29-03-2007 wos.qxd 2007-03-23 14:27 Page 1 UJON POLSKIbi.gazeta.pl/im/5/4025/m4025945.pdf · Radia Złote Przeboje CODZIENNIE W GAZECIE Testy maturalne Biologia – jutro Gdzie po

KUJON POLSKIEdukacja.Gazeta.pl

CZWARTEK 29 MARCA 2007 DODATEK DO „GAZETY WYBORCZEJ” REDAGUJE EWA TOMASZEWICZ NR INDEKSU ISSN 1642-8307

MATURA 2007 – WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE

SŁUCHAJ W RADIU

ZŁOTE PRZEBOJE

O egzaminachmaturalnych

słuchaj także dziś w„Wiadomościach”

Radia ZłotePrzeboje

CODZIENNIE

W GAZECIE

Testy maturalne

Biologia – jutro

Gdzie po maturze

– poradniki

i informatory

dla maturzystów

– w sobotę

Od wtorku codziennie w „Ga-zecie” drukujemy przykładowearkusze maturalne przygotowa-ne przez ekspertów.Na początek opublikowaliśmypróbne testy z języka polskie-go, wczoraj – z języka angielskie-go. Znajdziesz je w interneciena stronach Edukacja.Gaze-ta.pl.

Dziś – próbne testy matural-ne z wiedzy o społeczeństwiedla poziomu podstawowego

i rozszerzonego, a jutro zadaniamaturalne z biologii. Rozwiązujjak najwięcej takich testów, bopoczątek egzaminów matural-nych już za miesiąc!

Nie przegap też specjalnegowydania „Kujona Polskiego” dlamaturzystów. Już w sobotę na-piszemy, dlaczego warto studio-wać kierunki ścisłe oraz po jakichstudiach na pewno znajdzieszpracę w Polsce i za granicą. 1

Więcej testów maturalnychznajdziesz w naszych książkach

– szczegóły na s. 16

11

MATURZYSTO!

REU

TER

S

29-03-2007_wos.qxd 2007-03-23 14:27 Page 1

2 Kujon Polski 1 Matura 2007 – wiedza o społeczeństwieCzwartek 29 marca 2007 1 Gazeta Wyborcza 1 www.gazetawyborcza.pl

Edukacja1Gazeta1pl1

W zadaniach 1-7 wskaż prawidłową odpowiedź

Zadanie 1. (1 pkt)Państwo prawa toA. państwo, w którym wszystkie działania obywateli są zgodne

z przepisami prawa.B. państwo, w którym działania instytucji są regulowane

przez prawo.C. państwo, które gwarantuje równość wobec prawa oraz nie-

zbywalne wolności i prawa obywatelskie.

Zadanie 2. (1 pkt)

Ustrojowa zasada podziału i równowagi władz dotyczyA. relacji pomiędzy władzą wykonawczą, ustawodawczą i sądow-

niczą w państwie.B. relacji pomiędzy administracją centralną a terenową.C. relacji pomiędzy samorządem gminnym a powiatowym.

Zadanie 3. (1 pkt)

Prawo zgłaszania kandydata na posła przysługujeA. partiom politycznym, wyborcom, organizacjom pozarządowym.B. partiom politycznym, wyborcom, organizacjom pozarządo-

wym, komitetom wyborczym.C. partiom politycznym, wyborcom.

Zadanie 4. (1 pkt)

Koncepcja absolutnych praw człowieka zakłada, że prawa te są:A. powszechnie obowiązujące, niezbywalne, nienaruszalne.B. oparte na koncepcji prawa nadprzyrodzonego.C. oparte na prawie pozytywnym stanowionym przez instytu-

cje państwa.

Zadanie 5. (1 pkt)

Dokumentem dotyczącym praw człowieka w ramach ONZjest m.in:

A. Powszechna deklaracja praw człowieka.B. Deklaracja podstawowych praw i wolności.C. Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wol-

ności.

Zadanie 6. (1 pkt)

Większościowy system wyborczy sprzyjaA. uzyskiwaniu przez małe partie mandatów/miejsc wparlamencie.B. powstaniu układu dwupartyjnego w parlamencie.C. powstaniu rządu koalicyjnego.

Zadanie 7. (1 pkt)

Stronami procesowymi w postępowaniu karnym sąA. pokrzywdzony i podejrzany.B. oskarżyciel i obrońca.C. oskarżyciel i oskarżony.

Zadanie 8. (4 pkt)

Uporządkuj podane niżej akty prawne według hierarchii ichnadrzędności. Jako pierwszy zaznacz akt nadrzędny wobecpozostałych i wpisz obok niego 1, obok aktów pozostałychwstaw kolejne liczby (2-4), tak aby wskazywały one następnew hierarchii nadrzędności akty.

Zadanie 9. (4 pkt)

Wymienionym zadaniom przyporządkuj odpowiednie instytucje.

1. Prezydent RP, 2. Rada Ministrów, 3. Sejm, 4. Senat, 5. PrezesRady Ministrów

Zadanie 10. (5 pkt)

Zapoznaj się z mapą i wykonaj zadania.Wpisz do tabeli numery państw zaznaczone na mapie i podaj na-

zwy tych państw. Uzupełniając tabelę, zwróć uwagę na system po-lityczny istniejący w danym państwie.

Lp. nazwa państwa typ systemów politycznych numer na

mapie

A. system parlamentarno-gabinetowy

B. system parlamentarno-komitetowy

C. system kanclerski

D. system prezydencki

E. system półprezydencki - mieszany

Lp Zadania Instytucje

A. wybiera sędziów Trybunału Konstytucyjnego i członków Trybunału Stanu

B. koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej

C. zarządza wybory, zwołuje pierwsze posiedzenie Sejmu i Senatu

D. koordynuje i kontroluje pracę członków Rady Ministrów

Lp. Akt prawny odpowiedź

A. komunikat dyrektora CKE w sprawie szczegółowej informacji o dostosowaniu egzaminu maturalnego

B. Zarządzenie Ministra Edukacji Narodowej

w sprawie powołania Rady Dzieci i Młodzieży

C. Ustawa o systemie oświaty

D. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej

w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów...

Arkusz I – poziom podstawowy

29-03-2007_wos.qxd 2007-03-23 14:27 Page 2

Zadanie 11. (4 pkt)

Do postaci wybitnych polityków dobierz odpowiednie biogramy

1. Robert Schuman, 2. Konrad Adenauer, 3. Jacques Delors, 4. Jean Monnet, 5. Paul Henri Spaak

Zadanie 12. (7 pkt)

Poniżej zamieszczone zostały fragmenty konstytucji V Repub-liki Francuskiej. Wskaż, jakie rozwiązania prawno-ustrojowe w opi-sanych sytuacjach przewiduje konstytucja RP.

Art. 39 konstytucji V Republiki FrancuskiejPrawo inicjatywy ustawodawczej przysługuje zarówno Premie-

rowi, jak członkom parlamentu. A. W Polsce inicjatywa ustawodawcza przysługuje: ............................................................................................................................................................................................................................

Art. 58 konstytucji V Republiki Francuskiej Rada Konstytucyjna czuwa nad prawidłowością wyboru prezy-

denta Republiki. Rozpatruje ona protesty wyborcze i ogłasza wy-niki głosowania.

Art. 59Rada Konstytucyjna orzeka, w razie ich zakwestionowania, o pra-

widłowości wyborów deputowanych i senatorów.B. W Polsce o prawidłowości wyboru prezydenta, posłów i se-

natorów orzeka..............................................................................................................

Art. 68-1 konstytucji V Republiki FrancuskiejCzłonkowie rządu ponoszą odpowiedzialność karną za czyny,

których dopuścili się w toku wykonywania swoich funkcji, okreś-lone w momencie ich popełnienia jako zbrodnie lub występki. Sąoni sądzeni przez Trybunał Sprawiedliwości Republiki

C. W Polsce członkowie rządu w opisanej sytuacji są odpowie-dzialni przed ..........................................................................................

Art. 32 konstytucji V Republiki FrancuskiejPrzewodniczący Zgromadzenia Narodowego jest wybierany na

okres kadencji Zgromadzenia. Przewodniczącego Senatu wybie-ra się po każdym częściowym odnowieniu tej izby (senatorowiewybierani są na dziewięć lat, przy czym co trzy lata dokonuje sięwyboru jednej trzeciej składu Senatu [...].

D. W Polsce funkcję francuskiego Przewodniczącego Zgroma-dzenia Narodowego pełni............................................................................

E. W Polsce senatorowie wybierani są na kadencję trwają-cą..........................

Art. 24 konstytucji V Republiki FrancuskiejParlament obejmuje Zgromadzenie Narodowe i Senat.Deputowani do Zgromadzenia Narodowego wybierani są w gło-

sowaniu bezpośrednim.Senat jest wybierany w głosowaniu pośrednim [...].

F. W Polsce połączone izby..................................... i ........................tworzą...................................................................................................

Art. 6 konstytucji V Republiki FrancuskiejPrezydent Republiki jest wybierany na pięć lat w głosowaniu po-

wszechnym i bezpośrednim. G. Prezydent RP jest wybierany na okres.................................................w głosowaniu..........................................................................................

Zadanie 13. (10pkt.)

Zapoznaj się z wynikami sondaży i wykonaj zadania.

