23
gamomcemloba palitra L 2010 50 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar wigni 4

50 წიგნი: ალექსანდრე დიუმა - სამი მუშკეტერი / ტომი 1

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: 50 წიგნი: ალექსანდრე დიუმა - სამი მუშკეტერი / ტომი 1

gamomcemloba palitra L

2010

50 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar

wigni 4

Page 2: 50 წიგნი: ალექსანდრე დიუმა - სამი მუშკეტერი / ტომი 1

UDC (uak) 821.133.1-311.3

d-561

`50 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar~

es proeqti msoflios araerT qveyanaSia popularuli.

sxvadasxva gamokiTxvis saSualebiT, mkiTxveli irCevs

50 saukeTeso wigns msoflio literaturis saganZuridan.

saqarTveloSi `kviris palitris~ am proeqts mravali aTasi

adamiani gamoexmaura. swored maTi dadgenilia im rCeuli

wignebis nusxa, romelic `palitramediam~ realur bibli-

oTekad aqcia.

es wigni msoflio literaturis am unikaluri bibli-

oTekis nawilia.

© gamomcemloba palitra L, 2010

yvela saavtoro ufleba daculia.

ISSN 1987-9628

ISBN 978-9941-422-56-0 (orive tomi)

ISBN 978-9941-422-68-3 (tomi I)

Page 3: 50 წიგნი: ალექსანდრე დიუმა - სამი მუშკეტერი / ტომი 1

sami muSketeritomi I

ivane maWavarianis Targmani

aleqsandre diuma

Page 4: 50 წიგნი: ალექსანდრე დიუმა - სამი მუშკეტერი / ტომი 1

5

avtoris winasityvaoba

saidanac irkveva, rom ambis gmirebi, romlebzedac

pativi gvaqvs mkiTxvels movuTxroT, ar arian miTologiurni,

Tumca maTi saxelebi `os~-ze da `is~-ze bolovdeba.

daaxloebiT erTi wlis winaT, roca samefo biblioTe-

kaSi ludoviko meToTxmetis istoriisTvis masalebs veZebdi,

SemTxveviT wavawydi ̀ batoni d’artanianis mogonebebs~, romel-

ic, iseve, rogorc im drois nawarmoebTa umravlesoba, roca

avtori, Tumca simarTlis Tqma ki swadia, magram cdilobs,

Tavidan aicilos amis Sedegad mcire Tu didi xniT bastiliaSi

jdoma, _ dabeWdili iyo amsterdamSi, pier ruJTan. saTaurma

mimizida. memuarebi biblioTekis mcvelis TanxmobiT Sin waviRe

da gatacebiT davewafe.

ar Sevecdebi, dawvrilebiT ganvixilo es saintereso nawar-

moebi, mxolod im mkiTxvelT, romelTac warsulis fasi ician,

vurCev, yuradRebiT gaecnon maT.

isini am memuarebSi ipovian xelovanis erTi xelis mosmiT

Seqmnil portretebs, da, Tumca es naucbaTevi Canaxatebi um-

etes SemTxvevaSi Sesrulebulia yazarmis karebsa da samikit-

nos kedlebze, mainc Seicnoben maTSi ludoviko mecametes, ana

avstriels, riSelies, mazarinis da im drois sxva didebulT;

suraTebi iseve namdvilia, rogorc b-ni anketilis1 Txzule-

bebSi.

rogorc cnobilia, mwerlis axirebul gonebas xandaxan

is aaRelvebs, rac mkiTxvelTa farTo wrisTvis SeumCnevelia.

1 abati anketili (1723-1806) _ safrangeTis mravaltomiani istoriis avtori.

Page 5: 50 წიგნი: ალექსანდრე დიუმა - სამი მუშკეტერი / ტომი 1

6

memuarebis ukve aRniSnuli RirsebebiT iseve aRfrTovanebulni,

rogorc ueWvelad aRfrTovandebian sxvebic, Cven mainc yvelaze

metad gagvaoca erTma garemoebam, romlisTvisac, albaT, Cve-

namde aravis araviTari yuradReba ar miuqcevia.

d’artaniani ixsenebs, rom, roca pirvelad gamocxadda me-

fis muSketerTa kapitanTan, baton de trevilTan, mis misaReb

oTaxSi Sexvda sam axalgazrdas, romlebic msaxurobdnen im

saxelovan polkSi, sadac Tavadve surda Caricxvis pativi hqon-

oda; da rom maT erqvaT aTosi, porTosi da aramisi.

gamogitydebiT, ucnobma saxelebma gagvaoca. maSinve gavi-

fiqreT, rom es mxolod fsevdonimebia, romliTac d’artanianma

dafara namdvili saxelebi, SeiZleba cnobilic, Tuki am met-

saxelebis matarebelT isini Tavadve ar airCies im dRes, roca

TavianTi Tavnebobisa Tu ganawyenebis an kidev siRaribis gamo

muSketeris ubralo mosasxami moirges.

mas Semdeg mosveneba davkargeT, vcdilobdiT, imdroindel

TxzulebebSi wavwydomodiT Tundac kvals am araCveulebrivi

saxelebisas, romelTac aseTi cxoveli interesi aRgviZres.

marto im wignebis CamonaTvali, romelic am mizniT wavikiTx-

eT, albaT mTel Tavs Seadgenda, rac Zalze sasargeblo, magram

arcTu saintereso iqneboda mkiTxvelisTvis. amitom mxolod

vetyviT maT, rom im wuTs, roca aseTi xangrZlivi da unayo-

fo ZiebiT guldamZimebulebma gadavwyviteT, Tavi gagvenebebi-

na kvlevisTvis, Cveni cnobili da swavluli megobris, polen

parisis rCeviT moviZieT Tabaxis naxevari xelnaweri, romelic

moniSnuli iyo #4772 Tu 4773-iT, zustad ar gvaxsovs da da-

saTaurebulia Semdegnairad: `graf de la feris mogonebani

zogierT ambavze, romelic safrangeTSi moxda ludoviko meca-

metis mefobis bolos da ludoviko meToTxmetis mefobis da-

sawyisSi~.

