การสร้างสุขภาพและการมีสุขภาวะที่ดี

ห้�องปฏิ�บัติ�การจิ�ติวิ�ทยาการก�ฬา มห้าวิ�ทยาลัยบั�รพา

เอกสารประกอบัการบัรรยายเร��องการสร�างส�ขภาพแลัะส�ขภาวิะท��ดี�เอกสารประกอบัการบัรรยายเร��องการสร�างส�ขภาพแลัะส�ขภาวิะท��ดี�

ดีรดีร. . ฉัติรกมลั ส�งห้$น้�อยฉัติรกมลั ส�งห้$น้�อยคณะวิ�ทยาศาสติร$การก�ฬา คณะวิ�ทยาศาสติร$การก�ฬา

มม..บั�รพาบั�รพา[email protected]@gmail.com

การสร�างส�ขภาพการสร�างส�ขภาพแลัะส�ขภาวิะท��ดี�แลัะส�ขภาวิะท��ดี�



ทฤษฎี�แลัะแบับัจิ,าลัองเก��ยวิกบัพฤติ�กรรมส�ขภาพทฤษฎี�แลัะแบับัจิ,าลัองเก��ยวิกบัพฤติ�กรรมส�ขภาพ

แน้วิค�ดีเก��ยวิกบัส�ขภาวิะแน้วิค�ดีเก��ยวิกบัส�ขภาวิะ

ควิามห้มายของส�ขภาวิะควิามห้มายของส�ขภาวิะแน้วิค�ดี แลัะควิามห้มายของ ค�ณภาพชี�วิ�ติ“ ”แน้วิค�ดี แลัะควิามห้มายของ ค�ณภาพชี�วิ�ติ“ ”

การสร�างเสร�มส�ขภาวิะการสร�างเสร�มส�ขภาวิะป.จิจิยท��ม�ผลักระทบัติ0อส�ขภาวิะป.จิจิยท��ม�ผลักระทบัติ0อส�ขภาวิะ

การสร�างส�ขภาพแลัะส�ขภาวิะท��ดี�การสร�างส�ขภาพแลัะส�ขภาวิะท��ดี�การสร�างส�ขภาพแลัะส�ขภาวิะท��ดี�การสร�างส�ขภาพแลัะส�ขภาวิะท��ดี�



กายกาย--จิ�ติ จิ�ติ ((Body-Mind) Body-Mind) เชี��อมโยงกน้เชี��อมโยงกน้

อะไร ๆ ท��เก�ดีท��จิ�ติก5มาม�ผลัทางกายไดี�อย0างลัะเอ�ยดีย�ดียาวิอะไร ๆ ท��เก�ดีท��จิ�ติก5มาม�ผลัทางกายไดี�อย0างลัะเอ�ยดีย�ดียาวิส�ดี ๆ ซึ่7�งใน้อน้าคติก5จิะพบัวิ0าม�ผลัถึ7งระดีบัอณ� ส�ดี ๆ ซึ่7�งใน้อน้าคติก5จิะพบัวิ0าม�ผลัถึ7งระดีบัอณ� ((ประเวิส ประเวิส วิะส�วิะส� 2547, ) 2547, )



แน้วิค�ดีเก��ยวิกบัส�ขภาวิะม�ควิามห้ลัากห้ลัายแน้วิค�ดีเก��ยวิกบัส�ขภาวิะม�ควิามห้ลัากห้ลัาย

1. 1. ส�ขภาวิะเป:น้แน้วิค�ดีท��ม�พลัวิติรส�ขภาวิะเป:น้แน้วิค�ดีท��ม�พลัวิติร

ส�ขภาวิะ ค�อภาวิะท��ร0างกายครบัถึ�วิน้บัร�บั�รณ$ส�ขภาวิะ ค�อภาวิะท��ร0างกายครบัถึ�วิน้บัร�บั�รณ$

ส�ขภาวิะ ค�อภาวิะท��ปราศจิากโรคภยไข�เจิ5บัส�ขภาวิะ ค�อภาวิะท��ปราศจิากโรคภยไข�เจิ5บั

ทฤษฎี�ให้ม0เน้�น้ท��ส�ขภาพเก��ยวิข�องกบัท�กม�ติ�อย0างบั�รณาการ รวิมท;งโรคทฤษฎี�ให้ม0เน้�น้ท��ส�ขภาพเก��ยวิข�องกบัท�กม�ติ�อย0างบั�รณาการ รวิมท;งโรคใน้ม�ติ�ทางกายดี�วิย ใน้ม�ติ�ทางกายดี�วิย



1974 1974WHO: WHO: ส�ขภาวิะติ�องเป:น้ ส�ขภาวิะติ�องเป:น้ wholeness + positive wholeness + positive quality quality