źródło: CBOS – styczeń 2007 – Stosunek do rządu. Komunikat z badań aktualnych problemów kraju

A. Wskaż partię, której elektorat w największym stopniu popie-rał rząd................................................................................................................................

B. Odpowiedz, kto w okresie przeprowadzenia sondażu pełniłfunkcję prezesa Rady Ministrów................................................................................................................................

C. Wymień partie, które tworzyły koalicję rządową w styczniu2007 r...............................................................................................................................

D. Połącz postacie polityków z ugrupowaniami politycznymi wy-mienionymi w sondażu.

1. Maciej Giertych, 2. Kazimierz Ujazdowski, 3. Bronisław Komo-rowski, 4. Marek Borowski, 5. Janusz Maksymiuk

źródło: CBOS – styczeń 2006 - Stosunek do rządu. Komunikat z badań aktualnych problemów kraju

Wykres 1.

E. Na podstawie wykresu 1. odpowiedz, jaką tendencję można za-obserwować w ocenie wyników działalności rządów przez społe-czeństwo..............................................................................................................................................................................................................................................................

Nazwa partii PiS Samoobrona PO Lewica i Demokraci

Politycy

Lp. Biogram Odpowiedź

A. Niemiecki polityk, prawnik; kanclerz FRN 1949-63; nadburmistrz Kolonii;

założyciel CDU, a następnie jej przewodniczący; przyczynił się do zbliżenia

francusko-niemieckiego i powstania EWG

B. Polityk francuski, prawnik; premier Francji 1947-48, francuski minister spraw

zagranicznych 1948-53; opowiadał się za zbliżeniem francusko-niemieckim,

twórca Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali

C. Polityk francuski, minister gospodarki i finansów; przewodniczący Komisji

Europejskiej 1985-95, w czasie jego kadencji wprowadzono w życie traktat

o Unii Europejskiej, był autorem koncepcji etapowego tworzenia Unii

Gospodarczej i Walutowej m. in. przez utworzenie wspólnego rynku

kapitałowego

D. Francuski polityk i przedsiębiorca; zastępca sekretarza generalnego Ligi

Narodów 1919-23; po wojnie uczestniczył w tworzeniu Europejskiej Wspólnoty

Węgla i Stali

Matura 2007 – wiedza o społeczeństwie 1 Kujon Polski 3Czwartek 29 marca 2007 1 Gazeta Wyborcza 1 www.gazetawyborcza.pl

Edukacja1Gazeta1pl1

29-03-2007_wos.qxd 2007-03-23 14:27 Page 3


Edukacja1Gazeta1pl1

Wykres 2.

źródło: CBOS – styczeń 2006 - Stosunek do rządu. Komunikat z badań aktualnych problemów kraju

F. Na podstawie wykresu 1. i 2. odpowiedz, czy istnieje korela-cja między oceną działalności rządu przez społeczeństwo a oce-ną szans poprawy sytuacji gospodarczej. Odpowiedź uzasadnij.............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Zadanie 14. (6 pkt.)

Do podanych haseł programowych rodzin partii politycznychdobierz odpowiednią doktrynę polityczną i wskaż teoretyka tejmyśli politycznej.

1. konserwatyzm, 2. socjaldemokracja, 3. anarchizm, 4. libera-lizm

I Edmund Burke, II Adam Smith, III Edward Bernstein, IV Emmanuel Mounier

Zadanie 15. (22 pkt)

Przeczytaj tekst i wykonaj zadania.

Świat islamu wybiera demokracjęTony Blair, „Gazeta Wyborcza”, 6 stycznia 2007

Korzenie obecnej fali globalnego terroryzmu i ekstremizmu się-gają głęboko – do dekad izolacji, ucisku politycznego i represjiw świecie arabsko-muzułmańskim. Jednak terroryzm nie jest i ni-gdy nie był nieunikniony. [...]

11 września zabito 3 tys. ludzi. Ale terroryzm nie zrodził się nanowojorskiej ulicy. Już w czasach najnowszych bunty politycznena całym świecie przyniosły bez porównania więcej ofiar – o czympamiętają mieszkańcy Indii, Indonezji, Kenii, Libii, Pakistanu, Ro-

sji, Arabii Saudyjskiej czy Jemenu. W Algierii zginęło ponad 10 tys.ludzi. Konflikty w Czeczenii i Kaszmirze, które można było rozwią-zać na drodze politycznej, stały się w warunkach wojny terrory-stycznej dramatycznie nierozwiązywalne.[...]

Walka z terroryzmem w Madrycie, Londynie czy Paryżu nie róż-ni się od walki z terrorystami Hezbollahu w Libanie, IslamskiegoDżihadu w Palestynie czy irackiego Ruchu Odmowy.[..]

Strategia terrorystów stała się jasna pod koniec lat 90. Gdyby ogra-niczono się do sporu wewnątrz islamu, muzułmańscy wierni – jakwszyscy ludzie przyzwoici i nieuprzedzeni – odrzuciliby fanatyzm.Ekstremiści zrozumieli więc, że muszą wyznaczyć zupełnie inną li-nię konfrontacji: muzułmanie przeciw Zachodowi.

Tak doszło do zamachów 11 września. Wciąż dziwię się ludziom,którzy twierdzą, że terroryzm spowodowała inwazja na Afganistani Irak. Jakby zapomnieli, że najpierw był 11 września. To nie Zachódpierwszy zaatakował fundamentalistów. Zachód padł ich ofiarą.

Wojska amerykańskie, brytyjskie i wielu innych krajów są dziśw Iraku i Afganistanie po to, by pomóc w umacnianiu miejscowychsił bezpieczeństwa, by wspierać proces demokratyzacji i stawić czo-ło siłom, które mu zagrażają. Od czerwca 2003 r. siły wielonarodo-we przebywają w Iraku na mocy rezolucji ONZ i z upoważnieniapierwszego w dziejach demokratycznego rządu tego kraju. W Af-ganistanie mandat ONZ obowiązywał od początku.

Przeciwnicy interwencji powiedzą, że Irak nigdy nie stanowił za-grożenia, że nie było tam broni masowego rażenia, że w Afganista-nie wciąż produkuje się narkotyki. Odpowiem, że jednak Irak stwa-rzał zagrożenie, czego dowodem były dwie wojny Saddama [z Ira-nem i Kuwejtem], 14 rezolucji ONZ oraz raport końcowy IrackiejGrupy Badawczej [grupy inspektorów rozbrojeniowych z września2004]. Chcę też przypomnieć, że dzięki wojnie w Iraku osiągnęliś-my znaczący postęp w ograniczeniu rozprzestrzeniania broni ma-sowego rażenia, a także odnowiliśmy stosunki z Libią i zlikwidowa-liśmy siatkę A.Q. Khana opracowującą plany broni jądrowej. Przy-pomnę wreszcie, że talibowie czerpali korzyści z handlu narkoty-kami i gościli u siebie al Kaidę z jej obozami szkoleniowymi.

W obu interwencjach chodziło nie tyle o zmianę rządów, ile prze-de wszystkim – o zmianę systemu wartości obowiązującego w Af-ganistanie i Iraku. Dlatego powiedziałem na wstępie, iż udało sięnam osiągnąć rzecz dużo donioślejszą, niż to sobie wyobrażaliśmy,podejmując decyzję o interwencji. Jak na ironię, ekstremiści dużolepiej rozumieją, o co toczy się gra, niż wielu ludzi na Zachodzie.

Jest to w ostatecznym rozrachunku walka o nowoczesność. Moż-na ją stoczyć i wygrać tylko w ramach samego islamu. Pamiętajmy,że ekstremizm nie jest prawdziwym jego głosem. Miliony muzuł-manów na całym świecie pragną tego samego co wszyscy ludzie– wolności dla siebie i dla innych. Tolerancję uważają za cnotę, a sza-cunek dla cudzej wiary – za przykazanie własnej religii.

Jeśli chcemy ocalić nasz świat, nie mamy wyboru – musimy o nie-go walczyć. Oznacza to obronę naszych wartości – nie tylko we włas-nych krajach, ale na całym świecie. W tym celu musimy zbudowaćsojusz globalny. Bierność – to także pewien rodzaj polityki. To poprostu zła polityka.[...]

Gdziekolwiek ludzie żyją w strachu, bez nadziei na postęp, musi-my stanąć solidarnie po ich stronie – w Birmie, Korei Północnej, Su-danie czy Zimbabwe. Każdemu krajowi, który kroczy drogą prze-mian demokratycznych, musimy podać pomocną dłoń.

Wymaga to polityki aktywnego zaangażowania, a nie izolacji. Ta-ka polityka nie jest zaś możliwa bez silnego sojuszu, którego trzontworzą Stany Zjednoczone i Europa. Sojusz, jakiego nam potrzeba,na tym się nie kończy, ale tu się zaczyna.[...]

Rysuje się dziś groźba podziału polityki globalnej na „twardą”i „miękką”. Ta pierwsza to ściganie terrorystów, ta druga to walkaz nędzą i niesprawiedliwością. Jest to niebezpieczny podział, boobie sprawy są współzależne. Odpowiedzią na terroryzm jest uni-wersalizacja wartości globalnych – i taka sama jest odpowiedź na nę-dzę i niesprawiedliwość.[...]

