ՃառագայթումRadiation

Հիմնական, Հասկացություններ

Եզրեր ևՍահմանումներ

Ճառագայթումը մեր շուրջըԻ՞ նչպես է ազդում ճառագայթումը մարդու և շրջակա

միջավայրի վրա: Սա այսօրվա բազմաթիվ խնդիրներից մեկն է և այն, որը շատ մարդկանց ուշադրություն է

:գրավում , , . Ճառագայթումը իսկապես վտանգավոր է մեծ

, քանակություններով այն բերում է հյուսվածքների , կենդանի բջիջների քայքայման իսկ փոքր

` չափաբաժիններով առաջացնում է քաղցկեղային հիվանդություններ և խթանում է գենետիկական

: , փոփոխությունները Սակայն վտանգ են ներկայացնում , ոչ այն ճառագայթման աղբյուրները որոնց մասին

: ընդունված է խոսել Միջուկային էներգետիկայի զարգացումից եկող ճառագայթման բաժինը չնչին մաս է

կազմում: Ճ առագայթման հիմնական մասը ազգաբնակչությունը ստանում է ճառագայթման բնական

աղբյուրներ ` , ից տիեզերքից երկրակեղևում գտնվող , ռադիոակտիվ նյութերից բժշկությունում կիրառվող

:ռենտգենյան սարքավորումներից

Մարդիկ նույնպես ճառագայթվում են ինքնաթիռով: երթևեկելիս Քարածխի ահռելի քանակությունների այրումը

: նույնպես ճառագայթման աղբյուր է , Ռադիոակտիվությունը նոր երևույթ չէ և կապել նրա

առկայությունը ատոմային էլեկտրակայանների կառուցման կամ միջուկային զենքի ստեղծման հետ՝ :սխալ է

, Այն գոյություն է ունեցել երկրի վրա շատ ավելի վաղ քան : ` կյանք է առաջացել Տիեզերքի առաջացման պահից արդեն

20 , միլիարդ տարի ճառագայթումը անընդհատ տարածվում : , , է տիեզերքում Շատերը զարմանում են պարզելով որ

: մարդը նույնպես որոշ չափով ռադիոակտիվ է Մարդու, մկաններում ոսկորներում և մի շարք այլ հյուսվածքներում

: կան ռադիոակտիվ նյութերի միկրոսկոպիկ բաժիններ Քանի որ ճառագայթման հիմնական չափաբաժինը

ազգաբնակչությունը ստանում է ճառագայթման բնական, աղբյուրներից նրանց մեծ մասից խուսափել պարզապես

:անհնար է

, Հիմնական Հասկացություններ Եզրեր ևՍահմանումներ

Ճ , առագայթումը երևույթ է որը տեղի է ունենւմ ռադիոակտիվ, , տարրերում միջուկային ռեակտորներում ատոմային զենքի

, կիրառման ժամանակ որի ընթացքւմ արձակվում են , մասնիկներ և բազմազան ճառագայթներ ինչի արդյունքում առաջանում են մարդու վրա ազդող վնասակար և :վտանգավոր գործոններ

Ի ոնացնող ճառագայթումը դա ռադիոակտիվ տարրերում : ընթացող ֆիզիկաքիմիական պրոցեսների կողմերից մեկն է

, Իոնացնող ճառագայթումը դա ցանակցաց ճառագայթ է որը , ` առաջ է բերում միջավայրի իոնացում այսինքն միջավայրում

( ) ինչպես և մարդու օրգանիզմում էլէկտրական հոսանքի, , առաջացում որը բերում է բջիջների քայքայմանը արյան

, բաղադրության փոփոխմանը այրվածքների և այլ ծանր:հետևանքների

Հասկացություն նուկլիդների և ռադիոնուկլիդների մասին

Քիմիական բոլոր տարրերի միջուկները կազմում են միխումբ, որը կոչվում է “նուկլիդներ”: Նուկլիդների

մեծամասնությունը անկայուն են, այսինքն` նրանք անընդհատ վերածվում են այլ նուկլիդների: Օրինակ

ուրանիում-238- ի ատոմը ժամանակ առ ժամանակ ճառագայթում է 2 պրոտոն և 2 նեյտրոն (α մասնիկ) և

վերածվում է Թորիում -234-ի: Բայց թորիումը իր հերթին անկայուն մասնիկ է, և քայքայման շղթան վերջանում է

միայն կապարի կայուն նուկլիդով: Նուկլիդի ինքնակամ քայքայումը կոչվում է ռադիոակտիվ քայքայում, իսկ

այդպիսի նուկլիդը` ռադիոնուկլիդ: Ամեն քայքայմանժամ անակ անջատվում է էներգիա, որն էլ արձակվում է

ճառագայնթման տեսքով: Այս պատճառով կարելի էասել, որ միջուկի մասնիկներ արձակելը, որը

բաղկացած է 2 նեյտրոնից և 2 պրոտոնից, α ճառագայթում է: β Էլեկտրոններ արձակելը ճառագայթում է: Որոշ դեպքերում առաջանում է

γ նույնպես ճառագայթում: Ռադիոնուկլիդների առաջացումը և տարածումը բերում է օդի, հողի և ջրի ռադիոակտիվ աղտոտման, ինչը պահանջում է

վերջիններիս պարունակության անընդհատ հսկողություն և չեզոքացման միջոցներ:

Ճառագայթման արտաքին աղբյուրները Տիեզերական ճառ (0.3 ագայթմամբ ստեղծվող ռադիոակտիվ ֆոնը

/ )մԶվտ տարին կազմում է մարդու ստացած ողջ արտաքին ճառագայթման(0.65 / ) մԶվտ տարին - կեսից փոքր ինչ քի : չ Երկրի վրա գոյություն չունի

,այնպիսի տեղ որտեղ չներթափանցեն տ : իեզերական ճառագայթները , Պետք է նշել որ բևեռները ճառագայթվում են , ավելի շատ քան

: հասարակածը Սա կապված է երկրի մագնիսական դա շտի առկայության, հետ որի ուժագծերը մտնում և դուրս են գալի ս : բևեռներում

Այնու , ամենայնիվ ավելի մեծ դեր է խաղում այն թե որտեղ է գտնվում: մարդը Որքան բա , րձր է մարդ ծովի մակարդակից այնքան մեծ է

ճառագայթման , աստիճանը քանզի օդային շերտի հաստությունը և խտությունը բարձրանալու հետ նվազում է և թուլա նում են պաշտպանիչ

: ` ունակությունները Այսինքն ծովի մակարդակի վրա ա պրողը ստանում է 0.3 , 4000 տարեկան մԶվտ իսկ մետր բարձրության վրա ճառագայթումը

1.7 : 12 , արդեն մԶվտ է կմ բարձրության վրա տիեզերական ճառա գայթների, հաշվին ճառագայթման մակարդակը աճում է 25 երկրայինից անգ : ամ

10 Ինքնաթիռների անձնակազմը ստանում է մկԶվտ 2400 չափաբաժին կմ: անցնելիս Այստեղ նշանակություն ունի ոչ միայն թռիչքի

, տևողությունը այլև բ : ` 0.35 արձրությունը Երկրային ռադիացիան միջինում/ , մԶվտ տարին հիման ականում ճառագայթվում է այն օգտակար

, հանածոներից որոնք պարունակում են կալ -40, -87, իում ռուբիդիում-238 -234: ուրանիում և թորիում Բնականաբար երկրա յին

, ռադիոակտիվությունը ամենուրեք նույնը չէ այն տատանվում է միջինո ւմ0.3 - 0.5 / : մԶվտ տարին սահմաններում Գոյություն ունեն , վայրեր որտեղ այսցու :ցանիշը բազմաթիվ անգամներ մեծ է

2/3- , Բանկչության ներքին ճառագայթման ը գալիս է օդի ջրի և սննդի հետ : օրգանիզմ ներթափանցած ռադիոակտիվ նյութերից Միջինում մարդ

180 / 40- , սատնում է մկԶվտ տարին կալիում ի հաշվին որը մարսվում է : կենսագործունեության համար անհրաժեշտ կալիումի հետ միասին

