CNG N THI CAO HC PHN SINH THI HC Cu 1: Qun th v nhng c trung c bn ca qun th KN: QT l mt tp hp cc c th cng mt loi sng trong mt khng gian nht nh(Sinh cnh) v mt thi im nht nh, nhung c th trong QT c kh nng giao phi sinh ra con ci(nhng loi sinh sn v tnh hay trinh sinh th ko qua giao phi) S hnh thnh QT l qu trnh lch s ca mqh gia tp hp cc c th ca qun th i vi cc nhn t sinh thi ca mi trng. Cc c trng c bn ca qun th: - Cu trc thnh phn gii tnh(t l c ci) - Cu trc thnh phn cc nhm tui - S phn b c th trong qun th - Mt qun th - Sc sinh sn ca qun th - S t vong ca qun th - S sinh trng ca qun th - S pht tn ca qun th * tng hp cc nhn t sinh thi tc ng ln t l sinh, t l t, s pht tn cc c th c th lm thay i cc c trung ca qun th. Cu 2: S sinh trng v Cc dng bin ng s lng c th ca QT, nguyn nhn gy bin ng. * S sinh trng s lng c th ca QT: s lng c th ca qun th lun thay i theo thi gian c th tawnfh hoc gim hay n nh. Phng trnh biu din s tng trng ca qun th nh sau:dN dt

=rN(1)

Trong r: ch s sinh trng t nhin, phn tch(1) ta c Nt=Noert(2) (trong Ntch s c th thi im t, No th hin s CT thi im to Gi K l sc cha ca mi trng th pt(1) c vit li nh sau: dN/dt=rN((K-N)/K)(3) C thun sinh thi i vi mt qun th sinh vt khi iu kin mi trng cho QT c r v K cc i. * Cc dng bin ng s lng c th ca QT: - bin ng do s c bt thng - bin ng theo ma - bin ng theo chu k nhiu nm * nguyn nhn gn bin ng s lng c th trong QT: do mt hay mt tp hp cc nhn t sinh thi tc ng ln t l sinh, t l t vong v s pht tn ca QT - Tc ng ca cc nhn t v sinh vo ma sinh sn hay giai on cn non ca sinh vt lm cho QT b bin ng mnh m nht - Tc ng ca cc nhn t hu sinh th hin r sc sinh sn ca QT, mt V n tht, vt k sinh, con mi, vt cnh tranh. - Nhn t quyt nh s bin ng SL c th khc nhau ty thuc vo tng QT v ty tng giai on trong chu k sng. Cu 3: Qun x sinh vt v cc iu kin c bn thnh lp qun x sinh vt. c trng ca QX, quan h gia cc laoif trong qun x.

* KN: QXSV l tp hp cc qun th SV ca cc loi cun sng trong khong khng gian xc nh(sinh cnh). Cc sinh vt trong QX c quan h gn b vi nhau nh mt th thng nht do vy QX c cu trc tng i n nh. Cc sinh vt trong qun x thch nghi vi mi trng sng ca chng. * iu kin c bn lp thnh QX sinh vt: - tp hp nhiu qun th thuc cc loi tn ti trong t nhin v chu tc ng ca quy lt chn lc t nhin. - Cc qun th th thuc cc loi phn b trong mt khong khng gian xc nh cng vi sinh cnh lp thnh mt h thng hon chinh v tng i n nh(h ST) - Tn ti cc mqh sinh thi: mqh tng h gia cc SV trong cng loi v khc loi, qh khc loi ch yu v dinh dng v ch , mqh ga SV v ngoi cnh, ngoi cnh tc ng ln QX v QX tc ng ngc tr li ngoi cnh. * Cc c trng c bn ca qun x. - c trng v thnh phn loi: S lng loi trong QX v s lung c th cu mi loi l mc a dng, biu th s bin ng, n nh hay suy thoi ca qun x. Mt qun x n nh thng c s lng c th ca loi cao. - c trng v loi u th v loi c trng * Quan h gia cc loi trong qun x; trong HST cc loi c quan h h tr hoc i khng nhau - Quan h h tr em li li ch hoc t nht khng gy hi cho cc loi khc, bao gm cng sinh, hi sinh, hp tc. - quan h i khng l quan h gia mt bn c li v bn kia b hi bao gm cnh tranh, k sinh, c ch cm nhim, sV ny n tht SV khc. Cu 4: Khi nim v chui thc n v li thc n, VD, vai tr ca CTA&LTA i vi QTSV KN: CT&LT biu hin quan h dinh dng ca cc loi trong qun x sinh vt. - CT l mt dy gm nhiu loi SV c quan h dinh dng vi nhau, mi loi l mt mt xch chui, trong CT mt mt xch va c ngun T l mt xch pha trc va l ngun T ca mt xch pha sau. - LT gm nhiu chui T, trong mt mt xch tham gia vo nhiu chui. Li T c nhiu bc dinh dng l SV sn xut, SV tiu th bc 1,23 v sinh vt phn gii. VD CT c->th->co->h(SVCC-.svtt.b1-svtt.b2-svtt.b3) LT (C ->d->h->VSVphan gii) (C-th-co-h->VSV) (C->g->Co) (C->g->mo rng->VSV) * vai tr ca ct&lt - trong ct&lt th hin s khng ch sinh hc l s pt ca loi ny km hm s pht trin ca loi khc. - khng ch sinh hc l c s bo m cho s cn bng sinh hc ca qun x. Cn bng sinh hc l hi tng cc c th trong qun th v s lng QT trong QX c xu hng duy tr trng thi tng i n nh. Cu 5: Th no l chu trnh vt cht trong h sinh thi. Cho v d: * Chu trnh vt cht (chu trnh sinh a ha) - vt cht t bn ngoi mi trng vo c th sinh vt qua chui v li thc n trong h sinh thi, t sinh vt ny sang sinh vt khc ri tr li mi trng. chu trnh vt cht gm hai pha; pha sinh hc v pha v sinh.

*VD: Vng tun hon nc: Nc ma ri xung tri t, chng chy trn mt t, mt phn thm xung mch nc ngm, phn ln nc c tch ly trong i dng, h, bng tuyt, nc ma tr li kh quyn qua hot ng thot hpowi nc ca l cy, qua s bc hi nc. Cu 6: Din th sinh thi, nguyn nhn, cc kiu din th, ngha: - KN: DTST l qu trnh bin i tun t ca qun x qua cc giai on khc nhau, t dng khi u qua cc giai on trung gian v cui cng thng l mt qun x tng i n nh. - Nguyn nhn: + do tc ng ca ngoi cnh ln qun x + do qun x tc ng ln ngoi cnh + do tc ng ca con ngi ( bao gn c h c thc v v thc) - Cc kiu din th: + Din th nguyn sinh: l din th khi u t mi trng trng trn( o mi hnh thnh t ni la, t mi bi ven sng) nhm SV u tin c pht tn n hnh thnh nn qun x tin phong. Tip l mt dy qun x tun t thay th nhau cui cng l mt qun x tng i n nh gi l qun x cc nh (climax) + Din th th sinh: xut hin mt mi trng c qun x nht nh, sau qun x b hy hoi bi s thay i ca kh hu, b xi mn, ha hon hay do tc ng ca con ngi. din th th sinh khng dn ti mt cc nh nh DTNS , m to thnh trng thi gi l mt cc nh (disclimax) + Din th phn hy: l qu trnh khng dn ti mt qun x sinh vt n nh m theo hng dn b phn hy di tc dng ca cc nhn t sinh hc. y l trng hp din th ca qun x SV trn xc mt ng vt hoc trn mt thn cy . - ngha: Nh nghin cu DTST ngi ta c th nm c quy lut pht trin ca qun x SV, hnh dung c nhng QX tn ti trc v d on c nhng qun x s thay th trong nhng hon cnh mi, iu khin din th theo hng tch cc c li cho con ngi, xy dng quy hoch di hn v NL ng nghip. Cu 7: Th no l gii hn sinh thi, sinh thi v ni sng GHST hay gii hn chu ng ca c th loi l mt khong xc nh i vi mt yu t xc nh m oa laoif c th tn ti v pht trin mt cch n nh theo khng gian v thi gian 5 nguyn tc b xung: - nhng loi c GHST rng th c vng phn b rng - nhng loi c GHST rng vi yu t ny nhng hp vi yu t khc th c vng phn b hp. - khi mt yu t tr nn km cc thun th GHST ca nhng nhn t khc cung b thu hp - nhng c th non hay trng thnh, trng thi sinh l thay i th nhiu yu t mi trng tr thnh yu t gii hn.