Odpowiedź

L.p.

Hasła programowe

Doktryna

Teoretyk

A. Należy zachować zasady sprawiedliwości społecznej przez

stworzenie równych szans dla wszystkich i wyrównywanie

nierówności przez rozwój świadczeń społecznych.

W państwie obok własności prywatnej i samorządowej powinien

istnieć sektor gospodarki państwowej.

B. Zasady równości i nieskrępowanego rozwoju jednostki są

najważniejszymi wartościami.

Podstawową funkcją państwa jest ochrona wolności i praw

jednostki.

C. Podstawową wartością jest tradycja, która pozwala zachować

ciągłość porządku społecznego i prawno-ustrojowego, a przez to i

stabilność tych systemów.

Państwo jest gwarantem istniejącego systemu społeczno-

-politycznego.

29-03-2007_wos.qxd 2007-03-23 14:27 Page 4


Edukacja1Gazeta1pl1

Musimy zwalczać niszczące skutki nędzy, głodu, chorób i kon-fliktów, zwiększając pomoc zwłaszcza dla Afryki. Przed objęciemprzez Wielką Brytanię w 2005 r. przewodnictwa grupy G8, zrze-szającej największe potęgi gospodarcze, problemów Afryki i zmianklimatycznych nie dostrzegano dostatecznie wyraźnie ani w Lon-dynie, ani na całym świecie. Dziś jest inaczej. Zawdzięczamy tow niemałym stopniu organizacjom pozarządowym, które odegra-ły trudną do przecenienia rolę w mobilizowaniu społeczeństwaobywatelskiego. Ale to, że sprawy te zyskały dziś najwyższy prio-rytet, nie oznacza, że nie mogą łatwo zostać zapomniane. [...]

Musimy uruchomić rozmowy o globalnym handlu. Ich celemwinno być nasze zobowiązanie do zwalczania światowej nędzyi wspierania rozwoju. Jeśli nie potrafimy prowadzić uczciwychrokowań handlowych [...] jest to porażka, rodząca wielorakie złekonsekwencje. Europejska protekcyjna polityka rolna pochodziz innej epoki i czas położyć jej kres. Z protekcjonizmu muszą teżzrezygnować Ameryka i Japonia. Musimy rozszerzyć dostęp dorynków pozarolniczych dla takich krajów jak Brazylia czy Indie.Musimy uzgodnić pakiet rozwojowy dla państw najbiedniejszych,uwzględniający stuprocentowy dostęp do globalnego rynku i po-moc w handlu.

Wreszcie, cały świat skupić się musi na zagrożeniach, jakie nie-sie zmiana klimatu. Przyszłe pokolenia nie wybaczą nam, jeśli niezwrócimy należytej uwagi na skażenie i degradację naszej planety.Potrzebujemy klarownych programów, które zaakceptują najważ-niejsi gracze, a których celem będzie powstrzymanie efektu cie-plarnianego powodowanego przez nadmierną emisję gazów. [...]

Będąc przez dziewięć lat premierem nie zatraciłem idealizmuani nie stałem się bardziej cyniczny. Jestem po prostu bardziejprzekonany o niesłuszności podziału na politykę wartości i poli-tykę interesu. Globalizacja rodzi potrzebę wspólnego systemuwartości. [...]

Przełożył Sergiusz Kowalski. Tekst ukazał się w „Foreign Affairs”,styczeń/luty 2007

A. Wskaż, na jakie źródła powstania ekstremizmu islamskiegozwraca uwagę autor.........................................................................................................................................................................................................................................

B. Wymień, strony konfliktu na następujących obszarach wska-zanych w artykule.

C. Wskaż, które zdania umieszczone w tabeli, są zgodne z teza-mi przedstawionymi w artykule, a które nie. Obok zdań zgodnychnapisz - prawda, obok fałszywych - fałsz

D. Wymień po dwa przytoczone w artykule argumenty za i prze-ciw interwencji wojskowej w Iraku. Argumenty za:..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Argumenty przeciw: .....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

E. Wymień cele obecności wojsk w Iraku, na jakie wskazuje autor...............................................................................................................................................................................................................................................

F. Wskaż, jakie trzy cele polityki globalnej i sposoby jej realizacjiwskazuje T. Blair.

G. Wymień nazwy organizacji terrorystycznych, jakie występująw artykule. .......................................................................................................................

H. Napisz, czy zgadzasz się z tezą autora zawartą w tytule artyku-łu. Swoją odpowiedź uzasadnij........................................................................................................................

Zadanie 16. (8 pkt)


Radykalne pomysły Blaira na walkę z terroryzmem Paweł Szczerkowski, „Gazeta Wyborcza”, 12 października 2005Po zamachach w Londynie 7 lipca, w których zginęło 56 osób, pre-

mier Tony Blair zapowiedział rozprawienie się z radykalnymi orga-nizacjami muzułmańskimi. Projekt ustawy, który trafił wczoraj doparlamentu, kończy z nieograniczoną wolnością słowa, która po-zwalała szerzyć nienawiść i nawoływać do ataków na niewiernych.

Przez 20 lat organizacje islamskie miały na Wyspach pełną swo-bodę. Jednym z ich przywódców był szejk Abu Hamza al Masri, któ-ry kierował meczetem w Finsbury Park. – Nasz plan przewiduje wy-sadzanie samolotów i wypuszczanie balonów z przymocowanymiminami, aby bronić Afganistanu i Iraku przed USA – mówił al Mas-ri podczas kazania w 1999 r. [...]

Sytuacja zmieniła się po 11 września. Od tej pory mułłowie i ichzwolennicy znaleźli się na celowniku policji: Masri został areszto-wany w 2004 r. i czeka na wyrok, zaś meczet w Finsbury Park zo-stał zamknięty. Nadal jednak obowiązują prawa pozwalające głosićnajbardziej radykalne poglądy. [...]

Jednym z rozwiązań zaproponowanych przez rząd jest nowakategoria przestępstwa – zachwalanie terroryzmu. Każdemu, ktonie tylko będzie namawiał do zabijania, lecz np. ogłosi zamachow-ca-samobójcę z Palestyny bohaterem, grozić ma siedem lat wię-zienia.

Kolejnym pomysłem jest przedłużenie z 14 aż do 90 dni okresu,w którym można przetrzymywać osobę podejrzaną o terroryzmbez przedstawienia zarzutów. Szef MSW Charles Clarke uważa, żejest to konieczne, by policja miała więcej czasu na zebranie wszyst-kich dowodów, a ewentualni terroryści nie byli wcześniej wypusz-czani przez sąd.

Propozycja ta wywołała jednak wiele kontrowersji. Brytyjskie Sto-warzyszenie Prawników określiło 90-dniowe zatrzymanie jako „in-ternowanie”. – Już 14 dni bez zarzutów to bardzo długo – mówi „Ga-zecie” Janet Paraskeva, przewodnicząca stowarzyszenia. – Poza tympolicja zawsze może przecież postawić mniej zarzutów i zyskać czasna zebranie dowodów na działalność terrorystyczną.

Lp. Cele Sposoby

1.

2.

3.

Lp. Odpowiedź

1. konfrontacja z Zachodem, a nie spór

wewnątrz islamu jest celem strategii przyjętej

przez terrorystów

2. Zamachy z 11 września były wynikiem

amerykańskiej interwencji wojskowej

w Afganistanie i Iraku.

3. Większość muzułmanów jest nietolerancyjna

i popiera ekstremistów islamskich.

4. Autor jest przeciwnikiem zaangażowania

w walkę z terroryzmem i zwolennikiem

polityki izolacji.

Lp. Obszar konfliktu Strony konfliktu

1. Czeczenia

2. Kaszmir

29-03-2007_wos.qxd 2007-03-23 14:27 Page 5


Edukacja1Gazeta1pl1

Podobnego zdania jest opozycja, która ostro zaatakowała wczo-raj rząd. Do liberałów, którzy oskarżyli Blaira o ograniczanie wol-ności obywatelskich, przyłączyli się nawet konserwatyści, którzyzazwyczaj popierali premiera w zwalczaniu terroryzmu. Blairtwardo jednak bronił przepisu o 90-dniowym zatrzymaniu. – Napierwszym miejscu powinny stać wolność obywateli do życia i ichbezpieczeństwo – odpierał zarzuty premier.

Projekt ustawy zawiera również listę 15 organizacji terrorystycz-nych, które mają zostać zakazane. [1]

Większość to ugrupowania od lat znane i odpowiadające za wie-le krwawych zamachów. [2]

10 figuruje na liście największych organizacji terrorystycznychDepartamentu Stanu USA co najmniej od 2002 r. [3]

Ustawa prawdopodobnie nie przejdzie w kształcie proponowa-nym przez rząd, bo nawet niektórzy posłowie rządzącej Partii Pra-cy przestraszyli się zapisu o 90-dniowym okresie przetrzymywa-nia bez stawiania zarzutów. [4]

Jednak w pozostałych kwestiach rząd może liczyć na poparcieparlamentu, w którym dysponuje dużą większością. [5]

A. Wymień trzy rozwiązania prawne zaproponowane prze rządT. Blaira wzmacniające walkę z terroryzmem......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

B. W ostatnim fragmencie tekstu, w którym zostały ponumero-wane zdania, wskaż zdania zawierające fakty i zdania przedsta-wiające opinie. W tabeli obok cyfry wskazującej numer zdaniawpisz fakt, jeśli zdanie zawiera fakt, obok zdania przedstawiają-cego opinie napisz opinia.