ส�ขภาวิะ ค�อ ภาวิะท��สมบั�รณ$พร�อมท;งร0างกายจิ�ติใจิแลัะสงคมส�ขภาวิะ ค�อ ภาวิะท��สมบั�รณ$พร�อมท;งร0างกายจิ�ติใจิแลัะสงคมม�ใชี0เพ�ยงปราศจิากโรคห้ร�อควิามพ�การเท0าน้;น้ม�ใชี0เพ�ยงปราศจิากโรคห้ร�อควิามพ�การเท0าน้;น้

1986 1986WHO: WHO: ส�ขภาวิะ ค�อ ส�ขภาวิะ ค�อ a resource for everyday a resource for everyday life life

(Ottawa Charter)(Ottawa Charter)

เน้�น้แห้ลั0งประโยชีน้$ของป.จิเจิกบั�คคลัแลัะแห้ลั0งประโยชีน้$ใน้เน้�น้แห้ลั0งประโยชีน้$ของป.จิเจิกบั�คคลัแลัะแห้ลั0งประโยชีน้$ใน้สงคม รวิมถึ7งควิามสามารถึทางกายของบั�คคลัน้;น้ดี�วิยสงคม รวิมถึ7งควิามสามารถึทางกายของบั�คคลัน้;น้ดี�วิย

แน้วิค�ดีเก��ยวิกบัส�ขภาวิะม�ควิามห้ลัากห้ลัายแน้วิค�ดีเก��ยวิกบัส�ขภาวิะม�ควิามห้ลัากห้ลัาย



ย�ทธศาสติร$การสร�างเสร�มส�ขภาพย�ทธศาสติร$การสร�างเสร�มส�ขภาพกฎีบัติรออติติาวิากฎีบัติรออติติาวิา

1.1. การสร�างน้โยบัายสาธารณะเพ��อส�ขภาพการสร�างน้โยบัายสาธารณะเพ��อส�ขภาพ2.2. การสร�างส��งแวิดีลั�อมแลัะสภาพแวิดีลั�อมท��เอ�;อติ0อการสร�างส��งแวิดีลั�อมแลัะสภาพแวิดีลั�อมท��เอ�;อติ0อส�ขภาพส�ขภาพ3.3. การสร�างเสร�มควิามเข�มแข5งของชี�มชีน้การสร�างเสร�มควิามเข�มแข5งของชี�มชีน้4.4. การพฒน้าทกษะส0วิน้บั�คคลั ให้�สามารถึปรบัพฤติ�กรรม การพฒน้าทกษะส0วิน้บั�คคลั ให้�สามารถึปรบัพฤติ�กรรม เพ��อสร�างส�ขภาพเพ��อสร�างส�ขภาพ5 .5 .การปรบัเปลั��ยน้ระบับับัร�การสาธารณส�ขการปรบัเปลั��ยน้ระบับับัร�การสาธารณส�ข



•Health as StabilityHealth as Stability ส�ขภาวิะ ค�อ ภาวิะท��บั�คคลัสามารถึปรบัติวิกบัส��งแวิดีลั�อมไดี� ส�ขภาวิะ ค�อ ภาวิะท��บั�คคลัสามารถึปรบัติวิกบัส��งแวิดีลั�อมไดี�

((Dubos, 1965Dubos, 1965))

ส�ขภาวิะ ค�อ ภาวิะท��บั�คคลัสามารถึแสดีงออกไดี�เห้มาะสมติามส�ขภาวิะ ค�อ ภาวิะท��บั�คคลัสามารถึแสดีงออกไดี�เห้มาะสมติามบัทบัาททางสงคม แลัะท,างาน้ไดี�ติามบัรรทดีฐาน้ของสงคม บัทบัาททางสงคม แลัะท,างาน้ไดี�ติามบัรรทดีฐาน้ของสงคม ((Social norms) (Parson, 1958)Social norms) (Parson, 1958)

แน้วิค�ดีเก��ยวิกบัส�ขภาวิะม�ควิามห้ลัากห้ลัายแน้วิค�ดีเก��ยวิกบัส�ขภาวิะม�ควิามห้ลัากห้ลัาย: : ควิามควิามห้มายของส�ขภาวิะท��เน้�น้ป.จิเจิกบั�คคลัห้มายของส�ขภาวิะท��เน้�น้ป.จิเจิกบั�คคลั



• Health as Actualization Health as Actualization ส�ขภาวิะ ค�อ ภาวิะท��บั�คคลัสามารถึท,าห้น้�าท��ไดี�อย0างเติ5มศกยภาพ ซึ่7�งส�ขภาวิะ ค�อ ภาวิะท��บั�คคลัสามารถึท,าห้น้�าท��ไดี�อย0างเติ5มศกยภาพ ซึ่7�งเร�ยกวิ0า เร�ยกวิ0า high level wellness (State of optimum high level wellness (State of optimum health) (Dunn, 1980)health) (Dunn, 1980)

