Embed Size (px)
DESCRIPTION
สุขคดีท่องเที่ยวชุมชนเพื่อการเรียนรู้
Citation preview
ºŒÒ¹«‹Í§เรองและภาพ
สนตสข กาญจนประกร
Healthy Planet สขคดทองเทยวชมชนเพอการเรยนร
บานซอง
เรองและภาพ สนตสข กาญจนประกร
ออกแบบปกและรปเลม ณขวญ ศรอรโณทย
เลขมาตรฐานสากลประจำหนงสอ
978-616-7374-56-7
บรรณาธการอำนวยการ
ดวงพร เฮงบณยพนธ
กองบรรณาธการ
สำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)
โดย สำนกสนบสนนสขภาวะชมชน (สน.3)
จดพมพและเผยแพรโดย
สำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)
979/116-120 ชน 34 อาคารเอส. เอม. ทาวเวอร
ถนนพหลโยธน แขวงสามเสนใน พญาไท กรงเทพฯ 10400
โทรศพท 0 2298 0500
โทรสาร 0 2298 0230
www.thaihealth.or.th และ www.punsook.org
พมพครงท 1
พฤษภาคม 2555
ดำเนนการผลตโดย
เปนไท พบลชชง
Penthai Publishing
โทรศพท 0 2736 9918
โทรสาร 0 2736 8891
¤Ó¹Ó
ทามกลาง กระแส วกฤต เศรษฐกจ โลก ครง ใหญ เปน
ประวตการณ ใน รอบ หลาย สบ ป ทำให เกด การ ตง คำถาม
วา วกฤต น จะ ใหญ ขน อก เพยง ใด จะ ยด เยอ ขนาด ไหน และ
วกฤต น จะ สง ผลก ระ ทบ ตอ สงคม ไทย ชมชน หมบาน ไทย
มาก นอย เพยง ใด ความ วตก ดง กลาว อา จจะ ไม เกด ขน เลย
หาก ปจจบน ชมชน หมบาน ไทย ไม ถก ลาก เขา ส ระบบ
การ ผลต เพอ ขาย
นก วชา การ หลายๆ ทาน ได วเคราะห ถง ระบบ
เศรษฐกจ ของ ประเทศไทย วา ใน ระบบ ทนนยม ยง คง ม
อก ระบบ ดำรง อย ใน ลกษณะ ค ขนาน นน คอ ระบบ
เศรษฐกจ ชมชน หรอ อาจ จะ กลาว เปน ศพท สมย ใหม ได วา
ระบบ เศรษฐกจ แบบ พอ เพยง
ใน อดต ชมชน หมบาน จะ ม วถ ชวต ท เรยบ งาย
เนน ความ พอ เพยง ม ครอบครว เปน หนวย การ ผลต การ
ชวย เหลอ ซง กน และ กน ม นำใจ เปน พน ฐาน ของ ชวต ม
พธกรรม ตางๆ เปน ระบบ การ จดการ ใน ชมชน และ
ให ความ สำคญ ของ บรรพบรษ ผ เฒา ผ แก ครอบครว
ตอ มา หลง จาก รฐ และ ระบบ ทนนยม ได เขาไป ม
อทธพล ตอ ชมชน การ ผลต เชงเดยว และ ลทธ บรโภค นยม
ทำให ชาว บาน ม ราย จาย ท เปน ตว เงน มาก ขน เพยง เทานน
ยง ไม พอ สง ท ทำลาย ความ เขม แขง ของ ชมชน ท มาก ทสด
คอ รฐ และ ทน เขาไป ถาย โอน ทรพยากร จาก ระบบ ชมชน
หมบาน
ยง รฐ และ ทน เขาไป กอบโกย มาก เทาไร ชมชน
หมบาน ไทย ยง ประสบ ความ ออนแอ คำ พด ดง กลาว ไมใช
คำ พด ลอยๆ ท ไมม หลก ฐาน รองรบ หาก แต เมอ กวาด ตา
ไป ทว แผน ดน ไทย หลง การ ประกาศ แผน พฒนา เศรษฐกจ
และ สงคม มากวา 40 ป จะ ม สก ก ชมชน ท คนใน ชม ชน
ไม ประสบ ปญหา ความ ยากจน ไม ประสบ ปญหา สง แวดลอม
หรอ ไม ประสบ ปญหา สขภาพ
จาก สถานการณ ดง กลาว ถง เวลา แลว หรอ ยง ท
สงคม ไทย ควร กลบ มา เนน การ พฒนา ท ไม มอง แต มต
ประสทธภาพ การ สราง มลคา และ กำไร หรอ การ ตลาด
ดาน เดยว แต ควร จะ เปน เพอ ประโยชน ของ ชมชน และ
สงคม
เรา ไม ควร ลด ทอน ผคน ลง ไป เปน เพยง ตวเลข หาก
ควร เปน เพอ สง เสรม ศกยภาพ และ ศกดศร ความ เปน
มนษย คำ ตอบ สำหรบ คำถาม ขาง ตน น คงจะ ตอง ชวย กน
คนหา ไม วา จะ ใช ระยะเวลา นาน เทาไร
คณะ ผ จด ทำ
10 ºŒÒ¹«‹Í§
11Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
นาน มา แลว
ตำบล สงบๆ ตำบล หนง ใน อำเภอ พนมสารคาม
จงหวด ฉะเชงเทรา นาม ‘บาน ซอง’ เคย เลอง ระบอ วา
เปน ถนน แหง การ ลำเลยง โคก ระบอ จาก ถน อสาน เพอ การ
คาขาย ให คน แถบ ภาค ตะวน ออก
หลบตา นก ภาพ คลาสสก นาย ฮอ ย ไล ตอน วว พรอม
ฝน ฟง กระจาย เปน ฉาก หลง ก ผด วาบ ใน คน วน เหลา นน
ขน ซอง-กำนน คน แรก ของ ตำบล สอง รศม ผนำ พา ชาว บาน
มง หนา ส ความ เจรญ ตาม ลำดบ
ไม นาน มา น
ลก หลาน ขน ซอง ไม ได ตอน รบ การ มา เยอน ของ
เหลา นาย ฮอ ยอก แลว แต ใช วา ตำบล เลกๆ แหง น จะ
เงยบเหงา หาว หวอด ตรง ขาม ตำบล บาน ซอง นบ เปน
แหลง แลก เปลยน เรยน ร สำคญ ท ตำบล อนๆ จำ ตอง ผาน
หาก ปรารถนา ให พนท ของ ตนเอง เปน ตำบล สข ภาวะ
ทำไม จง เปน เชน นน นอกจาก ผนำ ม วสย ทศน
ผ ตาม ม ทศนคต กวาง ไกล แลว อะไร อก ถง ทำให งาน พฒนา
ของ ทอง ถน น เจรญ กาวหนา
เรา ม คำ ตอบ
12 ºŒÒ¹«‹Í§
13Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
01 ÃÙŒ¨Ñ¡ ºŒÒ¹ «‹Í§
บาน ซอง แบง การ ปกครอง ออก เปน 14 หมบาน ม
ประชากร ทง สน ประมาณ 9,980 คน ม ครว เรอน ทง สน
3,289 ครว เรอน ประชาชน ใช ชวต อย รวม กน ดวย ความ
รก ความ สามคค ม ความ โอบ ออม อาร ตอ กน โดย ไมม การ
แบง แยก เชอ ชาต และ ศาสนา ประชาชน ใน ตำบล บาน ซอง
ม ความ หลาก หลาย ใน ดาน ชาตพนธ ประชากร บาง สวน
14 ºŒÒ¹«‹Í§
ไดแก หม ท 5 บาน หว กระ สงข หม ท 10 บาน หว กระ -
สงขเกา และ หม ท 12 บาน หวย ปลก เปนก ลม ประชากร
ท ใช ภาษา พวน ซง เปน ภาษา ถน ของ ชาว ไท ยพวน โดย
ม การ สนนษฐาน วา ยาย ถนฐาน มา จาก นคร เวยง จนทน
ประเทศ ลาว
ประชาชน สวน ใหญ นบถอ พทธ ศาสนา แต ม ความ
แตก ตาง ทาง ดาน ประเพณ วฒนธรรม บาง อยาง เชน
ประเพณ บญ กลาง เดอน 3 ใน สวน ของ กลม ชาว ไทย พวน
ชาว บาน จะ ทำบญ ดวย การ เผา ขาวหลาม เพอ นำ ไป ถวาย
พระ และ แจก ให แก เพอน บาน ใน วน ขน 15 คำ เดอน 3
ของ ทก ป เปนตน สวน ประเพณ วฒน ธร รม อนๆ เปน เชน
เดยว กบ ประเพณ วฒนธรรม ไทย ทวไป
สภาพ ทวไป ของ ตำบล บาน ซอง ม พนท ประมาณ
68.89 ตาราง กโลเมตร หรอประมาณ 43,052 ไร ม จด
พกด ตง อย ทาง ทศ เหนอ ของ อำเภอ พนมสารคาม จงหวด
ฉะเชงเทรา ม ระยะ ทาง จาก ท วาการ อำเภอ พนมสารคาม
ไป ตาม ทางหลวง แผน ดน หมายเลข 319 (พนมสารคาม –
ปราจนบร) เปน ระยะ ทาง 14 กโลเมตร ม อาณาเขต ตดตอ
กบ พนท ใกล เคยง คอ ทศ เหนอ ม เขต ตดตอ กบ ตำบล
โคก ไทย อำเภอ ศร มโหสถ จงหวด ปราจนบร ทศ ใต ม เขต
ตดตอ กบ ตำบล ทา ถาน อำเภอ พนมสารคาม จงหวด
ฉะเชงเทรา ทศ ตะวน ออก ม เขต ตดตอ กบ ตำบล เขา หน ซอน
15Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
อำเภอ พนมสารคาม จงหวด ฉะเชงเทรา ทศ ตะวน ตก
ม เขต ตดตอ กบ ตำบล หนอง ยาว อำเภอ พนมสารคาม
จงหวด ฉะเชงเทรา
ลกษณะ พนท ตำบล บาน ซอง เปน พนท ราบ ลม
รอย ละ 95 ของ พนท ทงหมด เปน พนท ทางการ เกษตร
