Embed Size (px)
DESCRIPTION
เอกสารวิชาการฉบับที่ 2/2555. สำนักวิจัยและพัฒนาประมงทะเล,กรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ์.
Citation preview
Technical Paper No. 2/2012
เอกสารวิชาการฉบับท่ี ๒/๒๕๕๕
สภาวะทรัพยากรกุงทรายชนิด Trachypenaeus fulvus Dall, 1957 0
บริเวณอาวไทยฝงตะวันออก 1
Stock Assessment of Brown Rough Shrimp (Trachypenaeus fulvus Dall, 1957) in the Eastern Gulf of Thailand
ปยะโชค สินอนันต Piyachoke Sinanun
ขวัญชัย ปานแกว Khwanchai Pankaew
สํานักวิจัยและพัฒนาประมงทะเล Marine Fisheries Research and Development Bureau กรมประมง Department of Fisheries กระทรวงเกษตรและสหกรณ Ministry of Agriculture and Cooperatives
Technical Paper No. 2/2012
เอกสารวิชาการฉบับท่ี ๒/๒๕๕๕
สภาวะทรัพยากรกุงทรายชนิด Trachypenaeus fulvus Dall, 1957 2
บริเวณอาวไทยฝงตะวันออก 3
Stock Assessment of Brown Rough Shrimp (Trachypenaeus fulvus Dall, 1957) in the Eastern Gulf of Thailand
ปยะโชค สินอนันต Piyachoke Sinanun
ขวัญชัย ปานแกว Khwanchai Pankaew
ศูนยวิจัยและพัฒนาประมงทะเลอาวไทยฝงตะวันออก (ระยอง) Eastern Marine Fisheries Research and Development Center (Rayong)
สถาบันวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีประมงทะเล Marine Fisheries Research and Technological Development Institute
สํานักวิจัยและพัฒนาประมงทะเล Marine Fisheries Research and Development Bureau กรมประมง Department of Fisheries ๒๕๕๕ 2012
รหัสทะเบียนวิจัย 52-0408-52062
i
สารบาญ หนา บทคัดยอ 1 Abstract 2 คํานํา 3 วัตถุประสงค 4 วิธีดําเนนิการ 4
1. สถานท่ีและระยะเวลาดําเนินการ 4 2. การรวบรวมขอมูล 5 3. การวิเคราะหขอมูล 6
ผลการศึกษาและวิจารณผล 15 1. อัตราการจับและองคประกอบของกุงทรายชนิด Trachypenaeus fulvus จากเคร่ืองมือ 15 อวนลากแผนตะเฆขนาดความยาวเรือตํ่ากวา 14 เมตร และอวนรุนบริเวณอาวไทย ฝงตะวันออก
2. การแพรกระจายความถ่ีของความยาวของกุงทรายบริเวณอาวไทยฝงตะวนัออก 16 3. ความสัมพันธระหวางความยาวลําตัวกบัน้ําหนกั คาพารามิเตอรการเติบโต 18 และสัมประสิทธ์ิการตายของกุงทรายบริเวณอาวไทยฝงตะวันออก
4. ประเมินศักยการผลิตสูงสุดและการลงแรงประมงท่ีเหมาะสมในการทําประมง 21 กุงทรายบริเวณอาวไทยฝงตะวันออก
สรุปผลการศึกษา 24 เอกสารอางอิง 25 ภาคผนวก 28
ii
สารบาญตาราง
ตารางท่ี หนา 1 อัตราการจับเฉล่ีย (กิโลกรัม/ช่ัวโมง) และองคประกอบของสัตวน้ํา (รอยละ) ในกลุมกุง 15
จากเคร่ืองมืออวนลากแผนตะเฆขนาดความยาวเรือตํ่ากวา 14 เมตร และอวนรุนบริเวณ อาวไทยฝงตะวันออก พ.ศ. 2552
2 จํานวนตัว ความยาวเฉล่ีย พสัิย และสวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ของกุงทราย 16 (Trachypenaeus fulvus) จากเคร่ืองมืออวนลากแผนตะเฆขนาดความยาวเรือตํ่ากวา 14 เมตร และอวนรุนบริเวณอาวไทยฝงตะวันออก พ.ศ. 2552
ตารางผนวกท่ี 1 ปริมาณการจบัของกุงทราย (Trachypenaeus fulvus) (กิโลกรัม) จําแนกตามเคร่ืองมือประมง 28
บริเวณอาวไทยฝงตะวันออก พ.ศ. 2552 2 ปริมาณการจบัเปนจํานวนตัวของกุงทราย (Trachypenaeus fulvus) ท่ีจับไดจากเคร่ืองมือ 29
อวนลากแผนตะเฆขนาดความยาวเรือตํ่ากวา 14 เมตร และอวนรุนบริเวณอาวไทย ฝงตะวันออก พ.ศ. 2552
3 ปริมาณการจบัเปนจํานวนตัวของกุงทราย (Trachypenaeus fulvus) แตละชวงความยาว 30 จําแนกตามรายเดือนท่ีจับไดจากเคร่ืองมืออวนลากแผนตะเฆขนาดความยาวเรือตํ่ากวา 14 เมตร และอวนรุนบริเวณอาวไทยฝงตะวันออก พ.ศ. 2552
4 การประมาณคาสัมประสิทธ์ิการตายรวมดวยวิธี Linearized length converted catch curve 31 ของกุงทราย (Trachypenaeus fulvus) ท่ีจับไดจากเคร่ืองมืออวนลากแผนตะเฆขนาด ความยาวเรือตํ่ากวา 14 เมตร และอวนรุนบริเวณอาวไทยฝงตะวันออก พ.ศ. 2552
5 ผลการวิเคราะหการถดถอยระหวาง ln [Ci / Δ ti] กับ t [(Li+Li+1) / 2] เพื่อหาสัมประสิทธ์ิ 32 การตายรวมของกุงทราย (Trachypenaeus fulvus) ท่ีจับไดจากเคร่ืองมืออวนลากแผนตะเฆ ขนาดความยาวเรือตํ่ากวา 14 เมตร และอวนรุนบริเวณอาวไทยฝงตะวันออก พ.ศ. 2552
6 ผลการคํานวณจํานวนประชากรท่ีเขามาทดแทนท่ีดวยวิธี Jones' Length-based Cohort 33 Analysis ของกุงทราย (Trachypenaeus fulvus) ท่ีจับไดจากเคร่ืองมืออวนลากแผนตะเฆ ขนาดความยาวเรือตํ่ากวา 14 เมตร และอวนรุนบริเวณอาวไทยฝงตะวันออก พ.ศ. 2552
7 ราคากุงทราย (Trachypenaeus fulvus) ) จําแนกตามขนาดความยาวเหยยีดท่ีจับไดจาก 34 เคร่ืองมืออวนลากแผนตะเฆขนาดความยาวเรือตํ่ากวา 14 เมตร และอวนรุนบริเวณ อาวไทยฝงตะวันออก พ.ศ. 2552
iii
สารบาญตาราง (ตอ)
ตารางผนวกท่ี หนา 8 ผลผลิตและมูลคาของกุงทราย (Trachypenaeus fulvus) ท่ีระดับการลงแรงตางๆ กัน 35
จากเคร่ืองมืออวนลากแผนตะเฆขนาดความยาวเรือตํ่ากวา 14 เมตร และอวนรุน บริเวณอาวไทยฝงตะวันออก พ.ศ. 2552
สารบาญภาพ
ภาพท่ี หนา 1 กุงทรายชนดิ Trachypenaeus fulvus Dall, 1957 4 2 สถานท่ีเก็บขอมูลการประมงกุงทรายจากเคร่ืองมืออวนลากแผนตะเฆขนาดความยาวเรือ 5
ต่ํากวา 14 เมตร และอวนรุนบริเวณอาวไทยฝงตะวันออก พ.ศ. 2552 3 การกระจายขนาดความยาวของกุงทราย (Trachypenaeus fulvus) จากผลจับของเคร่ืองมือ 17
อวนลากแผนตะเฆขนาดความยาวเรือตํ่ากวา 14 เมตร และอวนรุนบริเวณอาวไทย ฝงตะวันออก พ.ศ. 2552
4 ความสัมพันธระหวางความยาวเหยยีดกับน้ําหนกัตัวของกุงทราย (Trachypenaeus fulvus) 18 บริเวณอาวไทยฝงตะวันออก ป 2552
5 เสนโคงการเติบโตของกุงทราย (Trachypenaeus fulvus) บริเวณอาวไทยฝงตะวันออก พ.ศ. 2552 19 6 ขอมูลความถ่ีของความยาวท่ีปรับเปล่ียนโครงสรางและเสนโคงการเติบโตโดยใชโปรแกรม 20
ELEFAN-I ของกุงทราย (Trachypenaeus fulvus) บริเวณอาวไทยฝงตะวันออก พ.ศ. 2552 7 ผลจับเชิงเสนในการประมาณคาสัมประสิทธ์ิการตายรวมของกุงทราย (Trachypenaeus fulvus) 20
บริเวณอาวไทยฝงตะวันออก พ.ศ. 2552 8 สัมประสิทธ์ิการตายโดยการประมง และจํานวนประชากรท่ีรอดชีวิตในแตละชวงความยาว 22
ของกุงทราย (Trachypenaeus fulvus) บริเวณอาวไทยฝงตะวันออก พ.ศ. 2552 9 ผลผลิตและมูลคาของกุงทราย (Trachypenaeus fulvus) ท่ีระดับการลงแรงประมงตางๆ กัน 23
จากเคร่ืองมืออวนลากแผนตะเฆขนาดความยาวเรือตํ่ากวา 14 เมตร และอวนรุนบริเวณ อาวไทยฝงตะวันออก พ.ศ. 2552
iv
สารบาญภาพ (ตอ)
ภาพผนวกท่ี หนา 1 การคํานวณคาความยาวอนันตของกุงทราย (Trachypenaeus fulvus) ท่ีจบัไดจากเคร่ืองมือ 37
อวนลากแผนตะเฆขนาดความยาวเรือตํ่ากวา 14 เมตร และอวนรุนบริเวณอาวไทย ฝงตะวันออก พ.ศ. 2552
สภาวะทรัพยากรกุงทรายชนิด Trachypenaeus fulvus Dall, 1957 บริเวณอาวไทยฝงตะวันออก
0
ปยะโชค สินอนันต๑* และ ขวัญชัย ปานแกว๒ 2
๑ศูนยวิจัยและพัฒนาประมงทะเลอาวไทยฝงตะวันออก ๒ศูนยวิจัยและพัฒนาประมงทะเลอาวไทยตอนลาง
บทคัดยอ
การประเมินสภาวะทรัพยากรกุงทราย (Trachypenaeus fulvus Dall, 1957) บริเวณอาวไทย ฝงตะวันออก โดยเก็บรวบรวมขอมูลจากเคร่ืองมืออวนลากแผนตะเฆขนาดความยาวเรือตํ่ากวา 14 เมตร และอวนรุน บริเวณทาเทียบเรือในเขตจังหวัดตราด จันทบุรี และระยอง ระหวางเดือนมกราคม ถึง ธันวาคม พ.ศ. 2552 พบวา อัตราการจับเฉล่ียของกุงทรายเทากับ 0.307 และ 0.538 กิโลกรัม/ช่ัวโมง ตามลําดับ ความสัมพันธระหวางความยาวเหยียด (TL) กับน้ําหนักตัว (W) ของกุงทรายรวมเพศอยูในรูปสมการ W = 0.0066TL3.3119 กุงทรายท่ีเขามาในขายการประมงมีขนาดความยาวอยูในชวง 3.50-10.50 เซนติเมตร มีสมการการเติบโตของ von Bertalanffy เทากับ Lt = 13.40 (1-e-1.56(t-0.00)) คาสัมประสิทธ์ิการตายรวม (Z) เทากับ 8.87 ตอป คาสัมประสิทธ์ิการตายโดยธรรมชาติ (M) เทากับ 3.06 ตอป และคาสัมประสิทธ์ิการตายโดยการประมง (F) เทากับ 5.81 ตอป กุงทรายเร่ิมเขาสูขายการประมงท่ีความยาว 3.50 เซนติเมตร จํานวน 89 ลานตัว มีระดับผลผลิตสูงสุดท่ียั่งยืน (MSY) และมูลคาสูงสุดท่ียั่งยืน (MEY) เทากับ 148 ตัน และ 6.35 ลานบาท ตามลําดับ ระดับการลงแรงประมงท่ีเหมาะสมของผลผลิตและมูลคาเทากับรอยละ 80 และ 60 ของการลงแรงประมงใน พ.ศ. 2552 ตามลําดับ คําสําคัญ: ประเมินสภาวะทรัพยากร กุงทราย อาวไทยฝงตะวนัออก
*ผูรับผิดชอบ: ๒ หมูท่ี ๒ ต. เพ อ. เมือง จ. ระยอง ๒๑๑๖๐. โทร ๐ ๓๘๖๕ ๑๗๖๔ e-mail: [email protected]
2
3Stock Assessment of Brown Rough Shrimp (Trachypenaeus fulvus Dall, 1957) in the Eastern Gulf of Thailand
1Piyachoke Sinanun1* and Khwanchai Pankaew 2