-210- -210- Պոլոնիու ի և Կապար ի նուկլիդները խտացված են ձկան և այլ , , ծովային կենդանիների մեջ և այս պատճառով նրանք ովքեր շատ են

օգտագործում ծովի պարգևներ , ը ստանում են ներքին ճառագայթման : , համեմատաբաև բարձր չափաբաժիներ Հյուսիսում ապրողները ովքեր

, օգտագործում են եղջերուի միս նույնպես ստանում են բարձր ներքին, ճառագայթում քանի որ եղջերուի սնունդ հանդիսացող բուսականություն ը

: իր մեջ պարունակում է պոլոնիումի և կապարի իզոտոպներ , Գիտնականները հաստատել են որ բնական ճառագայթման

աղբյուրներից ամենակշռավորը հանդիսանում է ռադիոակտիվ ռադոն` , , 7.5 գազը դա անտեսանելի գազ է որը չունի ոչ հոտ ոչ համ և անգամ :ծանր է օդից 2 ` -220 Բնության մեջ ռադոնը հանդիպում է տեսակով ռադոն

-222: և ռադոն Ճառագայթման հիմական մասը գալիս է ոչ թե հենց, : ռադոնից այլ նրա քայքայման արգասիք հանդիսցող նյութերից Մարդիկ

ճառագայթվում են օդի հետ օրգանիզմ ներթափանցած: , ռադիոնուկլիդներից Ռադոնը արձակվում է երկրակեղևից համարյա թե

ամենուրեք և այդ պատճառով ճառագայթման մեծ մասը մարդը ստանում` , : է գտնվելով շենքի առաջին հարկերում չօդափոխվող սենյակում Գազը

: շենք է ներթափանցում հատակի միջով Ռադոնի խտությունը փակ 8 , : սենյակում սովորաբար անգամ մեծ է քան փողոցում Փայտը և աղյուսը

, արտանետում են գազի փոքր քանակություններ իսկ երկաթը և գրանիտը :շատ ավելի մեծ քանակություններ

Բնակչության ներքին ճառագայթումը

: Կավահողերը չափազանց ռադիոակտիվ են ` Շատ ռադիոակտիվ են արտադրության որոշ թափոններ օրինակ կարմիր

: կավից աղյուսը կամ ածխի այրումից առաջացած մրի փոշին Ռադոնի բնակարան ներթափանցելու այլ ճանապարհներից են ջուրը և բնական

: , , գազը Պետք է հիշել որ հում ջրում ռադոնը ավել է պարունակվում իսկ : , եռման ժամանակ այն գոլորշու հետ հեռանում է Այս պատճառով

հիմնական վտանգ է ներկայացնում ռադոնի ներշնչելը գոլորշու հետմիա : : սին Ամենից հաճախ սա տեղի է ունենում տաք ջրով լողանալիս

, Նույնպիսի վտանգ է ներկայացնում ռադոնը հողի տակ խառնվելով , , բնական գազի հետ որը հետագայում այրվում է բնակարաններում

:բազմաթիվ ջեռուցիչ սարքավորումներում Լավ օդափոխման , բացակայության դեպքում ռադոնի խտությունը կարող է հասնել

: , վտանգավոր արժեքների Նույնպես չի կարելի մոռանալ որ քարածխի , , այրման ժամանակ ածխի զգալի բաղադրիչներ վերածվում են մրի որտեղ

: , , կենտրոնացած են շատ ռադիոակտիվ նյութեր Մուրը օդում տարածվելով , : բերում է օդի մարդու լրացուցիչ ճառագայթման Աշխարհի բոլոր

վառարաններից և բուխարիներից օդ է արտանետվում նույն քանակի, : մուր որքան էլեկտրակայաններից Վերջին տասնամյակների ընթացքում

, մարդը եռանդուն զբաղվում է միջուկային ֆիզիկայի խնդիրներով ստեղծել , է հարյուրավոր արհեստական ռադիոնուկլիդներ սովորել է օգտագործել

` ատոմի հնարավորությունները բազմաթիվ բնագավառներում, , , բժշկությունում էներգետիկայում բազմաթիվ սարքավորումներում

, : ընդերքաբանությունում ռազմական արտադրությունում և այլն

, : Այս ամենը պարզ է որ բերում է մարդու լրացուցիչ ճառագայթման , , Սովորաբար չափաբաժինները մեծ չեն բայց պատահում է երբ

արհեստական աղբյուրները հազարավոր անգամներ գերազանցում են : բնակարանների ինտենսիվությունը Ռադոակտիվության կիրառման հետ

կապված բժշկական պրոցեդուրաները և բուժման եղանակները : հանդիսանում են մարդածին ճառագայթման աղբյուրներից հիմականը

` Օրինակ ատամների ռենտգենոգրաֆիայի ժամանակ մարդը ստանում է0.03 : Զվտ տեղային միանգամյա ճառագայթում Ստամոքսի

` 0.3 : ռենտգենոգրաֆիայի ժամանակ Զվտ Ատոմային պայթյունները նույնպես իրենց դերն են խաղում մարդու լրացուցիչ ճառագայթման

: գործում Փորձարկումներից առաջացած ռադիոակտիվ տեղումները ` մթնոլորտում տարածվում են ողջ երկրագնդով մեկ ավելացնելով

: 2 աղտոտվածության մակարդակը Փորձարկումները անց են կացվել`ժամանակահատվածներում

1954-1958` , - երբ պայթյունները իրագործում էին Մեծ Բրիտանիան ԱՄՆ ն և- :ԽՍՀՄ ը

1961-1962` , ավելի նշանակալի Պայթյունները հիմնականում անց էին - - : կացնում ԱՄՆ ն և ԽՍՀՄ ը Ընդհանուր առմամբ միջուկային զենքի

` ` 193, ` փորձարկումներ մթնոլորտում իրականացվել է Չինաստան ԽՍՀՄ142, ` 45, ` 22, ` 21 : Ֆրանսիա ԱՄՆ Մեծ Բրիտանիա անգամ1980 թվականից հետո մթնոլորտում փորձարկումները գործնականում

, : դադարեցին բայց ստորգետնյաները շարունակվում են մինչ օրս , Միջուկային էներգետիկան սակայն և փոքր դեր է խաղում ռադիոակտիվ , :աղտոտման գործում հանդիսանում է բազմաթիվ վեճերի աղբյուր

, Եթե միջուկային սարքավորումները սարքին են և աշխատում են նորմալ : , ապա նրանց արտանետումները փոքր են Պարզ է որ միջուկային

ռեակտորից ստացած ճառագայթման չափաբաժինը կախված է : - , հեռավորությունից և ժամանակից Որքան հեռու է մարդ ԱԷԿ ից այնքան

: , փոքր է ստացած չափաբաժինը Սա կախված է նարանից որ մթնոլորտ արտանետվող ռադիոնուկլիդների մեծամասնությունը շատ արագ

: քայքայվում է և հետևաբար ունեն միայն տեղային նշանակություն, , Իհարկե գոյություն ունեն երկարակյաց ռադիոնուկլիդներ որոնք կարող

են տարածվել ողջ երկրագնդով մեկ և պահպանել իրենց գոյությունը : գործնականորեն հավերժ Ռադիոակտիվ աղտոտման այլ աղբյուրներ են

: հանդիսանում հանքերը և հարստացնող գործարանները Ուրանի ` հարստացման ընթացքում առաջանում են բազմաթիվ թափոններ

“ ”, : պոչեր որոնք պահպանում են իրենց գոյությունը միլիոնավոր տարիներ Սրանք են բնակչության ճառագայթման հիմնական երկարակյաց

: , աղբյուրը Որպես եզրակացություն կարելի է ասել որ միջուկային էներգետիկայից ստացած ճառագայթումը հիմնականում կազմում է

2%- :բնական աղբյուրներից ստացած ճառագայթման ից քիչ մասը

Ճ առագայթմանտեսակները

-Բետա ճառագայթում Միջուկի փոխարկումն այլ միջուկի կարող է ուղեկցվել էլեկտրոնի

: β- , արձակմամբ Պատմականորեն այդ ռեակցիան կոչվել է տրոհում իսկճառագայթումը՝ β-ճառագայ : β- թում մասնիկի ինքնու , թյունը պարզել է Բեկերելը որըուս , ումնասիրելով մագնիսական դաշտում նրա շեղումը ց , ույց տվեց որ այն