Zadanie 17. (4 pkt)

Zapoznaj się z wynikami sondaży i wykonaj zadania

Wykres 1.Czy zgadza się Pan(i) z opinią, że Polska może stać się celem

ataków terrorystycznych ze strony fundamentalistów muzuł-mańskich?

na podstawie CBOS – wrzesień 2005, Poczucie zagrożenia terroryzmem oraz akceptowane działania

zwiększające bezpieczeństwo obywateli, Komunikat z badań,

A. Odpowiedz, czy większość ankietowanych uważa, że Pol-ska może się stać celem ataków terrorystycznych ze strony fun-damentalistów islamskich. Swoją odpowiedź uzasadnij dany-mi z wykresu...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Tabela 1.

na podstawie CBOS – wrzesień 2005, Poczucie zagrożenia terroryzmem

oraz akceptowane działania zwiększające bezpieczeństwo obywateli, Komunikat z badań,

B. Na podstawie danych przedstawionych w Tabeli 1 scharakte-ryzuj postrzeganie przez Polaków zjawiska współczesnego terro-ryzmu na przestrzeni lat 2001-05.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Zadanie 18 (1 pkt)

Na podstawie analizy rysunku satyrycznego umieszczonego po-niżej odpowiedz, co jest jego przedmiotem krytyki.

Dariusz Pietrzak, Przegląd 2004 – Okiem satyryka

Zadanie 19 (3 pkt)


Skarga o naruszenie praw człowieka do Komitetu Praw Człowie-ka. Anna Michalska. Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Warsza-wa 1995.

1.

2. 3. 4. 5.

29-03-2007_wos.qxd 2007-03-23 14:27 Page 6


Edukacja1Gazeta1pl1

Skargę do Komitetu Praw Człowieka może złożyć wyłączniejednostka.[...]. Skargę może przedłożyć obywatel RP lub cu-dzoziemiec mieszkający (przebywający) w Polsce. Prawo dozłożenia skargi przysługuje wyłącznie osobie, która czuje sięofiarą naruszenia przez organ państwowy jednego z praw usta-nowionych w Pakcie. Oznacza to, że skargę może złożyć osobabezpośrednio pokrzywdzona, która doznała jakiegoś uszczer-bku z powodu naruszenia praw człowieka. W szczególnychprzypadkach, np. gdy ofiara naruszeń praw człowieka odbywakarę więzienia lub przebywa w szpitalu psychiatrycznym, Ko-mitet przyjmuje skargi złożone przez członków rodziny. Skar-gę można oczywiście złożyć poprzez pełnomocnika (np. adwo-kata), który musi przedłożyć Komitetowi Praw Człowieka upo-ważnienie.

Skarga może dotyczyć wyłącznie decyzji indywidualnej, wyda-nej przez organ państwowy, która – zdaniem jednostki – narusza jejprawa człowieka gwarantowane w Pakcie. Może to być np. decyzjaorganu administracji, prokuratora, wyrok sądu itp.

Skarga nie może dotyczyć treści ustawy czy innego aktu praw-nego, nawet jeśli dany akt prawny jest wyraźnie sprzeczny z Pak-tem. Komitet Praw Człowieka nie ma prawa badania zgodności pra-wa wewnętrznego z postanowieniami Paktu.

Skarga nie może być złożona w interesie publicznym, to zna-czy, że nie można np. formułować ogólnych zarzutów o złym trak-towaniu więźniów, o nieprawidłowościach w postępowaniach są-dowych, o naruszeniach tajemnicy korespondencji itp.

Skarga może dotyczyć wyłącznie naruszeń określonych prawczłowieka imiennie wskazanej osoby.

Komitet Praw Człowieka nie rozpatruje skarg przeciwko oso-bom fizycznym, przedsiębiorcom, spółkom, spółdzielniom, stowa-rzyszeniom itp.

Skarga może dotyczyć wyłącznie decyzji organów państwo-wych podjętych po 1991 r. W bardzo wyjątkowych przypadkachKomitet może przyjąć skargę na decyzję podjętą przed tą datą,jeśli naruszenie praw człowieka jest kontynuowane. Przedmio-tem skargi mogą być wyłącznie prawa człowieka ustanowionew Pakcie.

Do praw zawartych w Pakcie należy m.in.:Prawo do życia (art. 6) dotyczy między innymi zasad orzekania

i wykonywania kary śmierci, ułaskawienia i zamiany karyZakaz tortur, okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego trakto-

wania albo karania (art. 7)Zakaz niewolnictwa i handlu niewolnikami (art. 8)Prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego (art. 9) dotyczy

praw osoby zatrzymanej lub aresztowanej; Prawo osób pozbawionych wolności do humanitarnego trakto-

wania (art. 10) Prawo do swobodnego poruszania się na terenie kraju i wybo-

ru miejsca zamieszkania oraz prawo do opuszczenia każdego kra-ju (art. 12);

Prawo do niezawisłego i bezstronnego sądu (art. 14)Zasada domniemania niewinności i zakaz działania wstecz pra-

wa karnego (art. 15)Ochrona życia prywatnego, rodzinnego, domowego i korespon-

dencji (art. 17)Wolność myśli, sumienia i religii (art. 18)Wolność słowa (art. 19)Zakaz szerzenia nienawiści rasowej, narodowej, religijnej

(art. 20)Prawo organizowania zgromadzeń (art. 21) i prawo do stowarzy-

szania się (art. 22)Prawo do udziału w życiu publicznym (art. 25)Prawa osób należących do mniejszości narodowych (art. 27)Równość wobec prawa i zakaz dyskryminacji w korzystaniu

z praw człowieka (art. 2, ust. 1; art. 26) przepisy te mogą być powo-łane w skardze jedynie w połączeniu z innymi zarzutami (np. dy-skryminacji w korzystaniu z wolności słowa).

Podstawowe warunki formalne 1. Skarżący ma obowiązek wykorzystania wszystkich wewnętrz-

nych środków odwoławczych, jakie przewidziane są w prawie kra-jowym. I tak, w sprawach sądowych należy odwołać się do sądu IIinstancji, a następnie złożyć kasację do Sądu Najwyższego, w spra-wach administracyjnych – do II instancji, a następnie do Naczelne-go Sądu Administracyjnego. Nie ma natomiast wymogu wykorzy-stania środków nadzwyczajnych: wznowienia postępowania, rewi-zji nadzwyczajnej czy wniosku do rzecznika praw obywatelskich.Zasada wyczerpania środków odwoławczych oznacza, że przedmio-tem skargi może być wyłącznie decyzja ostateczna (wyrok prawo-mocny).[...]. Nie ma żadnych terminów dla złożenia skargi od datypodjęcia ostatecznej decyzji przez organ państwowy.

2. Nie można nadużywać prawa do skargi. Oznacza to np., że treśćskargi nie może być obelżywa dla państwa, nie może zawierać fałszy-wych informacji, autor nie powinien stawiać błahych zarzutów aniwykorzystywać mechanizmu kontroli bez uzasadnionych podstaw.

3. Komitet Praw Człowieka odrzuca skargę, jeśli ta sama sprawajest w toku przed innym organem międzynarodowym, np. Euro-pejską Komisją Praw Człowieka. Nie można więc składać skarg tejsamej treści do różnych organów międzynarodowych.

Skarga powinna zawierać takie elementy jak:1) adresat2) dane personalne: nazwisko, imię, narodowość, zawód, data i miej-

sce urodzenia, adres 3) państwo, przeciwko któremu skarga jest skierowana 4) treść zarzutów 5) artykuły, które zdaniem skarżącego zostały pogwałcone 6) podjęte środki odwoławcze w prawie krajowym i ich rezultaty.

Wskaż prawidłową odpowiedź.

A. Komitet Praw Człowieka jest organem kontroli międzynaro-dowej powołanym przez

1. ONZ2. Radę Europy3. Unię Europejską 4. Komisji Europejskiej

B. Wymieniony w tekście Pakt to 1. Europejska konwencja o ochronie praw człowieka i podstawo-

wych wolności2. Karta praw podstawowych Unii Europejskiej3. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych4. Międzynarodowy pakt praw ekonomicznych, socjalnych i kul-

turalnych.C. Siedziba Komitetu Praw Człowieka mieści się w:1. Strasburgu2. Genewie 3. Brukseli4. Hadze

Zadanie 20. (15 pkt)

Napisz skargę do Komitetu Praw Człowieka, wypełniając formu-larz wniosku skargi indywidualnej.

WZÓR SKARGI INDYWIDUALNEJ

Data:................... Skarga do: ......................................................................................................................................................................................................................

I. INFORMACJA DOTYCZĄCA AUTORA SKARGI:Nazwisko......Kowalski.............Imię/Imiona.........Jan..........................Narodowość...........................Zawód......................................................Data i miejsce urodzenia........................................................................Aktualny adres.........................................................................................

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

29-03-2007_wos.qxd 2007-03-23 14:27 Page 7


Edukacja1Gazeta1pl1

Adres dla korespondencji poufnej (jeżeli różni się od adresu ak-tualnego)...........................................................................................................................................................................................................................

