Upload
others
View
13
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
40 Hədis
Ġmam Nəvəvi
Müəllif: Yəhya ibn ġərəf ən-Nəvəvi
Tərcüməçi: Ramil Həsənov
Tərtib edən: Zeyd Sələfi
"Hər bir elm tələbəsi “Qırx hədis” kitabını
əzbərləməli, mənasını baĢa düĢməli və
tələblərinə uyğun əməl etməlidir.
(Muhəmməd əs-Saleh)
__________________________________________________________________
BĠRĠNCĠ HƏDĠS
(Əməllər niyyətlərə görədir)
Möminlərin əmiri Əbu Həfsə Ömər ibn əl-Xattab (radiyallahu anhu) demiĢdir:
Peyğəmbərin (sallallahu aleyhi va salləm) belə buyurduğunu eĢitdim: "Həqiqətən
əməllər niyyətlərə görədir. Hər bir insana onun niyyət etdiyi verilər. Kimin
hicrəti Allah və onun Peyğəmbərinə tərəfdirsə, onun hicrəti Allah və Onun
Peyğəmbərinə tərəf olar. Kimin də hicrəti dünya, onun əldə edilməsi və ya
qadınla nikahlanmaqdırsa, o hicrət etdiyinə tərəf yönələr".
Rəvayəti iki hədis alimi Əbu Abdulla Muhəmməd ibn Ġsmayıl ibn Ġbrahim ibn əl-
Muğira ibn Bərdizbəh əl-Buxari və Əbul Hüseyn Müslim ibn əl-Həccac ibn
Müslim əl-QuĢeyri ən-Neysəburi öz "Səhih" adlı əsərlərində nəql etmiĢlər. Həmin
əsərlər ən mötəbər kitablar sayılır.
[əl-Buxari: "Vəhyin baĢlanması" fəsli, "Peyğəmbərə vəhy gəlməsi necə
baĢlamıĢdır" bölmü, 1-ci hədisdə;
Müslim: "Əmirlik" fəsli, "Peyğəmbərin ``Həqiqətən də əməllər niyyətlədir``
kəlamı və bu hədisin döyüĢ və s. əməlləri Ģamil etməsi" bölümü, 155 və 1907
rəqəmli hədislərdə rəvayət etmiĢdir.]
__________________________________________________________________
ĠKĠNCĠ HƏDĠS
(Ġslam, Ġman və Ġhsan)
Həmçinin Ömərdən (radiyallahu anhu) rəvayət edilir ki, o belə demiĢdir: "Bir gün
biz Peyğəmbərin (sallallahu aleyhi va salləm) hüzurunda oturmuĢduq. Yanımıza
düm ağ paltarlı, zil qara saçlı bir kiĢi gəldi. Üst-baĢında səfər niĢanələri yox idi.
Onu bizlərdən heç kəs tanımırdı. O, Peyğəmbərin (sallallahu aleyhi va salləm)
qarĢısında oturub dizlərini onun dizinə söykədi və əllərini budunun üzərinə qoyub
dedi: "Ey Muhamməd! Mənə İslam barəsində xəbər ver". Peyğəmbər (sallallahu
aleyhi va salləm) buyurdu: "İslam, sənin Allahdan başqa haqq məbud
olmadığına və Muhəmmədin Allahın elçisi olduğuna şəhadət etmən, namaz
qılman, zəkat vermən, Ramazan orucunu tutman və yola çıxmağa gücün
çatırsa, Evə həcc etməndir". KiĢi dedi: “Doğru söylədin”. Biz onun sual verib
sonra da təsdiqləməsinə çox təəccübləndik. KiĢi yenidən dedi: "Mənə iman
barəsində xəbər ver". Peyğəmbər (sallallahu aleyhi va salləm) buyurdu: "Allaha,
Onun mələklərinə, kitablarına, peyğəmbərlərinə, axirət gününə və qədərin
xeyrinə və şərinə iman gətirməyindir". KiĢi dedi: "Doğru söylədin. Mənə ihsan
barəsində xəbər ver". Peyğəmbər (sallallahu aleyhi va salləm) buyurdu: "Allaha
Onu görürmüş kimi ibadət etməyindir. Sən onu görməsən də bil ki, O, səni
görür." KiĢi dedi: "Mənə Qiyamət saatı barəsində xəbər ver". Peyğəmbər
(sallallahu aleyhi va salləm) buyurdu: "Bu barədə soruşulan soruşandan çox
bilmir." Həmin adam dedi: "Elə isə mənə onun əlamətləri barədə xəbər ver".
Peyğəmbər (sallallahu aleyhi va salləm) buyurdu: "Kəniz öz xanımını doğacaq.
Ayağı yalın, çılpaq və kasıb qoyun otaranların uca bina tikməkdə
yarışacaqlarını görəcəksən." Sonra o adam getdi. Mən bir müddət dayandım.
Peyğəmbər (sallallahu aleyhi va salləm) buyurdu: "Ey Ömər, sual verənin kim
olduğunu bilirsənmi?" Mən dedim: "Allah və Onun Rəsulu daha yaxĢı bilir". O
buyurdu: "Şübhəsiz ki, o, Cəbrail idi. Yanınıza gəlmişdi ki, sizə dininizi
öyrətsin." Müslim rəvayət edib.
__________________________________________________________________
ÜÇÜNCÜ HƏDĠS
(Ġslamın əsasları)
Əbu Abdurrahman Abdulla ibn Ömər ibn əl-Xattab (radiyallahu anhu) demiĢdir:
"Mən eĢitdim ki, Peyğəmbər (sallallahu aleyhi va salləm) belə buyurdu: "İslam
beş əsasın üzərində qurulmuşdur: “Lə iləhə illallah və Muhəmmədən
rasulullah” şəhadəti, namaz qılmaq, zəkat vermək, həcc etmək və Ramazan
orucunu tutmaq." əl-Buxari və Müslim rəvayət etmişlər.
[əl-Buxari: "Ġman" kitabı, "Sizin duanız imanınızdır. Çünki Allah buyurur: (Ey
Rəsulum, bu Məkkə müĢriklərinə) de: "Əgər ibadətiniz olmasa Rəbbimin yanında
nə qədir-qiymətiniz olar?" bölümü, Nº 8;
Müslim: "Ġman" kitabi, "Ġslamın əsaslarının bəyanı" bölümü, Nº 16, Nº 21.]
