5 Lenda Kontabilitet Kl 13 Hoteleri Turizem 2014

8/17/2019 5 Lenda Kontabilitet Kl 13 Hoteleri Turizem 2014

1/44


2/44

(.rje

Qëllimi i këtij materiali është që të ndihmojë mësuesit dhe nxënësit me një kuptim të pasur tërregullave dhe qëllimeve të kontabilitetit financiar dhe kontabilitetit të kostos, në mënyrë që ata

të mund të vlerësojnë informacionin në dispozicion dhe pastaj të bëjnë një zgjidhje të mirëvendimarrëse në sipërmarrjet që ata do të drejtojnë ose do të punësohen. Në botën e biznesit,individët më të suksesshëm e kanë zhvilluar talentin e tyre sipërmarrës dhe kanë qenë në gjendjeta përdorin atë për të realizuar investimet e tyre dhe objektivat e karrierës.

Në botën e biznesit, si dhe në shumë fusha të tjera të ekonomisë, kontabiliteti është përdorur për të raportuar dhe pasqyruar informacione të vlefshme mbi veprimtarinë ekonomikedhe financiare të njësive ekonomike. ontabiliteti është shfrytëzuar nga të gjithë menaxherët në biznes dhe sidomos nga ata në industrinë e mikpritjes. Në fakt, pothuajse në !do punë që kryhetnë sektorin e hoteleri"turizmit, kontabilitetit është një pjesë e rëndësishme. #i regjistron !doveprim në lidhje me blerjet, shitjet, arkëtimet, pagesat etj.

ontabiliteti është i rëndësishëm për shumë individë të tjerë në industrinë e mikpritjes.$ronarët e një restoranti apo hoteli janë të interesuar për të monitoruar gjendjen financiare të biznesit, por gjithashtu të kujdesen edhe për kryerjen e investimeve të tyre. %nvestitorët nëindustrinë e mikpritjes, në përgjithësi duan t&i investojnë paratë e tyre në bizneset që do tëkthejnë apo do të rrisin pasurinë e tyre. $ër të monitoruar nëse investimet e tyre janë apo jo tëmira, ata gjithmonë do të kërkojë dhe të mbështeten në informacion të saktë financiar. $ër tarealizuar këtë në mënyrë sa më efektive, është pikërisht kontabilitetit ai proces që të siguron këtëinformacion.

$ër të kuptuar pse kontabiliteti luan një rol të tillë të rëndësishëm në biznes, marrim nëkonsideratë vetëm disa shembuj të pyetjeve themelore dhe të rëndësishme, që disiplina ekontabilitetit mund të jetë e gatshme t&ju përgjigjet për menaxherët dhe sipërmarrësit në sektorine hoteleri"turizmit'

(. )ili ishte niveli i përgjithshëm i shitjeve që ka arritur biznesi jonë muajin e kaluar*

+. )ili ishte produkti jonë më i preferuar në menu* )ila ishte më pak e preferuar*

. )ili ishte !mimi mesatar i shitjes së dhomave të hotelit javën e kaluar* %shte më i lartëapo më i ulët se sa konkurrentët tanë*

-. # jemi pak apo shumë fitimprurës këtë muaj, në raport me muajin e fundit*

. )ila është vlera e kompanisë sonë realisht nëse do ta shisnim atë sot*

/ë sipër janë disa nga pyetjet që menaxherët të mikpritjes mund të shfrytëzojnë kontabilitetin për të marrë përgjigjet e tyre. /egjithatë, është e rëndësishme për të kuptuar se kontabiliteti nuk është i njëjtë me menaxhimin. ontabilitetit është një mjet që përdoret nga menaxherët e mirëdhe luan një rol të rëndësishëm vendimmarrës në biznes, duke përdorurur informacionin që aiofron.

2


3/44

Çfarë është kontabiliteti?

0unksioni kryesor i kontabilitetit është mbledhja dhe pasqyrimi i informacionit, që i nevojitetsipërmarrësit, por edhe përdoruesve të brendshëm dhe të jashtëm të kompanisë. $ër të realizuar këtë proces përdoren dokumente, regjistrime dhe procedura të nevojshme për përgatitjen e

pasqyrave dhe raporteve financiare, që në tërësinë e tyre përbëjnë sistemin $ontabë1istemi kontabël grumbullon, përpunon dhe komunikon informacionin kontabël. Qëllimi i tijfinal është sigurimi i informacionit kontabël të përpunuar në forma të caktuara sipas kërkesavetë përdoruesve të tij.

$ërmirësimi i vazhdueshëm i procesit të këtij sistemi ka për qëllim pikërisht sigurimin e përpilimit të pasqyrave financiare, në mënyrat dhe afatet e kërkuara nga përdoruesit e tyre dhe qëtë përmbajnë një informacion të nevojshëm e të saktë për gjendjen ekonomike e financiare të njënjësie të caktuar biznesi për një periudhë kohe të caktuar.

$asqyrat financiare më të rëndësishme që përdoren në biznes janë'

(. $asqyra e gjendjes pasurore 23ilanci kontabël4+. $asqyra e të ardhurave dhe shpenzimeve. $asqyra e kapitalit të pronarit-. $asqyra e lëvizjes së mjeteve monetare 2$asqyra )ash"0loë4

5ë gjitha pasqyrat kanë lidhje me njëra"tjetrën dhe të gjitha së bashku japin një pamje të plotë tëgjendjes financiare të njësisë ekonomike.

$asqyrat financiare që ndërtohen duhet të jenë të qarta, në mënyrë që të kuptohen jo vetëm nga personat që i kanë hartuar, por edhe nga persona të tjerë të ndërmarrjes. #dministruesit e

ndërmarrjes duhet t&u përgjigjen një sërë pyetjesh të tilla si' ku i ka gjetur ndërmarrja burimetfinanciare që i nevojiten për zhvillimin normal të veprimtarisë, si i ka përdorur ajo këto burime,cilët janë faktorët që kanë ndikuar në rezultat, a ka gjendje të mjaftueshme mjete likuide, etj.

0inancuesit e brendshëm duan të dinë nëse ndërmarrja realizon apo jo fitim, madje i krahasuar nëkohë edhe me ndërmarrjet e tjera. 6jithashtu, kreditorët e ndërmarrjes duan të dinë nëse ajo ështënë gjendje të shlyejë në afat detyrimet e saj.

$ërgjigja e këtyre pyetjeve i ndihmon ata në marrjen e vendimeve për veprimtarinë e ardhshme.$ërgjigjet nuk mund të bëhen thjesht duke shqyrtuar bilancin dhe pasqyrat e hartuara në fund të periudhës.

1igurisht ato përmbajnë të dhënat bazë që do të përdoren, por këto duhet të interpretohen, përpunohen dhe madje të llogariten tregues, që do të ndihmonin në gjetjen e përgjigjes së këtyre pyetjeve.

3


4/44

Tema - Bianci

Bilanci kontabël pasqyron gjendjen e pasurisë, detyrimeve dhe kapitalit të vet ndërmarrjes në

çastin e hartimit të tij, përgjatë një periudhe të caktuar që është viti ushtrimor. urse pasqyrat

që përfshihen në aneksin e bilancit, paraqesin gjendjen dhe lëvizjet që kanë ndikuar në rezultatdhe në zërat e tjerë për të cilët hartohen.

3ilanci mat pasurinë neto të një biznesi. #i është si një fotografi në kohë, i cili tregon shumat osevlerat në !do llogari në një datë të caktuar. #i evidenton vlerën e një kompanie në një pikë tëcaktuar në kohë. $ër shembull, bilanci zakonisht mund të përgatitet në fund të vitit, ( dhjetor, por mund të ndërtohet dhe më shpesh për qëllime të vet sipërmarrësit. Në bazë të ligjit mbikontabilitetin në 7epublikën e 1hqipërisë, bilanci ndërtohet në monedhën vendase, pra në lekë.

Në ndërtimin e tij ai ndahet në dy pjesë në' ktive dhe !asive.

#na e ktiveve që shpreh pasurinë e ndërmarrjes me gjithë burimet që ajo zotëron meqëllim realizimin e aktivitetit ekonomik. #jo është një burim i kontrolluar nga ndërmarrjasi rezultat i ngjarjeve të kaluara dhe nga të cilat përfitimet ekonomike në të ardhmen pritet të rrjedhin në ndërmarrjet.

#na e majtë që quhet !asive, siguron informacionin mbi mënyrën e financimit tëaktiveve, ku pjesërisht zotërohet nga pronari ose ortakët dhe nga detyrimet e ndërmsrrjesqë rrjedhin si rezultat i aktivitetit ekonomik.

1kematikisht bilanci kontabël paraqitet si më poshtë'

A$ti%e &"#ma Pasi%e &"#ma

Nevoja për investime /ënyrat e financimit

Totai i a$ti%e%e (.888.888 Totai i 0asi%e%e (.888.888

9lementët kryesorë që pasqyrohen në bilanc janë'

a4 #ktivet që kontrollon njësia b4 :etyrimet që duhet të përmbushë

c4 %nvestimet e kapitalit të pronarëve të njësisë.

9kuacioni që qëndron në themel të ndërtimit të tij është'

A$ti%e > Pasi%e ose A$ti%e > ?et.rime @ Ka0itai i Pronarit

4


5/44

Një detyrim është përcaktuar si' Një detyrim aktual i ndërmarrjes që rrjedh nga ngjarje tëshkuara, shlyerja e të cilit pritet të rezultojë në një dalje nga ndërmarrje të burimeve që përfshijnë përfitime ekonomike. /e fjalë të tjera, një detyrim është thjesht ... një borxh i biznesit.

apitali pronarit është përcaktuar si interesi i mbetur në pasuritë e ndërmarrjes pas zbritjes së të

gjitha detyrimeve të saj.;shtë e rëndësishme për menaxherët për të kuptuar ndërtimin dhe strukturën e 3ilancit, për shkak se ata përdorin asetet aktuale dhe llogaritë rrjedhëse me përgjegjësi 2kapitalin e punës4 nëveprimtarinë e përditshme të biznesit të tyre. #ta pritet të përdorin me efikasitet asetet e një biznesi për të vepruar dhe për të kryer operacione fitimprurëse.

9 ilustrojmë me një shembull' Një sipërmarrës kërkon të investojë në fushën e hoteleri"turizmit. #i dëshiron të hapë njërestorant. #i ka disa kursime dhe një mjedis ku të ushtrojë aktivitetin e tij. 3ilanci i tij fillestar dotë ishte me këtë paraqitje'

A$ti%e &"#ma Pasi%e &"#ma

/jete monetare Ndërtesa

88.888(.88.888

apitali i pronarit +.888.888

Totai i a$ti%e%e +.888.888 Totai i 0asi%e%e +.888.888

#tij i nevojiten pajisje për kuzhinën dhe mobilje për mobilimin e sallës së restorantit. $ër këto blerje, ai duhet të marrë një hua në bankë me vlerë


6/44

Në jetën e biznesit shumë ndërmarrje kanë shuma të mëdha aktivesh, por shpesh shumë prej tyrei përkasin bankës. 3ilanci jep një shikim të shpejt përtej asaj që duket, ndaj duhet të mbajmë parasysh se' $asuria e një ndërmarrje nuk tregohet nga aktivet, por vetëm nga kapitali i vet nëanën e djathtë të bilancit.

