Upload
others
View
7
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
- 513 -
qalaq Tbilisis #53-e skolis pirveli klasis moswavle _ sofo xuroSvili.
- 514 -
lamazi biWi _ levan saluqvaZe
meri bebo da saluqvaZeebis pirveli sixaruli _ levaniko
- 515 -
`levan babu~ _ didi sixaruliT da siyvaruliT warmoTqmuli es sityvebi, sokrat sa-
luqvaZes siamayes da simxneves matebs. sokratis pirveli sixaruli da imedi 17 wlis levan-
ikoa (SuaSi CoxaaxaluxSi).
Cemo levan babu _ Sen niWieri da fexbednieri biWi xar! Seni dabadebis Semdeg samsaxurSi
aRmadgines, muzeumi davaarse, disertacia davicavi, afTiaq_muzeumze monografia davstambe.
Sen kargad cekvav, kompiuteric magrad ici, magram sxva sagnebSic aseTi maRali codna
minda gqondes. bednier momavals gisurveb. gaxsovdes didi SoTas aforizmi: `Tu Tavi Seni
Sen gaxlavs, Raribad ar ixsenebi~... aseTi survilebiT gascqeris SviliSvilis momavals,
wamalTmcodne sokrat babu.
fotosuraTze: levani mocekvave moswavleebTan erTad.
- 516 -
stefane ambakos Ze saluqvaZe 1936 wels 30 ianvars ise gardaicvala 31 wlis asakSi, rom misi suraTi arc gazeTSi da arc JurnalSi ar dabeWdila. maradiul sasufevelSi nugeSad is wayva, rom misi saqmis gamgrZeleblad am wuTisofelSi erTaderTi vaJiSvili _ sokrat saluqvaZe dagvitova,
dabadebuli 1935 wlis 10 maiss.
- 517 -
gausaZlisi iqneboda am duxWir wuTisofelSi gaZleba ansambl „rusTavis“ biWebis gareSe. marcxniv amiran goliaZe, sokrat saluqvaZe da ramin miqaberiZe. magidasTan
zis baCana kalandaZe da sxvebi.
- 518 -
akademikos eqvTime TayaiSvilis Zegli dgas guriis sofel lixaurSi, Zeglis win dgan-an wamalTmcodne sokrat saluqvaZe da Zeglis avtori, moqandake anzor gomarvTeli. suraTi gadaRebulia 1985 wels eriskacobis anu eqvTi-mobis dResaswaulze.
s. janaSias saxelobis saqarTvelos erovnuli muzeumis gliptikis fonds yovelm-survels rodi uReben, magram didi ivane javaxiSvilis vaJiSvilma akademikos
aleqsandre javaxiSvilma uari ver uTxra mkvlevar sokrat saluqvaZes oqros yelsa-bamis sanel-sacxebliTurT daTvalierebaSi.
- 519 -
saqarTvelos damsaxurebuli pedagogi melqisedeg mujiri, farmacevtuli mecnierebaTa akademiuri doqtoris meri mujiris
mama da sokrat saluqvaZis simamri. amonaridi gazeT „saxalxo ganaTlebidan“:…saxalxo ganaTlebis warCinebuli, sulieri mama, daxvewili inteligenti, maswavle-
belTa maswavlebeli…
- 520 -
Tanadgoma anu bolo akordi am wignisa
baton karlo gogotiSvilis mier poet tania lebedinskaias erTi leqsis qarTuli
Targmanis gamo me, am wignis Semdgenelma da redaqtorma ar daviSure mondomeba, rom
akademikos baadur raWveliSvilis esea mecnier sorat saluqvaZeze TavisTavad sain-
tereso rom yofiliyo, magram farmacevtuli dargis poziciidan movisurve zogi ram
damematebina da Semevso mxolod imitom, rom gagvexsna sokrat saluqvaZis miswrafe-
bebi da xasiaTi, misi megobruli damokidebuleba sxvadasxva profesiis adamianebTan.
es imdenad mravalnairia, rom mogvagonebs sarkis natexebis aranekls mzis sxivebSi.
