5. Mrezhi i Internet

1

Компјутерски мрежиКомпјутерски мрежи

Поврзување на два или повеќе Поврзување на два или повеќе компјутери со цел на размена на компјутери со цел на размена на податоциподатоци

Пристап до физички оддалечени информацииПристап до физички оддалечени информации Персонална Персонална onon//offoff lineline комуникацијакомуникација Интерактивна забаваИнтерактивна забава Електронски бизнисЕлектронски бизнис

2

Развој на компјутерските Развој на компјутерските мрежимрежи

Низа на пакети од испраќачкиот до приемниот хост

3

Структура на компјутерските Структура на компјутерските мрежимрежи

Технологија на зрачењеТехнологија на зрачење (Broadcast) (Broadcast) Точка-точка технологијаТочка-точка технологија (Point to Point) (Point to Point)

PAN (Personal Area Network)PAN (Personal Area Network) LANLAN ( (LocalLocal AreaArea NetworkNetwork)) MANMAN ( (MetropolitanMetropolitan AreaArea NetworkNetwork)) WANWAN ( (WideWide AreaArea NetworkNetwork)) ИнтернетИнтернет

4

KKлиент-сервер моделлиент-сервер модел

СерверСервер компјутерски систем (компјутер) што содржи компјутерски систем (компјутер) што содржи

податоци и информации. Информациите на податоци и информации. Информациите на серверот ги ставаат фирми и институции кои се серверот ги ставаат фирми и институции кои се заинтересирани тие да бидат јавно достапни.заинтересирани тие да бидат јавно достапни.

КлиентКлиент компјутер со кој корисникот пристапува до компјутер со кој корисникот пристапува до

информациите на серверот или поедноставно информациите на серверот или поедноставно кажано компјутер што има потреба од кажано компјутер што има потреба од податоци.податоци.

5

Dial Up Dial Up поврзувањеповрзување

6

ADSL ADSL поврзувањеповрзување

7

Кабелски системиКабелски системи

8

Константно променливиот Константно променливиот ИнтернетИнтернет

Различните бои се базирани наРазличните бои се базирани на IP IP адресаадресаhttp://research.lumeta.com/ches/maphttp://research.lumeta.com/ches/map

9

Што е ИнтернетШто е Интернет??

WWWWWW Видео конференцијаВидео конференција ftpftp telnettelnet e-maile-mail Instant messagingInstant messaging ……

10

WWWWWW Видео конференцијаВидео конференција ftpftp telnettelnet e-maile-mail Instant messagingInstant messaging ……

Комуникациска инфраструктураКомуникациска инфраструктура

Корисноста е во размената на Корисноста е во размената на информацииинформации

Што е ИнтернетШто е Интернет??

11

“On-line интерактивни заедници... ќе бидат

заедници, не со заедничка локација, туку со

заеднички интерес.... Вкупниот број на

корисници... ќе биде доволно голем за да поддржи

компјутери за општа намена. Сите тие ќе бидат

поврзани преку телекомуникациски канали... за да

конституираат лабилна мрежа од мрежи —

постојано променлива и по содржина и по

конфигурација.”

J. C. R. Licklider

12

Од каде потекнува?Од каде потекнува?

Раните 1960-ти - DARPA (ARPA во 1960-тите) проектот воден од страна на Licklider

Доцните 1960-ти - ARPANET и истражување во пакетско комутирање Првиот јазол инсталиран од BBN (Bolt, Beranek & Newman)

на UCLA во септември 1969

1969 – Четири хост компјутери (UCLA, SRI, UCSB, University of Utah)

Повеќе инфо на:http://www.isoc.org/internet/history/http://www.packet.cc/internet.html

13

ARPANET, 1980ARPANET, 1980

http://mappa.mundi.net/maps/maps_001/

14

Историјат на ИнтернетИсторијат на Интернет

1969 – RFC1969 – RFC-ата-ата се започнати одсе започнати од S Sттeveeve Crocker Crocker (http://rfc.sunsite.dk/)(http://rfc.sunsite.dk/)

1971 – 1971 – E-mailE-mail одод Ray Tomlinson Ray Tomlinson ( (BBN)BBN) & Larry Roberts & Larry Roberts (ARPA)(ARPA)

19701970-тите-тите - - TCPTCP одод Vint Cerf (UCLA) & Bob Kahn (ARPA) Vint Cerf (UCLA) & Bob Kahn (ARPA) Еволуираше во Еволуираше во TCP/IP, TCP/IP, ии UDP UDP

1980-1980-титетите – – Хардверска експлозија Хардверска експлозија (LAN(LAN-ови-ови, PC, PC-а-а, , и работни и работни станицистаници)) 1983 – 1983 – EthernetEthernet нана Metcalfe Metcalfe ( (XEROX)XEROX)