Wyżej wymieniony składa skargę jako: *a) Ofiara pogwałceń jednego lub kilku praw przedstawionych

poniżejb) Przedstawiciel domniemanej ofiary (ofiar)c) W innym charakterzeJeżeli zakreślono kratkę (c), autor winien wyjaśnić:1) W jakim charakterze występuje on w imieniu ofiary/ofiar (np.

powiązanie rodzinne lub inne więzy natury osobistej z domnie-maną ofiarą/ofiarami):.....................................................................................................................

2) Z jakiego powodu ofiara (ofiary) nie jest (nie są) zdolna (zdol-ne) do samodzielnego

złożenia skargi:.....................................................................................................................

II. INFORMACJA DOTYCZĄCA DOMNIEMANEJ OFIA-RY/OFIAR**

(jeżeli nie jest (nie są) tożsama/e z autorem skargi)Nazwisko...........................................Imię/Imiona................................Narodowość....................................Zawód...........................................Data i miejsce urodzenia......................................................................Aktualny adres lub miejsce pobytu.....................................................* zakreślić właściwą kratkę lub kratki** każdą z ofiar wymienić osobno i dołączyć tyle stronic, ile oka-

że się niezbędnych dla wyczerpania listy ofiar

III. PAŃSTWO, KTÓREGO SKARGA DOTYCZY. POGWAŁ-CONE ARTYKUŁY. KRAJOWE ŚRODKI ODWOŁAWCZE

Nazwa państwa, przeciwko któremu skierowana zostaje skarga:..............................................Artykuły, jakie zostały, wedle domniemania, pogwałcone:.................................................

Kroki, jakie zostały podjęte przez (lub) w imieniu domniemanejofiary (ofiar) w celu wyczerpania krajowych środków odwoławczych(odwołanie do sądu lub do innego organu władzy państwowej, kie-dy i z jakimi rezultatami – załączyć, w miarę możliwości, kopiewszystkich decyzji sądowych bądź administracyjnych mającychznaczenie dla sprawy):.......................................................................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................

Jeżeli nie doszło do wyczerpania krajowych środków odwoław-czych – wyjaśnić przyczyny:...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

IV. INNE PROCEDURY MIĘDZYNARODOWECzy ta sama sprawa była przedłożona do rozpatrzenia w ramach

innej procedury międzynarodowej badań lub rozstrzygania spo-rów? Jeżeli tak, to kiedy i z jakimi rezultatami:........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................

V. OKOLICZNOŚCI FAKTYCZNE SPRAWY BĘDĄCEJ PRZED-MIOTEM SKARGI

Szczegółowy opis faktów będących domniemanym pogwałceniemlub pogwałceniami, łącznie ze wskazaniem odpowiednich dat................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...................................................(data i podpis autora skargi)

29-03-2007_wos.qxd 2007-03-23 14:27 Page 8


Edukacja1Gazeta1pl1

Model odpowiedziZadanie Schemat punktowania

numer

zadania

części

zadania

Model odpowiedzi, kryteria oceny

i komentarze

punkty za

części zadania

punkty

za całe zadanie

1. C 1

2. A 1

3. C 1

4. A 1

5. A 1

6. B 1

7. C 1

A. 4 1

B. 3 1

C. 1 1

8.

D. 2 1

4 pkt

A. 3 1

B. 2 1

C. 1 1

9.

D. 5 1

4 pkt

A. 4, Wielka Brytania

B. 2, Szwajcaria

C. 1, Niemcy

D. 5, Rosja

10.

E. 3, Francja

po1p.

za wskazanie

numeru

i nazwy

państwa

5

A. 2 1

B. 1 1

C. 3 1

11.

D. 4 1

4 pkt

A. Posłom, senatowi, Prezydentowi RP,

Radzie Ministrów, grupie 100 tys.

obywateli

1

B. Sąd Najwyższy 1

C. Trybunał Stanu 1

D. Marszałek Sejmu 1

E. 4 lata 1

F. Sejm i Senat, Zgromadzenie Narodowe 1

12.

G. 5 lat, powszechnym, bezpośrednim 1

7 pkt

A. PiS 1

B. Jarosław Kaczyński 1

C. PiS, LPR, Samoobrona 1

D. PiS- 2

Samoobrona – 5

PO – 3

Lewica i Demokraci – 4

Po 1 pkt za

odpowiedź w

sumie – 4 pkt

E. -w miarę długości trwania rządu i jego

funkcjonowania ocena jego działalności

się pogarsza./ oceniany jest coraz bardziej

negatywnie

1

13.

F. Istnieje, uzasadnienie, np. kiedy

działalność rządu jest oceniana coraz

gorzej to co raz mniej respondentów widzi

szanse poprawy sytuacji gospodarczej / lub

odwrotnie

1 pkt za

odpowiedź i 1

pkt za

uzasadnienie

– w sumie 2

10 pkt.

A. 2, III 1 pkt za każdą

informacje

– w sumie 2

B. 4, II 1 pkt za każdą

informacje- w

sumie 2

14.

C. 1, I

1 pkt za każdą

informacje

– w sumie 2

6

A. -okres izolacji, ucisk polityczny, represje

w krajach arabsko-muzułmańskich,

alienację Arabów i Muzułmanów

1 pkt.

za wymienienie

dwóch

przyczyn

B. 1. Czeczeni-Rosjanie

2. Indie-Pakistan

Po 1 pkt ,

w sumie 2

15.

C. 1- Prawda

2-Fałsz

3- Fałsz

4- Fałsz

Po 1 pkt

za odpowiedź

– w sumie

4 pkt

22 pkt

D. Argumenty za: rządy Saddama w Iraku

stanowiły zagrożenie dla pokoju w tym

rejonie świata, interwencja doprowadziła

do ograniczenia rozprzestrzeniania broni

masowego rażenia i wstrzymanie prac nad

wyprodukowaniem broni jądrowej ,

nawiązania stosunków z Libią,

ograniczenie działalności organizacji

terrorystycznych. Walka z ekstremizmem

islamskim przeciwnym wartościom

Zachodu.

Argumenty przeciw: w Iraku nie był

broni masowego rażenia, Irak nie posiadał

zagrożenia dla pokoju.

Po 1 pkt

za każdy

argument

za i przeciw

– w sumie

4 pkt

E.

- umocnienie demokratycznego rządu

irackiego i jego sił bezpieczeństwa,

wspieranie procesu demokratyzacji Iraku,

walka z siłami występującymi przeciw

tym celom.

1

F

Cel -walka z terroryzmem- sposób

realizacji: prowadzenie polityki

zaangażowania, walka z ekstremizmem

islamskim i organizacjami

terrorystycznymi, wspieranie demokracji

w krajach muzułmańskich

Cel- zwalczanie światowej nędzy,

wspieranie rozwoju państw

najbiedniejszych, sposób realizacji:

rezygnacja z protekcyjnej polityki rolnej,

rozszerzenie dostępu do rynku globalnego

państw biednych, pomoc w wymianie

handlowej

Cel: wspólna walka z zagrożeniami

cywilizacyjnymi, sposób realizacji:

wspieranie czystych technologii

pozyskiwania energii

Po 1 pkt za cel

i po 1 pkt

za sposób

realizacji

– w sumie 6

G.

Hezbollah, Dżihad, al Kaida 1 pkt

za 2 nazwy,

2 pkt za 3

H. Sformułowanie swojego stanowiska i

właściwe uzasadnienie

1 pkt

za odpowiedź

i 1 pkt za

uzasadnienie

– w sumie 2

A. Wprowadzenie nowej kategorii

przestępstwa- zachwalanie terroryzmu i

jego propagowanie, przedłużenie czasu

trwania aresztu tymczasowego do 90 dni

zakaz działalności 15 organizacji

terrorystycznych,

1 pkt

za wskazanie

dwóch działań,

2 pkt

za wskazanie

trzech

16.

B. 1 – fakt, 2 – fakt, 3 – fakt, 4 – opinia,

5 – opinia

Po 1 pkt

za odpowiedź

– w sumie 5

8pkt

A. Tak większość ankietowanych, uważa, że

Polska może się stać celem ataków

terrorystycznych. Uzasadnienie - . 83 %

ankietowany zajmuje takie stanowisko

1 pkt

za odpowiedź

i 1 pkt

za uzasadnienie

w sumie 2

17.

B. Np. Polacy w coraz większym stopniu

wskazują fanatyzm religijny jako

przyczynę terroryzmu muzułmańskiego, w

mniejszym znacznie stopniu upatrują

źródła terroryzmu w fanatyzmie

politycznym, rośnie liczba Polaków,

którzy nie potrafią podać przyczyn

terroryzmu

2 pkt.

za podanie

co najmniej

dwóch różnic,

1 pkt

za podanie

1 różnicy

4 pkt

18. Wizowa polityka amerykańska wobec

Polaków lub polska polityka wobec USA

1 1 pkt

A. 1 1

B. 3 1

19.

C. 2. 1

3 pkt

1. Zgodność treści wypowiedzi z sytuacją

komunikacyjną

0-1

2 Uwzględnienie koniecznych elementów

skargi:

0-6

3 Spełnienie wymogów formalnych skargi

!" -podanie właściwych treści

zarzutów zgodnie z Paktem

!" -wymienienie zastosowanych

krajowych środków

odwoławczych

0-4

4 Właściwe dobranie i wykorzystanie źródeł 0-3

20.