ประกอบัดี�วิย ประกอบัดี�วิย 3 3 องค$ประกอบัองค$ประกอบัa) a) พฒน้าไปใน้ท�ศทางไปข�างห้น้�าข7;น้ข�างบัน้พฒน้าไปใน้ท�ศทางไปข�างห้น้�าข7;น้ข�างบัน้b) b) ปลัายเป?ดีแลัะขยายออก ท�าทายการอย�0อย0างไร�ศกยภาพท��ม�ปลัายเป?ดีแลัะขยายออก ท�าทายการอย�0อย0างไร�ศกยภาพท��ม�

อย0างเติ5มท��อย0างเติ5มท��c) c) เพ��มข7;น้ติามการเจิร�ญเติ�บัโติติามพฒน้าการของวิงจิรชี�วิ�ติเพ��มข7;น้ติามการเจิร�ญเติ�บัโติติามพฒน้าการของวิงจิรชี�วิ�ติ




• Health as Actualization and StabilityHealth as Actualization and Stability ส�ขภาวิะ ค�อ ควิามร��ส7กผาส�ก สามารถึท,างาน้ส�ขภาวิะ ค�อ ควิามร��ส7กผาส�ก สามารถึท,างาน้ / / บัทบัาทท��ไดี�บัทบัาทท��ไดี�เติ5มศกยภาพ แลัะสามารถึย�ดีห้ย�0น้เติ5มศกยภาพ แลัะสามารถึย�ดีห้ย�0น้ / / ปรบัติวิไดี� ท0ามกลัางปรบัติวิไดี� ท0ามกลัางสถึาน้การณ$ติ0างๆ ท��รายรอบั สถึาน้การณ$ติ0างๆ ท��รายรอบั ((Wu, 1973)Wu, 1973)

ส�ขภาวิะ ค�อ ภาวิะท��ไม0ห้ย�ดีน้��งของวิงจิรชี�วิ�ติของบั�คคลั ส�ขภาวิะ ค�อ ภาวิะท��ไม0ห้ย�ดีน้��งของวิงจิรชี�วิ�ติของบั�คคลั ซึ่7�งติ�องใชี�การปรบัติวิติ0อภาวิะเคร�ยดีใน้ส��งแวิดีลั�อม โดียการใชี�ซึ่7�งติ�องใชี�การปรบัติวิติ0อภาวิะเคร�ยดีใน้ส��งแวิดีลั�อม โดียการใชี�แห้ลั0งประโยชีน้$ท��ม�อย�0 เพ��อให้�บัรรลั�ศกยภาพส�งส�ดีใน้การดี,ารงแห้ลั0งประโยชีน้$ท��ม�อย�0 เพ��อให้�บัรรลั�ศกยภาพส�งส�ดีใน้การดี,ารงชี�วิ�ติ ชี�วิ�ติ ((King, 1983)King, 1983)

ส�ขภาวิะ ส�ขภาวิะ = = ภาวิะท��ท,าห้น้�าท��ไดี�ใน้วิงจิรชี�วิ�ติภาวิะท��ท,าห้น้�าท��ไดี�ใน้วิงจิรชี�วิ�ติ ท�กขภาวิะ ท�กขภาวิะ = = การรบักวิน้ใน้วิงจิรชี�วิ�ติการรบักวิน้ใน้วิงจิรชี�วิ�ติ




องค$ประกอบัของส�ขภาวิะองค$ประกอบัของส�ขภาวิะ

ห้มายถึ7งห้มายถึ7ง ภาวิะท��เป:น้ส�ข ท��สมบั�รณ$“ภาวิะท��เป:น้ส�ข ท��สมบั�รณ$“ท;งทางกาย จิ�ติใจิ อารมณ$ ป.ญญา สงคมแลัะส��งท;งทางกาย จิ�ติใจิ อารมณ$ ป.ญญา สงคมแลัะส��งแวิดีลั�อม ”แวิดีลั�อม ” ((ประเวิส วิะส�ประเวิส วิะส� 2541, ) 2541, )ซึ่7�งประกอบัไปดี�วิยซึ่7�งประกอบัไปดี�วิย



องค$ประกอบัของส�ขภาพองค$ประกอบัของส�ขภาพ



ส�ขภาพทางกายส�ขภาพทางกายร0างกายแข5งแรงร0างกายแข5งแรง

--ไม0ปAวิยโดียไม0จิ,าเป:น้ไม0ปAวิยโดียไม0จิ,าเป:น้--ไม0พ�การไม0พ�การ

เม��อปAวิยเม��อปAวิย--ไดี�รบัการดี�แลัท��ดี� ห้ายดี�ห้ายเร5วิไดี�รบัการดี�แลัท��ดี� ห้ายดี�ห้ายเร5วิ

ม�ป.จิจิย ม�ป.จิจิย 4 4 พอเพ�ยงพอเพ�ยงม�ค�ณภาพชี�วิ�ติท��ดี�ม�ค�ณภาพชี�วิ�ติท��ดี�



ส�ขภาพทางจิ�ติใจิแลัะอารมณ$ส�ขภาพทางจิ�ติใจิแลัะอารมณ$

จิ�ติใจิดี� ม�ควิามส�ขจิ�ติใจิดี� ม�ควิามส�ขไม0เจิ5บัปAวิยทางจิ�ติไม0เจิ5บัปAวิยทางจิ�ติไม0เคร�ยดี ไม0บั�บัค;น้ไม0เคร�ยดี ไม0บั�บัค;น้คลัายเคร�ยดีไดี�คลัายเคร�ยดีไดี�



ส�ขภาวิะทางป.ญญา ส�ขภาวิะทางป.ญญา ((จิ�ติวิ�ญญาณจิ�ติวิ�ญญาณ))

เข�าใจิสรรพส��งอย0างเป:น้จิร�งเข�าใจิสรรพส��งอย0างเป:น้จิร�งจิ�ติใจิเปB� ยมส�ขจิ�ติใจิเปB� ยมส�ขเข�าถึ7งส��งดี�งามถึ�กติ�องส�งส�ดีเข�าถึ7งส��งดี�งามถึ�กติ�องส�งส�ดีจิ�ติใจิดี� ม�เมติติากร�ณาจิ�ติใจิดี� ม�เมติติากร�ณาม�จิ�ติใจิสะอาดี สวิ0าง สงบัม�จิ�ติใจิสะอาดี สวิ0าง สงบั



ส�ขภาวิะทางสงคมส�ขภาวิะทางสงคม

สงคมพ7�งพา ชี0วิยเห้ลั�อเก�;อก�ลัสงคมพ7�งพา ชี0วิยเห้ลั�อเก�;อก�ลัส��งแวิดีลั�อม สภาพแวิดีลั�อมดี�ส��งแวิดีลั�อม สภาพแวิดีลั�อมดี�ชี�วิ�ติม�ค�ณค0า ม�ศกดี�Cศร�ชี�วิ�ติม�ค�ณค0า ม�ศกดี�Cศร�อย�0ร0วิมกน้อย0างเป:น้ส�ขอย�0ร0วิมกน้อย0างเป:น้ส�ขครอบัครวิอบัอ�0น้ สงคมดี�ครอบัครวิอบัอ�0น้ สงคมดี�อาชีญากรรมควิามร�น้แรงน้�อยอาชีญากรรมควิามร�น้แรงน้�อยน้โยบัายสาธารณะดี�น้โยบัายสาธารณะดี�ระบับัติ0างๆม�ควิามเสมอภาค เป:น้ธรรมระบับัติ0างๆม�ควิามเสมอภาค เป:น้ธรรม



ส�ขภาวิะส�ขภาวิะ

ส�ขภาวิะ ห้มายถึ7ง ภาวิะท��สมบั�รณ$ท;งทางดี�าน้กาย ส�ขภาวิะ ห้มายถึ7ง ภาวิะท��สมบั�รณ$ท;งทางดี�าน้กาย จิ�ติใจิ สงคมแลัะจิ�ติวิ�ญญาณ ซึ่7�งก,าห้น้ดีโดีย ป.จิจิยจิ�ติใจิ สงคมแลัะจิ�ติวิ�ญญาณ ซึ่7�งก,าห้น้ดีโดีย ป.จิจิยดี�าน้บั�คคลั ส��งแวิดีลั�อม แลัะสงคม ดี�าน้บั�คคลั ส��งแวิดีลั�อม แลัะสงคม ((ส�ขภาพจิ7งเก�ดีส�ขภาพจิ7งเก�ดีใน้ท��บั�คคลัใชี�ชี�วิ�ติอย�0แลัะสอดีแทรกอย�0ใน้ก�จิวิติรใน้ท��บั�คคลัใชี�ชี�วิ�ติอย�0แลัะสอดีแทรกอย�0ใน้ก�จิวิติรประจิ,าวิน้ประจิ,าวิน้))



ควิามห้มายของค�ณภาพชี�วิ�ติควิามห้มายของค�ณภาพชี�วิ�ติสภาพควิามเป:น้อย�0ของบั�คคลัใน้ดี�าน้ร0างกาย สภาพควิามเป:น้อย�0ของบั�คคลัใน้ดี�าน้ร0างกาย อารมณ$ สงคม ควิามค�ดีแลัะจิ�ติใจิ เป:น้วิ�ถึ�ชี�วิ�ติ ห้ร�ออารมณ$ สงคม ควิามค�ดีแลัะจิ�ติใจิ เป:น้วิ�ถึ�ชี�วิ�ติ ห้ร�อควิามเป:น้อย�0ใน้ภาพรวิมของประชีากรควิามเป:น้อย�0ใน้ภาพรวิมของประชีากร--ดี�าน้ร0างกาย ดี�าน้ร0างกาย

