©ËÁ478¾ËÅÊ¨ÃÊÁË49ÅÆÕÈ ÊÅÈÐÈÅÆÕÈ§È4ÇÔ76ÐÈ · Ψηφιακός Τουριστικός Οδηγός του Ιστορικού Κέντρου της Αθήνας

Εργα

στήρ

ιο Δη

μογρ

αφικώ

ν & Κ

οινων

ικών Α

ναλύ

σεων

Ευρετήριο συγγραφέων 503

Ευρετήριο συγγραφέων

Hamdan H., 469, 491

Ormeling Ferjan, 7

Άγα Ε., 73

Αγοραστάκης Μ., 305

Αλίτσης Χ., 45

Ανδρονικίδης N., 491

Ανθόπoυλος Θ., 27

Αποστολακάκης Ι., 191

Αχιλλέως Γ., 443

Βαφείδης Α., 469, 491

Γεωργούλα Ο., 51, 191, 199, 291

Γουλιμής Ε., 353

Δανιήλ Ε., 13, 167

Δανιήλ Μ., 27

Δεληκαράογλου Δ., 383

Δινάκης Λ., 63

Ζαπουνίδης Γ., 155

Ζέστας Ν., 341

Θεοδώρου N., 231

Κάβουρας Μ., 409

Καϊμάρης Δ., 51

Καλλιδρομίτου Δ., 401

Καλπάκης Β., 169

Καραδέδος Γ., 51

Καραθανάσης Χ., 331

Καραμαγκιόλας Κ., 93

Καρανικόλας Ν., 63, 83, 93, 109, 119

Κοτζαμάνης Β., 215, 305

Κουκαδάκη M., 491

Κουσουλάκου Α., 25

Κρηνίδης Α., 231

Κρητικάκης Γ., 491

Κυδώνης Μ., 317

Λαφαζάνη Π., 93, 109, 119, 169, 243

Λιβιεράτος Ε., 13, 25, 27, 29, 167

Μανουτσόγλου Ε., 459, 469, 477, 491

Μονοπώλης Δ., 469

Μπιζούρα Α., 459

Μποναζούντας Μ., 401

Μπούσιος Ν., 199

Μπούτουρα Χρ., 155, 167, 231

Μυρίδης Μ., 93, 109, 119, 169

Νάκος Β., 103, 369

Νούση Ε., 401

Ντύκεν Μ.Ν., 215

Οικονόμου N., 491

Παζαρλή Μ., 19, 29, 45, 167

Πανταζής Δ., 331

Παπαδημητρίου Κ., 317, 341, 429

Παπαδόπουλος Κ., 13, 19, 27, 45, 167, 231

Παπαχριστοδούλου Α., 369

Παππά Κ., 45

Παππά Φ., 167

Παππάς Β., 215

Παρασχάκης Ι., 341, 419, 429

Περάκης Κ., 305

Πλούτογλου Ν., 27, 29, 45, 133, 167

Ράμναλης Δ., 93, 109, 119

Ρέντζος Ι., 201

Ρουστάνης Θ., 419

Σαντιμπαντάκης Κ., 331

Σαραφίδης Δ., 83

Σαρηκιάνου Π., 45

Σιάχαλου Σ., 291

Σπανουδάκης Ν., 491

Σπυρίδωνος Ε., 459, 477

Σταθάκης Δ., 331

Τζιαχρής Π., 63

Τομαή Ε., 409

Τσαγκαράκη Α., 103

Τσαγκάρη Γ., 429

Τσακίρη Μ., 199

Τσακίρη-Στρατή Μ., 191, 291

Τσελέπης Α., 169

Τσιβούλα Α., 429

Τσιμογιάννης Β., 231

Τσιούκας Β., 27

Τσολακίδης Γ., 199

Τσολάκης Θ., 419

Τσούλος Λ., 91, 353

Φιλιππακοπούλου Β., 103

Χαλκιάς Χ., 143

Εργα

στήρ

ιο Δη

μογρ

αφικώ

ν & Κ

οινων

ικών Α

ναλύ

σεων

Περιεχόμενα Εισαγωγικές Ομιλίες Leisure Maps

Ferjan Ormeling.......................................................................................... 7

Α΄ ΣΥΝΕΔΡΙΑ

Επιστροφή στις πατρίδες

Χάρτες νοερών επιστροφών: Ένας «νέος» χάρτης για την «παλιά» Μικρά Ασία Κ. Παπαδόπουλος, Ε. Δανιήλ, Ε. Λιβιεράτος ............................................. 13

Είδωλα αρχαιολογίας στον χάρτη της Εγνατίας οδού Κ. Παπαδόπουλος, Μ. Παζαρλή ................................................................ 19

Ο Χάρτης στη Μεγάλη Ζωγραφική Ε. Λιβιεράτος, Α. Κουσουλάκου ................................................................. 25

Χάρτες και Συλλέκτες: Από το Πάθος στο Σύστημα Ε. Λιβιεράτος, Β. Τσιούκας, Θ. Ανθόπoυλος, Ν. Πλούτογλου, Μ. Δανιήλ, Κ. Παπαδόπουλος.................................................................... 27

Αναλογικοί Χρόνοι της Εκστρατείας του Μ. Αλεξάνδρου σε Κινούμενο Χάρτη Μ. Παζαρλή, Ν. Πλούτογλου, Ε. Λιβιεράτος.............................................. 29

Ηλεκτρονικό Λεξικό Τοπωνυμίων της Χάρτας του Ρήγα Κ. Παπαδόπουλος, Ν. Πλούτογλου, Μ. Παζαρλή, Κ. Παππά, Π. Σαρηκιάνου, Χ. Αλίτσης ........................................................................ 45

Περιεχόμενα 1

Εργα

στήρ

ιο Δη

μογρ

αφικώ

ν & Κ

οινων

ικών Α

ναλύ

σεων

Β΄ ΣΥΝΕΔΡΙΑ

Τουριστικοί χάρτες: Το χθες και το σήμερα

Ιστορικοί χάρτες και Αρχαιολογική έρευνα Δ. Καϊμάρης, Ο. Γεωργούλα, Γ. Καραδέδος .............................................. 51

Εικονική Χαρτογραφία. Διερευνώντας νέες λύσεις οπτικοποίησης σε τουριστικούς χάρτες Λ. Δινάκης, Ν. Καρανικόλας, Π. Τζιαχρής................................................. 63

Τουριστικός Θεματικός Χάρτης της Βενετίας στο Λος Άντζελες Ε. Άγα......................................................................................................... 73

Ο τουριστικός χάρτης στο διαδίκτυο. Μία πρόταση για την πόλη της Θεσσαλονίκης Ν. Καρανικόλας, Δ. Σαραφίδης.................................................................. 83

Σχεδιασμός και Υλοποίηση Περιβάλλοντος Ηλεκτρονικού Άτλαντα για Ευρύ Φάσμα Χρηστών Λ. Τσούλος ................................................................................................. 91

Ο Τουρισμός στο Διαδίκτυο: Ένας Ηλεκτρονικός Τουριστικός Οδηγός για τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κ. Καραμαγκιόλας, Ν. Καρανικόλας, Π. Λαφαζάνη, Μ. Μυρίδης, Δ. Ράμναλης ............................................................................................... 93

Ψηφιακός Τουριστικός Οδηγός του Ιστορικού Κέντρου της Αθήνας Α. Τσαγκαράκη, Β. Νάκος, Β. Φιλιππακοπούλου ..................................... 103

Η Θεσσαλονίκη τη Νύχτα: Μια Ηλεκτρονική Χαρτογραφική Περιήγηση Ν. Καρανικόλας, Π. Λαφαζάνη, Μ. Μυρίδης, Δ. Ράμναλης..................... 109

Χάρτες – Οδηγοί πόλεων Ν. Καρανικόλας, Π. Λαφαζάνη, Μ. Μυρίδης, Δ. Ράμναλης..................... 119

Τα Υλικά και το Δίπλωμα του Χάρτη: Ευκολία του Χρήστη Ν. Πλούτογλου ......................................................................................... 133

2 8ο Εθνικό Συνέδριο Χαρτογραφίας “Η Χαρτογραφία του ευ ζην”, 24-26 Νοεμβρίου 2004

Εργα

στήρ

ιο Δη

μογρ

αφικώ

ν & Κ

οινων

ικών Α

ναλύ

σεων

Γ΄ ΣΥΝΕΔΡΙΑ

Χάρτες Περιήγησης

Σχεδιασμός – Χαρτογράφηση Δικτύου Περιηγητικών Διαδρομών στις Κυκλάδες Χ. Χαλκιάς................................................................................................ 143

Ένας Περιηγητικός Χάρτης 1:25.000 της περιοχής του Νυμφαίου Γ. Ζαπουνίδης, Χρ. Μπούτουρα..................................................................... 155