5 Forma pracy poprawna pod względem

leksykalnym, ortograficznym i

interpunkcyjnym, zachowanie akapitów i

marginesów

0-1

15 pkt

Argumenty przeciw: Irak nie posiadał bronimasowego rażenia, nie stanowił zagrożeniadla pokoju

29-03-2007_wos.qxd 2007-03-23 14:28 Page 9


Edukacja1Gazeta1pl1

Część I. Zadania testoweW zadaniach 1.-4. wskaż prawidłową odpowiedź

Zadanie 1. (1 pkt)

Komisję śledczą do zbadania określonej sprawy powołuje A. Prezydent.B. Sejm.C. Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego.

Zadanie 2. (1 pkt)

Wymóg złożenia współpodpisu przez Prezesa Rady Mini-strów na akcie urzędowym Prezydenta RP przez niego podpi-sanym to:

A. kontrasygnata.B. prerogatywa.C. abolicja.

Zadanie 3. (1 pkt)

Sołectwo, dzielnica, osiedle toA. jednostki pomocnicze samorządu gminnego.B. najmniejsze jednostki samorządu terytorialnego.C. samodzielne podmioty władzy publicznej.

Zadanie 4. (1 pkt)

Program partnerstwo dla pokoju był ustanowiony przez A. NATO dla państw niebędących członkami tej organizacji

w celu dostosowania systemu obrony tych państw do standar-dów tego paktu.

B. UE dla państw niestowarzyszonych w celu niesienia pomocykrajom zagrożonym konfliktem wojennym.

C. ONZ dla rozwiązania konfliktów zbrojnych w krajach, gdzietoczy się wojna.

Zadanie 5. (2 pkt)

Uzupełnij tabelę, do opisanych kompetencji dobierz właściweinstytucje, wybierając spośród poniższych.

Naczelny Sąd Administracyjny, Trybunał Stanu, Trybunał Kon-stytucyjny, Sąd Najwyższy

Zadanie 6. (2 pkt)

Uzupełnij tabelę, wpisując nazwę organu państwowego pełnią-cego opisaną funkcję.

Zadanie 7. (2 pkt)

Do podanych haseł programowych dobierz odpowiednią doktry-nę polityczną.

agraryzm, anarchizm, chrześcijańska demokracja, komunizm

Zadanie 8. (2 pkt)Wymień trzy sytuacje, w których prezes Rady Ministrów składa

dymisję...............................................................................................................................................................................................................................................................

Zadanie 9. (1 pkt)

Uporządkuj chronologicznie wymienione traktaty, wpisując dotabeli cyfry. Cyfrę 1 wpisz przy tym traktacie, który został zawartyjako pierwszy.

Zadanie 10. (1 pkt)

Zapoznaj się z danymi zamieszczonymi w tabeli i wykonaj zadania.

Tabela. Rozkład wet w Radzie Bezpieczeństwa w latach 1990-2002

A. Napisz, ilu państwom przysługuje prawo weta w Radzie Bez-pieczeństwa, i wskaż te, które nie zostały wymienione w tabeli...............................................................................................................................................................................................................................................................

Zadanie 11. (3 pkt)

Wskaż, jakie dwie mniejszości narodowe i etniczne aktywnie fun-kcjonują w wybranych krajach Europy.

A. w HiszpaniiB. na SłowacjiC. na Litwie

Rok Państwa zgłaszające

sprzeciw

Liczba

zgłoszonych wet

1990 USA 2

1993 Rosja 1

1994 Rosja 1

1995 USA 1

1997 USA 2

1997 ChRL 1

1999 ChRL 1

2001 USA 2

2002 USA 2

A. Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWiS)

w Paryżu

B. Traktat Amsterdamski

C. Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej

(EURATOM) w Rzymie

D. Traktat o Unii Europejskiej z Maastricht

A. postuluje stworzenie trzeciej drogi ustrojowej, ponieważ

ani kapitalizm, ani socjalizm nie są dobrym rozwiązaniem

prawno-ustrojowym

B. głosi obronę godności i wolności ludzkiej opartej na

solidaryzmie i personalizmie społecznym

C. odrzuca państwo i jego instytucje jako organizatora życia

społecznego

D. akceptuje dyktaturę partii jako formę sprawowania

władzy w państwie

L.p. - odpowiedź

A. kieruje pracami Rady Ministrów

B. nadaje obywatelstwo polskie i wyraża zgodę na zrzeczenie

się obywatelstwa polskiego

C. decyduje w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej o stanie

wojny i pokoju

D. jest przedstawicielem Rady Ministrów w województwie

A. rozstrzyga spory kompetencyjne pomiędzy centralnymi

konstytucyjnymi organami państwa

B odpowiedzialność konstytucyjną ponoszą posłowie,

senatorowie przed

C. sprawuje nadzór nad działalnością sądów powszechnych

i wojskowych w zakresie orzekania

D. orzeka o zgodności z ustawami uchwał organów

samorządu terytorialnego

Arkusz II – poziom rozszerzony

29-03-2007_wos.qxd 2007-03-23 14:28 Page 10


Edukacja1Gazeta1pl1

Zadanie 12. (2 pkt)

Wymień dwie strony konfliktu w Irlandii Północnej i przypo-rządkuj im wskazane nazwy organizacji

Zadanie 13. (1 pkt)

Zapoznaj się z rysunkiem i wykonaj zadanie.

grupa twożywo

http://www.hfhrpol.waw.pl

Napisz, jaki problem polityczny jest tematem tego rysunku.......................................................................................................................................................................................................................................

Część II. Analiza źródeł

Zadanie 14. (2 pkt)

Przeczytaj tekst i wykonaj zadanie.Czy ławnicy są potrzebni w polskich sądachW sądach jest ok. 43 tys. ławników. Pomagają wydawać wyroki

m.in. w sprawach karnych, pracowniczych czy rozwodowych. Dwalata temu, gdy skończyła się ich czteroletnia kadencja i rady gminwybierały nowych ławników, do sądów trafiły m.in. osoby reko-mendowane przez partie polityczne. W Warszawie najwięcej swo-ich kandydatów zgłosiły SLD i LPR. Ale burzę wywołali radni pod-stołecznego Konstancina-Jeziorny. Do jednego z warszawskich są-dów rejonowych wybrali trzy osoby polecane przez PSL.[...]

– Ławnicy to wyraz wpływu społeczeństwa obywatelskiego nawymiar sprawiedliwości – bronił wczoraj w Trybunale obecnychzasad poseł Ryszard Kalisz (SLD) reprezentujący Sejm.

Trybunał miał podobne zdanie i orzekł, że przepisy o wyborzeławników są zgodne z konstytucją. [...]

Od października obowiązują nowe przepisy. Zakazują partyjnejrekomendacji, ale będzie je można stosować dopiero za dwa lata,gdy skończy się kadencja ławników.

Tymczasem Ministerstwo Sprawiedliwości zastanawia się, czyw sądach w ogóle są potrzebni ławnicy. – Problem z ławnikami po-lega na tym, że sędziowie uzyskują z ich strony bardzo niewielkąpomoc, a wykładamy na ich istnienie kilkadziesiąt milionów zło-tych rocznie. Najczęściej zachowują się biernie, zdarza się też, żeich aktywność jest przejawem niekompetencji – mówi wicemini-ster sprawiedliwości Andrzej Kryże. W trwającym kilka lat pro-cesie dotyczącym afery FOZZ ławnicy nie zadali oskarżonym anistronom żadnego pytania. [...]

Na likwidację musi jednak zgodzić się aż 307 posłów, bo koniecz-na byłaby zmiana konstytucji, która gwarantuje udział „czynnikaspołecznego” w sądach. PiS musiałby szukać sprzymierzeńców.

– Czy radykalnie uciąć tej sprawie łeb? To chyba byłoby rozwiąza-nie nieszczęśliwe. Na pewno powinien zmienić się mechanizm wy-bierania ławników. To powinni być losowo wybierani do każdej spra-wy obywatele po wstępnej weryfikacji. Mieliby obowiązek uczest-niczyć w rozprawach, zwalniać się z pracy. Wzorem może być ławaprzysięgłych w Stanach Zjednoczonych. Byłoby to tańsze – uważaJulia Pitera (PO).

Mariusz Jałoszewski, Bogdan Wróblewski,

„Gazeta Wyborcza”, 1 grudnia 2005

Podaj argumenty za i przeciw obecności ławników w polskim są-downictwie.

Argumenty za:....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Argumenty przeciw:.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Zadanie 15. (2 pkt)

Wskaż prawidłowe odpowiedzi.

A. Jaką rolę w sądach odgrywają ławnicy?1. rozstrzygają sprawy w sądach grodzkich2. razem z sędzią wydają wyroki3. orzekają o winie, nie decydują jednak o wymiarze kary

B. Kto wybiera ławników?1. prezesi sądów i sędziowie2. rady gminne3. wójtowie, burmistrzowie, prezydenci miast

Zadanie 16. (1 pkt)

Zapoznaj się z wynikami sondażu i odpowiedz na pytanie.