__________________________________________________________________
DÖRDÜNCÜ HƏDĠS
(Ġnsanın yaradılıĢı və aqibəti)
Abdulla ibn Məsuddan (radiyallahu anhu) rəvayət olunur ki, doğru danıĢan və
doğruluğu təsdiqlənən Peyğəmbər (sallallahu aleyhi va salləm) bizə danıĢdı ki:
"Sizlərdən hər biriniz ana bətnində yığılıb yaradılarkən qırx gün nütfə
halında, sonra o vaxt qədər laxta qan halında, sonra həmin vaxt qədər
dişlənilmiş ət parçası halında olur. Daha sonra ona ruh üfürəcək bir mələk
göndərilir. Mələyə dörd kəlmə əmr verilir: „„(İnsanın) ruzisini, əcəlini,
əməlini, bədbəxt yoxsa xoşbəxt olacağını yazmaq.‟‟ Özündən başqa (haqq)
ilah olmayan Allah and olsun, sizlərdən biri Cənnət əhlinin əməlini edər.
Nəhayət onunla Cənnət arasında bir dirsək qədər məsafə qaldıqda kitab onu
qabaqlayar və o, Cəhənnəm əhlinin əməlini edərək ora daxil olar. Həmçinin
sizlərədən biri də Cəhənnəm əhlinin əməlini edər. Nəhayət onunla Cəhənnəm
arasında bir dirsək qədər məsafə qaldıqda kitab onu qabaqlayar və o, Cənnət
əhlinin əməlini edərək ora daxil olar." əl-Buxari və Müslim rəvayət etmişlər.
[əl-Buxari: „„Vəhyin baĢlanması‟‟ kitabı, „„Mələklərin zikri‟‟ bölümü, Nº 3208;
Müslim: „„Qədər‟‟ kitabı, „„Ġnsanın necə yaradılması‟‟ bölümü, Nº 2643.]
__________________________________________________________________
BEġĠNCĠ HƏDĠS
(Bidətlərin rədd edilməsi)
Möminlərin anası ummu Abdulla (künyəli) AiĢə (radiyallahu anhə) demiĢdir:
Peyğəmbər (sallallahu aleyhi va salləm) buyurmuĢdur: "Kim bizim bu işimizə
ondan olmayan bir yenilik gətirərsə, o rədd olunar."* əl-Buxari və Müslim
rəvayət etmişdir. Müslimin rəvayətində deyilir: "Kim bizim etmədiyimiz bir
əməli edərsə, o rədd olunar."**
[* əl-Buxari: "əs-Sulh" kitabı, "Ġzə istalahu..." bölümü, Nº 2697;
Müslim: "əl-Əqdiyə" kitabı, "Nəqd əl-əhkəm əl-bətilə" bölmü, Nº 1718.
** Müslim, "Hökümlər" kitabı, "Saxta hökümlərin pozulması və bidət əməllərin
rədd edilməsi" bölümü, 1718-ci hədis.]
__________________________________________________________________
ALTINCI HƏDĠS
(Halal və haram)
Əbu Abdulla Numan ibn BəĢir (radiyallahu anhu) rəvayət edir ki, mən
Peyğəmbərin (sallallahu aleyhi va salləm) belə dediyini eĢitdim: "Həqiqətən halal
da bəllidir, haram da. Onların arasında (halal və ya haramlığı bəlli olmayan)
şübhəli şeylər vardır ki, bir çox insanlar bunu bilməzlər. Kim şübhəli
şeylərdən çəkinərsə, dinini və namusunu qorumuş olar. Kim ki, şübhəli
şeylərə düşərsə, harama düşmüş sayılar. Onun halı qoruğun ətrafında
sürüsünü otaran çobana bənzəyir ki, az qala (sürü) qoruğa girsin. Bilin ki, hər
bir hökmdarın qadağa bölgəsi (qoruğu) vardır. Allahın qoruğu isə Onun
qoyduğu qadağalardır (haramlardır). Bunu da bilin ki, bədəndə bir ət parçası
vardır. Əgər o sağlam olarsa, bütün bədən də sağlam olar. Yox əgər o fəsada
uğrayarsa, bütün bədən də fəsada uğrayar. Diqqət edin, o (ət parçası)
qəlbdir." əl-Buxari və Müslim rəvayət etmişlər.
[ əl-Buxari: "Ġman" kitabı, "Dinini qoruyanın fəziləti" bölümü, Nº 52;
Müslim: "əl-Məsəqa" kitabı, "Halalı götürmək və Ģübhələri tərk etmək" bölümü,
Nº 1599.]
__________________________________________________________________
YEDDĠNCĠ HƏDĠS
(Din nəsihətdir)
Əbu Ruqeyyə Təmim ibn Əus əd-Dəridən (radiyallahu anhu) Peyğəmbərin
(sallallahu aleyhi va salləm) belə buyurduğu nəql edilir: "Din nəsihətdir." Biz
dedik: "Kimin üçün, ey Allahın Elçisi?" O (sallallahu aleyhi va salləm) buyurdu:
"Allah üçün, Kitabı üçün, Peyğəmbəri üçün, müsəlmanların imamları
(başçıları) və rəiyyətləri üçün." Müslim rəvayət etmişdir.
__________________________________________________________________
SƏKKĠZĠNCĠ HƏDĠS
(Müsəlmanın haqları)
Ġbn Ömərdən (radiyallahu anhu) rəvayət olunur ki, Peyğəmbər (sallallahu aleyhi
va salləm) demiĢdir: "Mənə insanlar "Lə iləhə illəllah və Muhəmmədən
rasulullah" şəhadətini deyənə, namaz qılana və zəkat verənə qədər onlarla
vuruşmaq əmr olunmuşdur. Əgər bunu etsələr canlarını və mallarını məndən
qorumuş olarlar. Yalnız İslamın haqqı müstəsnadır. Onların sorğu-sualı
Allah təaləyə aiddir." Buxari və Müslim rəvayət etmişlər.
__________________________________________________________________
DOQQUZUNCU HƏDĠS
(Hər insan gücü çatan qədər mükəlləfdir)
Əbu Hüreyrə (künyəli) Abdurrahman ibn Saxr (radiyallahu anhu) demiĢdir: Mən
eĢitdim ki, Peyğəmbər (sallallahu aleyhi va salləm) belə buyurdu: "Mən sizə nəyi
qadağan edirəmsə, ondan çəkinin. Nəyi sizə əmr edirəmsə, onu bacardığınız
qədər yerinə yetirin. Həqiqətən də sizdən əvvəlkiləri çox sual vermələri və
peyğəmbərləri ilə mübahisə etmələri həlak etdi." əl-Buxari və Müslim rəvayət
etmişdir.