SegiZliaT warmoidginoT, rogor gagvixarda, roca am xeln-

aweris, Cveni ukanaskneli imedis, furcvlisas meoce gverdze

aRmovaCineT aTosis saxeli, ocdameSvideze _ porTosis, xolo

ocdameTerTmeteze _ aramisisa.

savsebiT ucnobi xelnaweris povna im epoqaSi, roca istori-

Page 6: 50 წიგნი: ალექსანდრე დიუმა - სამი მუშკეტერი / ტომი 1

7

ulma mecnierebam ganviTarebis aseT maRal safexurs miaRwia,

saswaulad CavTvaleT. viCqareT mogveTxova misi dabeWdvis

nebarTva, raTa odesme sxvisi tvirTiT gamovcxadebuliyaviT

warweraTa da kazmuli sityvierebis akademiaSi. Tu ver movax-

erxebdiT _ rac advili SesaZlebelia, _ frangul akademiaSi

sakuTari tvirTiT SevsuliyaviT.

Cvens movaleobad miviCnieT gveTqva, rom amgvari nebarTva

siamovnebiT mogvces, rasac aseve siamovnebiT aRvniSnavT, raTa

sajarod vamxiloT is arakeTilmosurneni, romelnic amt-

kiceben, TiTqos Cveni Tanadrouli xelisufleba maincdamainc

keTilganwyobili ar aris literatorebisadmi.

axla mkiTxvelis yuradRebas mivapyrobT am Zvirfasi

xelnaweris pirvel nawilze, aRvudgenT Sesafer saTaurs da

pirobas viZleviT, Tu is warmateba xvda, romelsac imsaxurebs,

da raSic eWvi ar gvepareba, maSinve gamovaqveynebT meore naw-

ilsac.

jerjerobiT ki, raki mamobili meore mamad iTvleba, mkiTxv-

els nebas vaZlevT, CvenSi, da ara graf de la ferSi, eZebos

kmayofilebisa Tu mowyenis saTave.

raki yvelaferi davadgineT, SevudgeT Txrobas.

Page 7: 50 წიგნი: ალექსანდრე დიუმა - სამი მუშკეტერი / ტომი 1

8

Tavi pirveli

batoni d’artanian-mamis sami saCuqari

1625 wlis aprilis pirvel orSabaTs daba mengi, sadac

`vardis romanis~1 avtori daibada, iseT mRelvarebas moecva,

TiTqos hugenotebi2 Seseodnen, iq gamagrebasa da mis meore

laroSelad3 gadaqcevas apirebdnen. mravalma moqalaqem, didi

quCis mxridan gamoqceuli qalebi rom dainaxa da karapanebT-

an bavSvebis Rriali gaigona, saCqarod Caicva javSani. vin muS-

ketiT, vin basri maxviliT SeiaraRda, raTa amiT mainc gae-

magrebinaT guli. yvela miiswrafoda sastumro `Tavisufali

mewisqvilisken~, romlis win uamravi xalxi mogroviliyo da,

cnobismoyvareobiT aRsavse, saSinlad xmaurobda.

imxanad aseTi aurzauri Cveulebrivi movlena iyo. calkeuli

qalaqis mematianeni TiTqmis yoveldRiurad aRniSnavdnen msgavs

SemTxvevebs.

warCinebuli seniorebi erTmaneTs emterebodnen, mefe kar-

dinals ebrZoda, espanelebi _ mefes. am faruli da aSkara

brZolebis garda qveyana savse iyo qurdebiT, maTxovrebiT,

hugenotebiT, mglebiTa da msaxurebiT, romlebic eomebodnen

yvelas _ didsa da pataras. moqalaqe iaraRs ar iSorebda,

raTa moegeriebina qurdebi, mglebi da msaxurebi, xSirad _

mebatoneebi da hugenotebic, xandaxan TviT mefec, xolo kar-

dinalisa da espaneTis winaaRmdeg igi arasdros gamovidoda.

am odindeli Cveulebis mizeziT iyo, zemoxsenebul 1625 wlis

aprilis pirvel orSabaTs atexili aurzaurisas, Tumca arsad

Canda arc wiTel-yviTeli almebi, arc hercog riSelies4 msax-

1 Sua saukuneebis cnobili franguli poema, misi meore nawilis avtoria Jan

mengeli (XIII s.).2 hugenotebi _ protestanti kalvinistebi. ibrZodnen kaTolikuri ek-

lesiis Zalauflebis SezRudvisaTvis.3 laroSeli _ cixesimagre atlantis okeanis napiras, sadac gamagrebuli

iyvnen hugenotebi.4 kardinali riSelie _ ludoviko mecametis pirveli ministri, romelic

ebrZoda feodalebs, raTa ganemtkicebina mefis absoluturi xelisufleba.