Χάρτης οίνου οδηγός Χρ. Μπούτουρα, Κ. Παπαδόπουλος, Ν. Πλούτογλου, Μ. Παζαρλή, Ε. Δανιήλ, Φ. Παππά, Ε. Λιβιεράτος........................................................ 167

Άτλαντας των Ελληνικών Κρασιών Β. Καλπάκης, Π. Λαφαζάνη, Μ. Μυρίδης, Α. Τσελέπης........................... 169

Λίμνη Κορώνεια και ΕΥ ΖΗΝ Ι. Αποστολακάκης, Μ. Τσακίρη-Στρατή, Ο. Γεωργούλα .......................... 191

Δημιουργία τουριστικού εικονοχάρτη του Δήμου Θεσσαλονίκης Ν. Μπούσιος, Γ. Τσολακίδης, Μ. Τσακίρη, Ο. Γεωργούλα ...................... 199


Εργα

στήρ

ιο Δη

μογρ

αφικώ

ν & Κ

οινων

ικών Α

ναλύ

σεων

Δ΄ ΣΥΝΕΔΡΙΑ

Ορειβατικός Τουρισμός – Ανάγλυφο Χαρτογραφίες του ευαναγνώστως ζην Ι. Ρέντζος ................................................................................................. 201

Χαρτογράφηση της φτώχειας στην Αλβανία Μ.Ν. Ντύκεν, Β. Παππάς, Β. Κοτζαμάνης................................................ 215

Ανάγλυφος Χάρτης της Ηπείρου Χρ. Μπούτουρα, N. Θεοδώρου, Α. Κρηνίδης, Κ. Παπαδόπουλος, Β. Τσιμογιάννης ....................................................................................... 231

Το «Ορεινό Τρίγωνο» της Ηπείρου: Κονιτσοχώρια – Ζαγοροχώρια – Τζουμερκοχώρια - Μέτσοβο Π. Λαφαζάνη ............................................................................................ 243


Εργα

στήρ

ιο Δη

μογρ

αφικώ

ν & Κ

οινων

ικών Α

ναλύ

σεων

Ε΄ ΣΥΝΕΔΡΙΑ

Χάρτες και Τηλεπισκόπηση Η Τηλεπισκόπηση του ΕΥ-ΖΗΝ Σ. Σιάχαλου, Μ. Τσακίρη-Στρατή, Ο. Γεωργούλα.................................... 291

Απογραφή κτιρίων με δορυφορικές εικόνες υψηλής χωρικής ανάλυσης πο-λεοδομικών συγκροτημάτων: Η περίπτωση των Τιράνων Μ. Αγοραστάκης, Κ. Περάκης, Β. Κοτζαμάνης ........................................ 305

Μεθοδολογία Σύνταξης Διαγραμμάτων για τη Διάσχιση Φαραγγιών Κ. Παπαδημητρίου, Μ. Κυδώνης ............................................................. 317

Σκίαση ανάγλυφου για ποιοτικό έλεγχο ψηφιακών μοντέλων εδάφους Δ. Σταθάκης, Δ. Πανταζής, Κ. Σαντιμπαντάκης, Χ. Καραθανάσης.......... 331


Εργα

στήρ

ιο Δη

μογρ

αφικώ

ν & Κ

οινων

ικών Α

ναλύ

σεων

Στ΄ ΣΥΝΕΔΡΙΑ

Χάρτης και Τεχνολογία Ένα σύστημα αναζήτησης τουριστικών πληροφοριών συσχετισμένων με χωροχρονική συνιστώσα, βασισμένο σε χαρτογραφικούς πράκτορες λογισμικού Ν. Ζέστας, Κ. Παπαδημητρίου, Ι. Παρασχάκης........................................ 341

Ένα μοντέλο περιεχομένου για την ανάπτυξη κινητού συστήματος χαρτο-γραφικών πληροφοριών Ε. Γουλιμής, Λ. Τσούλος .......................................................................... 353

Ομαδοποίηση Δεδομένων για Χωροπληθείς Χάρτες με τη Μέθοδο των Χαρτών Αυτο-Οργάνωσης Α. Παπαχριστοδούλου, Β. Νάκος ............................................................. 369

Εξελισσόμενες Τεχνικές, πρότυπα, τάσεις και προκλήσεις από το χώρο της Χαρτογραφίας και της Γεωπληροφορικής για την ανάπτυξη Υπηρε-σιών Αξιοποίησης της Γεωγραφικής Θέσης Δ. Δεληκαράογλου .................................................................................... 383

«Polos»: Integrated platform for location-based services: «The GIS Component» Μ. Μποναζούντας, Δ. Καλλιδρομίτου, Ε. Νούση ..................................... 401

Πληροφορία στους Θεματικούς Χάρτες και “Θεωρία Κατάστασης” Ε. Τομαή, Μ. Κάβουρας........................................................................... 409

Παροχή Προσαρμοσμένων Διαδραστικών Χαρτών στο Διαδίκτυο με χρήση της τεχνολογίας των WebGIS Θ. Τσολάκης, Θ. Ρουστάνης, Ι. Παρασχάκης........................................... 419

Συνδυασμός Λογισμικών GIS και Χαρτογραφικής Παραγωγής για τη δημιουργία Χαρτών Ευρείας Χρήσης Γ. Τσαγκάρη, Α. Τσιβούλα, Ι. Παρασχάκης, Κ. Παπαδημητρίου.............. 429

Εντοπισμός και Χαρτογράφηση Θέσεων και Διαδρομών Εκτεταμένης Ορατότητας μέσω της Ψηφιακής Υψομετρικής Πληροφορίας των G.I.S. Γ. Αχιλλέως .............................................................................................. 443


Εργα

στήρ

ιο Δη

μογρ

αφικώ

ν & Κ

οινων

ικών Α

ναλύ

σεων

Ζ΄ ΣΥΝΕΔΡΙΑ

Ειδική συνεδρία (Ο Χάρτης στη Γεωλογία)

Αναλογικός και Ψηφιακός Γεωλογικός Χάρτης του Φαραγγιού της Αγίας Ειρήνης, στις Νότιες Παρυφές των Λευκών Όρεων, ΝΔ Κρήτη Α. Μπιζούρα, Ε. Μανουτσόγλου, Ε. Σπυρίδωνος..................................... 459

Χαρτογραφική απεικόνιση καταλληλότητας εδαφών στην περιοχή Βασιλεί-ων του Ν. Ηρακλείου, στα πλαίσια του γενικού πολεοδομικού σχεδιασμού Δ. Μονοπώλης, Ε. Μανουτσόγλου, H. Hamdan, Α. Βαφείδης ................. 469

Tρισδιάστατη μοντελοποίηση της ρηγματογόνου τεκτονικής και χαρτογρα-φική απεικόνιση των σπογγοαποικιών του Φαραγγιού της Ίμπρου, ΝΔ. Κρήτη Ε. Μανουτσόγλου, Ε. Σπυρίδωνος ........................................................... 477

Γεωφυσική διασκόπηση στο οροπέδιο του Ομαλού, Ν. Χανίων N. Οικονόμου, A. Βαφείδης, Η. Hamdan, N. Ανδρονικίδης, M. Κουκαδάκη, Γ. Κρητικάκης, Ν. Σπανουδάκης, Ε. Μανουτσόγλου................................ 491


Εργα

στήρ

ιο Δη

μογρ

αφικώ

ν & Κ

οινων

ικών Α

ναλύ

σεων

Ευρετήριο συγγραφέων ................................................................................ 503


Εργα

στήρ

ιο Δη

μογρ

αφικώ

ν & Κ

οινων

ικών Α

ναλύ

σεων

Ορειβατικός Τουρισμός - Ανάγλυφο 215

Χαρτογράφηση της φτώχειας στην Αλβανία

Ντύκεν Μαρί Νοέλ1, Παππάς Βασίλης2, Κοτζαμάνης Βύρων3

1 Εντεταλμένη Διδασκαλίας, Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης,

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, [email protected]

2 Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Πατρών,

[email protected]

3 Καθηγητής, Διευθυντής Εργαστηρίου Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων,

Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης,

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, [email protected]

Περίληψη

Η εργασία παρουσιάζει τη μεθοδολογία και τα πορίσματα πρωτότυπης έρευνας (χρη-

ματοδοτούμενης από την Παγκόσμια Τράπεζα) που διεξήχθη το 2003 με στόχο την ανά-

δειξη των χωρικών διαφοροποιήσεων της φτώχειας στην Αλβανία («μη εισοδηματική

διάσταση») και εν συνεχεία τη χαρτογράφηση των πρώτων αποτελεσμάτων της.

