UKD 543.271:593.275.08
NORMA BRANŻOWA BN-83
.
OBRÓBKA TERMICZNA
l TERMOCHEMICZNA METALI
Wilgotnościomierze zwierciadłowe
Wymagania i badania
5534-01
..
•
l. WSTĘP
1.1. Przedmiot normy. Przedmiotem normy są wymaga-
nia i badania dotyczące wilgotnościomierzy zwien:iadłowych.
l. 2. Zakres stosowania normy. Norma obejmuje wilgot-
nościemierze stosowane do pomiaru wilgotności , . gazow 1
atmosfer stosowanych w obróbce cieplnej, działające na za-
sadzie pomiaru temperatury punktu rosy metodą kondensa-
..
•
2 BN-83/ 5534-01
l. 4. 12. z.akres użytkowy napięcia zasilania - d opus z-.....
czalny zakres zmian napięcia zasilania, przy którym wil-
gotnościomierz powinien zapewniać deklarowaną dokładność.
l. 4.13. zakres użytkowy temperatury otoczenia - dopu-
szczalny zakres zmian wartości temperatury otoczenia, przy
którym wilgotnościomierz powinien zapewnić pomiar tempe-
ratury punktu rosy dla calego zakresu pomiarowego.
1.4.14. zakres użytkowy wilgotności względnej -otocze-
nia - dopuszczalny zakres zmian wartości wilgotności po-
wietrza, przy której wilgotnościomierz powinien zapewniać
deklarowaną dokładność.
·l. 4.15. warUJ1.]
-~ .
... .. ---~
.. . '
:i"
·. ...
~~- _:-._ .. ~' . . . ' '·~· ...
.· ··'< •
•"":' :,..·
.. . . . 3 BN-83/5534-01 ' ; ...
.. -,..,.. ... _ . ..,·._.- --~.,;;;_ ___________ ;;. .. ·~~--~~---~---------.......,.~_.:_--~-----..;.......-~~~-::-~---:---:--~ - ' ~ ,...... .... ... . .,. • "' " r ,;, ·- ,._
1.' . "' ..
· Napisy i oznaczenia należy .wykonać · zgodnie z PN ... 73/
. T.-06500. 09.
2.3. Dokładność pomiaru. Wilgotnościomierz zwieiCia.d-
łowy powiniell zapewnić pomiar temperatury punktu rosy z o
dokładnością O, 5 C.
2.4. Warunki znamionowe . o
- temperatura otoczen1a 20 C ,
- wilgotność w-zględna otaczającego powietrzc;l· 30-rBO%,
- napięcie zasilania zgodne z wartością - podaną na tab-
liczce znamionowej,
· - wartość skuteczna składowej zmiennej prąd~ płynąc~
go w torze zasilania baterią Peltiera powinna być nie więk
sza niż lO'~,
- natęż·enie przepływu próbki · badanego gazu 2 l/ min.
b5 .. Warunki użytkowe - temper~tura otoczenia przy pracy z chłodzeniem po-
o wietrzem do .25 C ,
- temperatura otoczenia przy pracy z chłodzeniem wodo-o
nym do 40 C,
- wilgotność względna otaczającego powietrza 30.;.80'~,
- napięcie zasilania 220 ~~~V 50Hz, - natężenie przepływu .próbki gazu l .;. 3 1/ min,
-· natężenie przepływu wody chłodzącej O, S.;. l, 5 l/min.
2. 6. Rezystancja izolacji obwodów elektrycznych przy-
rządu względem obudowy w ·normalnych warunkach atmos-
ferycżnych nie powinna być mniejsza niż 20 MQ.
2. 7. Wytrzymałość elektryczna izolacji. Izolacja mię
dzy obwodem sieciowym elektrycznym przyrządu, a pozo-
stałymi · nie po.łączonym.i z nim na stałe toram.i elektryczny-
mi oraz obudową powinna wytrzymać napięcie probiercze o
wartości 2 k V.
2. 8. Odporność na drgania i wstrząsy. Przyrząd w op&-
kowaniu transportowym powinien wytrzymywać bez uszko-
dzenia wstrząsy określone PN-70/E-06501.