[əl-Buxari: "Kitab və Sünnədən yapıĢmaq" kitabı, "Peyğəmbərin (sallallahu aleyhi
va salləm) sünnələri ilə getmək" bölümü, Nº 6777;
Müslim: "Fəzilətlər" kitabı, "Peyğəmbəri (sallallahu aleyhi va salləm) uca tutmaq"
bölümü, Nº 1337.]
__________________________________________________________________
ONUNCU HƏDĠS
(Halal qazanc va duaların qəbulu)
Əbu Hüreyrə (radiyallahu anhu) rəvayət edir ki, Peyğəmbər (sallallahu aleyhi va
salləm) buyurdu: "Həqiqətən də Allah təalə Tayyibdir (pakdır) və yalnız təmiz
olanı qəbul edir. Şübhəsiz ki, Allah peyğəmbərlərə əmr etdiyini möminlərə də
əmr etmiş və buyurmuşdur: "Ey peyğəmbərlər! Təmiz (halal) nemətlərdən
yeyin və yaxşı işlər görün!" (əl-Muminun, 51). Başqa ayədə buyurur: "Ey iman
gətirənlər! Sizə verdiyimiz ruzilərin (təmiz və) halalından yeyin!" (əl-Bəqərə,
172). Sonra o, uzun müddət səfərdə olan saçı dağınıq, üstü toz-torpaqlı bir kiĢini
xatırlatdı. Həmin kişi əllərini göyə açaraq: “Ey Rəbbim, ey Rəbbim” deyirdi.
Onun yediyi də haram, içdiyi də haramdır. O, haramla bəslənibdir. Haradan
duası qəbul olunsun?" Müslim rəvayət etmişdir.
[Müslim, "Zəkat" kitabı, "Təmiz (halal) qazancdan olan sədəqənin qəbul olunması"
bölümü, 1015-ci hədisdə rəvayət etmiĢdir.]
__________________________________________________________________
ON BĠRĠNCĠ HƏDĠS
(ġübhələrdən uzaq durmaq)
Peyğəmbərin (sallallahu aleyhi va salləm) nəvəsi və onun reyhanı Əbu
Muhamməd Həsən ibn Əli ibn Əbu Talib (radiyallahu anhu) demiĢdir: Mən,
Peyğəmbərdən (sallallahu aleyhi va salləm) əzbərlədim ki: "Səni şübhələndirən
işi tərk et, şübhələndirməyəni götür." ət-Tirmizi və ən-Nəsai rəvayət etmişlər. ət-
Tirmizi demişdir: Hədis həsən səhihdir.
__________________________________________________________________
ON ĠKĠNCĠ HƏDĠS
(Faydasız Ģeyləri tərk etmək)
Əbu Hüreyrə (radiyallahu anhu) rəvayət edir ki, Peyğəmbər (sallallahu aleyhi va
salləm) buyurmuĢdur: "İnsanın İslamının gözəlliyi, ona aid olmayan işləri tərk
etməsidir." Həsən hədisdir. Tirmizi və başqaları bu cür rəvayət etmişlər.
[ət-Tirmizi, "Zühd" kitabı, "Aidiyyəti olmayan sözləri danıĢan haqqında" bölümü,
2318-ci hədisdə;
Ġbn Məcə, "Fitnələr" kitabı, "Fitnələr zamanı dili qorumaq" bölümü, 3976-cı
hədisdə rəvayət etmiĢdir.]
__________________________________________________________________
ON ÜÇÜNCÜ HƏDĠS
(Ġslam qardaĢlığı)
Peyğəmbərin (sallallahu aleyhi va salləm) xidmətində dayanan Əbu Həmzə Ənəs
ibn Məlik (radiyallahu anhu) rəvayət edir ki, Peyğəmbər (sallallahu aleyhi va
salləm) buyurmuĢdur: "Sizlərdən biri özünə istədiyini qardaşına istəməyincə,
iman gətirmiş sayılmaz." Buxari və Müslim.
[Buxari: Nº 13; Müslim: Nº 71.]
__________________________________________________________________
ON DÖRDÜNCÜ HƏDĠS
(Müsəlmanın toxunulmazlığı)
Ġbn Məsud (radiyallahu anhu) rəvayət edir ki, Peyğəmbər (sallallahu aleyhi va
salləm) buyurmuĢdur: "Müsəlmanın qanı halal sayılmır. Yalnız üç hal
müstəsnadır: Evli zinakar, cana can (qisası) və dinini tərk edib camaatdan
ayrılan." əl-Buxari və Müslim rəvayət etmişdir.
[əl-Buxari: "Qanbahası" kitabı, "Allahın ayəsi: “qulaq qulağa, diĢ...” bölümü, Nº
6484;
Müslim: "əl-Qasamə" kitabı, Nº 1676]
__________________________________________________________________
ON BEġĠNCĠ HƏDĠS
(Gözəl söz danıĢmaq, qonĢunun və qonağın haqqını qorumaq)
Əbu Hüreyrə (radiyallaru anhu) rəvayət edir ki, Peyğəmbər (sallallahu aleyhi va
salləm) belə buyurmuĢdur: "Kim Allaha və axirət gününə iman gətiribsə, ya
xeyir danışsın, ya da sussun. Kim Allaha və axirət gününə iman gətiribsə,
qonşusuna yaxşılıq etsin. Kim Allaha və axirət gününə iman gətiribsə,
qonağına yaxşılıq etsin." əl-Buxari və Müslim rəvayət etmişlər.
[Buxari: Nº 6110; Müslim: Nº 74.]
__________________________________________________________________
ON ALTINCI HƏDĠS
(Qəzəblənməmək)
Əbu Hüreyrə (radiyallaru anhu) rəvayət etmiĢdir ki, bir kiĢi Peyğəmbərin
(sallallahu aleyhi va salləm) yanına gəlib dedi: "Mənə nəsihət et!" Peyğəmbər
(sallallahu aleyhi va salləm) buyurdu: "Qəzəblənmə!" Həmin kiĢi dediyini
dəfələrlə təkrarladı. Peyğəmbər (sallallahu aleyhi va salləm) yenə: "Qəzəblənmə!"
--- deyə cavab verdi." əl-Buxari və Müslim rəvayət etmişlər.
[Buxari: Nº 5765. Müslim: Nº 2449.]