#$ë kesh me bollëk, nuk është e njëjta gjë si të jesh i pasur%&

Tema 6 In%entari 4gjen!ja9 i biancit

3aza e një bilanci është gjendja, i ashtuquajturi in%entar 6jatë kryerjes së inventarit duhen

ndjekur hapat e mëposhtëm'(. të numërohen dhe të vlerësohen aktivet+. të përcaktohen 2llogariten dhe vlerësohen4 pasivet 2kapitali i huazuar4. pasivet 2kapitali i huazuar4 duhet të zbriten nga totali i aktiveve dhe me këtë veprim ju

llogarisni kapitalin e shoqërisë

Në vijim janë disa përkufizime që përshkruajnë llogaritë më rëndësishme të bilancit'

'( ktivet

#ktivet klasifikohen në dy grupe kryesore sipas afatit të përdorimit'

a4 #ktive afatshkurtra 2nga 8 deri ( vit4

b4 #ktive afatgjata 2mbi ( vit4

ktivet afatshkurtra janë të gjitha aktivet monetare dhe të gjitha elementet e tjerë qëshndërrohen në likuide nëpërmjet shitjeve, ose konsumohen gjatë ciklit normal të aktivitetit tënjësisë ekonomike? i klasifikojmë në tre grupe kryesore'

∗ Aktivet afatshkurtra )ikuide 2mjete monetare, likuide në arkë dhe në bankë4.

∗ Aktivet afatshkurtra *ateriale 2inventare, produkte të gatshme, gjysmë të gatshme, lëndë

të parë etj4.#ktivet afatshkurtra materiale përfaqësojnë inventarin e një biznesi. /e inventar, në kuptim fizik të tyre, kuptohen zakonisht materiale të ndryshme apo produktet që zotëron njësia ekonomike, tëcilat mund t&i shiten konsumatorëve në njërën apo tjetrën formë. %nventarët mund të gjenden nëkëto forma kryesore'

" /allra të blera për rishitje.

6


7/44

" /ateriale, p.sh. lëndë e parë, materiale ndihmëse, etj.

" $rodhim i papërfunduar.

" $rodukte të gatshme.

Në një biznes shërbimi, si hoteli, në inventar përfshihen materialet e përdorura për realizimin eshërbimit. %nventari në hotele grupohet sipas vendndodhjes tyre si, në magazinë, kantinë,materiale peshkimi, etj.

∗ Aktivet afatshkurtra në formën e të drejtave për blerjet e bëra nga klientët, furnizuesit dheshitësit të tjera si' klientë, llogari të arkëtueshme, dëftesa të arkëtueshme, qera e parapaguar, sigurim i parapaguar etj.

ktivet afatgjata i klasifikojmë në tre grupe kryesore'

∗ Aktivet afatgjata *ateriale si:

" Toka është konsideruar një pasuri fikse, por, ndryshe nga asetet e tjera fikse, nuk zhvlerësohet, sepse toka është konsideruar një pasuri që nuk konsumohet nga përdorimi.

" Ndërtesat janë kategorizuar si asetet fikse dhe amortizohen me kalimin e kohës.

" Pajisje zyre të tilla si' fotokopjues, faks, printera dhe kompjuter që përdoren në biznes.

" Makineri dhe pajisje të përdorura në ndërmarrje për të prodhuar produktin oseshërbimin. 1hembuj të pajisjeve mund të jenë soba, furra, sisteme ftohje, ekspres,frigoriferë, televizorë ose makinë transporti etj.

∗ Aktivet afatgjata Jomateriale 2patenta, marka, e drejta autorit etj4

∗ 5ë drejta afatgjata 2kredi të dhëna të tretëve etj4

''( +etyrimet

Në klasifikimin e tyre edhe detyrimet klasifikohen në dy grupe kryesore sipas afatit kohor'

a) +etyrime afatshkurtra 2:.#.1h4 që përfaqësojnë borxhe që duhen shlyer brenda vititfinanciar. ëto detyrime shlyen duke paguar nga aktivet afatshkurtra ose nëpërmjetkrijimit të një detyrimi tjetër afatshkurtër.

∗ Llogaritë e pagueshme tregtare. ëto janë detyrime me afat të shkurtër që biznesika për mallrat e blerë ose shërbimet e kryera nga të tretët me pagesë tëmëvonshme. Nga pikëpamja e kuptimit në kontabilitet, ato janë e kundërta ellogarive të arkëtueshme.

7


8/44

∗ etyrimet për pagat e punës! paraqesin detyrimet që i kanë lindur shoqërisë ndaj punonjësve të vet për t&u paguar atyre, brenda një afati të shkurtër, shpërblimin për punën e kryer prej tyre.

∗ etyrimet për taksa dhe tatimet të papaguara"

∗ Të ardhura të papërfituara# paraqesin arkëtimet e marra në avancë nga klientëtdhe që do t&ju ofrohet shërbim nga ndërmarrja në të ardhmen.

∗ Provizionet janë shumë të ngjashme me llogaritë e pagueshme. #to përfqësojnëdetyrime për të cilat nuk është marrë akoma asnjë faturë dhe që nuk janë plotësisht të sigurta nëse do të paguhen, dhe vlerën e saktë që duhet paguar.

b) +etyrime afatgjata 2 :.#.6j4 që janë detyrime që nuk shlyen brenda një viti financiar si p.sh' borxhet me afat mbi një vit, kreditë afatgjata, hipotekat etj.

'''( Burimet e veta kapitali i pronarit-.

$ër të ka disa përkufizime, por ai më i sakti dhe në bazë të standarteve ndërkombëtare tëkontabilitetit është' !aratë e investuara kesh- nga burimet e veta ose burime të veta në natyrë ndërtesa, makineri, tokë, etj.-

apitali neto përbën dhe interesa të mbetura të pronarit apo pronarëve në mjetet ekonomike 2nëaktivet4, apo investimin e bërë prej tij në njësinë ekonomike. $ra ato tregojnë pjesën e aktiveve tënjësisë ekonomike të perballuar nga burimet e pronarëve të saj. $ra kapitali në fund të funditështë diferenca mes aktiveve dhe detyrimeve të njësisë raportuese në datën e mbylljes së bilancit.

Në terminologjinë e kontabilitetit kontributi, investimi i pronarit quhet @apitali i pronaritA apo@apitali netoA. Quhet kapital neto sepse rezulton si diferencë e aktiveve me detyrimet. Ndryshekapitali neto mund të përcaktohet si pretendimet apo kërkesat e pronarëve mbi aktivet e njësisëekonomike

A$ti%et Ka0itai @ ?et.rimet

#ktive#.#.6B

" Bomaterialeapitalet

e veta

" apital social oseindividual

" /ateriale " 7ezervat" 0inanciare " 7ezultati 2C4 ose 2"4" %nventarët $rovizione

:etyrimet

7isqe e shpenzime#ktive

#.1hkurtra" lientë " =ua dhe detyrime financiare" 5ë drejta të tjera " 0urnitorët" :isponibiliteti " $agat e personelit

" :etyrimet e shtetit5otali aktive 5otali pasive

$ra si! shihet nga kjo figurë bilanci përbëhet nga dy pjesë'

8


9/44

a4 Nga kreu, ku shënohet emri i njësisë, lloji i pasqyrës financiare dhe data e përpilimit tësaj dhe nga

b4 5rupi, që përbëhet nga ana e majtë, ku pasqyrohen aktivi dhe nga ana e !jat"të, ku pasqyrohen detyrimet dhe kapitali i pronarit .

9lementët përbërës të ve!antë të aktivit të bilancit do të quhen zëra apo elementë të aktivit, kurseato të burimeve do të quhen zëra apo elementë kapitalit dhe detyrimeve. jo është forma ekrahasuar apo paralele e ndërtimit të bilancit. #ktualisht në kushtet e përdorimit të kompjuteravedhe programeve soft mund të përdoret si më e përshtatshme forma e shkallëzuar, e listuar apovertikale e bilancit.

Tema 3 Të ar!"#rat !"e s"0en:imet

Qëllimi kryesor i veprimtarisë së !do ndërmarrjeje është realizimi i fitimit. Fitimi është një pasuri e krijuar rishtazi, që kryhet nga shndërrimi në kohë dhe në hapësirë i të mirave që përbëjnë pasurinë e ndërmarrjes. $ër të realizuar këtë veprimtari, ndërmarrjes i duhet që duke përdorur pasurinë që ka në dispozicion të kryejë shpenzime dhe nga kjo veprimtari ajo siguron tëardhura.

$ë ardhurat janë shumat që realizon ndërmarrja nga shitja e produkteve ose e shërbimeve që ajo prodhon. 5ë ardhurat klasifikohen në'

(. 5ë ardhura nga të mirat, që realizohen nga shitja e produkteve dhe e shërbimeve etj.

+. 5ë ardhurat financiare janë të ardhura të realizuara nga financimet me afat të shkurtër, tëmesëm dhe të gjatë të kryera të tretëve. ëtu përfshihen interesat aktive në llogaritërrjedhëse, interesat që u merren klientëve etj.

. 5ë ardhura të ndryshme, si qiratë aktive, dëmshpërblimet etj.

-. 5ë ardhura nga dizinvestimet e imobilizimeve kur ato shiten me !mim më të lartë se vlerae mbetur e tyre. $ër shembull, në qoftë se një makineri është blerë .888.888 lekë dheështë konsumuar +.888.888 lekë, kur shitet -.888.888 lekë, e ardhura nga shitja është

(.888.888 lekë. Nëpërmjet operacionit të shitjes së mallit realizohet kalimi i mallrave tek blerësi si dhe sigurimi itë ardhurave të bizneseve tregtare nga shitja'

(" Në formën e parave.+" Në formën e të drejtës ndaj blerësve.

9


10/44

5ë ardhurat ndikohen nga shumë faktorë, por ndër më të rëndësishmit mund të përmendnim'!mimin, vëllimin i shitjeve të produkteve ose shërbimeve, si dhe inflacionin.

Në sektorin e hoteleri turizmit ka disa burime të ardhurash. Në një restorant të ardhurat kryesorevijnë nga shitja e ushqimit dhe e pijevepije të shitjes, pasi kjo është arsyeja që klientët shkojnë në

restorant. 1hitjet e ushqimit janë burimi kryesor i të ardhurave. $ër bare"kafetë lëngjet, kafetë përbëjnë burimin kryesor të të ardhurave. Ndërsa për hotelet është shërbimi i strehimit ai qëështë burimi kryesor i të ardhurave.

Dfrimi i produkteve shtesë është një tjetër metodë për rritjen e fitimeve. #jo përfshin suvenire,dhurata, 5"shirts dhe sende të tjera të ve!antë të shitjes me pakicë, në mënyrë që të mundësohetrritja e shitjeve, sidomos nga turistë apo vizitorë të ndryshëm.erchandise .