Για τις ανάγκες της έρευνας επιλέχθηκαν αρχικά οι μεταβλητές εκείνες που θεωρήσα-

με ως τις πλέον προσήκουσες για την προσέγγιση της μη εισοδηματικής διάστασης της

φτώχειας λαμβάνοντας ταυτόχρονα υπόψη αφενός μεν την ποιότητα, τη συνάφεια και τη

διαθεσιμότητα των υπαρχόντων δεδομένων, αφετέρου δε την προσπελασιμότητα στις

υφιστάμενες πηγές. Σε δεύτερη φάση οργανώθηκε η επιτόπια συλλογή των δεδομένων,

σε συνδυασμό με την αξιολόγηση της αξιοπιστίας και διαθεσιμότητάς τους. Σε επόμενη

φάση τα δεδομένα αυτά κωδικοποιήθηκαν και αποτέλεσαν το πρωτογενές υλικό για τη

δημιουργία σχετικής βάσης με χωρική αναφορά, στα τρία επίπεδα διοικητικής οργάνω-

σης της Αλβανίας (Περιφέρειες, Νομοί, Δήμοι/Κοινότητες) ενώ παράλληλα, δημιουργή-

σαμε και την απαραίτητη ψηφιακή χαρτογραφική δομή, συμβατή με την πρότερη βάση,

και κατάλληλη ώστε να αποτελέσει το υπόβαθρο της χωρικής ανάλυσης των συλλεχθέ-

ντων στοιχείων.

Από το σύνολο των μεταβλητών δημιουργήθηκε σειρά, εξειδικευμένων - σύνθετων

και μη – δεικτών, προσδιοριστικών της «μη εισοδηματικής» διάστασης της φτώχειας

στην Αλβανία, και εν συνεχεία προχωρήσαμε σε ταξινομήσεις, με στόχο την ανάδειξη

των χωρικών διαφοροποιήσεων.

Στην τελική φάση προχωρήσαμε σε συγκριτική ανάλυση, χρησιμοποιώντας τα αποτε-

λέσματα προηγούμενης έρευνας της Διεθνούς Τράπεζας, η οποία είχε επικεντρωθεί στην

εισοδηματική διάσταση του φαινομένου [2] και προσδιορίστηκαν οι δυσμενέστερες –

από άποψη φτώχειας – περιοχές της χώρας.

Για την ολοκλήρωση της εν λόγω εργασίας δημιουργήθηκαν περισσότεροι από 100

θεματικοί χάρτες που αποτυπώνουν τα ενδιάμεσα και τα βασικά πορίσματα της ερευνάς

μας. Εργα

στήρ

ιο Δη

μογρ

αφικώ

ν & Κ

οινων

ικών Α

ναλύ

σεων


Mapping the non-income poverty in Albania

Duquenne Maire-Noelle1, Pappas Vassilis

2, Kotzamanis Byron

3

1 Adjunct Lecturer, Department of Planning and Regional Development, University of Thessaly,

[email protected]

2 Assistant Professor, Department of Architecture, University of Patras,

[email protected]

3 Professor, Director of Laboratory of Demographics and Social Analysis,

Department of Planning and Regional Development, University of Thessaly,

[email protected]

Abstract

The present work is a direct output of a relevant research project (financed by the

World Bank), aimed to define and map the spatial distribution of the non-income poverty

in Albania, and outlines the methodology and the results of the specific project.

For the research purposes we performed a comprehensive on-citus collection and as-

sessment of available data and information, concerning the various non-income dimen-

sions of poverty in Albania and the different financial aspects, operated at Prefecture, Dis-

trict and Municipality level. In the framework of this task a broad range of documentary

data, materials, etc were gathered from various official Albanian and International

sources.

As a second research stage, and from the above data set, we produced a set of thematic

simple and composite indicators allows us the classification of the districts, in homogene-

ous groups, targeting to define the spatial differences and dispersion.

Finally, and in order to define different spatial categories of income and non-income

poverty, we combined and overlayed the results of our project with the results of a previ-

ous analysis on economic dimension of poverty and inequality [2].

To meet our goals, we produced a set of more than one hundred different maps, based

on the relevant variables / indicators, as a main research tool and also to document the

whole research process.

1. ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Η Αλβανία πρόσφατα ολοκλήρωσε τη διεξαγωγή της απογραφής πληθυσμού και κα-

τοικιών καθώς και την απογραφή του Γεωργικού τομέα της και ήδη έχουν δημοσιευτεί τα

πρώτα αποτελέσματα [1]. Επίσης στη διάρκεια του 2002 διεξήχθει έρευνα για την ποιό-

τητα ζωής και την οικονομική ευημερία και με τον τρόπο αυτό κατέστη δυνατόν να διε-

ξαχθεί η πρώτη μελέτη για το επίπεδο της φτώχειας στη χώρα η οποία επικετρώνεται και

εξετάζει την εισοδηματική διάσταση της φτώχειας και των υπαρχόντων ανισοτήτων [2].

Παράλληλα και από τα πρώτα κιόλας αποτελέσματα της απογραφής της ποιότητας

ζωής διαφαινόταν ότι «οι χωρικές ανισότητες της μη εισοδηματικής διάστασης της φτώχει-

ας είναι σημαντικότερες από ότι αυτές που ορίζονται αυστηρά από την εισοδηματική διά-

σταση. Τέτοιες ανισότητες φαίνεται να είναι σημαντικές όχι μόνον μεταξύ των αστικών και

Εργα

στήρ

ιο Δη

μογρ

αφικώ

ν & Κ

οινων

ικών Α

ναλύ

σεων


αγροτικών περιοχών, αλλά και μεταξύ διαφορετικών περιοχών της Αλβανίας, όπως είναι οι

ορεινές και οι λιγότερο ευνοημένες, στις οποίες και υπάρχει ένας μεγαλύτερος βαθμός φτώ-

χειας» [4].

Οι κοινωνικοοικονομικές ανισότητες σχετίζονται άμεσα με την ποιότητα, τη

διαθεσιμóτητα, και το βαθμό της υφιστάμενης προσβασιμότητας σε βασικές υπηρεσίες

(υγεία, πρόνοια, εκπαίδευση, κλπ) και υποδομές (δίκτυα δρόμων, ύδρευσης, κλπ) και στο

βαθμό που η προηγούμενη μελέτη δεν έλαβε υπόψη της αυτή τη διάσταση, αλλά επικε-

ντρώθηκε στην εισοδηματικη διάσταση των ανισοτήτων, είναι προφανές ότι επιβαλλόταν

όχι μόνο η διεξαγωγή μιας σχετικής μελέτης –έρευνας, αλλά και η σύγκριση των αποτε-

λεσμάτων της με την υφιστάμενη. Οι δύο μελέτες διεξήχθηκαν στην περίοδο 2001 – 2002

(ή τουλάχιστον χρησιμοποίησαν στοιχεία αυτής της περιόδου) και συνεπώς η σύγκριση

των αποτελεσμάτων τους ήταν απολύτως εφικτή.

Οι επιμέρους στόχοι που τέθηκαν για τη διεξαγωγή της μελέτης – έρευνας, για τη μη

εισοδηματική διάσταση της φτώχειας1, αφορούσαν:

α) τη συλλογή των απαραίτητων δεδομένων και τη δημιουργία σχετικής βάσης δεδομέ-

νων. Για το σκοπό αυτό απαιτήθηκε χρονοβόρα προσπάθεια με παρατεταμένη επιτό-

που παραμονή με στόχο να συγκεντρωθούν τα απαραίτητα δεδομένα από τις διάφορες

Υπηρεσίες και Υπουργεία (Στατιστική Υπηρεσία – INSTAT, Υπουργεία Υγείας,

Παιδείας, κλπ.) ή διεθνείς Οργανισμούς και Ινστιτούτα (USGS, UNEP-GRID, OECD,

Eurostat, κλπ.). Παράλληλα έγινε και αξιολόγηση των διαθέσιμων δεδομένων και των

πηγών τους αναφορικά με την αξιοπιστία και τη διαθεσιμότητά τους.

β) τη δημιουργία ψηφιακής χαρτογραφικής δομής κατάλληλης για τις απαιτήσεις της

έρευνας, καθώς και την αναλυτική χαρτογράφηση των κυριότερων από τις συλλεγμέ-

νες μεταβλητές. Από το σύνολο των μεταβλητών δομήθηκε σειρά, εξειδικευμένων -

σύνθετων και μη – δεικτών, προσδιοριστικών της «μη εισοδηματικής» διάστασης της

φτώχειας στην Αλβανία, οι οποίες και ταξινομήθηκαν και χαρτογραφήθηκαν, με στό-

χο την ανάδειξη των χωρικών διαφοροποιήσεων.