Page 8: 50 წიგნი: ალექსანდრე დიუმა - სამი მუშკეტერი / ტომი 1

9

urebi, mainc yvela sastumro `Tavisufali mewisqvilisken~

rom garboda.

iq misulebma maSinve dainaxes aliaqoTis mizezi.

ymawvili kaci... aRvweroT igi erTi kalmis mosmiT: warmoi-

dgineT don kixoti, oRond 18 wlisa; don kixoti msubuqad

Cacmuli, ujavSnod da umuzaradod; don kixoti lurji Salis

qurTukiT, romelic ise gaxunebuliyo, rom ucnauri, momwvano

cisferi mieRo. warmoidgineT grZeli da Savgvremani pirisaxe;

amoweuli yvrimali _ cxadi niSani cbierebisa; ybebi metis-

metad ganviTarebuli _ am niSniT gamoirCeva gaskoneli, Tund

beretic ar exuros, Cvens gmirs ki exura swored aseTi bereti,

romelic romeliRac frTiT daemSvenebina. hqonda farTo da

gonieri Tval ebi, kexiani, magram koxta da lamazi cxviri; asa-

kis kvalobaze sakmaod maRali iyo; gamoucdeli kaci Cvens

gmirs samogzaurod wamosul fermeris Svilad CaTvlida, Tas-

miT Camokidebuli grZeli xmali rom ar hqonoda, romelic

siarulisas fexebSi exlarTeboda, xolo cxenze jdomisas _

cxenis aburZgnil balans edeboda.

diax, Cvens ymawvilkacs hyavda cxeni da imdenad SesaniSnavi,

rom mTeli qveyana mas Sescqeroda. warmoidgineT bearnuli cx-

eni, 12 an 15 wlisa, Zuagaclili, Turquliani fexebiT; siarulis

dros Tavi muxlebamde Caeqindra, rac zedmets xdida sadavis

xmarebas, Tumca dReSi rva lies1 gavlas mainc axerxebda. saube-

durod, am bedauris Rirsebani imdenad mieCqmala mis fersa

da uxeiro siaruls, rom im droSic ki, rodesac yvela cxenis

mcodned iTvleboda, boJansis karibWiT mengSi Semosuli aseTi

cxenis gamoCenam savalalo STabeWdileba moaxdina xalxze da

amis gamo aTvalwunebiT uyurebdnen mxedarsac.

Wabuki d’artaniani (es gaxldaT gvari am meore rosinantis

mxedar don kixotisa) TviTonve grZnobda, ra sasacilos xdida

es jaglagi, Tumca Tavs karg mxedrad Tvlida. amaod rodi ox-

ravda, rodesac es cxeni aCuqa mamam; kargad icoda, rom misi

1 lie _ sigrZis Zveleburi franguli sazomi, udris daaxloebiT 4,5 kil-

ometrs.

Page 9: 50 წიგნი: ალექსანდრე დიუმა - სამი მუშკეტერი / ტომი 1

10

`raSi~, sul didi, oci livri1 Tu eRireboda, magram mamis is

sityvebi, am saCuqars rom dahyvnen Tan, daufasebelni iyvnen.

_ Svilo Cemo, _ uTxra gaskonelma aznaurma im wminda bear-

nuli kiloTi, romelic mTeli sicocxle ver moiSora henrix

meoTxem2, _ es cxeni mamaTqvenis TavlaSi iSva am cametiode

wlis winaT; mas aqeT Cvens saxlSia. amitom unda giyvardeT da

afasebdeT. aramc da aramc ar gayidoT: dae, mSvidad, patiosnad

mokvdes siberiT. Tu am cxeniT mogixdaT salaSqrod wasvla, ise

mouareT da gaufrTxildiT, rogorc erTgul moxuc msaxurs.

vinicobaa, bedma gagiRimaT da didebulebTan erTad sasaxleSi

moxvdiT, _ ganagrZo mamam, _ ris srul uflebasac gaZlevT

Tqveni Zveli didebulive gvariSviloba, Rirseulad asaxeleT

gvari aznaurisa, romelsac mTeli xuTasi wlis ganmavlobaSi

saxelovnad atarebdnen Tqveni winaprebi. mudam umwikvlo, pa-

tiosnebiT aRsavse iyaviT. kardinalisa da mefis garda aravis

araferi dauTmoT. kargad daixsomeT, rom vaJkacobiT, mxolod

vaJkacobiT ikafavs gzas dRes aznauri, da Tu vinme wuTiT mainc

Sedrkeba, SeiZleba swored im wuTs dakargos bednieri SemTxve-

va, romelsac keTili bedi aniWebda. Tqven axalgazrda xarT da

mamaci unda iyoT, amas gavalebT ori garemoeba: jer erTi _ rom

gaskoneli xarT, da meorec is, rom Svili xarT Cemi. ar SeuSin-

deT aranair SemTxveviTobas da eZieT faTerakebi. xmlis xmareba

kargad gaswavleT; muxli rkinisa gaqvT da muSti foladisa.

unda ibrZoloT, sadac ki mogixdebaT; unda ibrZoloT miT

ufro, rom dueli akrZalulia da, maSasadame, erTiorad mama-

ci isaa, vinc amas ar SeuSindeba.

_ Svilo Cemo, me SemiZlia gagatanoT mxolod TxuTmeti

ekiu3, Cemi cxeni da is darigeba, romelic axla moismineT.

dedaTqveni Cems saCuqars daumatebs malamos recepts, romel-

ic mas erTma boSa dedakacma misca. es malamo saswaulmoqme-

1 livri _ Zveli franguli vercxlis fuli, romelic SemdegSi frankiT

Seicvala. 2 henrix IV burboni _ safrangeTis mefe (1589-1610 ww.)3 ekiu _ sami livri.