"hpenime quhen të gjitha paratë që shpenzohen për sigurimin e burimeve dhe shërbimeve tënevojshme dhe që mundësojnë krijimin e produkteve dhe shërbimeve në ndërmarrje. ëto

përbëjnë dhe koston e veprimtarisë së ndërmarrjes, gjatë procesit të realizimit të të ardhurave në periudhën në të cilën ato shiten.

1hpenzimet klasifikohen në'

(. 1hpenzime për blerjen e mallrave?

+. 1hpenzime për amortizimin e pasurisë së patundshme dhe impiantet?

. 1hpenzime për qerate e mjediseve të marra me qera?

-. 1hpenzime për mirëmbajtjen e përgjithshme, për mbajtjen e pndryshueshme të cilësisëdhe funksionalitetit të saj?

. 1hpenzime për pagat dhe personelin?

. 1hpenzime për transport?

E. 1hpenzimet përr tatime dhe taksa? etj.

9dhe shpenzimet në sektorin e hoteleri turizmit janë të natyrave të ndryshme. Në restorante janëshpenzimet për sigurimin e lëndëve të para dhe produkteve të gatshme dhe gjysmë të gatshme,kurse në bar"kafe janë kostot e kafes dhe pijeve.

Në hotele kryesisht dominojnë'

" ostoja e shitjeve

" 1hpenzimet e pagave

" 1hpenzimet operacionale

10


11/44

" 1hpenzime për argjendari, qelqe, !ar!afe dhe biankeri.

" Farje dhe pastrim kimik etj.

Ndërmarrja synon që shuma e të ardhurave që realizon të jetë më e madhe se shuma e

shpenzimeve që kryhen për të realizuar këto të ardhura. ur diferenca midis të ardhurave dheshpenzimeve është pozitive kemi fitim dhe kur kjo diferencë është negative kemi humbje.

$ra kemi barazimin' Të ar!"#ra &"0en:ime > Re:#tati 4@ fitimi ose "#mbje9

$ra si fitmi dhe të ardhurat shkaktojnë rritjen e kapitalit të vet të ndërmarrjes.

Gdo biznes përballet me një zgjedhje, se sa rrezik i duhet të marrë përsipër kur është fjala për tëardhurat kundrejt shpenzimeve të saj. :uke shpenzuar më shumë, ndërmarrja merr përsipër riskun për të realizuar më shumë të ardhura dhe rrjedhimisht për të fituar më shumë. Nëseaktiviteti nuk do të jetë i suksësshëm, atëherë shpenzimet potencialisht do të tejkalonin të

ardhurat dhe kjo do të sillte rritjen e detyrimeve dhe borxheve të ndërmarrjes./egjithatë, kjo nuk është aspak e pazakontë për shpenzimet e një biznesi që mund të tejkalojnëtë ardhurat e saj. 1humica e bizneseve të reja i kalojnë vitet e tyre të parë në borxhe. 5ë ardhuratkërkojnë kohë për t&u realizuar, ndërkohë që shpenzimet janë të menjëhershme. a shumëmënyra që bizneset mund të përballojnë këtë situatë. 1humë prej tyre marrin kredi të llojeve tëndryshme nga institucionet financiare. 5ë tjerët marrin fonde nga investitorët, për një vijimnormal të aktivitetit.

Tema Ve0rimet $ontabë %jetore

- Efe$tet e %e0rime%e e$onomi$e në n!ërmarrje !"e bianc

ontabiliteti në biznes fokusohet në ngjarjet ekonomike që ndodhin. Një sistem i mirë ikontabilitetit regjistron !do transaksion që ndodh. 9fektet financiare të menjëhershme dhe të

ardhshme të disa veprimeve mund të jenë të vështira për t&u përcaktuar.5ransaksionet janë ngjarjet ekonomike të ndërmarrjes të regjistruara në kontabilitet.5ransaksionet mund të identifikohen si transaksionet e jashtme ose të brendshme.1ecili transaksion duhet të analizohet në aspektin e efektit të tij në elementët themeloretë ekuacionit të kontabilitetit. #naliza duhet të identifikojë artikuj të ve!antë të prekur dhevlerën e ndryshimit të tij.

11


12/44

Një ndërmarrje ushtron shkëmbimeve ekonomike me gjashtë lloje themelore të personave aposubjekteve. Ba një vështrim në ndërveprimet ndërmjet një biznesi dhe palëve të tjera nëshkëmbimet e tij ekonomike'

• /lientët e saj , të cilët blejnë produktet dhe shërbimet që biznesi i shet.

• !unonjësit e saj , të cilët ofrojnë shërbime për biznesin dhe paguhen me pagat dhe rrogat

e ofruara, si dhe me përfitime, të tilla si' sigurim mjekësor, kompensimin e punëtorëve,dhe të sigurimit të papunësisë etj.

• 0urniuesit e saj dhe shitësit , të cilët shesin një gamë të gjerë të produkteve dhe

shërbimeve që i nevojiten ndërmarrjes, të tilla si' këshilla ligjore, produkte për rishitje,energjinë elektrike dhe të gazit, shërbimeve telefonike, kompjuterë, automjete, mjete dhe pajisje, mobilje etj.

• 'nstitucionet financiare dhe burimet e saj të kapitalit të borxhit, të cilat huazojnë para

për ndërmarrjen, të ngarkuara me interesat përkatës mbi shumat e huazuara, si dhe janëarsye për të paguar në datat e caktuara në të ardhmen.

• 'nvestitorët, individët dhe institucionet financiare, pra burimet e kapitalit neto tëndërmarrjes, të cilët investojnë paratë në biznes dhe presin nga ndërmarrja për të fituar fitimin e realizuar.

• 1everia, agjencitë shtetërore dhe ato lokale që mbledhin taksat mbi të ardhurat, taksat e

shitjes, taksat mbi pagat, dhe taksat e pronës nga biznesi.

12

Ndërmarr ja

Punonjësit

Klient

ët Qeveria

Burimet e

kapitalitneto

Furnizuesit dhe

shitësit

Institucionet

fnanciar e


13/44

:y parimet bazë të procesit të analizës së efektit të veprimit ekonomik në bilanc ndjek këtërradhë'

" Gdo veprim ekonomik prek të paktën dy llogari? 2drejtimin e efektit nëse është një rritjeose një rënie4.

" 9kuacioni i kontabilitetit duhet të mbetet në ekuilibër pas !do veprimi.

%deja qëndron në faktin se !do veprim ka të paktën dy efekte në ekuacionin themelor tëkontabilitetit, i cili është i njohur si koncepti i efektit të dyfishtë ose parimi i dualitetit, ku njëra palë jep dhe tjetra merr di!ka në kthim.

Në lidhje me ndryshimet $ë shkaktojnë në zërat e %ilan&it veprimet ekonomike mund tëanalizohen në katër grupe kryesore'

2rupi '(rë : 'eprime $ë sjellin ndryshime %renda zërave të aktivit ëto veprime pasqyrojnëndryshimet e ndodhura në natyrën dhe llojin e aktiveve, p.sh. tërheqja e parave nga banka dhe

vendosja e tyre në arkën e njësisë. y veprim sjell shtimin e zërit të aktivit @#rkaA dhe pakësimin e zërit @3ankaA për të njëjtën shumë. $ra pakësohet një zë dhe shtohet një zë tjetër, pasjellë ndryshime në aktivet qarkulluese.

2rupi ''(të / 'eprime $ë sjellin ndryshime %rënda zërave të %urimeve ëto veprime pasqyrojnëndryshimin e pretendimeve apo të kërkesave ndaj rezervave të aktivit , p.sh. pagimi i furnitorëveduke marrë hua nga banka. Në këtë rast shtohet një zë i burimeve, @=ua nga bankaA, dhe për tënjëjtën shumë pakësohet zëri i burimeve @Flogari e detyrimeveA 2apo furnitorë4. $ra pakësohetnjë zë, detyrime dhe shtohet një zë tjetër detyrimesh, pa sjellë ndryshim në detyrime.

2rupi '''(të / 'eprime $ë shtojnë të dy anët e %ilan&it . ëto veprime pasqyrojnë zakonisht hyrjeaktivesh të reja në njësinë ekonomike. $.sh. blerja e një banese me pagesë të mëvonshme sjellrritjen e një zëri të aktivit, @NdërtesaA, dhe për të njëjtën shumë rritjen e një zëri të burimeve,@Flogari të detyrimeveA. 20urnitorë4

2rupi '3( të : 'eprime $ë pakësojnë për të njëjtën shumë të dy anët e %ilan&it . ëto veprime pasqyrojnë dalje aktivesh nga njësia ekonomike" $sh pagimi i detyrimit ndaj furnitorëve sjell pakësimin e zërit të aktivit, @3ankaA ose @#rkaA dhe pakësimin për të njëjtën shumë të një zëri të burimeve, @Flogari e detyrimeveA. 2 0urnitorë për blerje aktive të qëndrueshme, apo mallra4.

13


14/44

Heprimet e mëposhtme tregojnë se si veprimet ekonomike në një ndërmarrje ndikojnë në 3ilancin e ndërmarrjes'

1. 3lerja e tokës me kredi? 6. 3lerje e një letre me vlerë2. :hënia e kredisë për klientët >. 1hlyerja e detyrimit furnitorëve3. 3lerje pajisjesh? gjysma paguhen me para në dorë? gjysma me hua a"sh 8. /arrja e një dhurate nga të tretët4. 3lerje e mobileve të zyrës me kredi afatshkurtër I. #rkëtimi i të ardhurave të shtyra5. /arrja e një kredie nga banka 10.%nvestime në makineri nga pronari

AKTIVE > ?ETCRIME @ KAPITALI I PRONARIT/jetemonetarekesh

5ë drejtaklientë

redi %nvestime /akineri$ajisje

=uaafatshkurtër

0urnitorë :etyrimeafatgjata

5ë ardhuratë shtyra

apitali

3lerja e tokës me kredi J J:hënia e kredisë përklientët

K J

3lerje pajisjesh? gjysma paguhen me para nëdorë? gjysma me hua

J J

3lerje e mobileve tëzyrës me krediafatshkurtër

J J

/arrja e një kredie nga banka

J J

3lerje e një letre mevlerë

K J

1hlyerja e detyrimitfurnitorëve

K K

/arrja e një dhuratenga të tretët

J J

#rkëtimi i të ardhuravetë shtyra

J J

%nvestime në makineringa pronari

J J

14


15/44

6 ?o$#mentet b#rimore në $ontabiitet

Gdo herë që kryhet një veprim ekonomik nevojitet shënimi dhe dokumentimi i tij. 1hënimi kuevidentohet kryerja e veprimit apo ngjarja ekonomike e ndërmarrjes quhet !o$#ment b#rimor

$ër shembull, nëse një ndërmarrje nënshkruan një !ek nga llogaria e saj rrjedhëse për furniziminme pajisje zyre, dokumenti burimor që përdoret është !eku bankar së bashku me faturën efurnitorit për pajisjet e zyrës.