DNSDNS – – Дистрибуиран и скалабилен механизам за разрешување Дистрибуиран и скалабилен механизам за разрешување на хост имиња во на хост имиња во IP IP адресиадреси

UC Berkeley UC Berkeley го имплементираго имплементира TCP/IP TCP/IP вово Unix Unix BSDBSD Од Од 1985 – 1985 – Интернет се користи од страна на истражувачи и Интернет се користи од страна на истражувачи и

развивачиразвивачи

15

Историјат на ИнтернетИсторијат на Интернет

Tim Berners-Lee Tim Berners-Lee одод CERN CERN вово 1989 1989 Предлог за Предлог за World Wide Web World Wide Web вово 1990 1990 Првата Првата Web Web страницастраница вово 19911991

Hypertext – Hypertext – Текст кој содржи Текст кој содржи линковилинкови кон друг текст.кон друг текст. Xanadu Xanadu на на Ted NelsonTed Nelson Memex Memex на на Vannevar BushVannevar Bush

(http://www.theatlantic.com/unbound/flashbks/computer/bushf.htm)(http://www.theatlantic.com/unbound/flashbks/computer/bushf.htm)

W3CW3C (од 1994) (од 1994)

Повеќе инфо на:http://www.isoc.org/internet/history/

16

Комуницирање преку Комуницирање преку ИнтернетИнтернет

Network

MSN Messenger

[email protected]

[email protected]

How’s theweather inSeattle, Mar?

[email protected]

[email protected]

Мрежа

What’s up in Cambridge, Mike?

17

Бити и бајтиБити и бајти

Компјутерските податоци се чуваат во бинарен облик Бинарни дигити (бити) со основа 2

1011100001101010 Секои 8 бита == 1 Byte

10111000 01101010 (2 бајта) Хексадецимални == Претстава со основа 16

1011 1000 0110 1010 B 8 6 A

0...9, A = 10, B= 11, C = 12, D = 13, E = 14, F = 15 Децимални == Основа 10

0...9

18

Бити и бајтиБити и бајти

Килобајт (2^10=1024 бајти, 10^3=1000 бајти во мрежи)

Мегабајт (2^20 бајти, 10^6 во мрежи) Гигабајт (2^30 бајти, 10^9 во мрежи) Терабајт (2^40, 10^12) Петабајт (2^50, 10^15)

19

ДоцнењеДоцнење Колку долго трае комуникацијата во секундиКолку долго трае комуникацијата во секунди (s) (s) Round trip Round trip наспротинаспроти single trip single trip Потешко да се надмине од пропусниот опсегПотешко да се надмине од пропусниот опсег

Пропусен опсегПропусен опсег Број на бити во единица време Број на бити во единица време (bps)(bps)

ПерформансиПерформанси: : доцнење и доцнење и пропусен опсегпропусен опсег

Пропусен опсег

доцнење

линк

20

Хетерогена мрежаХетерогена мрежа

Интернет се состои Интернет се состои од мноштво од мноштво различни типовиразлични типови на на мрежимрежи EthernetEthernet

Token ringToken ring

Различни типови на Различни типови на оперативни системи оперативни системи и друг софтвери друг софтвер

Како работат Како работат заеднозаедно?? СтандардиСтандарди

[email protected]

[email protected]@fon.edu.mk

[email protected]

Мрежа


Token-ring

MSN Messenger

Мрежа

21

Работата се дели во слоеви Работата се дели во слоеви (нивоа)(нивоа)

0 1 0 1 0 0101001010

ba

01010 01010

физички кодира бити на физички кодира бити на ““жицатажицата” ”

поврзува мрежни сегменти, адресаповрзува мрежни сегменти, адреса ( (за за лоцирање на точки на графлоцирање на точки на граф) ) и рутаи рута ((навигирањенавигирање))

ја прави мрежата едноставна и надежнаја прави мрежата едноставна и надежна

Линк

Ethernet, Token ring

Мрежа

IP

Транспорт

TCP, UDP

Апликација

HTTP, SMTP, FTP,TELNET, DNS

22

Испраќање на податоци низ Испраќање на податоци низ жицижици

Конекциски-ориентирано Конекциски-ориентирано ((анг. анг. connection-oriented)connection-oriented) Комутација на колаКомутација на кола ( (анг. анг. circuit switching)circuit switching)

Се воспоставува трајна конекција помеѓу испраќачот и Се воспоставува трајна конекција помеѓу испраќачот и примачотпримачот

ПримерПример: : телефонски системтелефонски систем

БесконекцискиБесконекциски ( (анг. анг. connection-less)connection-less) Комутација на пакети Комутација на пакети ((анг. анг. packet switching)packet switching)

