UKD 543.271:593.275.08

NORMA BRANŻOWA BN-83

.

OBRÓBKA TERMICZNA

l TERMOCHEMICZNA METALI

Wilgotnościomierze zwierciadłowe

Wymagania i badania

5534-01

..

•

l. WSTĘP

1.1. Przedmiot normy. Przedmiotem normy są wymaga-

nia i badania dotyczące wilgotnościomierzy zwien:iadłowych.

l. 2. Zakres stosowania normy. Norma obejmuje wilgot-

nościemierze stosowane do pomiaru wilgotności , . gazow 1

atmosfer stosowanych w obróbce cieplnej, działające na za-

sadzie pomiaru temperatury punktu rosy metodą kondensa-

..

•

2 BN-83/ 5534-01

l. 4. 12. z.akres użytkowy napięcia zasilania - d opus z-.....

czalny zakres zmian napięcia zasilania, przy którym wil-

gotnościomierz powinien zapewniać deklarowaną dokładność.

l. 4.13. zakres użytkowy temperatury otoczenia - dopu-

szczalny zakres zmian wartości temperatury otoczenia, przy

którym wilgotnościomierz powinien zapewnić pomiar tempe-

ratury punktu rosy dla calego zakresu pomiarowego.

1.4.14. zakres użytkowy wilgotności względnej -otocze-

nia - dopuszczalny zakres zmian wartości wilgotności po-

wietrza, przy której wilgotnościomierz powinien zapewniać

deklarowaną dokładność.

·l. 4.15. warUJ1.]

-~ .

... .. ---~

.. . '

:i"

·. ...

~~- _:-._ .. ~' . . . ' '·~· ...

.· ··'< •

•"":' :,..·

.. . . . 3 BN-83/5534-01 ' ; ...

.. -,..,.. ... _ . ..,·._.- --~.,;;;_ ___________ ;;. .. ·~~--~~---~---------.......,.~_.:_--~-----..;.......-~~~-::-~---:---:--~ - ' ~ ,...... .... ... . .,. • "' " r ,;, ·- ,._

1.' . "' ..

· Napisy i oznaczenia należy .wykonać · zgodnie z PN ... 73/

. T.-06500. 09.

2.3. Dokładność pomiaru. Wilgotnościomierz zwieiCia.d-

łowy powiniell zapewnić pomiar temperatury punktu rosy z o

dokładnością O, 5 C.

2.4. Warunki znamionowe . o

- temperatura otoczen1a 20 C ,

- wilgotność w-zględna otaczającego powietrzc;l· 30-rBO%,

- napięcie zasilania zgodne z wartością - podaną na tab-

liczce znamionowej,

· - wartość skuteczna składowej zmiennej prąd~ płynąc~

go w torze zasilania baterią Peltiera powinna być nie więk

sza niż lO'~,

- natęż·enie przepływu próbki · badanego gazu 2 l/ min.

b5 .. Warunki użytkowe - temper~tura otoczenia przy pracy z chłodzeniem po-

o wietrzem do .25 C ,

- temperatura otoczenia przy pracy z chłodzeniem wodo-o

nym do 40 C,

- wilgotność względna otaczającego powietrza 30.;.80'~,

- napięcie zasilania 220 ~~~V 50Hz, - natężenie przepływu .próbki gazu l .;. 3 1/ min,

-· natężenie przepływu wody chłodzącej O, S.;. l, 5 l/min.

2. 6. Rezystancja izolacji obwodów elektrycznych przy-

rządu względem obudowy w ·normalnych warunkach atmos-

ferycżnych nie powinna być mniejsza niż 20 MQ.

2. 7. Wytrzymałość elektryczna izolacji. Izolacja mię

dzy obwodem sieciowym elektrycznym przyrządu, a pozo-

stałymi · nie po.łączonym.i z nim na stałe toram.i elektryczny-

mi oraz obudową powinna wytrzymać napięcie probiercze o

wartości 2 k V.

2. 8. Odporność na drgania i wstrząsy. Przyrząd w op&-

kowaniu transportowym powinien wytrzymywać bez uszko-

dzenia wstrząsy określone PN-70/E-06501.