3. PAKOWANIE, PRZECłLO\VYWANIE I TRANSPORT
3.1. Pakowanie, przechowywa..Jlie i transport -wg ~N-76/
E -06500. 08.
3. 2. WytrzJ!Ilałość na czynniki atmosferyczne ppdczas
magazynowania. Przyrząd w opakowaniu jednostkowym po-
. winien wytrzymać bez uszk~zenia przechowywanie w na-
stępujących warunkach: . o 8 - w temperaturze -5 w ciągu h,
o -w temperaturze 30 C przy wilgotności względnej 95%
w ciąg~u 48 h,
- w temperaturze 50° C przy wilgotności względnej n1e
większej niż 80% w ciągu 8 h.
3.3. Dokumentacja towarzysząca zgodnie z PN-77 l
T-06500.10. Do każdego egzemplarza wilgotnościomierza
•
zwierciadlanego powinna być dostarczona dokumentacja po4-
stawowa, w której skład wchodzą:
- . instrukcja obsługi ,
- karta gwarancyjna,
- specyfikacja wysyłkowa.
4. BADANIA
4.1. Program badań
..
".>
4 .. l. l. Badania pełne należy wykonać po uruchomieniu
prcx;lukcjł wilgotnościomierza zwierciadłowego, po każdej
zmianie 'konstrukcji lub metod technologicznych mogących
mieć wpływ na wynik badania oraz okresowo przez cały cz.as
trwania produkcji, nie rzadziej niż co 2 lata. Badania peł
ne polegają na wykonaniu wszystkich czynności wyszcze-
gólnionych w tablicy kol. 3. Do badań pełnych należy. pobmć
co najmniej 3 przyrządy.
4. 1 .. 2 ~ Badania niepełne. Badaniom niepełnym nalezy
poddać wszystkie wyprodukowane wilgotnościomierze zwier-
ciadłowe; zakres badań niepełnych podano·w tablicy kol .. 4. ·
4. 2. Zakres badań - wg tablicy.
4.3. Opis badań
4. 3. l. OglE;dziny polegają na sprawdzeniu czy wyr6b
odpowiada wymaganiom technicznym, których spełnienie mo--.
że być stwierdzone bez wykonania dodatkowych pr6b
rozmontowywania wyrobu.
Przy badaniach pełnych należy sprawdzić:
- wygląd zewnętrzny ( 2. l) ,
lub
-możliwość łatwego rozłączania kopułki od korpusu ko.
mory wymaganego przy czyszczeniu powierzchni zwieJCiad-
la wskaźnikowego ( 2. 2. l) ,
- prawidłowości działania wyłączników ( 2. 2. 5),
-możliwość swobodnej obserwacji powierzchn~
ciadla wskaźnikowego przy prowadzeniu pomiarów
łożonych miejsc ustawiania przyrządu/ ( 2. 2. 6),
- napisy i oznaczenia ( 2. 2. 7),
- opakowanie ( 2. 8) ,
Przy badaniach niepełnych należy sprawdzić:
-wygląd zewnętrzny (2.1),
. zw1er-
dla za-
-możliwość łatwego rozłączenia korpusu od komory po-
miarowej ( 2. 2.1),
- opakowanie (2. 8) •
4. 3. 2.· Sprawdzenie wymiarów polega na skontrolowaniu
czy wymiary gabarytowe są zgodne z DTR. Przeprowadza się
je dowolnym przyrządem zapewniającym dokładność -pomiaru
±O,lmm.
4. 3. 3. Próba wytrzymałości elektr,rcznej izolacji. Pr6-•
bę należy wykonać urządzeniem o takiej mocy, aby napięcie •
probiercze równe 50% wymaganej wartości nie spadło poni-
żej 45% tej wartości po dołączeniu badanego przyrządu.
. '
,. ...
. '
. . :. .
' . '
'
·' ~~.:.
n ,r"._
"t .:
:
•
. . .
4 BN~83/5534-01 ~· ... -t
Zakres badań • ·wymagania
wg Opis badań -Rodzaj badań _ Lp.
pełne niepełne wg
l .