PHN II: SINH HC T BO Cu 1: Cu trc siu hin vi, thnh phn ha hc v chc nng ca ty th trong TB Eukaryot. * Cu to: Ty th l 1 bo quan trong t bo c dnh hnh ht, hnh que, hnh si, dy 0,5-1m v di 7m c phn b u trong TBC hoc c th tp trung y TB, tp trung trung tm TB,xung quang nhn hoc phn tn ngoi vi. Ty th c cu trc siu hin vi nh sau: - ty th gm 2 lp mng (mng ngoi v mng trong) gia 2 lp mng l khe gian mng. - Mng ngoi l mng lipoproteit, cha nhiu protein xuyn mng Mng trong c c tnh cu trc mng lipoproteit, bn trong lm vo to thnh cc ng v ti c gi l cc mo rng lc -Xoang trong cha cht nn c gii hn bi mng trong v cc mo - Mng ngoi cha 60% protein, 40% lipit, cha nhiu enzym - mng trong cha 80% protein, 20% lipit - Thnh phn protein ca mng trong v cc mo rt a dng, gm cc protein v cc enzym. Thnh phn cc cht ca xoang trong t thuc vo trng thi chc nng ca ty th, gm cc phn t ADN, ARN (c 3 loi ARN) riboxom ty th, cc h enzym ca chu trnh crebs, enzym tng hp axit bo. * Chc nng ca ty th: ty th t bo Eukaryot h hp hiu kh l trm chuyn ha nng lng cha trong cc phn t dinh dng (gluxit, lipit, axit amin) thnh nng lng tch trong ATP c s dng trong tt c cc qu trnh sng ca t bo . Trong ty th din ra qu trnh oxy photphorit ha bao gm chu trnh crebs (gii phng in t), dy h hp (truyn in t) v photphorit ha (tng hp ATP) - ty th cha ADN l VCDT cha thng tin qu nh cc enzym cho h hp v nhiu c tnh ca ty th. ADN ty th ng vai tr quan trng trong hin tng bt dc c TBC. Cu 2: c im ADN ty th, nu dn liu chng minh s xut hin ty th trong TB l KQ cng sinh 1 s loi vi khun hiu kh vi TB) - ADN ty th l mt h thng di truyn t lp, khc vi h thng di truyn ca nhn t bo. - ADN ty th l si son kp c cu trc vng - trong ty th c cc dng ARN (mARN, rARN, tARN) - Riboxom ty th c cu trc b, khong 60S gm 2 n v l 35S v 45S lin kt to thnh, gn ging riboxom ca vi khun. - trong cht nn ca ty th c th c cc tARN cn thit cho tng hp protein ca ty th , cc mARN dc phin m trong cht nn nh enzym ARN polymerase t khun ca mtADN. S tng hp protein ty th din ra theo c ch chung v ty th khng t tng hp c tt c protein ca ty th. * gi thuyt cng sinh cho rng s xut hin ty th trong t bo Eukaryot l kt qu cng sinh ca mt s dng vi khun hiu kh vi t bo bng chng l: - ADN ca ty th ging ADN ca vi khun(ADN dng vng rt t ADN dng mch thng) - riboxom ty th c kch thc v thnh phn rARN ging riboxom ca vi khun. - C ch ti bn v hot ng tng hp protein trong ty th c nhiu c im ging vi khun (axit amin khi u l N-fomylmethionin, s tng hp b c ch bi chloramphenicol) Cu 3: Cu trc phn t ca mng sinh cht, c ch trao i cht qua mng t bo. * Cu trc phn t ca mng sinh cht:

- Theo Robertson cho rng mi h thng mng trong t bo c cu trc bi mng c s gm ba lp: 2 lp Protein trong v ngoi, lp photpholipit gia. Enzym photpholipaza lm tch phn lp phn t photpho t photpholypit khng thy cu trc mng c thay i ng k. protein mng c kch thc v hnh dng rt khc nhau. T l protein/lipit rt khc nhau v 2 mt ca cng mt mng bin thin trong phm vi rng. Cc dn liu ny chng minh cu trc phn t mng khng ph hp vi m hnh ca robertson. - M hnh khm lng ca singer nicolson(1972) cho rng cc phn t protein v lipit khm vo nhau. M hnh ny hp l hn, khi quan nim cc phn t protein nh khu, phn tn rt linh hot nh kiu khm vo lp kp lipit. - C th phn bit 2 loi pr trong cu trc mng l cc pr xuyn mng v cc pr ra mng (c th pha ngoi hoc pha trong mng). Pr xuyn mng lin kt rt cht vi lp kp lipit qua chui axit bo. Phn nm trong mng l k nc, lin kt vi ui k nc ca lp kp lipit. Cc u phn t Pr th ra ra ngoi v ra trong l a nc, c th l cc tn cng ca nhm amin hoc cacboxyl. Cc Pr xuyn mng thng lin kt vi hydratcacbon to thnh cc glycoproteit nm pha ngoi mng. - Pr ra mng lin kt vi lp lipit kp bng lin kt ha tr vi mt phn t photpholipit v xp ra ngoi (tip xc vi mi trng ngoi bo) hoc ra trong ca mng (tip xc vi t bo cht) Pr ra ngoi thng flieen kt vi gluxit to nn cc glicoproteit, cn Pr ra trong thng lin kt vi cc Pr ca t bo cht nh ankyrin v qua lin h vi b khung xng t bo, to ra h thng neo mng c tc dng iu chnh hnh dng TB. - Cc glicoproteit v lp v TB: Pr mng thng lin kt vi gluxit pha ngoi bo to nn glicoproteit. Cc glicoproteit v glicolipit pha ngoi mng to nn tnh cht bt i xng ca mng v l thnh phn ca lp o t bo. * c ch hp th v vn chuyn tch cc cc cht tan qua mng t bo: - Hp th v vn chuyn tch cc l qu trnh vn chuyn cc ion v cc phn t theo chiu ngc vi chiu ca gradien nng v i hi phi tiu tn nng lng dang ATP. - S hp th vn chuyn tch cc cc cht tan qua mng TB c s ng gp quan trng ca cht mang c th (bn cht l Pr) hay mt s hp cht khc. - Hot ti cc ion: TBV c kh nng duy tr nng Na+ thp v nng k+ cao trong TBC, trong khi mi trng ngoi bo th ngc li. Mng sinh cht c kh nng hot ti cc ion Na+ v K+ ngc vi gradien nng , s hot ti ny cn cung cp NL t ATP. S hot ti c thc hin nh bm ion, bm Ion c to nn bi cc Pr xuyn mng - S hot ti G cng nh cc ng khc v cc aa, l ty thuc vo s c mt ca premease. Cu 4: cu trc siu hin vi ca mng nhn, chc nng ca mng nhn. *Cu trc siu hin vi ca mng nhn: - Mng nhn phn chia t bo ra 2 phn cn bn nhn v TBC, mng nhn thc hin chc nng trao i cht gia nhn v t bo cht. Mi tng quan gia nhn v TB cht phn ln ph thuc vo hot tnh cu mng nhn. - V tnh cht mng nhn khc bit vi mng sinh cht, mng nhn tch in dng cho nn khi b tn thng kh c kh nng hn gn li. ngc li mng sinh cht tch in m nn khi lp ngoi cu TB b ph hy thi mng TB li c hn gn li. - V tnh cht thm thu mng nhn cng khc mng sinh cht, phn t ribonucleaza( Pr vi lng phn t 13000), protamin, histon, pr c trong lng phn t 10.000->20.000, Mui, aa, cc nucleotit d dng thm qua mng nhn. Tuy nhin mt s loi Pr ch c th thm vo t bo m ko thm vo nhn c.