อาห้าร น้,;า เคร��องน้�0งห้0ม ท��อย�0อาศย ส�ขภาพอน้ามยอาห้าร น้,;า เคร��องน้�0งห้0ม ท��อย�0อาศย ส�ขภาพอน้ามย--ดี�าน้อารมณ$ ดี�าน้อารมณ$

การพกผ0อน้ห้ย0อน้ใจิท��ม�ค�ณ ม�ประโยชีน้$การพกผ0อน้ห้ย0อน้ใจิท��ม�ค�ณ ม�ประโยชีน้$--ดี�าน้สงคมดี�าน้สงคม

สภาพแวิดีลั�อมทางกายภาพ ทางวิฒน้ธรรมสภาพแวิดีลั�อมทางกายภาพ ทางวิฒน้ธรรม--ดี�าน้ควิามค�ดีดี�าน้ควิามค�ดี

การไดี�รบัการศ7กษาวิ�ชีาชี�พ ควิามร��ควิามเข�าใจิเก��ยวิกบัโลักการไดี�รบัการศ7กษาวิ�ชีาชี�พ ควิามร��ควิามเข�าใจิเก��ยวิกบัโลัก--ดี�าน้จิ�ติใจิดี�าน้จิ�ติใจิ

ควิามม�ค�ณธรรมใน้ส0วิน้ติวิแลัะสงคมควิามม�ค�ณธรรมใน้ส0วิน้ติวิแลัะสงคม



การสร�างเสร�มส�ขภาพ การสร�างเสร�มส�ขภาพ

การสร�างเสร�มป.จิจิยท;งปวิงท��ท,าให้�ม�ส�ขภาพดี� ท;งการสร�างเสร�มป.จิจิยท;งปวิงท��ท,าให้�ม�ส�ขภาพดี� ท;งทางป.จิเจิกบั�คคลั ทางสงคม ส��งแวิดีลั�อม แลัะทางทางป.จิเจิกบั�คคลั ทางสงคม ส��งแวิดีลั�อม แลัะทางน้โยบัาย เชี0น้น้โยบัาย เชี0น้1.1.ม�พฤติ�กรรมส�ขภาพท��เห้มาะสมม�พฤติ�กรรมส�ขภาพท��เห้มาะสม--การออกก,าลังกายการออกก,าลังกาย2.2.ม�การสร�างเสร�มส�ขภาพจิ�ติม�การสร�างเสร�มส�ขภาพจิ�ติ--การพฒน้าจิ�ติการพฒน้าจิ�ติ3.3.ม�การสร�างเสร�มส��งแวิดีลั�อมเพ��อส�ขภาพม�การสร�างเสร�มส��งแวิดีลั�อมเพ��อส�ขภาพ--ขจิดีส��งแวิดีลั�อมท��ขจิดีส��งแวิดีลั�อมท��เป:น้อน้ติรายติ0อส�ขภาพเป:น้อน้ติรายติ0อส�ขภาพ4.4.สร�างเสร�มสงคมท��ม�ส�ขภาวิะสร�างเสร�มสงคมท��ม�ส�ขภาวิะ--ม�การอย�0ร0วิมกน้ดี�วิยดี�ม�การอย�0ร0วิมกน้ดี�วิยดี�5.5.ม�กระบัวิน้การน้โยบัายท��เป:น้ไปเพ��อส�ขภาวิะสงคมม�กระบัวิน้การน้โยบัายท��เป:น้ไปเพ��อส�ขภาวิะสงคม



ป.จิจิยท��ม�ผลักระทบัติ0อส�ขภาวิะของบั�คคลั ป.จิจิยท��ม�ผลักระทบัติ0อส�ขภาวิะของบั�คคลั

ม� ม� 3 3 ประการ ค�อประการ ค�อ 1.1.พฤติ�กรรมของติน้เอง ร�อยลัะ พฤติ�กรรมของติน้เอง ร�อยลัะ 5353 2. 2. ส��งแวิดีลั�อม ร�อยลัะ ส��งแวิดีลั�อม ร�อยลัะ 3131 3. 3. พน้ธ�กรรมแลัะชี�วิภาพ ร�อยลัะ พน้ธ�กรรมแลัะชี�วิภาพ ร�อยลัะ 1616



ทฤษฎี�แลัะแบับัจิ,าลัองเก��ยวิกบัพฤติ�กรรมส�ขภาพทฤษฎี�แลัะแบับัจิ,าลัองเก��ยวิกบัพฤติ�กรรมส�ขภาพ

แบับัแผน้ควิามเชี��อดี�าน้ส�ขภาพแบับัแผน้ควิามเชี��อดี�าน้ส�ขภาพ(Health Belief Model : HBM)(Health Belief Model : HBM)

โมเดีลัการประมวิลัข0าวิสารข�อม�ลัของผ��บัร�โภคโมเดีลัการประมวิลัข0าวิสารข�อม�ลัของผ��บัร�โภค(Consumer Information Processing Model : CIP)(Consumer Information Processing Model : CIP)