__________________________________________________________________
ON YEDDĠNCĠ HƏDĠS
(Hər iĢdə yaxĢı və gözəl davranmaq)
Əbu Yalə ġəddəd ibn Əus (radiyallahu anhu) rəvayət etmiĢdir ki, Peyğəmbər
(sallallahu aleyhi va salləm) buyurmuĢdur: "Allah hər şeyə yaxşılıq etməyi vacib
etmişdir. (Düşməni) öldürdükdə yaxşı öldürün, heyvanı kəsdikdə yaxşı kəsin.
Bıçağınızı yaxşı itiləyib kəsdiyiniz heyvanı rahat edin". Müslim rəvayət
etmişdir.
[Hədis səhihdir. əl-Ġrva: Nº 2540; Müslim: 3/ 1548/ Nº 1955; Tirmizi: 2/ 431/ Nº
1430; Əbu Davud: 8/ 10/ Nº 2797; Nəsai: 7/ 227; Ġbn Məcə: 2/ 1058/ Nº 3170.]
__________________________________________________________________
ON SƏKKĠZĠNCĠ HƏDĠS
(Təqva və gözəl əxlaq)
Əbu Zər Cundəb ibn Cunədə (radiyallahu anhu) və Əbu Əbdürrəhman Muaz ibn
Cəbəl (radiyallahu anhu) rəvayət etmiĢlər ki, Peyğəmbər (sallallahu aleyhi va
salləm) buyurmuĢdu: "Harada olsan Allahdan qorx. Pislik etdikdən sonra
yaxşılıq et ki, onu silsin. İnsanlarla gözəl əxlaqla davran." ət-Tirmizi rəvayət
etmiş və demişdir: "Həsən hədisdir." Bəzi nüsxələrdə demişdir: "Həsəndir
səhihdir."
[ət-Tirmizi, "YaxĢılıq" kitabı, "Ġnsanlarla ünsiyyətdə olmaq" bölümü, 1987-ci
hədisdə rəvayət etmiĢdir.]
__________________________________________________________________
ON DOQQUZUNCU HƏDĠS
(Allahın hüdudlarını aĢmamaq)
Əbul Abbas Abdulla ibn Abbas (radiyallahu anhu) demiĢdir: Bir gün mən
Peyğəmbərin (sallallahu aleyhi va salləm) arxasında idim. O (sallallahu aleyhi va
salləm) dedi: "Ay uşaq, mən sənə bir neçə kəlmə öyrədəcəyəm: Allahı qoru ki,
O da səni qorusun. Allahı qoru ki, Onu önündə görəsən. Bir şey istəyəndə
Allahdan istə. Kömək dilədikdə Allahdan dilə. Bil ki, əgər ümmət birləşib sənə
xeyir vermək istəsə, yalnız Allahın yazdığı qədər xeyir verə bilərlər. Əgər
toplaşıb sənə zərər vermək istəsələr, yalnız Allahın yazdığı qədər zərər verə
bilərlər. Qələmlər qaldırılıb, vərəqlər quruyubdur."* ət-Tirmizi rəvayət etmiş
və demişdir: "Həsən-səhih hədisdir."
Ət-Tirmizidən baĢqalarının rəvayətində deyilir: "Allahı qoru, Onu qarşında
görərsən. Rahatlıq vaxtı Allaha tanışlıq ver ki, çətin anda səni tanısın. Bil ki,
başına gəlməyəcək işin olması mümkün deyildir. Başına gələndən isə, qaça
bilməzdin. Bil ki, qələbə səbirlədir. Şübhəsiz ki, sevinc də kədərlədir. Hər
çətinlikdən sonra asanlıq gəlir."**
[*ət-Tirmizi: "Qiyamətin necəliyi" kitabı, Nº 2516.
**Ġmam Əhməd: (1/307); Hakim: "əl-Müstədrək" əsəri (3/624).]
__________________________________________________________________
ĠYĠRMĠNCĠ HƏDĠS
(Həya imandandır)
Əbu Məsud Uqbə ibn Amr əl-Ənsari əl-Bədri (radiyallahu anhu) rəvayət edir ki,
Peyğəmbər (sallallahu aleyhi va salləm) buyurmuĢdur: "Əvvəlki
peyğəmbərlikdən insanlara çatan söz belədir: Əgər utanmırsansa, istədiyini
et." əl-Buxari rəvayət etmişdir.
[Buxari: Nº 5769.]
__________________________________________________________________
ĠYĠRMĠ BĠRĠNCĠ HƏDĠS
(Allaha iman gətir və doğru yolu tut)
Əbu Amr (yaxud da bəzilərinin dediyinə görə) Əbu Amratə Süfyan ibn Abdulla
(radiyallahu anhu) demiĢdir: "Ey Peyğəmbər (sallallahu aleyhi va salləm), mənə
Ġslamda elə bir söz söylə ki, o haqda səndən sonra heç kimdən soruĢmayım."
Peyğəmbər (sallallahu aleyhi va salləm) buyurdu: "Allaha iman gətirdim de,
sonra düz ol."
[Müslim: "Ġman" kitabı, "Ġslamın bütün vəsfləri" bölümü, Nº 38]
__________________________________________________________________
ĠYĠRMĠ ĠKĠNCĠ HƏDĠS
(Cənnətə aparan yol)
Əbu Abdulla Cabir ibn Abdulla əl-Ənsari (radiyallahu anhu) rəvayət edir ki, bir
kiĢi Peyğəmbərə (sallallahu aleyhi va salləm) sual verərək dedi: "Necə bilirsən,
mən vacib namazları qılsam, Ramazan orucu tutsam, halalı halal, haramı haram
saysam və buna heç nə əlavə etməsəm Cənnətə girərəm?" Peyğəmbər (sallallahu
aleyhi va salləm) buyurdu: "Bəli". Hədisi Müslim rəvayət etmişdir.
"Haramı haram saysam" yəni, ondan çəkinsəm. "Halalı halal" yəni, onun halal
olduğunu etiqad edərək yerinə yetirsəm.
[Müslim: "Ġman" kitabı, "Ġmanın bəyanı" bölümü, Nº 18.]