ประชากร สวน ใหญ ประกอบ อาชพ เกษตรกรรม พช ท
ปลก มาก ทสด คอ ขาว รอง ลง มา คอ การ ทำ ไร เชน มน-
สำปะหลง ถว เหลอง นอกจาก นน ม การ ประกอบ อาชพ
เลยง สตว เชน สกร ไก โดย ม การ เลยง แบบ โรง เรอน ท เปน
ระบบ ปด เพอ แก ปญหา กลน รบกวน จาก มล สตว
ตำบล บาน ซอง อย ใน เขต การ ปกครอง เทศบาล
ตำบล บาน ซอง ได รบ การ ยก ฐานะ จาก องคการ บรหาร
สวน ตำบล ขนาด เลก เปน เทศบาล ตำบล เมอ ป 2551
เปน องคกร หลก ใน พนท ท มหนา ท รบ ผด ชอบ ใน การ ดแล
แกไข ปญหา ตางๆ ท เกด ขน ใน พนท โดย ทำงาน รวม กบ
องคกร หลก อนๆ ใน พนท ไดแก องคกร ทอง ถน องคกร
ภาค ประชาชน และ องคกร ภาค รฐ อน ทง ใน และ นอก
พนท โดย ม เปา หมาย เพอ ยก ระดบ ชวต ความ เปน อย ของ
ประชาชน ให ด ขน
16 ºŒÒ¹«‹Í§
ตำบลเกาะขนน
ตำบลทาถาน
จจจจจจจจจจจจจจจจจจจงหงหงหงหงหงหหงหงหงหงหงหงหงหงหหหหหหงหหงหงงหงงหวววววววววววววววววดปดปดปปดปดปดปดปปดปดปดปดปดปดปปดปดดปปดปดปปดปปปราราราราราราราราราราราราราราราราาารารรารารารารารราจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจนบนบนบนนบนบนบนบนบนบนบนบบนบนนนนบนบนบนบนบนบนบนบนนนบนนบนบบรรรรรรรรรรร
13
9ËÁÙ‹·Õè 4
ËÁÙ‹·Õè 10
ËÁÙ‹·Õè 5
ËÁÙ‹·Õè 11
ËÁÙ‹·Õè 2
ËÁÙ‹·Õè 6
ËÁÙ‹·Õè 8
ËÁÙ‹·Õè 13
ËÁÙ‹·Õè 8
ËÁÙ‹·Õè 12ËÁÙ‹·Õè 7
87
66
1
11 10
14
16
17
15
áËÅ‹§àÃÕ¹ÃÙŒ ã¹¾×é¹·Õè
à·ÈºÒÅμӺźŒÒ¹«‹Í§ ÍÓàÀ;¹ÁÊÒäÒÁ ѧËÇÑ´©ÐàªÔ§à·ÃÒ
17Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
ตำตำตำตำตำตำตำตำตำตำตำตำำตำำตำำำตำตำตตำตำตำตำตำตำตำตำตำตำตำตำตำตำตตำตตำำำำตตตต บลบลบลบลบลบลบลบลบลบบลบลบลบลบลบลบลลบลบลบลบลลบลบลบลบลบลบลบบบลบบลบบบบลบบลบลบลเขเขเขเขเขเขเขเขเขเขเขขเเขเขขขขขขขขขาหาหาหาหาหาหาหาหาหาหาหหาหาหหาหาหหหหาาหาหหาหาหหาหาหาหาหหาาาาหหาหหนนนนนนนนนนนนนนนนนนนนนนนนนนซซซซซซซซซซซซซซซซซซซซซซซซซซซซซซซซซซอนอนอนอนอนอนอนอนอนอนอออนนออนอนอนอนนอนนนนอนนอนนนนออนนนน
คลคลคลคคลคลคลคลคลคลคลคลลลลลคคลลององององององอออองอององงง
ËÁÙ‹·Õè 3
4
38
01 การ บรหาร จดการ ตำบล แบบ โปรง ใส
และ ม สวน รวม / การ พฒนา ศกยภาพ ของ คนใน ตำบล / วทย ชมชน / คลง ปญญา ผ สง อาย / อาสา สมคร ปองกน ภย ฝาย พลเรอน(อป พร.) / กองทน หลก ประกน สขภาพ 02 กลม อาสา สมคร ดแล ผ สง อาย (อผส.) / กลม อาสา สมคร ดแล ผ พการ(อพ มก.)03 กลม เหด ฟาง04 กลม ไม ดอกไม ประดบ05 ศนย พฒนา เดก เลก บาน ธาร พด06 วสาหกจ ชมชน กลม ธาร ทพย (ขาว กลอง และ ผลตภณฑ)07 กลม วสาหกจ ชมชน มตร สมพนธ08 กลม เครดต ย เนยน09 โรงเรยน วด หว กระ สงข (โรงเรยน พอ เพยง)10 ศนย บรการ และ ถายทอด เทคโนโลย การเกษตร11 ศนย การ เรยน ร ไทย – พวน12 กลม อาสา สมคร สาธารณสข (อสม.)13 กลม วสาหกจ ชมชน ขาว ตำบล บาน ซอง (ปย อนทรย อด เมด)14 กลม ออม ทรพย เพอ การ ผลต หม ท 915 ศนย สงคต ศลป ประจำ ตำบล บาน ซอง16 สถาน บน จดการ เงน ทน ชมชน บาน หนองสองหอง17 กลม เพลง พน บาน
18 ºŒÒ¹«‹Í§
02 àÊŒ¹ ·Ò§¡Òà ¾Ñ²¹Ò
เสน ทางการ พฒนา ของ เทศ บาล ตำบล ลบาน ซอง
อำเภอ พนมสารคาม จงหวด ฉะเชงเทรา ม ประวต ความ
เปน มา เมอ 30 ป ท ผาน มา ประ มวล คราวๆ ได ดงน
ชวง ระยะ เวลา กอน ป 2520 เปน ชวง การ พฒนา
ใน การ จด ตง ตำบล สวน ใหญ เปนการ พฒนา ดาน โครงสราง
พน ฐาน การ กอสราง ถนน สะพาน และ การ พฒนา ดาน
สาธารณปโภค
ª‹Ç§ ÃÐËÇ‹Ò§ »‚ 2520 – »‚ 2540 เปนการ พฒนา
ใน ชวง กอน การ จด ตง เปน องคการ บรหาร สวน ตำบล ซง ใน
ชวง ระยะ เวลา น ได รบ การ สง เสรม การ พฒนา จาก องคกร
ภาค รฐ ไดแก กรม พฒนา ชมชน ซง ม การ พฒนา สบเนอง
มา จาก ปญหา ความ เดอด รอน เรอง ความ เปน อย ทง ดาน
วถ ชวต ท ทำ กน ดาน การ ศกษา และ ดาน สขภาพ จง ม
การ จด ตง ศนย พฒนา เดก เลก การ จด ตง กลม ไทย อาสา
ปองกน ชาต เพอ สราง จตสำนก ความ รก ชาต อน สบ เนอง
มา จาก การ ขยาย พนท ของ พรรค คอมมวนสต การ พฒนา
ภาย ใต โครงการ แผน ดน ธรรม แผนดนทอง จน หม ท 6
บาน หว กระพ และ หม ท 7 บาน ธาร พด ได รบ รางวล ชนะ เลศ
19Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
อนดบ ท 1 เมอ ป 2526
»‚ 2528 เรม ม การ จด ตง ศนย ศ สมช. เพอ ให บรการ
ดาน สขภาพ แก ประชาชน ม การ รวม กลม กน จด ตง ธนาคาร
จดการ ชมชน บาน หนองสองหอง เนองจาก ประชาชน ขาด
แหลง เงน ทน
»‚ 2539 ชาวนา ถก แทรกแซง ราคา ขาว โดย พอคา
คนกลาง จง รวม กลม กน จด ตง กลม ขาว กลอง ทำให
สามารถ กำหนด ราคา ขาว ได เอง ม เงนปนผล ให แก สมาชก
จน ได รบ รางวล ตำบล พฒนา ด เดน ระดบ ภาค และ ใน ชวง
ป น สภา ตำบล ยก ฐานะ เปน องคการ บรหาร สวน ตำบล
ปฏบต งาน ตาม บทบาท หนาท ของ องคการ บรหาร สวน
ตำบล เนน การ พฒนา คณภาพ ชวต ประชาชน ควบค กบ
การ พฒนา ดาน โครงสราง พน ฐาน สนบสนน งบ ประมาณ
เพอ พฒนา กลม อาชพ และ เรม ม การ พฒนา ใน ดาน ตางๆ
เชน เรม ม การ จด ทำ แผน พฒนา ตำบล ม งบ ประมาณ
ใน การ บรหาร จดการ กลม และ องคกร ตางๆ ดำเนน การ
บรหาร จดการ นำ โดย การ ม สวน รวม ของ ชาว บาน การ
เฝา ระวง ปญหา ยา เสพ ตด ระบาด ใน พนท เกด อาสา สมคร
ตำรวจ บาน การ อนรกษ เพลง พน บาน ให คน รน หลง ได
สบทอด เกด กลม เพลง พน บาน การ พฒนา กลม อาชพ
20 ºŒÒ¹«‹Í§
ตางๆ กลม อาชพ ม ความ เขม แขง และ ม ความ หลาก หลาย
ใน การ ดำเนน กจกรรม เชน กลม รองเทา แตะ เปนตน
ª‹Ç§ ÃÐËÇ‹Ò§ »‚ 2540 – »‚ 2551 เปน ชวง ของ การ
พฒนา ภาย ใต องคการ บรหาร สวน ตำบล บาน ซอง ซง ม
ฐานะ เปน องคการ บรหาร ตำบล ขนาด เลก เปน ชวง ท ม การ
จด ทำ แผน ตำบล ซง ทมา ของ แผน ตำบล มา จาก นโยบาย
รฐบาล ปญหา ของ พนท และ ความ ตองการ ของ ประชาชน
ทงน เพอ เปนการ พฒนา คณภาพ ชวต และ เพม ความ
ปลอดภย ใน ชวต และ ทรพยสน ของ ประชาชน
»‚ 2541 เกด กลม ออม ทรพย เพอ การ ผลต หม 9
เนองจาก ภาวะ หน สน และ ไมม ทน ประกอบ อาชพ เกด
การ ขยาย กลม อาสา สมคร ตำรวจ บาน จาก การ ท ตำรวจ
บาน รน แรก ปฏบต งาน ได ไม เตม ประสทธภาพ เนองจาก
เปน ผ สง อาย เกด การ ขยาย แนว รวม กลม ใหม ท เปน วย
หนม สาว ฝก ทกษะ การ ใช อาวธ เพอ เพม ประสทธภาพ