ทฤษฎี�การกระท,าดี�วิยเห้ติ�ผลั ทฤษฎี�การกระท,าดี�วิยเห้ติ�ผลั (Theory of Reasoned (Theory of Reasoned Action : TRA) Action : TRA) แลัะทฤษฎี�พฤติ�กรรมติามแผน้ แลัะทฤษฎี�พฤติ�กรรมติามแผน้ (Theory of Planned Behavior : TPB(Theory of Planned Behavior : TPB

แบับัจิ,าลัองการเปลั��ยน้แปลังแบับัจิ,าลัองการเปลั��ยน้แปลัง//ข;น้ติอน้การเปลั��ยน้แปลังข;น้ติอน้การเปลั��ยน้แปลัง(Transtheoretical Model/Stages of Change)(Transtheoretical Model/Stages of Change)

เคร�อข0ายทางสงคมเคร�อข0ายทางสงคม//แรงสน้บัสน้�น้ทางสงคมแรงสน้บัสน้�น้ทางสงคม(Social Networks/Social Supports)(Social Networks/Social Supports)



แบับัแผน้ควิามเชี��อดี�าน้ส�ขภาพแบับัแผน้ควิามเชี��อดี�าน้ส�ขภาพ(Health Belief Model : HBM)(Health Belief Model : HBM)

ถึ�าจิะท,าให้�บั�คคลัปDองกน้โรค

ปรบัท��ควิามเชี��อโอกาสเก�ดีโรค

ควิามร�น้แรง

ท,าติามม�ข�อดี� > ข�อเส�ยฉัน้ท,าไดี�

ส�ปร�ยา ติน้สก�ลั, 2550



โมเดีลัการประมวิลัข0าวิสารข�อม�ลัของผ��บัร�โภคโมเดีลัการประมวิลัข0าวิสารข�อม�ลัของผ��บัร�โภค(Consumer Information Processing Model : CIP)(Consumer Information Processing Model : CIP)

ทบัทวิน้

ใส0รห้ส

เร�ยกใชี�

ระบับัรบั

สมผส

ควิามจิ,า

ปฏิ�บัติ�การ

ควิามจิ,า

ระยะยาวิ

ใส0ใจิ ติ�ควิาม ทบัทวิน้ติอบั

สน้อง




ทฤษฎี�การกระท,าดี�วิยเห้ติ�ผลั ทฤษฎี�การกระท,าดี�วิยเห้ติ�ผลั (Theory of Reasoned (Theory of Reasoned Action : TRA) Action : TRA) แลัะทฤษฎี�พฤติ�กรรมติามแผน้ แลัะทฤษฎี�พฤติ�กรรมติามแผน้ (Theory of Planned Behavior : TPB(Theory of Planned Behavior : TPB

เจิติน้า

เจิติคติ�ติ0อพฤติ�กรรม พฤติ�กรรม

อ�ทธ�พลัของกลั�0มอ�างอ�ง

การรบัร��การควิบัค�มพฤติ�กรรม

TPB

TRA




แบับัจิ,าลัองการเปลั��ยน้แปลังแบับัจิ,าลัองการเปลั��ยน้แปลัง//ข;น้ติอน้การเปลั��ยน้แปลังข;น้ติอน้การเปลั��ยน้แปลัง(Transtheoretical Model/Stages of (Transtheoretical Model/Stages of Change)Change) PRECONTEMPLATIONPRECONTEMPLATION

ไม0สน้ ไม0สน้ / / ไม0รบัร��ไม0รบัร��

PREPARATIONPREPARATION

เอาลั0ะ เร��มลัะน้ะเอาลั0ะ เร��มลัะน้ะ

ACTIONACTION

ลัองท,าดี�ซึ่�ลัองท,าดี�ซึ่�relapserelapse

relapserelapse

MAINTENANCEMAINTENANCE

ท,าจิน้เป:น้ชี�วิ�ติท,าจิน้เป:น้ชี�วิ�ติประจิ,าวิน้ประจิ,าวิน้

CONTEMPLATIONCONTEMPLATIONเอEะเอEะ




ท,าอย0างไรให้�คน้เปลั��ยน้แปลังระดีบั

PRECONTEMPLATION

CONTEMPLATION

PREPARATION

ACTION

MAINTENANCE

เพ��มควิามติระห้น้ก โอกาสเส��ยง/ร�น้แรง ประเม�น้ผลัดี�/เส�ย

จิ�งใจิ/แรงสน้บัสน้�น้ เพ��มควิามม�น้ใจิ ฝึGกทกษะ

เพ��มควิามชี,าน้าญ ติ;งเปDาห้มายการควิบัค�มติน้ เสร�มแรง

ให้�ก,าลังใจิ/ชีมเชีย เพ��มควิามม�น้ใจิ เสร�มแรง




เคร�อข0ายทางสงคมเคร�อข0ายทางสงคม//แรงสน้บัสน้�น้ทางสงคมแรงสน้บัสน้�น้ทางสงคม(Social Networks/Social Supports)(Social Networks/Social Supports)