__________________________________________________________________
ĠYĠRMĠ ÜÇÜNCÜ HƏDĠS
(Hər xeyirli əməl sədəqədir)
Əbu Məlik əl-Haris ibn Asim əl-ƏĢari (radiyallahu anhu) rəvayət edir ki,
Peyğəmbər (sallallahu aleyhi va salləm) buyurmuĢdur: "Təmizlik imanın
yarısıdır. Əlhəmdulilləh* tərəzini doldurur. Sübhənallah** və əlhəmdulilləh
(zikirlərini demək) göylə yer arasını doldururlar - və ya doldurur. Namaz
nurdur. Sədəqə sübutdur. Səbir işıqdır. Quran ya leyhinə ya da əleyhinə
dəlildir. Bütün insanlar səhər erkən çıxır və nəfsini sataraq ya onu azad edir,
ya da tələf edirlər."*** Müslim rəvayət etmişdir.
[* Zikirdir. Mənası: "Həmd Allaha məxsusdur."
** Zikirdir. Mənası: "Allah pak və nöqsansızdır."
*** Müslim: "Təmizlik kitabı, "Dəstəmazın fəziləti" bölümü, Nº 233]
__________________________________________________________________
ĠYĠRMĠ DÖRDÜNCÜ HƏDĠS
(Zülmün qadağan edilməsi)
Əbu Zər əl-Ğifəri (radiyallahu anhu) Peyğəmbərdən (sallallahu aleyhi va salləm),
o da izzət və cəlal sahibi Rəbbindən rəvayət etmiĢdir ki, Allah təalə buyurmuĢdu:
"Ey qullarım! Mən nəfsimə zülmü haram etdim. Onu sizin aranızda da
haram etdim. Bir-birinizə zülm etməyin. Ey qullarım! Mənim haqq yola
(hidayətə) yönəltdiyim müstəsna olmaqla hamınız zəlalətdəsiniz. Məndən
hidayət istəyin, sizi ona yönəldim. Ey qullarım! Mənim yedirtdiyim istisna
edilməklə hamınız aclıq içindəsiniz. Məndən sizi yedirtməmi diləyin, sizi
yedirdim. Ey qullarım! Mənim geyindirdiyim müstəsna olmaqla hamınız
çılpaqsınız. Məndən sizi geyindirməyimi diləyin, sizi geyindirim. Ey qullarım!
Siz gecə-gündüz günahlar edirsiniz. Mən bütün günahları bağışlayıram.
Məndən bağışlanma diləyin, sizi bağışlayım. Ey qullarım! Siz zərərimə qalib
gəlib Mənə zərər verə bilməzsiniz. Siz xeyrimə qalib gəlib Mənə xeyir verə
bilməzsiniz. Ey qullarım! Əgər sizin əvvəlinciniz və axrıncınız, insanınız və
cininiz aranızdakı ən təqvalı bir kişinin qəlbinə malik olsa belə, bu Mənim
mülkümdə heç nə artırmayacaq. Ey qullarım! Əgər sizin əvvəlinciniz və
axrıncınız, insanınız və cininiz aranızdakı ən pis əmələ sahib bir kişinin
qəlbinə malik olsa belə, bu Mənim mülkümdən heç nə azaltmayacaq. Ey
qullarım! Əgər sizin əvvəlinciniz və axrıncınız, insanınız və cininiz bir daşın
üzərinə çıxıb Məndən istəsələr onların hər birinə istədiyini verərəm və bu
Məndə olanlardan heç nəyi azaltmaz. Yalnız dənizə batırılmış iynənin
götürdüyü qədər müstəsnadır. Ey qullarım! Bunlar sizin əməllərinizdir. Mən
onları sizin üçün sayıram. Sonra sizə tam şəkildə qaytaracağam. Kim bir
xeyir taparsa, Allaha həmd etsin. Kim başqa bir şey taparsa, ancaq özünü
qınasın." Müslim rəvayət etmişdir.
[Müslim: "Xeyirxahlıq" kitabı, "Zülmün haramlığı" bölümü, Nº 2577.]
__________________________________________________________________
ĠYĠRMĠ BEġĠNCĠ HƏDĠS
(Uca Allahın lütfü və rəhmətinin geniĢliyi)
Əbu Zərr (radiyallahu anhu) yenə rəvayət etmiĢdir ki, Peyğəmbərin (sallallahu
aleyhi va salləm) əshabələrindən (radiyallahu anhum) ibarət bir dəstə insan Ona
(sallallahu aleyhi va salləm) belə dedi: "Ey Allahın elçisi, imkanlılar savabları
apardılar. Onlar bizim qıldığımız kimi namaz qılır, oruc tutduğumuz kimi oruc
tuturlar. Mal-mülklərinin artıq qalanından sədəqə verirlər." Peyğəmbər (sallallahu
aleyhi va salləm) buyurdu: "Məgər Allah sizə sədəqə üçün nə isə verməyib? Hər
bir “sübhənallah” sədəqədir. Hər bir “Allahu əkbər” sədəqədir. Hər bir
“əlhəmdulilləh” sədəqədir. Hər bir “Lə iləhə illəllah” sədəqədir. Sizdən
birinizin öz zövcəsi ilə yaxınlığı sədəqədir." Onlar dedilər: "Ey Allahın elçisi,
Ģəhvətin olmasında kiməsə savab var?" Peyğəmbər (sallallahu aleyhi va salləm)
buyururdu: "Necə bilirsiniz, əgər onu (şəhvətini) harama yönəltsə, günah
yazılar? Eləcə də halala yönəltsə, ona savab yazılar." Müslim rəvayət etmişdir.
[Müslim: "Zəkat" kitabı, "Bütün yaxĢı iĢlərə sədəqə adının verilməsi" bölümü, Nº
1006.]
__________________________________________________________________
ĠYĠRMĠ ALTINCI HƏDĠS
(Ġnsanları barıĢdırmaq, ədalətli və yardımsevər olmaq)
Əbu Hüreyrə (radiyallahu anhu) demiĢdir ki, Peyğəmbər (sallallahu aleyhi va
salləm) buyurmuĢdur: "İnsan, günəşin çıxdığı hər bir gün oynaqlarının
sədəqəsini verməlidir. İki nəfərin arasında ədalətli olmaq sədəqədir. İnsana
miniyində kömək etmək, onu miniyinə əyləşdirmək və yükünü miniyinə
qaldırmaq sədəqədir. Gözəl söz sədəqədir. Namaza gedərkən atılan hər bir
addım sədəqədir. Yoldan narahatçılıq törədən bir şeyi götürmək sədəqədir." əl-Buxari və Müslim rəvayət etmişlər.