- V thnh phn ha hc: mng nhn cng c cu trc mng lipoproteit nh mng sinh cht nhng khc ch mng nhn gm 2 lp: mng ngoi v mng trong, phn gii hn bi 2 mng gi l xoang quanh nhn. - cc phn mng ngoi ca mng nhn c th ni vi mng li ni cht bi cc khe b cha v hnh thnh mt h thng cc khe thng vi nhau, mt s trng hp h thng khe ny c th m ra trong khong gian bo v nh vy qua h thng khe ca t bo cht c s lin h trc tip gia xoang quang nhn v mi trng ngoi t bo. - Cc cht t ngoi thm vo nhn phi qua TBC, tuy nhin cc t bo m h thng mng pht trin c th c s xm nhp thng ca cc cht t mi trng ngoi t bo vo nhn khng qua TBC, c th xem mng nhn nh l 1 phn ca h thng mng li ni cht, nh do chc nng c bit ca n nn cu trc hnh thi c nhiu c im khc bit vi cc loi mng khc - Mng nhn c cu trc khng lin tc, trn mng nhn c phn b nhiu l - cc l hnh tr thng nhn vi TBC, cc l phn b trn mt mng nhn tng i ng u, vi khong cch t 50-10nm. Cch cu trc phc tp ca l cho php l iu chnh kch thc v iu chnh s vn chuyn cc cht qua l, k c cc cu trc nh riboxom. * Chc nng c bn ca mng nhn - Mng nhn c chc nng phn lp cch ly NST khi TBC, thi k phn bo mng nhn bin mt v cc NST di chuyn v 2 cc ca t bo. Mng nhn thc hin chc nng trao i cht gia nhn v TBC. S vn chuyn cc cht c th thng qua c ch hot ti qua mng lipoprteit hoc thng qua h thng l ca mng nhn. - L mng nhn c cu trc phc tp v cc cht thm qua l mng nhn l KQ hot ng tch cc ca cc cht cha trong l. mng nhn tham gia tch cc v chn lc vo qu trnh trao i gia nhn v TBC, mng nhn cn tham gia vo chc nng tng hp v chuyn ch cc cht. - mt ngoi ca mng ngoi ca nhn trn luwois ni cht c nh nhiu tiu phn roboxom. L mng nhn ngoi chc nng trao i cht gia nhn v TBC cn thc hin chc nng nng . Nm st mt trong ca mng trong c h thng tm lamina c vai tr gi cho mng nhn n nh. Cht nhiemx sc dnh vo mng nhn thng qua tm lamina. - Cng ging nh mng li ni cht mng nhn tham gia vo qu trnh tng hp Pr. Mng nhn khng phi l gii hn th ng gia nhn v TBC m tham gia tch cc cc qu trnh trao i cht v chuyn ch cht gia nhn v TBC. Cu 5: Nhim sc th *khi nim: NST l nhng cu trc hin vi nm trong nhn t bo c kh nng bt mu v gi mu bng thuc nhum kim tnh. * c trng ca NST - b NST trong nhn TB biu hin r nht k gia ca nguyn phn - c trng cho loi v s lng hnh dng kch thc v s phn b cc gen trn NST - Trong TB xoma ca SV nhan chun NST tn ti thnh tng cp, gm hai chic ging nhau v hnh dng kch thc v cu trc. c gi l NST ng dng 1 c ngun gc t b mt c ngun gc t m. - trong TB sinh dc ch c mt chic - NST hot ng theo c ch t nhn i, phn ly v t hp * Cu trc siu hin vi ca NST SV eukaryot Cu trc siu hin vi ca NST l Nucleoxom.

- Mi nucleoxom gm c 8 phn t Pr dang histon to thnh khi cu octamer gm: 2phn t H3 v 2 phn t H4 lin kt vng trung tm, 2 phn t H2A v 2 phn t H2B lin kt pha ngoi. - on ADN cun 1.3/4 vng quanh khi cu, tng ng 146bp, ni nucleoxom c ng knh 100A0 - Cc nocleoxom ni vi nhau bng mt on ADN di 15-100 cp Nu, lm thnh si c bn ca NST - Si c bn son tip mt ln na to nn si nhim sc (si soneloit) c ng knh 250-300A, bc qun son ny lin quan n histon - si soneloit xon ln na to thnh ng rng ng knh 2000A - ng rng c ng knh 2000A cun son ln cui cng to thnh qun son ln hn c ng knh 6000A, l cromatit. * C ch n nh b NST - nguyn phn l c ch n nh b NSTqua cc th h t bo ca c th v qua cc th h c th sinh sn v tnh sinh dng. - i vi cc loi sinh sn hu tnh giao phi: c ch nguyn phn gim phn v th tinh m bo b NST 2n n nh qua cc th h c th. Cu 6: Con ng vn chuyn Pr trong t bo v vn chuyn Pr qua l siu thm trn mng nhn * Con ng vn chuyn Pr trong TB - Hu ht Pr c tng hp trong t bo c vn chuyn n nhn v cc bo quan nh tn hiu dn (signal). Tn hiu dn c ngay trn phn t Pr, ty thuc vo tn hiu dn (on aa c bit) m Pr chuyn n nhn Tb v cc bo quan hoc n b mt mng TB hoc tit ra khi t bo. - Vn chuyn Pr bng tn hiu dn qua 3 con ng khc nhau: (1).Vn chuyn theo siu l, nh qt a cc Pr vo nhn qua siu l mng nhn (2).Vn chuyn n mng TB v cc bo quan: Pr vn chuyn theo cch ny thng khng gp khc, khng c cu trc khng gian,chng d dng nm vt qua mng. (3).Vn chuyn bng cc mang: Pr c vn chuyn a n cc v tr khc nhau, t bo quan ny n cc bo quan khc hoc tit ra khi mng TB. * Con ng vn chuyn Pr qua siu l mng nhn - Cc loi Pr c tng TBC v sau oa c vn chuyn t TBC vo vo nhn qua siu l mng nhn, nh histon, plymerase, Pr tham gia vo qu trnh ti bn , phin m , iu khin gen - Pr c vn chuyn vo nhn qua siu l trn mng nhn. Nhng phn t c kch thc nh hn 5.000Da (dalton) c th khuch tn qua l mt cch t do, nhng phn t c kch thc ln hn t 17.000-44.000Da phi mt vi gi mi c th vt qua mng nhn, nhng phn t c kch thc ln hn 6000Da hu n khng qua siu l. siu l mng nhn cha u nc v c kch thc khong 9nm v di 15nm. Cc enzym c kch thc 100.000-200.000Da vn qua c siu l y l vn cn lm sng t. - Pr vn chuyn vo nhn phi c cu trc khng gian v thng c tn hiu dn loi 2, gm 2 on c 4-8aa cc nhau khong 10aa, c th nm bt bt k v tr no trn chui polypeptit, mi pr c th c nhiu tn hiu. Pr c a n ming siu l v qua l nh ATP v dng fkinhs c th m ra ti 26nm - Cc Pr c chc nng kim sot hot ng ca gen trong nhn thng c lu gi trong TB cht v ch c vn chuyn vo nhn khi c nhu cu. tn hiu dn ca chng thng thay i do qu trnh phosphryl ha