Податоците се делат на пакети и се испраќаат Податоците се делат на пакети и се испраќаат индивидуално од испраќачот до примачотиндивидуално од испраќачот до примачот

Податоците се составуваат повторно кај примачотПодатоците се составуваат повторно кај примачот

Message

H Data H Data H Data H Data

23

Споредба на технологиите за Споредба на технологиите за комутирање (анг. комутирање (анг. switching)switching)

Комутација на колаКомутација на кола ПредностиПредности

Се рутира само еднашСе рутира само еднаш Константно доцнење и Константно доцнење и

пропусен опсегпропусен опсег НедостатоциНедостатоци

Некористените ресурси Некористените ресурси не се достапни за други не се достапни за други врскиврски

Долго време на Долго време на воспоставување врскавоспоставување врска

Единствена точка на Единствена точка на испадиспад

Комутација на пакетиКомутација на пакети ПредностиПредности

Ефикасно Ефикасно искористување на искористување на жицитежиците

Мал Мал startup overheadstartup overhead НедостатоциНедостатоци

Се рутира секој пакетСе рутира секој пакет OverheadOverhead за секој за секој

пакетпакет Рафалност на Рафалност на

сообраќајотсообраќајот

24

EthernetEthernet Bob Metcalfe Bob Metcalfe одод Xerox PARC Xerox PARC Се користи за локални мрежи (анг. Се користи за локални мрежи (анг. local area local area

networksnetworks - -LANs)LANs) Машините се физички блиску една до другаМашините се физички блиску една до друга 200 200 компјутери вокомпјутери во 100 100 метриметри

BroadcastBroadcast медиуммедиум Единечна жица ги поврзува сите компјутериЕдинечна жица ги поврзува сите компјутери

Секој компјутер има единствена Секој компјутер има единствена 48-48-битнабитна MAC MAC адресаадреса Сите компјутери константно слушаат на жицатаСите компјутери константно слушаат на жицата

CSMA-CD (Carrier Sense, Multiple Access with Collision CSMA-CD (Carrier Sense, Multiple Access with Collision DetectionDetection)) Испраќачот чека додека жицата не се ослободи за Испраќачот чека додека жицата не се ослободи за

испраќањеиспраќање Ако слушне колизија – стопира, чека случајно време и Ако слушне колизија – стопира, чека случајно време и

ретрансмитираретрансмитира

25

EthernetEthernet

26

Ethernet Ethernet варијацииваријации

27

Особини на Особини на EthernetEthernet

Делен медиумДелен медиум ДистрибуиранДистрибуиран ( (не централизиранне централизиран)) НесигуренНесигурен Непредвидливо доцнење и пропусен опсегНепредвидливо доцнење и пропусен опсег Но, функционираНо, функционира!!

Под слабо оптоварувањеПод слабо оптоварување (<30%), (<30%), има ефект како да има ефект како да е точка-точкае точка-точка

28

Алтернатива наАлтернатива на Ethernet: Ethernet:Token RingToken Ring

Алтернатива воведена од Алтернатива воведена од IBM (1980IBM (1980-тите-тите))

29

Комуницирање со секогоКомуницирање со секого

[email protected]

[email protected]@fon.edu.mk

[email protected]

Мрежа


Token-ring

MSN Messenger

Мрежа

30

Локална мрежаЛокална мрежа (LAN) (LAN)

Податочна мрежа со Податочна мрежа со висока брзина на мал висока брзина на мал регионрегион Неколку стотини метриНеколку стотини метри

Мрежни технологииМрежни технологии:: EthernetEthernet FDDIFDDI Token ringToken ring

Податочно нивоПодаточно ниво Пакетите се рутираат Пакетите се рутираат

врз база на физичка врз база на физичка адреса адреса (MAC(MAC адреса адреса))

Ethernet

Token-ring

LAN 1

LAN 2

31

Локална мрежаЛокална мрежа (LAN) (LAN)

Податочна мрежа со Податочна мрежа со висока брзина на мал висока брзина на мал регионрегион Неколку стотини метриНеколку стотини метри

Мрежни технологииМрежни технологии:: EthernetEthernet FDDIFDDI Token ringToken ring

Податочно нивоПодаточно ниво Пакетите се рутираат Пакетите се рутираат

врз база на физичка врз база на физичка адреса адреса (MAC(MAC адреса адреса))

Ethernet

Token-ring

LAN 1

LAN 2

?