Page 10: 50 წიგნი: ალექსანდრე დიუმა - სამი მუშკეტერი / ტომი 1

11

dia da kurnavs yovelgvar Wrilobas, garda gulisa. gamoiy-

eneT yvelaferi es, icxovreT bednierad da xangrZlivad... ai,

kidev ra unda giTxraT: rodi minda Cemgan aiRoT magaliTi,

vinaidan me Cems dReSi ar vyofilvar sasaxleSi da mxolod

sarwmunoebisaTvis omebis dros1 moxalised momixda yofna.

me minda giTxraT baton de trevilze, romelic odesRac

Cemi mezobeli iyo da bavSvobisas hqonda bedniereba eTamaSa

Cvens mefe ludoviko mecametesTan, _ RmerTma adRegrZelos

igi! xandaxan TamaSi Cxubad gadaiqceoda xolme da am Cxubi-

dan yovelTvis mefe rodi gamodioda gamarjvebuli. baton de

trevilisgan miRebulma muStebma mefes didi pativiscema da

megobruli grZnobebi aRuZra am aznaurisadmi. Semdeg baton

de trevils parizSi pirveli mogzaurobisas xuTjer mouxda

duelSi brZola; gansvenebuli mefis gardacvalebis dRidan

axalgazrda mefis srulwlovanebamde _ kidev Svidjer, Tu

ar CavTvliT omebsa da sxva garemoebebs; srulwlovanebidan

dRemde ki _ asjer! ai, amitom duelis asakrZalavad gamosu-

li mravali brZanebis da dadgenilebis miuxedavad, de trevi-

li muSketerTa kapitania, ese igi, ufrosia gmirTa legionisa,

romelsac didad afasebs mefe-batoni da TviT kardinalsac

eSinia misi. riSelies ki, rogorc yvelasTvis cnobilia, bev-

ris SiSi rodi aqvs. amas garda, batoni de trevili aTi aTas

ekius iRebs weliwadSi da, maSasadame, didi da Zlieri mebato-

nea. manac TqvensaviT daiwyo. midiT masTan am weriliT, aiReT

misgan magaliTi, raTa Tqvenc iseTive didebuli gaxdeT.

am sityvebis Semdeg mamam Tavisi sakuTari xmali Semoartya

Svils, siyvaruliT daukocna orive loya da gza dauloca.

mamis oTaxidan gamosul d’artanians deda Sexvda boSa

dedakacis ganTqmuli receptiT, romlis gamoyenebac, mosmenil

darigebaTa Semdeg, cxadia, xSirad dasWirdeboda ymawvilkacs.

dedasTan gamoTxoveba ufro xangrZlivi, nazi da alersiani

iyo, vidre mamasTan; imitom ki ara, TiTqos baton d’artanians

1 igulisxmeba omebi frang kaTolikeebsa da hugenotebs Soris XVI-XVII

saukuneebSi.

Page 11: 50 წიგნი: ალექსანდრე დიუმა - სამი მუშკეტერი / ტომი 1

12

ar hyvarebodes Tavisi erTaderTi vaJi. ara, batoni d’artaniani

mamakaci iyo da vaJkacisaTvis uRirsad miaCnda grZnobebis

ayola; qalbatoni d’artaniani ki qali gaxldaT da, amasTan-

ave, mSobeli deda. man didxans itira. Svilis sasaxelod unda

aRvniSnoT, rom miuxedavad misi didi mcdelobisa _ ar damor-

Cileboda grZnobebs, rogorc es momaval muSketers Sehfero-

da, Tavi ver Seikava, mravali cremli daRvara da mozRvavebul

grZnobaTa naxevris damalva Tu SeZlo didi gaWirvebiT.

mamis sami saCuqriT aRWurvili ymawvilkaci im dResve gaud-

ga gzas. rogorc ukve mogaxseneT, es saCuqrebi iyo: TxuTmeti

ekiu, cxeni da batoni de trevilisadmi miwerili werili.

darigebebi, cxadia, saTvalavSi Casagdebi ar iyo.

amgvarad, d’artaniani, rogorc moralurad, ise fizikurad

Zlier hgavda servantesis gmirs, romelsac ase moxdeni-

lad SevadareT, rodesac istorikosis movaleobam gvaiZula

dagvexata misi portreti. don kixots qaris wisqvilebi devg-

mirad eCveneboda, cxvris fara ki laSqrad. d’artanians yo-

veli Rimili Seuracxyofad miaCnda da yoveli gamoxedva _

xmalSi gamowvevad. amitom tarbidan mokidebuli mengamde sul

muStmoRerebuli miemgzavreboda da dReSi aTjer mainc sta-

cebda xmlis vadas xels. kidev kargi, mis muSts aravisTvis

moumtvrevia yba da xmalic erTxelac ar amouRia qarqaSidan.

marTalia, sacodavi zerdagis danaxvaze gamvlelebi Rimils

ver ikavebdnen, magram cxenTan erTad iseT mozrdil xmals xe-

davdnen, xolo am xmlis zemodan iseTi amayi da mkacri Tva-

lebi brialebdnen, rom myisve faravdnen sicils da Tu mainc

mxiaruleba ZlevdaT, sifrTxiles iCendnen da antikuri niR-

bebiviT calybad iRimebodnen. ase xelSeuxeblad imgzavra ax-

algazrda gaskonelma im bedukuRmarT mengSi Casvlamde.

magram iq ki, sastumro `Tavisufali mewisqvilis~ WiSkar-

Tan cxenidan Camoxtomisas, aravin gamoegeba, _ arc sastum-

ros patroni, arc msaxuri, arc mejinibe, rom uzangi daeWi-

raT. mxolod qvemo sarTulze, Ria fanjarasTan, maRali da

warmosadegi garegnobis aznauri SeamCnia. igi esaubreboda

or kacs, romlebic, etyobodaT, didi pativiscemiT usmend-

Page 12: 50 წიგნი: ალექსანდრე დიუმა - სამი მუშკეტერი / ტომი 1

13

nen. d’artanianma Cveulebisamebr ifiqra, Cemze laparakobeno,

da yuri miugdo. amjerad arc Zalian Semcdara. maTi saubris

sagani misi cxeni iyo. aznauri, etyoboda, dawvrilebiT us-

axelebda msmenelebs am cxenis yovel Rirsebas. rogorc ukve

vTqviT, msmenelebs oratoris didi pativiscema hqondaT da

amitom yovel mis xumrobaze gulianad xarxarebdnen. Cven ukve

viciT, rom araTu sicili, odnavi Rimilic kmaroda axalgazr-

da gaskonelis gasabrazeblad. advili warmosadgenia, ra STa-

beWdilebas moaxdenda masze es daucxromeli simxiarule da

rogor gaaSmagebda aseTi dauridebeli xarxari.