:մեծ արագությամբ շարժվող էլեկտրոն է , Առաջին հայացքից զարմանալի է թե միջուկն ինչպես կարող է էլեկտրոն

, : , արձակել եթե միջուկում էլեկտրոններ չկան Սակայն պարզվում է որ , որոշակի պայմաններում միջուկի ներսում նեյտրոնը տրոհվում է պրոտոնի

: : էլեկտրոնի և հականետրինոյի Վերջիններս դուրս են թռչում միջուկից Այս տրոհումը տեղի է ունենում մեծ թվով նեյտրոններ պարունակող

: , , միջուկներում Հականեյտրինոն չեզոք տարրական մասնիկ է հետևաբար :այն ունի ներթափանցման մեծ ունակություն

β- Բնության մեջ ճառագայթման հաճախ հանդիպող ռեակցիա է ածխածն .իզոտոպի վերածումը ազոտի

:Որտեղ հատանեյտրինոն է α- β-Ծանր ռադիոակտիվ միջուկերը տրոհվում են՝ ճառագայթելով կամ

, : α- մասնիկ հերթագայելով միմյանց Ամեն մի տրոհում զանգվածային թիվը 4- , 2- , β- փոքրացնում է ով կարգածիվը՝ ով իսկ տրոհումը կարգաթիվը

1- : , մեծացնում է ով Այդ ռեակցիաների շարքը շարունակվում է այնքան : մինչև ստացվում է կապարի կամ բիսմուտի որևէ կայուն իզոտոպ

: Այդպիսի շարքերն անվանում են ռադիոակտիվ ընտանիքներ Նրանցից - -մեկը սկսվում ից և ավարտվում ով

-Գամմա ճառագայթում Երբ միջուկները ճառագ α- β- , այթում են կամ մասնիկներ նրանց մոտ

: հաճախ մնում է էներգիայի ավելցուկ Ատոմի , համեմատությամբ ասում են որ :միջուկը գտնվում է որոշակի կյանքի տևողությամբ գրգռված վիճակում

: Որոշ ժամանակ անց գրգռված միջուկը ճառագայթում է Այդ . ճառագայթումը հայտնագործվել է ֆրանսիացի ֆիզիկոս Պ Վիլարդի

1900 . γ- : կողմից թ և կոչվել ճառագայթում Ուսումնասիրությունները ցույց, γ- λ տվեցին որ ճառագայթները կարճ՝ ալիքի երկարությամբ

: γ-էլեկտրամագնիսական ալիքներ են Ռենտգենյան ճառագայթների նման ճառագայթները նույնպես բյուրեղային ցանցի վրա դիֆրակցիա երևույթ

:են առաջացնում γ- , , ճառագայթները ունենալով ալիքի փոքր երկարություն հստակորեն

: γ- դրսևորում են մասնիկային հատկություններ ճառագայթմանը բնորոշ է , γ-մեծծ ներթափացման ընդունակությունը որը կախված է ինչպես

, : քվանտների էներգիայից այնպես էլ կլանող միջավայրի տեսակից5 γ- 10 36 Օրինակ՝ ՄԷՎ էներգիայով քվանտների հոսքը անգամ փոքրանում է

, 4,7 սմ հաստությամբ բետոնի շերտով կամ սմ հաստությամբ կապարի : γ- շերտով անցնելիս ճառագայթման հետևանքով չի փոխվում ոչ միջուկի

, լիցքը և ոչ է զանգվածը այն գրգռված վիճակից անցնում է հիմնական:վիճակ

, Դրա հետ մեկտեղ կան ռադիոակտի տրոհումներ որոնց ընթացքում β- γ- :ճառագայթվում են մասնիկներ և քվանտներ

Ռադիոակտի վ ճառագայթների կենսաբանական ազդեցությունը

Կենդանի բջիջը բ , արդ մեխանիզմ է որը չի կարող բնականոն գործունեությունը շարունակել իր ա , ռանձին տեղամասում նույնիսկ փոքր

: վնասվածքների դեպքում Բջիջներին էակա ն վնասվածք կարող է հասցնել , միջուկային ճառագայթում որի հետևանքով կենդ անի օրգանիզմը

: ստանում է ճառագայթային հիվանդություն Ճառագայթման մե ծ :ինտեսիվության դեպքում կենդանի օրգանիզմները ոչնչանում են

Միջուկային ճա ռագայթումն իոնացնում է կենսաբանական օբյեկտների ատոմները , և մոլեկուլները որ ի հետևանքով փոխվում է դրանց քիմիական

: ակտիվությունը Ճառագայթումների նկատմամբ ավելի զգայուն են, բջիջների հատկապես՝ արագ բաժանվող բջիջներ : ի միջուկները Այդ

պատճառով ճառագայթումն առաջին հերթին ազդում է ողնածուծ , ի վրա որի հետևանքով խախտվում է նրա արյունաստեղծ :ֆունկցիան

Ճառագայթահարու մը մեծ ազդեցություն է ունենում ժառանգականության վրա՝ վնասելով քրոմոսոմ :ների գեները

Ճառագայթման կենսաբանականազդեցությունը բնութագրող մեծությունները

ճառագայթման ազդեցության բնույթը կախված է ճառագայթման :տեսակից և նրա կլանված բաժնաչափից

Ճառագայթման կլանված բաժնաչափը ճառագայթման էներգիայի հարաբերությունն է ճառագայթահարվող մարմնի զանգվածին՝

Միավորների միջազգային համակարգում կլանված ճառագայթման .բաժնաչափի միավորը կոչվում է Գրեյ

1 =1 / :Գր Ջ կգ

Ճառագայթման բնական ֆոնը տարեկան կազմում է Գր մեկ մարդու: համար Ճառագայթման հետ աշխատող մարդկանց համար տարեկան

0,005 : առավելագույն բաժնաչափը սահմանվել է Գր Կարճ 3-10 ժամանակամիջոցում ստացած Գր բաժնաչափը մահացու է մարդու

:համար

Ճառագայթման ենթ արկվածության բաժնաչափն իոնացման հետևանքով առաջացած լիցքերի հարաբերո ւթյունն է ճառագայթահարվա մարմնի:զանգվածին

Գործնականում լայնորեն կիրառվում է ճառագայթման ենթարկվածության բաժնաչափի արտ ահամակարգային միավորը՝

: -ռենտգենը Այն ռենտգենյան և գամմա ճառագայթման իո նացնող : հատկության չափի միավորն է Ճառագայթման բաժնաչափը հավ ասար է

1 , 1Ռ եթե սմ3 0չոր օդում օC 760 ջերմաստճանում և մմ . , սնդ Սյան ճնշմա ն , տակ առաջանում է այնքան իոն որ նրանց գումարային դրական կամ

բացասական : լիցքը հավասար է Այդ դեպքում ստա : ցվում է մոտ զույգ իոն Գոյացող իոնների քանակը

կախված է նյութի կլանած էնե : 1 - րգիայից Գործնականում Ռ ը մոտավորապես հավասար է 0,01 Գր ճառագայթ ման կլանված

:բաժնաչափի Կենդանի օրգանի զմների վրա ճառագայթահարման ազդեցությունը

կախված է ճառագայթման տե , սակից ընդունված է տարբեր ճառագայթումների կենսաբանական ազդեցությունը հա մեմատել

ռենտգենյան և գամմա ճառագայթման կենսաբանակնա : ազդեցույան հետԵ 1 թե վերջինիս ազդեցության գործակիցը համարենք ապա , պարզվում է

որ դան 3- , դաղ նեյտրոնների կենսաանական ազդեցությունը է ար ագ, նեյտրոներինը պրո α- 10:տոններինը և մասնիկներինը՝

Միջուկային ճառագայթման ազդեցությունը մարդուվրա

Միջուկային ճառագայթման ազդեցությունը մարդու , , վրա կախված է ոչ միայն ճառագայթման տեսակից

, ճառագայթման բաժնաչափից այլև դրա ընդունման: ժամանակից Տարբեր ժամանակներում մարդու կողմից