32

Поврзување под Интернет Поврзување под Интернет нивотонивото

Хаб (анг. Хаб (анг. Hub)Hub) Центар на ѕвезда топологијаЦентар на ѕвезда топологија Во Во Ethernet, Ethernet, хабот се вика хабот се вика

повеќепортен повеќепортен repeaterrepeater или или концентраторконцентратор

МостМост (анг. (анг. Bridge)Bridge) Поврзува 2 мрежи од иста Поврзува 2 мрежи од иста

технологијатехнологија – – проширен проширен LANLAN Филтрира/проследува/Филтрира/проследува/

поплавува врз база на поплавува врз база на MACMAC адресатаадресата

Линк нивоЛинк ниво - - рамкирамки Комутатор (анг. Комутатор (анг. SwitchSwitch))

Поврзува Поврзува 2+ 2+ мрежимрежи – – мрежа мрежа со пакетска комутацијасо пакетска комутација

Намалени колизииНамалени колизии

Ethernet Ethernet

Hub

Bridge

Switch

Ethernet Ethernet

CISCOSYSTEMS

CISCOSYSTEMS CISCOSYSTEMS

T3 STS-N

33

Поврзување на Интернет Поврзување на Интернет нивониво

РутерРутер Оригинално се Оригинално се

нарекуваше нарекуваше gatewaygateway

Проследува Проследува пакети врз база на пакети врз база на информации од информации од мрежно нивомрежно ниво (IP)(IP)

Посебни Посебни broadcast broadcast доменидомени

Token-ring

CISCOSYSTEMS

Ethernet

CISCOSYSTEMS

Ethernet

CISCOSYSTEMS

Router

34

Internet SocietyInternet Society

Управувачко тело за Интернет од 1992Управувачко тело за Интернет од 1992 http://www.isoc.orghttp://www.isoc.org

Се доделуваат имиња на домени и адресиСе доделуваат имиња на домени и адреси На погорно нивоНа погорно ниво: Internet Assigned Numbers : Internet Assigned Numbers

AuthorityAuthority ( (IANA)IANA) На регионално нивоНа регионално ниво: :

Latin America / CaribbeanLatin America / Caribbean Asia PacificAsia Pacific AmericaAmerica EuropeEurope

35

Како сите работат заедноКако сите работат заедно??

МрежиМрежи MCI Worldcom, Sprint, Earthlink, …MCI Worldcom, Sprint, Earthlink, … Точки на разменаТочки на размена ( (анганг. exchange points). exchange points)

обезбедуваат врски помеѓу мрежитеобезбедуваат врски помеѓу мрежите Мрежни пристапни точкиМрежни пристапни точки (анг. (анг. network access points – network access points –

NAP) – NAP) – политики за отворен пристапполитики за отворен пристап Мрежен сервис провајдерМрежен сервис провајдер

Гради национални или глобални мрежиГради национални или глобални мрежи Изнајмува простор во Изнајмува простор во NAPNAP точките точките Продава пропусен опсег на регионалниПродава пропусен опсег на регионални NSP NSP-и-и РегионалнитеРегионалните NSP NSP-и продаваат пропусен опсег на -и продаваат пропусен опсег на

интернет сервис провајдери (анг. интернет сервис провајдери (анг. Internet service Internet service provider – ISP)provider – ISP)

ISP ISP продава пропусен опсег на крајните продава пропусен опсег на крајните корисницикорисници

36

Како сите работат заедноКако сите работат заедно??

37

OSI OSI референтен моделреферентен модел за дизајн на мрежиза дизајн на мрежи

Апликациско ниво (ниво 7)Презентациско ниво

Сесиско нивоТранспортно ниво

Мрежно нивоПодаточно (линк) нивоФизичко ниво (ниво 1)

38

OSI vs. TCP/IP OSI vs. TCP/IP моделотмоделот

Раслојување: Пример на FTP

Мрежа

Линк

Транспорт


Презентација

Сесија

Транспорт

Мрежа

Линк

Физичко

7-нивовски OSI модел 4-нивовски Internet модел

АпликацијаFTP

ASCII/Binary

IP

TCP

Ethernet

39

Internet ProtocolInternet Protocol ( (IP)IP)

App

Transport

Network

Link

TCP / UDP

IP

Data Hdr

Data Hdr

TCP Segment

IP Datagram

Protocol Stack

40

IP IP датаграмдатаграм

Header

10101011101010101010010101010100101010100110100101010100101011111110100000111011111010000101110101010011010101111010000010100100000000010101000011010000111111010101......... 1011011001010100011001001010110

Data

41

IP IP адресиадреси 4x8-4x8-битнибитни броевиброеви ( (хиерархискихиерархиски))

Ги специфицира и мрежата и хостотГи специфицира и мрежата и хостот Бројот на бити доделени за да Бројот на бити доделени за да

специфицираат одредена мрежа варираспецифицираат одредена мрежа варира Три класиТри класи::

