උසස් ෙපළ ධ ධ මය ෙක ට ෙ මන

12

ෙ බඳ ක සඳහ වැ ර ය ම සඳහා “උසස්ෙපළ ධ ධ මය” ෙප ෙ ව ෙවත ෙස න

උසස් ෙපළ ධ ධ මය ෙක ට ෙ මන

1

උසස ්ෙපළ ධ ධ මය

8.0 ණතාව

8.2 ණතා ම ටම

ධාව

භ ය අ කා ධාව

ආකාරව ධාව

ෙක ට ෙ මන

www.pirivena.lk

උසස් ෙපළ ධ ධ මය ෙක ට ෙ මන

2

ධාව

දහෙ ඥා ලාභය සඳහා ධාෙ ඇ උපෙය තාව බඳ ධ ෙ ශනාව ල පැහැ ෙක ට ඇත. ආ ය

මා ගෙ ල ජය ෙලස ධාව ෙප වා ඇ ෙ එ සාය. (ස ධා ජං) ඥා ලාභයට අ ව වශෙය වැ ය ධ මතා අතර ධාව යවර ෙලස ද වා ඇත. 01 ස ධා, ල, ත,චාග,පඤ්ඤා 02 ස ධා, ය,ස ,සමා ,පඤඤ්ා 03 ස ෙධ ,අ පබාෙධ ,අසෙට ,ආර ධ ෙය ,පඤ්ඤා 04 ස ෙධ ,ආර ධ ෙය ,උප තස ,සමා ෙත , පඤඤ්වා 05 ස ෙධ ්, මා,ඔ ත ,අ ෙක ධෙන ,පඤ්ඤවා 06 ස ෙධ , ලවා,බ ස් ෙත ්,ප ස ෙන , ආර ධ ෙය 07 ස ධා, ල,බ ස් ත,ප ස න,ආර ධ ය,ස මා 08 ස ධා, ,ඔ ත ප,ආර ධ ය,පඤ්ඤා,කාය ෙ

අනෙප ඛා. සංසාර සැඩ පහර තරණය ෙම ලා ම උපෙය වනවාද ය න වහ ෙසෙග ඇ පැනයට(කථං තර ඔඝං) ලබා

ර ෙ “ ධාෙව ඔඝය තරණය කළ ය” (ස ධාය තර ඔඝං) ය ෙව . ( ක භාර වාජ ය)

ධාව ය ෙව දැ ෙව ෙ “අවෙබ ධෙය ව” ඇ වන පැහැ ම . එන තථාගතය වහ ෙසෙ නව අරහා ණය

බඳව ඇ කරග නා ණ අවෙබ ධය . ( ස ෙධ ෙහ , ස දහ තථාගතසස් ෙබ ං - ‘ඉ ෙස භගවා අරහං ස මාස ෙධ ) (ම ෙසඛ ය) ඇතාෙ අ ය පම මහ ඇතා ය ශ්චයට ෙන පැ ණ ඇතා ද න ම ඉ යට යන ද ෂ නාගව කයා(ඇ

පෙය ද ෂයා) ෙම ආ ය ාවකයාද ධ මනස ව ධ ර නය ෙකෙර ඇ කරග නා සංෙ තාවම ධාව ෙලස ද වා ඇත.

උසස් ෙපළ ධ ධ මය ෙක ට ෙ මන

11

ta i|yd ioaO¾u Y%jKh;a O¾u m%;HfõlaIKh;a O¾udkqO¾u m%;sm;a;sh;a fhdaksfida ukis ldrh;a wjYH fõ'fï ;=,ska we;sjk oelau ksIagdjg .sh Y%oaOdjhs'wfjÉpmamidoh hkq thhs' tkï lreKq oek we;s lr.kakdjQ meyeoSuhs'nqoaO Oïu ix> iy wd¾h ldka; YS,fhka iukajd.; ùu hkq fida;dm;a;s wx.hkag meñKSuhs'

ඉද ගහප අ ය සාවෙක ෙධ අෙව ච පසාෙද න සම නාගෙත ෙහ . ධ ෙ .......... සංෙඝ...... අ යක ෙත ෙල සම නාගෙත ෙහ .....ඉෙ ච ෙස තාප අංෙ සම නාගෙත ෙහ . (ස 2 පංචභයෙ ර 108) fï fidajdka wx.hkaf.ka iukaú; ;eke;a;d úfYaI flfkls' Tyq mD;.ack Ndjfhka ñÿkq wd¾h Y%djlfhls' fidajdka flfkls'fyf;u ixidr jÜghg wdmiq fkdjefÜ'ÿ.;s Nhska ñÿfkls'ksh; jYfhkau iïfndaêhg keuqKq flfkls' (ÇKksrfhdaïys ÇK;srÉPdkfhda ÇKfm;a;súifhda ÇKdmdhÿ.a.;s úksmdf;da fida;dmkafkda yuiañ wúksmd; Oïfuda kshf;da iïfndaêmrdhfKda) fï wkqj fmkS hkafka nqÿ oyu ;=, ioaOd m%;s,dNh we;s jkafka l=uk mokula u; isgf.k o hkakhs'ish,a, ms

උසස් ෙපළ ධ ධ මය ෙක ට ෙ මන

10

Wkajykafia flfrys O¾uh flfrys ix>hd flfrys m%idoh we;s lr .kS'Ydia;D m%idoh hkq thhs' (යථා යථා ෙඛ ඛෙ ෙන ස ථා ධ මං ෙදෙස . උ ත තරං ප ත ප තං ක හ ක ස ප භාගං තථා තථා ෙස තස් ං ධ ෙ අ ඤ්ඤාය ඉෙධක චං ධ මං ඨං ග ඡ .ස ථ ප ද . ස මා ස ෙධ භගවා ස්වා ඛාෙත භගවතා ධ ෙම ප ප ෙන සංෙඝ ). (ම 1 මංසක 750) tfia we;sjQ meyeoSu wdldrdj;S Y%oaOdjhs'th yg.;a uq,a we;a;ls'iaÓrj msysáfhah'oelSu uq,afldg we;'oeäh'Y%uKfhl= n%dyauKhl= foúfhl= udrfhl= n%yaufhl= iy f,dalfha lsis÷ mqoa.,fhl= úiska fjkia l< fkdyels Y%oaOdjls' (යස්ස කස්ස ඉෙ ආකාෙ ඉෙ පෙ ඉෙ බ ඤ්ජෙ තථාගෙ ස ධා ඨා ෙහ ලජාතා ප තා. අයං ච ඛෙ ආකාරව ස ධා දස්සන කා දළ්හා අසංහා යා.සමෙණන වා ාහ්මෙණන වා ෙ ෙ න වා මාෙරන වා හ් ණා වා ෙකන වා ෙල කස් ං) (ම 1 මංසක

750) fï meyeoSu we;sjkafka m%Yakfldg wjfndaOfhka we;sjk ks.ukhl m%;sM,hla f,ihs' wkaOdkqlrKfhka hula nf,ka megùug nqÿiuh W;aidy orkafka ke;' fï Y%oaOdjg m;aùu hkq fidajdka Ndjhg m;a ùuhs'fuh o¾Yk m%;s,dNfhka muKla we;sjkakls'o¾Yk m%;s,dNfhka m%ySK jk wdY%j ;=kls' tkï ilaldh ÈÜÀ úÑlsÉPd iS,ín; mrdudi hkqhs' ilaldh ÈÜÀ úÑlsÉPd iS,ín;mrdudfida bfï jqÉpka;s NslaLfõ wdijd oiaikd myd;índ (iíndij iQ u ks 24)

උසස් ෙපළ ධ ධ මය ෙක ට ෙ මන

3

( අ යසාවෙක ඨං ගෙත ෙහ - ‘ස මාස ෙධ භගවා, ස්වා ඛාෙත භගවතා ධ ෙම , ප ප ෙන භගවෙත සාවකස ෙඝ ’ )(ම ලහ පෙද පම ය) ෙබ ධ ධාව ආචාර ද ා මක මෙන ද ා මක

මංසා මක දෘෂ් ය ඉ ප ඇත. එය ෙශෂෙය ම “ මංසනය” ෙක ට යා මක ය ය.

ශාස්තෘ වහ ෙස පවා ශ්වාස කළ ෙ මනා මංසනය අන ව . ( මංසෙකන, ඛෙව, නා පරස්ස ෙචෙත ප යායං අජාන ෙතන තථාගෙත සම ෙනසනා කාත බා ‘ස මාස ෙධ වා ෙන වා’ ඉ ඤ්ඤාණායා)( ම මංසක

ය) පෙසන ෙක ෙස රජ මා ශෙය අෙ ක කාර ෙග රව දැ ම බඳ මසා ට තම

ත ෂ වහෙය දැනග කාරණා පය සා දහ ස ෙකෙර ෙග රව ද වන බව පවස නට ෙය . එය චාර

වකව ෙහ ඇ ව ඇ කරග ත ස ශ්වාසය ෙන ෙ . (අ ෙඛ ෙම, භ ෙත, භගව ධ ම වෙය - ‘ෙහ ස මාස ෙධ භගවා, ස්වා ඛාෙත භගවතා ධ ෙම ,

ප ප ෙන භගවෙත සාවකස ෙඝ ’ )(ම ධ මෙ ය ය)

ධාව ආ ය මා ගෙ පදනම ෙලස ෙප වා නද එය ශඨ්ාව

ෙන ෙ . න ශ්ඨාවට ෙන ෙග ස ් තථාගතය බඳ ධා මා ය ෙහ ඇ කරග ෙ න ෙහෙතම ස්ව ග ස ප ලබ . (ෙයසං ම ස ධාම තං ෙපම ම තං ස ෙ ෙ ස ගපරායනා)

www.pirivena.lk

උසස් ෙපළ ධ ධ මය ෙක ට ෙ මන

4

ශාස්තෘ සාසනය ල මැන ධාව කර ෙ න ඒ ාවකයා ෙ ආ මෙ ම ෙකළවර කර ෙ ය. එෙස

ෙන ව ෙ න නැවත කාම ෙල කය හා ස බ ධ ෙන වන අනාගා තැනැ ෙත එ ෙකළවර කර . (ස ධස්ස ඛෙ ස සාසෙ ප ෙය ගාය ව තෙත

නං ඵලං අඤ්ඤතරං ඵලං පා කඞඛා. ෙඨව ධ ෙ අඤ්ඤා ස වා උපා ෙසෙස අනාගා තාය.)( ම ටා ය) ඒ අ ව බලන කල ධාව ආ ය මා ගෙ ගම ෙ ඛ කා යය ඉ කර . දහම ධාව ධනය ෙලස ද(ස ධා ධනං) ඉ ය ධ මය ෙලසද (ස යං) බල ධ මය ෙලසද (ස ධාබලං) මට උපෙදස් ලබා ෙද . ඥා ලාභය

ස ධාෙ උපෙය තාව ෙප වා ෙදන ටා ෙ අ ව යාව ෙ ආර භය ෙලස ධාව ද වා ඇත.(ස ධාජාෙත උපසංකම , උපසංක වා ප පාස ...... පඤ්ඤාය ච නං අ ඣ පස්ස ) ආ ය මා ගෙ ධා

ලාභය ස “ස ධා සා හා ධ මා සා ” වශෙය ෙක ටස් ෙද ඇත. ධාව මැන ට ෙ “ස ධා ත” ත වෙ ය. එ ට ඒ ධාව මැන හටග ත . (තථාගෙත චස්ස ස ධා ඨා ෙහ ලජාතා ප තා)

දහෙ සෑම කා ය ම උපෙය ව ෙ කා ය සාධනය සඳහා පම . ඉ ප ව ඒවා කරතබාෙගන යාම නැත. ඒ සා

ඥාෙව ය ල අවෙබ ධ කරග උ රහත වහ ෙසට නැවත ධාෙව ෙය ජනය ෙන මැ ෙහ උ වහ ෙස “අස්ස ධ” ය ෙව හඳ වා ඇත.

භ ය

උසස් ෙපළ ධ ධ මය ෙක ට ෙ මන

9

tys oS nqÿka jykafia ldmál nuqKdf.ka úuid isákafka fuh i;Hh fiiai fndreh jYfhka ;uka olakd nj;a okakd nj;a lsj yels tlÿ nuqfKla weoao hkakhs' ke; hkak ms

උසස් ෙපළ ධ ධ මය ෙක ට ෙ මන

8

N.jd iïudiïnqoafOda Oïfuda iajdlaLdf;da ixf>da iqmámkafkda hkqfjka úuid n,d we;s lr.kakd wfjÉpmamidoh wdldrj;S Y%oaOdj njhs' (wfjÉpmamifoda;s .=fKa wfjÉp cdks;ajd Wmamkafkda wp,mamidox) ufkdr:mQrKSfha tk fï úia;rhg wkqj meyeÈ,s jkafka fn!oaO Y%oaOdj fl,skau {dkh yd ne|S mj;sk njhs' ta ksid wd.u iS,h yd iïnkaO jk w;r o¾Ykh iïnkaO jkafka {dkh;a iu.hs' nqÿka jykafia nqÿ oyfï we;s wdldrj;S Y%oaOdj we.hSug ,lal, whqre;a wuQ,sld Y%oaOdfõ we;s ydksh fmkajd ÿka wjia:d fm< idys;Hfha wka;¾ .; ù we;' jrla pxlS keue;s nuqKd nqÿka jykafia iómhg meñKs miq Tyqf.a w;jeis ldmál kï ;%sfõo mdrmam%dma; nuqKq ;reKhd fufia úuid isáfhah'merKs nuqKkaf.a mrïmrdfjys msgl iïm%odfhys hï lreKla fõ kï ta ish,a,u i;H f,i;a fiiq tajd fndre f,i;a nuqKka m%ldY lrhs' fï lrefKys ,d Nd.Hj;=kaf.a woyi l=ulao hkakhs' ය දං ෙභ ෙග තම ාහම්ණානං ෙප රාණං ම තපදං ඉ හ පර පරාය ටක ස පදාය ත ථ ච ාහ්මණා ඒකංෙසනං ඨං ග ඡ . ඉදෙ ව ස චං ෙම ඝමඤ්ඤ . ඉධ භවං ෙග තම

මහා . (ම 2 චං 654)

උසස් ෙපළ ධ ධ මය ෙක ට ෙ මන

5

දහෙ උග වා ඇ ධාවට සමා තරව යන තව

වචනය ෙලස “භ ය” ෙප වා ය හැක. න එ ස ධාෙ ඇ ෙශෂ වය ගැ නැත. භ ය යන ව වහාරය ඇ ෙ ෙ වවා ආග අතර . භ ෙ ස්වභාවය න ෙදය ඒ ආකාරෙය ම ගැ ම නා ඒ බඳ චාර වක බව නැත. භ ය ග ඇ ෙ ෙද භය පදන කරග

ශව්ාසය . බ ෙ සරණං ය ප බතා වනා ච ආරාම ඛ ෙචත ා ම ස්සා භය ත තා ( ධ ප) එය දහම “ෙල ල වයට” සමාන ෙක ට ඇත. “මහෙණ , ෙකෙස න ගල ෙතම ෙල ෙ ෙ ද, මහෙණ , ෙ ෙල කෙය ඇතැ ගලෙය ෙතම මඳ ධා ඇ ෙ , මඳ භ ඇ ෙ , මඳ ෙ ම ඇ ෙ , මඳ සාද ඇ ෙ ෙ ද, මහෙණ , ෙමෙස වනා දගල ෙතම ෙල ෙ ෙව ” (කථඤ්ච, ඛෙව, ගෙල ෙල ෙල ෙහ ? ඉධ, ඛෙව, එක ෙච ගෙල ඉ තරස ෙධ ෙහ ඉ තරභ ඉ තරෙපෙම ඉ තර පසාෙද . එවං ෙඛ , ඛෙව, ගෙල ෙල ෙල ෙහ )(අ අවජානා ය) ව ඛ ය ෙ ෙ ද වහ ෙස බඳව අ ත භ ය . ඒ සා වහ ෙසෙ ධ මය අවෙබ ධ ෙන කර

වහ ෙසෙ ර ෙදස බලා ඉ නට ය. ඒ සා වහ ෙස ව ඛ ය ට පැව ෙ “ව ක ය, ක නැත, ෙ

කය ද ලැ ෙම න ෙය ජනය ද? ව ක ය, යෙම වනා ධ මය ද ද, ෙහෙතම මා ද ෙ ය, යෙම මා ද ද, ෙහෙතම ධ මය ද ෙ ය” ය ෙව . ( අලං , ව ක , ං ෙත ඉ නා කාෙයන ෙඨන? ෙය ෙඛ , ව ක , ධ මං පස්ස ෙස මං පසස් ; ෙය මං පස්ස ෙස ධ මං පසස් )( ස ව ක ය)

www.pirivena.lk

උසස් ෙපළ ධ ධ මය ෙක ට ෙ මන

6

ක කාරණා බඳ වැර වැට ම නැ ව ය ගැ ම ෙ න එය ඉතා ඉ ම ෙවනස් ෙ . ඒ බඳ ව නා අදහස “ම අ ව ඡෙග ත ය” ල සඳහ ෙ . සමග

ඝ සාක ඡාව අන ව ෙහෙතම මසා ෙ “ ත ගලයා” මර ප උප ද ය න . එ වහ ෙස

පැව ෙ . “උප , ප ,උප ප ,ෙන උප ෙන ම ප ” යන ව වහාර ෙන ෙයෙදන බව කාශ කල ට ව ඡෙග ත කාශ කෙළ “ෙග තමය වහ ෙසෙ කතා ස ලාපෙය ය

සාද මා ය ඇ වා න දැ එය අ දහ බව ”

(යා ෙ ඒසා ෙභ ෙත ෙග තමස්ස ෙ න කථා ස ලාෙපන අ පසාදම තං සා ෙ ඒතර අ තර තා)

ඒ අ ව සාද භ සය සංක පය ඇ තාවකා ක බව ෙම පැහැ ෙ . භ ය දහම ල ද වා ඇ ෙ ස ෂ අස ෂ ශව්ාසය යන අ ථෙය . “අස ෂයා අස ෂ ධ මය ෙග සම ත ෙ අස් ෂයා ෙකෙර භ යට ය . ස ෂයා ස ෂ ධ මය ෙග ත ෙ ස ෂයා හා භ යට පැ ෙ .”

(අස ෙස ඛෙ අස ධ ම සම නාගෙත ෙහ අස ස භ ෙහ .ස ෙස .....)( ම ල ණම ය)

ෙ ක අ ව භ ෙය ය උෙය තාව ෙබ නට ෙහ ෙන ෙබ ට ව . ෙශෂෙය එ ඇ ෙ ය හැර ෙවන ෙදය ෙන ෙ . න ධාෙ ඇ ෙ ය ෙන ව අවෙබ ධෙය ව ඇ වන ගැ ම . ඒ සා ධ මාවෙබ ධෙය ලා භ ය යන ව වහාරෙ උපෙය තාව නැ බව ව ය.

උසස් ෙපළ ධ ධ මය ෙක ට ෙ මන

7

අ කා හා ආකාරව ධාව

වාණාවෙබ ධය ස ධාෙ උපෙය තාව ෙකබ ද ය න ඉහත කාරණා ව පැහැ ෙ . එෙසම දහම

ධාෙ ස්වභාවය අ ව එය ව ග ෙක ට ඇත. ඇතැ තැනක “චල ධාව අචල ධාව” ය ෙව ඇතැ තැනක “අ ලාකා හා ආකාරව ධාව” ය ෙව ද වා ඇත. ෙමතැ ට අ කා හා ආකාරව ය ෙන ඇ ෙවනස ෙපළ දහමට අ ව

මසා බල .

fuhska wuQ,sld Y%oaOdj nqÿ oyu w.hkafka ke;'fõo fõodka; o¾Yk j,ska meñKsfha fï Y%oaOdjhs' tys oekSu iy oelSu hk lrekq folu ke;'we;af;a yqÿ ms