3. PAKOWANIE, PRZECłLO\VYWANIE I TRANSPORT

3.1. Pakowanie, przechowywa..Jlie i transport -wg ~N-76/

E -06500. 08.

3. 2. WytrzJ!Ilałość na czynniki atmosferyczne ppdczas

magazynowania. Przyrząd w opakowaniu jednostkowym po-

. winien wytrzymać bez uszk~zenia przechowywanie w na-

stępujących warunkach: . o 8 - w temperaturze -5 w ciągu h,

o -w temperaturze 30 C przy wilgotności względnej 95%

w ciąg~u 48 h,

- w temperaturze 50° C przy wilgotności względnej n1e

większej niż 80% w ciągu 8 h.

3.3. Dokumentacja towarzysząca zgodnie z PN-77 l

T-06500.10. Do każdego egzemplarza wilgotnościomierza

•

zwierciadlanego powinna być dostarczona dokumentacja po4-

stawowa, w której skład wchodzą:

- . instrukcja obsługi ,

- karta gwarancyjna,

- specyfikacja wysyłkowa.

4. BADANIA

4.1. Program badań

..

".>

4 .. l. l. Badania pełne należy wykonać po uruchomieniu

prcx;lukcjł wilgotnościomierza zwierciadłowego, po każdej

zmianie 'konstrukcji lub metod technologicznych mogących

mieć wpływ na wynik badania oraz okresowo przez cały cz.as

trwania produkcji, nie rzadziej niż co 2 lata. Badania peł

ne polegają na wykonaniu wszystkich czynności wyszcze-

gólnionych w tablicy kol. 3. Do badań pełnych należy. pobmć

co najmniej 3 przyrządy.

4. 1 .. 2 ~ Badania niepełne. Badaniom niepełnym nalezy

poddać wszystkie wyprodukowane wilgotnościomierze zwier-

ciadłowe; zakres badań niepełnych podano·w tablicy kol .. 4. ·

4. 2. Zakres badań - wg tablicy.

4.3. Opis badań

4. 3. l. OglE;dziny polegają na sprawdzeniu czy wyr6b

odpowiada wymaganiom technicznym, których spełnienie mo--.

że być stwierdzone bez wykonania dodatkowych pr6b

rozmontowywania wyrobu.

Przy badaniach pełnych należy sprawdzić:

- wygląd zewnętrzny ( 2. l) ,

lub

-możliwość łatwego rozłączania kopułki od korpusu ko.

mory wymaganego przy czyszczeniu powierzchni zwieJCiad-

la wskaźnikowego ( 2. 2. l) ,

- prawidłowości działania wyłączników ( 2. 2. 5),

-możliwość swobodnej obserwacji powierzchn~

ciadla wskaźnikowego przy prowadzeniu pomiarów

łożonych miejsc ustawiania przyrządu/ ( 2. 2. 6),

- napisy i oznaczenia ( 2. 2. 7),

- opakowanie ( 2. 8) ,

Przy badaniach niepełnych należy sprawdzić:

-wygląd zewnętrzny (2.1),

. zw1er-

dla za-

-możliwość łatwego rozłączenia korpusu od komory po-

miarowej ( 2. 2.1),

- opakowanie (2. 8) •

4. 3. 2.· Sprawdzenie wymiarów polega na skontrolowaniu

czy wymiary gabarytowe są zgodne z DTR. Przeprowadza się

je dowolnym przyrządem zapewniającym dokładność -pomiaru

±O,lmm.

4. 3. 3. Próba wytrzymałości elektr,rcznej izolacji. Pr6-•

bę należy wykonać urządzeniem o takiej mocy, aby napięcie •

probiercze równe 50% wymaganej wartości nie spadło poni-

żej 45% tej wartości po dołączeniu badanego przyrządu.

. '

,. ...

. '

. . :. .

' . '

'

·' ~~.:.

n ,r"._

"t .:

:

•

. . .

4 BN~83/5534-01 ~· ... -t

Zakres badań • ·wymagania

wg Opis badań -Rodzaj badań _ Lp.

pełne niepełne wg

l .