0 net host

1 7 24 bits

110 net host

3 21 8 bits

1 0 net host

2 14 16 bits

A B C

18.26.0.1

мрежа 32-бита хост

42

IP IP адресиадреси

IP (Version 4) IP (Version 4) адресите сеадресите се долги долги 3232 битибити

IP IP адресите се доделуваат адресите се доделуваат статички или динамички статички или динамички (DHCP)(DHCP)

IPv6 IPv6 адресите се долгиадресите се долги 128128 битибити

43

IP IP адресен просторадресен простор

ОригиналноОригинално, , 3 3 класикласи A, B, CA, B, C

ПроблемПроблем Класите се премногу ригидни Класите се премногу ригидни (C (C е е

премалапремала, B , B е преголемае преголема)) РешениеРешение

ПотмрежиПотмрежи Бескласно меѓудоменско рутирање Бескласно меѓудоменско рутирање

(анг. (анг. Classless Interdomain Routing Classless Interdomain Routing - - CIDR)CIDR)

44

ПотмрежиПотмрежи IP IP адреса плус потмрежна маска адреса плус потмрежна маска

(netmask)(netmask) IP IP адресаадреса: 171.64.15.82: 171.64.15.82

Netmask: 0xFFFFFF00 (111...1100000000)Netmask: 0xFFFFFF00 (111...1100000000) ПрвитеПрвите 24 24 бита се потмрежниот бита се потмрежниот ID (ID (на пр.на пр.

улицатаулицата)) Последните Последните 8 8 бита се хостбита се хост ID ( ID (на пр. адреса на на пр. адреса на

улицатаулицата))

Може да се пишува како Може да се пишува како ““ПрефиксПрефикс + + ДолжинаДолжина”” 171.64.15.0/24171.64.15.0/24

45

Пример на потмрежиПример на потмрежи

Gates-rtr171.64.74.58

171.64.74.0/24

171.64.1.178

yuba

border-rtr

dcl- rtr

bbr2-rtr

171.64.1.161

171.64.1.160/27171.64.0.0/16

Stanford Class BAddress

171.64.74.1

171.64.1.133To: cenic.net

To: cogentco.com

171.64.1.152

171.64.1.145

171.64.1.134

171.64.1.144/28

171.64.1.132/30

46

IP IP рутирањерутирање Рутерите не се Рутерите не се сезнајковцисезнајковци

Го знаат само следниот чекор (т.е. рутер)Го знаат само следниот чекор (т.е. рутер) РутирањеРутирање:: чекор-по-чекор чекор-по-чекор Значи, Значи, IP IP не дава гаранциине дава гаранции

освен да даде сеосвен да даде се’’ од себе од себе ( (анг. анг. ”Best ”Best Effort”)Effort”)

пакетите може да стигнат на пакетите може да стигнат на дестинацијата без редослед, изобличени, дестинацијата без редослед, изобличени, дуплициранидуплицирани

може и воопшто да не стигнат до крајотможе и воопшто да не стигнат до крајот ненадежен датаграм сервисненадежен датаграм сервис

47

IP IP рутирањерутирање чекор-по-чекор-по-чекорчекор

128.9/16128.9.16/20

128.9.176/20

128.9.19/24128.9.25/24

142.12/19

65/8

Prefix Port

3227213

128.17.14.1128.17.14.1

128.17.20.1

128.17.10.1128.17.14.1

128.17.16.1

128.17.16.1

Next-hop

R1

R2

R3

R4

12

3

128.17.20.1

128.17.16.1

e.g. 128.9.16.14 => Port 2

Forwarding/routing table

Како рутер проследува датаграми

48

Classless Interdomain Routing Classless Interdomain Routing (CIDR)(CIDR)

0 232-1

49


0 232-1

128.9/16

128.9.0.0

216

142.12/19

65/8

128.9.16.14

50


0 232-1

128.9/16

128.9.16.14

128.9.16/20128.9.176/20

128.9.19/24

128.9.25/24

51


0 232-1

128.9/16

128.9.16.14

128.9.16/20128.9.176/20

128.9.19/24

128.9.25/24

52

Мрежни програмиМрежни програми

hosthost pingping tracerttracert nslookupnslookup

53

Краток преглед наКраток преглед на IP IP

БесконекцискиБесконекциски//ДатаграмДатаграм НенадеженНенадежен/Best Effort/Best Effort

54

Transmission Control ProtocolTransmission Control Protocol ((TCP)TCP)

App

Transport

Network

Link

TCP / UDP

IP

Data Hdr

Data Hdr

TCP Segment

IP Datagram

Protocol Stack

55

КарактеристикиКарактеристики

Конекциски-ориентиранКонекциски-ориентиран НадеженНадежен Пренос на бајт-потоциПренос на бајт-потоци Контрола на протокКонтрола на проток

((познато и како контрола на познато и како контрола на загушување, анг. загушување, анг. Congestion Congestion Control)Control)