ստացված նույն բաժնաչափը տարբեր ձևերով է :ազդում նրա վրա

Առաջին հերթին ճառագայթահարումից վնասվում են, : մոլեկուլները ինչը հանգեցնում է բջիջների ոչնչացման

Միջուկային ճառագայթումը խախտում է բջիջների : բաժանման պրոցեսը Մարդու մոտ ճառագայթման

, , նկատմամ առավել զգայուն են ողնուղեղը փայցաղը : , գեղձերը և ստամոքսը Մեծ բազնաչափերի դեմքում

մարդու մահը վրա է հասնում ստամոքսի կամ :ողնուղեղի վնասումից

Օրգանիզմի պաշտպանությունըճառագայթումից Ճառագայթման ցանկացած աղբյուների հետ աշխատելիս անհրաժեշտ է

, միջոցներ ձեռնարկել այն մարդկանց ճառագայթային պաշտպանության, : համար որոնք կարող են հայտնվել ճառագայթման ազդեցության գոտում

Պաշտպանության ամենապարզ մեթոդը սպասարկող անձնակազմին : ճառագայթման աղբյուրից բավականաչափ հեռացնելն է Հիշեք որ ոչ մի

. դեպքում չի կարելի ռադիոակտիվ նմուշը վերցնել ձեռքերով անհրաժեշտ է : օգտվել երկար ունելիներից Այն դեպքերում երբ ճառագայթման աղբյուրից

, բավականաչափ հեռանալ հնարավոր չէ ճառագայթումից : պաշտպանվելու համար օգտագործում են կլանող նյութից միջնորմներ

α- , Ամենահեշտը մասնիկներից պաշտպանվելն է քանի որ ռադիոակտիվ նյութից նի քանի սանտիմետրի վրա դրանք կլանվում են օդում կամ

: - , հագուստում Ավելիդժվար է բետտա ճռագայթումից պաշտպանվելը քանի 5 : β-որ դրանք օդում անցնում են մ հեռավորություն Այդ պատճառով

:ակտիվ նմուշները պահում են հատուկ տուփերում - Ամենադժվար գամմա ճառագայթնեից և նեյտրոններից պաշտպանվելն

: -է՝ դրանից մեծ ներթափանցման ընդունակության պատճառով Գամմա 10 , ճառագայթները ամենից լավ կլանում են սմ հաստությամ կապարը

: դանդաղ նեյտրոնները լավ են կլանվում բորի և կադմիումի կողմից Արագ :նեյտրոնները նախապես դանդաղեցվում է գրաֆիտով

Չեռնոբիլի ատոմային էլեկտրակայանի վթարը ցույց տվեց ռադիոակտիվ : ճառագայթումների ահավոր վտանգավորությունը Բոլոր մարդիկ պետք է

պատկերացում ունենալ այդ վտանգից և դրանից պաշտպանվելու :միջոցների մասին

Իոնացնող ճառագայթումը

  Իոնացնող ճառագայթումը կարճալիք էլեկտրամագնիսական ճառագայթների կամ

, , տարրական մասնիկների հոսք է որը ազդելով , նյութի վրա նրանում առաջացնում է իոնային

զույգեր։ Նյութը իոնացնող ճառագայթներ կարող , են լինել ալֆա ճառագայթումը բետա

, , ճառագայթումը գամմա ճառագայթումը , ( ռենտգենյան ճառագայթումը նեյտրոնային և

) որոշ այլ էլեմնտար մասնիկների, ճառագայթումը կոսմիկական ճառագայթումը և

արգելակման ճառագայթումը։ , , Իսկ օրինակ ռադիոաճառագայթումը իոնացնող

ճառագայթում չէ։

Իոնացնող ճառագայթման ցանկացած տեսակ օրգանիզմում առաջ է բերում կենսաբանական

, , փոփոխություններ ինչպես ներքին այնպես էլ : արտաքին ազդեցության դեպքում Միանգամյա

ճառագայթումը առաջացնում է կենսաբանական, փոփոխություններ որոնք կապված են գումարային

: , 0.25 ստացված չափաբաժնից Այսպիսով Գր չափաբաժնի դեպքում զգալի փոփոխություններ չեն

, 4-5 , նկատվում բայց արդեն Գր չափաբաժնի դեպքում 50%- , 6 - մահացությունը հասնում է ի իսկ Գր ից ավելի

100% : դեպքում մահացությունը է Ազդեցության հիմնական մեխանիզմը կապված է կենդանի

հյուսվածքների ատոմների և մոլեկուլների իոնացման , պրոցեսի հետ մասնավորապես ջրի մոլեկուլների

, իոնացման հետ որոնք էլ ենթարկվում են ինտենսիվ: քայքայման Առաջացած փոփոխությունները կարող են

լինել շրջելի և անշրջելի և կարող են հանդես գալ :խրոնիկ ճառագայթային հիվանդության տեսքով

Իոնացնող ճառագայթման ազդեցությունը

Իոնացնող ճառագայթման կենդանի օրգանիզմի վրա ազդեցության մակարդակը կախված է

, , չափաբաժնից ազդեցության տևողությունից ճառագայթման տեսակից և օրգանիզմ ընկած : γ ռադիոնուկլիդի տեսակից և ռենտգենյան ճառագայթումը քանակապես բնութագրելու համար

մտցրել են չոր օդում էքսպոզիցիոն չափաբաժնի: հասկացությունը Վերջինիս չափման միավորն է

/ : Կլ կգ Կլանված չափաբաժին է անվանվում , ճառագայթման էներգիայի քնակը որը կլանվել է

: - միավոր զանգվածի կողմից Չափվում է Գր երով( ): , Գրեյ Սակայն այս չափանիշը հաշվի չի առնում այն

α- որ նույն քանակությամբ կլանված մասնիկները , β- շատ ավելի վտանգավոր են քան մասնիկները կամ

γ- : ճառագայթները Այս պատճառով ներմուծվել է : համարժեք ճառագայթման հասկացությունը

- ( ): 1 = 1 / , Չափվում է Զվտ երով Զիվերտ Զվտ Ջ կգ այստեղ հաշվի է առնվում ճառագայթման

:վտանգավորության աստիճանը

Իոնացնող ճառագայթման

վտանգի չափանիշները

Իոնացնող ճառագայթման տեսակները և աղբյուրները

Իոնացնող ճառագայթման աղբյուր են հանդիսանում , ռադիոակտիվ տարրերը և նրանց իզոտոպները

, միջուկային ռեակտորները լիցքավորված մասնիկների : արագացուցիչները և այլն Ռենտգենյան, սարքավորումները հաստատուն հոսանքի

բարձրավոլտ աղբյուրները հանդիսանում են : ռենտգենյան ճառագայթման աղբյուր Այստեղ պետք է

նշել որ նորմալ օգտագործման ժամանակ նրանց , վտանգը չնչին է այն մեծանում է վթարային ռեժիմում

և կարող է երկար ժամանակ հանդես գալ միջավայրի : ռադիոակտիվ աղտոտման տեսքով Իոնացնող

2 ` ճառագայթումը բաժանվում է տիպի (γ Էլեկտրամագնիսական և ռենտգենյան

) ` α β , ճառագայթներ և կորպուսկուլար և մասնիկներ : α նեյտրոններ և այլն Իրենց հատկություններով մասնիկները ունեն փոքր թափանցելիություն և մեծ

α վտանգ չեն ներկայացնում մինչդեռ մասնիկներ ճառագայթող նյութը չի ներթափանցել օրգանիզմ

վերքի միջով կամ սննդի կամ ներշնչած օդի հետ: միասին Այս դեպքում նրանք չափազանց վտանգավոր

: β են մասնիկները կարող են ներթափանցել օրգանիզմ 2 : γ մինչև սմ խորություն Մեծ թափանցելիություն ունեն

, մասնիկները որոնք տարածվում են լույսի: արագությամբ Վերջիննես կարող են արգելակվել

:միայն կապարի կամ բետոնի հաստ շերտով

Էլեկտրամագնիսական ճառագայթումների սանդղակ

Էլեկտրամագնիսական ալիքների երկարությունները փոփոխվում են : , չափազանց լայն տիրույթում Կան էլեկտրամագնիսական ալիքներ որոնց