d’artanianma, pirvel yovlisa, gadawyvita pirdapir saxeSi

Seexeda im ukmexi vaJbatonisaTvis, romelic mas dascinoda;

zviadad miacqerda ucnobs, amayi Tvali TvalSi gauyara da

dainaxa ormoci-ormocdaxuTi wlis mamakaci, Savi, gamWriaxi

TvalebiT, fermkrTali, sakmaod didcxvira, koxtad SekreWi-

li Savi ulvaSiT. tanT ecva qurTuki da waRebSi Catanebuli

mokle iisferi Sarvali imave feris TasmebiT. qurTuki da Sar-

vali axali iyo, magram samgzavro tomaraSi nadebs, daWmu-

Wnils hgavda. d’artanianma gamocdili mkvlevaris uaRresad

maxvili mzeriT mswrafl SeamCnia yvela es wvrilmani, metic,

SeiZleba igrZno kidec, rom im ucnobs didi gavlena eqnebo-

da mis momaval cxovrebaze. magram swored imwuTas, rodesac

d’artaniani ase akvirdeboda iisfer qurTukSi gamowyobil

aznaurs, man bearnul cxenze iseTi friad Rrmaazrovani da

brZnuli Sexeduleba gamoTqva, rom msmenelebi kvlav gulianad

axarxardnen. miuxedavad aznaurisaTvis Cveuli TavdaWeri-

lobisa, mis saxezedac gairbina mkrTalma Rimilma. axla eWvi

aRar iyo, marTlac Seuracxyves d’artaniani. amiT gacofe-

bulma bereti Tvalebze Camoifxata, Tan cdilobda, gaskonia-

Si nanaxi mogzauri seniorebis darbaisluri manerebisaTvis

miebaZa. erTi xeli xmlis vadaze daido, meoriT doinji Se-

moiyara da ucnobisaken gaemarTa. saubedurod, yoveli nabi-

jis gadadgmaze ufro da ufro abrmavebda brazi. Rirseuli

da qedmaRluri sityvebis nacvlad uxeSad wamoiyvira, rasac

xelis aseTive uxeSi moZraoba mohyva.

Page 13: 50 წიგნი: ალექსანდრე დიუმა - სამი მუშკეტერი / ტომი 1

14

_ ei, Tqven! _ SesZaxa d’artanianma. _ diax, Tqven, bato-

no, mag fardis ukan rom imalebiT, erTi mibrZaneT, ra gamxi-

arulebT ase, da mere erTad vicinoT!

aznaurma Tvali cxenidan nel-nela mxedarze gadaitana,

etyoba, uceb ver mixvda, rom am ucnauri sityvebiT mas mima-

rTavdnen. mere, rodesac aRaraviTari eWvi aRar darCa, rom es

misi misamarTiT iyo naTqvami, warbebi odnav moRuSa da xan-

grZlivi dumilis Semdeg eniT gamouTqmeli TavxedobiTa da

dacinviT upasuxa d’artanians:

_ me TqvenTvis araferi miTqvams, batono Cemo!

_ samagierod, me geubnebiT! _ Sehyvira gaSmagebulma

ymawvilkacma. mis sityvebSi igrZnoboda Tavxedoba da kargi ma-

nerebic, Tavazianoba da siZulvilic.

ucnobi cota xans kvlav winandeburi RimiliT miaCerda

d’artanians, Semdeg fanjaras CamoSorda da neli nabijiT sas-

tumrodan gamovida. or nabijze miuaxlovda da misi cxenis win

gaCerda. ucnobis mSvidma da damcinavma ierma gaaorkeca fan-

jarasTan darCenil TanamosaubreTa mxiaruleba. gaSmagebulma

d’artanianma miaxloebuli ucnobis danaxvaze xmali qarqaSidan

mTeli ZaliT amoswia.

_ marTlac rom SesaniSnavi baiisferi cxenia, ukeT rom vTq-

vaT, SesaniSnavi iqneboda axalgazrdobaSi, _ warmoTqva ucnob-

ma, romelic kvlav cxens aTvalierebda. Tavis msmenelT ki ise

esaubreboda, TiTqos verc ki amCnevda maT Sua mdgom gaSmagebul

gaskonels. _ es feri sakmaod cnobilia mcenareTa samyaroSi,

magram dRevandlamde iSviaTad gvxvdeba cxenebSi.

_ cxens is dascinis, vinc ver gabedavs dascinos mis pa-

trons! _ Sehyvira trevilis Smagma mimbaZvelma.

_ me, batono, xSirad ar vicini, _ miugo ucnobma, _ rasac

TviTonac SemamCnevdiT saxeze, magram mainc mnebavs SevinarCuno

ufleba, vicino maSin, roca movisurveb.

_ me ki, _ SesZaxa d’artanianma, _ ar msurs icinodes vinme

maSin, rodesac me es ar msiamovnebs.

_ marTla, batono?! _ ganagrZo ucnobma winandelze ufro

mSvidad, _ mereda ra vuyoT! es sruliad samarTlianicaa.

Page 14: 50 წიგნი: ალექსანდრე დიუმა - სამი მუშკეტერი / ტომი 1

15

_ Semdeg quslebze Setrialda da gaemarTa sastumrosaken,

romlis WiSkarTan d’artanianma Semosvlisas Sekazmuli cx-

eni SeamCnia.

magram Cvens gaskonels rodi hqonda Cveuleba, dausjelad

gaeSva is, vinc abuCad agdebas gaubedavda. swrafad amoaZro qar-

qaSidan xmali da Seuracxmyofels ukan daedevna yviriliT:

_ mobrundiT! mobrundiT, batono lazRandarav, ar minda

zurgSi CagcxoT!