Cu 7: c im chu k t bo Eukaryot - Chu k sng ca TB l thi gian din ra k t thi im t bo con c hnh thnh nh phn bo ca TB m v kt thc bi s phn bo ca chnh n hnh thnh t bo mi - Pha G1 c tip ngay sau phn bo cho n khi bt u pha S l pha tng hp ADN, pha G1 l pha sinh trng ca t bo v trong pha ny sy ra s tng hp cc ARN v Pr, thi gian ca pha G1 ty thuc vo chc nng sinh l ca TB (VD: TB phi G1=1h, t bo gan V c v G1=1 nm, TB noron thn kinh pha G1 ko di sut i sng c th, TB ung th pha G1 rt ngn rt nhiu. ngi ta cn phn bit pha Go l pha trong TB i vo trng thi thoi ha. - Vo cui pha G1 c mt thi im gi l im hn nh ( im R) hay im cht, nu TB vt qua im R chng mi i vo pha S. i vi t bo bit ha th TB khng vt qua R m i vo qu trnh bit ha t bo. - Pha S l pha tip theo pha G1 nu TB vt qua im R trong pha ny ch yu sy ra s tng hp ADN v nhn i NST - Pha G2 tip theo pha S thi gian ca pha G2 ngn khong 4-5h, cui pha G2 mt Pr c tng hp l cyclin B v c tch ly trong nhaancho n tin k phn bo. Cyclin B hot ha cc enzym kinaza v ng vai tr quan trng trong vic thc hin qu trnh phn bo nh vic hnh thnh cc vi ng tubulin to thnh thoi phn bo. - Thi gian ko di ca gian k ph thuc vo thi gian ca 3 pha G1+S+G2, c bit ty thuc vo G1 bi v cc loi TB khc nhau th G1 l rt khc nhau, cn giai on S v G2 tng i n nh. - Pha M din ra 4 k ca phn bo(k trc, k gia, k sau, k cui) - t 1 t bo m 2n hnh thnh 2 t bo con 2n ging t bo m. Cu 8: C s phn bit SV phi bo v SV c cu to TB, t bo tin nhn vi TB nhn chun, c ch hnh thnh t bo a nhn v NST khng l, phng thc phn ch ca TB nhn chun * C s phn bit SV phi bo v SV c cu to TB - sinh vt phi bo l Sv cha c cu to t bo - C s phn bit l mng TB v ct cht di truyn. + Mng TB: Sinh vt phi bo: khng c mng TB bao bc, c th ch c cu to gm li cc axit nucleic c bao bc bi lp v putin TB c mng TB(MSC) c bn cht ha hc l lipoproteit bao quanh khi TBC, khi TBC cha mt s bo quan c chc nng nht nh trong hot ng sng ca c th + VCDT: SVphi bo VCDT l li axitnucleic (ADN, ARN 1 si hoc 2 si) SV c cu to TB: prokaryot vng nhn l phn t ADN trn dng vng, nm phn tn trong TBC, eukaryot ADN lin kt vi histon to nn NST nm trong nhn TB * c s phn bit TB nhn s vi tb nhn thc l mng nhn v VCDT + Mng nhn: Prokaryot: khng c mng nhn Eukaryot c mng nhn chi t bo thnh 2 phn TBC v nhn + VCDT: prokaryot vng nhn l phn t ADN trn dng vng, nm phn tn trong TBC Eukaryot ADN lin kt vi histon to nn NST nm trong nhn TB * Nguyn nhn v c ch hnh thnh t bo a nhn, NST khng l

+ TB a nhn: nhn phn chia nhng TBC khng phn ch -> hnh thnh th bo a nhn ( TB gan) + NST khng l: c s lng NST nhiu gp hng trm ln so vi NST thng, mi NST si tng ng 1 cromatit. Nguyn nhn do c ch phn bo NST nhn i nh khng phn chia v cc TB con m li trong TB hnh thnh TB a bi. Si nhim sc c nhn i nhiu ln do s nhn i ca ADN nhng NST khng nhn i s dn n hin tng a si( NST a si NST khng l) * cc hnh thc phn chia TB Eukaryot - Trc phn: c trng cho cc t bo bit ha cao, cc TB bnh l, cc TB ang thoi ha. Nhn phn i 1 cch n gin, khng hnh thnh thoi phn bo. Nhn c th phn thnh 2 na khng u nhau hoc phn thnh nhiu mnh, mc tri. TBC c th nhn i cng vi nhn hoc khng phn chia to thnh TB 2 nhn, TB a nhn. - Ni phn: NST c nhn i nhng khng phn chia v cc TB con m li trong TB hnh thnh TB a bi. - Nguyn phn, gim phn. Cu 9 So snh(phn bit) TB nhn s &TB nhn thc, TBV & TBTV * TB nhn s & TB nhn Thc + TB nhn s: Vi khun , to lam kch thc b 1-3m cu to n gin VCDT l phn t ADN dng vng nm phn tn trong TBC Cha c nhn, ch c nucleoid l phn TBC cha ADN TBC ch cha cc bo quan n gin nh riboxom, mezoxom - phng thc phn bo n gin bng cch phn i c lng roi cu to n gin. + TB nhn thc: Nm, TV, V kch thc ln 3-20m c cu to phc tp VCDT l ADN lin kt vi histon to nn NST nm trong nhn TB C nhn v mng nhn, trong nhn cha cht nhim sc v hch nhn TBC c phn vng v cha cc bo quan phc tp nh mng li ni cht, ty th, lp th - phng thc phn bo phc tp c cu trc lng roi phc tp theo kiu 9-1 * TBTV&TBV + TBTV: Vch TB c thnh xellulozo ngoi mng sinh cht lc lp c lc lp->t dng Cht d tr tinh bt Phn bo khng sao, phn chia TBC bng vch ngn trung tm H thng khng bo pht trin. + TBV: Vch TB khng c thnh senlulozo Lc lp khng c-> d dng Cht d tr glycozen Phn bo c sao, phn ch TBC bng eo tht trung tm Khng bo t khi c khng bo tr mt s V ko xng sng.

PHN DI TRUYN TIN HA Cu 1: C ch ti bn ADN trong t bo prokryot theo okazaki? Tai sao ti bn ADN trong t bo sng li c s tham gia ca mi (primer)? Tai sao mi l trnh t ARN m khng phi trnh t ADN? * C ch ti bn ADN invivo theo okazaki: C ch ti bn ADN theo okazaky l c ch ti bn na gin on gm cc khu sau: + Dui son + Khi u ti bn bng ADN mi (primer) + Ko di, loi b mi v hnh thnh cc phn on Okazaki + Cc phn on Okazaki c ni li nh enzym ni ligase to thnh mch ADN mi - Mch ADN mi c tng hp theo chiu 5 -3, mt mch polynucleotit c tng hp lin tc v mt mch c tng hp gin on. - Mi bc qu trnh ti bn u c s tham gia ca cc loi enzyme tng ng. - Qu trnh lin kt vi cc nucleotit thc hin theo nguyn tc b xung (A-T, G-C) - C s tham gia ca primer (ADN mi) - Mi ADN con mi to thnh u cha mt mch c v mt mch mi (bn bo tn) * Ti bn invivo c s tham gia ca mi l v: - Mi l mt trnh t ADN ngn, c nhm OH 3 (3-OH). Qu trnh tng hp mch ADN mi thc hin theo chiu t 5 n 3. Mi c tng hp to 3-OH l c s hnh thnh lin kt photphodiester ko di chui polynucleoyit. * Mi l trnh t ARN m khng phi ADN l v lin quan n s khc nhau v chc nng ca enzim ARN-polymerase v ADN-polymerase. Cu 2 phn bit ti bn ADN trong t bo Prokaryot &Eukaryot * Ging nhau: - da trn khun mu ca ADN m - c bt u bng nhng v tr c th - c s tham gia ca cc enzym - C s tham gia ca mi - Qu trnh lp rp cc Nu theo nguyn tc b xung - c 1 mch c tng hp lin tc theo chiu tho son, mt mch c tng hp gin on ngc li theo chiu tho xon. - Kt qu t 1 phn t m sau 1 ln ti bn dc 2 phn t ADN con ging ADN m. * Khc nhau: - Ecoly qu trnh sao chp xut pht t 1 im ori, nn c phn t ADN thnh mt n v sao chp thng nht gi l replincon, bao gm hai trc ti bn. - TB nhn chun c s lng, kch thc phn t ADN ln hn nhiu so vi t bo nhn s. TB c nhiu NST, mi NST gm 1 phn t ADN thng kt hp vi Pr. Do sao chp ADN t bo nhn chun phc tp hn v tc chm hn. biu hin, ADN t bo nhn chun c nhiu ori v replicon cng nhiu chc ti bn. - S ti bn ADN ecoli v t bo nhn chun c thc hin bi s tham gia ca cc loi enzym ADN polimerase, nhng khc nhau v chc nng ca mi loi enzym. Cu 3: phn bit ti bn ADN invitro&invivo * ti bn ADN trong t bo sng (invivo) - sy ra trong t bo sng cng vi s phn chia ca t bo, c phn t ADN c nhn ln.