, ալիքի երկարությունը հազարավոր կլիոմետրերի կարգի է և կան , էլեկտրամագնիսական ալիքներ որոնց ալիքի երկարո 10ւթյունը -12 մ կարգի

:է Լույ սի էլեկտրամագնիսական բնույթի պարզաբանումը թույլ տվեց բոլոր

տիպի էլեկտրամագնիսական ճառագայթները դասակարգել և միավորել : էլեկրամագնիսական ալիքների սանդղակում Էլեկտրամագնիսական

, ալիքները ընդունված է բաժանել ցածրհաճախային ճառագայթման, , , ռադիոալիքների ինֆրակարմիր ճառագայթման տեսանելի լույսի

, ուլտրամանուշակագույն ճառագայթման ռենտգենյան ճառագայթման և- : գամմա ճառագայթման Ճառագայթումների սանդղակի տարբեր

: տիրույթների սահմանները շատ պայմանական են Վակուումում ցանկացած ալիքի երկարություն ունեցող էլեկտրամագնիսական

300.000 / :ճառագայթում տարածվում է կմ վ արագությամբ Տարբեր ալիքի երկարությամբ ճառագայթումները միմյանցից

( , տարբերվում են իրենց ստացման եղանակով անտենայի ճառագայթում , , ) ջերմային ճառագայթում ատոմի միջուկի ճառագայթում և այլն և

: գրանցման մեթոդով Ճառագայթումները միյանցից տարբերվում են նաև : նյութի մեջ կլանվելու տեսակետից Օրինակ՝ կարճալիք ճառագայթները

( - ) , ռենտգենյան և գամմա ճառագայթում թույլ են կլանվում միջավայրերում , , ինֆրակարմիր ալիքները ընկնելով մարդու մարմնի վրա տաքացնում են

, այն իսկ ուլտրամանուշակագույն ալիքները կարմրացնում են մարդու:մաշկը

, Էլեկտրամագնիսական ալիքների կլանման անդրադարձման և այլ :հատկություններն էապես կախված են նրանց ալիքի երկարությունից

Ցա ծրհաճախայինճառագայթում

, Սրանք էլեկտրամագնիսական ալիքներ են որոնք գրգռված են մեծ ինդուկտիվությամբ և

: ` 50 էլեկտրաունակությամբ սարքերում Օրինակ Հց հաճախությամբ փոփոխական հոսանքի

գեներատորում ստեղծվում են մ երկարությամբ, ալիքներ որոնք գործնականորեն չեն

: ճառագայթվում և արագորեն մարում են

Ռադիոալիքներ

Ռա դիոալիքները ստեղծվում են բաց տատանողական կոնտո : ւրներում Ըստ ալիքի ( երկարության ռադիոալիքները բաժանվում են՝ երկար

), ( ), ( ),, միջին կարճ գերկարճ

( ) : , ռադիոալիքներ Որքան ալիքը երկար է այնքան նրա՝ Երկրի : մակերևույթը շրջանցելու հատկությունն ուժեղ է արտահայտված Այդ

պատճառով մեծ հեռավորությունների վրա ռադիոկապը հնարավոր է : , միայն միջին և երկար ալիքների միջոցով Դրա հետ մեկտեղ երկար

ալիքները զգալիորեն կլանվում են Երկրի մակերևութային շերտերի և : 100-300 իոնոլորտի կողմից Իոնոլորտը Երկրի մակերևույթից կմ

բարձրության վրա գտնվող մթնոլորտի վերին մասերի իոնացված գազի , շերտն է որտեղ օդի իոնացում է տեղի ունենում Արեգակի ճառագայթման

:և հոսքերի ազդեցությամբ Կարճ ալիքները մեծ հեռավորությունների վրա տարածվում են միայն

իոնոլորտից և Երկրի մակերևույթից բազմապատիկ անդրադարձման: շնորհիվ Հենց կարճ ալիքների միջոցով կարելի է իրականացնել

ռադիոկապը Երկրի՝ ցանակցած հեռավորությունների վրա գտնվող :ռադիոկայանների միջև

Գերկարճ ռադիոալիքները թափանցում են իոնոլորտի միջով առանց: անդրադարձման Այդ պատճառով նրանք օգտագործվում են ուղիղ գգծով , տեսանելիության սահմաններում գտնվող կետերի միջև ռադիոկապի

:ինչպես նաև տիեզերանավերի հետ կապ պահպանելու համար

Ինֆրակարմիր ճառագայթներ Ցանկացած տաք մարմին առաքում է

, էլեկտրամագնիսական ալիքներ որոնք կոչվում են : ինֆրակարմիր ալիքներ Ինֆրակարմիր ալիքներ են

, առաքում վառված վառարանը բնակարանի ջեռուցման : , , մարտկոցները և այլն Այդ ալիքները կլանվելով

նկատելիորեն տաքացնոււմ են շրջապատի: մարմինները Այդ պատճառով ինֆրակարմիր ալիքները

: հաճախ անվանում են ջերմային ալիքներ Էլեկտրամագնիսական ալիքների սանդղակում

ինֆրակարմիր ալիքները զբաղեցնում են գերկարճալիք ռադիոալիքների տիրույթից մինչև տեսանելի լույսի

: կարմիր գույնի տիրույթը Ինֆրակարմիր , ճառագայթման բնական աղբյուրներ են Արեգակը

: աստղերը և մոլորակները Օրինակ՝ արեգակնային 50%- ճառագայթման էներգիայի մոտ ը հասնում է Երկիր

: ինֆրակարմիր ճառագայթման տեսքով Ինֆրակարմիր . ալիքները մեծ կրառություններ ունեն Դրանք

, օգտագործվում են լաքի և ներկի ծասկույթներ մրգեր և : բաջարեղեններ չորացնելու համար Հայտնի են

, ինֆրակարմի ճառագայթային դիտակները որոնց միջոցով կարելի է գիշերը շրջապատի առարկանները

: տարբերել միմյանցից Ինֆրակարմիր ճառագայթները օգտագործվում են

: նաև թույլ մառախուղի ճամանակ լուսանկարելիս Բանն , , այն է որ ինֆրակարմիր ճառագայթները քիչ են ցրվում

ուստի հեռավոր առարկանների պատկերները : ստացվում են ավելի հստակ

Տեսանելի լույսը էլեկտրամագնիսական սանդղակում զբաղեցնում է

, չափազանց նեղ տիրույթ նրա ալիքի 7,610երկարությունը փոփոխվում է -7 մ

( ) 3,810կարմիր լույս մինչև -

7 ( ): մ մանուշակագույն լույս Շիկացման 3-4%- լամպի էներգիայի միայն ը

, վերածվում լույսի մնացածը վերածվում :է ինֆրակարմիր ճառագայթի

Տեսանելի լույս

Ուլտրամանուշակագույն ճառագայթներ

Էլե , կտրամագնիսկական ալիքների սանդղակում ուլտրա մանուշակագույնալիքները (3,810զբաղեցնում են տեսանելի լույսի մանուշակագույն -7 ) մ

(10տիրույթից մինչև ռենտգենյան ալիքներ -8 ) : մ տիրույթը Այդ , , ճառագայթման բնական աղբյուրներն են Արեգակը աստղերը

: միգամածությունները Օրինակ՝ Արեգակնային 10% ճառագայթման էնրգիայի մոտ կազմում է ուլտրամանուշակագույն

: ճառագայթները Ուլտրամանուշակագույն ճառագայթումը կարելի է նկատել լյումինեսցենց

: , առաջացնող նյութով պատված էկրանի միջոցով Էկրանի այնմասը որի , վրա ընկնում է ուլտրամանուշակագույն ճառագայթում սկսում է

:լոսարձակել , Ուլտրամանուշակագույն ճառագայթները ինչպես և ինֆրակարմիր

: ճառագայթները աչքի համար անտեսանելի են Այդ ճառագայթները քիչ են , կլանվում մթնոլորտի վերին շերտեր կողմից այդ պատճառով լեռներում