[əl-Buxari: "Sülh" kitabı, "Ġnsanların arasını düzəltməyin fəziləti" bölümü, Nº
2707;
Müslim: "Zəkat" kitabı, "Sədəqənin adının açıqlanması" bölümü, Nº 1009.]
__________________________________________________________________
ĠYĠRMĠ YEDDĠNCĠ HƏDĠS
(YaxĢılıq, gözəl əxlaq və günah)
Ən-Nəvvas ibn Siman (radiyallahu anhu) demiĢdir ki, Peyğəmbər (sallallahu
aleyhi va salləm) buyurmuĢdur: "Yaxşılıq gözəl əxlaqdır. Günah, nəfsində
sıxıntı keçirdiyin və insanların bilməsini xoşlamadığındır."* Müslim rəvayət
etmişdir.
Vabisə ibn Məbəd (radiyallahu anhu) demiĢdir: "Mən Peyğəmbərin (sallallahu
aleyhi va salləm) hüzuruna gəldim. O (sallallahu aleyhi va salləm) mənə dedi:
"Yaxşılıq və günah haqqında soruşmağa gəldin?" Mən dedim: "Bəli".
Peyğəmbər (sallallahu aleyhi va salləm) buyurdu: "Qəlbindən soruş. Yaxşılıq
nəfsin qəlbə, qəlbin də nəfsə arxayın olduğudur. Günah nəfsdə keçirilən
sıxıntı və qəlbdəki tərəddüddür. İnsanlar sənə nə fitva versələr də bu
belədir."** Həsən hədisdir. İmam Əhməd və əd-Dariminin "Müsnəd" əsərində
bizə həsən sənədlə rəvayət edilmişdir.
[*Müslim: "Xeyirxahlıq" kitabı, "Xeyirxahlığın və günahın təfsiri" bölümü, Nº
2553.
**Ġmam Əhməd: "Müsnəd" (4/228); əd-Darimi (2/245-246).]
__________________________________________________________________
ĠYĠRMĠ SƏKKĠZĠNCĠ HƏDĠS
(Sünnəyə tabeçilik və bidətlərdən uzaqlaĢmaq)
Əbu Nəcih əl-Ġrbəd ibn Səriyə (radiyallahu anhu) demiĢdir: Peyğəmbər (sallallahu
aleyhi va salləm) bizə elə nəsihət etdi ki, bundan dolayı qəlblər titrədi, gözlər
doldu. Biz dedik: "Ey Allahın elçisi, bu sanki vidalaĢanın nəsihətidir. Bizə öyüd-
nəsihət ver." O (sallallahu aleyhi va salləm) buyurdu: "Sizə Allahdan qorxmağı,
üzərinizə kölə başçı qoyulsa da, eşidib itaət etməyi tövsiyə edirəm. Sizlərdən
uzun ömür yaşayan, çoxlu ixtilaflar görəcək. Sizə Mənim sünnəmlə və doğru
yolda olan xəlifələrin sünnəsi ilə getməyi tapşırıram. Ondan azı dişlərinizlə
yapışın. Sizi (dində) yeniliklərdən çəkindirirəm. Həqiqətən də hər bir yeni iş
bidətdir. Hər bir bidət isə zəlalətdir." Əbu Davud və ət-Tirmizi rəvayət etmişlər.
ət-Tirmizi: "Həsən-səhih hədisdir" demişdir.
__________________________________________________________________
ĠYĠRMĠ DOQQUZUNCU HƏDĠS
(Cənnətə aparan və cəhənnəmdən uzaqlaĢdıran səbəblər)
Muaz ibn Cəbəl (radiyallahu anhu) deyir ki, mən dedim: "Ey Allahın elçisi
(sallallahu aleyhi va salləm), məni Cənnətə salacaq və Cəhənnəmdən
uzaqlaĢdıracaq əməl haqqında agah et." O (sallallahu aleyhi va salləm) buyurdu:
"Sən çox böyük məsələ haqqında soruşdun. Bunu Allah kimin üçün
asanlaşdırıbsa, həmin şəxslərə asandır. Gərək Allaha ibadət edib Ona heç nəyi
şərik qoşmayasan. Namaz qılasan, zəkat verəsən, Ramazan orucu tutasan və
Evi həcc edəsən."
Sonra (sallallahu aleyhi va salləm) dedi: "Sənə xeyir qapılarını işarə edimmi?
Oruc sipərdir. Sədəqə günahları, su odu söndürən kimi söndürür. Kişinin
gecə yarı qıldığı namaz da belədir." Sonra Peyğəmbər (sallallahu aleyhi va
salləm) (ayə) oxudu: "Onlar ibadət üçün yataqlarından qalxar... " və "heç kəs
bilməz!" (əs-Səcdə, 16-17) yerinə çatdı.
Sonra (sallallahu aleyhi va salləm) dedi: "Sənə ən əsas işi, onun sütununun və
zirvəsini xəbər verimmi?" Mən dedim: "Bəli, ey Allahın elçisi." O buyurdu: "Ən
əsas iş İslamdır. Onun dayağı namazdır. Hürgücünün zirvəsi isə cihaddır." Sonra dedi: "Bütün bunların hamısına malik olan barədə sənə xəbər
verimmi?." Mən dedim: "Bəli, ey Allahın elçisi." O (sallallahu aleyhi va salləm)
dilini tutaraq dedi: "Buna hakim ol." Mən dedim: "Ey Allahın elçisi, biz
danıĢdıqlarımıza görə sorğu-sual olunacağıq?" Peyğəmbər (sallallahu aleyhi va
salləm) buyurdu: "Anan sənə ağlasın, ey Muaz. Məgər insanlar üzü (və ya
burnu) üstə odun içində dillərinin danışdığına görə sürünmürlərmi?" ət-
Tirmizi rəvayət etmiş və: "Həsən-səhih hədisdir" demişdir.
[Tirmizi: Nº 2825,]
__________________________________________________________________
OTUZUNCU HƏDĠS
(Allahın hədlərinə bağlılıq)
Əbu Sələbə əl-XuĢani Cursum ibn NaĢir (radiyallahu anhu) rəvayət etmiĢdir ki,
Peyğəmbər (sallallahu aleyhi va salləm) belə buyurmuĢdur. "Həqiqətən də, Allah
vacib olanları vacib etmişdir, onları tələf etməyin. Hədlər qoymuşdur, onları
aşmayın. Müəyyən şeyləri haram etmişdir, onları etməyin. Bəzi işlər barədə
unutqanlıqdan deyil, sizə mərhəmət olaraq susmuşdur, onları axtarmayın. "
[əd-Dəraqutni (4/185); əl-Hakim (4/115); əl-Beyhəqi (10/12).]