_ me CamcxebT? me? _ SesZaxa ucnobma, Semotrialda da didi

gancvifrebiTa da zizRiT daacqerda d’artanians. _ gamigone,

Cemo kargo, swored Wkuidan SeSlilxarT! _ mere Cumad, TiTqos

Tavis Tavs elaparakebao, daumata: _ samwuxaroa, RmerTmani! ra

aRmoCena iqneboda es biWi misi udidebulesobisaTvis, romelic

yvelgan daeZebs aseT mamacebs Tavis muSketerTa aseulisaTvis.

ucnobma verc ki moaswro amis Tqma, d’artanianma iseTi Zal-

iT mouqnia xmali, rom albaT es ukanaskneli xumroba iqneboda

misTvis, ganze rom ar gamxtariyo.

ucnobma aznaurma axla ukve dainaxa, saqmem seriozuli xas-

iaTi miiRoo da manac iSiSvla xmali, Tavi daukra mowinaaRmd-

eges da TavdacvisTvis moemzada. magram imave wuTs ucnobis ori

Tanamosaubre da sastumros patroni, SeiaraRebulni joxe-

biT, niCbebiTa da sakecebiT, miscvivdnen d’artanians. wuTSi

mdgomare oba Zirfesvianad Seicvala. d’artaniani iZulebuli

gaxda mobru nebuliyo da pirispir Sexvedroda mozRvavebul

dartymebs. misma mowinaaRmdegem xmali qarqaSSi Caago da mSvi-

dad adevnebda Tval yurs brZolas. aqamde brZolis aqtiorma,

axla mayureblis rolic iseTive ugrZnoblobiT Seasrula.

Tumca mainc burtyunebda:

_ eSmakma dalaxvros es gaskonelebi! Sesvi Tavis narinjis-

fer cxenze eg CxubisTavi da gauSvi, wavides.

_ manam ar waval, sanam anderZs ar agigeb, Se laCaro, Sen! _

uyviroda d’artaniani, arc erTi nabijiT ar ixevda ukan da mar-

dad, rac Zali da Rone hqonda, igeriebda sam mowinaaRmdeges,

romlebic daundoblad scemdnen joxebiTa da sakecebiT.

_ isev es gaskonuri baqibuqi! _ waiburtyuna aznaurma. _

Page 15: 50 წიგნი: ალექსანდრე დიუმა - სამი მუშკეტერი / ტომი 1

16

patiosnebas vficav, gaskonelebi gamousworebeli xalxia. maS,

ganagrZeT eg TamaSi, raki ase Zalian surs, daiRleba da Tvi-

Tonve getyviT _ kmarao.

magram ucnobma jer kidev ar icoda, ra jiutTan hqonda

saqme. d’artaniani ar ekuTvnoda imaT ricxvs, vinc odesme pa-

tiebas Txoulobs. mokvdeboda da Tavs ar Seircxvenda, amitom

brZola ramdenime wams kidev gagrZelda. bolos d’artaniani

daiqanca, joxiT Suaze gadamtvreuli xmali xelidan gau-

varda, meored moqneuli joxi Sig SublSi moxvda, sisxli

waskda da TiTqmis gulwasuli miwaze gaiSxlarTa. am sura-

Tis sanaxavad yoveli mxridan gamorboda xalxi. sastumros

patrons uaresi davidarabisa SeeSinda, msaxurTa daxmarebiT

daWrili saCqarod samzareuloSi Seiyvana da cotaodeni dax-

mareba aRmouCina.

aznauri kvlav Tavis Zvel adgils daubrunda. fanjridan

erTgvari mouTmenlobiT gadascqeroda mogrovil xalxs, rac,

etyoboda, Zalian awuxebda.

_ rogor aris is cofiani? _ hkiTxa sastumros patrons,

romelic is-is iyo, Semovida Tavisi mdgmuris janmrTelobis

gasagebad.

_ xom uvnebeli da janmrTeli brZandeba Tqveni aRmate-

buleba? _ hkiTxa sastumros patronma.

_ diax, sruliad uvnebeli var, Cemo keTilo maspinZelo.

axla me minda gkiTxoT, rogor grZnobs Tavs is ymawvili?

_ ukeT gaxlavT, batono, Tumca axlac gulwasulia.

_ marTla? _ hkiTxa aznaurma.

_ magram, sanam guli wauvidoda, mTeli Zal-Rone moikriba

da duelSi gamogiwviaT.

_ maS, namdvili qaji yofila mamacxonebuli! _ wamoiZaxa

ucnobma.

_ ara, qaji rodi gaxlavT, Tqveno aRmatebulebav, _ zizRiT

miugo maspinZelma, _ sanam ugonod egdo, gavCxrikeT. boxCaSi

erTi perangis meti araferi aRmoaCnda, xolo qisaSi 12 ekiu

udevs. es gaxlavT mTeli misi avladideba. miuxedavad amisa, san-

am guli wauvidoda, amayad wamoiZaxa: parizSi rom momxdariyo

Page 16: 50 წიგნი: ალექსანდრე დიუმა - სამი მუშკეტერი / ტომი 1

17

es ambavi, me vici, rogorc vananebdio, aq ki... dRes, dae, ase

iyos, Semdeg mainc ar SevarCeno!

_ maS, etyoba, romelime ufliswuli unda iyos saidumlod

gadacmuli, _ warmoTqva civad ucnobma.

_ es imitom mogaxseneT, batono, rom frTxilad brZande-

bodeT.