- Mi tham gia vo qu trnh ti bn l trnh t ARN ngnc tng hp bi primase - Hin tng bin tnh v gn mi c s tham gia ca nhiu enzym v Pr - Coa hin tng loi b mi. * Ti bn ADN trong ng nghim (invitro) - sy ra trong ng nghim chi c on ADN c khuch i - Mi tham gia qu trnh ti bn l trnh t ADN c tng hp nhn to - Hin tng bin tnh v gn mi nh s thay i nhit . - Khng c hin tng loi b mi. Cu 4: c im enzym ARN polymerase, cc giai on chnh ca qu trnh phin m sinh vt nhn s (prokaryot). * c im enzym ARN polymerase - ARN polymerase (ARNase) E.coly gm 2 thnh phn: nhn t sigma v li enzym. Nhn t sigma c vai tr gip li enzim nhn bit v bm vo vng khi ng trn ADN ti nhng im c th gi l im khi u (promotor). (nu thiu nhn t sigma th qu trnh tng hp ARN sy ra im ngu nhin). Sau nhn t sigma tch ra v li kt hp vi li enzym khc. - Li enzym gm 2 chui polypeptit , 1 chui , 1 chui . Li enzym ng vai tr ch yu trong tng hp ARN dc theo si khun ADN. * Cc giai on ca qu trnh phin m : - Qu trnh phin m ca prokaryot bao gm 3 bc: khi u, ko di v kt thc. - Bc 1: khi u + Qua trnh phin m bt u khi nhn t sigma kt hp vi li enzym ARNase, gip li enzym nhn ra v bm vo vng khi ng(promotor) - Bc 2: ko di + Nhn t sigma tch ra v li enzym thc hin vic tng hp ARN, li enzym ARNase trt dc gen (3-5) va xc tc bin tnh cc b 2 si ADN lm l ra si khun va xc tc lp rp tng hp ARN theo nguyn tc b xung A-U, G-C. + Vng ADN c phin m xon tr li nh ban u. + Si ARN c sinh ra theo chiu 5 -3 - Bc 3: Kt thc + khi li enzym n im kt thc ca gen, do tc dng ca mt loi Pr c hiu, si ARN mi tng hp v li enzym c phong sthch ra khi si khun. + Tn hiu kt thc c nhn ra bi phc hp li enzym v protein nusA. Cu 5: so snh qu trnh phin m sinh vt nhn s v sinh vt nhn chun. tai sao phin m tng hp mARN khng cn mi(primer) * c im ging nhau: - S phin m tng hp ARN da trn khun ADN v qu trnh phin m u sy ra theo 3 giai on ( khi u, ko di, kt thc) - Sn phm ca phin m l si ARN n - Vng ADN cha gen c phin m phi c s m xon cc b lm l ra si khun - nguyn liu l cc ribonucleotit triphophat: ATP, GTP, CTP, UTP, gi chung l NTP, enzym xc tc l ARN-polymerase - S khi u v kt thc phin m ph thuc vo tn hiu khi u v tn hiu kt thc, l nhng trnh t nucleotit c th nm trc v sau gen - ARN c tng hp theo chiu 5-3 enzym ARNase di chuyn theo chiu 3-5 trn si khun

* c im khc nhau: - Sinh vt nhn s: + Sy ra trong TBC + Ch c 1 loi enzym ARNase chu trch nhim phin m cc loi ARN khc nhau + Hp TA gm 7 nucleotit nm trc im khi u phin m 5-6bp + Phn t ARN sau khi c tng hp tham gia ngay vo qu trnh dch m - Sinh vt nhn thc: + Sy ra trong nhn TB + C 3 loi enzym ARNase chu trch nhim phin m cho cc loi ARN khc nhau ARNase I chu trch nhim phin m rARN loi 28S,18S,5S ARNase II chu trch nhim phin m mARN ARNase III chu trch nhim phin m tARN v rARN loi 5,8S + Hp TA nm cc im khi u phin m t 25-30bp + Cc phn t ARN sau khi c tng hp da trn khun mu ca gen cn c s ch bin trong nhn trc khi ra TBC tham gia vo gii m. Qu trnh phin m TBSV nhn chun din ra rt phc tp, u 5 ca mARN c gn thm 1 chp 7-methylguanosine, cn cui mARN c ui polyadennine. Bn phin m u tin l tin mARN bao gm c c on intron v exon xen k, sau intron b ct b cc exon ni li to thnh mARN trng thnh. * C ch phin m mARN khng cn c s tham gia ca mi l v: Enzym ARN-polymerase c kh nng lin kt cc ribonucleotit t do li thnh mt trnh t, trong khi ADN-polymerase li khng c kh nng ny. Cu 6 : khi nim v gen? c im gen SV nhn chun, Cu trc phn on ca gen ,phng php pht hin cu trc phn on ca gen. * Khi nim: l on ADN (hoc ARN) cha thng tin cho mt sn phm (Pr, tARN, rARN) *c im h gen SV nhn chun: - h gien SV nhn chun c 2 hay nhiu bn sao. Cc bn sao c trnh t Nucleotit c th khng ging nhau hon ton, nhng sn phm Pr ca n c cng mt chc nng. Cc bn sao tng ng ca mt gen c xp chung vo mt nhm gi l h gen. - Gen SV nhn chun ph bin c cu trc phn on, gm cc on intron v exon xen k nhau. * Cu trc phn on ca gen - Mt gen cu trc Eukaryot c lin quan ti mt s trnh t c v tr v chc nng nh: + Enhancer: Trnh t tng cng lm tng tc phin m + Promotor: trnh t khi ng cha hp TA- nh hng cho ARNase bt u phin m. + Operato + Gen cu trc gm cc oan intron v exon xen k + Cui cng l on kt thc - Nhiu gem Eukaryot vo mt s sinh vt Prokaryot c cc on khng m ha gi l on intron, v cc on m ha gi l on exon nm xen k nhau. - Nhng gen c cu trc gm c exon v intron c gi l gen phn on. VD: gen ovalbumin trong lng trng trng g gm c 7intron v 8 exon. * phng php pht hin cu trc phn on: lai phn t hoc so snh trnh t cADN v gen - So snh trnh t gen vi trnh t cADN

B1: tch chit ADN h gen- phn lp bng PCR hoc RE- to dng ADN ti t hp, nhn dng, tch dng Gii trnh t gen B2: Tch chit mARN TBC s dng enzym phin m ngc tng hp cADN gii trnh t cADN B3:so snh trnh t ADN h nhn vi trnh t cADN xc nh c cc on exon, intron - Lai phn t v kim tra bng knh hin vi in t: tch chit ADN h gen v mARN TBC phn lp gen lai phn t ADN v mARN xc nh c intron v exon. - khi phin m tng hp mARN cc on m ha v khng m ha u c sao m thnh phn t mARN tin mARN k hiu pre-mARN (pre-ARN ch pht hin sinh vt nhn chun) Cu 7: Th no l tn s tng i ca cc alen trong qun th? Trnh by ni dung nh lut Hardy-Weinberg, K nghim ng ca nh lut. * tn s tng i ca cc alen trong qun th l t l ca nhng giao t mang alen . * Ni dung L hardy wenrberg: trong nhng iu kin nht nh khng lm bin i tn s cc alen th qun th c t l xc nh cc c th mang tnh trng tri v cc c th mang tnh trng ln v tn s tng i ca mi alen v tn s kiu gen c xu hng duy tr n nh qua cc th h. - nu mt cp gen gm 2 alen (A,a) v k hiu p l tn s alen A v q l tn s alen a, t l kiu gen cc th h sau l p2AA : pqAa : q2aa = 1. cng thc hardy weinberg phn nh s phn b cc kiu gen trong qun th, biu thc ny l nh thc newton (pA+qa)2=1 - Nu mt gen c nhiu alen v k hiu tn s cc alen l pA,qa, ra 1 th thnh phn cc kiu gen ca qun th ngu phi l (pA+qa+ra1+)2=1 Chng minh nh lut:V d trong trng hp n gin, gen A c 2 alen l A v a, th trong qun th c 3 kiu gen AA, Aa, aa. Gi s cc kiu gen trong qun th th h xut pht l: 0,64AA + 0,32Aa + 0,04aa = 1 th tn0.32 = 0,8 2 0.32 v tn s tng i ca alen a l: 0,04+ = 0,2 2 A 0,8 Tn s ca A so vi a th h xut pht l: = . T l ny c ngha l trong s cc giao t c a 0,2

s tng i ca alen A l: 0,64+

cng nh giao t ci, s giao t mang alen A chim 80%, cn s giao t mang alen a chim 20%. Khi t hp t do cc loi giao t ny to ra th h tip theo nh sau: 0,8A 0,8A 0,64AA 0,2a 0,16Aa 0,2a 0,16Aa 0,04aa

Tn s tng i cc kiu gen th h ny l: 0,64AA + 0,32Aa + 0,04aa = 1 v tn s tng i cc alen:A 0,8 = a 0,2

Trong cc th h tip theo tn s vn khng thay i. *K nghim ng ca nh lut: nh lut Hardy-weinberg ch p dng cho qun th giao phi v ch nghim ng trong nhng iu kin sau: - C s giao phi t do, ngha l c c th c kiu gen v kiu hnh khc nhau trong qun th u giao phi c vi nhau, vi xc sut ngang nhau. y l iu kin c bn nht. - Qun th phi c s lng c th ln. - Cc loi giao t mang alen tri, ln c hnh thnh qua gim phn vi t l ngang nhau, c sc sng nh nhau, tham gia vo th tinh vi xc sut ngang nhau.