CBOS – komunikat z badań / sierpień 2004 – Co Polacy wiedzą o ławnikach

Odpowiedz, czy większość Polaków uważa, że ławnicy są potrzeb-ni w polskim sadownictwie. Odpowiedź uzasadnij......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Strony konfliktu

A. Sinn Fein

B. Partia

Unionistów

29-03-2007_wos.qxd 2007-03-23 14:28 Page 11


Edukacja1Gazeta1pl1

Zadanie 17. (2 pkt)


Rosja ma kłopot z sądamiRosjanie składają coraz więcej skarg do Europejskiego Trybuna-

łu Praw Człowieka. Mają takie prawo od 1996 r., kiedy Rosja przy-stąpiła do Rady Europy. W 2005 r. do Trybunału wniesiono łącz-nie 45,6 tys. skarg, z czego najwięcej – prawie 10 tys. – pochodziłowłaśnie z Rosji.

Największa część zażaleń dotyczy orzeczeń rosyjskich sądóww konfliktach między obywatelami a urzędami państwowymi,w sprawach przetrzymywania podejrzanych w przeludnionycharesztach śledczych oraz – co jest najpoważniejszym zarzutem Ra-dy Europy – łamania praw człowieka w Czeczenii.

– Rosyjska armia jest tam oskarżana o zabójstwa oraz napaści.A władze nie zajmują się ani badaniem zasadności tych zarzutów,ani karaniem winnych – mówił Jurgens w Moskwie. Podczas za-kończonej wczoraj wizyty w Rosji Jurgens podkreślał, że Rosja-nie nawet po uzyskaniu pomyślnych dla siebie orzeczeń Trybuna-łu mają problemy z ich wyegzekwowaniem w Rosji.

Krytyka ze strony sprawozdawcy Rady Europy jest dla Rosjiszczególnie bolesna, bo Moskwa od końca maja przewodniczy tejnajwiększej europejskiej organizacji promującej demokrację i wol-ności obywatelskie. Rosjanie stawiają sobie za cel eliminacjępodwójnych standardów, czyli – ich zdaniem antyrosyjskich – re-zolucji Rady Europy na temat m.in. Czeczenii oraz „upolitycznio-nych” orzeczeń strasburskiego Trybunału.

– Jeśli Moskwa ma wrażenie, że Trybunał jest nastawiony anty-rosyjsko, to niech zastanowi się nad wniesieniem tej sprawy podobrady Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy – uważaJurgens. Członkostwo w Radzie Europy kosztuje Rosję coraz wię-cej, bo Trybunał orzeka coraz wyższe odszkodowania na rzecz jejobywateli. W najgłośniejszej sprawie Aleksieja Michiejewa, na któ-rym milicja wymusiła torturami fałszywe samooskarżenie, Try-bunał zasądził niedawno 250 tys. euro odszkodowania.

Mizerii rosyjskiego sądownictwa dowodzą też coraz częstszew Rosji procesy z udziałem ław przysięgłych, które w ostatnichmiesiącach uniewinniły podejrzanych w kilku głośnych sprawacho morderstwa. Dlaczego? – Tylko przysięgli posługują się w Rosjizasadą domniemania niewinności. Zawodowi sędziowie idą śle-po za wskazaniami prokuratury, nie zważając na słabe, wyssanez palca lub źle przedstawione dowody winy. Niezależni przysięglito nasza szansa – tłumaczył niedawno znany rosyjski adwokat Sier-giej Kwasow. Zawodowi sędziowie uniewinniają co 25. podejrza-nego, a ławnicy – co siódmego.

Od niedawna każdy Rosjanin poza Czeczenią może w procesiekarnym zdecydować, czy chce być sądzony wyłącznie przez sę-dziego zawodowego, czy też przez 12 ławników. Oczywiście nadalsą sprawy, w których nie ma miejsca na sądowe niespodzianki po-mimo wątpliwych uzasadnień prokuratury, a wyroki zapadają – jakuważa wielu obserwatorów – „na telefon”, jak np. w procesie Mi-chaiła Chodorkowskiego.

Choć ławnicy powinni być wybierani przez komputerowe loso-wanie, to w ważnych dla siebie procesach władze nierzadko ma-nipulują składem ławy tak, aby uzyskać pożądany wyrok.

TOMASZ BIELECKI, MOSKWA

„Gazeta Wyborcza”, 2 czerwca 2006

A. Jakie zarzuty pod adresem rosyjskiego sądownictwa są naj-częściej przedmiotem skarg obywateli do Europejskiej KomisjiPraw Człowieka?..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

B. Napisz, jaką rolę odgrywają ławnicy w rosyjskich sądach........................................................................................................................ ....................................................................................................................... .......................................................................................................................

Zadanie 18. (1 pkt)


Demokraci.pl chcą społeczeństwa obywatelskiegoLiderzy Partii Demokratycznej spotkali się z przedstawicielami

organizacji pozarządowych, żeby przedyskutować swoje pomysłyna ich wzmocnienie. PD proponuje:

powołać Radę Działalności Pożytku Publicznego złożoną w po-łowie z przedstawicieli organizacji pozarządowych i sektora publicz-nego i lokalne rady organizacji pozarządowych. Rady organizowały-by m.in. konsultacje społeczne projektów dotyczących obywateli;

wprowadzić standardową zasadę „wysłuchana publicznego”. Przy-gotowujący dokumenty i projekty przepisów urzędnicy musielibywysłuchać opinii obywateli; wyznaczyć w każdym resorcie wice-ministra, który dbałby o przestrzeganie zasad dialogu z obywatela-mi; zwiększyć wpływ środowisk pozarządowych na działania fi-nansowane ze środków Unii; wspierać lokalne instytucje monito-rujące działania władz; tworzyć „społeczne przedsiębiorstwa”, któ-re pozwolą przejść od państwa opiekuńczego do samoorganizacjiobywateli. [...]

Przedstawiciele organizacji [pozarządowych] krytykowali utrud-nienia ze strony urzędników i biurokrację. Wskazywali na upoli-tycznienie dystrybucji środków unijnych przez urzędy marszałkow-skie (pieniądze często dostają organizacje związane z władzami lubrządzącymi partiami). – Mamy tylko jeden postulat do administra-cji i samorządów – nie przeszkadzajcie – mówił Marcin Dadel z Ogól-nopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych.

Propozycje PD zostały przyjęte ciepło, choć niektórzy zarzucaliim, że są nastawione na duże organizacje. Niepokój wywołał też po-mysł powołania wiceministrów odpowiedzialnych za kontakty zespołeczeństwem obywatelskim. Liderzy PD uspokajali, że to dopie-ro wstępna wersja programu i będą go „docierać” z organizacjami.A Mazowiecki zapewniał: – Jeśli wejdziemy do Sejmu, będziemywspierać interesy organizacji pozarządowych. A co roku zorgani-zujemy spotkanie z przedstawicielami organizacji, którzy nas z te-go rozliczą – zapowiedział.

Dominik Uhlig, „Gazeta Wyborcza”, 29 czerwca 2006

Wymień działania, które stały się przedmiotem krytyki ze stronyzwolenników społeczeństwa demokratycznego..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Zadanie 19. (2 pkt)

Zapoznaj się z wynikami sondażu i wykonaj zadania.

1

1

1

1

1

1

29-03-2007_wos.qxd 2007-03-23 14:28 Page 12


Edukacja1Gazeta1pl1

A. Odpowiedz, jaką tendencje w postrzeganiu skutecznościwspólnego działania na rzecz społeczności lokalnej obrazuje po-wyższy wykres.

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

Odsetki odpowiedzi twierdzących

wśród ogółu respondentów

W Polsce istnieją różne możliwości społecznego działania.

Czy Pan(i) poświęca swój wolny czas na działalność w którejś organizacji,

stowarzyszeniu, ruchu, klubie lub fundacji?

Chodzi o udział w pracy tej/tych organizacji, a nie tylko o przynależność do

niej/nich II

1998

XII

1999

I

2002

I

2004

I

2006

Organizacje działające na rzecz szkolnictwa, oświaty, np. komitet rodzicielski, rada

rodziców, fundacja szkolna, uczelniana, Społeczne Towarzystwo Oświatowe itp.

4,5 5,5 3,2 4,2 4,8

Związki zawodowe 3,2 4,8 3,3 3,8 3,9

Organizacje (związki, kluby i stowarzyszenia) sportowe 2,2 3,1 2,7 4,8 3,5

Organizacje charytatywne działające na rzecz potrzebujących dzieci 1,2 2,9 1,0 2,4 3,5

Organizacje, ruchy religijne, kościelne, wspólnoty parafialne 3,6 3,9 2,0 3,9 3,4

Ochotnicza Straż Pożarna, Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe itp. 3,0

2,0 3,0 2,2 3,4

Stowarzyszenia, związki działkowiczów, hodowców, wędkarzy, myśliwych 2,4

3,1 1,8 2,9 2,5

Organizacje młodzieżowe, np. harcerstwo, kluby młodzieżowe, związki i

stowarzyszenia studenckie

1,5

2,0 2,1 2,3 2,3

Organizacje charytatywne działające na rzecz osób potrzebujących - starych,

ubogich, bezdomnych, chorych, niepełnosprawnych, ofiar klęsk żywiołowych, ofiar

wojen itp.