1Eastern Marine Fisheries Research and Development Center 2Southern Marine Fisheries Research and Development Center
Abstract
Stock Assessment of Brown Rough Shrimp (Trachypenaeus fulvus Dall, 1957) in the Eastern Gulf of Thailand was conducted by collecting data from otter board trawler less than 14 m and push net at fishing ports in Trat, Chantaburi and Rayong province during January to December 2009. The results showed that average catch per unit of effort of T. fulvus were 0.307 and 0.538 kg/hr., respectively. The equation between total length (TL) and body weight (W) of the total shrimp, male and female shrimp were W = 0.0066 TL3.3119 . Size distribution was recruited to fishing ground in range from 3.50-10.50 cm. The von Bertalanffy growth equation was expressed in equation Lt = 13.40 (1-e-1.56(t-0.00)). Total mortality coefficient (Z), natural mortality coefficient (M) and fishing mortality coefficient (F) were 8.87, 3.06 and 5.81 per year, respectively. While size of recruitment in fishing ground was at 3.50 cm with 89 million individual. Maximum sustainable yield (MSY) was 148 tons and the maximum sustainable economic yield (MEY) was 6.35 million baht. Optimum fishing efforts were 80% and 60% of the fishing effort in 2009. Key words: stock assessment, brown rough shrimp, the Eastern Gulf of Thailand *Corresponding author: 2 Moo 2, Phe Sub-district, Muang District, Rayong 21160. Tel. 0 3865 1764
e-mail: [email protected]
3
คํานํา
กลุมกุงขนาดเล็กชนิดตางๆ ในสกุล Metapenaeopsis, Metapenaeus (บางชนิด), Parapenaeopsis และ Trachypenaeus นับเปนกลุมสัตวน้ําท่ีมีความสําคัญทางเศรษฐกิจชนิดหนึ่งของประเทศไทย (วิวัฒนชัย และสมพร, 2531) โดยจากสถิติการประมงแหงประเทศไทย พ.ศ. 2550 มีปริมาณการจับกุงขนาดเล็ก (หรือกุงอ่ืนๆ) ในอาวไทยเทากับ 18,056 ตัน คิดเปนมูลคา 1,306.55 ลานบาท (กรมประมง, 2552ข) กุงชนิดนี้นิยมนํามาบริโภคโดยผานการแปรรูปดวยการทําใหแหง เรียกวา กุงแหง เคร่ืองมือท่ีจับกุงขนาดเล็กไดมาก ไดแก อวนลากแผนตะเฆ คิดเปนรอยละ 65.71 อวนรุนรอยละ 12.16 อีกรอยละ 22.13 ไดจากเคร่ืองมืออวนจมกุง อวนลากคานถาง อวนลากคู โพงพาง ระวะรุน ฯลฯ (กรมประมง, 2552ก) สําหรับบริเวณอาวไทยฝงตะวันออก หรือเขตสถิติท่ี 1 ปริมาณการจับกุงขนาดเล็กจากเคร่ืองมืออวนลากแผนตะเฆ และอวนรุน มีแนวโนมลดลง กลาวคือ พ.ศ. 2544 มีปริมาณการจับเทากับ 2,773 ตัน (กรมประมง, 2547) ลดลงเหลือ 533 ตัน ใน พ.ศ. 2547 (กรมประมง, 2549) และลดลงเหลือเพียง 298 ตัน ใน พ.ศ. 2550 (กรมประมง, 2552ก) จากคาปริมาณการจับดังกลาว แสดงใหเห็นวาทรัพยากรกุงขนาดเล็กบริเวณอาวไทยฝงตะวันออกกําลังอยูในสภาวะท่ีเส่ือมโทรมลง โดยท่ียังไมมีขอมูลการศึกษาทางวิชาการถึงสภาวะทรัพยากรของกลุมกุงชนิดนี้
กุงขนาดเล็กชนิด Trachypenaeus fulvus Dall, 1957 หรือ กุงทราย (ภาพท่ี 1) มีช่ือพองคือ T. unica Hall, 1961 T. curvirostris (Stimpson, 1860) และ T. malaiana Balss, 1933 มีช่ือสามัญวา Brown rough shrimp อยูในวงศ Penaeidae พบแพรกระจายท่ัวไปตามชายฝงท่ีมีพื้นทองทะเลเปนโคลนระดับน้ําลึกประมาณ 5-60 เมตร บริเวณตะวันตกมหาสมุทรแปซิฟก ชองแคบมะละกา ประเทศฟลิปปนส ทะเลจีนใต และ ดานเหนือของทวีปออสเตรเลีย ลําตัวมีความยาวสูงสุดประมาณ 10.5 เซนติเมตร (Carpenter and Niem, 1998) งานวิจัยคร้ังนี้ไดเลือกกุงทรายชนิด T. fulvus เปนตัวแทนในการศึกษาลักษณะทางพลวัตประชากรของกลุมกุงขนาดเล็กบริเวณอาวไทยฝงตะวันออก เนื่องจากกุงทรายชนิดนี้ เปนกุงขนาดเล็กท่ีพบมากท่ีสุดในบริเวณดังกลาว ตามผลการศึกษาของ สุเมธ และวรรณเกียรติ (2523) และปยะโชค และประพัตร (กําลังจัดพิมพ)
การเก็บขอมูลเพื่อศึกษาสภาวะทรัพยากรของกุงขนาดเล็กในคร้ังนี้ ไดเลือกเคร่ืองมืออวนรุนและอวนลากแผนตะเฆขนาดตํ่ากวา 14 เมตร เปนตัวแทนเคร่ืองมือท่ีจับกุงทรายชนิด T. fulvus เนื่องจากเคร่ืองมือประมงท้ังสองเปนเครื่องมือท่ีมีประสิทธิภาพสูงในการทําประมงกุงขนาดเล็ก และอวนลากแผนตะเฆท่ีพบบริเวณอาวไทยฝงตะวันออกสวนใหญก็เปนอวนลากแผนตะเฆขนาดเล็ก (อํานวย และคณะ , 2550) ซ่ึงจะไดนําผลการศึกษาไปใชในการบริหารจัดการการใชประโยชนทรัพยากรกุงขนาดเล็กไดอยางยั่งยืนตอไป
4
ภาพท่ี 1 กุงทรายชนิด Trachypenaeus fulvus Dall, 1957 (ท่ีมา: Carpenter and Niem, 1998) Figure 1 Brown rough shrimp (Trachypenaeus fulvus Dall, 1957) (Source: Carpenter and Niem, 1998)
วัตถุประสงค
1. ศึกษาอัตราการจับและองคประกอบของกุงทรายชนิด Trachypenaeus fulvus จากเคร่ืองมืออวนลาก แผนตะเฆขนาดความยาวเรือตํ่ากวา 14 เมตร และอวนรุนบริเวณอาวไทยฝงตะวันออก
2. ศึกษาการแพรกระจายความถ่ีของความยาวของกุงทราย 3. ศึกษาความสัมพันธระหวางความยาวเหยียดกับนํ้าหนัก คาพารามิเตอรการเติบโต และสัมประสิทธ์ิการตายของกุงทราย
4. ประเมินศักยการผลิตสูงสุดและการลงแรงประมงท่ีเหมาะสมในการทําประมงกุงทราย
วิธีดําเนินการ
1. สถานท่ีและระยะเวลาดําเนินการ
รวบรวมขอมูลจากเรืออวนลากแผนตะเฆขนาดความยาวตํ่ากวา 14 เมตร และอวนรุน ท่ีข้ึนสัตวน้ําตามแพปลาและทาเทียบเรือประมงตางๆ ในพื้นท่ีจังหวัดตราด จันทบุรี ระยอง (ภาพท่ี 2) มีรายละเอียดดังนี้
จังหวัดตราด ไดแก อําเภอคลองใหญ ท่ีตําบลหาดเล็ก และตําบลคลองใหญ อําเภอเมือง ท่ีตําบลหนองคันทรง
จังหวัดจันทบุรี ไดแก อําเภอแหลมสิงห ท่ีตําบลเกาะเปริด และตําบลปากน้ําแหลมสิงห จังหวัดระยอง ไดแก อําเภอเมือง ท่ีตําบลเพ
โดยมีระยะเวลาดําเนินการ ระหวางเดือนมกราคม ถึงธันวาคม พ.ศ. 2552
5
ภาพท่ี 2 สถานท่ีเก็บขอมูลการประมงกุงทรายจากเคร่ืองมืออวนลากแผนตะเฆขนาดความยาวเรือต่าํกวา 14 เมตร และอวนรุนบริเวณอาวไทยฝงตะวันออก พ.ศ. 2552
Figure 2 Sampling site of Brown rough shrimp from otter board trawler less than 14 m and push net in the Eastern Gulf of Thailand in 2009
2. การรวบรวมขอมูล สุมตัวอยางเรืออวนลากแผนตะเฆขนาดความยาวตํ่ากวา 14 เมตรและเรืออวนรุน ท่ีมีแหลงทําการประมงอยูบริเวณอาวไทยฝงตะวันออก (ภาพที่ 2) และมาเทียบทาเพื่อขนถายสัตวน้ํา อยางนอยประเภทละ 5 ลํา/ทา/เดือน เพื่อเก็บขอมูลตางๆ ดังนี้ 2.1 สัมภาษณชาวประมงเกี่ยวกับ ขอมูลแหลงทําการประมง ปริมาณการลงแรงประมง รวมทั้งราคาซ้ือขายกุงทราย (ตารางผนวกท่ี 7) 2.2 บันทึกน้ําหนักสัตวน้ําทุกชนิดในเรือตัวอยาง 2.3 สุมตัวอยางสัตวน้ําท้ังหมดที่จับไดจากเรือตัวอยาง คร้ังละประมาณ 20 กิโลกรัม/ลํา เพื่อจําแนกชนิดสัตวน้ําตามวิธีการของ Carpenter and Niem (1998, 1999a, 1999b, 2001a, 2001b) และช่ังน้ําหนัก (กิโลกรัม) รายชนิด 2.4 สุมตัวอยางกุงทรายคร้ังละประมาณ 0.2 กิโลกรัม/ลํา เพ่ือช่ังน้ําหนัก (กรัม) และวัดความยาวเหยียด (เซนติเมตร) ดวยกระดาษวัดความยาว ท่ีอันตรภาคช้ัน 0.5 เซนติเมตร
6
2.5 สุมตัวอยางปลาเปดครั้งละ 3-5 กิโลกรัม/ลํา เพื่อจําแนกชนิดสัตวน้ํา ชั่งน้ําหนัก (กรัม) รายชนิด และนํากุงทรายท่ีพบในตัวอยางปลาเปดมาช่ังน้ําหนัก (กรัม) และวัดความยาวเหยียด (เซนติเมตร) 2.6 สุมตัวอยางกุงฝอยครอบคลุมชวงความยาวท่ีพบในผลจับจํานวน 200 ตัว มาวัดขนาดความยาวเหยียด (Total length, TL) หนวยเปนเซนติเมตร และช่ังน้ําหนัก (weight, W) หนวยเปนกรัม เพื่อหาความสัมพันธระหวางความยาวเหยียดกับนํ้าหนัก 3. การวิเคราะหขอมูล 3.1 นําขอมูลท่ีไดจากการสอบถามและการสุมตัวอยาง มาวิเคราะหหา อัตราการจับ การลงแรงประมง ปริมาณการจับ และองคประกอบชนิดสัตวน้ําเปนรอยละ ดังนี้ 3.1.1 วิเคราะหหาผลจับสัตวน้ําตอหนวยการลงแรงประมง (catch per unit of effort: CPUE) ของเรือท่ีสุมตัวอยางแตละลํามีหนวยเปน กิโลกรัม/วัน
CPUE = DW
= โดยท่ี CPUE อัตราการจับสัตวน้ํา (กิโลกรัม/วัน)
W = ปริมาณสัตวน้าํท่ีจับได (กิโลกรัม)
D = จํานวนวนัท่ีทําการประมง
3.1.2 วิเคราะหหาอัตราการจับสัตวน้ําเฉล่ียของเรือแตละประเภทโดยใชสูตร
CPUE
= n
n
i icpue∑=1
icpue
= โดยท่ี อัตราการจับสัตวน้ําเฉล่ีย (กโิลกรัม/วัน)
= อัตราการจับสัตวน้ําของเรือตัวอยางลําท่ี i (กิโลกรัม/วนั)
=
CPUE
n จํานวนเรือตัวอยาง (ลํา)
3.1.3 วิเคราะหหาองคประกอบของกุงทรายในรูปของรอยละของน้ําหนักตอปริมาณสัตวน้ําท้ังหมด
7
3.2 วิเคราะหหาความยาวลําตัวเฉล่ีย (เซนติเมตร) ของกุงทรายท่ีจับไดจากสมการ
X = n
m
j jj LF∑=1
)(
..
และ คาเบ่ียงเบนมาตรฐานหาไดจากสมการ
=
( )1
1
2
−=
−∑
n
m
j jj XLFS D
X = โดยท่ี ความยาวเฉล่ีย (เซนติเมตร)
S.D. = คาเบ่ียงเบนมาตรฐาน (เซนติเมตร)
Fj = จํานวนตัวสัตวน้ําท่ีอันตรภาคช้ันท่ี j
Lj = ความยาวท่ีจุดกลางอันตรภาคช้ันท่ี j (เซนติเมตร)
n = จํานวนตัวท้ังหมด
m = จํานวนอันตรภาคช้ันของความยาว
3.3 การวิเคราะหคาพารามิเตอรการเติบโตและสัมประสิทธ์ิการตายของกุงทราย 3.3.1 วิเคราะหขอมูลความยาวลําตัวกับน้ําหนักตัวของกุงทราย เพื่อหาความสัมพันธระหวางความยาวลําตัวกับน้ําหนักตัว ตามวิธีของ Ricker (1975) ในรูปสมการ
W = aTLb
W = น้ําหนกัตัว (กรัม) เม่ือ
TL = ความยาวลําตัว (เซนติเมตร) a, b = คาคงท่ี
คา a เปนคาคงท่ีท่ีเกี่ยวของกับความถวงจําเพาะ (specific gravity) และคา b เปนคาอัตราการเติบโตจําเพาะ (specific growth rate) ของสัตวน้ํา 3.3.2 วิเคราะหปริมาณการจับกุงทรายเปนจํานวนตัว โดยใชคาความสัมพันธระหวางความยาวกับน้ําหนักจากการคํานวณในขอ 3.3.1 ขอมูลความถ่ีความยาวท่ีไดจากการสุมตัวอยาง และขอมูลปริมาณการจับกุงทรายท่ีจับไดโดยอวนลากที่ทําการประมงในเขตทําการประมงท่ี 1 ของอาวไทย พ.ศ. 2550 (กรมประมง, 2552ก) (ตารางผนวกท่ี 1) โดยมีข้ันตอนการคํานวณดังนี้
8
3.3.2.1 คํานวณหาจํานวนกุงทรายท่ีถูกจับในแตละอันตรภาคช้ันของความยาว จําแนกรายเดือน โดยมีข้ันตอนสําหรับคํานวณหาดังนี้ คํานวณหาน้ําหนักเฉล่ียตอตัวของกุงทรายในแตละอันตรภาคช้ัน โดยใชสมการความสัมพันธระหวางความยาวลําตัวกับน้ําหนักตัวกุงทราย
iw
= biTLq
= น้ําหนกัเฉล่ียตอตัวในอันตรภาคช้ันท่ี i (กรัม) เม่ือ iw
iTL
iT
= ความยาว ณ กึง่กลางอันตรภาคช้ันที่ i (เซนติเมตร) q, b = คาคงท่ี
คํานวณหาน้ําหนักท้ังหมดของกุงทรายท่ีถูกจับในแตละอันตรภาคช้ันดวยสมการ
= fS
wf
wk
i ii
ii
∑=1
)(
Ti = น้ําหนกัท้ังหมดท่ีถูกจับในอันตรภาคช้ันที ่i (กรัม) เม่ือ
= น้ําหนกัเฉล่ียตอตัวอันตรภาคช้ันท่ี i (กรัม) iw
fi = จํานวนตัวของกุงทรายในอันตรภาคช้ันท่ี i
S = ปริมาณการจบัท้ังหมด (กรัม)
i = อันตรภาคช้ันที่มีคาต้ังแต 1, 2, 3,..., k
คํานวณหาจํานวนกุงทรายท้ังหมดท่ีถูกจับในแตละอันตรภาคช้ันดวยสมการ
iN =ii
wT
Ni = จํานวนท่ีถูกจบัในอันตรภาคช้ันที่ i เม่ือ
Ti = น้ําหนกัท้ังหมดท่ีถูกจับในอันตรภาคช้ันที ่i (กรัม)
= น้ําหนกัเฉล่ียตอตัวอันตรภาคช้ันท่ี i (กรัม) iw
3.3.2.2 คํานวณหาจํานวนกุงทรายท้ังหมดในรอบป ท่ีถูกจับในแตละอันตรภาคช้ันดวยสมการ
9
iQ ∑
==
j
m imN1
,
เม่ือ Qi = จํานวนกุงทรายท้ังหมดในชวงความยาว i
Nm,i = จํานวนกุงทรายในชวงความยาว i ในเดือน m
m = จํานวนเดือนมีคา 1, 2, 3,…, j 3.3.3 คาพารามิเตอรการเติบโต ตามสมการการเติบโตของ von Bertalanffy (von Bertalanffy, 1938 อางตาม มาลา และเจริญ, 2544) อธิบายถึงการเจริญเติบโตของสัตวน้ํา อยูในรูปของความสัมพันธระหวางความยาวกับอายุ ดังนี้
( ))( 01 ttKe− −tL L= −∞
เม่ือ = tL ความยาวของสัตวน้ําเม่ืออาย ุt (เซนติเมตร)
∞L = ความยาวอนันต (เซนติเมตร)
K = สัมประสิทธ์ิการเติบโต (ตอป)
t0 = อายุของสัตวน้าํเม่ือความยาวเทากับศูนย (ป)
t = อายุของสัตวน้าํ (ป)
ซ่ึงคาพารามิเตอรการเติบโตของสัตวน้ําแตละคาสามารถประมาณคาไดดังนี้ 3.3.3.1 คาความยาวอนันต (asymptotic length, ) โดยนําขอมูลความถ่ีขนาดความยาวท่ีคํานวณไดจากขอ 3.3.2.2 รวมท้ังหมดเปนขอมูลในรอบปของทุกเคร่ืองมือ (ตารางผนวกท่ี 2) มาประมาณคาความยาวอนันต ใชวิธีการตาม Powell-Wetherall (Wetherall et al., 1987 อางตาม Sparre and Venema, 1992) โดยมีสมการดังนี้
∞L
Lm – L/ = a + bL/
L/ = เม่ือ ความยาวขีดจาํกัดลางของอันตรภาคช้ัน (เซนติเมตร) ความยาวเฉล่ียของกุงทรายท่ีมีขนาดความยาวมากกวา L/ (เซนติเมตร) Lm =
a , b = คาคงท่ีของสมการถดถอยเชิงเสน = -(a/b) Lซ่ึงจะไดคา เพื่อนําไปหาคาท่ีเหมาะสมโดยวิธีการ ELEFAN-I ตอไป ∞
10
3.3.3.2 คาสัมประสิทธ์ิการเติบโต (growth parameter coefficient, K) ใชขอมูลความถ่ีความยาวที่คํานวณไดจากขอ 3.3.2.1 (ตารางผนวกท่ี 3) และคาความยาวอนันตท่ีไดจากการคํานวณตามขอ 3.3.3.1 เปนคาเร่ิมตั้งตนคํานวณหาคาความยาวอนันต และสัมประสิทธ์ิการเติบโตที่เหมาะสมกับขอมูลการกระจายความถ่ีท่ีไดจากการสุมตัวอยางแตละเดือนโดยวิธีการของ ELEFAN-I จากชุดโปรแกรม FAO-ICLARM Stock Assessment Tool (FISAT) (Gayanilo and Pauly, 1997) โดยการทํา K-Scan, Response Surface และ Automatic Search จนไดความเช่ือม่ันสูงสุด โดยพิจารณาจากคาคะแนน (Rn) ท่ีมีคาสูงสุด 3.3.4 คาสัมประสิทธ์ิการตาย 3.3.4.1 คาสัมประสิทธ์ิการตายรวม (total mortality coefficient, Z) โดยนําขอมูลความถ่ีความยาวของกุงทรายเปนจํานวนตัวในรอบป มาทําการวิเคราะหโดยวิธีการเสนโคงผลจับเชิงเสนท่ีเปล่ียนเปนความยาว (linearized length converted catch curve) (Sparre and Venema, 1992) ดังสมการ
iii
ttC−+1
ln ]2/)[( 1++
=
Zt−ii LLc
เม่ือ Ci = ปริมาณการจบัเปนจํานวนตัวของกุงทรายในอันตรภาคช้ันท่ี i
ti = อายุของสัตวน้าํท่ีความยาว i (ป)
ti+1 = อายุของสัตวน้าํท่ีความยาว i+1 (ป)
Z = คาสัมประสิทธ์ิการตายรวม
t = อายุของสัตวน้าํ (ป)
Li = ความยาวท่ีขีดจํากัดลาง (Lower limit) ของอันตรภาคช้ันท่ี i (เซนติเมตร)
Li+1 = ความยาวท่ีขีดจํากัดลาง (Lower limit) ของอันตรภาคช้ันท่ี i+1 (เซนติเมตร)
c = คาคงท่ี
3.3.4.2 คาสัมประสิทธ์ิการตายโดยธรรมชาติ (natural mortality coefficient, M) โดยการแทนคาสัมประสิทธ์ิการเติบโต (K) ความยาวอนันต ( ) และอุณหภูมิท่ีบริเวณผิวน้ํา (T) บริเวณอาวไทยฝงตะวันออกระหวางป 2547-2548 มีคาเฉล่ีย 29.37 องศาเซลเซียส (เอนก และคณะ, 2550) ลงในสมการ Pauly, s empirical formula (Sparre and Venema, 1992) ดังนี้
∞L
lnM = -0.0152 - 0.279ln( ∞L ) + 0.6543ln(K) + 0.463ln(T)
11
3.3.4.3 คาสัมประสิทธ์ิการตายโดยการประมง (fishing mortality coefficient, F) เปนการตายเนื่องจากการนํามาใชประโยชน วิเคราะหจากแบบจําลองทางคณิตศาสตรดังสมการ
F = Z - M
F = เม่ือ คาสัมประสิทธ์ิการตายเนื่องจากการประมง Z = คาสัมประสิทธ์ิการตายรวม M = คาสัมประสิทธ์ิการตายโดยธรรมชาติ
3.3.4.4 สัดสวนการใชประโยชน (exploitation ratio, E) คือ สัดสวนของการตายโดยการประมงตอการตายท้ังหมด คํานวณไดจากสมการ
=
E FMF + = Z
F
E = เม่ือ สัดสวนการใชประโยชน
3.4 ประเมินศักยการผลิตสูงสุดและการลงแรงประมงท่ีเหมาะสมในการทําประมงกุงทราย 3.4.1 วิเคราะหประชากรเสมือนดวยฐานขอมูลความยาว (length structure virtual population analysis, VPA) ตามวิธีการของ Jones' Length-based Cohort Analysis (Sparre and Venema, 1992) โดยมีข้ันตอน ดังนี้
หาปริมาณการจับเปนจํานวนตัว (Ci) ท้ังป โดยนําปริมาณการจับเปนจํานวนตัวในแตละเดือนมารวมกัน
คํานวณหาคาปจจัยการตายโดยธรรมชาติ (Hi) จากสมการ
Hi = [( ∞L - Li) / ( ∞L - Li+1)](M/2K)
คํานวณหาคาจํานวนตัวของกุงทรายท่ีรอดชีวิต (number of survivor) โดยนําคาอัตราการใชประโยชนในทางการประมงของอันตรภาคช้ันสุดทาย (i=n) ท่ีคํานวณไดจากขอ 3.3.3.4 แทนคาในสมการ
N = Ci / Ei iL
คํานวณหาคาสัมประสิทธ์ิการตายโดยการประมง (fishing mortality, Fi) จากสมการ
12
Fi = M (Fi / Zi) / (1- (Fi / Zi))
คํานวณหาคาสัมประสิทธ์ิการตายรวม (total mortality, Z) จากสมการ
Zi = Fi+M
ยอนกลับข้ึนไปหนึ่งอันตรภาคช้ัน (i = i-1) แลวคํานวณหาคาจํานวนตัวกุงทรายท่ีรอดชีวิต (number of survivor, ) จากสมการ
iLN
iLN = [( 1+iLN Hi) + Ci] Hi
คํานวณหาคาอัตราการใชประโยชนในทางการประมง (exploitation rate, E) จากสมการ
Fi / Zi = Ci / ( iLN -1+iLN )
ยอนกลับไปคํานวณคาสัมประสิทธ์ิการตายโดยการประมงใหมจนหมดอันตรภาคช้ันท่ีหนึ่ง เม่ือ Li = ความยาว ณ ขีดจํากดัลาง (lower limit) ของอันตรภาคช้ันท่ี i
Li+1 = ความยาว ณ ขีดจํากดัลางของอันตรภาคช้ันท่ี i+1 หรือขีดจํากดับน (upper limit)อันตรภาคช้ันที่ i
i = อันตรภาคช้ันที่ i ความยาว (Li, Li+1) Hi = ปจจัยการตายโดยธรรมชาติของอันตรภาคช้ันท่ี i
= จํานวนกุงทรายท่ีรอดชีวิต (number of survivors) ท่ีความยาว Li =
iLN
จํานวนกุงทรายท่ีรอดชีวิต (number of survivors) ท่ีความยาว Li+1 N
Ci = 1+iL
ปริมาณจับเปนจํานวนตัวของอันตรภาคช้ันท่ี i
Ei = อัตราการใชประโยชนในทางประมง (exploitation rate, F/Z) ของอันตรภาคช้ันท่ี i
Fi = สัมประสิทธ์ิการตายโดยการประมง (fishing mortality) ของอันตรภาคช้ันท่ี i
Zi = สัมประสิทธ์ิการตายรวม (total mortality coefficient) ของอันตรภาคช้ันท่ี i
Wi/ = น้ําหนกัตัวเฉล่ีย (mean body weight) เปนกโิลกรัมของอันตรภาคช้ันท่ี i
13
q, b = คาคงท่ีในสมการความสัมพนัธระหวางความยาวกับน้ําหนักตัวของกุงทราย
Yi = ผลผลิต (yield) ของอันตรภาคช้ันท่ี i
3.4.2 ทํานายผลผลิตกุงทรายท่ีระดับการลงแรงประมงตางๆ โดยการใชขอมูลนําเขาจากการวิเคราะหรุนสัตวน้ําท่ีใชฐานขอมูลความยาว ประกอบดวย สัมประสิทธ์ิการตายจากการประมง ท่ีจําแนกตามกลุมความยาว (คา F ตามกลุมความยาวตางๆ) จํานวนสัตวน้ําในกลุมความยาวที่เล็กที่สุด จากจํานวนประชากรที่เขามาทดแทนท่ี และแบบแผนการทําประมง นํามาทํานายผลผลิตทางการประมงเม่ือมีการเปล่ียนแปลงทางการประมง โดยวิธี length based Thompson and Bell Analysis ซ่ึงเปนวิธีประมาณผลผลิตทางการประมงท่ีคํานึงถึงชวงชีวิตของสัตวน้ํา โดยเร่ิมต้ังแตสัตวน้ําเขามาทดแทนท่ีจนถึงอายุสูงสุดของชวงชีวิต โดยใชคาสัมประสิทธ์ิการตายจากการประมง สัมประสิทธ์ิการตายโดยธรรมชาติ อายุสมมติของกุงทรายเม่ือความยาวเทากับศูนย คาความยาวสูงสุด และราคาของกุงทรายจําแนกตามความยาว โดยมีข้ันตอนการคํานวณปริมาณการจับ (catch) ผลผลิต (yield) และมูลคา (value) ในแตละอันตรภาคช้ันของชวงความยาว ดังนี้
Zi = M + XFi
1+iLN
=
iLN [(1/Hi – X (Fi / Zi)) / (Hi – X (Fi / Zi))]
Hi = [( ∞L - Li) / ( ∞L - Li+1)](M/2K)
Ci = (iLN -
1+iLN )(Fi / Zi)
Wi = q [( Li + Li+1) / 2] b
Yi = CiWi
Vi = YiPi
i = เม่ือ อันตรภาคช้ันของความยาว
Zi = สัมประสิทธ์ิการตายรวมของอันตรภาคช้ันท่ี i
M = สัมประสิทธ์ิการตายโดยธรรมชาติ
14
∞
Fi = สัมประสิทธ์ิการตายโดยการประมงของอันตรภาคช้ันท่ี i
X = สัดสวนสัมประสิทธ์ิการตายโดยการประมง (F-factor) กับคาปจจุบัน
= จํานวนประชากรท่ีความยาว Li N
= iL
จํานวนประชากรท่ีความยาว Li+1 N
Li = 1+iL
ความยาว ณ ขีดจํากดัลางของอันตรภาคช้ันท่ี i
Li+1 = ความยาว ณ ขีดจํากดัลางของอันตรภาคช้ันท่ี i+1
Hi = สัดสวนการรอดชีวิตตามธรรมชาติของอันตรภาคช้ันท่ี i
L = ความยาวสูงสุด
K = สัมประสิทธ์ิการเติบโต
Ci = ผลจับของอันตรภาคช้ันท่ี i
Wi = น้ําหนกัตัวท่ีความยาวกึ่งกลางในอันตรภาคช้ันท่ี i
q, b = คาคงท่ีในสมการความสัมพนัธระหวางความยาวกับน้ําหนักตัวของกุงทราย
Yi = ผลผลิตของอันตรภาคช้ันท่ี i
Vi = มูลคาของอันตรภาคช้ันท่ี i
Pi = ราคาโดยเฉล่ียในอันตรภาคช้ันท่ี i
ผลผลิตและมูลคา ท่ีไดจากการทําการประมงที่กําหนดให F-factor เทากับ 1 จะหมายถึงสถานภาพการลงแรงประมงในปท่ีนํามาคํานวณ เม่ือจะทํานายผลผลิตทางการประมงท่ีมีการลงแรงประมงนอยกวาในปท่ีนํามาคํานวณ ทําไดโดยการกําหนด F-factor ใหมีคานอยกวา 1 หรือหากจะทํานายผลผลิตทางการประมงท่ีมีการลงแรงประมงมากกวาในปท่ีนํามาคํานวณ ทําไดโดยการกําหนด F-factor ใหมีคามากกวา 1 นําคาผลรวมของผลผลิต และมูลคา ท่ีคา F-factor ตางๆ มาเขียนกราฟ โดยท่ีจุดท่ีมีผลผลิตสูงสุดคือจุดท่ีเรียกวาผลผลิตสูงสุดยั่งยืน (Maximum Sustainable Yield, MSY) และจุดท่ีมีมูลคาสูงสุดคือจุดท่ีเรียกวาผลผลิตสูงสุดเชิงเศรษฐศาสตร (Maximum Sustainable Economic Yield, MEY)
15
ผลการศึกษาและวิจารณผล
1. อัตราการจับและองคประกอบของกุงทรายชนิด Trachypenaeus fulvus จากเคร่ืองมืออวนลากแผนตะเฆขนาดความยาวเรือต่ํากวา 14 เมตร และอวนรุนบริเวณอาวไทยฝงตะวันออก
จากตารางท่ี 1 พบวา เคร่ืองมืออวนลากแผนตะเฆขนาดความยาวเรือตํ่ากวา 14 เมตร มีอัตราการจับเฉล่ียของกุงทรายเทากับ 0.307 กิโลกรัม/ช่ัวโมง คิดเปนรอยละ 9.78 ขององคประกอบสัตวน้ําในกลุมกุง และเคร่ืองมืออวนรุน มีอัตราการจับเฉล่ียของกุงทรายเทากับ 0.538 กิโลกรัม/ช่ัวโมง คิดเปนรอยละ 7.79 ขององคประกอบสัตวน้ําในกลุมกุง
ตารางท่ี 1 อัตราการจับเฉล่ีย (กิโลกรัม/ช่ัวโมง) และองคประกอบของสัตวน้ํา (รอยละ) ในกลุมกุงจากเคร่ืองมืออวนลากแผนตะเฆขนาดความยาวเรือตํ่ากวา 14 เมตร และอวนรุนบริเวณอาวไทย ฝงตะวันออก พ.ศ. 2552
Table 1 Average catch per unit of effort (cpue) (kg/hr) and catch composition of shrimp (%) caught by otter board trawler less than 14 m and push net in the Eastern Gulf of Thailand in 2009
group otter board trawler less than 14 m push net cpue % cpue %
large shrimp Metapenaeus affinis 1.461 46.53 1.820 26.37 M. ensis 0.343 10.92 0.565 8.19 M. intermedius 0.001 0.03 0.017 0.25 Penaeus latisulcatus 0.013 0.41 0.008 0.12 P. merguiensis 0.440 14.01 2.891 41.89 P. monodon 0.059 1.88 0.073 1.06 P. semisulcatus 0.212 6.75 0.056 0.81 Litopenaeus vannamei 0.000 0.00 0.012 0.17 small shrimp Metapenaeopsis palmensis 0.017 0.54 0.000 0.00 M. stridulans 0.011 0.35 0.030 0.43 M. toloensis 0.067 2.13 0.003 0.04 Metapenaeus lysianassa 0.073 2.32 0.111 1.61 M. moyebi 0.000 0.00 0.005 0.07 Parapenaeopsis hungerfordi 0.117 3.73 0.682 9.88 Trachypenaeus fulvus 0.307 9.78 0.538 7.79 other small shrimp 0.019 0.61 0.091 1.32
16
ผลการศึกษาคร้ังนี้พบวา เคร่ืองมืออวนลากแผนตะเฆขนาดความยาวเรือตํ่ากวา 14 เมตร และอวนรุนจับกุงชนิด Trachypenaeus fulvus ไดมากที่สุดในกลุมกุงขนาดเล็ก สอดคลองกับผลการศึกษาของ สุเมธ และวรรณเกียรติ (2523) วรรณเกียรติ (2529) และ วรรณเกียรติ และพูลศรี (2529) ท่ีพบกุงชนิดนี้มากที่สุดในกลุมกุงขนาดเล็กเชนกัน 2. การแพรกระจายความถ่ีของความยาวของกุงทรายบริเวณอาวไทยฝงตะวันออก
กุงทรายท่ีถูกจับโดยเคร่ืองมืออวนลากแผนตะเฆขนาดความยาวเรือตํ่ากวา 14 เมตร มีจํานวน 37.4 ลานตัว มีความยาวอยูระหวาง 3.75-10.25 เซนติเมตร มีคาเฉล่ีย 6.55±1.14 เซนติเมตร โดยพบความยาวเฉล่ียเล็กสุดในเดือนธันวาคมเทากับ 5.97±0.82 เซนติเมตร และความยาวเฉล่ียใหญสุดในเดือนมกราคมเทากับ 8.06±1.15 เซนติเมตร
สวนกุงทรายท่ีถูกจับโดยเคร่ืองมืออวนรุน มีจํานวน 6.9 ลานตัว มีความยาวรระหวาง 3.75-9.25 เซนติเมตร มีคาเฉล่ีย 6.17±0.90 เซนติเมตร โดยพบความยาวเฉล่ียเล็กสุดในเดือนมีนาคมเทากับ 6.00±0.67 เซนติเมตร และความยาวเฉล่ียใหญสุดในเดือนพฤศจิกายนเทากับ 7.12±0.91 เซนติเมตร (ตารางท่ี 2 และภาพที่ 3)
ตารางท่ี 2 จํานวนตัว ความยาวเฉล่ีย พิสัย และสวนเบ่ียงเบนมาตรฐาน ของกุงทราย (Trachypenaeus
fulvus) จากเคร่ืองมืออวนลากแผนตะเฆขนาดความยาวเรือตํ่ากวา 14 เมตร และอวนรุนบริเวณอาวไทยฝงตะวันออก พ.ศ. 2552
Table 2 Number of fish, mean length, range and standard deviation of Trachypenaeus fulvus caught by otter board trawler less than 14 m and push net in the Eastern Gulf of Thailand in 2009
month otter board trawler less than 14 m push net
number of shrimp range (cm) mean±sd (cm) number of shrimp range (cm) mean±sd (cm) January 1,930,527 5.75-10.25 8.06±1.15 66,574 3.75-9.25 6.84±1.09 February 3,144,983 4.75-10.25 6.54±1.15 138,729 4.25-9.25 6.20±0.80 March 2,820,087 4.25-9.75 6.53±1.06 241,148 4.75-8.75 6.00±0.67 April 3,886,140 4.25-9.25 6.05±1.17 134,412 4.75-9.25 6.60±0.93 May 2,959,622 4.75-9.75 6.65±0.94 203,722 4.75-7.25 6.03±0.62 June 3,425,257 4.25-8.75 6.66±1.29 263,625 5.75-8.25 7.02±0.70 July 3,050,923 4.25-9.75 6.85±0.95 473,097 5.25-8.25 6.81±0.85 August 2,301,351 4.75-8.75 7.02±0.85 209,472 5.25-7.75 6.54±0.94 September 4,671,690 4.75-7.75 6.14±0.76 416,118 4.25-7.75 6.30±0.90
17
ตารางท่ี 2 (ตอ) Table 2 (cont.)
month otter board trawler less than 14 m push net
number of shrimp range (cm) mean±sd (cm) number of shrimp range (cm) mean±sd (cm) October 2,055,857 5.25-9.75 7.35±1.06 206,646 4.25-7.75 6.06±0.79 November 2,831,781 3.75-9.25 6.26±1.02 209,622 4.75-8.75 7.12±0.91 December 4,352,377 4.25-7.25 5.97±0.82 205,793 4.75-9.25 6.98±0.97 total 37,430,595 3.75-10.25 6.55±1.14 6,915,542 3.75-9.25 6.17±0.90
ภาพท่ี 3 การกระจายขนาดความยาวของกุงทราย (Trachypenaeus fulvus) จากผลจับของเคร่ืองมืออวนลาก
แผนตะเฆขนาดความยาวเรือตํ่ากวา 14 เมตร และอวนรุนบริเวณอาวไทยฝงตะวันออก พ.ศ. 2552 Figure 3 Size distribution of Trachypenaeus fulvus caught by otter board trawler less than 14 m and
push net in the Eastern Gulf of Thailand in 2009 ขนาดความยาวเฉล่ียของกุงทรายในการศึกษาครั้งนี้ มีคาใกลเคียงกับปยะโชค และประพัตร
(2555) พบวา ความยาวเฉล่ียของกุงทรายบริเวณดานในและดานนอกชองชาง จังหวัดตราด มีคา 6.68 และ 5.79 เซนติเมตร ตามลําดับ หากพิจารณาเปรียบเทียบกับสัตวน้ําในบริเวณนี้จะพบวามีความแตกตางกัน กลาวคือ กุงโอคักชนิด Metapenaeus affinis (ปยะโชค และคณะ, กําลังจัดพิมพ) ขนาดความยาวท่ีจับไดมีคา
length (cm)
numb
er of
shrim
p (x1
06 )
18
ลดลง ซ่ึงนาจะเปนเหตุผลเ น่ืองมาจากกุ งทรายมีขนาดเล็กทําใหสามารถลอดตาอวนลากและ อวนรุนไปแพรขยายพันธุตอไปได ทําใหลักษณะจําเพาะของกลุมประชากรมีการเปล่ียนแปลงไปจากเดิม ไมมากนัก อีกท้ังการทําประมงกุงทะเลในบริเวณน้ีเม่ือพิจารณาเฉพาะกลุมกุงขนาดเล็ก จะสอดคลองกับผลการศึกษาเกี่ยวกับขนาดตาอวนท่ีเหมาะสมกับการทําประมงอวนลากกุง ซ่ึงพบวาขนาดตาอวนท่ีเหมาะสมสําหรับกุงขนาดเล็กเทากับ 2.5 เซนติเมตร (วิวัฒนชัย และสมพร, 2529) ซ่ึงเปนขนาดตาอวนท่ีชาวประมงอวนลากกุงใชทําประมงในปจจุบันคือ 2.5 เซนติเมตร (กําพล และคณะ, 2549) 3. ความสัมพันธระหวางความยาวลําตัวกับน้ําหนัก คาพารามิเตอรการเติบโต และสัมประสิทธ์ิการตายของ กุงทรายบริเวณอาวไทยฝงตะวันออก 3.1 ความสัมพันธระหวางความยาวและนํ้าหนัก กุงทรายจํานวนท้ังหมด 200 ตัว มีความยาวเหยียดอยูในชวง 3.57-9.91(6.67±1.82) เซนติเมตร และมีน้ําหนักอยูในชวง 0.26-21.10(4.87±4.33) กรัม มีความสัมพันธระหวางความยาวเหยียดกับน้ําหนักตัวของกุงทรายตามสมการ W = 0.0066TL3.3119 (r2 = 0.8547) (ภาพท่ี 4)
ภาพท่ี 4 ความสัมพันธระหวางความยาวเหยยีดกับน้ําหนักตัวของกุงทราย (Trachypenaeus fulvus) บริเวณอาวไทยฝงตะวันออก ป 2552
Figure 4 The total length-body weight relationship of total Trachypenaeus fulvus in the Eastern Gulf of Thailand in 2009
length (cm)
weigh
t (g)
19
3.2 พารามิเตอรการเจริญเติบโต ผลการประมาณคาความยาวอนันต ดวยวิธีของ Powell-Wetherall ,s plot (ภาพผนวกท่ี 1) ตามสมการ Lm – L/ = 2.21 + (-0.201)L/ ไดเทากับ 11.00 เซนติเมตร ซ่ึงใชเปนคาเร่ิมตนสําหรับการคํานวณคาความยาวอนันต ( ∞L ) ของกุงทรายไดเทากับ 13.40 เซนติเมตร ผลการวิเคราะหคาสัมประสิทธ์ิการเติบโต (K) มีคาเทากับ 1.56 ตอป ซึ่งเปนเสนโคงการเติบโตที่สอดคลองกับการกระจายความถี่ความยาวที่ปรับเปลี่ยนโครงสรางของกุงทราย (ภาพท่ี 4) เม่ือกําหนดใหอายุของกุงทรายเม่ือความยาวเทากับศูนย มีคาเทากับศูนย จะไดเสนโคงการเติบโตตามสมการ Lt = 13.40(1-e-1.56(t-0.00)) (ภาพท่ี 5 )
ภาพท่ี 5 เสนโคงการเติบโตของกุงทราย (Trachypenaeus fulvus) บริเวณอาวไทยฝงตะวนัออก พ.ศ. 2552 Figure 5 The growth curve of Trachypenaeus fulvus in the Eastern Gulf of Thailand in 2009 จากภาพท่ี 6 แสดงใหเห็นวา กุงทรายรุนท่ีสามารถติดตามการเติบโตไดนั้น มาจากแมพันธุ ท่ีวางไขประมาณเดือนตุลาคม วรรณเกียรติ (2523) ศึกษาแหลงและฤดูวางไขของกุงทะเลพบวากุงทะเลสามารถวางไขไดตลอดท้ังป คาพารามิเตอรการเจริญเติบโตของการศึกษาคร้ังนี้ใกลเคียงกับการศึกษาในประเทศฟลิปปนสใน พ.ศ. 2519 พบวา คาความยาวอนันตของกุงทรายเพศผูและเพศเมียเทากับ 11.40 และ 13.40 เซนติเมตร ตามลําดับ และคาพารามิเตอรการเจริญเติบโตของกุงทรายเพศผูและเพศเมียเทากับ 1.60 และ 1.40 ตอป (Pauly et al., 1984)
Age (month)
Leng
th (c
m) Lt = 13.40(1-e-1.56(t-0.00))
age (month)
length
(cm)
20
ภาพท่ี 6 ขอมูลความถ่ีของความยาวท่ีปรับเปล่ียนโครงสรางและเสนโคงการเติบโตโดยใชโปรแกรม ELEFAN-I ของกุงทราย (Trachypenaeus fulvus) บริเวณอาวไทยฝงตะวันออก พ.ศ. 2552
Figure 6 The restructured length frequency and growth curve based from ELEFAN-I of Trachypenaeus fulvus in the Eastern Gulf of Thailand in 2009
3.3 คาสัมประสิทธ์ิการตายรวม (Z) ผลจากการวิเคราะหไดคาสัมประสิทธ์ิการตายรวม เทากับ 8.87 ตอป โดยมีคาสัมประสิทธ์ิตัวกําหนด (R2) เทากับ 0.98 ตามภาพท่ี 7 ตารางผนวกท่ี 4 และ 5
ภาพท่ี 7 ผลจบัเชิงเสนในการประมาณคาสัมประสิทธ์ิการตายรวมของกุงทราย (Trachypenaeus fulvus) บริเวณอาวไทยฝงตะวันออก พ.ศ. 2552
Figure 7 Linearized catch curve for estimate total mortality of Trachypenaeus fulvus in the Eastern Gulf of Thailand in 2009
age (month)
21
3.4 คาสัมประสิทธ์ิการตายโดยธรรมชาติ (M) การประมาณคาสัมประสิทธ์ิการตายโดยธรรมชาติ ใชสมการที่ไดจากการศึกษาของ Pauly (1983, อางตาม Sparre and Venema, 1992) โดยใชคาความยาวอนันตเทากับ 13.40 เซนติเมตร คาสัมประสิทธ์ิการเติบโตเทากับ 1.56 ตอป และอุณหภูมิท่ีบริเวณผิวน้ํา (T) บริเวณอาวไทยฝงตะวันออกระหวางป 2547-2548 มีคาเฉล่ีย 29.37 องศาเซลเซียส (เอนก และคณะ, 2550) ไดคาสัมประสิทธ์ิการตายโดยธรรมชาติเทากับ 3.06 ตอป 3.5 คาสัมประสิทธ์ิการตายโดยการประมง (F) นําคาสัมประสิทธ์ิการตายรวมและคาสัมประสิทธ์ิการตายโดยธรรมชาติ ท่ีคํานวณไดไปประมาณคาสัมประสิทธ์ิการตายโดยการประมง ไดคาเทากับ 5.81 ตอป 3.6 คาสัดสวนการใชประโยชน (E) สัดสวนการใชประโยชนกุงทรายเทากับ 0.66 ซ่ึงนับวามีการนํากุงทรายมาใชประโยชนมากเกินจุดท่ีเหมาะสม ท้ังนี้เนื่องจากจุดเหมาะสมของการนําทรัพยากรมาใชประโยชนนั้น ควรจะมีคาสัดสวนการใชประโยชนประมาณ 0.5 และหากสัดสวนการใชประโยชนมีคามากกวา 0.5 แสดงวากลุมประชากร (stock) ของสัตวน้ําถูกนํามาใชประโยชนมากเกินศักยการผลิต (Gulland, 1971 cited after Pauly, 1984) สัดสวนการใชประโยชนของกุงทรายท่ีศึกษาไดในคร้ังนี้มีลักษณะเชนเดียวกันกับสัตวน้ําชนิดอ่ืนในบริเวณเดียวกัน โดยกุงตะกาด (Metapenaeus affinis) พบสัดสวนการใชประโยชนเทากับ 0.75 (ปยะโชค และคณะ, กําลังจัดพิมพ) และปูมา (Portunus pelagicus) พบสัดสวนการใชประโยชนเทากับ 0.76 (ทิวารัตน, ติดตอสวนตัว) 4. ประเมินศักยการผลิตสูงสุดและการลงแรงประมงท่ีเหมาะสมในการทําประมงกุงทรายบริเวณอาวไทยฝงตะวันออก
4.1 จํานวนประชากรกุงทรายท่ีเขามาทดแทนท่ีในขายการประมง ผลการวิเคราะหประชากรเสมือนดวยฐานขอมูลความยาว พบวากุงทรายท่ีความยาว 3.50 เซนติเมตร เปนกลุมความยาวแรกท่ีเร่ิมเขาสูขายการประมง มีจํานวนเทากับ 89 ลานตัว ตอมาจะมีการตายท่ีเกิดจากธรรมชาติและการตายจากการประมงเกิดข้ึน ทําใหจํานวนตัวลดลงเร่ือยๆ ในระยะแรกอัตราการตายจากธรรมชาติสูงกวาอัตราการตายจากการประมง แตเม่ือกุงทรายมีความยาวต้ังแต 5.5 เซนติเมตร ข้ึนไป สัมประสิทธ์ิการตายเนื่องจากการทําประมงก็จะมีคาสูงกวาสัมประสิทธ์ิการตายโดยธรรมชาติ โดยท่ีสัมประสิทธ์ิการตายเนื่องจากการทําประมงในแตละชวงความยาวมีคาอยูระหวาง 0.01-11.68 ตอป โดยมีคาสูงสุดท่ีความยาว 9.50-10.00 เซนติเมตร (ภาพท่ี 8 และตารางผนวกท่ี 6)
22
ภาพท่ี 8 สัมประสิทธ์ิการตายโดยการประมง และจํานวนประชากรที่รอดชีวิตในแตละชวงความยาวของ
กุงทราย (Trachypenaeus fulvus) บริเวณอาวไทยฝงตะวันออก พ.ศ. 2552 Figure 8 Fishing mortality and number of survival on length composition of Trachypenaeus fulvus in the
Eastern Gulf of Thailand in 2009 4.2 ประเมินศักยการผลิตสูงสุดและการลงแรงประมงที่เหมาะสมในการทําการประมง กุงทรายบริเวณอาวไทยฝงตะวันออก ผลการวิเคราะหคาผลผลิตและมูลคาของกุงทรายตามคาปจจัย F-factor ตางๆ ใหผลดังภาพที่ 9 และตารางผนวกที่ 8 พบวาที่ระดับการลงแรงประมงในปปจจุบัน (พ.ศ. 2552) หรือที่คาปจจัย F-factor เทากับ 1 ผลผลิตและมูลคาของกุงทรายมีคาเทากับ 146 ตัน และ 6.00 ลานบาท และเม่ือปรับเปล่ียนระดับการลงแรงประมงต่ํากวาในปปจจุบัน พบวาผลผลิตและมูลคามีคาเพิ่มข้ึน โดยพบวาระดับผลผลิตสูงสุดท่ียั่งยืนของกุงทรายบริเวณอาวไทยฝงตะวันออก มีคาเทากับ 148 ตัน ท่ีระดับการลงแรงประมงคาปจจัย F-factor เทากับ 0.80 หรือเม่ือลดปริมาณการลงแรงประมงลงรอยละ 20 ของแรงงานประมงใน พ.ศ. 2552 สวนมูลคาสูงสุดท่ียั่งยืนมีคาเทากับ 6.35 ลานบาท ท่ีระดับการลงแรงประมงคาปจจัย F-factor เทากับ 0.60 หรือเม่ือลดปริมาณการลงแรงประมงลงรอยละ 40 ของแรงงานประมงใน พ.ศ. 2552
length (cm)
23
ภาพท่ี 9 ผลผลิตและมูลคาของกุงทราย (Trachypenaeus fulvus) ท่ีระดบัการลงแรงประมงตางๆ กนัจาก
เคร่ืองมืออวนลากแผนตะเฆขนาดความยาวเรือตํ่ากวา 14 เมตร และอวนรุนบริเวณอาวไทยฝงตะวนัออก พ.ศ. 2552
Figure 9 Yield and value at different F-factor of Trachypenaeus fulvus caught by otter board trawler less than 14 m and push net in the Eastern Gulf of Thailand in 2009
จากผลการศึกษาพบวา มีการนําทรัพยากรกุงทรายบริเวณอาวไทยฝงตะวันออกข้ึนมาใชประโยชนมากจนเกินระดับท่ีเหมาะสมแลว เม่ือพิจารณาในแงของผลผลิตพบวา มีการลงแรงประมงเกินจุดผลผลิตสูงสุดอยางยั่งยืน (MSY) อยูรอยละ 20 แตหากพิจารณามูลคาแลวพบวา มีการลงแรงประมงเกินจุดผลผลิตสูงสุดเชิงเศรษฐศาสตร (MEY) อยูรอยละ 40 ดังนั้นแนวทางการจัดการทรัพยากรกุงทรายบริเวณ อาวไทยฝงตะวันออกใหเกิดประโยชนสูงสุดและยั่งยืนท้ังดานผลผลิตและเศรษฐศาสตร จะตองลดปริมาณการลงแรงงานประมงลงอยางนอยรอยละ 20 และ 40 ตามลําดับ จากปริมาณการลงแรงประมงใน พ.ศ. 2552
yield value
value
(milli
on ba
ht)
yield
(tons
)
24
สรุปผลการศึกษา 1. อัตราการจับและองคประกอบของกุงทรายชนิด Trachypenaeus fulvus จากเคร่ืองมืออวนลากแผนตะเฆขนาดความยาวเรือต่ํากวา 14 เมตร และอวนรุนบริเวณอาวไทยฝงตะวันออก
เคร่ืองมืออวนลากแผนตะเฆขนาดความยาวเรือตํ่ากวา 14 เมตร มีอัตราการจับเฉล่ียของกุงทรายเทากับ 0.307 กิโลกรัม/ช่ัวโมง คิดเปนรอยละ 9.78 ขององคประกอบสัตวน้ําในกลุมกุง สวนอวนรุน มีอัตราการจับเฉล่ียของกุงทรายเทากับ 0.538 กิโลกรัม/ช่ัวโมง คิดเปนรอยละ 7.79 ขององคประกอบสัตวน้ําในกลุมกุง
2. การแพรกระจายความถ่ีของความยาวของกุงทรายบริเวณอาวไทยฝงตะวันออก
กุงทรายท่ีถูกจับโดยเคร่ืองมืออวนลากแผนตะเฆขนาดความยาวเรือตํ่ากวา 14 เมตร มีจํานวน 37.4 ลานตัว มีความยาวอยูในชวง 3.75-10.25(6.55±1.14) เซนติเมตร สวนท่ีถูกจับโดยเคร่ืองมืออวนรุน มีจํานวน 6.9 ลานตัว มีความยาวอยูในชวง 3.75-9.25(6.17±0.90) เซนติเมตร
3. คาพารามิเตอรการเติบโต และสัมประสิทธ์ิการตายของกุงทรายบริเวณอาวไทยฝงตะวันออก กุงทรายบริเวณอาวไทยฝงตะวันออก มีสมการความสัมพันธระหวางความยาวเหยียดและนํ้าหนัก
ของกุงรวมเพศอยูในรูปสมการ W = 0.0066TL3.3119 กุงทรายขนาดความยาว 3.50-10.00 เซนติเมตร มีคา ความยาวอนันต 13.40 เซนติเมตร คาสัมประสิทธ์ิการเติบโตเทากับ 1.56 ตอป คาสัมประสิทธ์ิการตายรวม 8.87 ตอป คาสัมประสิทธ์ิการตายโดยธรรมชาติ 3.06 ตอป สัมประสิทธ์ิการตายโดยการประมง 5.81 ตอป และคาสัดสวนการใชประโยชน เทากับ 0.66 4. ประเมินศักยการผลิตสูงสุดและการลงแรงประมงท่ีเหมาะสมในการทําประมงกุงทรายบริเวณอาวไทยฝงตะวันออก
กุงทรายกลุมความยาวระหวาง 3.50-4.00 เซนติเมตร เปนกลุมความยาวแรกท่ีเขามาทดแทนท่ี
ในขายการประมงมีจํานวน 89 ลานตัว มีศักยการผลิตสูงสุดเทากับ 148 ตัน ระดับการลงแรงประมงท่ีเหมาะสมเทากับรอยละ 80 ของการลงแรงประมงใน พ.ศ. 2552 สวนมูลคาสูงสุดท่ียั่งยืนมีคาเทากับ 6.35 ลานบาท มีระดับการลงแรงประมงท่ีเหมาะสมเทากับรอยละ 60 ของแรงงานประมงใน พ.ศ. 2552
25
เอกสารอางอิง
กรมประมง. 2547. สถิติการประมงทะเล 2544 สํารวจโดยวิธีการสุมตัวอยาง. เอกสารฉบับท่ี 5/2547. กลุมวิจยัและวเิคราะหสถิติการประมง, ศูนยสารสนเทศ, กรมประมง, กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 161 หนา.
กรมประมง. 2549. สถิติการประมงทะเล 2547 สํารวจโดยวิธีการสุมตัวอยาง. เอกสารฉบับท่ี 11/2549. กลุมวิจยัและวเิคราะหสถิติการประมง, ศูนยสารสนเทศ, กรมประมง, กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 161 หนา.
กรมประมง. 2552ก. สถิติการประมงทะเล 2550 สํารวจโดยวิธีการสุมตัวอยาง. เอกสารฉบับท่ี 13/2552. กลุมวิจยัและวเิคราะหสถิติการประมง, ศูนยสารสนเทศ, กรมประมง, กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 159 หนา.
กรมประมง. 2552ข. สถิติการประมงแหงประเทศไทย พ.ศ. 2550. เอกสารฉบับท่ี 5/2552. ศูนยสารสนเทศ, กรมประมง, กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 91 หนา.
กําพล ลอยช่ืน, อลงกรณ พูนพานิช และเพิม่ศักดิ์ เพิงมาก. 2549. การประมงอวนลากในเขตจังหวดัสตูล. เอกสารฉบับท่ี 2/2549. สํานักวิจยัและพัฒนาประมงทะเล, กรมประมง, กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 50 หนา.
ปยะโชค สินอนันต, ทิวารัตน สินอนันต และทัศนพงษ กลมเกลียว. กาํลังจัดพมิพ. สภาวะทรัพยากรกุงตะกาดชนิด Metapenaeus affinis (H. Milne Edwards, 1837) บริเวณอาวไทยฝงตะวันออก. สํานักวิจยัและพัฒนาประมงทะเล, กรมประมง, กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 37 หนา.
ปยะโชค สินอนันต และประพัตร แกวมณี. 2555. ความชุกชุมและการแพรกระจายของทรัพยากรสัตวน้ําบริเวณหมูเกาะชางและเกาะกูด จังหวดัตราด ป 2545. เอกสารวิชาการฉบับท่ี 1/2555. สํานักวิจยัและพัฒนาประมงทะเล, กรมประมง, กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 39 หนา.
ปยะโชค สินอนันต และประพัตร แกวมณี. กําลังจดัพมิพ. ทรัพยากรสัตวน้ําจากเรือสํารวจประมงบริเวณ อาวไทยฝงตะวันออก ป 2540-2543. สํานักวิจยัและพัฒนาประมงทะเล, กรมประมง, กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 67 หนา.
มาลา สุพงษพันธุ และเจริญ นิติธรรมยง. 2544. การประเมินสภาวะทรัพยากรสตัวน้ําในเขตรอน เลมท่ี 1: คูมือ. แปลจาก Sparre, P. and S. C. Venema. เอกสารวชิาการประมง 306/1 ฉบับปรับปรุงคร้ังท่ี 2. องคกรอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาติ สํานักงานประจําภูมิภาคเอเชียและแปซิฟก. 517 หนา.
วรรณเกยีรติ ทับทิมแสง. 2523. การสํารวจแหลงและฤดกูาลวางไขของกุงทะเล ชนดิท่ีมีความสําคัญทางเศรษฐกิจในอาวไทย. รายงานประจําป 2523. งานสัตวน้ําอ่ืนๆ, กองประมงทะเล, กรมประมง. 51 หนา.
26
วรรณเกยีรต ิทับทิมแสง. 2529. การประมงอวนรุนบริเวณจังหวดัจนัทบุรีและจังหวัดตราด พ.ศ. 2528. รายงานทางวิชาการฉบับท่ี 4/2529 (ฉบับแกไข). กลุมสํารวจทรัพยากร, ศูนยพฒันาประมงทะเลอาวไทยฝงตะวนัออก, กองประมงทะเล, กรมประมง. 37 หนา.
วรรณเกยีรติ ทับทิมแสง และพูลศรี วงศสะอาดสกุล. 2529. การประมงอวนลากกุงบริเวณจังหวัดตราด พ.ศ. 2528. รายงานทางวิชาการฉบับท่ี 5/2529. กลุมสํารวจทรัพยากร. ศูนยพัฒนาประมงทะเลฝงตะวนัออก. กองประมงทะเล. กรมประมง. 21 หนา.
วิวัฒนชัย พรหมสาขา ณ สกลนคร และสมพร โลหสวัสดิ์กุล. 2529. ขนาดตาอวนกนถุงท่ีเหมาะสมสําหรับอวนลากหนาดินท่ีใชจบักุงทะเลของประเทศไทย. รายงานวิชาการ กลุมสํารวจทรัพยากร เลมท่ี 2/2529. กองประมงทะเล, กรมประมง. 42 หนา
วิวัฒนชัย พรหมสาขา ณ สกลนคร และสมพร โลหสวัสดิ์กุล. 2531. การแพรกระจายและความชุกชุมของทรัพยากรกุงทะเลในอาวไทย. รายงานวิชาการ กลุมสํารวจทรัพยากร เลมท่ี2/2531. กองประมงทะเล, กรมประมง. 76 หนา.
สุเมธ ตันติกุล และวรรณเกยีรติ ทับทิมแสง. 2523. การสํารวจการแพรกระจายของกุงฝอยในอาวไทย. รายงานประจําป 2523. งานสัตวน้ําอ่ืนๆ, กองประมงทะเล, กรมประมง. 27 หนา.
อํานวย คงพรหม, รัตนาวลี พูลสวัสดิ์, สุวรรณทนา ทศพรพิทักษกุล, อุดมสิน อักษรผอบ, สิชล หอยมุข, กําพล ลอยช่ืน, มนตรี สุมณฑา และสุภัทร ศรีพันธุไพบูลย. 2550. สภาวะทรัพยากรสัตวน้ําใน อาวไทยและฝงทะเลอันดามนัจากเรืออวนลากพาณิชย. เอกสารวิชาการฉบับท่ี 8/2550. สํานักวิจยัและพัฒนาประมงทะเล, กรมประมง, กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 88 หนา.
เอนก จูศิริพงษกุล, ไพรัช เถาชาลีย, รัตนา ม่ันประสิทธ์ิ, ชุมโชค สิงหราชัย และณรงคศักดิ์ คงชัย. 2550. คุณภาพน้ําในแหลงประมงบริเวณอาวไทย. เอกสารวิชาการฉบับท่ี 18/2550. สํานักวิจยัและพัฒนาประมงทะเล, กรมประมง. 85 หนา.
Carpenter, K. E. and V. H. Niem. (eds.). 1998. FAO Species Identification Guide for Fishery Purpose. The living marine resources of the Western Central Pacific. Volume 2. Cephalopods, crustaceans, holothurians and sharks. FAO. Rome, Italy. p. 687-1396.
Carpenter, K. E. and V. H. Niem. (eds.). 1999a. FAO Species Identification Guide for Fishery Purpose. The living marine resources of the Western Central Pacific. Volume 3. Batoid fishes, chiamaeras and bony fishes part 1 (Elopidae to Linophyrynidae). FAO. Rome, Italy. p. 1397-2068.
Carpenter, K. E. and V. H. Niem. (eds.). 1999b. FAO Species Identification Guide for Fishery Purpose. The living marine resources of the Western Central Pacific. Volume 4. bony fishes part 2 (Mugilidae to Carangidae). FAO. Rome, Italy. p. 2069-2790.
27
Carpenter, K. E. and V. H. Niem. (eds.). 2001a. FAO Species Identification Guide for Fishery Purpose. The living marine resources of the Western Central Pacific. Volume 5. bony fishes part 3 (Menidae to Pomacentridae). FAO. Rome, Italy. p. 2791-3380.
Carpenter, K. E. and V. H. Niem. (eds.). 2001b. FAO Species Identification Guide for Fishery Purpose. The living marine resources of the Western Central Pacific. Volume 6. bony fishes part 4 (Labridae to Latimeriidae), estuarine crocodiles, sea turtles, sea snakes and marine mammals. FAO. Rome. Italy. p. 3381-4218.
Gayanilo, Jr. F.C. and D. Pauly. 1997. FAO-ICLARM stock assessment tools. (FISAT). Reference manual. FAO Computerized Introduction Series (Fisheries). No. 8. Rome. 262 pp.
Pauly, D. 1984. Some sample methods for the assessment of tropical fish stock. FAO Fisheries Technical Paper 324. 52 pp.
Pauly, D., J. Ingles and R. Neal. 1984. Application to shrimp stocks of objective methods for the estimation of growth, mortality and recruitment-related parameters from length-frequency data (ELEFAN 1 and 2). p. 220-234. In: Gulland, J.A. and B.J. Rothschild (eds.) Penaeid shrimps - their biology and management. Fishing News Books, Farnham, England.
Ricker, W. E. 1975. Computation and interpretation of biological statistics of fish population. Bull. Fish.Res. Bd. Can. 191:207-215.
Sparre, P. and S. C. Venema. 1992. Introduction to Tropical Fish Stock Assessment. FAO Fish. Tech. Paper No. 306/1 Rev. 1. 376 pp.