- Cc c th ng hp v d hp c sc sng ngang nhau, c truyn gen cho cc th h sau ngang nhau. - Khng c p lc ca qu trnh t bin v qu trnh chn lc t nhin hoc p lc l khng ng k. - Qun th c cch ly vi cc qun th khc, khng c s trao i gen. Cu 8: Th no l tn s alen v cu trc di truyn ca qun th, cc qu trnh no to ra vn gen trong qun th giao phi? ti sao ni t bin l nhn t c th lm thay i trng thi cn bng di truyn trong qun th giao phi. * Tn s alen: l tn s tng i ca alen trong vn gen qun th, c tnh bng t l cc giao t mang alen .

* Cu trc di truyn ca qun th: biu hin tn s tng i ca cc alen v thnh phn kiu gen ca qun th. Thnh phn kiu gen trong qun th l t l cc loi kiu gen trong qun th * vn gen: L ton b t hp gen ca qun th hoc ton b thng tin di truyn c trong qun th. - Cc qu trnh to ra vn gen trong qun th: Qu trnh t bin to ra cc loi alen mi, qu trnh giao phi lm pht tn cc t bin trong qun th to ra vn gen ca qun th giao phi. * Ni t bin l nhn t lm thay i trng thi cn bng di truyn trong qun th giao phi l v: - trng thi cn bng di truyn qun th giao phi biu hin tn s tng i ca mi alen v thnh phn kiu gen ca qun th c xu hng duy tr n nh qua cc th h. - Trng thi cn bng di truyn ca qun th giao phi tun theo cng thc ca nh lut Hardy Weinberg ; (p+q+r+)2=1. gi s mt gen c 2 alen th cng thc l p 2AA + 2pqAa+ q2aa = 1 hay p2q2=(2pq/2)2 - t bin to ra cc a len mi, lm thay i thnh phn v tn s tng i ca cc alen, do lm thay i nh hng n cu trc di truyn ca qun th. t bin c th sy ra theo hai chiu thun v nghch v u nh hng n cu trc di truyn ca qun th - S thay i thnh phn alen do t bin lm bin i thnh phn kiu gen ca qun th. Cu 9: Th no l alen t bin? trnh by s ca cc alen t bin trong trng hp c hai b m l d hp t i vi cng mt alen t bin. - t bin t nhin hay nhn to u l s kin ngu nhin v th khng th tin on c gen no trong phn t AND l gen t bin. gen b thay i gi l alen t bin, lun sao chp cng vi AND bnh thng v c th c truyn cho cc th h sau. - Gen iu khin s tng hp Pr bng cch xc nh trnh t ca cc aa. Bt k s thay i no trong AND, u c th nh hng ti trt t ca aa qua nh hng ti c tnh ca Pr. Kt qu l Pr sinh ra b khim khuyt mc ny hay mc khc. Cc alen t bin thng ln so vi nhng alen bnh thng v c hi hoc gy cht i vi cc c th khi vo trng thi ng hp. - i vi qun th ngi c tnh c t bin trong 1 locut gen trung bnh x xut hin vi tn s 1 trong 50.000 tinh trng hoc TB trng. - Mt alen t bin ln thng truyn cho th h sau dng kiu gen d hp t Aa, Cc c th nh vy gi l th nang. Chng c kiu hnh bnh thng nhng mang alen t bin dng d hp.

* S c hai b m d hp P: B x M Th nang Aa x th nang Aa G: A, a A,1/2 a F1: A A AA a Aa a Aa aa

F1: AA, Aa, aa Nh vy F1 c bnh thng v mc bnh. c tnh khong 1/2000 tr em b mc bnh ux nang Cu 10: on xen, gien nhy * khi nim on xen v gen nhy - Gen nhy cn c gi l yu t DT vn ng(TGE) l nhng on AND c bit xen vo mt hoc mt s v tr trong h gen to nn nhng bin i di truyn. - Loi TGE n gin nht l cc on xen (IS) . IS cn thit cho qu trnh sen AND vo NST cho qu trnh chuyn TGE t v tr ny sang v tr khc trong h gen. cu trc IS ging nhau nhng SV khc nhau. - Gien nhy l mt trnh t m ha cc aa cn on xen khng m ha cc aa. - ngi ta pht hin c E.coli mt on xen IS1 cha 720bp nm gia a o ngc IR (24bp). E.coli ngi ta cn pht hin ra gen nhy mang tn Tn1681 gm hai on IS1 hai u v mt gen khc di 552bp quy nh c t chu nhit gy bnh a chy. * c ch xen ca gen nhy c th biu din theo s sau (v s ) - ti im ch im m cc gen nhy cen vo trn NST sy ra vt ct ziczac(ATTATTAATA) do enzym ct hn ch thc hin. - gen nhy xen vo gia vt ct v vt ct c hn li theo nguyn tc b tr - Kt qu k vi hai u ca gen nhy bao gi cng c hai on lp li cng chiu trn NST. Cu 11:Cc hnh thc v c ch t hp vt cht di truyn trong trng hp cc locut gen cng tn ti trn mt NST. * Hin tng ti t hp VCDT sinh vt bc cao - hin tng ti t hp VCDT cc loi sinh sn hu tnh giao phi xy ra giai on gim phn hnh thnh giao t, th tinh hnh thnh hp t. l s kt hp VCDT do s trao i trnh t AND trong NHS, s trao i cho cc Cromatit trong cp NST kp tng ng gia c NST khc nhau v ngun gc b m. S kt hp ngu nhin gia cc giao t c v ci hnh thnh hp t. * Ti t hp VCDT do trao i cho: - trong qu trnh gim phn hnh thnh giao t, sau khi t nhn i to thnh NST kp k u gim phn I, cc cromatit thuc 2 NST kp ca cp NST tng ng tip hp vi nhau, bt cho, bn xon v trao i vinhau nhng on tng dngdn n t hp VCDT. - kt qu to ra cromatit ti t hp. - C s phn t: s tham gia ca cc RE v cc enzym ni lygase. * Ti t hp VCDT do phn ly c lp v t hp t do.

- Trong gim phn hnh thnh giao t, k sau phn bo I c hin tng cc NST phn ly c lp v t hp t do dn n cc gen trn NST cng phn ly c lp v t hp t do to ra nhiu lao giao t khc nhau. - Qu trnh th tinh c s kt hp ngu nhin gia cc loi giao t c v ci to ra nhiu kiu hp t khc nhau v VCDT, to s a dng sinh vt. Cu 12: Loi sinh hc, qu trnh hnh thnh loi lin ch * Khi nim loi sinh hc - Loi l mt nhm cc qun th thc s hoc c nhiu tim nng giao phi vi nhau. Cc qun th ny thc s cch ly sinh sn vi cc qun th ca nhm khc. - loi l mt cng ng sinh sn bao qut nht v ln nht ca cc c th sinh sn hu tnh, th tinh cho v c chung mt vn gen. - Tuy nhin c nhiu vn cn ang bn lun nh cc lao chim s nh chu u khng giao phi vi loi chim s nh bc m mc d chng rt ging nhau v ngi ta vn ngh n l mt loi. - i vi nhng loi sinh sn v tnh th nh ngha ny c l l ngoi l hn l quy lut. - Trong thc t khng c mt nh ngha v loi no c th p dng mt cch vn nng m khng bc l im yu no trong khi nim v loi. * C ch hnh thnh loi lin ch - Qu trnh hnh thnh loi lin ch do c s trao i gen t do vi nhau. VD: c mc trn t bnh thng v c mc trn t ph liu ca m ng. * Hnh thnh loi khc ch: - xy ra i vi qun th cch ly v mt a l v ph thuc vo cc c ch sau: + S thch nghi + nh hng ca c th sng lp + phiu bt gen * hnh thnh loi khc ch: - xy ra i vi cc sinh vt sinh sng trong cng mt a im, phn tch thnh hai hoc nhiu nhm cch ly sinh sn m khng cch ly v a l. C 2 cch: th a bi v cch ly sinh thi. Cu 13: Vai tr ca giao phi trong tin ha - Qu trnh giao phi l mt trong cc nhn t tin ha c bn, to ngun nguyn liu tin ha. - Giao phi lm t bin pht tn trong qun th v to ra v s bin d t hp l ngun nguyn liu phong ph ca CLTT - Qu trnh giao phi lm trung ha tnh c hi ca t bin. - Qu trnh giao phi gp phn to ra nhng t hp gen thch nghi - Giao phi t do lm cho thnh phn kiu gen ca qun th t ti trng thi cn bng. l nhn t to ngun nguyn liu tin ha ch khng lm bin i thnh phn kiu gen trong qun th.

