11/27/2011 1проф.Горан Станикевски-Горјански

БЕГАЛКАБЕГАЛКА(драма во пет чина)

Васил Иљоски

11/27/2011 2

Васил Иљоски

БЕГАЛКАБЕГАЛКА

ЛЕНЧЕЛЕНЧЕ КУМАНОВЧЕКУМАНОВЧЕ

(драма во пет чина)

11/27/2011 3

АЏИАЏИ--ТРАЈКОТРАЈКО, богаташ, лихварВЕЛИКАВЕЛИКА, негова женаЛЕНЧЕЛЕНЧЕ, нивна ќеркаДОНКА, нивна слугинкаМИРСА, Трајкова сестраБОШКОБОШКО, млад занаетчијаЕВРАЕВРА, негова мајкаСТОЈКО, богат трговецДОСЕ, негов синТРЕНДО, бозаџијаМИТРЕ, занаетчија, мајсторТРИПКО, занаетчија, стар калфаСАНКО, занаетчија, калфаМАНАС, бивш црквен псалтПЕТКО, слеп просјакШИШКО, меанџијаЕКРЕМ-АГАMOMЦИ, ДЕВОЈКИ, НАРОД, СВИРАЧИ, 3АПТИИ, ЧАУШ.

Дејството се случува во првата деценија ХХ век воКуманово.

ЛИЦА ШТО УЧЕСТВУВААТ

11/27/2011 4

БЕГАЛКАБЕГАЛКА

„„БегалкаБегалка““ е битово-социјалнадрама, во која темата е забранетатаљубов меѓу двајца млади (одсоцијални причини), а идејата, дека ипокрај сите пречки, силната љубов ќего најде својот пат до остварување.

Композициски, драмата е составенаод пет чина и пет етапи, а дејствиетосе случува во Куманово, во прватадеценија на XX век. Првобитниотнаслов бил „Ленче Кумановче“.

11/27/2011 5

СОДРЖИНАСОДРЖИНА

1 чин

Дејствието на драмата започнува насоборното место, во близина на голематакуќа на аџи-Трајко. Таму секоја недела и напразнични дни се собираат кумановчани, каде младите играат „шарено оро“ (девојки имомчиња, но со шамивче меѓу нив за да не седопираат), а постарите седат наоколу и гигледаат.По завршувањето на орото девојките имомчињата се одделуваат во групи. Девојките се смеат, си шепотат, а момчињатаскришум ги гледаат и им даваат некаквизнаци за да не ги забележат старите.

ВАЖНО

11/27/2011 6

Социјалната разлика меѓу луѓето какопроблем е постојано присутен и на почетокоте претставен преку Досе, кој вади кесе сопари за да го плати заводувањето на орото. Него не го бидува за ороводач, ниту за многудруги работи, но со парите тој може да купиречиси се`. На Ленче и` купува боза, додворувајќи и` се на тој начин, но таа јаодбива бидејќи не сака да му дава лажнинадежи. Ленче е вљубена во сиромашниотБошко и никакви подароци не можат да јакупат.Подоцна, слугинката на Ленче, лекомислената Донка, ги прима подароцитевелејќи му на Досе дека Ленче се срамела, па затоа не сакала да ја испие бозата. Таа одалчност го лаже и го поттикнува тој да верувадека Ленче го сака.

ВАЖНО

11/27/2011 7

На крајот од првиот чин е опишанатајната средба меѓу Ленче и Бошко, поднејзиниот прозорец, каде патријахалновоспитаната девојка не сака да му седоближи на момчето, не дозволува тој даја бакне, зашто „до венчавање немабацување“. Таа го моли да побрза сосвршувачката бидејќи почнале дадоаѓаат стројници за други момчиња, нотој ја одложува заради парите што сакада ги заработи и куќата што сака да јаизгради за нив.

ВАЖНО

11/27/2011 8

2 чинВо богатата гостинска соба во куќата нааџи-Трајко, Ленче и мајка и` Велика отвореноразговараат за вљубеноста на Ленче во Бошко. Мајката ја разбира и би сакала да и` помогне, но знае дека таткото нема да се сложи. Затоа седоговараат таа да разговара со него и да гоубедува. За разговор не и` се пружа веднашможност, бидејќи аџи-Трајко е зафатен сосвојата лихварска работа. Имено, кај него доаѓасиромашниот Митре кој го моли да почека уштемалку за да му ја врати лихвата. Но, аџи-Трајкое немилосрден и за чекањето му пресметувалихва на лихвата.Кога Велика повторно сака да започне разговорза Ленче, во куќата доаѓа Мирса, сестрата нааџи-Трајко. Таа е иста коко нејзиниот брат, пресметлива и бесчувствителна. Таа кажувадека Ленче си нашла љубовник, дека е веќедорасната за мажење и за да ја спречат врскатакоја не му доликува на семејството, треба штопоскоро да ја омажат.