γ) τη σύνθεση των τελικών αποτελεσμάτων και τη συστηματική σύγκρισή τους με τα

αποτελέσματα της μελέτης Betti [2], για την τελική διατύπωση των χωρικών διαφο-

ροποίησεων της «εισοδηματικής» και «μη εισοδηματικής» φτώχειας.

2. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

Η μεθοδολογική προσέγγιση του θέματος αφορούσε τα επόμενα βήματα:

2.1 Καθορισμός των απαραίτητων μεταβλητών

Κατά τη διάρκεια της πρώτης φάσης της μελέτης, σε συνεργασία με τη World Bank,

αλλά και σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, καθορίστηκε ο κατάλογος των βασικών

μεταβλητών, περιγραφικών της μη εισοδηματικής φτώχειας, λαμβάνοντας υπόψη τα επό-

μενα κριτήρια:

1 Η έρευνα εκπονήθηκε, με την υποστήριξη και χρημοτοδότηση της Παγκόσμιας Τράπεζας (World Bank,

Development Research Group), στο Εργαστήριο Κοινωνικών και Δημογραφικών Αναλύσεων του Τμή-

ματος Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Θεσσα-

λίας. Την ερευνητική ομάδα αποτελούσαν οι: Κοτζαμάνης Βύρων, Ντυκέν Μαρί Νοέλ, Παππάς Βασίλης,

Κακλαμάνη Σταματίνα και Αγοραστάκης Μιχάλης.

Εργα

στήρ

ιο Δη

μογρ

αφικώ

ν & Κ

οινων

ικών Α

ναλύ

σεων


α) τη ποιότητα δεδομένων, αναφορικά με την αξιοπιστία τους αλλά και το επίπεδο της

χωρικής τους διάστασης (το αναλυτικότερο δυνατόν),

β) το βαθμό της μεταξύ τους συνάφειας για αναλυτικούς σκοπούς και δυνατότητα σύ-

γκρισης,

γ) το βαθμό προσβασιμότητας, αναφορικά με την ευκολία απόκτησής τους.

Σύμφωνα με τα παραπάνω κριτήρια και με τους περιορισμούς - αποτελέσματα της

επιτόπιας έρευνας καθορίστηκε

τελικά ένας αναλυτικός κατάλο-

γος μεταβλητών ο οποίος περι-

λαμβάνει 600 περίπου μεταβλη-

τές οργανωμένες σε εννέα θεμα-

τικές ενότητες:

I. Δημογραφικά δεδομένα,

II. Υποδομές και δίκτυα,

III. Δημόσιες συγκοινωνίες,

IV. Κοινωνική υποδομή και

δίκτυα,

V. Υπηρεσίες,

VI. Εδαφολογικά και Κλιματο-

λογικά δεδομένα,

VII. Απασχόληση - ανεργία,

VIII. Εγκληματικότητα και πα-

ραβατικότητα ανηλίκων.

Παράλληλα αναπτύχθηκε και

το αναγκαίο ψηφιακό χαρτογρα-

φικό υπόβαθρο υποδοχής και

ανάλυσης των παραπάνω μετα-

βλητών το οποίο στηρίχθηκε κυ-

ρίως στα τρία επίπεδα διοικητι-

κής διαίρεσης της χώρας: 12 Πε-

ριφέρειες (Qarku), 36 Νομοί

(Rrethet) και 374 Δήμοι και Κοι-

νότητες (Komuna, Bashkia).

2.2 Συλλογή και οργάνωση δεδομένων

Αναφορικά με τη μελέτη της μη εισοδηματικής φτώχειας είναι γνωστό ότι δεν υπάρ-

χουν μεταβλητές που περιγράφουν καλύτερα το φαινόμενο από κάποιες άλλες, αλλά το

σύνολό τους είναι αυτό που το καθορίζει και το περιγράφει. Για το λόγο αυτό, σημαντική

παράμετρος ήταν η αξιοπιστία και η διαθεσιμότητα των δεδομένων, γεγονός που πιστο-

ποιήθηκε με συστηματική επιτόπου χρονοβόρα διερεύνηση και έρευνα στις πηγές των

δεδομένων (Υπουργεία, Υπηρεσίες, Δημόσιοι και Διεθνείς Οργανισμοί, Ιδιωτικές Εται-

ρείες, κλπ.).

Στα συλλεγμένα δεδομένα έγινε συστηματική οργάνωση, έλεγχος και κωδικοποίηση

1. Διοικητική διαίρεση

Εργα

στήρ

ιο Δη

μογρ

αφικώ

ν & Κ

οινων

ικών Α

ναλύ

σεων


και αποτέλεσαν το βασικό υλικό τροφοδότησης σχετικής βάσης δεδομένων και στα τρία

επίπεδα χωρικής – διοικητικής ανάλυσης της χώρας. Όμως στο αναλυτικό επίπεδο των

Κοινοτήτων δεν κατέστει δυνατόν να επιτευχθεί η αναγκαία πληρότητα (από την άποψη

του πλήθους των μεταβλητών) και συνεπώς το βάρος δόθηκε στο επίπεδο του Νομού,

εφόσον το επίπεδο της Περιφέρειας δεν εξασφάλισε ένα στοιχειωδώς αναλυτικό χωρικό

διαχωρισμό.

2.3 Αξιολόγηση της διαθεσιμότητας και ποιότητας των δεδομένων

Έγινε συστηματική αξιολόγηση της διαθεσιμότητας και της ποιότητας των δεδομέ-

νων, ανά θεματική ενότητα, και οι κυριότερες παρατηρήσεις συνοψίζονται στα επόμενα:

α) υπάρχουν αρκετά δεδομένα σε μη ψηφιακή μορφή που το γεγονός αυτό εμπεριέχει

υψηλό κίνδυνο λαθών κατά τη διάρκεια της συλλογής και ψηφιοποίησής τους.

β) αρκετοί Οργανισμοί, Ινστιτούτα, κλπ., παράγουν δεδομένα χρησιμοποιώντας δικό

τους σύστημα ταξινόμησης το οποίο δεν είναι συμβατό, είτε ως προς την επίσημη δι-

οικητική διαίρεση της χώρας, είτε ως προς διεθνή σταθερότυπα.

γ) αρκετοί Οργανισμοί, Ινστιτούτα, κλπ., συλλέγουν δεδομένα σε ιδιαίτερα αναλυτικό

επίπεδο τα οποία και παρουσιάζουν σημαντικά προβλήματα ως προς τη διαδικασία

χωρικής τους γενίκευσης και σύγκρισης.

Παράλληλα έγινε και αξιολόγηση του υπάρχοντος ψηφιακού χαρτογραφικού υπόβα-

θρου, όπου ενώ υπάρχει και διατίθεται σε ικανοποιητικό βαθμό και σε διάφορες εκδό-

σεις, αναφορικά με τη δομή και τη συμβατότητά του ως προς τα διάφορα λογισμικά (κύ-

ριος παραγωγέας είναι η αντίστοιχη Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού), αυτό είτε έχει υ-

περβολικές και μη τυποποιημένες απαιτήσεις κόστους, είτε είναι αναξιόπιστο, είτε, τέλος,

δεν έχει την κατάλληλη δομή για να υποδεχθεί τα θεματικά δεδομένα της έρευνας.

2.4 Καθορισμός και ανάλυση απλών και σύνθετων δεικτών

Η μεθοδολογία, η οποία χρησιμοποιήθηκε για τον καθορισμό θεματικών δεικτών, βα-

σίστηκε κυρίως στην προτεινόμενη μέθοδο ταξινόμησης από τον J. Bertin [3]. Για κάθε

μία από τις θεματικές ενότητες δομήθηκε μία «συνδυαστική μήτρα» όπου οι γραμμές

αναφέρονται στις αντίστοιχες χωρικές ενότητες, ενώ οι στήλες στις επιλεγμένες μεταβλη-

τές. Οι γραμμές και οι στήλες είναι ανεξάρτητες μεταξύ τους. Αυτός ο τρόπος επιτρέπει

τον συνδυασμό των δεδομένων με στόχο την ταξινόμησή τους ως προς τις γραμμές (χω-

ρική μονάδα) ακόμα και οπτικά.