2

3

. 4

5

6

7

8

9

·lO

Oględziny

Sprawdzenie wymiarów

Próba wytrzymałości elektrycznej

Sprawdzenie oporu izolacji

Sprawdzenie wpl~ru ustawienia

Sprawdzenie uchybów w warunkach znamionowych

Sprawdzenie warunków wpływających na pomiar wilgotnościomierzem

Sprawdzenie budowy i trwałości wyłączników

Sprawdzenie wytrzymałości na drga-nia i wstrząsy

Próba wytrzymałości na czynniki atmosferyczne

'X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

Przy próbie wytrzymałości elektrycznej izolacji w ba-

daniach pełnych należy sprawdzić:

- izolację toru 220 V 50 H~ względem obudowy,

- izolację toru 220 V 50 Hz względem toru zasilania e-

lementów Peltiera,

- izolację toru 220 V 50 Hz względem toru zasilania u-

kładu pomiarowego.

Przy badaniach niepełnych należy sprawdzić

toru 220 V 50 Hz względem obudowy.

izolację

4. 3. 4. Sprawdzenie oporu izolacji na zgodność z wy-

maganiami podanymi w 2. 6 należy zmierzyć napięciem sta-

łym, równym co najmniej 550 V i nie większym od napięcia

probierczego izolacji. Wynik pomiaru należy odczytać po

l min od chwili doprowadzenia napięcia pomiarowego. Po-

miar powinien być wykonywany w temperaturze otoczenia o

15 ~ 25 C i przy wilgotności względnej powietrza nie więk-

czej niż 80%.

4. 3. 5. Sprawdzenie wpływu ustawienia polega na stwier-

dzeniu czy uchyb dodatkowy spowodowany pochyleniem mier-

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

-

-

2.1

2.2.1

2.2.5

2.2.6

2.2.7

2 . 7

2.6

2.2.6

2.4

2.1, 2.2.~

2.2.3

2.2.4

2.3

sprawdzenie oporów prze-pływu próbki gazu; spraw-dzenie szczelności komory

. . pom1aroweJ

2.2.5

2.8

3.2

4.3.1

4.3.2

4.3.3

4 .. 3.4

4.3.5

-' .. 3.6

4.3 .. 7a)

4. J .. 7b)

4 3 - ,, • .. / C i

L 3 ~d'' . • . l ;.

4.3. / e }

4.3. 7n

4. 3 .. 8

4.3.9

4. 3.10

- .

::

' .

1

!

: •

l :

'• , :

·.

' :

1 l

i

~-l·;~

~: ' !·~ ~ @-

f

l

nika zamontowanego w przedniej ścianie przyrządu dla •"JY·-maganej w 2.2 .6 regulacji kąta nachylenia płyty

przyrządu nie przekracza wartości dopuszczalnej . ~~aksy

malna wartość uchybu dodatkowego spowodowana zmianą. n-

staw.ienia przyrządu nie powinna być większa niż O ,9S.

Wpływ ustawienia należy sprawdzać dla początkowego l

końcowego punktu podziałki przy badaniach pełnych oraz dla

jednegp punktu ustawienia wskazówki miernika

dla punktu bliskiego środka geometrycznego podzia lkC przy

badaniach niepełnych. Podczas pró l;y wszystkie czyll:i'&Oi

wpływające ( poza ustawieniem) na wartość uchybu. po'lli'l.D-

ny odpowiadać warunkom znamionowym. Zmiany położer'f!.a

wskazówki spowodowane przechyleniem miernika nałe.i;y OJi-

czytywać za pomocą lupy z podziałką milimetrow . ..

4. 3.6. Sprawdzenie uchybów w warunkach

wych. Uchyby przyrządu nale-ży sprawdzać przez

nanie jego wskazań ze wskazaniami wzorcowego u~

pomiarowego; za wartość rzeczywistą wielkości m.ielrl!!:l'J!Dej

należy przyjąć wskazania wzorcowego urządzenia poan.a:ro-

wego.

,•,

' ·:

A • ..

1

. . • • . • ł ... -· ' ;

. ' .. . ... / . .. • -· - :;. •

-.' . • . . . . . . . ' .. . •/ - . ' '~··· ... . . ' .. "-..·. .. .