ใน การ ปฏบต หนาท
»‚ 2542 ม การ สง เสรม ดาน อาชพ การเกษตร
เนองจาก ประชากร สวน ใหญ ประกอบ อาชพ เกษตรกรรม
เกด เปน ศนย บรการ และ ถายทอด เทคโนโลย การเกษตร
21Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
ประจำ ตำบล บาน ซอง
»‚ 2543 พระคร โสภณ ว ร ยา น ยต และ พอ วงค วลาศ ร
จด ตง ศนย ศกษาสงเคราะห (ศนย สงคต ศลป)เพอ ให
เยาวชน เขา รวม กจกรรม กบ ศนย สงคต ศลป และ สบทอด
ภมปญญา ดาน ดนตร ไทย
»‚ 2544 สำนกงาน กองทน เพอ สงคม (SIF) สนบสนน
การ จด ตง วทย ชมชน ตาม แนวทาง ของ รฐธรรมนญ 2540
อบต.บาน ซอง จง สนบสนน ให ม สถาน วทย ชมชน ตง คณะ
กรรมการ บรหาร สถาน วทย ชมชน และ ใช วทย ชมชน เปน
สอ กลาง ใน การ จด ทำ แผน แมบท ชมชน
»‚ 2546 เกด ปญหา วกฤต เศรษฐกจ ปญหา ดาน
สงคม ครอบครว แตกแยก ปญหา ดาน สขภาพ อนามย
ของ ประชาชน จง ม การ จด ตง กลมเครดตยเนยน บาน
หว กระพ เกด อาสา สมคร พฒนา สงคม และ ความ มนคง
ของ มนษย (อพม.) จด ตง ศนย พฒนา ครอบครว และ ชมชน
ตำบล บาน ซอง เพอ ประสาน งาน และ สนบสนน การ แก
ปญหา ครอบครว นอกจาก น ยง ม การ จด ตง ศนย เรยน ร
ไทย พวน เนองจาก ชาว บาน ไท ยพวน และ อบต.บาน ซอง
ตองการ อนรกษ ประเพณ ของ ชาว ไทย พวน ให เปน แหลง
22 ºŒÒ¹«‹Í§
ศกษา ด งาน ดาน ศลป วฒนธรรม ของ ชาว ไทย พวน
»‚ 2548 จาก ปญหา การ วาง งาน และ วกฤต เศรษฐกจ
ประชาชน ม ราย ได นอย ม หน สน จง เกด การ รวม ตว
กน ของ กลม แม บาน ตด เยบ เสอผา และ เกด กลม ขยาย
พนธ พช (ไม ดอกไม ประดบ) จน ม ราย ได และ เปน แหลง
เรยน ร ของ กลม เยาวชน นอกจาก น ยง ม การ ดำเนน การ
โครงการ เยาวชน ตาน ภย ยา เสพ ตด งาน มหกรรม ไทย พวน
เรอง สอ กบ วฒนธรรม
»‚ 2549 เรม รวบรวม ขอมล และ จด ตง คลง ปญญา
ผ สง อาย กลม เยบ ผา ขอจดทะเบยนเปนวสาหกจชมชน
เพอ ประชาสมพนธ ยก ระดบ สนคา เนองจาก เจอ ปญหา
เรอง ระบบ ชลประทาน ตนทน การ ผลต สง ทดน เสอมโทรม
เกด คลง ปญญา ผ สง อาย กลม เยบ ผา ได รบ รางวล OTOP
3 ดาว และ กลม วสาหกจ ชมชน ขาว หอม มะล (ผลต ปย
อนทรย อด เมด)
»‚ 2550 เปน ป ทม การ พฒนา กลม อาชพ โดย กลม
ตด เยบ เสอผา เขา รวม ทำ ประชาคม เพอ ขอ จกร เยบ ผา
และ อาคาร ททำการ กลม กลม ปลก ผก บาน หนอง หวา
ไป ด งานการ เพาะ เหด ฟาง จาก อำเภอ สนามชยเขต กลบ มา
23Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
รวม กลม เพอ เพาะ เหด ฟาง และ เนองจาก พ.ร.บ.อาสา สมคร
ปองกน ภย ฝาย พลเรอน จง ม การ อบรม อาสา สมคร
ปองกน ภย ฝาย พลเรอน (อป พร.) นอกจาก น ยง ม การ
จด ตง ศนย สงคต ศลป เพอ จด กจกรรม ดาน สง เสรม
คณธรรม แก เดก และ เยาวชน
ª‹Ç§ ÃÐËÇ‹Ò§ »‚ 2551 – »¨¨ØºÑ¹ เปน ชวง ระยะ เวลา
ท อบต.บาน ซอง ยก ฐานะ เปน เทศบาล ตำบล บาน ซอง
จง เปน ชวง ท ม การ พฒนา เพม ความ ครอบคลม ใน การ แก
ปญหา ท ม การ เปลยนแปลง ตาม วถ ชวต ความ เปน อย ของ
ประชาชน และ เปนการ ตอย อด การ พฒนา เพอ ยก ระดบ
ชวต ความ เปน อย ของ ประชาชน ให ด ขน ไดแก
»‚ 2551 เปน ชวง ของ การ พฒนา ยก ระดบ ดาน สขภาพ
อนามย ดาน การ ศกษา และ เทศบาล ตำบล บาน ซอง
เขา รวม ใน โครงการ หลก ประกน สขภาพ ตำบล จง ม การ
ดำเนน การ พฒนา สถาน อนามย บาน ซอง และ สถาน
อนามย บาน หนอง หวา โดย การ เพม ศกยภาพ การ ดแล
สขภาพ ประชาชน ม การ พฒนา ศกยภาพ อาสา สมคร
สาธารณสข ประจำ หมบาน (อสม.) และ เกด กองทน หลก
ประกน สขภาพ ตำบล สำหรบ การ ศกษา ม การ ดำเนน การ
พฒนา ยก ระดบ ศนย พฒนา เดก เลก ทำให ศนย พฒนา
24 ºŒÒ¹«‹Í§
เดก เลก บาน ธาร พด ผาน การ รบรอง มาตรฐาน ศนย พฒนา
เดก เลก นา อย ระดบ ด มาก และ ได รบ การ คด เลอก เปน ศนย
พฒนา เดก เลก นา อย ระดบ ยอด เยยม และ ได รบ รางวล
ศนยพฒนาเดกเลกดเดนขนาดเลก นอกจาก น ยง ม
การ ดำเนน การ เพอ แก ปญหา ตางๆ ท เกด ขน โดย การ
จด ตง ศนย สราง สข ซง เปน ศนย บรการทาง สงคม แบบ ม
สวน รวม
»‚ 2552 ม การ พฒนา ตอย อด งาน ใน หลายๆ ดาน
ไดแก การ รวม งาน กบ สสส. จด ทำ สอ ชมชน เกด สอ
สข ภาวะ ชมชน ประชม จด ทำ แผน สปสช. เกด แผนท ทาง เดน
ยทธศาสตร กองทน สปสช. จด กจกรรม ภายใน ศ สมช.
โดย นำ อสม. ไป ด งาน โรง พยาบาล เจาพระยา อภย ภเบศร
และ ม การ พฒนา รป แบบ การ ให บรการ โดย นำ ยา สมนไพร
มา เปน ทาง เลอก ใน การ รกษา โรค ให แก ผ ปวย พฒนา
กลม ตด เยบ เสอผา จน เปน แหลง เรยน ร ให เยาวชน และ
คน ทวไป เกด การ ตอย อด การ ดำเนน งาน ของ อาสา สมคร
ดแล ผ สง อาย และ ผ พการ เกด คณะ กรรมการ 9 คน และ
อาสา สมคร 94 คน
»‚ 2553 เขา รวม โครงการ ตำบล สข ภาวะ และ ได รบ
งบ ประมาณ สนบสนน จาก สสส. ม การ ดำเนน งาน ตอย อด
25Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
หลาย ดาน เพอ ให เปน ตำบล นา อย และ เปน แหลง เรยน ร
สข ภาวะ ชมชน เกด การ ขยาย งาน ไดแก งาน อาสา สมคร
เยยม บาน ผ ปวย งาน พฒนา ฐาน ขอมล ตำบล ขยาย ศนย
สราง สข เปน 4 ศนย
จาก ทมา และ เสน ทางการ พฒนา ของ ตำบล บาน ซอง
แสดง ให เหน ถง เหต ปจจย ทมา ของ การ บรหาร จดการ
ทอง ถน ของ เทศบาล ตำบล บาน ซอง มา จาก ปจจย 3 ประการ
ไดแก 1. ปญหา ของ พนท 2. นโยบาย และ 3. ความ
ตองการ ของ ประชาชน ใน พนท
26 ºŒÒ¹«‹Í§
03 à§Ô¹ ¼Ø´ ÃÒÇ Í¡ àËç´
27Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
ปาย หนา บาน หลง นน บรรจ ตว อกษร ‘ตด อาวธ
ทาง ปญญา’
เรา ถาม เจาของ บาน บญชา ฉาน ถง ความ หมาย
ชาย กลาง คน พดจา คลองแคลว เฉลย วา ใคร กตาม ถา ตงใจ
จรง เขา มา เรยน ร ท น รบรอง ได กลบ ออก ไป ไมม จน พด
ให ชดๆ ม ปญญา ไมม จน
ชาว บาน ท น รวม ตว กน ภาย ใต นาม ‘กลม ว สา หกจ
ชมชน เหด และ ผก ปลอด สาร พษ บาน หนอง หวา’ โดย ม
บญชา เปน ฟน เฟอง สำคญ ม งาน หลกๆ คอ การ ปลก ‘เหด
ฟาง’ รวม ถง ม การ รวม แรง รวมใจ ใน การ ถายทอด ความ ร
ให กน และ กน สำคญ สด เหด ท อน จะ ราคา ตก อยางไร แต
ผลผลต ของ สมาชก ท น ม การ ประกน ราคา หนา ชน ตา บาน
กน ถวน หนา
“เรา ปลก เหด ฟาง อยาง เดยว ปลก ด ทสด ใช พนท