: դրանք վտանգավոր են մաշկի և աչքերի համար Երկար ժամանակ բարձր, , տեղերում օրինակ՝ Սևանալճի ափին առանց հագուստի մնալու դեպքում

մարդու մաշկը վնասվում է ոլտրամանուշակագույն ճառագայթների: ազդեցությամբ Սական փոքր քանակով ուլտրամանուշակագույն , ճառագայթները բուժիչ ներգործություն են ունենում չափավոր կերպով

. արևի տակ մնալը հատկապես՝ օգտակար է փոքր հասակում Ուլտրամանուշակագույն ճառագայթները օժանդակում են օրգանիզմի

:աճին և ամրավմանը

Ուլտրամանուշակագույն ճառագայթները օգտագործվում են նաև բժշկության մեջ մանրեների ոչնչացնելու համար

քրեագիտության մեջ և կերպարվեստի :ստեղծագործությունների իսկությունը ստուգելու համար

: Ռենտգենյն ճառագայթներ Ռենտգանեյան ճառագայթները . հայտանագործել է գերմանացի ֆիզիկաոս Վ Ռենտգենը

1895 - , թ ին երբ ուսումնասիրում էր գազապարպիչ , խողովակում կաթոդի արձակած ճառագայթում որն այն

: ժամանակ հայտի էր կաթոդային ճառագայթներ անվամբ , Ռենտգենը նկատեց որ խողովակի մոտ լուսանկարչական

, , թիթեղը ճառագայթահարվում է ընդ որում , ճառագայթահարվում է նույնիսկ այն դեպքում երբ այն

: փաթաթված է սև թղթով Երբ նա ձեռքը դնում էր խողովակի , և թիթեղի միջև թիթեղը երևակելուց հետո նրա վրա

:նկատում էր իր ձեռքի ոսկորների մութ ստվերը Այս փորձերի արդյունքում Ռենտգենը եկավ այն

, -եզրակացության որ խողովակը պարպման ընթացքում ինչ , որ ճառագայթում է արձակում որն ուժեղ թափանցելու

: հատկություն ունի Այդ անհայտ ճառագայթները նա X- : անվանեց ճառագայթներ Հոտագայում դրանք ստացան

« » :ռենտգենյան ճառագայթներ անվանումը , Ռենտգենը նկատեց որ նոր ճառագայթումը հայտնվում է

, ( այնտեղ որտեղ կաթոդային ճառագայթները որոնք իրենցից ) ներկայացնում են արագընթաց էլեկտրոններ բախվում են

: խողովակի ապակե պատին Հետագա փորձերը ցույց, X- տվեցին որ ճառագայթները ծագում են արագընթաց

, , էլեկտրոնները ցանկացած խոչընդոտով մասնավորապես :մետաղե էլեկտրոդներով արգելակելիս

Ռենտգենյան ճառագայթները ներգործում են , լուսանկարչական թիթեղի վրա որևէ նյութից նկատելիորեն

, :չեն անրադառնում առաջ են բերում օդի իոնացում Ռենտգենյան ճառագայթների ալիքի երկարությունը շատ

(), , , փոքր է ընդ որում այն այնքան փոքր է որքան մեծ է : արգելքին բախվող էլեկտրոնների էներգիան Ռենտգենյան

ճառագայթների մեծ թափանցելիությունը պայմանավորված :է նրա փոքր ալիքիերկարությամբ

Ռենտգենյան ճառագայթները մեծ կիրառություն ունեն : բժշկության մեջ Նրանք կիրառվում եբ հիվանդությունները

, , ճիշտ ախտորոշելու ոսկորների կոտրվածքները նկարելու ինչպես նաև քաղցկեղային հիվանդությունները բուժելու, համար ռենտգենային ճառագայթները տարբեր չափով են

, կլանվում հյուսվածքների և ոսկորների կողմից որի հետևանքով լուսանկարչական թիթեղի վրա ստացվում են

, մութ և լուսավոր տեղեր ռենտգենյան ճառագայթները լայնորեն կիրառվում են տարբեր նյութերի քիմիական բարդ

մոլեկուլների և միացությունների բաղադրության և ,: կառուցվածքի հետազոտություններում Ամսնավորապես

- (« ») մարդու ԴՆԹ ի կառուցվածքը կրկնակի պարույր հայտնաբերվել է հիմնականում ռենտգենյան ճառագայթենրի

: միջոցովՇ Ռենտգենյան ճառագայթների կիրառության մեկ : այլ բնագավառ է ռենտգենյան աստղագիտությունը

, , Պարզվում են որ տիեզերքում կան աստեղր որոնք տեսանելիլույսի փոխարեն արձակում են ռենտգենյան

, 500- :աիքներ այժմ ից ավելի նման աստղեր են հայտնաբերվել -Ավելի փոքր ալիքի երկարություն ունի գամմա

: ճառագայթումը

Ճառագայթաբուժություն

Բժշկական ճառագայթաբանություն

Բժշկական ճառագայթաբանությունը ուսումնասիրում է իոնացնող ճառագայթների ազդեցությունը մարդու

: , , օրգանիզմի վրա Այն կենսաբանական բժշկական, , հիգենային ֆիզիկական ու տեխնիկական գիտելիքների

համալիր է և զբաղվում է հիվանդությունների, :ախտորոշման բուժման հարցերով

Ճառագայթաբուժություն

Ճառագայթաբուժությունը իրագործվում է իոնացնող ճառագայթների : կիրառումով՝բուժիչ նպատակներով Ավոլի հաճախ օգտագործվում է

:չարորակ նորագոյացությունների բուժման համար , Ժամանակակից գիտության ու տեխնիկայի այդ թվում միջուկյաին

, ֆիզիկայի նվաճումների ինչպես նաև իոնացնող ճառագայթների կենսաբանական ազդեցության ուսումնասիրության հաջողությունների

շնորհիվ ճառագայթաբուժությունը դարձել է շատ չարորակ, , , նորագոյությունների օրինակ՝ լիմֆոգրանուլեմատոզ արգանդի վզիկի

, կաթնագեղձի ուղիղ աղիքի քաղցկեղի և այլն գոյացությունների բուժման :արդյունավետ մեթոդ է

Ճառագայթաբուժության հիմքում ընկած է իոնացնող ճառագայթման : կենսաբանական ազդեցությունը Ընդ որում՝ ուռուցքի հյուսվածքն ավելի է

, , , վնասվում քան շրջակա բնականոն հյուսվածքները որոնք շնորհիվ , ամբողջ օրգանիզմի մասնակցության ճառագայթումից հետո կարող են

: արագորեն և լիարժեք վերականգնել իրենց կենսունակությունը Բացի այդ Ճառագայթաբուժության ժամանակակից մեթոդները հնարավորություն են

տալիս իոնացնող ճառագայթների առավելագույն չափաքանակները կենտրոնացնել ախտաբամական օջախում և նվազագույնի հասցնել

, առողջ հյուսվածքների ճառագայթահարումը որն իր հերթին նպաստում է : դրանց լիարժեք վերականգմանը Ռադիոկենսաբանության նվաճումների

շնորհիվ հնարավոր է դարձել ճառագայթային փոխազդեցությունները ղեկավարել տարբեր ֆիզիկական գործոնների կամ քիմիական , ազդակների օգնությամբ որոնք ընտրողաբար ուժեղացնում են իոնացնող

ճառագայթների հակաուռուցքային ազդեցությունը կամ թուլացնում :բնականոն հյուսվածքների ախտահարումը

Դա հնարավորություն է տալիս զգալիորեն բարձրացնել , Ճառագայթաբուժության արդյունավետությունը և այն առավել անվնաս

: դարձնել հիվանդի օրգանիզմի համար Ճառագայթաբուժությունը կարող է կիրառվել որպես բուժման ինքնուրույն մեթոդ կամ զուգակցվել այլ

: մեթոդների հետ Այդ դեպքում կարելի է ճառագայթահարել : վիրահատությունից առաջ կամ հետո Նախավիրահատական շրջանում ճառագայթահարում են ուռուցքի աճը կասեցնելու և ուռուցքային

, հյուսվածքի ակտիվությունը ճնշելու նպատակով որն էապես լավացնում է : վիրահատության արդյունքները Հետվիրահատական շրջանում