:okumentacioni burimor është thelbësor për procesin e kontabilitetit, pasi është dëshmi se njëtransaksion financiar ndodhur. Një dokument burimor i përshkruan të gjitha faktet themelore tëtransaksionit të tilla si shuma e transaksionit, kujt i është bërë transaksioni, me !farë qëllimiështë kryer transaksionit, si dhe datën e transaksionit.

ëtu janë disa shembuj të dokumenteve burimore të përbashkëta'

•

0atura të hyrjeve"dalje në arkë• 0aturat e pagesave

• Geqe bankare

• #nullime !eqesh

• 0aturat e konsumatorëve

• 0aturat e furnizuesve

•

Lrdhër blerje• Lrdhër pagese

• 1hënime për kredi

• $agesa për interesin

• ontrata

• :okumente !mimesh etj

5ë gjitha sistemet e prodhimit janë të identifikuar nga tre elementet e tyre kryesore' inputet, proceset dhe rezultatet. ontabiliteti prodhon rezultate në formën e pasqyrave financiare dhe tëraporteve financiare për vendimmarrësit e biznesit. #i mbështetet në formën e të dhënave tëmarra nga dokumentet burimore që janë të krijuara sa herë që veprimet ekonomike ndodhin.

$ra, dokumentet burimore janë inpute thelbësore, që sigurojnë të dhënat e kërkuara ngakontabiliteti dhe gjithashtu ndihmojnë në kontrollin e brendshëm të burimeve të biznesit.:okumentacioni burimor siguron se ka prova të dokumentuara për të mbështetur blerjen ose

15


16/44

shitjen e sendeve me vlerë, si dhe pranimin dhe pagesën e parave. :okumentacioni burimor siguron prova ose dëshmi që një transaksion në të vërtetë ka ndodhur, e cila e bën të vështirë për njerëzit që të përvetësojnë apo vjedhin mjete monetare apo sende të tjera të burimeve nga biznesi.

Në përmbledhje pastaj, dokumentet burimore të kontabilitetit janë të nevojshme për'

− 1igurimi i detajeve të veprimeve ekonomike.

− 1igurimi i dëshmive të veprimeve të regjistruara në sistemin e kontabilitetit në rast të njëkontrolli financiar.

− $lotësimi i kërkesave të legjislacionit tatimor në lidhje me vërtetësinë e të ardhurave dheshpenzimeve.

/arrim një shembull të dokymenteve burimorë që përdor një restorant'

A$ti%iteti i bi:nesit restorant ?o$#menti b#rimor

#rkëtimi i marrë nga biznesi/andatarkëtim, faturë kase, deklaratë bankare, faturën e depozitës bankare etj

)ash paguar nga biznesiGek bankar, deklaratë bankare, të dhënatlistën e pagave.

Dfrim produktiMshërbimi me kredi0atura biznesit 2kopje4, dëftesë arkëtimi,dëftes premtimi.

/arrje produktiMshërbimi me kredi0atura origjinale nga furnizuesi, dëftesa pagesë, dëftesë premtimi nga biznesi

/emour !do aktivitet nuk gjeneron njëdokument

Një përshkrim i dokumenteve burimore është dhënë si më poshtë'

" 0atura e shitjeve? përdoret për të regjistruar të dhënat e produkteve M shërbimeve që iofron ndërmarrja klientit. opja origjinale e faturës shkon për klientin dhe një kopjembahet nga biznesi.

" 0atura e blerjes? përdoret për të regjistruar të dhënat e mallrave M shërbimeve dhe vlerën e

tyre që ofrohen nga furnizuesi për ndërmarrjen." :ëftesë arkëtimi? përdoret për të pranuar arkëtime të marra nga klientët dhe nga

furnizuesit.

" :eklarata 3ankare? përdoret si një përmbledhje e lëvizjeve të mjeteve monetare të biznesit nëpërmjet llogarisë bankare.

16


17/44

" /emorandumi ? përdoret si një shënim që shpjegon një transaksion në qoftë se nuk kadokumente të tjera që të vërtetojnë kryerjen e tij.

" 0aturat e kartave të kreditit? përdoren për të verifikuar transaksionet që kanë të bëjnë me biznesin.

" Fistëpagesa? përdoret për të verifikuar pagesat e bëra për të punësuarit në formën e pagave dhe shpërblimet.

Tema D Amorti:imi

Amorti:im quhet humbja e vlerës që një aktiv material pëson për shkak të përdorimit të tij mekalimin e kohës në një ndërmarrje #mortizim i një aktivi afatgjatë material do të thotë ta !osh nëzero koston e tij në një numër të caktuar të viteve.

Flogaritja e shumës së zhvlerësimit për një periudhë kontabël lidhet me këta elementë'

(. oston e blerjes

+. Hlera e mbetur e parashikuar

. ostoja e llogaritur për zhvlerësim 2 ("+4

-. Betëgjatësia e aktiveve

/ostoja e blerjes është shuma e shpenzimeve të bëra nga momenti i blerjes deri në vënien nëfunksionim të aktivit.

3lera e mbetur e parashikuar në fund të jetës është vlera që parashikohet të realizohet nga shitjae aktivit të qëndrueshëm, kur ai nuk është më i përdorshëm dhe vendoset eliminimi osezëvendësimi i tij. jo vlerë e pritshme zvogëlon koston e amortizuar.

/ostoja e hvlerësimit llogaritet si diferencë e kostos së blerjes me vlerën e mbetur të parashikuar. jo kosto përbën bazën për llogaritjen e kuotës vjetore të amortizuar që do të

përfshihet në shpenzimet e periudhës. 4etëgjatësia i referohet jetës @ekonomikeA dhe jo @fizikeA te aktivit. Betëgjatësia përfaqësonnjësitë e shërbimit që mund të realizojë aktivi.

"huma e amortiimit vjetor

9kzistojnë metoda të ndryshme të llogaritjes së amortizimi. 1ipas ligjit për kontabilitetin metodae përdorur për llogaritjen e amortizimit është metoda me $#otat $onstante ose meto!a ineare

17


18/44

1ipas kësaj metode kostoja e këtyre aktiveve shpërndahet në mënyrë të barabartë për !do periudhë të përdorimit të tij.

0ormula e llogaritjes është'

#v shuma e amortizimit vjetor

Hf kostoja fillestare e aktivit të qëndrueshëm

Hr jetëgjatësia në vite

&"emb#'

5ë llogaritet amortizimi vjetor i një paisje në qoftë se ajo blihet me vlerë 88 lekë me jetëgjatësi< vjet dhe me vleftë rikuperimi 88 lekë.

"hprehja në përqindje e vlerës së amortiimit

$ër ta shprehur amortizimin në përqindje përdoret formula'

$ër të llogaritur shumën e amortizimit mjafton të shumëzohet norma e amortizimit me vlerënfillestare të aktivit të qëndrueshëm.

1ipas shembullit të mësipërm'

#mortizimi vjetor kur njihet norma e amortizimit llogaritet'

3lera e aktivit në bilanc

1ipas ligjit për kontabilitetin aktivet pasqyrohen në bilanc me kuotat historike të korrigjuar mekuotat e zhvlerësimit 2amortizimit4.

Ha O h #v Ha vlera aktuale e aktivit

h kosto historike

#v amortizimi vjetor

18


19/44

Në përgjithësi kuota e amortizimit llogaritet për një periudhë njëvje!are. /und të ndodhë qëaktive të hynë në përdorim në një periudhë kohe në më pak se një vit. Në këtë rast lind nevoja ellogaritjes së amortizimit pjesor, i cili merr në konsideratë vetëm periudhën e kohës kur është përdorur ky aktiv.

5britja e vlerës së pjesshme.

:uke vazhduar shembullin e mësipërm supozojmë se pajisja është blerë në ( shtator. 5ë llogaritetvlera e zhvlerësimit të pajisjes për periudhën -"mujore.

Tema Pas;.ra e të ar!"#ra%e !"e s"0en:ime%e

!asqyra e të ardhurave dhe shpenimeve pasqyron gjendjen e të ardhurave të njësisë ekonomikedhe të shpenzimeve të kryera për sigurimin e këtyre të ardhurave nga aktiviteti i njësisëekonomike gjatë një periudhe të caktuar kohe.

Në dallim nga bilanci që është një pasqyrë e vlerave të aktivit, të detyrimeve dhe të kapitalit të

vet në një moment të dhënë, pasqyra e të ardhurave dhe shpenzimeve është përcaktuese nëecurinë e aktivitetit të njësisë ekonomike gjatë periudhës kontabël 2zakonisht një vit4.

#jo tregon fitimin ose humbjen e realizuar nga biznesi, e cila është diferenca ndërmjet tëardhurave totale të firmës dhe kostove totale të saj. $asqyra e të ardhurave shërben disa qëllimetë rëndësishme'

• Fejon sipërmarrësit M pronarët për të parë se si është kryer aktiviteti i ndërmarrjes, si dhenëse ajo ka bërë një fitim të pranueshëm me investimine e realizuar.

• Ndihmon për të identifikuar nëse fitimi që rezulton nga aktiviteti është i qëndrueshëm

2Pfitim cilësorP4.• /undëson krahasimin me bizneset e tjera të ngjashme si' konkurrentët, si dhe në fushën e

industrisë si një e tërë.

• Fejon ofruesit e financave për të parë nëse biznesi është në gjendje të gjenerojnë fitime tëmjaftueshme për të mbetur e qëndrueshme në lidhje me pasqyrën e rrjedhës së parasë.

19


20/44


21/44

onkretisht nëpërmjet një shembulli pasqyra horizontale paraqitet si më poshtë'

Pas;.ra e të ar!"#ra%e !"e s"0en:ime%e&"0en:imet &"#ma Të ar!"#rat &"#ma

ostot e shitjeve (8.888 5ë ardhurat nga shitjet -8.888

/ateriale 8.888 5ë ardhurat nga letrat me vlerë +8.888$ersoneli E8.888 5ë ardhurat nga investimet (8.8881igurimet +8.888 5ë ardhura të jashtëzakonshme 8.8887eklamat .8881hpenzime për interesat .8881hpenzime të jashtëzakonshme (8.888Fitim 8

TOTALI TOTALI

$ër të realizuar një analizë më të detajuar të të dhënave shërben forma vertikale e pasqyrës së tëardhurave dhe shpenzimeve. Në formën vertikale, nevojitet një përqëndrim në shumat e

ndërmjetme'

• 7ezultati nga veprimtaritë e shfrytëzimit, i cili tregon sesi është zhvilluar aktivitetikryesor?

• 0itimiMhumbja nga aktivitetet e zakonshme, e cila llogaritet duke i shtuar rezultatit ngaveprimtaria kryesore atë financiar?

• 0itimi para tatimit, i cili merr parasysh edhe fitimin e jashtëzakonshëm?

• 0itimiMhumbja e vitit.