2
3
. 4
5
6
7
8
9
·lO
Oględziny
Sprawdzenie wymiarów
Próba wytrzymałości elektrycznej
Sprawdzenie oporu izolacji
Sprawdzenie wpl~ru ustawienia
Sprawdzenie uchybów w warunkach znamionowych
Sprawdzenie warunków wpływających na pomiar wilgotnościomierzem
Sprawdzenie budowy i trwałości wyłączników
Sprawdzenie wytrzymałości na drga-nia i wstrząsy
Próba wytrzymałości na czynniki atmosferyczne
'X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Przy próbie wytrzymałości elektrycznej izolacji w ba-
daniach pełnych należy sprawdzić:
- izolację toru 220 V 50 H~ względem obudowy,
- izolację toru 220 V 50 Hz względem toru zasilania e-
lementów Peltiera,
- izolację toru 220 V 50 Hz względem toru zasilania u-
kładu pomiarowego.
Przy badaniach niepełnych należy sprawdzić
toru 220 V 50 Hz względem obudowy.
izolację
4. 3. 4. Sprawdzenie oporu izolacji na zgodność z wy-
maganiami podanymi w 2. 6 należy zmierzyć napięciem sta-
łym, równym co najmniej 550 V i nie większym od napięcia
probierczego izolacji. Wynik pomiaru należy odczytać po
l min od chwili doprowadzenia napięcia pomiarowego. Po-
miar powinien być wykonywany w temperaturze otoczenia o
15 ~ 25 C i przy wilgotności względnej powietrza nie więk-
czej niż 80%.
4. 3. 5. Sprawdzenie wpływu ustawienia polega na stwier-
dzeniu czy uchyb dodatkowy spowodowany pochyleniem mier-
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
-
-
2.1
2.2.1
2.2.5
2.2.6
2.2.7
2 . 7
2.6
2.2.6
2.4
2.1, 2.2.~
2.2.3
2.2.4
2.3
sprawdzenie oporów prze-pływu próbki gazu; spraw-dzenie szczelności komory
. . pom1aroweJ
2.2.5
2.8
3.2
4.3.1
4.3.2
4.3.3
4 .. 3.4
4.3.5
-' .. 3.6
4.3 .. 7a)
4. J .. 7b)
4 3 - ,, • .. / C i
L 3 ~d'' . • . l ;.
4.3. / e }
4.3. 7n
4. 3 .. 8
4.3.9
4. 3.10
- .
::
' .
1
!
: •
l :
'• , :
·.
' :
1 l
i
~-l·;~
~: ' !·~ ~ @-
f
l
nika zamontowanego w przedniej ścianie przyrządu dla •"JY·-maganej w 2.2 .6 regulacji kąta nachylenia płyty
przyrządu nie przekracza wartości dopuszczalnej . ~~aksy
malna wartość uchybu dodatkowego spowodowana zmianą. n-
staw.ienia przyrządu nie powinna być większa niż O ,9S.
Wpływ ustawienia należy sprawdzać dla początkowego l
końcowego punktu podziałki przy badaniach pełnych oraz dla
jednegp punktu ustawienia wskazówki miernika
dla punktu bliskiego środka geometrycznego podzia lkC przy
badaniach niepełnych. Podczas pró l;y wszystkie czyll:i'&Oi
wpływające ( poza ustawieniem) na wartość uchybu. po'lli'l.D-
ny odpowiadać warunkom znamionowym. Zmiany położer'f!.a
wskazówki spowodowane przechyleniem miernika nałe.i;y OJi-
czytywać za pomocą lupy z podziałką milimetrow . ..
4. 3.6. Sprawdzenie uchybów w warunkach
wych. Uchyby przyrządu nale-ży sprawdzać przez
nanie jego wskazań ze wskazaniami wzorcowego u~
pomiarowego; za wartość rzeczywistą wielkości m.ielrl!!:l'J!Dej
należy przyjąć wskazania wzorcowego urządzenia poan.a:ro-
wego.
,•,
' ·:
A • ..
1
. . • • . • ł ... -· ' ;
. ' .. . ... / . .. • -· - :;. •
-.' . • . . . . . . . ' .. . •/ - . ' '~··· ... . . ' .. "-..·. .. .