Σύμφωνα με τα συλλεγμένα δεδομένα και αναφορικά με το επιθυμητό επίπεδο ανά-

λυσης, το οποίο καθορίστηκε να είναι το επίπεδο των Νομών (districts ή Rrethet), δημι-

ουργήθηκαν οι αντίστοιχες θεματικές «συνδυαστικές μήτρες». Συνολικά, και όπως ανα-

φέρθηκε, συλλέχθηκαν περισσότερες από 600 μεταβλητές οι οποίες και οργανώθηκαν σε

εννέα θεματικές ενότητες. Από αυτές τις μεταβλητές δημουργήθηκε πίνακας με απλούς

δείκτες που αποτέλεσαν και το βασικό υλικό ανάλυσης - μελέτης και κατά συνέπεια τρο-

φοδότησαν τις «θεματικές συνδυαστικές μήτρες». Ειδικότερα η διαδικασία ανάλυσης

περιελάμβανε τα επόμενα βήματα:

α) Υπολογίστηκαν εξήντα εννέα (69) απλοί δείκτες και για τις εννέα θεματικές ενότητες,

β) για κάθε ένα από τους απλούς δείκτες, ορίστηκαν πέντε τάξεις, σύμφωνα την τυπική

τους απόκλιση, ώστε κάθε δείκτης να έχει πέντε τιμές (-2, -1, 0, 1, 2), όπου το μηδέν

Εργα

στήρ

ιο Δη

μογρ

αφικώ

ν & Κ

οινων

ικών Α

ναλύ

σεων


υποδηλώνει ουδέτερη κατάσταση γύρω από τον μέσο όρο.

γ) για κάθε ένα δείκτη δημιουργήθηκε και ο αντίστοιχος χάρτης.

δ) για κάθε μία θεματική ενότητα δημιουργήθηκε η αντίστοιχη «συνδυαστική μήτρα»

από την οποία υπολογίστηκε ένας σύνθετος δείκτης ως το άθροισμα των τιμών των

απλών δεικτών.

ε) έγινε ταξινόμηση των τιμών των σύνθετων δεικτών σε ομοιογενείς κλάσεις και σύμ-

φωνα με την επόμενη κωδικοποίηση: -2 = Ιδιαίτερα αρνητική κατάσταση αναφορικά

με τη μη εισοδηματική φτώχεια (--), -1 = αρνητική κατάσταση (-), 0 = ουδέτερη κα-

τάσταση γύρω από τον μέσο όρο (μέσος όρος ± μία σταθερή απόκλιση), +1 = θετική

κατάσταση (+), +2 = η καλύτερη δυνατή κατάσταση, ο μικρότερος βαθμός της μη ει-

σοδηματικής φτώχειας (++). Η τελική αυτή ταξινόμηση καθόρισε και τον χαρακτήρα

της κάθε περιοχής.

2.5 Χαρτογραφική παραγωγή

Συνολικά δημιουργήθηκαν περισσότεροι από εκατό χάρτες βασιζόμενοι στους απλούς

και σύνθετους δείκτες καθώς και στα αποτελέσματα της τελικής ανάλυσης. Το λογισμικό

Γ.Σ.Π. που χρησιμοποιήθηκε ήταν το ArcMap (ESRI), η MS Access 2000 για την ανά-

πτυξη και διαχείριση των βάσεων δεδομένων, το MS Excel 2000 για τη δημιουργία και

παρουσίαση γραφημάτων (ως τμήμα της τελικής χαρτογραφικής σύνθεσης), ενώ για την

τελική παρουσίαση και εκτύπωση των χαρτών το Adobe Photoshop 5.0.

3. Η ΧΩΡΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΜΗ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΚΗΣ ΦΤΩΧΕΙΑΣ

3.1 Βασικές διαφοροποιήσεις ανά θεματική ενότητα

Η ανάλυση των εννέα θεματικών «συνδυαστικών μητρών» σε συνδυασμό με την α-

νάλυση των σχετικών χαρτών ανέδειξαν τα επόμενα:

Δημογραφική ταυτότητα: Η πλέον αρνητική δημογραφική ταυτότητα χωροθετείται

στις βορειοανατολικές περιοχές της Αλβανίας όπου το υψηλό ποσοστό των ηλικιωμένων

(64+) συνδυάζεται με το χαμηλό ποσοστό νέων (0-15 χρόνων), ενώ οι ανατολικές περιο-

χές παρουσιάζουν μία απολύτως αντίθετη εικόνα με υψηλά ποσοστά νέων και χαμηλές

τιμές του δείκτη γήρανσης. Αντίστοιχη κατάσταση παρατηρείται και στις μικρές περιοχές

γύρω από τα Τίρανα, όπου η πληθυσμιακή πυκνότητα είναι από τις μεγαλύτερες στη χώ-

ρα. Τέλος η περιοχή των Τιράνων παρουσιάζει μία σχετικά αρνητική δημογραφική ταυ-

τότητα κυρίως λόγω του χαμηλού δείκτη πληθυσμιακής εξάρτησης.

Υποδομές: Η ενότητα αυτή αναφέρεται στις επενδύσεις σε υποδομές τα τελευταία

χρόνια καθώς και στη δόμηση νέων κτιρίων μετά το 1990. Αναφορικά με τις επενδύσεις

του Εθνικού τους Οργανισμού Επενδύσεων και Ανάπτυξης (ADF funds), και παρ’ όλο

που αυτός αναφέρεται και δρα σε όλες τις περιοχές, φαίνεται ότι οι επενδύσεις αφορούν

περισσότερο τις πλέον αγροτικές περιοχές, και κυρίως αυτές που βρίσκονται στο βορρά

(χάρτης 2). Ειδικότερα και αναφορικά με τις επενδύσεις για ύδρευση (από το Υπουργείο

Τουρισμού) το δυτικό τμήμα της χώρας παρουσιάζει το μεγαλύτερο κατά κεφαλή ποσό,

ενώ η κατασκευή νέων κτιρίων σε αυτό το δυτικό τμήμα αποτελεί τουλάχιστον το 28%

του συνολικού αριθμού, όταν ο εθνικός μέσος όρος είναι περίπου 18%. Συνολικά οι πα-

Εργα

στήρ

ιο Δη

μογρ

αφικώ

ν & Κ

οινων

ικών Α

ναλύ

σεων


ράλιες περιοχές φαίνεται να πλεονεκτούν, ενώ οι πιο προβληματικές περιοχές βρίσκονται

στα κεντρικά και στα βόρεια της χώρας.

Υποδομή υγείας: Η πρόσβαση και διαθεσιμότητα των υποδομών υγείας είναι ιδιαίτερα

προβληματική σε εννέα περιοχές, επτά εκ των οποίων έχουν υψηλά ποσοστά αγροτικού

πληθυσμού, ενώ οι υπόλοιπες δύο είναι ιδιαίτερα μικρές σε έκταση. Με την εξαίρεση των

Τιράνων και τρεις βορειότερες περιοχές, οι πλέον προικισμένες περιοχές συγκεντρώνο-

νται στο νότιο τμήμα της χώρας.

2. Αγροτικές περιοχές

Εργα

στήρ

ιο Δη

μογρ

αφικώ

ν & Κ

οινων

ικών Α

ναλύ

σεων


Υποδομή εκπαίδευσης: Η υποδομή εκπαίδευσης μαζί με αυτήν της υγείας αποτελούν

ένα από τους κυριότερους συντελεστές της καταγραφής των ανισοτήτων. Δεκατρείς πε-

ριοχές, κυρίως στο βορειοανατολικό και δυτικό τμήμα της χώρας, παρουσιάζουν αρνητι-

κά χαρακτηριστικά, ενώ πέντε από αυτές έχουν ιδιαίτερα αρνητικούς δείκτες κυρίως λό-

γω των ιδιαίτερα χαμηλών ποσοστών παιδιών και εφήβων που δέχονται κάποιο είδος εκ-

παίδευσης. Οι υπόλοιπες οκτώ περιοχές έχουν αρνητικές τιμές στους δείκτες που αναφέ-

ρονται σε λειτουργικά χαρακτηριστικά της εκπαίδευσης.

Κοινωνική ασφάλιση: Ο σύνθετος δείκτης της κοινωνικής ασφάλισης είναι ιδιαίτερα

αρνητικός σε οκτώ περιοχές, οι οποίες ταυτοχρόνως έχουν τον υψηλότερο βαθμό αγροτι-

κότητας. Ειδικότερα όλες οι ανατολικές περιοχές έχουν αρνητικές τιμές, ενώ στο βορρά

δεν υπάρχει ομοιογένεια σε αντίθεση με το νότο όπου περουσιάζονται θετικές έως πολύ

θετικές τιμές.

Επιχειρήσεις και υπηρεσίες: Τα Τίρανα και το Δυρράχιο (Durres) μαζί με τις νότιες

περιοχές χαρακτηρíζoνται από θετικές τιμές στο σχετικό σύνθετο δείκτη, ενώ υπάρχουν

τέσσερες περιοχές στα ανατολικά με αρνητικές τιμές. Παράλληλα ο βαθμός αγροτικότη-

τας σε συνδυασμό με την εγγύτητα στην περιοχή των Τιράνων διαδραματίζουν σημαντι-

κό ρόλο στη διαμόρφωση των τιμών του σχετικού δείκτη, ενώ για μία ακόμα φορά ο

βορράς παρουσιάζει ποικιλία τιμών.

Γεωργικός τομέας και εκμεταλλεύσεις: Ο γεωργικός τομέας είνα ο πλέον σημαντικός

οικονομικός τομέας της Αλβανίας, ιδιαίτερα με όρους απασχόλησης, όπου το 50% περί-

που των συνολικά απασχολούμενων στη χώρα ασχολείται σ’ αυτόν. Όπως έχει ήδη προσ-

διοριστεί από τη Στατιστική Υπηρεσία της Αλβανίας [1] «το υψηλό ποσοστό απασχόλη-

σης στη γεωργία δείχνει ότι η Αλβανική κοινωνία παραμένει αγροτική παρά τη μεγάλη εσω-

τερική μετανάστευση στα αστικά κέντρα, όπως τα Τίρανα και το Δυρράχιο». Η μελέτη της

κατανομής του σύνθετου δείκτη για τη γεωργία δείχνει ότι οι βόρειες περιοχές έχουν αρ-

νητικές τιμές κυρίως λόγω του μικρού μέγεθους των αγροτικών εκμεταλλεύσεων καθώς

και στις νοτιοδυτικές λόγω των χαμηλών ποσοστών αρδευόμενης γης. Στον αντίποδα βρί-

σκονται περιοχές στην νοτιοανατολική και δυτική πλευρά της χώρας όπου το μέσο μέγε-

θος των αγροτικών εκμεταλλεύσεων είναι σαφέστατα μεγαλύτερο από τον εθνικό μέσο

όρο καθώς και το ποσοστό των χειρόνακτων γεωργών είναι σαφώς μικρότερο.

Ανεργία: Αναφορικά με τη θεματική αυτή ενότητα, η οποία δεν αναφέρεται αποκλει-

στικά στην κατανομή της ανεργίας ανά περιοχή, αλλά και σε λειτουργικές αυτής παραμέ-

τρους, υπάρχει μία σαφής αντίθεση μεταξύ των βόρειων περιοχών της Αλβανίας και των

υπολοίπων. Η πρώτη χωρική ενότητα, η οποία έχει σαφώς αγροτικό χαρακτήρα, παρου-

σιάζει αρνητικούς δείκτες στο σύνολό της, εκτός από δύο περιοχές. Για τις υπόλοιπες

είναι ιδιαίτερα δύσκολη, σε γενικές γραμμές, η ερμηνεία για τους σχετικούς θετικούς δεί-

κτες που παρατηρούνται και μπορεί να ειπωθεί ότι στις νότιες περιοχές καθώς και στα

Τίρανα και το Δυρράχιο, ο ενεργός πληθυσμός έχει περισσότερες ευκαιρίες ανεύρεσης

εργασίας.

Κρατική χρηματοδότηση: Η κρατική χρηματοδότηση επίσης αποτελεί σημαντική πα-

ράμετρο καθώς αυτή επιδρά άμεσα στην ποιότητα των υποδομών και των κοινωνικών

δικτύων. Αν και τα δεδομένα δεν δίνουν μία διαχρονική εικόνα της εξέλιξης της χρημα-

τοδότησης, είναι σαφές ότι οι δείκτες της κατά κεφαλήν κρατικής χρηματοδότησης, το

Εργα

στήρ

ιο Δη

μογρ

αφικώ

ν & Κ

οινων

ικών Α

ναλύ

σεων


2001, δίνουν μία αρνητική έως ιδιαίτερα αρνητική εικόνα στα δυτικά, όπου οι περιοχές

αυτές χαρακτηρίζονται από υψηλές πληθυσμιακές πυκνότητες. Αντιθέτως, για μία ακόμη

φορά, θετικοί δείκτες παρατητούνται στις νότιες περιοχές και στα Τίρανα. Συνολικά, και

με την εξαίρεση των Τιράνων, οι περιοχές με μεγάλη πληθυσμιακή πυκνότητα είναι και

οι λιγότερο ευνοημένες.

Κατοικία και ποιότητα ζώης: Οι δείκτες αυτοί αποτυπώνουν μεγάλες διαφοροποιήσεις

μεταξύ των βόρειων και βορειοανατολικών περιοχών, που παρουσιάζουν αρνητικές τιμές,

και των νοτίων που έχουν υψηλότερο επίπεδο ποιότητας ζωής. Επίσης οι περιοχές με υ-

ψηλότερο επίπεδο αστικοποίησης, και ως είναι αναμενόμενο, κατατάσσονται στη δεύτε-

ρη ενότητα.

3.2 Συνθετικός προσδιορισμός της μη εισοδηματικής φτώχειας

Ο δείκτης της μη εισοδηματικής φτώχιας (id_p στον επόμενο πίνακα 3) είναι ένας

πολυδιάστατος δείκτης ως προϊόν σύνθεσης των δέκα προηγούμενων θεματικών δεικτών

(id_1 έως id_10). Σύμφωνα με το δείκτη αυτό οι περιοχές ταξινομούνται σε τέσσερες κύ-

ριες ομάδες, αποτυπώνοντας τέσσερα επίπεδα μη εισοδηματικής φτώχειας (πίνακας 3). Η

ομάδα με το χαμηλότερο δείκτη (id_p = 1) παρουσιάζει τον υψηλότερο βαθμό μη εισο-

δηματικής φτώχειας, ενώ η ομάδα με τον υψηλότερο δείκτη (id_p = 4) μπορεί να θεωρη-

θεί ως η πλέον ευνοούμενη. Η ταξινόμηση δείχνει μία σχετικά σημαντική περιφερειακή

αντίθεση, αναφορικά με τη μη εισοδηματική φτώχεια, μεταξύ:

α) του νότιου τμήματος της Αλβανίας, όπου η πλειοψηφία των περιοχών παρουσιάζει

θετικό χαρακτήρα, και

β) του κεντρικού και ανατολικού τμήματος όπου οι περισσότερες περιοχές παρουσιά-

ζουν αρνητικό έως πολύ αρνητικό επίπεδο μη εισοδηματικής φτώχειας.

Όπως είχε εκτιμηθεί εξαρχής, αλλά και όπως διεφάνει κατά τη διάρκεια της ανάλυ-

σης, οι δύο περιοχές με το μεγαλύτερο βαθμό αστικότητας αλλά και τη μεγαλύτερη ελ-

κτικότητα της εσωτερικής μετανάστευσης, τα Τίρανα και το Δυρράχιο, περιλαμβάνονται

στην ομάδα των πλέον ευνοούμενων περιοχών.

Το βόρειο τμήμα της Αλβανίας παρουσιάζει μία σχετικά αντιθετική εικόνα όπου κάποιες

περιοχές (Has, Malesi e Madhe) παρουσιάζουν πολύ αρνητικό χαρακτήρα, ενώ άλλες

περιοχές (Shkoder, Tropoje) βρίσκονται σε πιο ευνοϊκή θέση.

Τελικώς, τα αποτελέσματα της ανάλυσης επιβεβαιώνουν τα ακόλουθα:

• Η μη εισοδηματική φτώχεια, σε επίπεδο Νομού, σχετίζεται άμεσα με το βαθμό της

αγροτικότητας της κάθε περιοχής (συντελεστής συσχέτισης – Pearson Correlation -

ίσος με 0,721 σημαντικός στο 0,01 επίπεδο). Φαίνεται ότι η ύπαρξη ενός σχετικά με-

γάλου αστικού κέντρου, στο εσωτερικό του κάθε Νομού, δεν συμβάλει συστηματικά

στη θετική εικόνα της όλης περιοχής. Αυτή ακριβώς είναι και η περίπτωση των περι-

οχών Elbasan (τρίτο αστικό κέντρο της Αλβανίας) και Berat (ένατο στη σειρά πληθυ-

σμιακού μεγέθους).

• Περιοχές που χαρακτηρίζονται από μη προσανατολισμένη οικονομία, όπως οι

Sarande και Korce [5], είναι ταυτοχρόνως περιοχές χαμηλού επιπέδου μη εισοδηματι-

κής φτώχειας.

• Οι περιοχές, κυρίως ορεινές, στα ανατολικά (Kukes, Diber, Bulqize, Librazid) ή περι-

οχές όπως το Gramsh και το Malesi e Madhe, παρουσιάζουν υψηλό βαθμό μη εισο-

Εργα

στήρ

ιο Δη

μογρ

αφικώ

ν & Κ

οινων

ικών Α

ναλύ

σεων


δηματικής φτώχειας. Στην περίπτωση των Shkoder και Tropoje, τα ορεινά χαρακτη-

ριστικά τους δεν φαίνεται να είναι ένας καθοριστικός παράγοντας για τη διαμόρφωση

της μη εισοδηματικής φτώχειας, και αυτό μπορεί να ερμηνευτεί από το γεγονός ότι οι

περισσότερες από τις κοινότητες και τα χωριά των περιοχών αυτών είναι συγκεντρω-

μένα γύρω από τα αντίστοιχα διοικητικά κέντρα.

Dem

og

rap

hy

Infr

astr

uct

ure

So

cial

In

sura

nce

S

yst

em

Hea

lth

sec

tor

Ed

uca

tio

n S

ecto

r

Gen

eral

ser

vic

es

Ag

ricu

ltu

ral

se

cto

r

Un

mep

loy

men

t

Ho

use

ho

lds'

eq

uip

men

t

Fin

ance

- L

ines

m

inis

trie

s b

ud

get

No

n e

con

om

ic

po

ver

ty i

nd

icat

or

Per

cen

t o

f p

oo

r p

erso

ns

Co

nsu

mp

tio

n p

er

cap

ita

id_1 id_2 id_5 id_3 id_4 id_6 id_7 id_8 id_10 id_9 id_p F3 F4

BULQIZE 2 -2 -1 -2 -2 -2 0 -1 -2 -1 1 1 1

DIBER 2 0 -2 0 -2 -2 0 0 -1 -1 1 1 1

GRAMSH 0 -2 -1 0 0 -2 0 1 -1 1 1 1 1

HAS 2 -2 0 -2 -1 -2 -1 -1 -2 0 1 1 1

KUKES 2 -1 -1 0 -2 0 -1 -1 -1 0 1 1 1

LIBRAZHD 1 -1 -2 -1 1 -2 -1 2 -2 -1 1 1 1

LUSHNJE 0 -2 -2 -2 -1 -2 2 2 -1 -2 1 2 2

MALESI E MADHE -1 -1 -2 -2 1 -1 -2 0 -1 -2 1 2 2

MAT 0 -2 0 -1 0 -1 -2 1 -2 0 1 1 1

MIRDITE 0 0 1 0 0 0 -2 -2 -2 1 1 1 1

BERAT 0 -1 0 0 -2 0 -1 1 -1 -1 2 2 2

DEVOLL -2 -2 -2 -2 1 1 2 2 0 -2 2 2 2

ELBASAN 0 -1 0 0 -2 0 0 1 0 0 2 2 2

KAVAJE 1 0 -2 -1 -1 0 2 -1 1 -2 2 2 2

KRUJE 2 -2 0 -1 -1 -1 -1 1 0 -1 2 2 1

KURBIN 1 1 0 -2 -1 0 0 -2 0 -2 2 1 1

LEZHE -1 2 -1 0 -1 0 -1 -2 0 -1 2 1 2

MALLAKASTER 0 0 -2 -2 0 0 1 2 0 -2 2 2 1

PEQIN 2 2 -2 -2 -1 -1 1 1 -1 -2 2 1 1

POGRADEC -1 -2 -1 1 1 0 -1 0 0 0 2 2 2

PUKE 0 0 0 1 0 0 -1 -2 -2 2 2 1 1

KUCOVE 0 0 2 -2 0 1 1 -2 1 -1 3 3 2

SKRAPAR -2 -1 1 2 0 1 -1 1 0 2 3 3 2

SHKODER 0 1 1 1 1 -2 -1 0 0 0 3 2 2

TROPOJE 0 -2 2 2 1 1 0 -2 -1 1 3 2 1

VLORE 0 1 1 1 1 0 -1 -1 2 0 3 4 4

DELVINE -2 0 2 1 2 2 0 2 2 2 4 4 4

DURRES 1 2 2 -1 0 2 -1 0 1 -2 4 3 4

FIER 0 2 2 -1 -1 0 2 0 1 -2 4 2 2

GJIROKASTER -2 0 1 2 2 2 -1 2 2 2 4 4 4

KOLONJE -2 0 2 2 2 2 2 1 0 2 4 4 3

KORCE -2 0 1 0 2 0 2 1 1 0 4 2 2

PERMET -2 0 -1 2 1 2 0 2 1 2 4 4 3

SARANDE -1 2 2 2 2 2 -1 2 2 1 4 4 4

TEPELENE 0 0 1 2 2 1 -2 1 2 2 4 3 3

TIRANE -1 0 2 1 0 2 -1 1 2 2 4 3 3

Districts

3. Συνθετικός πίνακας προσδιορισμού της μη εισοδηματικής φτώχειας

Εργα

στήρ

ιο Δη

μογρ

αφικώ

ν & Κ

οινων

ικών Α

ναλύ

σεων


4. Μη εισοδηματική φτώχεια

4. ΣΥΝΘΕΣΗ – ΣΥΓΚΡΙΣΗ: Η ΧΩΡΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΗΣ ΦΤΩΧΕΙΑΣ

Για την αποτύπωση της συνολικής εικόνας της φτώχειας στην Αλβανία και τον προσ-

διορισμό του χωρικού της διαμερισμού, γίνεται στη συνέχεια σύγκριση του προηγούμε-

νου σύνθετου δείκτη, της μη εισοδηματικής φτώχειας, με τους δύο βασικούς δείκτες της

έρευνας για την ποιότητα ζωής και την οικονομική ευημερία [2]. Οι δύο αυτοί δείκτες

είναι: α) αναλογία των φτωχών ατόμων ως προς τον συνολικό πληθυσμό, και β) κατά

κεφαλή μηνιαία κατανάλωση ( σε λεκ/μήνα). Για κάθε ένα από τους τρεις αυτούς δείκτες

ορίστηκαν τέσσερις κλάσεις («++», «+», «-», «--») που δείχνουν τέσσερα διαφορετικά

επίπεδα φτώχειας. Με τον τρόπο αυτό, είναι εφικτή η απευθείας σύγκριση των δύο δια-

στάσεων της φτώχειας: εισοδηματική και μη, και η σύνθεση των αποτελεσμάτων των δύο

ανεξάρτητων ερευνών (πίνακας 3).

Η σύγκριση απέφερε τους επόμενους δύο πίνακες (5 και 6), στους οποίους τα νούμε-

ρα αναφέρονται στις αντίστοιχες περιοχές της Αλβανίας (χάρτης 1), και από τους οποίους

Εργα

στήρ

ιο Δη

μογρ

αφικώ

ν & Κ

οινων

ικών Α

ναλύ

σεων


προκύπτουν οι επόμενες δεκαέξι συνδυαστικές περιπτώσεις: «++/++», «++/+», «-/--», «--

/-», «++/-», κοκ.

Εισοδηματική φτώχεια

+ + + - - -

Συνολικός

αριθμός

περιοχών

+ + 3, 10, 13, 27,

30 6, 33, 34 8, 14 10

+ 36 16, 31 32, 35 5

- 1, 4, 7, 12,

15, 23, 28 18, 19, 26, 29 11

Μη

εισ

οδ

ημ

ατικ

ή

φτώ

χει

α

- - 21, 22 2, 5, 9, 11,

17, 20, 24, 25 10

Συνολικός

αριθμός

περιοχών

6 5 13 12 36

5. Σύκριση του σύνθετου δείκτη μη εισοδηματικής φτώχειας και

της αναλογίας των φτωχών ατόμων ανά περιοχή.

Εισοδηματική φτώχεια

+ + + - - -

Συνολικός

αριθμός

περιοχών

+ + 3, 6, 10, 30 13, 27, 33, 34 8, 14 10

+ 36 16, 31, 32 35 5

- 1, 4, 7, 12, 19,

28

15, 18, 23, 26,

29 11

Μη

εισ

οδ

ημ

ατικ

ή φ

τώ

-

χει

α

- - 21, 22 2, 5, 9, 11, 17,

20, 24, 25 10

Συνολικός

αριθμός

περιοχών

5 4 13 14 36

6. Σύγκριση του σύνθετου δείκτη μη εισοδηματικής φτώχειας και

της κατά κεφαλήν κατανάλωσης (λεκ/μήνα) ανά περιοχή.

Στον πίνακα 5 παρατηρούνται μόνο τέσσερις περιοχές, από τις τριάντα έξι συνολικά,

που έχουν ταξινομηθεί σε αντικρουόμενες τάξεις («++/-» και «+/-»), ενώ απόλυτη ταύτι-

ση («++/++», «+/+», «-/-», κοκ) υπάρχει στο 60% των περιπτώσεων (περίπτωση Α στον

επόμενο χάρτη 7). Για τα δύο μεγάλα αστικά κέντρα, Τίρανα (34), και Δυρράχιο (6), η

οικονομική (εισοδηματική) φτώχεια, είναι πιο έντονη από την μη («++/+»).

Εργα

στήρ

ιο Δη

μογρ

αφικώ

ν & Κ

οινων

ικών Α

ναλύ

σεων


Αντίστοιχα στον πίνακα 6 παρατηρούνται έξι περιοχές που έχουν ταξινομηθεί σε α-

ντικρουόμενες τάξεις («++/-», «+/-» και «+/--»), με χαρακτηριστική την περίπτωση του

Tropoje όπου η υψηλή οικονομική φτώχεια «--» δεν συνάδει με την μη οικονομική «+».

Απόλυτη ταύτιση παρουσιάζεται στο 50% των περιπτώσεων (περίπτωση Α στον χάρτη

8). Αναφορικά με τα δύο μεγάλα αστικά κέντρα, τα Τίρανα δεν άλλαξαν ομάδα, ενώ το

Δυρράχιο μετακινήθηκε στην ομάδα της περίπτωσης Α.

Τέλος στον πίνακα 6, οι κωδικοί των περιοχών που είναι με έντονα γράμματα υποδη-

λώνουν ότι οι αντίστοιχες περιοχές παραμένουν στην ίδια ομάδα και στους δύο πίνακες

(5 και 6).

7. Χαρτογράφηση της σύγκρισης του σύνθετου δείκτη μη εισοδηματικής φτώχειας και της αναλογί-

ας των φτωχών ατόμων.

Η προηγούμενη ανάλυση επιβεβαιώνει την αντίθεση, η οποία αναδεικνύεται και από

τους σχετικούς επιμέρους θεματικούς χάρτες των αντίστοιχων δεικτών, και προσδιορίζε-

ται:

• Στις ανατολικές περιοχές της Αλβανίας (Has, Kukes, Diber, Bulqize και Librazhda)

Εργα

στήρ

ιο Δη

μογρ

αφικώ

ν & Κ

οινων

ικών Α

ναλύ

σεων


καθώς και σε κάποιες περιοχές όπως οι Mat, Mirdite και Gramsh, εφόσον αυτές πα-

ρουσιάζουν συστηματικά το μεγαλύτερο βαθμό φτώχειας (και στις τρεις περιπτώσεις

ανήκουν στην πολύ αρνητική κατηγορία «--»).

• Στις νότιες περιοχές (Vlore, Sarande, Delvine, Gjirokster και σε χαμηλότερο βαθμό οι

Permet και Kolonje) καθώς επίσης και τα δύο μεγάλα αστικά κέντρα Τίρανα και Δυρ-

ράχιο, εφόσον παρουσιάζουν το χαμηλότερο βαθμό εισοδηματικής και μη φτώχειας.

8. Χαρτογράφηση της σύγκρισης του σύνθετου δείκτη μη εισοδηματικής φτώχειας και της κατά

κεφαλή μηνιαίας κατανάλωσης (λεκ/μήνα).

Οι δύο αυτές προσεγγίσεις καταδεικνύουν ότι η αντιφατικότητα στην ταξινόμηση εί-

ναι μεγαλύτερη όταν η οικονομική φτώχεια προσδιορίζεται με τo κατά κεφαλήν ποσό

μηνιαίας κατανάλωσης. Η ανάγνωση των δύο τελευταίων χαρτών δείχνει ότι οι περιοχές,

στις οποίες παρουσιάζονται οι πιο έντονες διαφοροποιήσεις, τοποθετούνται στα βόρεια

της χώρας και περιοχές όπως οι Kocove, Kolonje, Mallakaster, Skrapar και Permet, πα-

ρουσιάζουν πλήρη ταύτιση, στις αντιστοιχούσες ομάδες ταξινόμησης, όταν γίνεται σύ-

Εργα

στήρ

ιο Δη

μογρ

αφικώ

ν & Κ

οινων

ικών Α

ναλύ

σεων


γκριση του σύνθετου δείκτη της μη εισοδηματικής φτώχειας με την αναλογία των φτω-

χών ατόμων στο σύνολο του πληθυσμού, κάτι το οποίο δεν παρατηρείται όταν η σύγκρι-

ση γίνεται με τo κατά κεφαλήν ποσό μηνιαίας κατανάλωσης.

5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ

Η παρούσα έρευνα, η οποία στηρίζεται σε στοιχεία που προσδιορίζουν τη φτώχεια με

μη εισοδηματικό (οικονομικό) τρόπο, αναφέρεται σε μία συγκεκριμένη χρονιά και συνε-

πώς δίνει τη δυνατότητα της αξιολόγησης της κατάστασης για τη συγκεκριμένη χρονική

στιγμή. Παρ’ όλο που η συγκεκριμένη προσέγγιση προσφέρει ένα σημαντικό εργαλείο

καθορισμού και διαμόρφωσης πολιτικής, μπορεί να χαρακτηριστεί ως ανεπαρκής. Κρίνε-

ται ως απαραίτητο, για τις χώρες που βρίσκονται σε διαδικασία μετάβασης – αλλαγής, να

καθοριστεί μία διαδικασία συστηματικής συλλογής δεδομένων ώστε να είναι εφικτή η

διαχρονική ανάλυση και σύγκριση των χωρικών τους ανισοτήτων.

9. Ποσοστό κτιρίων που κατασκευάστηκαν μετά το 1990.

Εργα

στήρ

ιο Δη

μογρ

αφικώ

ν & Κ

οινων

ικών Α

ναλύ

σεων


Παράλληλα, η έλλειψη αξιόπιστων θεματικών δεδομένων σε αναλυτικότερο χωρικό

επίπεδο (κοινότητες) δεν επέτρεψε την εξειδίκευση της μελέτης, σ΄αυτό το επίπεδο, με

αποτέλεσμα η μελέτη να εμπεριέχει τις προφανείς γενικεύσεις που το συγκεκριμένο επί-

πεδο χωρικής ανάλυσης επιτάσσει. Σε κάποιες περιπτώσεις η ερευνητική ομάδα είχε στη

διάθεσή της στοιχεία σε επίπεδο κοινοτήτων, όπου πραγματικά η ανάλυσή τους κατέδειξε

ότι μία πιο αξιόπιστη προσέγγιση (τουλάχιστον σε επίπεδο απλών δεικτών) της κατανο-

μής της φτώχειας θα μπορούσε να γίνει σ’ αυτό το επίπεδο (χάρτης 9).

Τέλος, ο τρόπος εκπόνησης δύο ξεχωριστών και ανεξάρτητων ερευνών, ενώ παρου-

σιάζει ενδιαφέρον ως ερευνητική προσέγγιση, εμπεριέχει εσωτερικές μεθοδολογικές αδυ-

ναμίες (πχ. ασυμβατότητες στην ταξινόμηση κάποιων περιοχών) και οι οποίες μπορούν

κάλλιστα να ξεπεραστούν από μία ενιαία ερευνητική προσέγγιση όλων των διαστάσεων

της φτώχειας, με τη χρήση εξειδικευμένου ερωτηματολογίου προς τους Δήμους / Κοινό-

τητες, αλλά και την εισαγωγή εναλλακτικών μεθόδων ταξινόμησης με σύνθετους δείκτες

και τη χρησιμοποίηση βαρών, κάτι το οποίο δεν έγινε στην παρούσα μελέτη, λόγω των

διαθέσιμων περιορισμένων χρονικών ορίων και πόρων.

Με τον προτεινόμενο αυτό τρόπο θα γίνει εφικτή και η αξιολόγηση της επιλογής των

επιμέρους δεικτών, στο βαθμό που δεν υπάρχουν a priori μεθοδολογίες που να υποδει-

κνύουν τους κατάλληλους δείκτες. Μόνο μία συγκριτική ανάλυση βασισμένη σε εναλλα-

κτικές προσεγγίσεις μπορεί να προσφέρει το κατάλληλο υπόβαθρο για αυτή την αξιολό-

γηση.

6. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Institute of Statistics (INSTAT), “The population of Albania in 2001: main results of the

population and housing census”, Tirana, 2002

2. Betti Gianni: “Poverty and Inequality mapping of Albania”, World Bank’s report, July

2003

3. Jacques Bertin, “La Graphique et le traitement graphique de l’Information”, Flammarion,

Nouvelle Bibliothèque Scientifique, Paris, 1977.

4. World Bank, “Consultant on GIS and thematic mapping on non-income dimensions of

poverty in Albania, Terms of Reference”, 2003

5. Council of Ministers, National Strategy for Socio-economic development: Medium-term pro-

gram of the Albanian Government, “Growth and poverty Reduction Strategy”, (GPRS 2002

– 2004).

Εργα

στήρ

ιο Δη

μογρ

αφικώ

ν & Κ

οινων

ικών Α

ναλύ

σεων

Documents

©ËÁ478¾ËÅÊ¨ÃÊÁË49ÅÆÕÈ ÊÅÈÐÈÅÆÕÈ§È4ÇÔ76ÐÈ · Ψηφιακός Τουριστικός Οδηγός του Ιστορικού Κέντρου της Αθήνας