Ճառագայթաբուժության նպատակն է քայքայել ուռուցքային հյուսվածքի , փոքրագույն մնացորդները որոնք չեն հեռացվել վիրահատության

: ժամանակ Այդ ներգործությունը կանխումը է ուռուցքի հետագա կրկնվելը : և ճյուղավորումների առաջացումը Հաճախ ճառագայթահարում են ոչ

, միայն ուռուցք այլև հնարավոր մետաստազների առաջացման: շրջանները Ճյուղավորումների վրա ներգործելու համար նշանակում են

, նաև հակաուռուցքային դեղայութեր որոնք ոչնչացնում են օրգանիզմում : ցրված ուռուցքային բջիջները Կախված իոնացնող ճառագայթման

աղբյուրի տեղադրությունից՝ տարբերում են արտաքին և ներքին:Ճառագայթաբուժություն

, Հիմանականն արտաքին Ճառագայթաբուժությունն է որի դեպքում : ճառագայթահարմնա աղբյուրը տեղադրված է օրգանիզմից դուրս

Իրականացվում է տարբեր եղանակներով՝ զանազան տեղխնիական : սարքերի օգնությամբ Այս խմբին են պատկանում

. հեռաճառագայթահարման բոլոր մեթոդները Կարճահեռահար և , երկարահեռահար գամմաբուժությունը ռենտգենաբուժությունը՝

, , օգտագործելով բետատրոնի արգելակային ժառագայթումը պրոտոնային, , էլեկտրոնային նեյտրոնային Ճառագայթաբուժություն ինչպես նաև

:ապլիկացիոն բուժումը

- - Բետա կամ գամմա ճառագայթող ռադիոակտիվ պատրաստուկներ պարունակող աօլիկատորները տեղադրվում են մարմնի

: ճառագայթահարվող հատվածի արտաքին մակերևույթի վրա Ապլիկացիոն Ճառագայթաբուժությունը հիմնականում օգտագործվում է

:մաշկի և լորձաթաղանթների հիվանդությունների բուժման համար , Հիմանականն արտաքին Ճառագայթաբուժությունն է որի դեպքում

: ճառագայթահարմնա աղբյուրը տեղադրված է օրգանիզմից դուրս Իրականացվում է տարբեր եղանակներով՝ զանազան տեղխնիական

: սարքերի օգնությամբ Այս խմբին են պատկանում . հեռաճառագայթահարման բոլոր մեթոդները Կարճահեռահար և

, երկարահեռահար գամմաբուժությունը ռենտգենաբուժությունը՝ , , օգտագործելով բետատրոնի արգելակային ժառագայթումը պրոտոնային

, , էլեկտրոնային նեյտրոնային Ճառագայթաբուժություն ինչպես նաև : - - ապլիկացիոն բուժումը Բետա կամ գամմա ճառագայթող ռադիոակտիվ

պատրաստուկներ պարունակող աօլիկատորները տեղադրվում են : մարմնի ճառագայթահարվող հատվածի արտաքին մակերևույթի վրա

Ապլիկացիոն Ճառագայթաբուժությունը հիմնականում օգտագործվում է : մաշկի և լորձաթաղանթների հիվանդությունների բուժման համար Ներքին

Ճառագայթաբուժման դեպքում ճառագայթման աղբյուրը մտցվում է : հիվանդի օրգանիզմի մեջ Օրինակ՝ ռադիոակտիվ դեղանյութերի

: ներմուծումը ուռուցքի մեջ Ռադիոակտիվ իզոտոպն ընտրողաբար : կուտակվում է ախտահարված օրգանում այդպես է կատարվում

վահանագեղձի ուռուցքների Ճառագայթաբուժության բոլոր , ներխոռոչային մեթոդները որոնց դեպքում իոնացնող ճառագայթման

:աղբյուրը տեղադրվում է որևէ խոտոչային օրգանում

, Ճառագայթաբուժության արդի մեթոդների բազմազանությունը ինչպես նաև համապատասխան ռեխնիկական սարքերի առարկությունը

հնարավորություն են տալիս ապահովել անհատական մտեցում յուրաքանչյուր հիվանդի բուժման ժամանակ՝ հաշվի առնելով ուռուցքի

կենսաբանական առանձնահատկությունները և օրգանիզմի: ռեակտիվությունը Սակայն ուռուցքի լրիվ քայքայման համար երբեմն

, օգտագործում են ճառագայթահարման մեծ չափաքանակներ որի հետևանքով կարող են առաջանալ օրգանիզմի տեղային և ընդհանուր

:հակազդեցություններ Տեղային հակազդեցությունն արտահայտվու է , , ճառագայթահարված հատվածի մաշկի վրա կարմրության այտուցի քորի

: : առաջացմամբ Մի քանի օր անց այդ երևույթներին անհետանում են Ներքին Ճառագայթաբուժման դեպքում ճառագայթման աղբյուրը մտցվում

: է հիվանդի օրգանիզմի մեջ Օրինակ՝ ռադիոակտիվ դեղանյութերի : ներմուծումը ուռուցքի մեջ Ռադիոակտիվ իզոտոպն ընտրողաբար : կուտակվում է ախտահարված օրգանում այդպես է կատարվում

վահանագեղձի ուռուցքների Ճառագայթաբուժության բոլոր , ներխոռոչային մեթոդները որոնց դեպքում իոնացնող ճառագայթման

:աղբյուրը տեղադրվում է որևէ խոտոչային օրգանում , Ճառագայթաբուժության արդի մեթոդների բազմազանությունը ինչպես

նաև համապատասխան ռեխնիկական սարքերի առարկությունը հնարավորություն են տալիս ապահովել անհատական մտեցում

յուրաքանչյուր հիվանդի բուժման ժամանակ՝ հաշվի առնելով ուռուցքի կենսաբանական առանձնահատկությունները և օրգանիզմի

: ռեակտիվությունը Սակայն ուռուցքի լրիվ քայքայման համար երբեմն , օգտագործում են ճառագայթահարման մեծ չափաքանակներ որի

հետևանքով կարող են առաջանալ օրգանիզմի տեղային և ընդհանուր: հակազդեցություններ Տեղային հակազդեցությունն արտահայտվու է , , ճառագայթահարված հատվածի մաշկի վրա կարմրության այտուցի քորի

:առաջացմամբ

: Մի քանի օր անց այդ երևույթներին անհետանում են Ընդհանուր , ճառագայթային հակազդեցությունն արտահայտվում է թուլությամբ, , , , : գլխապտույտով գլխացավով քնկոտությամբ սրտխառնոցով փսխումով

Կանոնավոր ռեժիմի դեպքում նշված երևույթներն աստիճանաբար : , վերանում են Հայտնի է որ ճառագայթահաչված բնականոն

հյուսվածքների կենսունակության վերականգման և օրգանիզմի ընդհանուր ճառագայթին փոխազդեցության ախտանշանների նվազման

: համար կարևոր նշանակություն ունի թթվածինը Ուստի 2-3 . Ճառագայթաբուժության ընթացքում հիվանդները պետք է առնվազն ժ

, Գտնվաեն մաքուր օդում իսկ հիվանդասենյակները՝ պարտադիր: : օդափոխվեն Անկողնային հիվանդներին տրվում է թթվածին

Ճառագայթաբուժությունը կիրառվում է նաև ոչ ուռուցքային բնույթի , հիվանդությունների բուժման համար երբ բուժման մյուս եղանակներն

: արդյունավետ են Այդ դեպքում դեպքում օգտագործվում են իոնացնող 10-20 :ճառագայթների անգամ փոքր չափաքանակներ

ճառագայթահարում

, ճառագայթահարումը բժշկության մեջ կանխարգելիչ կամ բուժիչ : նպատակով ճառագայթային էներգիայի ազդեցությունը օրգանիզմի վրա

, ` Ճառագայթահարումը հաճախ կիրառվում է ֆիզոտերապիայում օրինակ ` , արևային Ճառագայթահարումը օրգանիզմի կոփման

` անդրամանուշակագույն ճառագայթներով Ճառագայթահարումը ռախիտի կանխարգելման և բուժմանմ ենթքկարմիր ճառագայթներով