56

Три фазиТри фази

Воспоставува конекцијаВоспоставува конекција Трансфер на податоциТрансфер на податоци Терминира конекцијаТерминира конекција

57

Воспоставување на Воспоставување на конекцијатаконекцијата

Connection Setup3-way handshake

(Active)Client

(Passive)Server

Syn

Syn + Ack

Ack

58

Трансфер на податоциТрансфер на податоци

Byte 0

Byte 1

Byte 2

Byte 3

Byte 0

Byte 1

Byte 2

Byte 3

Host A

Host B

Byte 80

Byte 80

59

Трансфер на податоциТрансфер на податоци

Byte 0

Byte 1

Byte 2

Byte 3

Byte 0

Byte 1

Byte 2

Byte 3

Host A

Host B

Byte 80

TCP Data

TCP DataB

yte 80

60

Одржување на Одржување на конекцијатаконекцијата

IP HdrIP Data

TCP HdrTCP Data

Src port Dst port

Sequence #

Ack Sequence #

HLEN

4

RSVD

6 UR

GA

CK

PS

HR

ST

SYN

FIN

FlagsWindow Size

Checksum Urg Pointer

(TCP Options)

0 15 31

TCP Data

Src/dst port numbersand IP addresses

uniquely identify socket

61

Терминирање на конекцијатаТерминирање на конекцијата

Connection Close/Teardown2 x 2-way handshake

(Active)Client

(Passive)Server

Fin

(Data +) Ack

Fin

Ack

62

TCPTCP

Конекциски-ориентиранКонекциски-ориентиран НадеженНадежен Бајт-потоциБајт-потоци Контрола на протокКонтрола на проток


63

НадежностНадежност ии контрола на контрола на протокпроток

Секвенцијални броевиСеквенцијални броеви ии потврди потврди (ACKs)(ACKs) Примачот детектира пакети - изобличениПримачот детектира пакети - изобличени, ,

изгубениизгубени, , дуплициранидуплицирани, , надвор од редоследнадвор од редослед Му кажува на праќачот кои пакети тој ги Му кажува на праќачот кои пакети тој ги

примил коректнопримил коректно Праќачот може да ретрансмитираПраќачот може да ретрансмитира

Прозорец во лет Прозорец во лет ((големина на големина на прозорецот)прозорецот) Праќачот има само Праќачот има само N N непотврдени пакетинепотврдени пакети

““во летво лет””

64

Испраќање на поракаИспраќање на порака

Network Layer

Link Layer

Ron Leslie

Leland.Stanford.edu Arachne.Berkeley.eduApplication Layer

Transport Layer

O.S. O.S.HeaderData HeaderData

HD

HD

HD

HD HD

HD

65

TCPTCP

Конекциски-ориентиранКонекциски-ориентиран НадеженНадежен Бајт-потоциБајт-потоци Контрола на протокКонтрола на проток


66

User Datagram Protocol User Datagram Protocol (UDP)(UDP)

App

Transport

Network

Link

TCP / UDP

IP

Data Hdr

Data Hdr

TCP Segment

IP Datagram

Protocol Stack

67

User Datagram Protocol User Datagram Protocol (UDP)(UDP)

Како иКако и TCP, TCP, се наоѓа на транспортното се наоѓа на транспортното нивониво

КарактеристикиКарактеристики Бесконекциски, датаграм, ненадеженБесконекциски, датаграм, ненадежен

НаНа IP IP му додава само му додава само апликациско апликациско мултиплексирање/демултиплексирањемултиплексирање/демултиплексирање ии checksumchecksum

Добар е за поточни медиумиДобар е за поточни медиуми, , мрежни мрежни игри со повеќе играчи во реално игри со повеќе играчи во реално времевреме, , говор преку говор преку IP IP (анг. (анг. Voice over IP Voice over IP – VoIP)– VoIP)

68

РезимеРезиме

IP IP е основата на мрежитее основата на мрежите TCP TCP е изграден врзе изграден врз IP IP

обезбедува надежен, конекциски ориентиран обезбедува надежен, конекциски ориентиран поток од бајти со контрола на загушувањепоток од бајти со контрола на загушување

UDP UDP е изграден врзе изграден врз IP IPовозможува само ненадежен пренос на податоциовозможува само ненадежен пренос на податоци

69

ПРИЛОГПРИЛОГ

СервисиСервиси ии HTTP HTTP

71

Протоколен стекПротоколен стек

Линк ниво

Ethernet, token ring

Мрежа

IP

Крај-до-крај

TCP, UDP



72

Протоколен стекПротоколен стек

Конечно!Овде сме.