สน้บัสน้�น้ดี�าน้สน้บัสน้�น้ดี�าน้ข�อม�ลัข�อม�ลั

อารมณ$อารมณ$วิติถึ�วิติถึ�

HEALTH HEALTH ACTIONACTION




ทฤษฎี�ระห้วิ0างบั�คคลัทฤษฎี�ระห้วิ0างบั�คคลั

ส��งแวิดีลั�อม ทฤษฎี�ป.ญญา สงคม เคร�อข0ายสงคม/แรงสน้บัสน้�น้ทางสงคม




สร�ป สร�ป ทฤษฎี�ห้ร�อแบับัจิ,าลัองท��ใชี�อธ�บัายพฤติ�กรรมส�ขภาพใน้ทฤษฎี�ห้ร�อแบับัจิ,าลัองท��ใชี�อธ�บัายพฤติ�กรรมส�ขภาพใน้ระดีบับั�คคลัระดีบับั�คคลั• ทฤษฎี�น้�;ให้�ควิามส,าคญกบัป.จิจิยภายใน้แลัะภายน้อกบั�คคลัทฤษฎี�น้�;ให้�ควิามส,าคญกบัป.จิจิยภายใน้แลัะภายน้อกบั�คคลั• ป.จิจิยภายใน้บั�คคลั ไดี�แก0 ควิามเคร�ยดี ควิามเชี��อ ค0าน้�ยม เจิติคติ� ป.จิจิยภายใน้บั�คคลั ไดี�แก0 ควิามเคร�ยดี ควิามเชี��อ ค0าน้�ยม เจิติคติ�

ควิามร�� แรงจิ�งใจิ อติมโน้ทศน้$ บั�คลั�กภาพ ทกษะ แลัะควิามสามารถึ ควิามร�� แรงจิ�งใจิ อติมโน้ทศน้$ บั�คลั�กภาพ ทกษะ แลัะควิามสามารถึ เป:น้ติ�น้เป:น้ติ�น้

• ป.จิจิยภายน้อก ไดี�แก0 ส��งแวิดีลั�อม ป.จิจิยท��กระติ��น้ให้�ปฏิ�บัติ� เชี0น้การป.จิจิยภายน้อก ไดี�แก0 ส��งแวิดีลั�อม ป.จิจิยท��กระติ��น้ให้�ปฏิ�บัติ� เชี0น้การไดี�รบัค,าแน้ะน้,าจิากบั�คคลัอ��น้ เจิ�าห้น้�าท��สาธารณส�ข ส��อมวิลัชีน้ ห้ร�อไดี�รบัค,าแน้ะน้,าจิากบั�คคลัอ��น้ เจิ�าห้น้�าท��สาธารณส�ข ส��อมวิลัชีน้ ห้ร�อแม�แติ0การเจิ5บัปAวิยของสมาชี�กใน้ครอบัครวิห้ร�อเพ��อน้ฝึ�ง เป:น้ติ�น้แม�แติ0การเจิ5บัปAวิยของสมาชี�กใน้ครอบัครวิห้ร�อเพ��อน้ฝึ�ง เป:น้ติ�น้

• ป.จิจิยท��อาจิส0งเสร�มห้ร�อลัดีพฤติ�กรรมส�ขภาพของบั�คคลั เป:น้ผลัป.จิจิยท��อาจิส0งเสร�มห้ร�อลัดีพฤติ�กรรมส�ขภาพของบั�คคลั เป:น้ผลัจิากการประเม�น้ควิามร�น้แรงของส��งท��ค�กคาม ห้ร�อการรบัร��ควิามจิากการประเม�น้ควิามร�น้แรงของส��งท��ค�กคาม ห้ร�อการรบัร��ควิามเส��ยงของส��งท��ค�กคามเส��ยงของส��งท��ค�กคาม



ป.จิจิยส,าคญส,าห้รบัท,าให้�บั�คคลัแสดีงป.จิจิยส,าคญส,าห้รบัท,าให้�บั�คคลัแสดีงพฤติ�กรรมพฤติ�กรรม

• ม�ควิามติ;งใจิจิร�งม�ควิามติ;งใจิจิร�ง• ม�ทกษะ ควิามร��ม�ทกษะ ควิามร��• อย�0ใน้สภาพแวิดีลั�อมท��เอ�;อให้�เก�ดีพฤติ�กรรมอย�0ใน้สภาพแวิดีลั�อมท��เอ�;อให้�เก�ดีพฤติ�กรรม• ม�เจิติคติ�ทางบัวิกติ0อพฤติ�กรรม ม�เจิติคติ�ทางบัวิกติ0อพฤติ�กรรม • เชี��อใน้ประโยชีน้$ท��จิะไดี�รบัเชี��อใน้ประโยชีน้$ท��จิะไดี�รบั• รบัร��วิ0าคน้ท��ส,าคญติ�องการให้�แสดีงพฤติ�กรรมรบัร��วิ0าคน้ท��ส,าคญติ�องการให้�แสดีงพฤติ�กรรม• เชี��อวิ0าติน้เองสามารถึท,าพฤติ�กรรมน้;น้ เชี��อวิ0าติน้เองสามารถึท,าพฤติ�กรรมน้;น้ (self-(self-

efficacy)efficacy)