นอย ม ราย ได ตลอด ขน ตอน การ ผลต ใช เวลา แค 15 วน
ตอ จาก นน เกบ ตอ เนอง ได อก 10 กวา วน แตละ รอบ
ทำ เงน ให เรา ตำๆ 5,000 บาท น แค โรง เรอน เดยว ถา
เรา ทำได 8-10 โรง ก จะ ม หลาย ได ไม ตำ กวา
40,000-50,000 บาท แต การ ดแล รกษา อาจ
ยาก กวา เหด ชนด อน หนอย เพราะ ตอง ม อบ ไอ
นำ ไม เหมอน เหด ถง”
กอน หนา นง ลง คย กน ใน ศาลา ท
บญชา ฉาน
28 ºŒÒ¹«‹Í§
ม ลม พด บางๆ บญชา พา เรา เดน เขา โรง เพาะ น ออกโรง
เพาะ โนน เพอ เขาไป ด ผลผลต ท เกด จาก การ ใช ปญญา
เหด ขาวๆ อวบๆ แยม หนา ให เหน เหด สดๆ น ถา ได ตด
ไป ใส ตมยำ หรอ ผด นำมน หอย คง อรอย พลก
“การ รวม ตว ของ พวก เรา เรม ตน จรงๆ เมอ ป 2548
ชวง นน ม โครงการ ของ เทศบาล คอ โครงการ แก ปญหา
ความ ยากจน โดย ม เกษตร ตำบล แนะนำ วา ให
รวม สมาชก มา ปลก ผก ปลอด สาร ดวย กน
เขา ม ททาง เอา ไว ให เรา ใช
ประโยชน ได งบ ประมาณ
29Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
30 ºŒÒ¹«‹Í§
มา ตอมา ประมาณ ป 2549 ธนาคาร ขาย ท ตรง นน ไป
สมาชก ก ตอง กลบ มา ประกอบ อาชพ ท บาน เหมอน เดม
“คราว น เรา มา ตง โจทย กน จาก ปญหา พนท ท เรา
ประสบ วา คราว น ตอง ทำ อะไร ท ใช พนท นอย และ สราง
ความ ยงยน ให ได ชวง นน เรา เลยง หม กน มา กอน เลย
ปรบปรง ตรง นน มา เปน โรง เรอน เพาะ เหด ประมาณ ป
2550 จาก สมาชก แรก เรม 12 คน ก ขยาย เปน 30 คน
ชวง นน ยง ไมม ความ รมาก ก ไป หาความ ร จาก พน ท อนๆ
ท ปลก กน มา กอน ลอง ผด ลอง ถก ไป แลว เอา ไป สง ลกคา
“พอ ป 2551 เรม ม สมาชก เพม ขน เรอยๆ เรา คดคน
สตร ของ ตว เอง ได แลว จาก ท เคย ใช ปาลม ก เปลยน มา ใช
เปลอก มน สำปะหลง ใน การ ปลก แทน เพราะ แหลง มน อย
ใกล ชมชน เรา ใช แทน กน ได ด กวา ดวย ป 2552 จาก กลม
ปลก ผก เรา ก ไป จด ชอ ใหม เปนก ลม ว สา หกจ ชมชน เหด
และ ผก ปลอด สาร พษ บาน หนองห วา จง เรม ตง กฎ ระเบยบ
ขอ บงคบ ตางๆ เพอ ความ ม ระเบยบ เรยบรอย ม การ ระดม
ทน เพม เวลา จะ สมคร สมาชก เสย เงน 100 บาท ได หน
1 หน คา เอกสาร 20 บาท”
อยาง ท กลาว วา ราคา เหด ท น ไม งอ พอคา คนกลาง
เพราะ พวก เขา ตกลง กน แลว วา จะ ทำ เหด คณภาพ ดง นน
ราคา ก ตอง ได ด สม นำ สม เนอ
“ประมาณ ป 2553 ม การ ประกน ราคา ให สมาชก
31Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
กโลกรม ละ 55 บาท ตอน น ราคา 70 บาท แลว พอ มา
ป 2554 ม การ ฝก ให สมาชก รจก การ ออม พอ มา สง เหด
ตอง ออม เงน ไว และ เอา เงน เขา สนบสนน กลม ดวย ตอน น
สมาชก 141 คน จำนวน คนใน ตำบล เรา เยอะ ทสด แลว
เครอ ขาย นอก ตำบล ก ยง ม อก”
บญชา ยนยน วา ปลก เหด สามารถ ทำ เปน อาชพ
หลก อยาง เดยว ได ตอน น สมาชก วา ครง ก ประกอบ อาชพ
น อยาง เดยว
“คน ของ เรา ประมาณ 50 เปอรเซนต ทำ เปน อาชพ
หลก อยาง เดยว เลย ปจจย ท เรา ตอง คำนง ตอง ระวง ถา
เปนก ลม เรา แทบ ไมม เพราะ ม ราคา ประกน ให แก สมาชก
ทก คน เวลา เอา มา ขาย ให
ทาง กลม แลว จะมพอคา
ซง เปน สมาชก กลม เรา
มา รบ ซอ อก ท ตลาด เรา
ก หา ให สมาชก แค ตงใจ
เพาะ ก พอ เรา ประกน
ความ เสยง ให แทบ ทก
ดาน กลม เรา เปน คน
กำหนด ราคา ให พอคา
ไมใช ให เขา มา กำหนด
เหด ของ เรา เปน เหดโ รง-
32 ºŒÒ¹«‹Í§
เรอน ทงหมด ม ระบบ ควบคม สนคา ดาน การเกษตร ของ
ม คณภาพ ตรวจ สอบ ได หมด
“คณภาพ เหด ด ท ส นำ หนก ขนาด ของ ดอก จรงๆ
กระบวนการ ผลต ทงหมด นน แหละ ไป ซอ เชอ มา จาก ไหน
เพาะ อยางไร เรา ไป ท อน เขา เพาะ กลาง แจง ขาย ได แค กโล
ละ 50 บาท เทานน ของ เรา 70 เหด บาน ท อน ได กโล ละ
20 บาท เรา ประกน ให 40 บาท เหด เลก ท อน 30 บาท
ของ เรา ประกน ให 55 บาท เรา ไม อยาก ให พอคา มา เอา
เปรยบ เกษตรกร อก ตอ ไป”
กตกา ทก อยาง ผาน การ ระดม จาก หลาย หว ตาง คน
ตาง มา แชร ความ คด การ พฒนา จง ไมม หยด นง
“ทก อยาง เกด จาก ท คณะ กรรมการ ชวย กน คด
33Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
ประชม กน เรา คย กน ทก เดอน ใน หม กรรมการ สมาชก
ก คย กน อก ไมม หมด เรอง คย คย เรอง ตลาด ใหมๆ บาง
คย เรอง ทำไม บาน นน ปลก ไม คอย ขน เรา ชวย กน แก ไป
เอา เทคนค ของ แตละ คน มา แชร อยาง ชวง น เปลอก มน
สำปะหลง ไม พอ เรา ก มา นง คย กน วา จะ ใช วธ แบบ ไหน
จะ เขาไป คย กบ โรงงาน รถ ขน มน ของ เรา ไม ตอง ไป รอ คว
เปนการ แชร ความ เหน กน เอา งายๆ อยาง วน น สมาชก จะ
มา สง เหด ประมาณ 3 โมง เยน ทก วน นน หมาย ถง ปญหา
ใหมๆ ม มา คย กน อก แลว มา กน เปน 100 คน ขอมล เรา
ไมม ปดบง กน”
ทาง กลม น เนน มาก เรอง การ รวม ตว กน และ แนะนำ
ให พน ท อนๆ ท ตองการ ลอง ปลก เหด รวม ตว กน ให ตด
“อยาง ของ เรา จะ เขา มา ตอง มา สมคร เปน สมาชก
กอน เนน มาก ตอง ทำ เปนก ลม จะ ได ชวย พยง กน ไป ท
เอา มา คอ ทะเบยน บาน บตร ประชาชน แลว ก คา สมคร
เงน ทน สราง โรง เรอน 1 หอง ประมาณ 30,000 บาท
ปลก ได เลย คน ทน เรว นะ สมาชก ท ทำ กน จรงๆ ผลต กน
ออก มา หอง หนง เกอบ 20,000 บาท ทำ สก 3 เดอน
คน ทน โรง เรอน ตอน น เรา ให สราง แบบ เดยวกน หมด
ระบบ ตวเลข ตางๆ จะ ได เหมอน กน เปน มาตรฐาน
เดยวกน หมด กวาง 5 เมตร ยาว 8 เมตร
“เวลา คน มา เรยน ร กบ เรา เขา อยาก ร เรอง ทำ กน
34 ºŒÒ¹«‹Í§
เปนก ลม น เเห ละ พอ ทำ แลว มน ด ด คนใน ชมชน ได มา
พบปะ กน ม การ ชวย เหลอ กน สมาชก ทก คน ยอมรบ
หลาย คน ปลก เรา ไม เคย คด วา เปน ค แขง กน มน สง เสรม
กน ใคร มา ด งาน ท น เรา บอก หมด ให ไป ทำ แบบ กลม อยา
ทำ โดดๆ เอา จรงๆ นะ เวลา ทำ เปนก ลม พอคา ไม ชอบ
ถาม วา ทำไม เพราะ เขา กด ราคา เรา ไม ได อยาง ชวง น เหด
เยอะ ราคา มน จะ ถก ชวง ท ผาน มา เหด นอย ราคา ตลาด
ก ยง ถก แสดง ให เหน อะไร ละ”
อยาง ท เขา กลาว พอคา คนกลาง ทมา ซอ เหด จาก
กลม ตอ งตกลง กน ภาย ใต ขอ ตกลง ท เปน ธรรม กบ ทก ฝาย
ไมใช พอคา รวย เกษตร กรจน เหมอน ท ผาน มา บญชา บอก
วา กลม ของ เขา ไม วา สถานการณ เหด ใน ประเทศ ตกตำ แค
ไหน ก ยง จะ ขาย ได ราคา อยาง ชวง น เขา ยอมรบ วา กลม
35Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