Линк ниво


Мрежа

IP


TCP, UDP



73

Крај-до-крај расправаКрај-до-крај расправа

Преместување на Преместување на функционалноста од функционалноста од пониските нивоа кон пониските нивоа кон апликациското нивоапликациското ниво

ЗоштоЗошто?? Функционалноста може Функционалноста може

да бара информација од да бара информација од апликациско нивоапликациско ниво

Секој плаќа за Секој плаќа за информацијата кога таа информацијата кога таа е на пониско нивое на пониско ниво

НоНо, може да се додаде , може да се додаде функционалност и на функционалност и на пониските нивоа пониските нивоа заради перформансизаради перформанси

Полоши перформанси/Фрустрација за програмерот

Редундантен/Релативно скапо

Подобри перформанси/Полесно за програмерите

Линк ниво


Мрежа

IP


TCP, UDP



74

Крај-до-крај примерКрај-до-крај пример

Пример од реалниот животПример од реалниот живот: : Потврда за пратен Потврда за пратен пакетпакет Курир до курирКурир до курир ( (ниско нивониско ниво))

Секој го скенира пакетот и го потврдува приемотСекој го скенира пакетот и го потврдува приемот Праќач до примачПраќач до примач ( (високо нивовисоко ниво))

Примачот го повикува праќачот и му потврдуваПримачот го повикува праќачот и му потврдува “ “Го добивГо добив””

Доволно

Може да е излишно

75

Крај-до-крајКрај-до-крај

Потврда на приемот на податоци Потврда на приемот на податоци (ACKs)(ACKs) Ниво на апликацијаНиво на апликација//сервиссервис, ,

АпликацијаАпликација <=> <=> АпликацијаАпликација ((прпр. FTP . FTP клиент до серверклиент до сервер)) Потешко за програмеритеПотешко за програмерите

TCP TCP нивониво, , КомпјутерКомпјутер <=> <=> КомпјутерКомпјутер Ниво на рутирањеНиво на рутирање, , РутерРутер <=> <=> РутерРутер

10 10 рутери на патеката значи рутери на патеката значи 1010 ACKACK-ови-ови!!

76

СервисСервис

Механизам за компјутерите да Механизам за компјутерите да интерактираатинтерактираат ( (апликациско нивоапликациско ниво))

Терминот се однесува на целокупното Терминот се однесува на целокупното решениерешение

Обично се асоцира со Обично се асоцира со IP IP порт бројпорт број Се разликува од протоколот кој ги опишува Се разликува од протоколот кој ги опишува

деталите како работи интеракцијатадеталите како работи интеракцијата Пр.Пр. HTTP HTTP сервисот е изграден врзсервисот е изграден врз TCP/IP TCP/IP

Се користат Се користат RFCRFC (спецификациски (спецификациски документи) за да се дефинира документи) за да се дефинира сервисниот сервисниот стандардстандард

77

АпликацииАпликации ТрадиционалниТрадиционални PC PC апликацииапликации

СеСе’’ се прави локално се прави локално Брзи, но делењето на ресурси е Брзи, но делењето на ресурси е

тешкотешко Word, ExcelWord, Excel

Клиент/серверКлиент/сервер апликацииапликации Клиентот е локаленКлиентот е локален Клиентот обезбедува интерфејсКлиентот обезбедува интерфејс Серверот ги централизира Серверот ги централизира

ресурситересурсите Серверот извршува дел од Серверот извршува дел од

работатаработата

78

СлабиСлаби vs. vs. ДебелиДебели клиентиклиенти

Web Web апликациите се апликациите се ““слабислаби”” (анг. (анг. thin)thin)

Серверот го прави Серверот го прави процесирањетопроцесирањето

Клиентот прави Клиентот прави презентацијапрезентација++ ЕдноставенЕдноставен! !

(Browser)(Browser)

─ ─ ОграниченОграничен GUI GUI (HTML)(HTML)

79

СлабиСлаби vs. vs. ДебелиДебели клиентиклиенти

СофтверотСофтверот ее “ “ДебелДебел”(”(анг. анг. thick)thick) Клиентот прави процесирање и Клиентот прави процесирање и

презентацијапрезентација++ GUI GUI не е ограничен само нане е ограничен само на HTML HTML

++ ПобрзПобрз

((помалку проблеми со доцнењепомалку проблеми со доцнење))

── Луѓето треба да спуштат и Луѓето треба да спуштат и инсталираат клиентинсталираат клиент

80

СервериСервери

Хардверски серверХардверски сервер Компјутер на ИнтернетКомпјутер на Интернет, , секогаш работисекогаш работи

Софтверски серверСофтверски сервер (aka (aka daemondaemon)) Програм што работи на серверотПрограм што работи на серверот Слуша на портСлуша на порт

Прима барањаПрима барања, , ги процесира, прави ги процесира, прави појдовни повиципојдовни повици