ВАЖНО

11/27/2011 9

Всушност, нејзината цел е да ја омажи Ленчеза богатиот, но недоветен Досе. Мајката сепобунува, застанува на страната на ќерката, но аџи-Трајко не сака да слушне да ја дадеЛенче за Бошко и и` вели дека е тоазавршена работа. Неговото решение еконечно- Досе да му биде зет.Ленче не може да се помири со такватасудбина и почнува да плаче, да и` се жалина Донка (која и` е слугинка, но и другарка) и за првпат помислува да стане бегалка. Сепак, прво се обидува разумно да зборувасо својот татко и да го моли да попушти и даи` дозволи сама да одлучи за својатасудбина. Патријахалниот аџи-Трајко не ја нидослушува Ленче и си стои на својот збор. Неговата одлука мора да се почитува.

ВАЖНО

11/27/2011 10

Малку задоцнето, како стројник доаѓа Евра, мајката на Бошко. Трајко кон неа се однесуванадмено, и` го покажува местото- деканејзината куќа не може да се спореди сонеговата, па дури ја посрамотува велејќи и` дека не смеела ни да помисли да дојде. Евраси заминува навредена, но достоинствена.

По Евра, во куќата доаѓа Стојко како стројникза Досе. Аџи-Трајко него сосема поинаку гопречекува, љубезно, со слатко и кафе. Доаѓаи Мирса која помага работата подобро да сезаврши. Се пазарат за свршувачката, заподароците и бовчалаците и така противволјата на Ленче ја посвршуваат.

ВАЖНО

11/27/2011 11

3 чин

Овој чин се одигрува пред Шишковатамеана каде седат сиромашните и пијат за даси ги заборават маките. Меѓу нив е и Митрекој се жали дека аџи-Трајко сосема госоголел со лихвите. Таму доаѓа иразочараниот Бошко, кој исто така зарадиТрајко се наоѓа во безизлез. Трендобозаџијата му предлага да ја преземеработата во свои раце и да ја грабне Ленче.Охрабрен, Бошко ја повикува Ленче напрозорец и ја убедува дека треба да појде сонего. Таа малку се колеба, но сепак, љубовтапобедува и таа станува бегалка.

ВАЖНО

11/27/2011 12

4 чин

За време на свадбата на Ленче и Бошко, вокуќата на аџи-Трајко, мајка и` Велика иДонка не можат да се помират што тие не седел од неа, што не можат да се веселат, штоне учествуваат во најважниот момент одживотот на Ленче. Велика му префрла нааџи-Трајко дека е без срце, но тој лут, си стоина својот став дека жената мора да слуша. Свадбата го тревожи и понижува и затоа ерешен никогаш повеќе да не ја види својатаќерка. Тензијата уште повеќе ја крева сестраму Мирса, која доаѓа во куќата и му префрлашто дозволил да има свадба.

ВАЖНО

11/27/2011 13

За помирување и за уште една шанса дасе изгладат односите, кај аџи-Трајкодоаѓа Евра, мајката на Бошко. Таа гомоли да попушти, да се помират и дадојде на свадбата, но тој тврдоглаво јаодбива, велејќи и` дека тој повеќе немаќерка.

На крајот од овој чин, аџи-Трајко, бесен, гневен, немоќен да ја спречи свадбата, јазема пушката и кога свадбаритепоминуваат под нивниот прозорец, тојколнејќи ја ќерка си, пука во нив.

ВАЖНО

11/27/2011 14

5 чин

На празникот Прочка, луѓето во маски, другите убаво облечени, како што е обичајот, одат на проштевање кај постарите.

Ленче, Бошко и Евра со новороденчето, доаѓаат пред куќата на аџи-Трајко. Евра му сеобраќа, дека според адетот дошле да сипростат и му го подава бебето да го подржи. Аџи-Трајко не може да се воздржи, желбатада го види внучето е преголема, но од срам оддругите луѓе, побегнува во куќата и сесокрива. Но, Велика, го зема бебето во рацеи таа простува и за двајцата.

ВАЖНО

11/27/2011 15

ЛИКОВИЛИКОВИ

ЛенчеЛенче е млада, убава, богата девојка, одугледно семејство која се вљубила восиромашно момче- Бошко. Таа епатријахално воспитана и за неа зборот нататкото е закон. Но, сепак, во име наљубовта, решително ќе се спротивстави иќе ги жртвува родителите за сопственатасреќа и иднина.

Станува бегалка, со што му сеспротивставува на општеството кое таквиотчин го сметало за неморална и срамнаработа.