ขาดทน 2,000-3,000 บาท ตอ รอบ ซอ แต ดวย ประกน
ให สมาชก แลว ก ตอง เฉ ล ยๆ ไป พอ เหด ราคา ขน คอย ถว
เฉลย ตอน ราย ได งามๆ รบ เหด ไม ตำ กวา 3 ตน ตอ วน เปน
ตว เงน คอ 200,000-300,000 บาท ตอ วน
“ตว พอคา เอง ก บกเบก มา พรอมๆ กบ เรา ตอน แรก
เรา ทำ ตอง เอา ไป สง เอง ไป ถง มอ แมคา พอคา ก โดน กด
ราคา บอก เหด เปยก ตด 5 บาท พอ ด เรา ไป เจอ พอคา
คน หนง ท มอง วา เรา ทำ เปนก ลม มา รบ เอง ด กวา
เรม ตงแต 20 กโลกรม มา ตอน น เขา ได วน ละ 1
ตน กวา เรา เลอก เปน ราย หลก เลย พอคา คน อน เขา
มา แบบ จร เรา บอก วา ไม ได พอคา ตอง เปน สมาชก
เรา ดวย ม การ ออม ดวย ออม กโล ละ บาท ป ท ผาน มา
รวม เงนได 18,000 บาท”
กลบ มา ท สโลแกน ตด อาวธ ทาง ปญญา
“คณ เขา มา ศกษา กลม เรา
จะ ม ความ ร ตด กลบ ไป ขอ ให เขา
มา เรยน ร เถอะ มน ทำให
ชวต ด ขน จรง ม หลาย คน
มาก เรา ได รบคำ ขอบคณ
มา เรา เอง ก ดใจ บางท สง
ปลา เคม มา ให จาก ตรง สราง
กำลง ใจ ได มาก ทาง กลม เรา เอง
คนหนงทมองวาเราทำเปน
เรมตงแต 20 กโลกรม มา
ตนกวา เราเลอกเปนรายหล
มาแบบจร เราบอกวาไมได
เราดวย มการออมดวย ออมก
รวมเงนได 18,000 บาท”
กลบมาทสโลแกนตด
“ค
จะมควา
มาเ
ชว
มาก
มา เร
ปลาเคม
กำลงใจไ
36 ºŒÒ¹«‹Í§
37Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
ก ม ชดเจน ท ฐานะ เปลยน ไป เลย แรกๆ ลมลก คลก คลาน
เดยว น สง ลก จบ ปรญญา เรา ตง เปน อาจารย ของ กลม แลว
ถอวา ประสบ ความ สำเรจ
“ผม วา เรอง อาชพ คน เรา ยง มอง ไม ออก วา ตว เอง
ควร ทำ อะไร มน หลาก หลาย มาก ถาม วา คณ ทำ เหด ทำ
อย กบ บาน ไม ตอง ไป ทำงาน โรงงาน พอ แม ลก อย ดวย
มน ก ม ความ สข ทำ เหด สก 10 หอง ม ราย ได ไม ตำ กวา
50,000 บาท การ เลอก อาชพ ผม มอง วา ตอง เลอก จาก
ศกยภาพ ของ ตว เรา ความ พรอม เรอง เหด น ลกๆ แลว
ผม เชอ วา ชาว บาน ซอง เอง ยง ไมร ขอมล เทา ไหร เลย ร แค ม
กลม น อย เรา จง ตอง ทำ เปน โมเดล ไว”
ตอ ไป ใน อนาคต ทาง กลม มอง ไป ถง การ ทำให เปน
แหลง ทอง เทยว เชง เกษตร
38 ºŒÒ¹«‹Í§
“เรา จะ พฒนา ไป เรอยๆ สวน การ ทำ
ตลาด มอง ไป ท อนเดย เปน แบบ อบ แหง แลว
สง ไป น มาเลเซย เชญ ให เรา ไป เปด ขาย ดวย
แต ปญหา หลกๆ ของ เรา คอ เรอง ตว เชอ
เรา ยง ตอง ซอ อย ซง ตอน น เทศบาล ให เงน
เรา มา เพอ ผลต เอง แลว จาก นน จะ เปด กลม
เปน ทางการ สวน ตลาด ใน ประเทศ ก สง เขา
พทยา ชลบร ตลาด คลองเตย สำโรง อก เรอง
คอ เรา ขอ งบ จาก เทศบาล เพอ ทำตว
บรรจ ภณฑ ใหม เปน แพคเกจ สวยงาม
เพอ ยก ระดบ เหด ของ เรา เรา จะ สราง ให
ตด ตลาด ม บรรจ ภณฑ หลายๆ อยาง
พด งายๆ อย นง ไม ได ตอง พฒนา ตลอด
คณะ กรรมการ ตอง ชวย กน”
39Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
40 ºŒÒ¹«‹Í§
¤Ø³ »ÃÐ⪹ � ¢Í§ àËç´ ¿Ò§
นอกจาก เหด ฟาง จะ เปน ยอด แหง อาหาร เพอ สขภาพ
คน ตองการ ลด นำ หนก ควร บรโภค เหด ชนด น ยง มธา ต
ตว สำคญ ท จำเปน ตอ รางกาย หลาย อยาง ซง หา ได ไม งาย นก
ใน พช ผก ชนด อนๆ
ท สำคญ คอไข มน ตำ แคลอรนอย และ ไม ม คลอ เรส -
เต อรอล แร ธาต หลก ม ครบ ถวน ทง คารโบไฮเดรต แคลเซยม
ฟอสฟอรส เหลก ว ตา ม นบ 1 บ 2 และ ซ
อก ทง ยง ม ซ ล เนยม กบ โพแทสเซยม ซง ซ ล เนยม เปน สาร
ตาน มะเรง สวน อยาง หลง นน ชวย ลด ความดน โลหต ได อยาง
ยอด เยยม นอกจาก นน ยง ม โปรตน สง และ ม กรด อะ ม โน ตางๆ
ท รางกาย มนษย ตองการ ใน ปรมาณ พอ สมควร ประโยชน ทาง
ยา ของ เหด ฟาง นอกจาก ม สาร ปองกน การ เจรญ เตบโต ของ
เซลล มะเรง ยง ชวย ตาน ไวรส และ แกไข หวด ได ดวย
ทาง แพทย แผน โบราณ ยง จด ให เปน เภสช วตถ
ท ม รส หวาน เยน ชวย บำรง รางกาย ชวย ยอย
อาหาร บำรง โลหต บำรง กำลง บำรง ตบ
แก รอน ใน แก ชำ ใน
41Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
เมน งายๆ ของ เหด ฟาง
ก คอ ยำ รส แซ บ แค เตรยม
เหด ฟาง 15 ดอก
เนอ หม สบ รวน สก 1/4 ถวย
หอมแดง ซอย 1/2 ถวย
พรก ขหน แดง หรอ เขยว ซอย 9 เมด
สะระแหน เดด ใบ 1/2 ถวย
ตน หอม หน ทอน 1 ตน
ผกช หน ทอน 1 ตน
สวน นำ ยำ ก เตรยม
นำปลา 3 ชอน โตะ
นำ มะนาว 4 ชอน โตะ
นำตาล ทราย 2 ชอน ชา
กระเทยม แกะ เปลอก
ซอย ตาม ขวาง 1 ชอน โตะ
วธ เลอก เหด ฟาง ควร ใช
ดอก ตม มา ทำ ยำ เพราะ เนอ แนน
ม รส หวาน วธ ลาง ให เหด ขาว นา กน
ก ให ลาง ทง ดอก ใน นำ แกวง สารสม
แลว ลาง นำ เปลา กอน ทำ ยำ
42 ºŒÒ¹«‹Í§
43Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
04 ¢ŒÒÇ ÊÌҧ ÊØ¢
พวง มาลย หลาก ส หอย แขวน อย บน เครอง ส ขาว ใน
โรง ไม หลง นน
ชาวนา ใน ตำบล บาน ซอง อาจ เปน ชาวนา สวน นอย
ท ยง ยดถอ ความ เชอ โบราณ บาง อยาง เชน พวก เขา และ
เธอ ยง ไหว แม โพสพ ทก ครง เมอ รวง ทอง ผด กระจาย เตม
สายตา ใน แปลงนา
อาจ ด เกา และ เชย แต สำรวย ศร เกษม เจาของ
โรง สห ลง นน บอก วา ทำ แลว สบายใจ และ ของ บาง อยาง
44 ºŒÒ¹«‹Í§
ไม เหน จำเปน ตอง เดน ตาม โลก สมย ใหม ไป เสย ทก อยาง
ระบบ การ ผลต ท เนน ขาย ขาย และ ขาย อยาง สมย ใหม
นยม พา ชวต เกษตรกร พง มา แลว นก ตอ นก เปน หน จาก
ตนทน การ ผลตเพราะใชปย เคม นน หนง อก หนง สำคญ
คอ การ ทำลาย ลาง ธรรมชาต รอบ ตว
‘กลม วสาหกจ ชมชน กลม ธาร ทพย ขาว กลอง และ
ผลตภณฑ’ เปน ตวอยาง ของ แหลง เรยน ร ท ช ให เหน ถง การ
รวม กลม กน ของ เกษตรกร ใน หมบาน ธาร พด ตำบล บาน
ซอง ม การ แปรรป ขาว และ เพม มลคา ของ ผลตภณฑ ใน
หลาย ลกษณะ ไดแก การ ผลต ขาว กลอง ขาว ซอม มอ ขาว
สมนไพร การ ทำ ขนม จาก แปง ขาว กลอง การ ทำ นำ ขาว
กลอง ขาว เกรยบ สมนไพร และ การ ทำ นำ ขาว กลอง งอก
นอกจาก น ยง ม การ ระดม เงน ออม เพอ รวบรวม เงน
ของ สมาชก สำหรบ ใช เปน ทน ใน การ ดำเนน กจกรรม ตางๆ
และ เปด โอกาส ให สมาชก ได ก ยม เงน โดย คด ดอกเบย ใน
อตรา ตำ และ เมอ ดำเนน กจกรรม ครบ รอบ ป จะ ม การ
ปนผล กำไร ให แก สมาชก ตลอด จน การ แบง ปนผล กำไร
บาง สวน เพอ สาธารณประโยชน พรอม กน น ยง ได ม การ
จด สวสดการ สำหรบ สมาชก ซง ม ความ ครอบคลม ตงแต
เกด จน กระทง เสย ชวต