,.. .:.... -· ""' ' .. ~ . .. .·
< . •
. .... BN:-83/5534-01 .. .·
. -' ' '\ . ... __
• "'"· ~ 4 .....
. .. - . .. :.: .. / . ·. ..
przyjąć, :: .. : . · Jako w~orcowe llrządz~nie pomiarowe należy
~~-- · · mządzenie do · oznaczania_ zawartości Wilgoci w g~ach o-. .
- ; ...
•
czyszcz~nych opisane w PN-81/C-04755 lub do~olny mier-
· · nik ·temperatury punktu rosy ·zapewniający pomiar z dok ład-.. . ~
:~.- · . nością 0,5%. ·
• . .. t
•
Dopuszcza się . jednoczesne sprawdzanie kilku sztuk ~
danych przyrządów. Przy sprawdzaniu próbkę wilgotnego
gazu należy kolejno przepuścić przez badane przyrządy, a
następnie przez wzorcowe urządzenie pomiarowe. Uchyby
należy wyznaczyć dla wszystkich ocyfrowanych kresek po.-o
działki w zakresie temperatur od -20 C do temperatury o-o
toczenia nie większej niż 25 C. Odczyt temperatury punktu
~ rosy dla każdej ze sprawdzanych kresek podziałki należy
przeprowadzić dwukrotnie:
•
•
- raz, zmieniając wolno temperaturę zwierciadła ws1caź-
nikowego od temperatur wyższych w kierunku •
temperatur
niższych,
- dwa, · zmieniając wolno temperaturę zwierciadła wskaź~
nikowego od temperatur niższych w kierunku tempemtur wyż". •
szych.
W obu przypadkach wychylenie· wskazówki miernika ~'Q
winno być jednakowe.
Uchyb badanego przyrządu wyznacza się z różnicy wsla-
zań wzorcowego urządzenia pomiarow~go i wskazań bada-
nego przyrządu.
4. 3. 7. Sprawdzęnie warunków wpływających na pomiar .
wilgotnpściomierzem ma na celu stwierdzenie zdolności wy-
. konania pomiarów temperatury punktu rosy w całym zakre-
sie pomiarowym wilgotnościomierza zwierciadłowego dla o-
kreślonych w wymaganiach technicznych warunków użytko
wych (2.5).
a) Sprawdzenie warunków odczxtu• ·Należy sprawdzić •
zgodność z dokumentacją kąta ust~wienia rurek kierujących
badaąy gaz na powierzchnię wskaźnikową .zwierciadła oraz
okre.ślić wizualnie:
- jakość wykonania powierzchni wskaźnikowej
ciadla (brak rys i zabrudzeń) ,
ZWler•
- jakość oświetlenia powierzchni wskaźnikowej zwier-
ciadła,
- centryczność miejsca pojawienia się plamki rosy na
widocznej powierzchni zwierciadła wskaźnikowego,
- ostrość pojawiania się plamki IJlgły na
w~kaź~ikowej zwierciadła.
powi.erzcJln;i _
b) Sprawdzenie układu chłodzenia polega na wyznacze-
~u maksymalnej różnicy temperatur między zwierciadłem ~··-....,, .
wskaź:nikowym. i radiatorem. Przy badaniach pełnych nale-
ży dodatkowo wyznaczyć zdolności chłodzenia wodnego ra-
diatora oraz wielkość składowej zmiennej w obwodzie za-
silania elementów Peltiera.
Maksymalną różnicę temperatur osiąganą między
·_ zw.ie.rciadłem wskaźnikowym i radiatorem należy wyznaczyć
po upływie około O, 5 h od chwili włączenia układu chłodze-
nia ż pomiarów temperatUry radiatora mierzonęj tern:iomet-·.
. rem cieczowym o znan~j dokładności ora,z temperatur.y
zwierciadła wskaźnikowego wskazywanej przez. .. miernik; . .
Wielkość maksymalnej różnicy temperat1,1r powuma ·· być
podana w dokwnentacji podstawowej.