sokrats poezia uyvars aranaklebad sakuTar profesiaze da axla is minda gavixseno,
rom skolis merxidanve gvaswavlidnen rusi poetebis damokidebulebas da siyvaruls
saqarTvelosadmi. SeiZleba davasaxeloT: sergei esenini, vladimer maiakovski. maqsim
gorki, evgeni evtuSenko, bela axmadulina da mravali sxva, romelTa ricxvs amJamad
miemata amerikis SeerTebul StatebSi emigraciaSi myofi tania lebedinskaia. rom-
lis leqsi gamoqveynebulia saqarTveloze. es leqsi, dedanSi da qarTul TargmanSic
sainteresoa, am werilis gacnobis Semdeg mkiTxveli advilad, dagvemowmeba, magram me
xazgasmiT minda avRniSno, Cveni sokratis Tanadgoma megobrisadmi da amitom sazoga-
doebas ar unda daekargos mTargmnelobiTi xelovnebis erT-erTi warmomadgenelis
iurist karlo gogotiSvilis mier maRaldlneze Sesrulebuli poeturi Targmnis
nimuSi. aq, rom suliT amaRlebuli xelovnebasTan gvaqvs saqme, es cxadze cxadia. isic
vlindeba, rom politikuri urTierTobebisagan poeturi xibli da xedva isea daSore-
buli, rogorc ca da dedamiwa. Cemi azriT, aq gatarebuli ZiriTadi azri ara Zalis
poziciaa, aramed dedaazri _ poezia gadaarCens saqarTvelos. amjerad es vikmaroT da
gavecnoT sokratis megobris werils da riTac advilad davrwmundebiT avtoriseuli
miswrafeba amaRlebul xelovnebaSia. mkiTxvelisaTvis advili Casawvdomi gaxdeba. am
wignis Semdgenlisa da redaqtoris genri dekanosiZis mosazreba.
`Cemi komentari, (ambobs sokrat saluqvaZe) megobris erTi poeturi Targmnis
gamo~.
iurist karlo gogotiSvilTan 40 welze meti xaniaa vmegobrob. erTad, xSirad
vnadirobdiT. mravaljer erTad gviqeifia da Turme Cemi guliTadi megobris Sesa-
Zleblobebi dRemde ver amomicvnia. jer gavecnoT mis megobrul werils da komen-
tarebi gavakeToT TqvenTan erTad. mis erT poetur Targmanze ai, es werilic.
Cemo soso!
(werils karlo gogotiSvili ugzavnis sokrat saluqvaZes)
24 weliwadia amerikaSi cxovrobs tania lebedinskaia. mas rusuli emigraciis
varskvlavs eZaxian. poeti, kompozitori, momRerali, ganumeorebeli improvizatori
dRemde axsovs da uyvars qarTveli xalxi da saqarTvelo. amaswinaT erT-erTma
gazeTma misi leqsi gamoaqveyna ,,me mesizmreba saqarTvelo”. am leqss, rom vkiTxu-
lobdi sunTqva kinaRam Semekra, mgoni damaviwyda.
Sen kargad ici poetobaze pretenzia me arasodes mqonia da verc gavbedav qar-
Tuli leqsis korifeebs Seuracxyofa mivayeno, magram imdenad movixible am leqsiT,
rom raRaciT mindoda Cemi aRfrTovaneba gamomexata am Sedevrisadmi. saqarTvelosa
da qarTveli xalxis siyvarulTan erTad am leqsSi qarTveli Tamadebic davinaxe,
- 521 -
albaT geniSna; me, Sen daginaxe, iaSa maxaraZe davinaxe, tariel kvaSali davinaxe,
SoTa xodaSneli davinaxe, omari da geriso kelaptriSvilebi davinaxe.
gavbede da es leqsi vTargmne. Senze ukeTes arbitrsa da kritikoss me albaT
ver vnaxav. Tu Zma xar Semifase es ,,Cemi naSromi”. ar momerido da miTxari Tu Rirs
igi gamosaCenad.
sizmarSi vxedav saqarTvelos
me mesizmreba gorozi mTebi brinjaos feri,
mwvane mindvrebi aTasferi surnelebiTa,
mandarinebis elvareba mzesaviT mwveli,
TiTqos am naTels Sen afrqvevde Seni xeliTa.
me mesizmreba Sen zeciur cisfer kabaSi.
TiTqos varskvlavis Zafefisgan uqargavs ufals,
me mesizmrebi saqorwilo magidis TavSi
roca pirveli WiqiT locav nefe-dedofals.
me mesizmreba saqarTvelos laRi simRera,
afeTqebuli velebi da mwvane kortebi.
me gaRimebac mesizmreba misi da dardic,
qarTveli miwis siyvarulSi Sen magondebi.
rusuli
Мне снится Грузия во сне
Мне снятся горы цвета бронзы,И приятный аромат полей, И мандариновое солнце,Что лбется из руки твоей.
Мне снится ты в небесном платье, Как будто сотканном из звезд,Мне снишся ты на белой свадьбе,Где поднимаешь первый тост.
Мне снится Грузия серебренная музыке, Долин твоич зеленные холсты,Мне снится Грузия веселая и грустная,Мне снится Грузия мне снишся ты.
vfiqrob, leqsic kargia da Targmani ara naklebi, amitom sazogadoebas ar unda
daukargos ori qarTvelis megobruli damokidebulebis erTi naTeli Strixi da
emigranti poetis originaluri leqsi da misi qarTulad naTargmni, miT umetes, roca
poezia esoden gviyvars.
vaskvni me farmacevtuli mecnierebaTa doqtori, saxelmwifo premiis laureati,
genri dekanosiZe.
- 522 -
yvelas gfarevdeT madli RvTismSoblisa da macxovrisa.
- 523 -
- 524 -
Zvirfaso Tanamemamuleno! CemTvis cnobilia, rom sokrat saluqvaZem Tavisi monografiis
tiraJidan aiRo samasi cali wigni da 300 Rirseul Tanamemamuleze ufasod avtografiT
daariga samas aragvispirel Tavganwirul mebrZolTa sulis sacxoneblad! es imitom, rom
krwanisis velze am gmirebma ixsnes mefe erekle II-is sicocxle… aRa-mahmad-xans tyved rom
ver Caegdo mefe qarTvelTa… winamdebare wigni albaT tiraJiT samasi cali ver iqneba da
am dros Cvens sokrats guli karnaxobs igive gaimeoros am tiraJis darigeba surs ufasod.
am dros Cven am wignis avtorebi: akademikosi baadur raCveliSvili, profesori durmiSxan
cincaZe da TanaavtorSemdgenel- redaqtori e. i genri dekanosiZe uars vambobT am wignis
honoraris aRebaze, Tundac imitom, rom Cemi kolega amJamad arsad ar muSaobs da igi 80
lari pensiis Semyurea. dRes yvelani ase varT, magram… me mimZims aseTi gancxadebis gakeTeba!
Tu es wigni Cvenma sokratma avtografiT ufasod gadmogcaT, bolo gverdze gamoqveynebulia
prokredit bankis rekivzitebi, anu mimdinare angariSi da iqneb am misamarTze gadaugzavnoT
wignis safasuri oci lari. es imitom, rom gamosacemia kidev 12 wigni am avtoris mier da
iqneb am TanxiT kidev gamovnaxoT erTi an ori wignis gamosacemi Tanxa. me namdvilad ar
vicodi Tu Cems megobars 12 monografia hqonda mzad gamocemisaTvis! xazgasmiT erT faqts
aRvniSnav: sokrat saluqvaZes wamalTmcodneobisa da medicinis istoriiis mcire enciklope-
dia“ 500 gverdiani wigni hqonia gamosacemad da sxva kidev bevri wigni, romelTa saTaurebi
miTiTebulia batoni durmiSxanis statiaSi. 20 lari sami kilogrami imerulis Tanxa yveli
maincaa, Tu „puri Cveni arsobisa“ movipoveT, CaiTac SevaferadebT aduRebul wyals da am
zamTarSi Tavs gavitanT… male gazafxuli mova da mere RmerTia mowyale. danarCeni Tqven
iciT Zvirfaso Tanamemamuleno.
pativiscemiT
P.S. diogenis sanTliT veZebT sponsors, rom es wignebi gamocemuli iqnes da isini yvela
namdvilad Sevsebaa saqarTvelos istoriografiisa, wamalTmcodneobis istoriis grifiT.
RmerTi iyos Tqveni mfarveli!
genri dekanosiZe
- 525 -
sarCevi
mokle anotacia ...............................................................................................................................................................................................................................9
wignis Semdgenlisa da redaqtoris winasityvaoba .................................................................................................................................. 10
wamalTmcodnis mecnieruli mosazrebani, anu vin aris sokrat saluqvaZe? .....................................................................13
sityva, warmoTqmuli Tbilisis #1 afTiaqi-muzeumis 125 wlis iubileze 2004 wlis
21 dekembers, amave afTiaq-muzeumis darbazSi ................................................................................................................................................. 23
am wignis Semdgenelis, redaqtoris mosazrebebi farmacevtul mecnierebaTa akademiur doqtorze,
akademikos sokrat saluqvaZeze ................................................................................................................................................................................... 26
Ria werili profesor, levan SengeliasL ........................................................................................................................................................... 28
salaRobo leqspromti sokrat saluqvaZes ........................................................................................................................................................ 43
sityva erTi originaluri mosawvevi baraTis gamo ................................................................................................................................... 49
sokrat saluqvaZe uZvelesi medicinis emblema axali TvalsazrisiT
medicina _ medea _ medicina ............................................................................................................................................................................................... 55
q. Tbilisis ori universitetis emblemebis moxatvis mokle istoria anu Ria werili
akademikos ramaz xecurians Tbilisis saxelmwifo samedicino universitetis emblemis
daarsebis gamo ........................................................................................................................................................................... 69
Cveni komentari iv.javaxiSvilis sax. saxelmwifo dedauniversitetis emblemebze .................................................. 84
medicina da arqeologia mosazrebani zogierTi arqeologiuri masalis samedicino
aspeqtis Sesaxeb .............................................................................................................................................................................................................................. 90
boloTqma, Tumca wigni moculobiT gaizarda ...............................................................................................................................................113
RimilgamZle striqonebi, anu poets ar darCa leqsi dasakargavi ........................................................................................... 120
istoriuli cnobebi saluqvaZeebis Sesaxeb, anu visi gorisa var .............................................................. 126
Sopenis baRSi SaSvi galobda ......................................................................................................................................................................................... 132
sokrat saluqvaZe da misi megobrebi ....................................................................................................................................................................... 133
levan lomjarias ukvdaveba .............................................................................................................................................................................................. 271
iumoric wamalia anu guruli da kmayofileba? ........................................................................................................................................ 281
farmakopea saqarTvelos kulturis istoriaSi ........................................................................................................................................... 337
komentarebi profesor nodar lomouris recenziaze ........................................................................................................................... 340
msoflios uZvelesi afTiaqis naSTebi ufliscixeSia ........................................................................................................................... 343