PHN SINH HC THC VT NG VT

Cu 1: S cn bng ni mi trong c th ng vt thc vt. - Cn bng ni mi l hin tng mi trng trong c th lun c duy tr mt cch n nh - Trong c th a bo c dch ngoi bo (dch m) to nn mi trng trong c th cung cp cc cht cho t bo. - Cc thnh phn ca h thng iu ha cn bng ni mi gm: mi trng bn trong, cc c quan th cm, trung tm iu khin, c quan phn ng. c ch iu ha s cn bng ni mi l h thng ng to ra trng thi cn bng ng, biu hin c quan th cm tip nhn nhng bin i ca mi trng bn trong v truyn thng tin n trung tm iu khin, trung tm iu khin pht ng phn ng gi i cc tn hiu thn kinh hay hoocmon n c quan phn ng. Sau dch m li c c quan th cm thu nhn to ra mi lin h ngc v phn ng iu chnh s dng li khi cc iu kin ti u c phc hi. - c ch iu ha ni mi quan trong nht l s duy tr nng ng mu. Hai qu trnh lin quan n vic duy tr s cn bng ny l qu trnh bi tit v iu ha p xut thm thu. Cu 2: Trnh by nhng c im c bn nht ca c ch qu trnh quang hp cy xanh - C ch quang hp cy xanh l qu trnh kt hp chui phn ng sng v phn ng ti xy ra t bo l c lc lp cha dip lc. lc lp c cu to bi grana v stroma, trn mng tilacoit c cc trung tm phn ng. - chui phn ng sng cn nh sng v nc, gm cc phn ng quang l(bin i trng thi dip lc), qu trnh quang phn ly nc, qu trnh truyn H+ ca nc v to thnh lc kh (NADP -> NADP.H + H+) v qu trnh tng hp ATP. - Chui phn ng ti cn c CO2 l qu trnh ng ha CO2 tng hp cht hu c nh enzym ATP, NADP.H qua chu trnh calvin. Sn phm cui cng to ra l C6H12O6 v O2. Cu 3 Nguyn tc phn loi SV c bn nht, Vd - Sp xp theo bc thang phn loi t thp n cao: Loi chi h - b - lp ngnh gii. - t tn loi theo nguyn tc dng tn kp (theo latin) tn th nht; l tn chi hoc ging (vit hoa), tn th hai l tn loi (vit thng) VD: Loi: ngi (Homo sapiens)- Chi: Ngi (Homo)- h: ngi (homonidae)- B: Linh trng (premates)- lp: V c v (Mammalia)- Ngnh V c dy sng (Chordata)- gii V (Animalia). Cu 4: c im ch yu ca ngnh thc vt ht kn & s khc bit ca lp 1 l mm v lp 2 l mm - c im c trng nht; c hoa + b nhy c cu to t 1 hay nhiu l non khp kn li thnh bu nhy cha non bn trong. Non c bc kn trong bu, bu pht trin thnh qu bao ly ht, gi l ht kn. S xut hin hoa, qu m bo s pht tn ca ni ging. - trong chu trnh sng th giao t gim mnh, th bo t pht trin mnh v a dng - S thu tinh hon thin theo hai hng chnh: nh gi v nh cn trng. V vy cu trc hoa cng bin i theo. - Qu trnh th tinh thot khi mi trng nc nh s xut hin ca ng phn, c s th tinh kp. - C quan dinh dng c r thn, l thch nghi vi iu kin khc nhau ca mi trng. - Thn i a s c m phn sinh th cp, c mch g v mch ry m bo vic dn truyn tt.

* phn bit lp 1 l mm v 2 l mm(bng SS) + lp 1 l mm: - Phi c 1 l mm, l mm c 2 b dn chnh - c r chnh cht sm v thay bng h r chm - B dn kn, xp ln xn - Khng c tng pht sinh th cp nn khng c s pht trin b ngang - l thng khng c cung c b l v phin l c gn song song hoc hnh cung - vt l nhiu - hoa mu 3 + Lp 2 l mm: - Phi c 2 l mm, l mm c 3 b dn chnh - C r tr do d chnh pht trin mnh - B dn h xp thnh mt vnh ai lin tc hoc gian on - C tng pht sinh th cp, c s pht trin b ngang - l c cung l, gn l lng chim, t khi chn vt - vt l t (1-3) - Hoa mu 5 t khi mu 4, rt t khi mu 3 Cu 5: phn tch chu trnh sinh sn v pht trin ca cc nhm thc vt: ru, quyt trn, ht kn, hy chng minh rng xu hng tin ha ca gii thc vt l th bo t ngy cng chim u th, th giao t ngy cng gim. - Theo chu trnh sng thc vt thng tri qua 2 loi hnh thi khc nhau,ln lt k tip nhau. Trong trong qu trnh v tnh v qu trnh o tnh ni tip nhau l s xen k cc th h. - S xen k th h biu hin nhiu dng khc nhau trong cc nhm thc vt t thp n cao theo xu hng th bo t ngy cng chim u th hn so vi th giao t, th hin nh sau. *Chu trnh pht trin ca ru: < (1)Cy ru c(n) ti tinh tinh trng (n) (2)Cy ru ci(n) ti non Non cu(n) >hp t 2n phi(2n) th mang t(2n) bo t(n) Si s cp< - Th bo t hon ton sng nh trn th giao t, th giao t hon ton chim u th (TGT>TGT) *Chu trnh pht trin ca quyt trn ( i din dng x) Cy dng x(2n) ty bo t(2n) ti bo t (2n) bo t (n) nguyn tn lng tnh< (1) Ti non (n) non cu (n) (2) ti tnh(n) Tinh trng (n) > Hp t(2n) phi (2n) cy dng x (2n) TBT>TGT r rt, TBT rt phn ha v c i sng ko di, TGT n gin , i sng ngn ngi. *Chu trnh pht trin ca cy ht trn (i din cy thng) Cy thng (2n) hp t (2n) phi(2n)-Nm trong ht cy thng (2n) TGT km pht trin v khng thy c bn ngoi, TBT rt pht trin v phn ha phc tp.