_ gajavrebul gulze xom aravin dausaxelebia?

_ rogor ara, jibeze xels irtyamda da gaiZaxoda: vnaxoT,

ras brZanebs batoni de trevili, rodesac gaigebs, ra Seuracx-

yofa miayenes kacs, romelsac is mfarvelobso.

_ batoni de trevili? _ Tqva ucnobma da Cafiqrda. _

jibeze xels icemda da batoni de trevilis gvars axsenebda?..

erTi miTxari, Zvirfaso maspinZelo, roca is axalgazrda

ugrZnoblad iwva, darwmunebuli var, arc im jibes dautoveb-

diT gauCxrekavad, iq raRa aRmoaCineT?

_ erTi baraTi gaxldaT, muSketerTa kapitnis batoni de

trevilis saxelze.

_ nuTu marTla?

_ diax, batono, rogorc movaxsene Tqvens aRmatebulebas.

mTlad sazriani kaci ar yofila sastumros patroni

da ver SeamCnia, rogor Seucvala misma naTqvamma ucnobs

gamometyveleba. aznauri CamoSorda fanjaras, romlis ra-

faze orive idayviT dayrdnobiliyo da warbebi SeeWmuxna.

etyoboda, raRac awuxebda.

_ dalaxvros eSmakma! _ gamocra kbilebSi, _ nuTu trevil-

ma momigzavna es gaskoneli? metad axalgazrda ki Cans! magram

xmlis dakvra mainc xmlis dakvradve rCeba, vinc unda iyos

misi damkvreli, bavSvi Tu moxuci. amasTan, bavSvze naklebad

miitanen eWvs, didi ganzraxvis CasaSlelad zogjer sakmarisia

umniSvnelo dabrkoleba. _ da ucnobma fiqrs misca Tavi.

_ erTi miTxariT, maspinZelo, nuTu ver moaxerxebT, Tavi-

dan momaSoroT eg cofiani? marTali giTxraT, magis mokvla

ar SemiZlia, sindisi nebas ar maZlevs, magram xels ki miS-

lis es gaskoneli, _ daumata muqariT savse kiloTi, _ sad

aris axla?

Page 17: 50 წიგნი: ალექსანდრე დიუმა - სამი მუშკეტერი / ტომი 1

18

_ Cemi meuRlis oTaxSi gaxlavT, pirvel sarTulze, Wrilo-

bas uxveven.

_ bargi Tan aqvs? qurTuki ar gauxdia?

_ ara, yvelaferi qvemoT, samzareuloSi gaxlavT, boxCac da

qurTukic, magram nuTu ase gawuxebT is damTxveuli?..

_ cxadia! iseTi ayalmayali atexa Tqvens sastumroSi, rom

patiosani xalxi amas ar moiTmens. adiT Tqvens oTaxSi, angari-

Si SeadgineT da Cemi msaxuric gaafrTxileT, moemzados.

_ rogor, Tqveni aRmatebuleba ukve gvtovebs?

_ Zalian kargad iciT, rom mivdivar, weRan ar gibrZaneT, cx-

eni SegekazmaT? nuTu ar aasruleT Cemi brZaneba?

_ rogor ara, batono, gana ver naxeT wasasvlelad gamzade-

buli Tqveni cxeni? Sekazmuli dgas alayafis karTan! _ Zalian

kargi, aba, Cqara gaakeTeT is, rac dagavaleT.

`oho, _ gaifiqra sastumros patronma, _ nuTu am biWisa

SeeSinda da gaurbis?~ _ magram ucnobis mrisxane gamoxedvam

myisve Seawyvetina fiqri, morCilad daukra Tavi da gavida.

_ ar minda, miledim dainaxos is saZageli, _ waibutbuta

ucnobma. _ igi sacaa gamoivlis, Tumca ukve ratomRac igvi-

anebs. yvelafers emjobineba, cxenze Sevjde da gzaSi Sevegebo.

netavi ki vicode, ra weria trevilisadmi miweril baraTSi?! _

ucnobi wamodga da butbutiT samzareulosken wavida.

sastumros patroni, darwmunebuli, rom ymawvilis iq yofna

aiZulebda ucnobs, daetovebina misi sastumro, angariSis Ses-

adgenad Tavisi meuRlis oTaxSi Sevida, sadac d’artaniani ukve

mosulierebuli naxa da sityva gadaukra, policia usiamovne-

bas mogayenebs didebuli pirovnebis SeuracxyofisaTviso. sas-

tumros patrons didebul kacad miaCnda ucnobi da miuxedavad

imisa, rom d’artaniani jer kidev sustad iyo, mainc daiyolia,

dauyovnebliv gasdgomoda gzas. jer kidev mTlad daretianebu-

li, uqurTuko d’artaniani loginidan Zlivs wamodga da maspin-

Zlis daxmarebiT Zirs Cavida, magram samzareuloSi Sesvlis

umal Tvali mohkra Tavis Seuracxmyofels. ucnobi etlis

safexurTan idga, romelSic ori zorba normandiuli cxeni See-

baT. igi mSvidad emusaifeboda erT banovans.

Page 18: 50 წიგნი: ალექსანდრე დიუმა - სამი მუშკეტერი / ტომი 1

19

misi Tanamosaubre, romlic etlis karis CarCoSi Canda,

oci an ocdaori wlisa Tu iqneboda. ukve aRvniSneT, rom

d’artanianis maxvili mzera mswrafl amCnevda yovelgvar

wvrilmans. erTi Sexeda da maSinve dainaxa, rom etlSi lamazi

axalgazrda qali ijda. didi STabeWdileba moaxdina am qalis

silamazem masze, miT ufro, rom es silamaze sruliad ucxo

iyo samxreTelTaTvis, sadac aRizarda Cveni d’artaniani. es

iyo fermkrTali qali, qera, didroni daxuWuWebuli dala-

lebi mxrebze scemda, cisferi mibnedili Tvalebi, vardis-

feri Rawvebi da fifqiviT TeTri xelebi hqonda. qals cxare

kamaTi gaemarTa ucnobTan.