__________________________________________________________________
OTUZ BĠRĠNCĠ HƏDĠS
(Zahidliyin* mahiyyəti və səmərəsi)
Əbul Abbas Səd ibn Səhl əs-Səidi (radiyallahu anhu) rəvayət etmiĢdir ki, bir kiĢi
Peyğəmbərin (sallallahu aleyhi va salləm) yanına gəlib dedi: "Ey Allahın elçisi,
mənə elə bir əməli göstər ki, onu edəndən sonra məni Allah da sevsin, insanlar da
sevsin." O (sallallahu aleyhi va salləm) buyurdu: "Dünyada zahidlik et, Allah
səni sevsin. İnsanlarda olanlara qarşı zahid ol, insanlar səni sevsin."** Həsən
hədisdir. İbn Məcə və qeyriləri həsən sənədlərlə rəvayət etmişlər.
[*Zahidlik: Dünyaya çox bağlanmamaq, dünya malına həris olmamaq.
** Ġbn Məcə: Nº 4241; Əlbani "Səhih hədislər silsiləsi" Nº 944.]
__________________________________________________________________
OTUZ ĠKĠNCĠ HƏDĠS
(Qəsdli, yaxud qəsdsiz zərər vurmaq)
Əbu Səid Səd ibn Məlik ibn Sinən əl-Xudri (radiyallahu anhu) rəvayət etmiĢdir
ki, Peyğəmbər (sallallahu aleyhi va salləm) buyurmuĢdur: "Zərər toxundurmaq
olmaz. Zərər vurmaq da olmaz." Həsən hədisdir. Onu İbn Məcə, əd-Dəraqutni
və başqaları müsnəd olaraq, Məlik isə "Muvatta" kitabında mürsəl olaraq Amr ibn
Yəhyadan o da atasından o da Peyğəmbərdən (sallallahu aleyhi va salləm) rəvayət
etmişdir, lakin Əbu Səidi qeyd etməmişdir. Rəvayətin bir neçə (nəql) yolu var.
Onlar bir-birini əsaslandırırlar.
[Ġbn Məcə: Nº 2340; Ġbn Əhməd: 1/313; əl-Beyhəqi: 6/7.]
__________________________________________________________________
OTUZ ÜÇÜNCÜ HƏDĠS
(Ġslam hüququnun əsasları)
Ġbn Abbas (radiyallahu anhu) rəvayət etmiĢdir ki, Peyğəmbər (sallallahu aleyhi va
salləm) buyurmuĢdur: "Əgər insanlara iddialarına görə verilsəydi, onlar
camaatın malını və canını iddia edərdilər. Lakin dəlil iddiaçı tərəfdə, and
içmə isə inkar edən tərəfdədir." Həsən hədisdir. əl-Beyhəqi və başqaları bu cür
rəvayət etmişlər. Hədisin bir hissəsi "Səhiheyn" (iki səhih: Buxari və Müslimin)
əsərlərindəndir.
[Beyhəqi: Nº 21733.]
__________________________________________________________________
OTUZ DÖRDÜNCÜ HƏDĠS
(Pislikdən çəkindirmək imandandır)
Əbu Səid əl-Xudri (radiyallahu anhu) demiĢdir: Mən Peyğəmbərin (sallallahu
aleyhi va salləm) belə buyurduğunu eĢitdim: "Sizlərdən kim bir pis əməli
görərsə, onu əli ilə, əgər bacarmasa dili ilə, əgər bacarmasa qəlbi ilə dəyişsin.
Bu ən zəif iman sayılır."
[Müslim: "Ġman" kitabı, "Pis əməlin qadağan edilməsi imandandır" bölümü, Nº
49.]
__________________________________________________________________
OTUZ BEġĠNCĠ HƏDĠS
(Ġslamda qardaĢlıq və müsəlmanın haqları)
Əbu Hüreyrə (radiyallahu anhu) rəvayət etmiĢdir ki, Peyğəmbər (sallallahu
aleyhi va salləm) buyurmuĢdur: "Bir-birinizə həsəd aparmayın. Bir-birinizə
kələk gəlmək məqsədilə malın qiymətini qaldırmayın. Bir-birinizə nifrət
etməyin. Bir-birinizə arxa çevirməyin. Kimsə qardaşının alveri üstündən
alver etməsin. Ey Allahın qulları! Qardaş olun (və ya Allahın qardaş etdiyi
qullar olun). Müsəlman müsəlmanın qardaşıdır. Ona zülm etməz, onu zəlil
etməz, ona yalan danışmaz, onu təhqir etməz. Təqva bax buradadır. (O, üç
dəfə sinəsinə iĢarə etdi.) İnsanın şər etməsi üçün müsəlman qardaşını təhqir
etməsi kifayətdir. Hər bir müsəlmanın canı, malı və şərəfi digər müsəlmana
haramdır." Müslim rəvayət etmişdir.
[Müslim: "Xeyirxahlıq" kitabı, "Müsəlmana zülm etməyin haramlığı" bölümü, Nº
2564.]
__________________________________________________________________
OTUZ ALTINCI HƏDĠS
(Xeyirxahlıq yolları)
Əbu Hüreyrə (radiyallahu anhu) rəvayət etmiĢdir ki, Peyğəmbər (sallallahu aleyhi
va salləm) buyurmuĢdur: "Kim bir müsəlmanın üzərindən dünya kədərlərindən
birini götürərsə, Allah da onun üzərindən Qiyamət gününün kədərlərindən
birini götürər. Kim çətinə düşənin işini asanlaşdırarsa, Allah da onun dünya
və axirət işini asanlaşdırar. Kim müsəlmanı örtərsə, Allah da onu dünya və
axirətdə örtər. İnsan qardaşının köməyində dayanana qədər Allah da onun
köməyində dayanar. Kim elm iltimas etmək üçün yola çıxarsa, Allah onun
Cənnətə yolunu asanlaşdırar. Allahın evlərindən birinə toplaşıb Onun
Kitabını oxuyan və bir-birinə öyrədən camaatın üzərinə sükunət nazil olar.
Onları mərhəmət bürüyər və mələklər dövrəyə alar. Allah onları Öz
dərgahındakılara xatırladar. Kimin əməli onu gecikdirərsə, nəsli onu
tələsdirməz." Müslim bu mətnlə rəvayət etmişdir.