,.. .:.... -· ""' ' .. ~ . .. .·

< . •

. .... BN:-83/5534-01 .. .·

. -' ' '\ . ... __

• "'"· ~ 4 .....

. .. - . .. :.: .. / . ·. ..

przyjąć, :: .. : . · Jako w~orcowe llrządz~nie pomiarowe należy

~~-- · · mządzenie do · oznaczania_ zawartości Wilgoci w g~ach o-. .

- ; ...

•

czyszcz~nych opisane w PN-81/C-04755 lub do~olny mier-

· · nik ·temperatury punktu rosy ·zapewniający pomiar z dok ład-.. . ~

:~.- · . nością 0,5%. ·

• . .. t

•

Dopuszcza się . jednoczesne sprawdzanie kilku sztuk ~

danych przyrządów. Przy sprawdzaniu próbkę wilgotnego

gazu należy kolejno przepuścić przez badane przyrządy, a

następnie przez wzorcowe urządzenie pomiarowe. Uchyby

należy wyznaczyć dla wszystkich ocyfrowanych kresek po.-o

działki w zakresie temperatur od -20 C do temperatury o-o

toczenia nie większej niż 25 C. Odczyt temperatury punktu

~ rosy dla każdej ze sprawdzanych kresek podziałki należy

przeprowadzić dwukrotnie:

•

•

- raz, zmieniając wolno temperaturę zwierciadła ws1caź-

nikowego od temperatur wyższych w kierunku •

temperatur

niższych,

- dwa, · zmieniając wolno temperaturę zwierciadła wskaź~

nikowego od temperatur niższych w kierunku tempemtur wyż". •

szych.

W obu przypadkach wychylenie· wskazówki miernika ~'Q

winno być jednakowe.

Uchyb badanego przyrządu wyznacza się z różnicy wsla-

zań wzorcowego urządzenia pomiarow~go i wskazań bada-

nego przyrządu.

4. 3. 7. Sprawdzęnie warunków wpływających na pomiar .

wilgotnpściomierzem ma na celu stwierdzenie zdolności wy-

. konania pomiarów temperatury punktu rosy w całym zakre-

sie pomiarowym wilgotnościomierza zwierciadłowego dla o-

kreślonych w wymaganiach technicznych warunków użytko

wych (2.5).

a) Sprawdzenie warunków odczxtu• ·Należy sprawdzić •

zgodność z dokumentacją kąta ust~wienia rurek kierujących

badaąy gaz na powierzchnię wskaźnikową .zwierciadła oraz

okre.ślić wizualnie:

- jakość wykonania powierzchni wskaźnikowej

ciadla (brak rys i zabrudzeń) ,

ZWler•

- jakość oświetlenia powierzchni wskaźnikowej zwier-

ciadła,

- centryczność miejsca pojawienia się plamki rosy na

widocznej powierzchni zwierciadła wskaźnikowego,

- ostrość pojawiania się plamki IJlgły na

w~kaź~ikowej zwierciadła.

powi.erzcJln;i _

b) Sprawdzenie układu chłodzenia polega na wyznacze-

~u maksymalnej różnicy temperatur między zwierciadłem ~··-....,, .

wskaź:nikowym. i radiatorem. Przy badaniach pełnych nale-

ży dodatkowo wyznaczyć zdolności chłodzenia wodnego ra-

diatora oraz wielkość składowej zmiennej w obwodzie za-

silania elementów Peltiera.

Maksymalną różnicę temperatur osiąganą między

·_ zw.ie.rciadłem wskaźnikowym i radiatorem należy wyznaczyć

po upływie około O, 5 h od chwili włączenia układu chłodze-

nia ż pomiarów temperatUry radiatora mierzonęj tern:iomet-·.

. rem cieczowym o znan~j dokładności ora,z temperatur.y

zwierciadła wskaźnikowego wskazywanej przez. .. miernik; . .

Wielkość maksymalnej różnicy temperat1,1r powuma ·· być

podana w dokwnentacji podstawowej.