* Chu trnh pht trin ca cy ht kn Hoa < (1) Nhy 2n bu 2n non 2n phi tm 2n nguyn tn 2n ti phi non cu (2) Nh 2n bao phn 2n TB m ht phn 2n ht phn n ht phn giai on 2 TB tinh t > hp t 2n phi 2n Hoa - Ton b hot ng dinh dng u nh vo th bo t, TGT mt ton b chc nng dinh dng ch cn chc nng giao t KL: u th tuyt i thuc v TBT Cu 6: S phn chia gii sinh vt, c im mi gii. - Khi nim v gii: Gii(kinhdom) l n v phn loi ln nht gm nhng SV c chung nhng c im nht nh. - theo Whittaker(1969) chia SV thnh 5 gii: khi sinh, nguyn sinh, nm, V, TV +Gii khi sinh (monera): gm cc SV nhn s, n bo, c cu to n gin gm c vi khun v vi khun lam. +Gii nguyn sinh(protista): gmg nhng SV nhn chun, n bo hoc a bo n gin, nhm quan trng nht l protozoa d dng ,to. Gii ny gm nm nhy v nhiu dng SV nc v k sinh. +Gii thc vt (plantae) bao gm thc vt bc thp v thc vt bc cao, c im c cu to a bo, t dng, cha dip lc v cc sc t quang hp. +Gii nm(fungi) L Sv c nhn thc, sinh sn bng bo t khng c lng roi trong mi giai on ca chu trnh sng. +Gii ng vt(Animalia) l nhng SV nhn chun a bo, d dng, nhn trong t bo c th l lng bi, sinh sn bng cc giao t c nh chuyn ng(tinh trng) v giao t ci ln khng chuyn ng (trng) thng c lng v roi. - Mt h thng phn loi khc gm 3 lnh gii (Domain) tch gii monera thnh 2 lnh gii ring: + Lnh gii VSV c: gm 1 gii VSV c + Lnh gi VK: gm 1 gii VK + Lnh gii SV nhn chun gm 4 gii: Nguyn sinh, Nm, thc vt, ng vt. (c im nh phn trn) Cu 7:nh ngha khng nguyn, khng th, phn ng min dch c hiu. - H min dch gi chc nng nhn bit v tiu dit cc khng nguyn lt vo c th - Khng nguyn thng l cc cht c cha Pr do mt c th l sn xut, Mt cht c th l khng nguyn ca c th ny m khng l khng nguyn ca c th khc. - Khng th hay globulin min dch l nhng Pr gm 2 chui peptit nng v 2 chui peptit nh lin kt vi nhau nh cc cu ni -S-S- Khng th c th phn chia thnh 5 nhm ch yu: +Nhm G:C chc nng chng SVS v c t ca chng trong nc gian bo +Nhm A: Trong cc cht nhy bo v b mt bn ngoi c th +Nhm M: Dn cht VK vi nhau v lm chng bt ng. +Nhm D: Tm thy trn b mt ca limpho cha r chc nng +Nhm E: Chng cc dng nhim trng k sinh, gy d ng. * cc phn ng min dch c hiu:

- Phn ng do t bo m nhim: T bo T - Phn ng th dch: l phng tin chng li vi khun v virut thng dng nht v c hiu qu nht ca ng vt. c th s p li bng cch sn xut ra khng th, tiu dit khng nguyn. - Phn ng min dch s cp v th cp: s xut hin trong mu cu hng lot khng th chng li khng nguyn ca ln u l phn ng min dich s cp. t ln th hai l phn ng min dch th cp. - Phn ng b xung: L chui phn ng tham gia vo s chng tr vi khun l gip cho vic thc bo n Cu 8: Cc c im c bn cc giai on chnh trong QT tin ha h TK ng vt. - H thn kinh n gin nht bao gm cc noron c ni vi nhaumt cch ngu nhin to nn mng li thn kinh. Dng ny thng gp rut khoang, nhm ng vt khng xng sng gm: hydra, Obclia, sa. - Khi b mt c th ca cc sinh vt thuc nhm trn tip xc vi mt ni no th cc xung thn kinh c truyn i cc hng lm co cc t bo biu m thnh c th, do ng vt s trnh xa cc kch thch . - Giai on tip theo trong qu trnh tin ha t mng li thn kinh n gin l vic thn cc t bo thn kinh tp trung li thnh hch thn kinh. iu ny lm rt ngn khong cch lin lach gia cc noron vi nhau v cho php hnh thnh nhiu mi quan h qua li gia cc noron vi nhau hn. To c s cho 2 khuynh hng tin ha v cng quan trng ca h thn kinh. - S hnh thnh cc trung khu thn kinh: l qu trnh tp hp ton b cc hch thn kinh li to nn h TKTW cha hu nh ton b thn cc t bo thn kinh. - h TKTW lin lc vi c quan cm gic v phn cn li ca c th thng qua cc cu trc ca h thn kinh ngoi bin. - Trong cc si thn kinh c si mang thng bo n h TKTW => si hng tm, c si mang thng tin vn ng ti cc c v mch => si ly tm. - S hnh thnh b no: s lng cc hch thn kinh c tng ln v tp trung vng u hnh thnh b no. C xung hng tm n no t cc c quan cm gic nh mt, tai v cc c quan cm gic ha hc khc m chng cng nm trong u. Cu 9: Cc giai on c bn ca qu trnh phn gii hiu kh glucose trong t bo nhm sinh vt eukaryot. - H hp l qu trnh gii phng nng lng t cc hp cht hu c, th d t glucozo. Qu trnh h hp tng hp ATP t ADP v photphat v c. - S phn gii hiu kh glucose (chu trnh Crep) chia qu trnh ny thnh 4 giai on chnh: + T gluco n axit piruvic: cc phn ng ging ng phn k kh. Trong pha ny nguyn liu h hp (glucozo) s c phn gii ti sn phm n gin nht cha 3 nguyn t cc bon l axit piruvic. Qu trnh ny din ra TBC. + Giai on oxi ha axit piruvic Axit piruvic b decacboxit oxi ha to thnh axit 2 cacbon dng hot ha, l axeticcoenzymA c cha lin kt cao nng trong phn t, chnh cht ny x trc tip tham gia vo chu trnh Crep 2CH3CO-COOH + 2NAD++ 2SHCoA2CH3CO-SCoA + 2NADHH+ +2CO2 + Giai on xi ha axetil CoA (chu trnh Crep)

Giai on ny din ra trong cht nn (matric) ty th, axetilCoA kt hp vi mt hp cht 4C l axit oxaloaxetic (AOA) to nn axit xitric theo phng trnh: Axetit CoA +AOA +H2O axit xitric (6C) Tip theo l s phn gii tng bc phn t axt xitric cho n khi hnh thnh li axit oxaloaxetic t bo sn sng lp li chu trnh tng t vi 1 phn t axetil CoA. Khi TB thiu nng lng aa t Pr vag axit bo t lipit c th b phn gii cung cp axetil CoA dng trong h hp. - Chu trnh xitric dng 6 phn t H2O thu 8 phn t NADH cng 2 phn t FADH v 2 phn t ATP khi t bo phn gii hon ton 1 phn t gluco * Dy chuyn in t v tng hp ATP - Chui VCT c nh v mng trong ca ty th. Nh vy ch nhng t bo c ty th mi thc hin c qu trnh ny. Thnh phn ca chui VCT (chui h hp) bao gm: Cc dehydrogenaza c nhim v tch hidro khi c cht; coenzym Q vn chuyn 2 in t ng trc h cytocrom. Coenzim ny thng nm su trong mng trong ty th. Cc cytocrom thuc nhm oxidaza vn chuyn in t trc tip cho xy - S tng hp ATP nh cc ht hnh nm gn mng trong ty th c cha en zim ATP synthetaza. Khi mt i ion H+ i qua l mt phn t ATP c tng hp. do nu chui cht mang bt u bng NADH th tng hp c 3 phn t ATP, nhng nu t bo dng FADH th ch hnh thnh 2 phn t ATP. Cu 10. c im c bn s tin ha gii ng vt v thc vt. * c im c bn s tin ha gii thc vt. - thc vt u tin nc l c th n bo, khng mu, cu to t bo cha hon chnh t dng nguyn thy ny pht trin thnh vi khun v to n bo. Chng l nhng i din u tin ca gii thc vt. sau tip tc pht trin thnh cc to n bo khc, ri to a bo sng di nc. - S xut hin ca cc thc vt bc cao can: S chuyn i sng t di nc ln cn xut hin thc vt cn u tin (Quyt trn) l t tin ca ru v quyt. - Khi chuyn ln i sng cn, thc vt bc cao tin ha theo hai hng khc nhau: + T ngun gc chung l Quyt trn tin ha theo hng th giao t chim u th + Dng th 2 tin ha theo hng th bo t chim u th. - S xut hin v chim u th ca thc vt ht kn * c im c bn s tin ha gii ng vt - Mc phc tp ca t chc c th v nhng dn liu v s pht trin c th, l c s nghin cu quan h ho hng v s tin ha ca cc nhm ng vt t thp n cao. Cy pht sinh ca gii ng vt phn nh mi quan h t nhin v qu trnh tin ha ca chng. - Trn cy ph h c 3 tng pht trin ca gii ng vt + Tng I gm nhng ng vt n bo, t hnh thnh ng vt a bo. + Tng II gm nhng ngnh ng vt hnh tm, thn l, rut khoang, sa lc + Tng 3 gm nhng ng vt a bo chnh thc c 3 l phi, c th i xng hai bn, gm cc ngnh giun dt, giun t n dy sng. - T chc c th theo hng hon thin, th hin s phn ha v cu to v chuyn ha v chc nng, s phc tp dn trong cu to cc h c quan