Pas;.ra %erti$ae e të ar!"#ra%e !"e s"0en:ime%e5ë ardhurat nga aktiviteti kryesor -8.888

) 1hpenzimet nga aktiviteti kryesor ) 8.888> Re:#tati nga a$ti%iteti $r.esor > 3D@ 5ë ardhurat nga letrat me vlerë @ +8.888@ 5ë ardhurat nga investimet @ (8.888" 1hpenzimet nga interesi " .888O Fitimi nga a$ti%itetet e :a$ons"me O C 5ë ardhura të jashtëzakonshme C 8.888" 1hpenzime të jashtëzakonshme " (8.888

> Fitimi 0ara tatimit > 8) 5atimi mbi fitimin ) E.888> 0itimiMhumbja e vitit > 56

Nga ky informacion rezulton se ndërmarrja ka një rezultat nga aktiviteti kryesor të barabartë me.888 lekë. 7ezultati i saj përmirësohet ndjeshëm nga rezultati financiar dhe ai i jashtëzakonshëm, duke iu shtuar atij ekzistues me -.888 lekë. 1ipërmarrësi duhet të reflektojë

21


22/44

nga ky rezultat i ndërmarrjes, pasi aktiviteti kryesor nuk e justifikon mjaftueshëm veteveten. Ndaj lind nevoja për marrjen e vendimeve menaxhues për të ardhmen, për të përmirësuar aktivitetin kryesor të ndërmarrjes.

1hpesh, një biznes shpenzon para për prodhimin e mallrave të tyre para se të shitet apo arkëtimit

të parave nga shitja. $a parimin e përputhjes dhe rregullave të njohjes së një shpenzimi apo tëardhure të realizuar, ndërmarrja do të ishte e detyruar që ti njohë ato dhe rrjedhimisht t&i paraqesënë pasqyrën e të ardhurave dhe shpenzimeve kur të arkëtoheshin të ardhurat apo paguheshinshpenzimet. jo mund të shtrembërojë pasqyrën e të ardhurave dhe shpenzimeve të një biznesi, pasi e bënë atë të duket shumë më mirë apo shumë më keq se sa është në të vërtetë rasti. :uke ilidhur të ardhurat dhe shpenzimet me përfundimin e shitjeve dhe gjenerimin e parave, pasqyra etë ardhurave do të reflektojë më mirë atë që ka ndodhur në drejtim të aktivitete asaj për gjenerimin e të ardhurave dhe shpenzimeve gjatë periudhës kontabël.

Tema 5


23/44

Flogaritja e kostos vlen para së gjithash për qëllime të brendshme të ndërmarrjes, si për shembull' përcaktimi dhe kontrolli i produktivitetit dhe rezultatit të saj. ontrolli i produktivitetit, si njësi matëse e ndërmarrjes bëhet nëpërmjet mbikëqyrjes së veprimtarisëekonomike dhe shpenzimeve te ndërmarrjes.

)logaritja e kostos është një sistem në të cilin janë të regjistruar dhe paraqitur në vlerë të

gjitha lëvijet e mallrave, të domosdoshme për realiimin e veprimtarisë së ndërmarrjes 2si p.sh. kosto e mallit, kosto e personelit, konsumi i energjisë etj.4. Hlera e kostos ndikon nërezultatin e ndërmarrjes.

Çfarë kuptojmë me kosto?

Kostot përfaqësojnë ato shpenzime, të cilat kryhen për ushtrimin normal të veprimtarisë së planifikuar të ndërmarrjes, në funksion të plotësimit të qëllimit të kësaj veprimtarie.5ë tilla mund të përmendim si'

" kosto e mallit" kosto personeli" kosto të ndryshme 2p.sh? shpenzime energjie, shpenzime sigurimi, kosto e mirëmbajtjes së

objektit dhe makinerive etj4.#to zënë pjesën më të madhe të shpenzimeve të përgjithshme. #to dallojnë nga shpenzimet jodirekte# që nuk janë të domosdoshme për kryerjen veprimtarisë ekonomike si' konsumi vetjak,shpenzime financiare, etj. ëto lloj shpenzimesh nuk pasqyrohen në llogaritjen e kostos, por vetëm në kontabilitetin financiar.

Heprimtaria ekonomike në hoteleri turizëm përfshin të gjitha shërbimet që krijohen, ofrohen dhelidhen direkt me qëllimin e ndërmarrjes. Heprimtaria e ndërmarrjeve hoteliere dhe gastronomikefokusohet kryesisht tek'

∗ 1hërbimi i strehimit 2fjetja4?

∗ 1hërbimi i ushqimit 2ushqimet pijet4?

∗ 1hërbime ndihmëse 2telefoni, lavanteria, shërbimet sportive, saunat, parkimi iautomjeteve etj.

Në të njëjtën kohë ndërmarrjet në hoteleri"turizëm kryejnë edhe veprimtari financiare që përfshijnë interesat nga investimet afatshkurtra, interesat nga depozitat, fitimet nga përqindjet,kurset e këmbimit etj. ëto veprimtari regjistrohen dhe pasqyrohen në kontabilitet dhe jo në

llogaritjen e kostos.

$o kështu, edhe një pjesë e të ardhurave të regjistruara nga kontabiliteti financiar nuk janë objekti kontabilitetit të kostos. ëto janë të ardhurat, që megjithëse realizohen gjatë ushtrimit tëveprimtarisë së ndërmarrjes, nuk janë pasojë e aktivitetit të saj ekonomik.

+etyrat e llogaritjes së kostove

23


24/44

ontabiliteti i kostove ka si objekt sigurimin e të dhënave të nevojshme për llogaritjen erezultateve të ve!anta dhe kontributit të tyre në rezultatin e përgjithshëm, si dhe kontrollin dhe planifikimin e kostove. Ndër detyrat më të rëndësishme të llogaritjes së kostos përmendim'

− 7egjistrimin dhe llogaritjen e të gjitha kostove që shkaktohen në ndërmarrje. jorealizohet duke evidentuar dhe përmbledhur të gjitha kostot e verifikuara gjatë kësaj periudhe, si dhe duke përcaktuar sasinë e gjendjes së produkteve në magazinë dhe atyreqë janë shitur.

− Flogaritjen e kostos për !do njësi të secilit produkt ose shërbim. jo shërben para sëgjithash për të përcaktuar ndikimin që ka !do produkt i ve!antë në rezultat, si dhe për llogaritjen e !mimit me të cilin ky produkt do të ofrohet në treg.

− $ërcaktimin e faktorëve që kanë ndikuar në madhësinë e kostove të produktit, e cilashërben për të mënjanuar ndikimin e faktorëve negativë si dhe përmirësimin e efektit tëfaktorëve të tjerë.

− $lanifikimin e kostove totale dhe për !do produkt të ve!antë për periudhat e ardhshme.− ontrolli i kostos dhe në mënyrë të ngjashme dhe kontrolli i produktivitetit. Një kontroll i

detajuar dhe i vazhdueshëm i kostos ndikon edhe në marrjen e masave të nevojshme për uljen e vlerave të saj.

− $ërcaktimin dhe kontrollin e !mimit të shitjes për produktet, kryesisht strehimin,ushqimet dhe pijet. Flogaritjet kryhen për të përcaktuar kufirin e poshtëm të !mimit të produkteve.

ontabiliteti i kostove përpiqet të ofrojë përgjigjet e para për pyetjet më të rëndësishme, që kanjë shoqëri. #to mund të qartësojnë mjaft qëllime të ndryshme të kontabilitetit të kostos. ëto janë'

• )ilat kosto.......*

• u krijohen.......*

• $ër !farë.........*

$ër t&ju përgjigjur pyetjeve nevojitet përdorimi i termave të ve!antë, të cilat shpjegojnë qëllimindhe terminologjinë e kontabilitetit të kostos.

6ilat lloje të kostove krijohen?

ostot për materiale, të personelit, të qerasë së lokalit, të amortizimit të pajisjeve, këstet e qerasësë makinerive, etj. ëto janë eementet e $ostos së shoqërisë. #to përcaktohen si kosto qëkrijohen, kur prodhohet një njësi kostoje

/u krijohen kostot?

24


25/44

ostot mund të krijohen në objekte të ve!anta si' kuzhina, restoranti, transporti. /basi të jenë përcaktuar objektet të ndara qartësisht nga njëri tjetri, atëherë mund të trajtohen si ;en!ra të$ostos dhe kostot mund të shpërndahen sipas këtyre objekteve specifike.

!ër çfarë krijohen kostot?

#to krijohen kur prodhohet produkti ose shërbimi. Njësia e kostos mund të përcaktohet si produkti apo shërbimi i prodhuar ose i ofruar nga ndërmarrja.

/ostot klasifikohen7

a4 sipas mënyrRs me të cilën ato lidhen me produktin përfundimtar në'kosto direktekosto indirekte?

b4 mënyrës së sjelljes ose reagimit të tyre ndaj ndryshimit në vëllimin e aktivitetit në'kosto variabël?kosto fikse?

c4 shkallës së kontrollueshmërisë së tyre nga manaxherët?d4 natyrës së burimeve, që i kanë shkaktuar këto kosto?e4 funksioneve të biznesit, për të cilat janë caktuar këto burime?f4 karakteristikave të tjera ekonomike.

56 Kosto fi$se !"e %ariabëostot e ndërmarrjeve në hoteleri turizëm për zhvillimin e proceseve të prodhimit të të miravedhe shërbimeve mund të ndahen dhe klasifikohen në mënyra të ndryshme. :uke u bazuar dhe nënatyrën e tyre specifike dhe në tipin e lidhjeve që ato kanë me procesin e prodhimit të

shërbimeve pritëse dhe ato të restorantit, kostot mund të ndahen në'(. osto fikse+. osto variabël

Quhet $osto fi$se ajo lloj kosto, ecuria e së cilës nuk varet nga volumi i prodhimit dhe që për rrjedhim nuk ndryshon nga luhatjet e tij. $ra bëhet fjalë për një kosto të lidhur ngushtë mestrukturën e ndërmarrjes dhe me kapacitetin e saj prodhues.ostoja fikse mund të rritet kur ndryshojnë kushtet operative të ndërmarrjes. $or edhe në këtërast kjo rritje është konstante 2fikse4.ëtë mund ta shikojmë në grafikun e mëposhtëm'

ostoja

ostoja fikse

8 #ktiviteti25

http://www.ikub.al/Tag_Kostot.aspxhttp://www.ikub.al/Tag_kosto.aspxhttp://www.ikub.al/Tag_kosto.aspxhttp://www.ikub.al/Tag_e.aspxhttp://www.ikub.al/Tag_kosto.aspxhttp://www.ikub.al/Tag_kosto.aspxhttp://www.ikub.al/Tag_kosto.aspxhttp://www.ikub.al/Tag_kosto.aspxhttp://www.ikub.al/Tag_ekonomike.aspxhttp://www.ikub.al/Tag_ekonomike.aspxhttp://www.ikub.al/Tag_kosto.aspxhttp://www.ikub.al/Tag_kosto.aspxhttp://www.ikub.al/Tag_e.aspxhttp://www.ikub.al/Tag_kosto.aspxhttp://www.ikub.al/Tag_kosto.aspxhttp://www.ikub.al/Tag_kosto.aspxhttp://www.ikub.al/Tag_ekonomike.aspxhttp://www.ikub.al/Tag_Kostot.aspx


26/44

7asti i mëposhtëm i referohet kostos për një periudhë të caktuar kohe të veprimtarisë sëndërmarrjes dhe në kushte operative të caktuara. Banë këto kushte që bëjnë të ndryshojë kostoja endërmarrjes. onkretisht këto kushte lidhen me sezonalitetin e kërkesës turistike, investimet ereja për rritjen e kapacitetit pritës, për përmirësimin e cilësisë të të mirave dhe shërbimeve etj.y rast paraqitet në grafikun e mëposhtëm'

$ra në këto raste kostoja fikse konsiderohet një konstante, që i referohet në kompleks një sasie tëtë mirave dhe shërbimeve të prodhuara.ostot kryesore fikse në ndërmarrjet hoteliere dhe gastronomike, janë'

• osto e personelit bazë?