การ พฒนา วสาหกจ ชมชน ของ กลม เรม ตน ตงแต ป
2539 เปนตน มา โดย เรม จาก กลม เกษตรกร ใน หมบาน
45Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
สำรวย ศร เกษม
ธาร พด หม ท 7 นำ โดย สำรวย พรอม ดวย สมาชก อก 4 คน
ซง เดม เปน สมาชก ใน กลม แม บาน ท เคย เขา รบ การ อบรม
ใน การ ฝก ทำ ขนม ไทย แต เนองจาก ไม ได รบ ความ นยม
จง ยต การ ทำ ขนม ตอ มา จง ได รวม กลม กน ผลต ขาว กลอง
อนทรย ไว จำหนาย และ เพอ เพม มลคา ของ ผลตภณฑ
ตลอด จน ลด ปญหา การ ขาย ขาว เปลอก ซง ขณะ นน ประสบ
ปญหา ราคา ขาว ตกตำ
อก ทง ยง ชวย ให เกษตรกร ผ ผลต ขาว สามารถ ม
อำนาจ ใน การ กำหนด ราคา ขาว ได เอง เพราะ ใน ระยะ ท
ผาน มา การ กำหนด ราคา ขาว ขน อย กบ พอคา คนกลาง
เปน หลก ซง ทำให เกษตรกร ผ ผลต ขาว ได รบ ความ เดอด รอน
เปน อยาง มาก
46 ºŒÒ¹«‹Í§
“เรา เหน ขาว ราคา ถดถอย” สำรวย วา เบอง หนา เธอ
ม ผลตผล แปรรป จาก ขาว วาง มากมาย แตละ หอ นา ชม
นา ลม ลอง “ขาว หอม มะล กบ พน เมอง ราคา ไลเลย กน มาก
เมอ กอน พน เมอง ถง ละ 20 บาท หอม มะล 23 บาท เรา
มา นก วา ทำ ยง ไง ให ขาว หอม มะล ราคา ด ขน เลย หน มา
รวม ตว กน กบ ชาวนา การ มา เขา กลม เรา ลำบาก หนอย คอ
ตอง ทำ ตาม กฎ ขาว ตอง ปลอด เคม คน สนใจ ตอง ตดสน ใจ
กอน วา จะ คม ทน ไหม แต การ คม หรอ ไม มน อย ท ตว เรา
มากกวา อก อยาง เรา อยาก ฆา ชวต คน อน ไป ดวย ไหม กบ
สาร พษ เพราะ ยา มน คาง ใน เมด ขาว
“กลม เรา ซอ ขาว จาก สมาชก ให ราคา สง กวา ทอง
ตลาด เกวยน ละ 2,000 บาท คอ เรา ตอง ทำให คม กบ คน
47Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
ท จะ เลก ทำ นา เคม ป แรก ให 9,000 บาท เหนอ กวา ตลาด
นด หนอย จน ป ท แลว ให 15,000 บาท จาก ใน ทอง ตลาด
12,000 เรา อย ได เพราะ มน ถว เฉลย จาก การ แปรรป
ดวย ท สำคญ คอ ความ สข คน กน ไม ตอง กน เคม คน ทำ
ก ไม โดน เคม”
นก ยาม สายสง เสยง รอง เรงรา บรรยากาศ การ พด
คย รนรมย สำรวย แกะ หอ ขาว เกรยบ สมนไพร ส สวย ให
เรา ชม
“ถาม วา ชาวนา เปน หน อย พลก มา ปลก เคม เลย ได
ไหม คง ทำ ไม ได แค ตอง คอยๆ ลด ลง ทำ แป ลง เลกๆ กอน
คด ด นะ แปลง หนง เรา ใช ขาว เปลอก แค 15-20 กโลกรม
แต แปลง เคม ตอง ใช ถง 40 กโลกรม มน จะ ไม เปลอง
ได ยงไง ตอน น ชาวนา หน มา ทำ แบบ เรา เยอะ ซง ป แรก
มน อาจ ไม ได อะไร เลย บอก ตาม ตรง ตว เอง ไม ได ทำ นา
อยาง เดยว ม เลยง ปลา เลยง สตว ปลก ผก อะไร ไป
“ยง เชอม โยง กบ ทาง เขา หนซอน ซง เปน โครงการ
พระ ราชดำร เชน เรอง ดน หรอ พา คน ไป อบรม เรอง ทำ
ของใช ตงแต เทา ยน ศรษะ กลม เรา หน มา หมก ปย ใช กนเอง
เกอบ หมด ทาง เทศบาล ก แจก ถง มา ให เขา หนซอน ก ให
กาก นำตาล มา ถา สน ใจ จรงๆ ชาวนา ก ไม ตอง ม ราย จาย
อะไร เทา ไหร ทำ ปลอด สาร งาย กวา เคม ดวย ไม ตอง ไป ด
ระยะ พน ยา คน ท ใช เคม มน ตด ความ ตอ เนอง เหมอน คน
48 ºŒÒ¹«‹Í§
เปน โรคจต ชนด หนง ถา ไม ใส เคม กลว ขาว ไม ด”
เหมอน โรคจต ชนด หนง ประโยค น เลน เอา สะอก
มใช นอย ไมม ความ เหน เลอก กนเอา เอง แลว กน อยาก
เปน เหมอน ท สำรวย กลาว หรอ ไม
“คน ทำ นา อยา โลภ คน เดยว อยาก ทำ ท ละ 200-
300 ไร คน อน ก ไมม ท จะ ทำ ปญหา คอ เรา จด ระเบยบ
กน ไม ได คำถาม คอ ทำ เยอะ มน ได เยอะ จรง หรอ เปลา
แลว คน จำพวก น สอน ยาก ยง คด อย วน ยน คำ วา ตอง ทำ
เยอะๆ ไม คด วา ทำ นอย แลว ได เยอะ ทำ แค พอ กน เอา
งายๆ คน ท แปลง ตด กน พนท เทา กน ของ เขา ได ขาว 800
ถง เรา ได 650-700 ถง แต ตนทน เรา อย ท 1,200 ของ
เขา ตก อย ท ไร ละ 2,400-2,500 บาท แลว ก ตอง เสยง
เอา ยา ไป โรย”
เธอ ยก ตวอยาง หดห วา คน รจก คน หนง กอน ป ท
จะ เสย ชวต สำรวย ไป เตอน แลว วา จะ เกด มะเรง จาก การ
พน ยา เขา เถยง ไม เชอ
“ไม นาน ก ตาย ไป ตรวจ ท เปน ขน สดทาย แลว อย
ได อก แค 8 เดอน เวลา เรา ปลก นา ตด กน กบ คนใช สาร
เรา ม คนนา กน นำ เขา ไม ให มา ลง ม ปา กน เวลา ฉด สาร พษ
มน ตอง ม แนว กน สวน การ ตอย อด ตางๆ เรา ประชม กน
อยาง ขาว เกรยบ ไป เจอ เดก นกเรยน กน แต ขนม ท ผงชรส
เยอะ มา ปรกษา กน ทำตว ไหน ให ม ประโยชน เรา ทำ จาก
49Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
ปลาย ขาว กโลกรม ละ 10 กวา บาท ก เปน สน คา โล ละ
เปน รอย”
“ทำไม ยง ยด ประ เพณ เกาๆ อยาง การ ไหว แม โพสพ”
เรา สงสย ทามกลาง ยค สมย ใหม กน ลาม
“ประเพณ ไหว แม โพสพ เรา เอง ยง ทำ อย ทำ ตอน
ออก พรรษา กอน ขาว ออก รวง เตม ตว สมย โบราณ บอก วา
แม จะ หว ของ เปรยว ของ หวาน สม ส กลก ไม ถว งา เรา ก เอา
ไป เลยง แต เดยว น ชก เลก ทำ กน แลว บาง คน ทำ นา ตลอด
ไมร จะ ทำ ชวง ไหน สวน ใหญ คน ทำ ขาว นาป ถง จะ ทำ กน
เรา ทำ เพอ ความ สบายใจ ของ เรา ทำ นา แลว ลำบาก ใจ
“คน อน คด วา ทำ นา แลว
จะ ม อะไร เหนอย แต เวลา เรา
เกยว ขาว กำ รวง แลว นำ หนก ด
นน คอ ความ สข ทสด ความ สข
ของ คน แตก ตาง กน บาง คน
ม เงน เยอะ ถง สข ไป ใช ใน ชวง
ทาย ม ความ สข ถง 10 ป หรอ เปลา
ก ไมร”
50 ºŒÒ¹«‹Í§
51Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
จะ ไป ทำ เพอ อะไร ทำ นา ตอง ม ความ สข คด วา อาชพ
เกษตรกร น แหละ ม ความ สข ทสด ได เลยง คน อน ดวย
“คน อน คด วา ทำ นา แลว จะ ม อะไร เหนอย แต เวลา
เรา เกยว ขาว กำ รวง แลว นำ หนก ด นน คอ ความ สข ทสด
ความ สข ของ คน แตก ตาง กน บาง คน ม เงน เยอะ ถง สข
ไป ใช ใน ชวง ทาย ม ความ สข ถง 10 ป หรอ เปลา ก ไมร เจอ
ดอกเตอร หลาย คน มา เรยน กบ เรา เมอ กอน เขา คด อยาง
เดยว วา จะ เรยน สง เพอ ชนะ คน อน พอ หน มม กลบ มน
เหมอน เบด กลบ มา มอง พน ราบ แทน คน ชวต ส ดน”
ไม ตาง จาก ท เกษตรกร คด จะ สง ลก เรยน ใน เมอง
หวง ให เปน เจา คน นาย คน
“ไม ตอง ตาก แดด เหมอน พอ แม เรา เอง ก สง ลก
เรยน ม อย คน หนง ไป ทำ รฐวสาหกจ ใน ขณะ คน อน ยง ทำ
นา ทำ นา มน เหนอย แค ก เดอน 2-3 เดอน ท เหลอ เรา ก มา
แปรรป ขาย สบายๆ ไป เปน ขาราชการ พนกงาน บรษท
ม วน หยด เทา ไหร อยาง เรา จะ หยด วน ไหน กได (หวเราะ)