ควิามส�ขง0าย ๆ แลัะเก�ดีใน้ก�จิวิติรประจิ,าวิน้ควิามส�ขง0าย ๆ แลัะเก�ดีใน้ก�จิวิติรประจิ,าวิน้ส�ขห้ร�อท�กข$ อย�0ท��วิ�ธ�ค�ดี ส�ขห้ร�อท�กข$ อย�0ท��วิ�ธ�ค�ดี



วิ�ถึ�ชี�วิ�ติการท,างาน้ วิ�ถึ�ชี�วิ�ติการท,างาน้ ห้มกม�0น้ทางวิติถึ�ห้มกม�0น้ทางวิติถึ�

ไม0ติระห้น้กถึ7งไม0ติระห้น้กถึ7งส�ขภาพส�ขภาพ

ส�ขภาพจิ�ติส�ขภาพจิ�ติวิ�ถึ�ชี�วิ�ติท��ม�ห้ลัากห้ลัายค�0วิ�ถึ�ชี�วิ�ติท��ม�ห้ลัากห้ลัายค�0

วิ�ถึ�ชี�วิ�ติท��ฟุ่� Aมเฟุ่Iอยวิ�ถึ�ชี�วิ�ติท��ฟุ่� Aมเฟุ่Iอย

((จิรส ส�วิรรณเวิลัาจิรส ส�วิรรณเวิลัา 2546, ) 2546, )

วิ�ถึ�ชี�วิ�ติพอเพ�ยงกบัส�ขภาพวิ�ถึ�ชี�วิ�ติพอเพ�ยงกบัส�ขภาพจิ�ติจิ�ติ



อย0าจิร�งจิงจิน้เคร0งเคร�ยดีม�ทศน้คติ�ท��เป:น้บัวิกเป:น้คน้ติรงติ0อเวิลัา

วิ�ธ�ค�ดีสร�างควิามส�ขวิ�ธ�ค�ดีสร�างควิามส�ข



ห้ม�น้บัน้ท7กเพ��อกน้ลั�มม�ควิามอดีทน้

วิ�ธ�ค�ดีสร�างควิามส�ขวิ�ธ�ค�ดีสร�างควิามส�ข

ยอมรบัควิามแติกติ0างระห้วิ0างบั�คคลัอย0าให้�ค,าพ�ดีติวิเองท,าร�ายติวิเองมองโลักใน้แง0ดี�บั�างน้อน้ห้ลับัไปดี�วิยควิามค�ดีท��เป:น้บัวิกกบัชี�วิ�ติรกษามารยาทใน้การอย�0ร0วิมกน้(รกษากฏิระเบั�ยบั การส��อสารแลัะบั�คลั�กส0วิน้ติวิ)



ห้วิเราะแลัะย�;มบั0อย (กระติ��น้การห้ลั�งสารเอ5น้โดีฟุ่?น้)เร�ยน้ร��ส��งให้ม0ท�กวิน้ (กระติ��น้สารแห้0งการเร�ยน้ร��)

วิ�ธ�การฝึGกสมอง วิ�ธ�การฝึGกสมอง ((แบับัวิน้�ษา เรซึ่ แบับัวิน้�ษา เรซึ่ ห้ร�อห้น้�ดี�ห้ร�อห้น้�ดี�))

จิ�บัน้,;าบั0อย (เติ�มน้,;าให้�สมอง)ก�น้ไขมน้ดี� (ทดีแทน้สมองส0วิน้ท��ส7กห้รอ) ใส0ควิามติ;งใจิ (พฒน้าโปรแกรมสมอง)



ฝึGกน้�งสมาธ� สวิดีมน้ติ (ควิามค�ดีสร�างสรรค$)วิ�ธ�การฝึGกสมอง วิ�ธ�การฝึGกสมอง ((แบับัวิน้�ษา เรซึ่ แบับัวิน้�ษา เรซึ่ ห้ร�อห้น้�ดี�ห้ร�อห้น้�ดี�))

ฝึGกห้ายใจิลั7ก ๆ (ส0งออกซึ่�เจิน้ให้�สมอง)เข�ยน้บัน้ท7ก (ฝึGกการทบัทวิน้)

ให้�อภย (เปลั�องพลังสมอง)

Documents

การสร้างสุขภาพและการมีสุขภาวะที่ดี