• osto e ndri!imit dhe ngrohjes së ambienteve, për klientët dhe zyrat e ndryshme?

• #mortizimi i ndërtesave, pjisjeve dhe makinerive të ndryshme?

• osto për modernizim dhe rinovim?

•

osto të mirëmbajtjes?• osto të sigurimit?

• osto të publicitetit?

• Qiraja e paguar nga ndërmarrja?

• 5aksat fiskale fikse?

• 5aksat financiare etj.

%detë e mësipërme do të konkretizohen me një shembull'ostot fikse ditore të një hoteli janë 888 euro. #jo ka një kapacitet pritës +88 shtretër. Nëse pritjet në hotel do të jenë (88 persona, atëherë kosto fikse ditore për njësi do të jete'

Nëse pritjet ditore do të jenë (8, ky tregues do të jetë'

osto

ostoja fikse

8 #ktiviteti

26


27/44

/osto variabël është një kosto e ndryshueshme nën veprimin e faktorëve të ndryshëm. Njihendhe janë përcaktuar disa variabla që e ndryshojnë koston në varësi të aktivitetit. 1hkalla endjeshmërisë së kostos variabël nga aktiviteti përcaktohet nga lloji i aktivitetit dhe nga kapacitetiorganizativ i ndërmarrjes.$araqitja grafike e kostos variabël do të ishte si më poshtë'

Në grafikun e mësipërm, vihet re se kurba tenton të ngrihet lart, gjë që tregon se kostot variabëltentojnë të rriten me rritjen e aktivitetit. $ra karakteristikë e kostos variabël është ecuria rritëse esaj me rritjen e sasisë së shërbimeve prodhuara dhe të ofruara në ndërmarrje.ostot variabël sipas shkallës së ndryshueshmërisë së tyre klasifikohen në'

• osto variabile proporcionale, e cila ndryshon në mënyrë proporcionale me aktivitetin?

• osto variabile, e cila ndryshon në një masë pak a shumë proporcionale me aktivitetin?

• osto variabile, e cila ndryshon në një masë më të madhe proporcionale me aktivitetin?

Një ndryshim i vogël, apo propocional i kostos variabël tregon për një përdorim efektiv të

burimeve të saj. Në të kundërt, një ndryshim më i madh nga ai propocional tregon për një përdorim joefektiv të burimeve, pra një shpërndarje joracionale të saj. /irëpo në realitetasnjëherë nuk mund të flasim për një përdorim shpërndarje uniformë të burimeve, pasindërmarrja është nën efektin e faktorëve të ndryshëm të tregut.

9 konkretizojmë më një shembull'

osto variabël e një hoteli është +888 euro dhe numri i pritjeve të klientelës në hotel është (88 persona në ditë. #tëherë kosto variabël për njësi është'

Nëse supozojmë se pritjet ditore do të jenë (8, ky tregues do të ofrohet në tre raste'

8asti i parë7 $ër 8 klientët e fundit, ndërmarrja shpenzon (.888 euro, si kosto variabël'

Në këtë rast kemi një ndryshim propocional të kostos variabël, nëse e krahasojmë edhe mellogaritjen e mëparshme +8 euro për person.

ostojaostoja variabël

8 #ktiviteti

27


28/44

8asti i dytë7 $ër 8 klientët e fundit, ndërmarrja shpenzon E8 euro, si kosto variabël'

$ra kemi një zbritje prej euro në krahasim me rastin e parë dhe ky është një tregues pozitiv për

ndërmarrjen dhe paraqitet në këtë mënyrë'

8asti i tretë paraqitet kur kosto variabël për 8 klientët e fundit ((88 euro. #tëherë kostovariabël për njësi do të jetë'

Ndërsa po t&ju referohemi të (8 klientëve, ajo do të jetë'

Në këtë rast shihet një tregues negativ për ndërmarrjen, gjë që tregon një shpërndarje të burimevetë saj, nga pikëpamja financiare.:uke iu referuar tre rasteve të mësipërme, mund t&i paraqesim ato në grafikun e mëposhtëm'

ryesisht kostot variabël që lindin në ndërmarrjet hoteliere dhe gastronomike, janë'

• osto e ushqimeve?

• $agat e personelit sezonal?• onsumi i energjisë, ujit, etj, nëpër dhoma?

• :etyrimet ndaj ndërmarrjes së udhëtimit?

• Qiraja?

• 5atimet mbi të ardhurat? etj.

Në mënyrë të përmbledhur dallimet ndërmjet kostove fikse dhe variabël paraqiten si më poshtë'

ostojaostoja variabël

0 #ktiviteti

28


29/44

Kosto Variabë Kosto Fi$se

rijohen vetëm kur prodhohet një produkt osenjë shërbim. Ndryshojnë menjëherë kurndryshon norma e përdorimit të kapaciteteve2norma e shfrytëzimit4

ëto kosto ekzistojnë edhe kur nuk prodhohet asgjë. #to nuk ndryshojnë brenda kufijve të përcaktuar tëkapaciteteve.

osto variabël tipike janë'

- konsumi i materialeve,

- pRrdorimi i lëndëve të para,

- personeli i prodhimit, etj.

osto tipike fikse janë'

- kësti i qerasë,

- shpenzimet për interesa,

- personeli i përhershëm, etj.

Tema 8 Poiti$a e =mimit

osto e përgjithshme është e barabartë me kosto direkte plus koston indirekte të punës, kostotadministrative, koston publicitetit etj. $ërllogaritja e kësaj kosto i lejon sipërmarrësit tëstabilizojë nivelin e ulët të !mimit të shitjes. :uke shitur me një !mim më të ulët se kostoja e plotë, ndërmarrja nuk do të siguronte mjetet për rikuperimin e saj, nuk do të mundte të shlyenteinvestimet e bëra, aq më tepër nuk do të rikuperionte humbjet e realizuara nga ushtrimi iaktivitetit të saj. Nëse ndërmarrja do të shiste me një !mim të barabartë sa kostoja e saj, atëherë

nuk do të kishte asnjë të ardhur fitimi.$ra nëse'

• Gmimi S se kostoja e plotë O =umbje

• Gmimi T se kostoja e plotë O 0itim

• Gmimi O kostoja e plotë O #snjë fitim

/egjithatë në rast se do të marrim në analizë konkretisht qëndrimin e një sipërmarrësi, i cili kaautonominë e plotë për të stabilizuar !mimet e shërbimeve të prodhuara në një ndërmarrjehoteliere duhen marrë në konsideratë për llogaritjen e !mimit edhe luhatjet dhe faktorët e tregut.

Gmimet duhet të mbulojnë koston dhe të sigurojnë një bilanc pozitiv për ndërmarrjen, por atoduhet të jenë gjithashtu të pranueshme nga tregu, sidomos nga ai segment i tregut ku ndërmarrjaushtron aktivitetin e saj. $ërve! kësaj, koncepti i fitimit të ndërmarrjes duhet parë jo vetëm nëfunksion të kostos për njësi të të !do kategorie të shërbimeve të prodhuara, por edhe në funksiontë aktivitetit global të ndërmarrjes.

Gmimi është elementi kryesor i marketingut miks. #i është në funksion të kapacitetit të klientëvenë momente të ndryshme të viti. Një ndërmarrje hoteliere me një kosto pothuajse konstante për

29


30/44

njësi shërbimesh në harkun e një viti, do të ofronte shërbime të njëjta, me !mime të ndryshme,sipa kërkesave dhe sezonit 2pik apo i zbrazët, në ditë jave apo fundjavë4 dhe sipas klientelës2individë të rastit apo klientë të rregullt4M

Në të njëjtën mënyrë edhe agjencitë e udhëtimeve turistike do të ofronin udhëtime me !mime mëtë ulëta në periudha të zakonshme dhe !mime më të larta në sezonet @pikA.

$olitika e !mimeve të diferencuara përbën një instrument në duart e sipërmarrësit për të ardhurate ndërmarrjes së tij. Në parim funksioni !mim kërkesë funksionon'

!mim

sasi Në fund të ditës tregu vendos nëse !mimi pranohet ose jo. $a hezitim klienti do të blejë atje kuështë më lirë.$ër shembull' Në një piceri, nëse një !mim minimal në një periudhë afatgjatë i picerisë është -.euroMpër picë dhe në qoftë se klientët e gjejnë një !mim në treg me . euro, ata ndoshta nuk dotë blejnë më në këtë piceri.

(fertat spe&iale

Ndonjëherë mund të ketë kuptim të ulësh !mimin në nivelin e kostove variabël. ëto ofertamund të kenë kuptim në situata të caktuara dhe kanë edhë efekte pozitive. $ër shembull'

• $ër shkak të ofertave, klientët ndërgjegjësohen për ndërmarrjen dhe rrjedhimisht bëhenklientë të rregullt.

• Një produkt i lirë tërheq klientët për të blerë, më pas ata blejnë dhe produkte të tjera me!mime normale.

$or kjo politikë me !mimin mund të jetë dhe me pasoja negative'

• lientët e rregullt që blejnë me !mime standart fillojnë të shmangen dhe blejnë vetëm nësezonet që kanë skonto.

• Në të njëjtën kohë nuk zgjat shumë dhe klientët mësohen me !mime të ulëta dhe me këtëstandart.

• lientët që paguajnë me !mime standart, ndihen të mashtruar, kur ata zbulojnë që të tjerët paguajnë vetëm gjysmën e !mimit.

• $unonjësit janë të mbingarkuar dhe të pakënaqur.

Në vendimet në lidhje me politikën e !mimit, duhet të merren në konsideratë jo vetëm klientët, por edhe reagimet e konkurrentëve.

30


31/44

Tema 7 Kostot !ire$te !"e in!ire$te

1hpërndarja e kostove në ndërmarrjet e hoteleri turizmit sipas kategorive të ve!anta është një proces i rëndësishëm. Nevojiten të merren parasysh edhe kritere të tjera të shpërndarjes së tyre nëmënyrë direkte dhe përfundimtare në një njësi të kostos 2produkt, shërbim4 ose jo.