แดด รอน เห รอ แดด รอน ก เขา รม ส ม อะไร ให ทำ ใน รม
เยอะ แยะ เรา ทำ นา ยง ม เวลา ไป ด เรอง ผ สง อาย หรอ งา น
อนๆ อก หลาย งาน”
ขาว ททาง กลม ปลก อย สำรวย บอก วา ทง นม และ
หอม เลย ตง ชอ วา ขาว มะล แดง
“ตอน ได มา ใหมๆ เรยก วา ขาว ราช มงคล คอ ตน
52 ºŒÒ¹«‹Í§
ตำนาน พระราชทาน ป 2537 แต สาย พนธ จรงๆ คอ
กหลาบ แดง ม สาร ตาน มะเรง เยอ หนา กวา ขาว ขาว
ไฟเบอร มากกวา รกษา ความ ดน เบา หวาน ลด ได ตอง
กน นานๆ นะ รกษา สขภาพ ตว เอง ดวย ไม ใช กน ขาว ปา
แลว กน เหลา ไป ดวย (หวเราะ)”
ทายๆ ของ บท สนทนา เรา คย กน เรอง หนกๆ
“อนตราย ของ คน ทำ นา คอ ลก หลาน ไม ทำ ตอ
น คอ จด เปลยน เลย ถา ไมม คน ทำ ตอย อด นา เรา เองได
จาก บรรพบรษ ท ทำ นา ให ลก ให หลาน ตอน น ท มน แพง
แลว ชว ชวต เรา ซอ นา ให ลก ไม ได ตอง รกษา ของ เกา ไว ให
ถา เขา ไม ทำ เรา ก ขด บอเลยง ปลา ไว ปลก อยาง อน แทน
เลยง วว เลยง หม ไป ตาม เรอง เชอ เถอะ ตอ ไป คน ไทย ตอง
ทำ เกษตร อก หนอย เปน ประชาคม อาเซยน แลว ภาษา
เรา ก พด ส ลาว ไม ได การ ทำ เกษตร ส คอ ชวต คอ อนาคต
ตอง พฒนา เครอง มอ เครอง ไม กน ตอ ไป ไม ตอง ทำ แบบ
โบราณ หรอก”
กอน จาก กน สำรวย ให ขาว เกรยบ มา ลอง ชม 2-3
ถง เคยว เพ ลน จรงๆ
53Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
54 ºŒÒ¹«‹Í§
»˜¨¨Ñ ¤ÇÒÁ ÊÓàÃç¨ ¢Í§ ¡ÅØ‹Á Òà ·Ô¾Â�
1.การ ใช ขอมล เปน ฐาน ใน การ ดำเนน งาน
ผล จาก การ ท แกน นำ และ สมาชก กลม ได ม การ
เรยน ร ขอมล ตางๆ ใน หลาย ลกษณะ ไดแก การ ม เวท แลก
เปลยน เรยน ร ประชม ประจำ เดอน เกยว กบ การ จดการ ภาระ
หน สน รวม ทง การ ทำ บญช ครว เรอน เพอ ให เหน ถง รายรบ
และ ราย จาย ของ สมาชก กลม ทำให แกน นำ และ สมาชก
สามารถ กำหนด แนวทาง และ วางแผน การ ดำเนน กจกรรม
ตางๆ ท ตรง กบ ปญหา มาก ยง ขน นอกจาก น ยง ม การ เรยน ร
ความ ตองการ ของ ผ บรโภค เกยว กบ การ ปรบปรง รสชาต
ของ นำ ขาว กลอง ชวย ให สามารถ นำ ไป ใช ใน การ พฒนา
ผลตภณฑ นำ ขาว กลอง ให ตรง กบ ความ ตองการ อก ทง ยง ม
การ ใช เครองหมาย รบรอง คณภาพ มาตรฐาน ของ ผลตภณฑ
ทง ใน สวน ของ เครองหมาย Q ท รบรอง พนท การ ผลต
ขาว กลอง อนทรย และ การ ใช เครองหมาย รบรอง ผลตภณฑ
สนคา OTOP ระดบ 4 ดาว เพอ เปน ขอมล สำหรบ ผ บรโภค
ใน การ ตดสน ใจ เลอก ซอ สนคา ของ กลม ธาร ทพย
55Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
2.การ สราง การ ม สวน รวม
การ ดำเนน กจกรรม ของ กลม ธาร ทพย ได เปด
โอกาส ให สมาชก ม สวน รวม ใน การ ดำเนน กจกรรม ตางๆ
ชวย ให เกด การ แลก เปลยน และ ถายทอด ประสบการณ
รวม กน ตลอด จน กอ ให เกด การ สราง ความ รวม มอ และ
ชวย เหลอกนเอง ภายใน กลม สราง ความ รสก เปน เจาของ
รวม กน เชน การ จดการ ปญหา ดาน การ เงน โดย ใช เวท
การ ประชม ประจำ เดอน และ การ ประชม ประจำ ป ซง ทำให
สมาชก ได ม การ แลก เปลยน ประสบการณ เพอ หา แนวทาง
ใน การ แกไข ปญหา ตางๆ ท ม ความ เปน ไป ได และ สอดคลอง
กบ ความ ตองการ การ รวม กจกรรม การ แปรรป ขาว กลอง
และ การ ทำ ผลตภณฑ ขาว กลอง โดย สมาชก ท ม ความ
ชำนาญ เปน ผ สอน และ ถายทอด ประสบการณ ไป ยง สมาชก
ท สนใจ และ ตองการ เรยน ร ทำให เกด การ เรยน ร เกยว กบ
ขน ตอน วธ การ และ กระบวนการ ใน การ ผลต ท เกด ขน
นอกจาก น ใน สวน ของ การ แปรรป ขาว กลอง
อนทรย และ การ ทำ ผลตภณฑ จาก ขาว กลอง จำเปน ตอง
ใช เงน ทน ใน การ ซอ วตถดบ จง ม การ ระดม หน จาก สมาชก
และ ม การ ออม ทรพย เพอ ให สมาชก เกด ความ รสก รวม
ใน การ เปน เจาของ อก ทง ยง สง ผล ให สมาชก ได รบ ประโยชน
จาก ผล กำไร ใน รป ของ การ ปนผล ประจำ ป และ การ ได รบ
สวสดการ จาก กลม
56 ºŒÒ¹«‹Í§
3.ผนำ ท ม ศกยภาพ
การ ดำเนน กจกรรม กลม จำเปน ตอง อาศย ผนำ ท ม
ศกยภาพ และ ความ พรอม ใน หลาย ดาน โดย เฉพาะ อยาง ยง
การ รวม กลม ซง ม การ ออม ทรพย และ การ จด ตง เปนก อง ทน
จำเปน ตอง ม ผนำ ท ม ความ ซอสตย ม ความ โปรงใส และ
ยตธรรม ใน การ ดำเนน งาน เพอ ใหการ ดำเนน งาน ตางๆ
สามารถ ตรวจ สอบ ได และ สราง ความ มนใจ ให แก สมาชก
เพอ ให กลม สามารถ เพม จำนวน สมาชก ได อยาง ตอ เนอง
นอกจาก น ใน สวน ของ การ แปรรป ขาว กลอง อนทรย และ การ
ทำ ผลตภณฑ ขาว กลอง เพอ การ จำหนาย จำเปน ท จะ ตอง
อาศย ผนำ ท ม ศกยภาพ ใน ดาน ความ คด สรางสรรค เพอ
สราง ผลต ภณฑ ใหมๆ เพอ ตอบ สนอง ความ ตองการ ของ
ผ บรโภค และ ชวย ใน การ ขยาย ตลาด ให มาก ยง ขน
57Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
58 ºŒÒ¹«‹Í§
05 μ Ñ´ ¼ŒÒ Ë‹Á ã¨
บาน เลกๆ หลง นน เปน ท รวม ของ คน หลาย วย ตาง
คน ตาง ขะมกเขมน กบ การ งาน ตรง หนา ของ ตว เมอย ก
ก ลอ ง ขน ถาย บาง คน เขน อาย ดวย ไม คน ชน ไมใช คน กรง
ท พรอม อวด ทา สวยๆ ลง เวบ โซ เชย ลเนตเวรค
59Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
“วตถ ประ สงค จรงๆ ของ เรา คอ การ สราง
อาชพ ให คนใน ชมชน” เครอ วรรณ จน ทศ ร กลาว
พลางยก เสอ ยก ขาว ของ ท ทำ จาก ผา เหลอ ใช
ให เรา ชม ม ทง ท รอง แกว ท ใส กระดาษ ชำระ
แตละ อยาง หนาตา นา รก
อาชพ ท เธอ พด ถง คอ การ ตด เยบ เสอผา
โดย ม การ รวม กลม กน ใน นาม ‘วสาหกจ ชมชน
กลม มตร สมพนธ’ ความ หมาย ของ ชอ กลม คอ
การ เปน เพอน เปน มตร และ ม ความ สมพนธ ท ด
ตอ กน
“เรา รบ ตด เยบ งาน ทก ประเภท เสอ ยด
เสอ กฬา เอยม เดก อนบาล ผา ฝาย ผา ไหม เสอ
เครอ วรรณ จน ทศ ร
60 ºŒÒ¹«‹Í§
พนกงาน ตางๆ ท เกยว กบ ผา ทาง กลม เรา ทำ หมด เศษ ผา
เหลอ ก มา ทำ เปน ท ใส ทชช บาง สวน ท เหลอ จาก ทำ ท คลม
โตะ จน ก มา ทำ ท รอง จาน รอง แกว ได ไม ทง ใช หวคด
ประดษฐ เอง เสอผา ก ทำ ตาม สง เนองจาก งบ ประมาณ
กลม เรา ม นอย จะ มา ทำ ขาย โชว แบบ ท อน มน ลำบาก เรา
ตอง ประมาณ ตนทน กำไร แลว บอก ลกคา ท จะ มา สง วา
ตกลง ราคา น ได ไหม ถา ได อยาง นน ก ซอ ผา มา ทำ เลย หรอ
เรา เอง ก ม ผา ให เลอก”
เครอ วรรณ เลา ให ฟง วา เดมท เธอ เปน วทยากร ของ
ศนย พฒนา ฝมอ แรงงาน จงหวด และ ของ กศน.