Sprawdzenie .zdolności chłodzenia wodnego radia- ·
tora ma na celu wyznaczenie optymalnych warunków prze-
pływu wody przez radiator oraz największej wa.rtości tem- , •
peratury wody wpływającej do radiatora, przy których w
wysokich temperaturach otoczenia (do 40°C ) istnieje moż ... . . liwość schłodzenia zwierciadła wskaźnikowego do dolnej :
.·
•
wartości zakresu pomiarowego przyrządu. ··
c) Sprawdzenie zespołów układu pomiaru tempemtury na- ,
leży wykonać osobno: sprawdzenia charakterystyki termo- · , -.. metrycznej rezystancyjnego czujnika termometrycznego o-
raz układu elektronicznego do pomiaru rezystancji łą~znie
z miernikiem.
Dokładność pomiarową elektronicznego układu do pomia-
ru rezystancji należy wyznaczyć łłtcznie z miernikiem przY,.
kładając do wejścia pomiarowego układu rezystancję z re-
zystora dekadowego klasy O, l 1 zgodną z charakterystyką
temperaturową czujnika rezystancyjnego.
W trakcie sprawdzania -należy wyznaczyć uchyby dla •
wszystkich ocyfrowanych kresek podziałki miernika .. Wyniki . .
·sprawd.zenia należy podać tabelarycznie w protokC?le spmw-·
dzenia.
d) Sprawdzenie zakresu 'POI!liarowego ma na celu stwier-
dzenie czy przy wyznaczonych w b) wanmkach dla układu
chłodzenia istnieje możliwość ochłodzenia zwierciadła
wskaźnikowego do temperatury oznaczającej najniższą war-•
tość w zakresie pomiarowym. •
e) Sprawdzenie oporów przepływu próbki gazu należy
wykonać przez pomiar różnicy ciśnień na wlocie i wylocie
~omory pomiarowej przy zruunionowym_·natężeni~ przepływ:u.
gazu. Różnica. ciśnień nie powinna być większa niż 500 Pa~ •
f) Sprawdzenie szczelności komory pomiarowej należy
wykonać w następujący sposób: do końcówki wylotowej ko-mory pomiarowej podłączyć manometr, doprowadzić przez
końcówkę wlotową do komory pomiarowej powietrze o ciś
ni~niu 6000 Pa, zamknąć dopływ powietrza i kontrolować
spadek ciśnienia na manometrze. Spadek ciśnienia w ciągu
jednej godziny nie powinien przekroczyć 10% wartości po-
czątkowej.
4.3.8. Sprawdzenie budowy i trwałości wyłączników z•
leca się wykonywać za pomocą ur~ąd.zenia mechanicznego
umożliwiającego cykliczne wciskanie klawiszy wyłączników
w liczbie l 0.:-12 cykli na minutę. Urządzenie powinno być
zaopatrzone w licznik cykli.
4. 3. 9. Sprawdzenie wytrzymałości na drsania i wstrz!t"
23. należy przeprowadzić na urządzeniach probierczych
wytwarzających wstrząsy stosowane dla wymagań zgodnych .
z PN-70/E-06501. '
....
• •
·'•
' .
..
•
,
·. .. ,.
' . - .· • ..
6 BN-83/5534-01 -..
•
4.3.10. Próba wytrz;wałości na 'czynniki atmosferyczne
podczas magazynowania. Próbę należy przeprowadzić na
zgodność z 3.2 w termohigrostacie zapewniającym utrzy-
manie temperatury~ dokładnością do ±2°C i wilgotności
względnej do ±Y". W kornorze termohigrostatu powinien być zapewniony wymuszony obieg powietrza. Badane mierniki
powinny być umieszczone tak, aby powietrze miało swobod-
ny dostęp ze wszystkich stron.
Wynik próby uważa się za dodatni, jeżeli w 48 h popró-
bie miernik odpowiada następującym wymaganiom:
a) na częściach wewnętrznych i zewnętrznych nie ma
śladów korozji , l
b) miernik odpowiada co do uchybu w warunkachznamio-
n~wych wpływu ustawi~nia i wytrzymałości
izolacji.
e lektrycznQ j
4~4 .. Oc'ena wyników badań. Wyniki badań pełnych na-
leży uznać za dodatnie, jeżeli wilg