1ipas kriterit të ndikimit në rezultat, kostot e ndërmarrjes ndahen në kosto direkte dhe kostoindirekte. ostot, që mund të shpërndahen qartë dhe në mënyrë direkte dhe që krijohen nga njëqendër kostoje apo njësi kostoje do të quhen kosto direkte Në to përfshihen kryesishtshpenzimet për prodhimin e shërbimeve hoteliere në ndërmarrjet pritëse. Flogaritja e kostosdirekte për njësi bëhet nëpërmjet kostos së prodhimit duke e pjesëtuar atë me sasinë e produktevetë ndryshme.

$ra kosto direkte tipike në ndërmarrjet e hoteleri"turizmit është'

• ostoja direkte e materialeve, si llojet e ushqimeve, pijeve, e të tjera shërbime hoteliereqë lidhen me to?

• osto direkte për punën, pagat normale, ato jo të zakonshme dhe tatimet?

• 1hpenzimet tregtare, furnizimet, etj.

$ërcaktimi i kostos direkte është ve!anërisht i nevojshëm për vlerësimin e masës fillestare tëkostos së shërbimit që do të ofrohet. Në ndërmarrjet hoteliere ajo është e përbërë nga elemente tëndryshme dhe dallon nga kostot e tjera. Në sektorin e strehimit ajo formohet kryesisht nga'

• kosto e personelit të shërbimit në dhoma,

• kosto e konsumit të materialeve,

•

shpenzimet për larjen e biankerive,• kosto e ndri!imit të dhomave etj.

Në ndërmarrjet e gastronomisë kjo kosto formohet nga'

• kosto e personelit të shërbimit,

• kosto e ushqimit dhe e pijeve,

• kosto e lëndëve të tjera të konsumit,

• shpenzimet për larjen e biankerive e të tjera, që ndikojnë direkt në koston për njësi të prouktit ose shërbimit.

Në ndërmarrjet hoteliere, kosto direkte nuk është shumë e lartë krahasuar me ndërmarrjetgastronomike. jo lidhet me vendin që zë kjo kosto në koston totale të prodhimit të shërbimeve,kurse në ndërmarrjet e ussdhëtimit, kosto direkte është shumë kompekse. #jo faktikisht përbëhetnga detyrimet kundrejt hoteleve, shpenzimet për mjetet e transportit dhe për të gjith shërbimet etjera turistike shoqëuese.

31


32/44

/ostot indirekte nuk mund të shpërndahen qartë dhe në mënyrë direkte, por mund tëshpërndahen vetëm nëpërnjet koeficientëve të shpërndarjes. Në kompleksitetin e vet, ato përfshijnë ato shpenzime që nuk ndikojnë direkt në përcaktimin e kostos së produktit.

Ndër to dallojmë'

•

osto të menaxhimit të ndërmarrjes?• 1hpenzimet e mirëmbajtjes?

• #mortizimi?

• 1hpenzime administrative?

• 1hpenzime të publicitetit dhe të marketingut?

• 5aksa financiare?

• osto indirekte të ndryshme.

$ër të paraqitur në mënyrë të përmbledhur strukturën e kostove në një ndërmarrje hoteliere jepettabela e mëposhtme'

&tr#$t#ra e $osto%e në n!ërmarrjet e stre"im)a$omo!imit

Kosto Fi$se Kosto VariabëKosto !ire$te

" ostoja e punës për personelin menumër të përcaktuar të ngarkesësdirekte për shërbimet e klientelës?

" Ndri!im dhe ngrohje të lokaleve,ambienteve të destinuara për shërbimeve të ndryshme ndaj

klientelës 2bar, restorante, salla etj4

" Floje ushqimesh dhe pijesh tëkonsumuara nga klientët?

" onsum i energjisë, ujit, gazit dheforma të tjera të energjisë?

" $ërdorim i biankerive në dispoziciontë klientelës?

" 0urnizimi me ndërmjetësinë endërmarrjes së udhëtimeve

" 1hpërblim personeli.Kostoja in!ire$te

" #mortizim" 7inovim dhe modernizim i

përgjithshëm?" 1hpenzime për mirëmbajtjen e

kapitalit fiks?" ostoja e punës e lidhur me

administrimin?" 1igurimi" $ublicitet dhe promovime?" $agesë qiraje për marrje ndërtese." 5aksa etj.

" $agesa e qirasë e ndarë në pjesë tëndryshme?

" 5aksa fiskale të ndryshme?" 7inovime, meremetime.

32


33/44

"hpërndarja e kostove indirekte

osto totale e ndërmarrjes, si! e kemi përcaktur më parë është e përbërë nga kosto direkte dhekosto indirekte jo kosto kontribuon në prodhim dhe në gjithë kompleksitetin e ndërmarrjes.1hpërndarja e kostos indirekte vërtetë nuk është e thjeshtë, por një shpërndarje e tillë është enevojshme, pasi do të mungoni elementët për të përcaktuar koston për njësi shërbimi, ashtu dhe

!mimet e tyre të shitjes. Në ndërmarrjet e shërbimit, pra në ato hoteliere e turistike shpërndarja e kostove indirekte mundtë bëhet në proporcion me'

• oston e lëndës së parë të përdorur?

• oston e mirëmbajtjes?

• oston direkte?

• Numrin e njësive të prodhuara 2numër udhëtimesh, klientësh, produkte etj4.

Nga këto përpjekje kriteri më i përshtatshëm dhe më i thjeshtë për t&u llogaritur është ndarja në

bazë të totalit të kostos direkte. $ër llogaritjen e kostove indirekte do të arsyetojmë duke marrëshembullin e mëposhtëm.$rocesi i shpërndarjes së kostove indirekte në produkte të ve!anta që ofrohen gjatë aktivitetitekonomik do të ilustrohet nëpërmjet hapave që do të ndiqen në shembullin e marrë për studim,një ndërmarrje piceri. 5ë dhënat e mëposhtme reflektojnë kostot direkte dhe indirekte në një piceri të vogël.

9api i parë : përcaktojmë kostot direkte dhe indirekte në piceri.

kosto direkte për picën

kosto direkte për birrën

ostotindirekte

/ateriale për !do picë 2-88 pica x (88 lekëMpicë4 -8.8883irrë për !do shishe 2(88 shishe x


34/44

$ërfundimisht metoda për shpërndarjen e kostove indirekte merret e saktë dhe tepër e

përdorshme, në formën e përgjithshme të tyre dhe në përfshirjen e kostos indirekte për njësi, emë pas për llogaritjen e !mimeve të produkteve, me synimin që ndërmarrja të ketë sukses nërealizimin e të ardhurave të saj.

Tema - Mar:"i i $ontrib#tit

/arzhi i kontributit është një koncept kryesor në administrimin e biznesit. #i shërben si bazë për shumë vendime tregëtare të një ndërmarrje. #i u përgjigjet pyetjeve të mëposhtme'

- # vazhdon të jetë fitimprurës produktiMshërbimi U*

- 1a fitimprurës është departament V*

- # do t&a prodhojmë produktin...., apo do ta blejmë jashtë ndërmarrjes*

- # do t&a pranojmë një porosi tjetër shtesë apo jo*

Flogaritja e marzhit të kontributit paraqet një formë të llogaritjes së pjesshme të kostos. #i gjenzbatim të gjerë në praktikë në hoteleri dhe gastronomi. $ërpilimi i ofertës formohet dhe mund të

orientohet kryesisht sipas vlerës së marzhit kontribues. *arhi i kontributit është një madhësi e kërkuar, e cila në thelb paraqet kufirin e fitimit dheformohet nga diferenca e !mimit të shitjes me !mimin fillestar. %deja bazë e marzhit të kontributitqëndron në faktin se në llogaritjen e mbartësit të kostos 2artikullit të shitjes4, llogariten vetëmkosto variabël.

/arzhi i kontributit llogaritet nga diferenca midis !mimit të shitjes dhe kostove variabël'

y marzh mund të gjendet për !do produkt ose shërbim, meqenëse gjendet për to kostojavariabël 2kosto e mallit për mëngjesin, energjia, pastrimi, kosto e lavanterisë, materialet ekonsumit, etj4. $. sh'

34


35/44

Ndryshe nga llogaritja e plotë e kostos në llogaritjen e marzhit të kontributit, nuk kemi ndarje tëkostos fikse për !do njësi shërbimi të ofruar. #rsyet për këtë janë pasi nuk është e mundur praktikisht një ndarje e kostos fikse për !do produkt dhe shërbim në vendin ku shkaktohen, sidhe për arsyen sepse kostot fikse ndryshojnë sipas njësisë së shërbimit. 7rjedhimisht llogaritja ekostos fikse për !do njësi shërbimi nuk mund të bëhet në kohën e duhur./arzhi është një mjet që krijon një bazë për vendimet e mëvonshme.osto fikse mbulohet nga marzhi i kontributit, të cilat përftohen nga mbartësit e ve!antë tëkostos. Nga kjo vjen edhe emri @shumë mbulueseA, e cila duhet, që përve! mbulimit të kostosfikse, të sjellë dhe një rezultat pozitiv të ndërmarrjes.6jetja e rezultatit të ndërmarrjes skematikisht paraqitet si më poshtë'

1huma e shumave mbuluese " ostot 0ikse

79WLF5#5% % N:;7/#77B91

Nëpërmjet kësaj skeme mund të themi se shuma e përgjithshme e mbuluese të produkteve dheshërbimeve të ve!antë të kostos shërben për mbulimin e kostos fikse. 6jithashtu përve! mbulimittë kostos fikse, shuma e përgjithshme e marzheve të kontributeve duhet të sjellë një rezultat pozitiv të ndërmarrjes.

ëtë që trajtuam e konkretizojmë me një shembull' Një ndërmarrje hoteliere me (8 shtretër dhe 88 ditë pune arriti vitin e kaluar një frekuentimX. osto e strehimit e llogaritur, duke përfshirë dhe mëngjesinpër të gjithë vitin, ishte++.88.888 lekë.

osto 5otaleosto0ikse

osto variabël

$rodukti ose shërbimi# 3 ) : 9

Gmimi i shitjes" osto variabël

...

.........

...

.........

...

...

/arzhi i kontributit / / / / /

35


36/44

1ipas llogaritjes së kostos së plotë do të kemi'

0jetje të shitura O (8 shtretër x 88 ditë pune x X O +-.>8 fjetje

osto prej I(8 lekë përbën për sipërmarrësin kufirin absolut për !mimin që ai do të vendosë nëtë ardhmen, pa marrë parasysh gradën e aktivitetit.

Në qoftë se një agjenci turistike do t&i ofrojë hotelit për të shitur në një sezon të ardhshëm .888fjetje shtesë me një !mim 8 lekë, atëherë sipërmarrësi nuk do ta pranonte këtë ofertë.

$ikërisht këtu qëndron dhe mangësia e llogaritjes së plotë të kostos./e .888 fjetje shtesë rritet dhe aktiviteti i hotelit. $ra nuk ndryshon asgjë, pasi !do kosto

variabël shtesë do të ulte koston vetjake për fjetje.

