชนการเรยนรและรวมกจกรรมศลปะการแสดงของสวนศลป บานดน 1.นกเรยนทราบแหลงทมาของการเรยนหลกสตรศลปะการแสดงทสวนศลป บานดน ทใด ( ) ทบาน ( ) ทโรงเรยน ( ) จากเพอน ( ) สอสงพมพ ( ) สออนเตอรเนต ( ) อน ๆ .............................. 2. นกเรยนเรยนหลกสตรการเรยนการสอนใด ( ) นาฏศลปไทย ( ) นาฏศลปสากล ( ) ออกแบบการแสดง - ก ากบการแสดง ( ) อน ๆ ……………………………………………………. 3. นกเรยนเรยนหลกสตรกจกรรมศลปะการแสดงใด ( ) ร าไทย ( ) โขนยกษ โขนลง ( )นาฏศลปพนบาน ( ) นาฏศลปรวมสมย ( ) ดนตรไทย ( ) ศลปะการปองกนตว ( ) นาฏศลปตะวนตก ( ) อน ๆ ……………………………………………………. 4.สวนใหญนกเรยนเรยนกบอาจารยผสอนทานใด ............................................................................................................................................................. 5.นกเรยนเรยนวน................................................เวลา.................................................................... น.

151

สวนท 3 ทศนคตของเยาวชนทมตอศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน

1. เหตใดจงอยากเรยนศลปะการแสดง ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 2. ศลปะการแสดงทนกเรยนไดเรยนเปนแบบใด เพราะอะไรถงเลอกเรยนหลกสตรน ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 3. นกเรยนเขาใจถงการแสดงทไดเรยนรจากทาเตน ทาร า การเคลอนไหวตาง ๆ เพอจดประสงคใด และมลลาทาทางนนการสอความหมายทอาจารยผสอน นกเรยนเขาใจหรอไมเขาใจ เพราะอะไร ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 4.การจดกจกรรมหลกสตรตาง ๆ ทเราไดเรยน เราสามารถออกไปแสดงความสามารถของบรเวณชมชนใกลเคยงบางไหม ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 5. มแรงจงใจในการแสดงออกอยางไร และมการปฏสมพนธกบผชมผานเทคนคการแสดงหรอไม อยางไร ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 6. มเสนหโดเดนเฉพาะตว หรอกลมกลนกบนกแสดงอน ๆ หรอไม อยางไร ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................

152

7. เวลาแสดงการแสดงบนเวท หรอการเรยนรจากอาจารยผสอนเขาใจถงการแสดงวาก าลงเสนออารมณ สาระอะไร สอสารเรองอะไร กบใคร หรอไม ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 8. นกเรยนสามารถถายทอดสะทอนใหเหนผลงานและความรวมมอของผอยเบองหลง ไดหรอไม มความเปนมออาชพแคไหน ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. 9. นกเรยนสามารถน าศลปะการแสดงทไดเรยนรไปใชอะไร หรอ ประกอบอาชพอะไรในอนาคต ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. สวนท 4 ขอเสนอแนะอน ๆ ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................

153

แบบสอบถาม ทศนคตทมตอศลปะการแสดงรวมสมยในดานคณคาและแนวทางการเรยนร

สวนท 1 ขอมลทวไปของผทตอบแบบสอบถาม (ผชม) ค าชแจง กรณาท าเครองหมาย / ลงใน ( ) หนาขอความทตรงตามความเปนจรงมากทสด และเตมขอความทตรงกบความเปนจรงมากทสด 1. เพศ ( ) หญง ( ) ชาย 2. อาย ( ) 15 – 25 ป ( ) 25 – 35 ป ( ) 35 – 45 ป ( ) 45 – 55 ป ( ) 55 ปขนไป 3. ระดบการศกษา ( ) ประถมศกษา – มธยมศกษา ( ) ปวช. – ปวส. ( ) ปรญญาตร ( ) สงกวาปรญญาตร ( )อน ๆ .............................. 4. ภมล าเนา ( ) จงหวดราชบร ( ) กรงเทพมหานคร ( ) อน ๆ ............................. 5. อาชพ ( ) ขาราชการ / พนกงานรฐวสาหกจ ( ) ลกจางบรษทเอกชน / ธนาคาร ( )นกเรยน / นกศกษา ( ) ประกอบธรกจสวนตว ( ) พอบาน / แมบาน ( ) รบจาง ( ) อน ๆ (โปรดระบ).............................................................. 6. รายได ( ) ต ากวาหรอเทากบ 10,000 บาท ( ) 10,001 – 20,000 บาท ( ) 20,000 – 30,000 บาท ( ) 40,000 – 50,000 บาท ( ) 50,000 บาทขนไป

154

สวนท 2 ทศนคตตอการชมศลปะการแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน ทานมความคดเหนตอขอความเหลานอยางไร กรณาท าเครองหมาย / ลงใน ( ) หนาขอความทตรงตามความเปนจรงมากทสด

ทศนคต ระดบความคดเหน

มากทสด

มาก ปานกลาง นอย นอยทสด

1. กลมผชมมผลตอการการแสดงและการรบชม 2. ผชมมปฏกรยาตอบสนองตอศลปะการแสดงรวมสมย

3. ปฏกรยาของผชมเกดขนแรงกระตนจากการแสดง 4. ผชมเขาใจจดประสงคของผสราง 5. ผชมเชอในการแสดง และโลกสมมตบนเวท ในระดบใด

6. ผชมเปนกลมเปาหมายทนกแสดงและผสรางงานคาดหวงระดบใด

7. ผชมมเจตคต รสนยม คานยมนยมตอการชมการแสดง

8. ผชมเขาถงแนวทาง แกนเรอง ของศลปะการแสดง รวมสมย

9. ผ ชมยอมรบการน าเสนอของนกแสดงมากนอยเพยงใด

10. ผชมนาจะไดประโยชนจากการชมการแสดง 11. ไดเรยนร จากประสบการณการการชมครงน

สวนท 3 ขอเสนอแนะอน ๆ ตอศลปะการแสดงแสดงรวมสมยของสวนศลป บานดน ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................

155

ประวตผวจย

ชอ – สกล นางสาวณชนร นชนยม ทอย 16/108 ซอยศรเสถยร ต าบลออมใหญ อ าเภอสามพราน จงหวดนครปฐม ทท างาน กระทรวงวฒนธรรม ส านกงานศลปวฒนธรรมรวมสมย ประวตการศกษา พ.ศ. 2551 ส าเรจการศกษาศลปกรรมศาสตรบณฑต วชาเอกศลปะการแสดง – นาฏศลปไทย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ พ.ศ. 2553 ศกษาตอระดบปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการทรพยากรวฒนธรรม มหาวทยาลยศลปากร ประวตการท างาน พ.ศ. 2554 โรงเรยนวดลาดปลาดก อ าเภอบางบวทอง จงหวดนนทบร พ.ศ. 2555 ฝายประชาสมพนธ บรษท เบสท แอด คอรปอเรชน จ ากด พ.ศ. 2556 กลมงานทศนศลป กระทรวงวฒนธรรม ส านกงานศลปวฒนธรรมรวมสมย