Daemon Daemon примерипримери: sshd, lpd, inetd, httpd: sshd, lpd, inetd, httpd

81

Примери на Примери на стандардизирани сервисистандардизирани сервиси

DNSDNSFTPFTPSCPSCPPingPing

FingerFingerTelnet, SSHTelnet, SSH

SMTPSMTPPOPPOPIMAPIMAPHTTPHTTP

82

Domain Name ServiceDomain Name Service

TCP/IP TCP/IP користикористи IP IP адреси адреси (171.64.123.12)(171.64.123.12)

DNS DNS овозможува да се користат овозможува да се користат URLURL-а за да означуваат-а за да означуваат IP IP адресиадреси

((прпр. www.yahoo.com). www.yahoo.com) Тоа е само сервис изграден врз Тоа е само сервис изграден врз

TCP/IP!!!TCP/IP!!!

83

DNSDNS

Предности од Предности од индиректностаиндиректноста Може да ја промени Може да ја промени IP IP

адресата на машинатаадресата на машината((треба само треба само update update на на DNS DNS полетополето))

Повеќе Повеќе DNS DNS имиња имиња се мапираат во се мапираат во единствена единствена IPIP адреса адреса www.foo.com, www.foo.com,

movies.foo.commovies.foo.com Повеќе сервери Повеќе сервери

може да сервисираат може да сервисираат исто доменско имеисто доменско име

C:\DocC:\Doc~~>nslookup www.google.com>nslookup www.google.comServer: ns.unet.com.mkServer: ns.unet.com.mkAddress: 212.13.64.2Address: 212.13.64.2

Non-authoritative answer:Non-authoritative answer:Name: www.l.google.comName: www.l.google.comAddresses: 72.14.215.99, Addresses: 72.14.215.99,

72.14.215.10472.14.215.104Aliases: www.google.comAliases: www.google.com

84

Праќање наПраќање на E E--mailmail

SMTP – Simple Mail Transfer Protocol Вашиот e-mail клиент зборува со SMTP сервер SMTP серверот го рутира mail-от до други

сервери... Додека не стигне до дестинацијата

Дестинацискиот серверски програм (aka daemon) Прима mail, и го става во mailbox-от на

корисникот Ако корисникот не постои, тогаш, враќа

назад!

85

Примање наПримање на E E--mailmail

Elm/PineElm/Pine Поврзи се на Поврзи се на accountaccount-от-от прекупреку telnet telnet Целиот Целиот mail mail останува на серверотостанува на серверот

POP – Post Office ProtocolPOP – Post Office Protocol Го копира Го копира mailmail-от од серверот на -от од серверот на

локалниотлокалниот PC PC IMAP – Internet Mail Access ProtocolIMAP – Internet Mail Access Protocol

MailMail-от останува на серверот-от останува на серверот GUI GUI презентира интерфејс за презентира интерфејс за

интеракција до серверотинтеракција до серверот

86

ДебелДебел E E--mail mail клиентклиент

87

СлабСлаб E E--mail mail клиентклиент

88

HTTP HTTP ии HTML HTML

Hypertext Transfer Protocol (HTTP)Hypertext Transfer Protocol (HTTP) Tim Berners-Lee, 1991Tim Berners-Lee, 1991 Hypertext Markup LanguageHypertext Markup Language

За креирање наЗа креирање на web web страницистраници

89

Клиент и серверКлиент и сервер Корисникот користиКорисникот користи HTTP HTTP клиентклиент (Web (Web

Browser)Browser) ИмаИма URL ( URL (прпр. http://www.yahoo.com/). http://www.yahoo.com/) ПравиПрави барањебарање додо серверотсерверот Серверот праќа назад податоциСерверот праќа назад податоци ( (одговородговор)) Корисникот клика на клиентската Корисникот клика на клиентската

странастрана...... барање (URL)

одговор (HTML, …)Клиент Сервер

90

HTTP HTTP клиентклиент (Browser) (Browser)

NCSA Mosaic (M. Andreesen)NCSA Mosaic (M. Andreesen) Netscape Navigator (M. Andreesen)Netscape Navigator (M. Andreesen) Microsoft Internet ExplorerMicrosoft Internet Explorer Browser Browser војнивојни во во 19901990-тите-тите Mozilla (Netscape Open Source)Mozilla (Netscape Open Source) Сега Сега Mozilla FirefoxMozilla Firefox Apple Safari (Apple Safari (одод Konqueror) Konqueror) ДругиДруги (Opera, Lynx) (Opera, Lynx)

91

Universal Resource Location Universal Resource Location (URL)(URL)

http://www.stanford.edu:80/class/cs193i/schedule.html

Протокол (Шема)

92



Име на хост

93



Порт

94



Патека

Documents

5. Mrezhi i Internet