$ërsëri, megjithëse grada e aktivitetit ka ndryshuar, sipërmarrësi nuk do ta merrte në konsideratëofertën. 2rahaso' osto për fjetje O I(8 lekë? oferta O >< lekë4

y vendim do të ishte i gabuar, pasi në të vërtetë pranimi i kësaj oferte do të ishte shumërezultativ. jo llogaritet me formulën e mësipërme. $ër këtë janë të nevojshme edhe disa tëdhëna të tjera bazë'

" E8X e kostos totale është fikse?" osto variabël për fjetje është (+8 lekë?" Gmimi i shitjes për fjetje është (.888 lekë

ryejmë veprimet sipas skemës së përllogaritjes së shumës mbuluese'

Gmimi i shitjes për fjetje (.888 lekë" osto variabël (+8 lekë /arzhi i kontributit për fjetje EE8 lekë 1huma e marzheve 2EE8 lekë x +-.>8 fjetje4 +(.>E8.888 lekë" osto fikse (E.888.888 lekë RE+*LTATI I N?HRMARRE& @ 358 e$ë

:uke marrë në konsideratë ofertën e agjencisë turistike kryejmë llogaritjet'

36


37/44

Gmimi i shitjes për fjetje (.888 lekë" osto variabël (+8 lekë /arzhi i kontributit për fjetje EE8 lekë 1huma e marzheve e deritanishme +(.>E8.888 lekë

1huma e marzheve shtesë 2-8 lekë x .8888 fjetje4 +.(8.888 lekë 1huma totale e marzheve +.I8.888 lekë" osto fikse (E.888.888 lekë RE+*LTATI I N?HRMARRE& @ D73 e$ë

/e anë të .888 fjetjeve shtesë me !mim 8 lekë, rezultati i ndërmarrjes mund të përmirësohetme +.(8.888 lekë. /eqenëse kosto fikse qëndron e pandryshuar dhe rezultati i ndërmarrjes mefjetjet e arritura vitin e kaluar ishte pozitiv, shuma totale mbuluese e arritur shtesë, paraqet një përmirësim të rezultatit të ndërmarrjes.

Ndër 0ër0arësitë e ogaritjes së s"#mës mb##ese do të përmendnim'

" Flogaritja e shumës mbuluese është baza për gjykimin dhe caktimin e !mimeve, pasi naofron informacionin për kufirin minimal të !mimit të mbartësit të kostos.

" Flogaritja e shumës mbuluese është baza për vlerësimin e mbartësit të kostos, pasi jepinformacion sesi mbartësit e ndryshëm të kostos me shumat e tyre mbuluese ndikojnë nëmbulimin e kostove fikse dhe arritjen e një rezultati pozitiv të ndërmarrjes.

" Flogaritja e shumës mbuluese është baza për marrjen e vendimeve për pranimin e ofertavetë ndryshme 2sigurisht nëse ka kapacitete të lira4.

" Flogaritja e shumës mbuluese sjell të njëjtat kosto 2kosto variabël4 për të njëjtin shërbim,edhe në rast se ndryshon grada e aktivitetit.

/egjithatë përve! avantazheve të sipërpërmendura të llogaritjes së shumës mbuluese, nuk duhenharruar edhe mangësi të caktuara të saj.

Ndër mangësitë e 0ër!orimit të ogaritjes së s"#mës mb##ese do të përmendnim'

" Flogaritja e shumës mbuluese sjell në rast lëkundjesh të fuqishme të aktivitetit kosto tëndryshme për të njëjtin shërbim.

" #jo sjell, në raste rënie aktiviteti të ndërmarrjes, kosto të larta fikse për njësi shërbimi." Nëse në bazë të llogaritjes së shumës mbuluese merren të tilla vendime për !mimet, ku

!mimi ndryshon fare pak nga kosto variabël, ka të ngjarë që në fund rezultati i ndërmarrjesmund të jetë negativ.

Flogaritja e shumës mbuluese është shumë e vlefshme si bazë për marrje vendimesh për !mimet, por për ta plotësuar atë, ose si bazë e saj, sipërmarrësit duhet të përdorin edhe llogaritjen e plotëtë kostos.$ër vlerësimin e përgjithshëm të ndërmarrjes duhen marrë parasysh rezultatet e llogaritjes së plotë të kostos dhe të llogaritjes së shumës mbuluese.

Tema -- Kontabiitetit si0as ;en!ra%e të $ostos

37


38/44

Qëllimi primar për !do ndërmarrje duhet të jetë mbajtja e kostos në vlera sa më të ulët. Nëndërmarrjet e vogla këtë përgjegjësi e mban vetë sipërmarrësi, ndërsa në ndërmarrjet e mesmedhe të mëdha e mbajnë edhe drejtuesit e sektorëve. jo shërben për të përcaktuar kufijtë ekostove si dhe për të ndihmuar ndërmarrjen për të bërë sa më shumë kursime.

/und të themi se qendër kostoje mund të konsiderohet !do ndërmarrje reale ose ideale e tërësisësë veprimtarisë së njësisë ekonomike brenda së cilës kryhet pune homogjene dhe që organizohetnënndarja me qëllime grupimin dhe grumbullimin e shpenzimeve në mënyrë kontabël, të cilatrealizohen falë veprimtarisë së këtij sektori, me qëllim të mëtejshëm shpërndarjen e kostos në produktet që prodhohen në këtë repart.

Nga ky përcaktim rezulton se qendrat e kostos mund të jenë '

• reale?

• ideale.

Qendrat e kostos reale u përkasin nënndarjeve faktike, reale dhe të dallueshme të strukturës sëndërmarrjes, me të cilat realizohet një veprimtari konkrete. Ndërsa qendrat ideale nuk perfaqësojnë nënndarje reale, si dhe nuk realizojnë ndonjë veprimtari konkrete. $ra, qendratideale janë thjesht qendra kalkulimi që krijon kontabiliteti me qëllim që të evidentojë dhe tëkontrollojë disa shpenzime të ve!anta, të cilat kanë si karakteristikë sepse bëhen për qëllime të përbashkëta.

$ër sipërmarrësin është e rëndësishme të dijë arritjet e sektorëve të ve!antë të shitjes p.sh.restoranti, strehimi. Në praktikë mund të ndodhë shpesh që me gjithë rezultatin pozitiv të përgjithshëm, një sektor shitje tregon rezultat negativ, ndërkohë që një sektor tjetër sjell një

rezultat shumë pozitiv$ër të përcaktuar më saktë se cilat kosto shkakton një degë apo sektor i caktuar i ndërmarrjes,duhet që ndërmarrjen ta ndajmë në qendra kostosh. jo gjë ndodh me ndërmarrjet e mëdha tëhotelerisë dhe gastronomisë.

Qendrat e kostos formohen sipas kriterit të sektorit të shitjes dhe sektorit përgjegjës.

• Ndarja e një ndërmarrje hoteliere sipas se$torë%e të s"itjes'

" 1trehimi" 7estoranti

" 3ari" $ishina, sauna etj.

• Ndarja e një ndërmarrje hoteliere në grupe të qendrave të kostos sipas se$torit0ërgjegjës

38


39/44

6rupet e qendrave të kostos Qendrat e kostove $ërgjegjësia

Qendra të përgjithshme Ndërtesa#dministrata1istemi i ngrohjes

Favanteria

:rejtori administrativ$ërgjegjësja e lavanterisë

Qendra të shërbimevedytësore

6arazhi5errenet sportive:homat e konferencave

1hefi i recepsionit$ërgjegjësi për sportin1hefi i banketeve

Qendra tëshërbimeve

kryesore

1trehimi atet7ecepsioni M =olli

6uvernantja1hefi i recepsionit

Lshqimiuzhina/agazina7estoranti

3ari

1hefi i kuzhinës/agazinieriryekamerieri

1hefi i barit

$lanifikimi i mëposhtëm i qendrave të kostos paraqet një kombinim të kritereve të sektorit përgjegjës dhe atij të shitje# për ndarjen e ndërmarrjes hoteliere në qendra kosto'


40/44

Flojet e kostove 5otali Qendër e kostosushqimet

Qendër ekostos pijet

1hpenzimet e përgjithshme të

prodhimit5ë mirat dhe materialet e

përdorura88.888 Y Y Y

$ersoneli (8.888 Y Y Y

#mortizimi +8.888 Y Y Y

/irëmbajtja dhe pastrimi .888 Y

1hpenzime zyre .888 Y

1hpenzime qeraje (8.888 Y

1hpenzime per publicitet >.888 Y

onsum energjie (.888 Y

1hpenzime sigurimi .888 Y

1hpenzime të tjera +8.888 Y

1hpenzime interesa +.888 Y

5otali


41/44

ostot dhe të ardhurat ndjekin njëra tjetrën në jetën e një ndërmarrje. 9 rëndësishme është që nërrjedhën e viteve, tërësia e të ardhurave të kalojë tërësinë e kostove të realizuara, duke e detyruar ndërmarrjen të ndjekë ekuilibrin ekonomik e për rrjedhojë fitimin.5ë menduarit si sipërmarrës përfshin të menduarit e orientuar nga fitimi dhe'

• 1a më të larta të jenë të ardhurat• 1a më të ulëta të jenë kostot

#q më i lartë është fitimi i realizuar.

jo është thelbësore për ndërmarrjen, por edhe !do departament dhe punonjës. $ër të nxitur këtëkrijohen qendra fitimi brenda ndërmarrjes. ëto nuk janë përgjegjëse vetëm për krijimin ekostove, por edhe për të ardhurat e realizuara.

9curia e tyre vlerësohet në përputhje me formulën e mëposhtme'

5ë ardhurat e qendrës së fitimit" ostot e qendrës së fitimit

O /arzhi i kontributit të qendrës së fitimit

$ër të konkretizuar funksionimin e kontabilitetit në një qendër fitimi do të marrim për ilustrimshembullin e restorantit. emi këto të dhëna'

Të ar!"#ratJ Kostot8.888 .888 -.888

#mortizimi (8.888 .888 .8881hpenzime të tjera operative I8.888

Mar:"i i $ontrib#tit -6 4-9

Qendra e fitimit për ushqime siguron të ardhura në shumën -88.888 lekë dhe krijon kosto nëshumën +


42/44

" ostot e qendrës së fitimit pije (+8.888

O /arzhi i kontributit të qendrës së fitimit pije


43/44


44/44

urse kostot mund të ulen nëpërmjet dy mënyrave'

• Gmime më të ulëta të blerjeve

• 1asi më të ulëta blerjeje.

1i përfundim, në mënyrë që ndërmarrja të ketë një raport efektiv të mirë ndërmjet kostos dheecurisë, duhet të plotësohen paraprakisht kushte të tilla si' cilësi e mirë, punonjës të profesionalisht të përgatitur dhe !mime të justifikueshme.

Documents

5 Lenda Kontabilitet Kl 13 Hoteleri Turizem 2014