qarTul alternatiul samedicino kulturas evropa cnobs da karebs farTodac uRebs anu
farmacevtul mecnierebaTa akademiuri doqtoris sokrat saluqvaZis mecnierulma gamokvlevebma
saerTaSoriso aRiareba moipova ................................................................................................................................................................................... 345
kolxi medeas gamosaxuleba SesaZlebelia msoflio medicinis emblema gaxdes
I suraTebis Tanmimdevroba da maTi anotaciebi ........................................................................................................................................... 360
tim severinis ganmeorebiTi laSqrobis mniSvneloba mkvlevar sokrat saluqvaZis
mosazrebaTa Sesabamisad ....................................................................................................................................................................................................... 364
Tengiz maisuraZe: Cvens kolegas, baton sokrat saluqvaZes amagi davufasoT, vinaidan misi mecnieru-
li mignebebi amJamad ukve saerTaSoriso donezea aRiarebuli ................................................................................................... 365
manana maisuraZe germaneli mecnieris da moqalaqis nadeJda pantelis qarvaslaSi mowyobili
gamofenis deviziT ‘medea dRes” mniSvneloba ................................................................................................................................................. 371
- 526 -
sokrat saluqvaZe _ saqarTvelos wamalTmcodneobis istoriis kvlevis fuZemdebelia .................................. 375
gansxvavebuli azri Tu principuli antagonizmi? .................................................................................................................................. 392
gavecnoT Cveni kolegis sokrat saluqvaZis dRiurebis Sinaars, SevafasoT obieqturad iq
wamoWrili problemebi da SeviswavloT ganawyenebis mizezebi romelic unda ganvixiloT
farmacevtuli asociaciis morig sxdomaze. ..................................................................................................................................................... 399
s. saluqvaZis sadisertacio naSromis `wamalTmcodneoba Sua saukuneebis
saqarTveloSi X-XVI s-Si” sadisertacio sabWos daskvna.................................................................................................................. 401
Ria werili saqarTvelos faramcevtuli asociaciis prezidents baton roman maxaraZes..............................404
Ria werili saqarTvelos mecnierebaTa erovnuli akademiis prezidents, baton Tamaz gamyreliZes
iciT, sinamdvileSi ra momxdara, Zvirfaso prezedento, batono Tamaz! ...........................................................................407
recenzia-gamoZaxili ..................................................................................................................................................................................................................409
adamianuri Rirsebebi upirveles yovlisa .......................................................................................................................................................... 412
Cemi mosazrebebi sokrat saluqvaZis Sesaxeb .................................................................................................................................................. 413
qebaTa-qeba saqarTvelos teqnikuri inteligenciis kaSkaSa varskvlavs, romelsac
general-maiori elguja meZmariaSvili hqvia pirveli qarTuli kosmosuri obieqtis da misi
generaluri konstruqtoris batoni elguja meZmariaSvilis saxeli da dideba Zalian Znelia
erT saTavgadasavlo statiaSi Caatio. ................................................................................................................................................................... 414
q. kolombos alternatiuli universitetis reqtors, doqtor, profesors jitanjan mendiss
proreqtors samecniero nawilSi, doqtor asoka iaisenas proreqtors saerTaSoriso
urTierTobebis dargSi doqtor masanaka vatanabes m.d.-s Zvirfaso kolegebo! .......................................................... 418
Cveni planetis alternatiuli anu tradiciuli medicinis emblemis daarsebis
aucileblobis dasabuTeba Ria werili q. kolombos alternatiuli universitetis reqtors doqtor
jitanjan mendiss, proreqtorebs, samecniero sabWos wevrebsa da eqspertebs ............................................................420
kacobriobis alternatiuli-tradiciuli medicinis emblemis daarsebis winadadebis
Sesaxeb teqstze TandarTuli suraTebis mokle anotaciebi ..........................................................................................................424
saerTaSoriso saqvelmoqmedo fondi ‘qarTus~ gamgeobis Tavmjdomares, baton irakli RaribaSvils