_ maS ase, misi yovladuwmindesoba mavalebs?.. _ Tqva qalma.

_ amwamsve dabrundeT ingliss da iqidan maSinve acnoboT mis

yovladuwmindesobas, Tu hercogi datovebs londons.

_ sxvas arafers mavalebs? _ hkiTxa mSvenierma mogzaurma

qalma.

_ danarCeni davalebani am kolofSia Caketili, romelsac

mxolod maSin gaaRebT, rodesac la-manSs gadaxvalT.

_ Zalian kargi, Tqven raRas gaakeTebT?

_ me parizs davbrundebi.

_ im Tavxed patara biWs ki ar aswavliT Wkuas? _ hkiTxa

qalma.

is iyo, pasuxi unda mieca ucnobs, magram manam pirs gaaRebda,

d’artaniani, romelmac moismina es saubari, gareT gamovarda.

_ is patara Tavxedi biWi TviTonve aswavlis Wkuas! _ Se-

hyvira d’artanianma, _ imedi maqvs, vinc dasasjelia, amjerad

veRar gameqceva.

_ veRar gageqcevaT? _ Tqva ucnobma warbebis SeWmuxniT.

_ veRar! nuTu ar SegrcxvebaT qalbatonisa da gaqcevas

ikadrebT?

xmlis amoRebas apirebda ucnobi, rodesac qalis xma moesma:

_ ar daiviwyoT, rom sul umciresi dagvianeba saqmes da-

Rupavs!

_ Tqven marTali xarT, _ Sehyvira ucnobma, _ Tqven Tqveni

gziT wadiT, me ki Cems gzas gavudgebi.

Page 19: 50 წიგნი: ალექსანდრე დიუმა - სამი მუშკეტერი / ტომი 1

372

sarCevi

avtoris winasityvaoba..................................................5Tavi pirveli ...............................................................................8baton d’artanian-mamis sami saCuqariTavi meore ....................................................................................24batoni de trevilis kabinetis mosacdeli oTaxiTavi mesame ...................................................................................36batoni de trevilis kabinetSiTavi meoTxe..................................................................................49mxari aTosisa, yawimi porTosisada cxvirsaxoci aramisisaTavi mexuTe .............................................................................57

mefis muSketerebi da kardinalis razmelebiTavi meeqvse .............................................................................68

misi udidebulesoba mefe ludoviko mecameteTavi meSvide ............................................................................90

muSketerebis Sinauri cxovrebaTavi merve ...............................................................................99

mijnurobis kvanZiTavi mecxre ............................................................................. 108

d’artaniani amJRavnebs Tavis xasiaTsTavi meaTe ................................................................................ 117

Tagvis maxe meCvidmete saukuneSiTavi meTerTmete ..................................................................... 123

kvanZi rTuldebaTavi meTormete ...................................................................... 143

JorJ vilersi, hercogi bukingamisaTavi mecamete .......................................................................... 152

batoni bonasieTavi meToTxmete .................................................................... 162

mengeli kaci

Page 20: 50 წიგნი: ალექსანდრე დიუმა - სამი მუშკეტერი / ტომი 1

373

Tavi meTxuTmete .................................................................... 173

marTlmsajuleba da mxedrobaTavi meTeqvsmete ..................................................................... 182

aq moTxrobilia, Tu rogor amaod eZebda zarskancleri segie, raTa winandeburad daerekaTavi meCvidmete ...................................................................... 195

col-qmari bonasieTavi meTvramete .....................................................................209

sayvareli da qmariTavi mecxramete .....................................................................217

mgzavrobis gegmaTavi meoce ...............................................................................226

mgzavrobaTavi ocdameerTe.....................................................................239

qalbatoni uinteriTavi ocdameore ......................................................................249

merlezonis baletiTavi ocdamesame .....................................................................256

paemaniTavi ocdameoTxe ....................................................................268

pavilioniTavi ocdamexuTe .....................................................................278

porTosiTavi ocdameeqvse ....................................................................299

aramisis disertaciaTavi ocdameSvide ...................................................................316

aTosis coliTavi ocdamerve .......................................................................337

dabrunebaTavi ocdamecxre ....................................................................354

aRWurvilobis ZebnaTavi ocdameaTe .......................................................................363

miledi

Page 21: 50 წიგნი: ალექსანდრე დიუმა - სამი მუშკეტერი / ტომი 1

`kviris palitris~ biblioTeka

wigni 4

tomi I

redaqtori elene salariZe

koreqtorebi: natalia CimakaZe

eka gunTaiSvili

nino lolua

kompiuteruli uzrunvelyofa giorgi asaTiani

ydis dizaini eTer gziriSvili

proeqtis menejeri TinaTin asaTiani

gamomcemloba palitra L, 2010

misamarTi: iosebiZis q. 49, tel.: 38-38-71

E-mail: [email protected]

50 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar

Page 22: 50 წიგნი: ალექსანდრე დიუმა - სამი მუშკეტერი / ტომი 1

wigni 1

onore de balzaki

Sagrenis tyavi

wigni 2

jek londoni

martin ideni

wigni 3

SoTa rusTaveli

vefxistyaosani

ukve gamovida:ukve gamovida:

Page 23: 50 წიგნი: ალექსანდრე დიუმა - სამი მუშკეტერი / ტომი 1

aleqsandre diuma

sami muSketeritomi II

uiliam Seqspiri

hamleti

Jiul verni

80 000 kilometri wyalqveS

male gamova:male gamova: