รายงานความกาวหนาการพ ฒนาระบบเฝ�าระว งดานโภชนาการ

กองโภชนาการ กรมอนาม ย

18 ม�ถ�นายน 2552 1

สร�ปมาตรการเฝ�าระว งทางโภชนาการกล�"มว ย ป#ญหาโภชนาการ ต วช%&ว ดท%'ใชในระบบเฝ�าระว ง

หญ�งต��งครรภ�

เด�กแรกเก�ด –72 เด�อน

เต%&ย, อวนภาวะการขาดสารไอโอด%น

เด�กว�ยเร�ยน 6-18 ป�

อวน

• อ�ตราทารกแรกเก�ดน��าหน�กต��ากว�าเกณฑ�• ร!อยละของหญ�งต��งครรภ�ม�ภาวะโภชนาการน!อยกว�าเกณฑ�• ร!อยละของคร�วเร�อนท��ม�การใช!เกล�อเสร�มไอโอด�นท��ม�ค+ณภาพ• ร!อยละของหญ�งต��งครรภ� ม�ค�าไอโอด�นในป-สสาวะต��ากว�ามาตรฐาน (น!อยกว�า 150)

•ร!อยละของความครอบคล+มเด�กอาย+ 6-18 ป� ได!ร�บการช��งน��าหน�ก• ร!อยละของเด�กอาย+ 6-18 ป� ท��ม�น��าหน�กตามเกณฑ�• ร!อยละของเด�กอาย+ 6-18 ป� ท��ม�ส�วนส0งตามเกณฑ� ค�อนข!างส0งและส0งกว�ามาตรฐานรวมก�น• ร!อยละของเด�กอาย+ 6-18 ป� ท��ม�ร0ปร�างสมส�วน

• ร!อยละของความครอบคล+มเด�กอาย+ 0-5 ป� ได!ร�บการช��งน��าหน�ก• ร!อยละของเด�กอาย+ 0-5 ป� ท��ม�น��าหน�กตามเกณฑ�• ร!อยละของเด�กอาย+ 0-5 ป� ท��ม�ส�วนส0งตามเกณฑ� ค�อนข!างส0งและส0งกว�ามาตรฐานรวมก�น• ร!อยละของเด�กอาย+ 0-5 ป� ท��ม�ร0ปร�างสมส�วน

• ร!อยละของชายไทยอาย+ 15 ป�ข1�นไป ม�รอบเอวไม�เก�น 90 ซม.• ร!อยละของหญ�งไทยอาย+ 15 ป�ข1�นไป ม�รอบเอวไม�เก�น 80 ซม.

ว�ยท�างาน

ภาวะการขาดสารไอโอด%น

อวน2

มาตรการเฝ�าระว งทางโภชนาการ

1. การเฝ�าระว งภาวะอวนลงพ�งในประชาชนอาย� 15 ป+3 อ. อาหาร : ลดหวานม�นเค�ม ก�นผ�กผลไม! เมน0 211

ออกก�าล�งกาย : เป4นประจำ�าว�นละ 30 นาท� 5 ว�น/ส�ปดาห�อารมณ� : ม+�งม��น ข�มใจำไม�ให!ก�นเก�น

2. การเฝ�าระว งภาวะการขาดสารไอโอด%น- เกล�อและผล�ตภ�ณฑ�อาหารเสร�มไอโอด�น- ปร�มาณไอโอด�นในป-สสาวะ

เน!นการบร�โภคเกล�อเสร�มไอโอด�นในคร�วเร�อน/โรงเร�ยน บร�โภคไข�ไอโอด�นในโครงการอาหารกลางว�น3. การเฝ�าระว งภาวะโภชนาการในหญ�งต &งครรภ,และการเจร�ญเต�บโตของเด/กอาย� 0-18 ป+

เด/กเต%&ย : โภชนศ1กษา, ให!อาหารเสร�ม เน!นอาหารท��ให!พล�งงาน, แคลเซ�ยม, โปรต�นค+ณภาพด� ฯลฯ

เด/กอวน : โภชนศ1กษา, ให!อาหารลดพล�งงาน, ไขม�น งดขนมขบเค��ยว, ขนมหวาน, ขนมทอด, ส�งเสร�มการบร�โภคผ�กและผลไม! 3

ระบบเฝ�าระว งทางโภชนาการกองโภชนาการ กรมอนาม ย

ป+งบประมาณ 2552 กองโภชนาการไดด1าเน�นการพ ฒนาระบบเฝ�าระว งดานโภชนาการ 3 ระบบ ค2อ

1. ระบบเฝ�าระว งภาวะอวนลงพ�งในประชาชนอาย� 15 ป+ข3&นไป2. ระบบเฝ�าระว งภาวะการขาดสารไอโอด%น

3. ระบบเฝ�าระว งภาวะโภชนาการในหญ�งต &งครรภ, และ การเจร�ญเต�บโตของเด/กอาย� - 018 ป+

4

ระบบเฝ�าระว งภาวการณ,ขาดสารไอโอด%นในประชาชนไทย2.

• การเฝ�าระว งในคน• การเฝ�าระว งในเกล2อ

5

การเฝ�าระว งในคน• ระบบการเฝ�าระว งภาวการณ,ขาดสารไอโอด%นในหญ�งต &งครรภ, โดยส�"มส1ารวจป#สสาวะในหญ�งต &งครรภ, ส�"ม 15 จ งหว ด/ป+ ( Cyclic Monitoring)ปร�มาณไอโอด�นในป-สสาวะหญ�งต��งครรภ�ป+ ม ธยฐาน ม%ปร�มาณไอโอด%นในป#สสวะ

<100 µg/l(รอยละ)

2543 153 34.5

2544 112 45.1

2545 107 47.0

2546 114.5 44.5

2547 101.6 49.4

2549 82.5 57.4

2550 108.2 46.9

2551 125.5 39.76

82.5

108.2

125.5

101.6

114.5

107

112

153

020406080

100120140160180

Median UI

7

Median UI

57.4

46.9

39.7

58.5

0

10

20

30

40

50

60

2549 2550 2551

ปร�มาณ UI <100 µg/l

ปร�มาณ UI < 150 µg/l

Median UI

8

µÒ¡

ªÑÂÀÙÁÔ

áÁèÎèͧÊ͹

á¾Ãè

ʧ¢ÅÒ

˹ͧ¤ÒÂ

µÃѧ

ÂâÊÃ

ྪúØÃÕ

Ãйͧ

ÁØ¡´ÒËÒÃ

ªÑ¹ҷ

¹¤Ã»°Á

ÁËÒÊÒäÒÁ

N

IDD situation in Thailand 2006IDD situation in Thailand 2006

Urinary iodine < 100 ug/l¹éÍ¡ÇèÒ 20 %20 - 49.99 %ÁÒ¡¡ÇèÒËÃ×Íà·èҡѺ 50 %

Nutrition Division, 2008Nutrition Division, 2008 9

ระด�บสารไอโอด�นในป-สสาวะหญ�งต��งครรภ� พ.ศ.2549

ÅÓ»Ò§

¢Í¹á¡è¹

ÍØÃÒ¹Õ¾ÔɳØâÅ¡

¹¤ÃÊÇÃäì

ºØÃÕÃÑÁÂì

ÊÃÐá¡éÇ

ÃÐÂͧ

¾ÔÔµÃ

ʵÙÅ

¹¹· ºØÃÕ

¡ÒÌ ÊÔ¹ Øì

žºØÃÕ

¾Ñ§§Ò

ÀÙà¡çµN

Urinary iodine < 100 ug/l¹éÍ¡ÇèÒ 20 %20 - 49.99 %ÁÒ¡¡ÇèÒËÃ×Íà·èҡѺ 50 %

Nutrition Division, 2008Nutrition Division, 2008

IDD situation in Thailand 2007IDD situation in Thailand 2007

10

ระด�บสารไอโอด�นในป-สสาวะหญ�งต��งครรภ� พ.ศ. 2550

11

12

ระด บสารไอโอด%นในหญ�งต &งครรภ,

พ.ศ. 2551

13

กรมอนาม ยพ ฒนาการตรวจไอโอด%นในป#สสาวะ ในหองปฏ�บ ต�การของ• กองโภชนาการ• หองปฏ�บ ต�การศ9นย,อนาม ยท%' 4, 6, 10

การเฝ�าระว งในเกล2อ

การเฝ�าระว งในเกล2อ

จ�ดผล�ตเกล2อเสร�มไอโอด%น

การควบค�มค�ณภาพภายใน (โดยผ9ผล�ต)

การควบค�มค�ณภาพโดยบ�คคลภายนอก• สสจ.• ศ9นย,อนาม ย• กองโภชนาการ

คร วเร2อน• ความครอบคล�มการใชเกล2อเสร�มไอโอด%น• การส1ารวจค�ณภาพเกล2อ (ว นไอโอด%น)

14

ก�าล�งการผล�ตโรงงานท��ท�าการส�ารวจำป� 2552

ภาคก1าล งการผล�ต(ต น/ป+)

<700 ต น/ป+

700-1,000 ต น/ป+

1,001-5,000 ต น/ป+

5,001-10,000 ต น/ป+

>10,000 ต น/ป+

รวม

กลาง 11,159 7,444 42,138 7,200 0 67,941

(40 %)

เหน2อ 5,455 2,364 14,501 6,000 0 28,320

(17 %)

ตะว นออกเฉ%ยงเหน2อ

9,960 840 8,720 0 52,000 71,520

(42 %)

ใต 14 1,000 0 0 0 1,014

(0.6%)

รวม 26,588

(16 %)

11,648

( 7%)

65,359

(39%)

13,200

(8%)

52,000

( 31%)

168,795

15

จำ�านวนจำ+ดผล�ตท��ได!ท��ได!ร�บ Nutrition seal

ภาค <700 ต น/ป+

N (แห"ง)

700-1,000 ต น/ป+N (แห"ง)

1,001-

5,000ต�น/ป�N (แห"ง)

5,001-

10,000ต�น/ป�N (แห"ง)

52,000

ต�น/ป�N (แห"ง)

รวมN (แห"ง)

กลาง 5/43 6/9 14/20 1/1 0/0 26/73(36%)

เหน2อ 6/36 1/3 3/6 1/1 0/0 11/46(24%)

ตอ.เฉ%ยงเหน2อ

16/59 1/1 3/4 0/0 1/1 21/65(32%)

ใต 0/1 1/1 0/0 0/0 0/0 1/2(50%)

รวม 27 /139

(19%)

9/14

(64%)

20/30

(67%)

2/2

(100%)

1/1

(100%)

59/186 (32%)

N หมายถ1งจำ�านวนโรงงานท��ได!ร�บ nutrition seal

ในแต�ละช�องหมายถ1ง จำ�านวนโรงงานท��ได!ร�บ nutrition seal ในแต�ละภาค/จำ�านวนโรงงานท��งหมดในแต�ละภาค

16

ความครอบคล�มเกล2อเสร�มไอโอด%นท%'ไดมาตรฐานพ.ศ. เป�าหมาย ผลงานรอยละ2550 80 83.5

2551 85 85.4

2552 85 อย0�ระหว�างรวบรวม(ข!อม0ล ส�าน�กตรวจำราชการ กระทรวงสาธารณส+ข)

ค�ณภาพเกล2อเสร�มไอโอด%นท%'ไดมาตรฐานพ.ศ. รอยละ2549 63

2550 69

2551 82(ข!อม0ลว�นรณรงค�ไอโอด�นแห�งชาต�) 17

2. การแกไขป#ญหากองโภชนาการด1าเน�นการแกไขป#ญหาโดยใชย�ทธศาสตร, 6 เร2'อง ด งน%&

2.1 ย�ทธศาสตร,การแกไขป#ญหาภาวะการขาดสารไอโอด%นย�ทธศาสตร,ท%' 1 การผล�ตและกระจำายเกล�อเสร�มไอโอด�น

ท��ม�ค+ณภาพ โดยม�การบร�หารจำ�ดการท��ม�ความต�อเน��อง

ย��งย�นย�ทธศาสตร,ท%' 2 การจำ�ดท�าระบบการเฝ<าระว�ง ต�ดตาม

และประเม�นผลโครงการย�ทธศาสตร,ท%' 3 การสร!างความเข!มแข�งให!ก�บองค�กร

ปกครองส�วนท!องถ��น พ�นธม�ตร และภาค�เคร�อข�ายเพ��อการม�ส�วนร�วม

ย�ทธศาสตร,ท%' 4 การประชาส�มพ�นธ� รณรงค�และการตลาดเช�งส�งคม เพ��อการ บร�โภคเกล�อเสร�มไอโอด�นอย�างต�อเน��อง

ย�ทธศาสตร,ท%' 5 การศ1กษา ว�จำ�ยย�ทธศาสตร,ท%' 6 การใช!มาตรการเสร�มในระยะเฉพาะหน!า

และมาตรการเสร�มอ��น

18

2.2 มาตรการแกไขภาวะการขาดสารไอโอด%นในหญ�งต &งครรภ, และสมาช�กในคร วเร2อนไทย ( 20 ลานคร วเร2อนท 'วไทย )

- โดยเนนระด บพ2&นท%'2.2.1 โรงงานผล�ตเกล�อเสร�มไอโอด�น เน!นค+ณภาพการผล�ต (Quality Control) เกล�อเสร�มไอโอด�นในโรงงานท+กขนาด (ใหญ�, กลาง, เล�ก) และขนาดเล�กปร�บบทบาทเป4นผ0!ค!าปล�ก (Repacked)

2.2.2 ร!านค!า จำ�าหน�ายผล�ตภ�ณฑ�อาหารเสร�มไอโอด�น• เกล�อเสร�มไอโอด�น• น��าปลาเสร�มไอโอด�น• ไข�ไอโอด�น• บะหม��ก1�งส�าเร�จำร0ป (เสร�มธาต+เหล�ก, ว�ตาม�นเอ และไอโอด�น)

โดยกรมอนาม�ยเป4นผ0!ออกตราส�ญล�กษณ� อาหารเพ��มสาร“ไอโอด�น ” (Nutrition Seal)

19

2.2.3 คร�วเร�อน ส+�มตรวจำค+ณภาพเกล�อให!ม�ไอโอด�นไม�น!อยกว�า 30 ส�วนในล!านส�วน พร!อมท��งต�ดตามประเม�นความครอบคล+มของเกล�อเสร�มไอโอด�นในระด�บคร�วเร�อน (Household Coverage) โดยผ�านระบบรายงาน e-inspection ของส�าน�กตรวจำราชการ

- โดยเนนระด บบ�คคล• การให!ความร0 !ด!านอาหารและโภชนาการและแหล�งของไอโอด�นแก�ประชาชนท��วไป• หญ�งต��งครรภ� : ยาเม�ดว�ตาม�นเสร�มไอโอด�น• เด�กว�ยก�อนเร�ยน / ว�ยเร�ยน : ไขไอโอด�นในอาหารกลางว�น

20

21