Sprawdzenie .zdolności chłodzenia wodnego radia- ·

tora ma na celu wyznaczenie optymalnych warunków prze-

pływu wody przez radiator oraz największej wa.rtości tem- , •

peratury wody wpływającej do radiatora, przy których w

wysokich temperaturach otoczenia (do 40°C ) istnieje moż ... . . liwość schłodzenia zwierciadła wskaźnikowego do dolnej :

.·

•

wartości zakresu pomiarowego przyrządu. ··

c) Sprawdzenie zespołów układu pomiaru tempemtury na- ,

leży wykonać osobno: sprawdzenia charakterystyki termo- · , -.. metrycznej rezystancyjnego czujnika termometrycznego o-

raz układu elektronicznego do pomiaru rezystancji łą~znie

z miernikiem.

Dokładność pomiarową elektronicznego układu do pomia-

ru rezystancji należy wyznaczyć łłtcznie z miernikiem przY,.

kładając do wejścia pomiarowego układu rezystancję z re-

zystora dekadowego klasy O, l 1 zgodną z charakterystyką

temperaturową czujnika rezystancyjnego.

W trakcie sprawdzania -należy wyznaczyć uchyby dla •

wszystkich ocyfrowanych kresek podziałki miernika .. Wyniki . .

·sprawd.zenia należy podać tabelarycznie w protokC?le spmw-·

dzenia.

d) Sprawdzenie zakresu 'POI!liarowego ma na celu stwier-

dzenie czy przy wyznaczonych w b) wanmkach dla układu

chłodzenia istnieje możliwość ochłodzenia zwierciadła

wskaźnikowego do temperatury oznaczającej najniższą war-•

tość w zakresie pomiarowym. •

e) Sprawdzenie oporów przepływu próbki gazu należy

wykonać przez pomiar różnicy ciśnień na wlocie i wylocie

~omory pomiarowej przy zruunionowym_·natężeni~ przepływ:u.

gazu. Różnica. ciśnień nie powinna być większa niż 500 Pa~ •

f) Sprawdzenie szczelności komory pomiarowej należy

wykonać w następujący sposób: do końcówki wylotowej ko-mory pomiarowej podłączyć manometr, doprowadzić przez

końcówkę wlotową do komory pomiarowej powietrze o ciś

ni~niu 6000 Pa, zamknąć dopływ powietrza i kontrolować

spadek ciśnienia na manometrze. Spadek ciśnienia w ciągu

jednej godziny nie powinien przekroczyć 10% wartości po-

czątkowej.

4.3.8. Sprawdzenie budowy i trwałości wyłączników z•

leca się wykonywać za pomocą ur~ąd.zenia mechanicznego

umożliwiającego cykliczne wciskanie klawiszy wyłączników

w liczbie l 0.:-12 cykli na minutę. Urządzenie powinno być

zaopatrzone w licznik cykli.

4. 3. 9. Sprawdzenie wytrzymałości na drsania i wstrz!t"

23. należy przeprowadzić na urządzeniach probierczych

wytwarzających wstrząsy stosowane dla wymagań zgodnych .

z PN-70/E-06501. '

....

• •

·'•

' .

..

•

,

·. .. ,.

' . - .· • ..

6 BN-83/5534-01 -..

•

4.3.10. Próba wytrz;wałości na 'czynniki atmosferyczne

podczas magazynowania. Próbę należy przeprowadzić na

zgodność z 3.2 w termohigrostacie zapewniającym utrzy-

manie temperatury~ dokładnością do ±2°C i wilgotności

względnej do ±Y". W kornorze termohigrostatu powinien być zapewniony wymuszony obieg powietrza. Badane mierniki

powinny być umieszczone tak, aby powietrze miało swobod-

ny dostęp ze wszystkich stron.

Wynik próby uważa się za dodatni, jeżeli w 48 h popró-

bie miernik odpowiada następującym wymaganiom:

a) na częściach wewnętrznych i zewnętrznych nie ma

śladów korozji , l

b) miernik odpowiada co do uchybu w warunkachznamio-

n~wych wpływu ustawi~nia i wytrzymałości

izolacji.

e lektrycznQ j

4~4 .. Oc'ena wyników badań. Wyniki badań pełnych na-

leży uznać za dodatnie, jeżeli wilg