ВАЖНО

11/27/2011 16

АџиАџи--ТрајкоТрајко е претставник на високиотсталеж и на застарените патријахалнисфаќања. Тој преживува вистинска душевнадрама кога неговата ќерка ќе реши да госруши неговиот свет. Не може да се помирисо зет од пониската класа која тојсекојдневно ја молзе и омаловажува.

ВеликаВелика и ЕвраЕвра се типични патријахалнисопруги, но кај нив мајчинското чувствосепак ќе преовлада. Затоа Велика ќе сеобиде да и` помогне на ќерка си, ќе му сеспротивстави на мажот и ќе ја преземепомирувачката функција.

ВАЖНО

11/27/2011 17

БошкоБошко е млад занаетчија, кој се вљубилво богаташка ќерка и бара начин да гопомине животот со неа. Тој не е решенда ги руши старите сфаќања, туку ерешен да ја оствари својата љубов.

ВАЖНО

КРАЈ

11/27/2011 18

� Драмата ,,Бегалка’’ е напишана во пет чина. Дејствието се одвива во првата деценија на20 век.Бегалка претставува типична битовадрама,за тема е земен дел од народниот животсо многу обичаи,фолклор и др.� Во првиот чин се открива љубовта на младиот

сиромашен занаетчија Бошко и керката набогатиот лихвар Ленче.� Во вториот чин Ленче ја моли својата мајка да

го праша татко и за да се омажи со Бошко , амајката знаејќи колку е строг нејзиниот сопругсепак пристанува да го запраша.Разговоротпомеѓу мајката и таткото на Ленче гопрекинуваат неколку неочекувани посети меѓукои доаѓа и мајката на Бошко како стројник заЛенче.Таа е исмеана и понижена од страна нататкото на Ленче.� Во третиот чин Ленче му откажува послушност

на родителот и бега со Бошко ,станува бегалка.

ДООБЈАСНУВАЊЕ

11/27/2011 19

� Во четвртиот цин на денот на свадбата наБошко и Ленче татко и посегнува по животот насвојата ќерка пукајќи од прозорецот во неа.

� Во петиот чин на прочка Бошко ,Ленче инивното дете доаѓаат на прочка кај Аџи Трајкокој што посегнува по своето внуче,крикнува одљубов кон него, но во последен миг бега вокуќата од срам пред насобраниот народ.Во своеи негово име секако мајката на Ленче им давапрочка на сите.

� Основен мотив во оваа драма е забранетаљубов помеѓу сиромашен млад човек и девојкаод богата фамилија.

ДООБЈАСНУВАЊЕ

11/27/2011 20

ДОПОЛНИТЕЛЕН

МАТЕРИЈАЛ(информативно)

Притисни Shift+F5

11/27/2011 21

Меѓу многуте драми на Иљоски прваприкажана на македонски јазик (1928), исекако најпопуларна, е Бегалка. Сижето надрамата раскажува за љубовта на двајцамлади од две социјални средини. Комедијата еисполнета со богат народен колорит од песнии игри, што ни дава за право да заклучимедека тоа е битово-сценско дело. Но исто такаможеме да речеме дека таа е драма со изразенсоцијален конфликт. Преку комика и солежерност авторот ги разрешува ситуациитекога доаѓа до судир меѓу патријархалнитесфаќања на скржавиот деспот Аџи Трајко исилната и света љубов меѓу Бошко и Ленче. Драмата избилува со емоционална-експресивна лексика и фолклор кои Иљоскимајсторски ги внесува преку карактерите наглавните личности. Комичното не е цел самоза себе, тоа поучува и облагородува, тоа терада се размислува и дејствува.

ДООБЈАСНУВАЊЕ

11/27/2011 22

� Исто така Васил Иљовски го напишал иделото Чорбаџи Теодос.

� Чорбаџи Теодос за разлика одБегалка претставува типична комедија.

� Во мотивско-тематска смисла нешто какода се повторува од Бегалка пред семотивот на забранета љубов затоа штово овој случај чорбаџијата има син којшто е вљубен во многу сиромашнадевојка.Неговиот татко се противи наваквиот брак во кој би влегле двајцасоцијално нерамноправни партнери.

� Други дела на В.Иљовскисе:Чест,Кузман Капидан,Младисинови,Допирни точки и др.

ДООБЈАСНУВАЊЕ

11/27/2011 23

ПРЕДАВАЊЕ

од учебникот(информативно)

Притисни Shift+F5 Важно

11/27/2011 24

ВАСИЛ ИЉОСКИ

11/27/2011 25

11/27/2011 26

11/27/2011 27

11/27/2011 28

11/27/2011 29

11/27/2011 30

..АЛГОРИТАМ ЦЕНТАР