28
ภาคผนวก ตารางผนวกท่ี 1 ปริมาณการจับของกุงทราย (Trachypenaeus fulvus) (กิโลกรัม) จําแนกตามเคร่ืองมือ
ประมงบริเวณอาวไทยฝงตะวันออก พ.ศ. 2552 Appendix Table 1 Catch of Trachypenaeus fulvus (kg) by gear in the Eastern Gulf of Thailand in 2009
month otter board trawler less than 14 m push net
January 13,873.86 282.79 February 11,801.96 414.49 March 10,335.34 635.30 April 11,526.24 499.72 May 11,280.94 542.33 June 13,865.30 954.39 July 12,771.38 400.00 August 10,242.64 555.39 September 13,428.22 299.45 October 10,903.51 540.00 November 8,986.39 713.94 December 11,509.19 914.21
total 140,524.97 6,752.01
29
ตารางผนวกท่ี 2 ปริมาณการจับเปนจํานวนตัวของกุงทราย (Trachypenaeus fulvus) ท่ีจับไดจากเคร่ืองมืออวนลากแผนตะเฆขนาดความยาวเรือตํ่ากวา 14 เมตร และอวนรุนบริเวณอาวไทยฝงตะวนัออก พ.ศ. 2552
Appendix Table 2 Catch in number of Trachypenaeus fulvus caught by otter board trawler less than 14 m and push net in the Eastern Gulf of Thailand in 2009
mid length (cm) otter board trawler less than 14 m push net total
3.50 27,770.00 720.00 28,490.00
4.00 560,055.00 47,181.00 607,236.00
4.50 1,954,459.00 523,729.00 2,478,188.00
5.00 4,411,525.00 1,406,143.00 5,817,668.00
5.50 6,156,483.00 991,476.00 7,147,959.00
6.00 6,642,012.00 1,674,027.00 8,316,039.00
6.50 5,173,039.00 640,772.00 5,813,811.00
7.00 4,874,104.00 1,246,123.00 6,120,227.00
7.50 3,375,541.00 250,713.00 3,626,254.00
8.00 2,161,015.00 112,101.00 2,273,116.00
8.50 1,101,155.00 16,807.00 1,117,962.00
9.00 689,710.00 5,750.00 695,460.00
9.50 235,386.00 0.00 235,386.00
10.00 68,341.00 0.00 68,341.00
total number 37,430,595.00 6,915,542.00 44,346,137.00
weight (kg) 140,524.97 6,752.01 147,276.98
22
ตารางผนวกที่ 3 ปริมาณการจับเปนจํานวนตัวของกุงทราย (Trachypenaeus fulvus) แตละชวงความยาว จาํแนกตามรายเดือนที่จบัไดจากเครื่องมืออวนลากแผนตะเฆขนาดความยาวเรือต่ํากวา 14 เมตร และอวนรุนบริเวณอาวไทยฝงตะวันออก พ.ศ. 2552
Appendix Table 3 Catch in number of Trachypenaeus fulvus categorized by month caught by otter board trawler less than 14 m and push net in the Eastern Gulf of Thailand in 2009
length
(cm) January February March April May June July August September October November December
3.50 720 0 0 0 0 0 0 0 0 0 27,770 0 4.00 720 240 70,250 167,584 0 197,635 1,801 0 0 7,313 91,190 31,595 4.50 400 166,172 116,844 595,569 70,828 197,635 81,192 3,514 136,878 21,950 178,898 444,794 5.00 2,881 363,201 377,442 706,470 157,588 289,529 100,872 174,727 806,387 131,221 385,777 1,103,195 5.50 70,880 857,437 492,348 793,450 607,972 422,749 302,884 152,838 1,347,946 176,887 499,483 704,633 6.00 159,735 482,151 510,090 510,112 760,547 661,385 678,020 350,207 1,068,240 223,491 586,105 1,098,864 6.50 277,298 311,771 497,019 337,648 678,120 392,483 658,806 622,007 651,656 419,355 427,837 253,736 7.00 211,564 458,109 485,808 350,526 463,497 397,461 509,632 419,891 270,780 301,494 395,198 864,929 7.50 88,319 310,740 298,807 255,187 160,168 443,746 306,887 513,585 389,803 372,825 370,651 16,029 8.00 476,171 160,687 127,824 145,548 97,493 371,553 255,917 197,342 0 367,308 40,343 26,365 8.50 158,892 56,513 38,719 132,060 83,566 314,706 126,224 76,712 0 120,189 10,381 8,676 9.00 393,269 58,135 36,488 26,398 62,674 0 14,344 0 0 76,382 27,770 5,354 9.50 117,189 29,278 9,596 0 20,891 0 14,344 0 0 44,088 0 0
10.00 39,063 29,278 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 total number 1,997,101 3,283,712 3,061,235 4,020,552 3,163,344 3,688,882 3,050,923 2,510,823 4,671,690 2,262,503 3,041,403 4,558,170
30
31
ตารางผนวกท่ี 4 การประมาณคาสัมประสิทธ์ิการตายรวมดวยวิธี Linearized length converted catch curve ของกุงทราย (Trachypenaeus fulvus) ท่ีจับไดจากเคร่ืองมืออวนลากแผนตะเฆขนาดความยาวเรือตํ่ากวา 14 เมตร และอวนรุนบริเวณอาวไทยฝงตะวันออก พ.ศ. 2552
Appendix Table 4 Linearized catch curve base on length composition of Trachypenaeus fulvus caught by otter board trawler less than 14 m and push net in the Eastern Gulf of Thailand in 2009
length
Li – Li+1 number of
catch relative age
(year) Δt
ti+1-ti
t [(Li+Li+1) / 2] x
ln [Ci / Δ ti] y
remark
3.50-4.00 2,641,496 0.03 0.02 0.04 18.97
4.00-4.50 659,343 0.04 0.02 0.05 17.55 not used
4.50-5.00 1,625,065 0.06 0.02 0.07 18.43 under full
5.00-5.50 6,744,671 0.08 0.02 0.08 19.82 exploitation
5.50-6.00 27,268,399 0.09 0.02 0.10 21.19
6.00-6.50 52,789,294 0.11 0.02 0.12 21.82
6.50-7.00 42,250,757 0.13 0.02 0.14 21.57
7.00-7.50 51,938,410 0.15 0.02 0.16 21.74 used in the
7.50-8.00 38,597,964 0.16 0.02 0.17 21.41 regression
8.00-8.50 24,594,876 0.18 0.02 0.19 20.92 analysis
8.50-9.00 26,326,362 0.20 0.02 0.21 20.96
9.00-9.50 20,419,834 0.23 0.02 0.24 20.66 not used
9.50-10.00 11,814,925 0.25 0.02 0.26 20.08 too close to
10.00-10.50 10,164,048 0.27 0.02 0.28 19.89 L∞
32
ตารางผนวกท่ี 5 ผลการวิเคราะหการถดถอยระหวาง ln [Ci / Δ ti] กับ t [(Li+Li+1) / 2] เพื่อหาสัมประสิทธ์ิการตายรวมของกุงทราย (Trachypenaeus fulvus) ท่ีจับไดจากเคร่ืองมืออวนลากแผนตะเฆขนาดความยาวเรือตํ่ากวา 14 เมตร และอวนรุนบริเวณอาวไทยฝงตะวันออก พ.ศ. 2552
Appendix Table 5 Result of regression statistic between ln [Ci / Δ ti] and t [(Li+Li+1) / 2] for estimate total mortality coefficient of Trachypenaeus fulvus caught by otter board trawler less than 14 m and push net in the Eastern Gulf of Thailand in 2009
SUMMARY OUTPUT
Regression Statistics Multiple R 0.9914 R Square 0.9828 Adjusted R Square 0.9785 Standard Error 0.1483 Observations 6
ANOVA
df SS MS F Significance F Regression 1 5.0386 5.0386 228.9667 0.0001 Residual 4 0.0880 0.0220 Total 5 5.1267
Coefficients Standard
Error t Stat P-value Lower 95%
Upper 95%
Lower 95.0%
Upper 95.0%
Intercept 22.7353 0.3518 64.6165 0.0000 21.7584 23.7122 21.7584 23.7122 X Variable 1 -8.8661 0.5859 -15.1316 0.0001 -10.4929 -7.2393 -10.4929 -7.2393
จะได Z = 8.87
33
ตารางผนวกท่ี 6 ผลการคํานวณจํานวนประชากรท่ีเขามาทดแทนท่ีดวยวิธี Jones' Length-based Cohort Analysis ของกุงทราย (Trachypenaeus fulvus) ท่ีจับไดจากเคร่ืองมืออวนลากแผนตะเฆขนาดความยาวเรือตํ่ากวา 14 เมตร และอวนรุนบริเวณอาวไทยฝงตะวันออก พ.ศ. 2552
Appendix Table 6 Result analysis of the recruitment pattern by Jones' Length-based Cohort Analysis of Trachypenaeus fulvus caught by otter board trawler less than 14 m and push net in the Eastern Gulf of Thailand in 2009
Li Hi Ci NLi Fi/Zi Fi Zi
3.50-4.00 1.0521 28,490 89,364,550 0.0033 0.01 3.07
4.00-4.50 1.0551 568,328 80,705,947 0.0650 0.21 3.27
4.50-5.00 1.0583 2,014,674 71,958,061 0.2096 0.81 3.87
5.00-5.50 1.0620 4,599,290 62,344,643 0.4035 2.07 5.13
5.50-6.00 1.0662 6,429,507 50,946,937 0.5287 3.43 6.49
6.00-6.50 1.0710 7,088,947 38,786,486 0.6116 4.82 7.88
6.50-7.00 1.0766 5,527,736 27,195,387 0.6234 5.07 8.13
7.00-7.50 1.0831 5,128,889 18,328,722 0.6894 6.79 9.85
7.50-8.00 1.0907 3,526,747 10,888,723 0.7097 7.48 10.54
8.00-8.50 1.1000 2,266,551 5,919,589 0.7340 8.44 11.50
8.50-9.00 1.1113 1,126,638 2,831,722 0.7256 8.09 11.15
9.00-9.50 1.1256 700,814 1,279,113 0.7855 11.21 14.27
9.50-10.00 1.1440 235,386 386,966 0.7924 11.68 14.74
10.00-10.50 0.2605 68,341 89,922 0.7600 9.69 12.75
34
ตารางผนวกท่ี 7 ราคากุงทราย (Trachypenaeus fulvus) จาํแนกตามขนาดความยาวเหยยีดท่ีจับไดจากเคร่ืองมืออวนลากแผนตะเฆขนาดความยาวเรือตํ่ากวา 14 เมตร และอวนรุนบริเวณอาวไทยฝงตะวนัออก พ.ศ. 2552
Appendix Table 7 Price in range of total length of Trachypenaeus fulvus caught by otter board trawler less than 14 m and push net in the Eastern Gulf of Thailand in 2009
length (cm) price (baht/kg)*
3.50 – 4.00 5.0 4.00 – 4.50 5.0 4.50 – 5.00 5.0 5.00 – 5.50 25.0 5.50 – 6.00 25.0 6.00 – 6.50 25.0 6.50 – 7.00 25.0 7.00 – 7.50 30.0 7.50 – 8.00 30.0 8.00 – 8.50 30.0 8.50 – 9.00 30.0 9.00 – 9.50 40.0 9.50 – 10.00 40.0
10.00 – 10.50 40.0
คาฐานนิยมของราคาท่ีไดจากการสอบถามจากแพปลาท่ีทําการเก็บขอมูล *
35
ตารางผนวกท่ี 8 ผลผลิต และมูลคาของกุงทราย (Trachypenaeus fulvus) ท่ีระดับการลงแรงตางๆ กันจากเคร่ืองมืออวนลากแผนตะเฆขนาดความยาวเรือตํ่ากวา 14 เมตร และอวนรุนบริเวณอาวไทยฝงตะวันออก พ.ศ. 2552
Appendix Table 8 Yield and value at different F-factor of Trachypenaeus fulvus caught by otter board trawler less than 14 m and push net in the Eastern Gulf of Thailand in 2009
F-factor yield (tons) value (million baht)
0.00 0 0.00
0.05 34 1.67
0.10 61 2.94
0.15 82 3.90
0.20 98 4.62
0.25 110 5.16
0.30 120 5.56
0.35 128 5.85
0.40 134 6.06
0.45 138 6.20
0.50 141 6.28
0.55 144 6.33
0.60 145 6.35**
0.65 147 6.34
0.70 147 6.32
0.75 148 6.28
0.80 148* 6.24
0.85 148 6.18
0.90 147 6.12
0.95 147 6.06
1.00 146 6.00
1.05 146 5.93
1.10 145 5.87
36
ตารางผนวกท่ี 8 (ตอ) Appendix Table 8 (cont.)
F-factor yield (tons) value (million baht)
1.15 144 5.80
1.20 144 5.74
1.25 143 5.68
1.30 142 5.62
1.35 141 5.56
1.40 141 5.50
1.45 140 5.44
1.50 139 5.39
1.55 138 5.34
1.60 138 5.28
1.65 137 5.23
1.70 136 5.19
1.75 136 5.14
1.80 135 5.09
1.85 134 5.05
1.90 134 5.01
1.95 133 4.97
2.00 132 4.93 Remark : * = maximum sustainable yield, MSY ** = maximum sustainable economic yield, MEY
37
ภาพผนวกท่ี 1 การคํานวณคาความยาวอนนัตของกุงทราย (Trachypenaeus fulvus) ท่ีจับไดจากเคร่ืองมือ
อวนลากแผนตะเฆขนาดความยาวเรือตํ่ากวา 14 เมตร และอวนรุนบริเวณอาวไทยฝงตะวนัออก พ.ศ. 2552
Appendix Figure 1 Estimation of asymptotic length of Trachypenaeus fulvus caught by otter board trawler less than 14 m and push net in the Eastern Gulf of Thailand in 2009