farmacevtul mecnierebaTa akademiuri doqtoris, droebiT umuSavris, ............................................................................ 425
wamalTmcodnis sokrat saluqvaZis gancxadeba ...........................................................................................................................................425
Ria werili q. londonis msoflio medicinis istoriis muzeumis direqtors,
profesor harold kukis .................................................................................................................................................................................................... 432
pasuxi Wirveul, arakvalificiur da ulogiko oponents anu oriode sityva SeSlili `akademikosis~
araerT uargumento, dausabuTebel ciliswamebazeda! ...................................................................................................................... 434
Cvengan wavida alternatiuli-tradiciuli medicinis ubadlo saxalxo
mkurnali - jumber jafariZe ......................................................................................................................................................................................... 473
mecnierebaSi ukuRmarTi saqcieli mkacrad unda vamxiloT, rom aq veRar boginobdnen saxelsa da
didebas daxarbebuli vai mecnierebi .......................................................................................................................................................................478
daskvna qalbaton iamze saxamberiZis disertaciaze da mis ‘mecnierul~
xelmZRvanel ‘akademikosebze~ ......................................................................................................................................................................................... 509
Tanadgoma anu bolo akordi am wignisa ...............................................................................................................................................................520
- 527 -
SeniSvnebi
wamalTmcodneobis istoriis kvlevis fuZemdeblis akademikos sokrat sa-luqvaZis kriteriumebia;
am wignis Semdgeneli, Tanaavtori da redaqtori savsebiT iziarebs avtore-bis: akademikos baadur raWveliSvilis da istorikos profesoris durmiSxan cincaZis mosazrebebs, rom sokrat saluqvaZe saqarTvelos wamalTmcodneobis istoriis kvlevis fuZemdebelia, romelmac kvleva-ZiebaSi gamoiyena arqeolo-giuri gaTxrebis Sedegad mopovebuli samedicino teqnikis iaraRebi da isini Seadara Tanamedrove samedicino teqnikis iaraRebs. SedarebiTi analizis Sed-egad miiRo STambeWdavi Sedegebi. Zveli samedicino teqnikis iaraRebis daniS-nulebis Taobaze. aseve avtoris mier gamoyenebulia saarqivo werilobiTi pirvelwyaroebi avtografebi da Catarebulia am teqstebis eqspertiza Sua saukuneebis karabadinebis teqstebTan avtorobis Tu gadamwerlebis zustad dadgenis mizniT. aqac mecnieruli kvlevis Sedegebi damajerebelia.
mkvlevari sokrat saluqvaZe ZiriTadad sargeblobda literaturuli wy-aroebiT: laTinur, germanul, rusul da qarTul enebze. xolo mis mier aRmoCe-nili TaRCebiani originaluri nagebobebis pragmatuli funqciis gansazRvrisas axdenda iq aRebuli sinjebis analizs: geologiur-speqtroskopiuli, qimiur-analizuri meTodebiT da qaRaldze qromatografiuli analizis meTodebiT, Tavisi mosazrebebis mecnierulad dasabuTebis mizniT zogjer ki misi (avto-ris) mosazrebebi intuiciur varaudebzec gaxlavT dafuZnebuli da Sedegebi, rom damajerebelia amaSi advilad darwmundeba sokrat saluqvaZis mec-nieruli memkvidreobis SeswavliT dainteresebuli mkiTxveli. risTvisac Cven aucileblad CavTvaleT am wignis gamocema da mkiTxvelisaTvis miwodeba.
am wignis reqtoydaze gamosaxulia elguja berZeniSvilis mier daxatuli grafikuli Sedevri `medea~, romelic mweral levan sanikiZis dokumenturi prozis „ambavi kolxi asulisas“ mixedviT daxata. avtoris TxovniT laT-inurenovani warwera am suraTze grafikosma mxatvarma emir burjanaZem mox-ata. mkvlevar sokrat saluqvaZes surs daarsdes kacobriobis tradiciuli medicinis emblema am eskizis Sesabamisad, xolo am wignis versogverdze gamosaxulia grafikosi mxatvris emir burjanaZis eskizi-emblema Tbilisis saxelmwifo samedicino universitetisa mkvlevar sokrat saluqvaZis gamokv-levebis Sedegad, idea aRebulia arqeolog germane gobejiSvilis koleqcii-dan, romelic aRmoCnda guriaSi 1946 wels Catarebuli arqeologiuri gaTxre-bis Sedegad soflebSi: baileTSi, gurianTaSi da vaSnarSi. granitis am filas mkvlevarma sokrat saluqvaZem samedicino emblemis funqcia mianiWa axali welTaRricxvis V saukuneSi, romelic samedicino dawesebulebis an samedi-cino ganaTlebis mqone feodalis Senobis kedelSi iyo CaSenebuli.
genri dekanosiZe
- 528 -
mxatvari: giorgi avsajaniSvili koreqtori: maia saluqvaZe operatori: maia saluqvaZe teqnikuri redaqtori: giorgi avsajaniSvili kompiuteruli momsaxureoba: aleqsandre kuzanaSvili
tiraJi 500 cali
fasi 25 lari