` : Ճառագայթահարում ջերմային ազդեցության համար ևն Ճառագայթահարումը առանձնահատուկ նշանակություն ունի

ճառագայթաբուժության և ռենտգենաբանական հետազոությունների:ժամանակ

Յուրաքանչյուր Ճառագայթահարում անհետևանք չէ օրգանիզմի համար և բուժիչ նպատակով պետք է կիրառվի միայն բուժաշխատողների

: հսկողությամբ Ֆիզոթերապևտիկ բուժարարողությունների ժամանակ ` Ճառագայթահարումը կիրառելիս խստորեն չափավորվում է ըստ

: հիվանդի զգացողության կամ չափիչ սարքերի ցուցմունքների Ռենտգենաբանական հետազոտությունների հետ կապված Ճառագայթահարումը անշան է և անվտանգության տեխնիկայի

կանոնները պահպանելիս չի կարող առաջացնել անցանկալի: հետևանքներ Ճառագայթաբուժության մեջ Ճառագայթահարումը

` իրականացվում է խստորեն որոշելով յուրաքանչյուր կոնկետ դեպքի :համար անհրաժեշտ չափաքանակը

Հատուկ ուշադրություն պետք է դարձնել առանց հսկողության , ` : կատարվող Ճառագայթահարմանը օրինակ արևի լոգանքների դեպքում

` Դրանք պետք է ընդունել մեծ զգուշությամբ անպայման հետևելով , մասնագետների խորհոըրդներին այլապես կարող են առաջանալ ծանր

:այրվացքներ և արևահարություն

ճառագայթահարում

Ճառագայթային հիվանդություն

Ճառագայթային հիվանդություն

Ճառագայթային հաիվանդությունը օրգանիզմի վրա ինոնացնող : ճառագայթման ազդեցության հետևանքով առաջացող հիվանդություն է

Կարող է առաջանալ ամբողջ մարմնի կամ նրա մեծ մասի արտաքին , ընդհանուր ճառագայթահարման ինչպես նաև օրգանիզմ ներթափանցած

: , ռադիոակտիվ նյութերի ազդեցության հետևանքով Վերջիններս ընկնելով, օրրգանիզմ կարող են կուտակվել հյուսվածքներում ու օրգաններում և

:ստեղծել մշտական ճառագայթահարման օջախներ Սուր ճառագայթումը առաջացնում է իոնացնող ճառագայթների մեծ

չափաքանակների միանվագ կամ մի շարք հաջորդական, ազդեցությունների իսկ խռոնկ ը փոքր չափաքանակների տևական

: ազեցության հետևանքով Հիվանդության սուր ձևը կարող է նկատվել ` ռազմական իրավիճակներում հակառակորդի կողմից ատոմային զենք

, կիրառելիս իսկ խաղաղ պայմաններում իոնացնող ճառագայթման աղբոյւրներ օգտագործող ձեռնարկություններում կամ ԳՀ հիմանրկներում

: տեղի ունեցող վթարների ժամանակ Խռոնիկ ճառգայթահարությունը կարող է առաջանալ ռադիոակտիվ նյութեի և իոնացնող ճառագայթման

` աղբյուրների հետ աշխատելիս աշխատանքի պահպանության ու : տեխնիկայի անվտանգության կանոները խախտելու հետևանքով

Ճառագայթահարության ձևերը և կլինիկական դրսևորումները պայմանավորված են ճառագայթահարման բնույթով և

, չափաքանակներով բոլոր ձևերի համար ընդհանուր են օրգանիզմի : օրգանների ու համակարգերի ֆունկցիաների խանգարումները

Ախտահարվում են կենտրոնակն նյարդայն արյունաստեղծման արյան , շրջանառության ստամոքս աղիկային համակարգերը նկատվում

, , էօրգանիզմի ընդհանուր թունավորում որը դրսևորվում է թուլությամբ, , : գլխացավերով քնի խանգարմաբ սրտխառնոցով

, Սուր ճառագայթահարումը ընթանում է չորս փուլով առաջնային, , : հակազդեցության գախտնի բուռն և վերականգման

Ճառագայթահարումից անմիջապես հետո առաջնային հակազդեցության , , փուլում նկատվում են գրգռված կամ անտարբեր վիճակ թուլություն

, , , , գլխապտույտ սրտխառնոց ծանր դեպքերում փսխում լուծ ախորժակի, : կորուստ քնի խագարում Ավելի ծանր դեպքերում հնարավոր է

: գիտակցության ժամանակավոր կորուստ Անոթազարկը և : զարկերակային ճնշումը դառնում են անկայուն Արյան մեջ ի հայտ են

:գալիս արյան լեյկոցիտների փոփոխված ձևեր : Բոլոր նշված , երևույթները մի քանի ժամ անց կարող են անհետանալ որից հետո

, սկսվում է հիվանդության գաղտնի շրջանը հիվանդի ընդհանուր վիճակը , , լավանում է մի քանի օրից մինջև երկու երեք շաբաթ սկսում է բուռն

, , շրջանը որքան ծանր է իվանդության ընթացքը այնդքան կարճ է , , գաղտնի շրջանը կարող է տևել մի քանի ժամ համեմատաբար մեկ

չափաքանակներով ճառագայթահարման հետևանքով առաջացած հիավնդության բուռն շրջանը սկսում է ընդհանուր վիճակի կտրուկ

, : վատացման ջերմաստիճանի կտրուկ բարձրացումով Նկատվում են : փսխում լուծ և երբեմն արյունախառը Լնդերի և լորձաթաղանթների

, , արյունահոսություն խոցոտումների առաջացմամբ ենթամաշկային, ` : արյունազեղումներ երկուսից երեք շաբաթ հետո մազաթափություն

, Առաջանում են սակավարյունությունև և նյարդային խանգարումներ կտրուկ ընկնումէ օրգանիզմի դիմադրողականությունը վարակիչ

, հիվանդությունների հարուցիչների հանդեպ բարեհաջող ընթացքի և : ժամանակին բուժվելուց հետո սկվում է վերականգման փուլը Հիվանդի

, վիճակը աստիճանաբար լավանում է կանունավորվում է ջերմաստիճանը անհետանում են կենտրոնակնա նյարդոյին համակարգի խանգարման

, , ախտանշանները վերականգնվում է արյան բնականոն կազմը բուժումը : իրականացվում է հիվանդանոցում Սուր ճառագայթումից հետո երբեմն

, , , դիտվում է մնացորդային երևույթներ թուլություն արագ հոգնելիություն, գլխացավեր թույլ արտահայտված սակավարյունություն և

:նախատրամադրվածություն վարակիչ հիվանդությունների հանդեպ , Քրոնիկ ճառագայթահարումը խորանոմ է դանդաղ կաող է տևել

, , տարիներ խրոնիկ ճառագայթահարման դադարացումը որոշ դեպքերում : կարող է զգալիորեն լավացնել հիվանդի վիճակը Ուստի խրոնիկ ընթացքի

, բուժումը պետք է սկսել իոնացնող ճառագայթման աղբյուրների հետ :հիվանդի շփումը դադարեցնելուց հետո

, Կանխարգելման նպատակով անհրաժեշտ է կարգավորել իոնացնող , ճառագայթման աղբյուրների ոլորտում աշխատողների և

ռենտգենաբանական հետազոտությունների ենթարկվողների, պաշպանությունը խտորեն պահպանել անվտանգության տեխնիկայի և

, աշխատանքի պահպանության կանոնները ճառագայթային հիգենիաի:պահանջները

Իոնացնող ճառագայթման աղբյուրների հետ աշխատողները ընդունվելիս , ` ենթարկվում են բժշկական քննության հետագայում կանոնավոր կերպով

, բժշկական զննման և դիսպանսերացման նրանց համար սահմանվում են , կրատ աշխատանքային օր երկարացված արձակուրդմ աշխատավարձի

, : հավելում կենսաթոշակային ապահովման զեղչ պայմաններ , Ռադիոակտիվ նյութերի հետ աշխատելիս անհրաժեշտ է հատուկ

, :հագուստ դիմակ և ձեռնոցներ

Radiation (Radiation.flv)