[Müslim: "Zikr" kitabı, "Quran oxumaq və zikr etmək üçün toplanmağın fəziləti"
bölümü, Nº 2699.]
__________________________________________________________________
OTUZ YEDDĠNCĠ HƏDĠS
(Uca Allahın ədaləti, lütfü və qüdrəti)
Ġbn Abbas (radiyallahu anhu) Peyğəmbərdən (sallallahu aleyhi va salləm), o da
izzət və cəlal sahibi Rəbbindən rəvayət etmiĢdir ki, Allah təalə buyurmuĢdur:
"Həqiqətən də Allah savab və günah işləri yazmış, sonra onları açıqlamışdır.
Kim bir savab iş görmək istəyib onu etməzsə, Allah ona Öz dərgahında tam
bir savab yazar. Onu istəyib icra edərsə, Allah ona Öz dərgahında on
savabdan yeddi yüzə qədər və daha çox sayda yazar. Əgər bir günah etmək
istəyərsə, amma etməzsə, Allah ona tam bir savab yazar. Əgər istəyib edərsə,
Allah ona bir günah yazar." əl-Buxari və Müslim "Səhih" əsərlərində bu sözlərlə
rəvayət etmişlər.
[əl-Buxari: "ər-Riqaq" kitabı, "Savab və günah etmək istəyən haqda" bölümü, Nº
6491;
Müslim: "Ġman" kitabı, "Qul savab etmək istəyərsə yazılar, günah etmək istəyərsə
yazılmaz" bölümü, Nº 131.]
__________________________________________________________________
OTUZ SƏKKĠZĠNCĠ HƏDĠS
(Uca Allaha yaxın olmağın və sevgisini qazanmağın yolları)
Əbu Hüreyrə (radiyallahu anhu) rəvayət edir ki, Peyğəmbər (sallallahu aleyhi va
salləm) demiĢdir: "Allah təalə buyurmuĢdur: "Kim Mənim dostumla
düşmənçilik edərsə, ona müharibə elan edərəm. Qulumun Mənə yaxınlaşmaq
üçün etdiyi işlərdən Mənim üçün ən sevimli olanı ona vacib etdiklərimdir.
Qulum nafilə ibadətlər etməklə Mənə o qədər yaxınlaşar ki, hətta onu
sevərəm. Əgər onu sevdimsə, onun eşidən qulağı, görən gözü, tutan əli və
gəzən ayağı olaram. Məndən istəsə, mütləq ona verərəm. Məndən sığınma
diləsə, mütləq ona sığınacaq verərəm." əl-Buxari rəvayət etmişdir.
[əl-Buxari: "Qəlbi yumĢaldan əməllər" kitabı, "Təvazökarlıq" bölümü, Nº 6502.]
__________________________________________________________________
OTUZ DOQQUZUNCU HƏDĠS
(Dində çətinliyin olmaması)
Ġbn Abbas (radiyallahu anhu) rəvayət etmiĢdir ki, Peyğəmbər (sallallahu aleyhi va
salləm) buyurmuĢdur: "Allah mənə görə ümmətimin xata, unutqanlıq və
məcbur edildikəri işlərini bağışlamışdır." Həsən hədisdir. İbn Məcə, əl-Beyhəqi
və başqaları rəvayət etmişdir. (Hədis zəifdir)
[Ġbn Məcə: "Talaq" kitabı, "Məcbur edilərək və unutqanlıqla talaq" bölümü, Nº
2045;
əl-Beyhəqi: (7/357); əd-Dəraqutni: (4/170); Ġbn Hibban "Səhih" əsərində (16/202).]
__________________________________________________________________
QIRXINCI HƏDĠS
(Dünya axirətin tarlasıdır)
Ġbn Ömər (radiyallahu anhu) demiĢdir: Peyğəmbər (sallallahu aleyhi va salləm)
mənim çiyinlərimdən tutaraq buyurdu: "Dünyada bir qərib, yaxud yol keçən
adam kimi ol."
Ġbn Ömər deyərdi: "AxĢama çıxdıqda səhəri gözləmə, səhərə çıxdıqda axĢamı
gözləmə. Səhhətindən xəstəliyin, həyatından ölümün üçün götür." əl-Buxari
rəvayət etmişdir.
[əl-Buxari: "Qəlbi yumĢaldan əməllər" kitabı, "Peyğəmbərin kəlamı: "Dünyada
qərib və ya yol keçən adam kimi yaĢa" bölümü, Nº 6416.]
__________________________________________________________________
QIRX BĠRĠNCĠ HƏDĠS
(Peyğəmbərə (sallallahu aleyhi va salləm) tabeçiliyin vacibliyi)
Əbu Muhamməd Abdulla ibn Amr ibn əl-As (radiyallahu anhu) demiĢdir:
Peyğəmbər (sallallahu aleyhi va salləm) buyurmuĢdur: "Sizlərdən hər birinizin
istəyi Mənim gətirdiyimə tabe olmayınca o, iman gətirmiş sayılmaz." Həsən-
səhih hədisdir. Onu "əl-Hüccə" kitabında səhih sənədlə rəvayət etmişik.
[əl-Bəğəvi: "ġərh Sünnə" (1/213) kitabında nəql etmiĢdir.]
__________________________________________________________________
QIRX ĠKĠNCĠ HƏDĠS
(Uca Allahın məğfirətinin geniĢliyi)
Ənəs ibn Malik (radiyallahu anhu) demiĢdir: Mən eĢitdim ki, Peyğəmbər
(sallallahu aleyhi va salləm) buyurur: Allah təalə demiĢdir: "Ey Adəm övladı, sən
Mənə nə vaxt dua etdin və Mənə nə vaxt ümid bəslədin, Mən sənin etdikərini
heç nəyə əhəmiyyət vermədən bağışladım. Ey Adəm övladı, əgər sənin
günahların göyün yüksəkliyinə çatarsa və sonra sən Məndən bağışlanma
diləyərsənsə, səni bağışlayaram. Ey Adəm övladı, əgər Mənim yanıma yer
boyda günahla gəlsən və sonra Mənə şərik qoşmadan Mənimlə qarşılaşsan,
sənin yanına yer boyda məğfirətlə gələrəm." ət-Tirmizi rəvayət etmiş və həsən-
səhih olduğunu söyləmişdir.
[ət-Tirmizi: "Dualar" kitabı, "Allah yüz mərhəmət yaratdı" bölümü, Nº 3540.]