1,5

2,8 1,3 2,4 2,1

Organizacje emerytów, kluby seniorów 1,4 1,4 1,2 1,8 1,8

Organizacje działające na rzecz ochrony środowiska naturalnego 0,9 1,5 0,3 1,2 1,8

Organizacje, stowarzyszenia artystyczne, np. chór, orkiestra, zespół taneczny,

teatralny

0,9

1,8 0,9 1,9 1,6

Towarzystwa przyjaciół zwierząt, opieki nad zwierzętami 1,1 1,1 0,7 0,8 1,6

Organizacje wspierające placówki służby zdrowia 0,7 1,2 0,6 0,8 1,5

Organizacje samopomocowe, np. stowarzyszenia osób niepełnosprawnych,

samotnych ojców, anonimowych alkoholików, osób bezrobotnych itp.

0,6 1,1 0,4 1,0 1,3

Samorządy dzielnicowe, osiedlowe, np. rady mieszkańców, komitety domowe itp. 1,0

1,2 0,3 1,0 1,2

Organizacje kombatantów, weteranów, ofiar wojny 1,4 1,3 0,9 1,4 1,2

Towarzystwa naukowe 0,6 1,4 0,8 1,4 1,2

Samorządy pracownicze (rady pracownicze) 0,4 0,3 0,2 0,8 1,1

Komitety starające się o załatwienie jakiejś konkretnej sprawy (np. parkingu), grupy

protestu

0,5

1,2 0,3 0,4 1,0

Organizacje, stowarzyszenia turystyczne 1,6 2,0 0,6 1,3 0,9

Samorządy gminne 1,1 1,3 0,2 1,1 0,9

Stowarzyszenia miłośników miasta, regionu, np. zajmujące się ochroną zabytków,

rozwojem kultury regionalnej itp.

0,7

0,8 0,4 0,6 0,8

Organizacje kobiece, np. koła gospodyń wiejskich 1,0 1,5 0,8 1,2 0,8

Stowarzyszenia, kluby kolekcjonerów, zbieraczy, hobbystów 0,5 0,7 0,7 1,2 0,7

Partie lub stowarzyszenia polityczne 0,3 0,8 0,6 0,7 0,7

Towarzystwa przyjaźni z innymi krajami, narodami 0,1 0,7 0,1 0,7 0,6

Stowarzyszenia i samorządy zawodowe 0,7 0,8 0,5 0,9 0,5

Samorządy wojewódzkie i powiatowe - 0,4 0,1 0,5 0,2

Inne organizacje, stowarzyszenia, ruchy, kluby lub fundacje 0,2 0,9 0,2 0,3 0,9

źródło: Stan społeczeństwa obywatelskiego w latach 1998-2006, CBOS, Komunikaty z badań, styczeń 2006

Tabela nr 2.

29-03-2007_wos.qxd 2007-03-23 14:28 Page 13


Edukacja1Gazeta1pl1

B. Wskaż dwie przyczyny aktywności społecznej w organiza-cjach obywatelskich cieszące się największą i rosnącą popularno-ścią wśród Polaków.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Część III – Zadanie rozszerzonej odpowiedzi

Zadanie 20. (20 pkt)Temat 1.Zaproponuj przykłady działań ze strony władz rządowych, samo-

rządowych i organizacji pozarządowych, które zwiększyłyby ak-tywność obywatelską Polaków na płaszczyźnie politycznej, społecz-nej, kulturalnej.

Temat 2.Przedstaw przykłady działań, jakie podjęła/podejmuje władza rzą-

dowa, samorządowa, organizacje pozarządowe w Polsce, na rzeczpowiększenia sfery społeczeństwa obywatelskiego w zakresie ży-cia politycznego, społecznego i kulturalnego.

W wybranej pracy wykorzystaj materiały źródłowe zawarte w ar-kuszu.

OPRACOWAŁA: AK

Model odpowiedzi. Arkusz 2.Zadanie Schemat punktowania

numer

zadania

czêœci

zadania


i komentarze punkty za

czêœci

zadania

punkty za

ca³e zadanie

1. B. 12. A. 13. A 14. A 1

A. Trybuna³ Konstytucyjny B. Trybuna³ Stanu

C. S¹ d Najwy¿szy

5.

D. Naczelny S¹ d Administracyjny

1 pkt za 3 odpowiedzi, 2 pkt za 4 odpowiedzi

2

A Prezes Rady Ministrów B. Prezydent C. Sejm

6.

D. Wojewoda

1 pkt za 3 prawid³owe odpowiedzi, 2 pkt za 4 odpowiedzi

2 pkt

A agraryzm

B. chrzeœcijañska demokracja

C. anarchizm

7.

D. komunizm


2 pkt

8. A. Trzy odpowiedzi spoœród poni¿szych 1. na pierwszym posiedzeniu nowo

wybranego sejmu, aby mo¿liwe by³o powo³anie nowego rz¹ du

2. nieuchwalenia przez sejm wotum zaufania dla Rady Ministrów

3. uchwalenia przez sejm wotum nieufnoœci dla Rady Ministrów

4. nieuchwalenia przez sejm absolutorium dla rz¹ du

5. rezygnacji Prezesa Rady Ministrów


2 pkt

9. A. A-1; B-4; C-2; D-3. 1 pkt za uporz¹ dko-wanie ca³oœci

1

10. A. 5 pañstw, Francja Wielka Brytania 1 pkt za wszystkie informacje

1

A. Baskowie, Kataloñczycy, Galijczycy

B. Wêgrzy, Czesi, Ukraiñcy, Romowie

11.

C. Polacy, Rosjanie, Bia³orusi ni, Ukraiñcy

Po 1 pkt za 2 mniejszoœci, w sumie - 3 pkt 1

3

A. katolicy 112.

B. protestanci 1

2

13. Np. Konflikt Chin z Tybetem, zajêcie przez Chiny Tybetu, walka Chin z Tybetem

1 1

14. Argumenty za : ³awnicy zapewniaj¹ udzia³ obywateli w wymiarze sprawiedliwoœci Argumenty przeciw: ³awnicy s¹ czêsto niekompetentni, s¹ bierni w czasie rozpraw (niewiele wnosi ich obecnoœæ do rozprawy), s¹ obawy co do ich bezstronnoœci, poniewa¿ ich wybór opiera³ siê na rekomendacji partii, ich utrzymanie obci¹ ¿a finansowo s¹ downictwo

Po 1 pkt za argument za i przeciw - w sumie 2 pkt

2

A 2 115.

B. 2 1

2

16. Tak wiêkszoœæ Polaków uwa¿a, ¿e ³awnicy s¹ potrzebni w polskim s¹ downictwie (50%)

1

A. Zaskar¿ane s¹ orzeczenia s¹ dów w prawach pomiêdzy obywatelami a urzêdami; przed³u¿anie czasu trwania aresztu; ³amanie praw cz³owieka w Czeczenii

1 pkt za co najmniej dwa zarzuty

17.

B. Zapewniaj¹ udzia³ niezale¿nych przysiêg³ych na procesach; zwiêkszaj¹ szanse na wydanie bezstronnego politycznie wyroku ,

1 pkt za dwa zarzuty

2

Zadanie Schemat punktowania

numer

zadania

czêœci

zadania


i komentarzepunkty za

czêœci

zadania

punkty za

ca³e zadanie

18. Nadmierna biurokracja w urzêdach; upolitycznienie organów samorz¹ dowych

1

A. Wzrasta liczba osób uwa¿aj¹ cych, ¿e dzia³ania na rzecz spo³ecznoœci lokalnej s¹ potrzebne i skuteczne.

19.

B. Udzia³ w organizacjach dzia³aj¹ cych na rzecz oœwiaty, szkolnictwa i udzia³ w zwi¹ zkach zawodowych

1

Temat pierwszy

Przedstawienie propozycji dzia³añ - w³adz rz¹ dowych na p³aszczyŸnie

!" politycznej i spo³ecznej !" kulturalnej

- w³adz samorz¹ dowych na p³aszczyŸnie


- organizacji pozarz¹ dowych na p³aszczyŸnie


0-30-2

0-30-2

0-30-2

20. 20 pkt

Wykorzystanie materia³ów Ÿród³owych 0-3

Praca spójna kompozycyjnie 0-1

Stosowanie w³aœciwej terminologii 0-1

Temat drugi

Przedstawienie przyk³adów dzia³añ - w³adz rz¹ dowych na p³aszczyŸnie


- w³adz samorz¹ dowych na p³aszczyŸnie


- organizacji pozarz¹ dowych na p³aszczyŸnie


0-30-2

0-30-2

0-30-2

Wykorzystanie materia³ów Ÿród³owych 0-3

Praca spójna kompozycyjnie 0-1

Stosowanie w³aœciwej terminologii 0-1

29-03-2007_wos.qxd 2007-03-23 14:36 Page 14


Edukacja1Gazeta1pl1

29-03-2007_wos.qxd 2007-03-23 14:28 Page 15

29-03-2007_wos.qxd 2007-03-23 14:28 Page 16

Documents

29-03-2007 wos.qxd 2007-03-23 14:27 Page 1 UJON POLSKIbi.gazeta.pl/im/5/4025/m4025945.pdf · Radia Złote Przeboje CODZIENNIE W GAZECIE Testy maturalne Biologia – jutro Gdzie po