“ทน ม คน มา ขอ ทำงาน กบ เรา แต ถา ฝมอยง ไม ด พอ
มน ทำ ไม ได เลย คด ตง กลม เพอ ฝก ฝมอ คน ตอน แรก ม แค
15 คน เอง ใช เงน ทน สวน ตว ไม ได ก ทไหน เลย เดมท ทำ
กน บน บาน เลย แต บาน มน เกา มาก พอ กจการ ไป ดวย ด
สมาชก เพม เปน 62 คน ม ลกคา เพม ขน เลย ประชม ใน
กลม กอน แลวไป ประชาคม หมบาน วา จะ ทำ ราน ใหม ครง
แรก เปนเรอนไมไผ เปด สอน คนใน พนท
“เรยน เสรจ ไม มา ทำงาน กบ เรา ก ไม เปนไร จะ
ไป เขา โรงงาน เรา ก ฝก ให เรยน ฟร ม อปกรณ ให ดวย ป
หนง เปด 2-3 ครง สอน จกร นะ แต เรา ไม สอน สราง แบบ
เพราะ เรา ไมม เวลา มาก ขนาด นน ปจจบน ก ยง ตองการ
61Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
62 ºŒÒ¹«‹Í§
63Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
64 ºŒÒ¹«‹Í§
ฝก อาชพ เปน อยาง แรก ไม คด เรอง กำไร
มาก ท อน เรา ก เคย ไป สอน อยาง ผ ตอง ขง
หญง โรงเรยน ตชด. ให ความ ร กบ คน
เรยน พอ ผลผลต ทำ เสรจ ก เอา ไป ให
คนจน ตก ทกข ได ยาก ถอวา เปนการ
ชวย ไป เปน ทอดๆ”
ลกคา ของ กลม ม ทงคน ใน และ
คนนอก
“เปน คนใน พนท บาง กลม ตางๆ ท
เทศบาล สนบสนน อย เทศบาล เอง ก สง
โรง พยาบาล สง บาง เพอ ใช คลม อปกรณ
ทางการ แพทย ตางๆ อก อน คอ ถงมอ ท ชวย
ไม ให ผ ปวย ดง สาย ยาง สวน ลกคา ขาง นอก
65Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
ก เปน แบบ ปาก
ตอ ปาก ลกๆ ของ
สมาชก ใน กลม ก เลา ให
คนนอก พนท ฟง วา เรา ม ราน
ตด เสอ กลม ตด เสอ เขา ร วา งาน ของ
เรา ฝมอ ด โดย ด จาก ฝ เขม 11 ฝ เขม
ตอ 1 นว รป ทรง ตะเขบ ราย ละเอยด
เรยบรอย หมด เนยน แต สง นอย ก ราคา
สง หนอย สง เยอะ เรา ซอ ผา ยก ไม ได
ราคา ก ถกลง”
66 ºŒÒ¹«‹Í§
ถาม วา ทก วน น กลม อย ได ดวย
ตว เอง ไหม พด งายๆ อย แบบ ไม ตอง ขอ
เงน อดหนน จาก ทาง เทศบาล เพราะ วา นา
จะ เปน หนทาง ท ยงยน กวา
“เปน เงน หมนเวยน ใน กลม ไม เคย
ก ม บาง ท เทศบาล สนบสนน เรอง อปกรณ
เมอ กอน เชา จกร เพราะ ยง ซอ ทงหมด
ไม ได เรม แรก ม ทน แค 50,000 บาท
การทำ ธรกจ อยาง น นอย ไป พอ กำไร เรา
ก ซอ ของ เพม ทยอยๆ กน ไป
“สวน สมาชก กลม ทมา เยบ ผา เรา
จาย เดอน ละ ครง แต เบก กอน ได เบก เทา
ท ทำ ไป เรา แบง ทำ เปน แผนก ใคร ความ
สามารถ เยอะ หนอย ก อย แผนก ท ทำ ยาก
เขา ไหล เขาคอ เขา แขน ก ต ราคาแลว เฉลย
ให กน ไป สน ป ก ม ปนผล ให สมาชก ตอน น
ม ทงหมด 75 คน บาง คน ไม ทำงาน กบ เรา
แต ยนด รวม ชวย สรางอาชพ ให คนใน ชมชน
ลงเงน หลายหมบาน ใน บาน ซอง เลย นะ ก
ปนผล ให”
67Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
68 ºŒÒ¹«‹Í§
69Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
06 »Ø‰Â ÍÑ´ àÁç´ Å´ μ Œ¹·Ø¹ ¡Òà ¼ÅÔμ
ลาน โลง ใต หลงคา นน กลาด เกลอน ไป ดวย วตถ กอน
กลม ส ดำ เลกๆ ลก เขาไป ดาน ใน ชาย หญง 2 คน กำลง
ตง หนา ตง ตา ผลต วตถนน อย
เขา และ เธอ กำลง ทำ ปย อด เมด
“ใช ปย เมด แบบ น ลด ตนทน การ ผลต ไป กวา ครง
จาก สมย กอน จรงๆ ทำ ปย หมก ใช เอง กได แต อยาง น มน
สะดวก กวา ราคา ไม แพง ปลอด สาร พษ กระสอบ หนง
ประมาณ 250 บาท ใส ได ทก อยาง ตนไม มน สำปะหลง
70 ºŒÒ¹«‹Í§
พช สวน ขาว น เปน หลก เรา เปด ขาย มา ก ไม ได ตองการ
กำไร อะไร มากมาย แค อยาก ชวย เหลอ พ นอง เกษตรกร
มากกวา”
ถอยคำ ขาง ตน เปน ของ สมบต รต วงษ เลขานการ
กลม วสาหกจ ชมชน ขาว ตำบล บาน ซอง-ปย อนทรย อด
เมด
กลม วสาหกจ ชมชน ขาว ตำบล บาน ซอง-ปย อนทรย
อด เมด หม ท 14 ม ทมา จาก การ พฒนา กลม วสาหกจ ขาว
หอม มะล ตำบล บาน ซอง เดม จาก สถานการณ ปญหา ดาน
การเกษตร ใน ตำบล บาน ซอง ประเดน ตนทน การ ผลต สง
“ระบบ ชลประทาน มน ไม เออ ตอ การ เพาะ ปลก
ดน เสอม คณภาพ นโยบาย กระ ทร วง เกษตรฯ สนบสนน
กลม เกษตรกร ใน พนท ลด ปจจย การ ผลต และ สง เสรม
ให ลด การ ใช สาร เคม เพอ ลด ตนทน การ ผลต และ รกษา
สภาพ ดน จาก กระบวนการ พฒนา กลม วสาหกจ ชมชน
ขาว ตำบล บาน ซอง ท ม ผลผลต เปน ขาว หอม มะล บรรจ
ถง สง จำหนาย ใน และ นอก พนท ปรบ เปลยน เปนการ ทำ
ปย อนทรย อด เมด”
โดย การ ม สวน รวม ของ เทศบาล ตำบล บาน ซอง
เกษตร ตำบล และ กลม แกน นำ ภาค ประชาชน ผาน กระบวน
จด ทำ แผน จด รป แบบ การ ดำเนน งาน ตาม บท บา ท
บ รณา การ งาน รวม กบ งาน อน สราง เครอ ขาย ได ขอ สรป
71Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
การ ดำเนน งาน รป แบบ ใหม เกด กลม กองทน ท ขบ เคลอน
ให เกด การ ดแล ชวย เหลอ กน โดย ม ผ เกยวของคอ ผ ได รบ
ผล ประโยชน และผ ได รบ ผลก ระ ทบ ไดแก เกษตรกร
แกน นำ กลม และประชาชน ทวไป
กลม วสาหกจ ชมชน ขาว ตำบล บาน ซอง ท ม การ ปรบ
เปลยน ผลตภณฑ มา เปนการ ผลต ปย อนทรย อด เมด เพอ
ให สมาชก/ผ ได รบ ผลก ระ ทบ จาก การ ดำเนน การ ของ กลม
สมบต รต วงษ
72 ºŒÒ¹«‹Í§
เกด ผลลพธ ท ตองการ ใน 5 ประเดน ไดแก 1.เกด ระบบ
การ ผลต ปย อนทรย อด เมด 2.ลด ปญหา ตนทน การ ผลต
ของ กลม เกษตรกร 3.ลด ปญหา และ ผลก ระ ทบ จาก การ ใช
สาร เคม ใน การเกษตร 4.แกน นำ ท ม ความ ชำนาญ เฉพาะ
ดาน การ ผลต และ นำ ใช ปย อนทรย อด เมด และ 5.สมาชก
ม สวสดการ เมอ เจบ ปวย และ เสย ชวต
“เรา ไป ด งาน ท ส พร รณฯ มา เหน เครอง ทำ แบบ น
เรา ก ซอ เครอง มา ตก 3 แสน กวา บาท การ บำรง รกษา ก
ใช ชาง แถว บาน เรา เรา นำ มา พฒนา เรอยๆ สตร ตอน แรก
ทาง กรม วชาการ เกษตร คด ให แลว เรา ก มา เพม ใน สวน ท
เหมาะ สม กบ พนท เรา ข วว ข หม ตอน น ได รบ การ รบรอง
มา หมด แลว อยาง ท บอก ใช ปย แบบ น สะดวก กวา มน ไป
ได ทง แปลง ตอน หวาน เพราะ ม ลกษณะ เปน เมด ตอน น
ใส กระสอบ ขาย บรรจ เอง ทำ เอง ทก อยาง”
ลกคา คอ เกษตรกร และ ชาวนา ชาวไร ละแวก นน
“ขาย ตน ละ 5,200 บาท ใน กลม นะ นอก กลม
6,200 บาท ทก ปเรา จะ ประชม แลว สง กน เลย เพอจะ ได
ร วา ป น ม ยอด ออรเด อร เทา ไหร”
เขา ยนยน วา ใช แลว ผลตผล คณภาพ ด ไมม โม
“ท บอก คณภาพ ด คอ ขาว จะ งาม เขยว ทน
แขงแรง ถา ใช เคม เดยว ก ม โรค โนน น ปย ของ เรา ไมม เคม
ม แค บาง ตว ท ใส เพอ ให ปน เมด ได เทานน ท อน ขาย เหมอน
73Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
เรา แต ไมม ตรา แบบ เรา เรา ทำ เพอ ให เปน สญลกษณ คน
ซอ ไป ใช ขาง นอก ก จะ ร วา เปน ของ เรา กน คน เอา ไป ขาย
ขาง นอก แลว ขาย แพง กวา เรา ดวย เพราะ จะ ร กน วา ถา
ยหอ น ตอง ราคา เทา น
ทง ยง ลด ปญหา และ ผลก ระ ทบ จาก การ ใช สาร เคม
ใน การเกษตร จาก สภาพ ปญหา ของ ตำบล บาน ซอง ไดแก
ดน เสอม สภาพ การ ใช สาร เคม ตนทน การ ผลต สง การ
จด ตง กลม ผลต ปย สนบสนน เขา ระบบ การ ทำการ เกษตร
ของ สมาชก กลม ใน ตำบล บาน ซอง ม กระบวนการ นำ ใช
วเคราะห และ ปรบปรง เปรยบ เทยบ ผลลพธ ท เกด จาก การ
ใช ปย โดย แกน นำ ทำให สามารถ ประชาสมพนธ เกด การ
74 ºŒÒ¹«‹Í§
ยอมรบ ใน คณภาพ และ ใช ปย อนทรย อด เมด แทน ปย เคม
“เกษตร กรใน กลม ตอน น 245 ราย จาก แรก เรม ไม
ก คน ตอน น ลงตว แลว ม ปญหา แค กำลง ผลต นอย เครอง
เลก ความ ตองการ มาก อยาก ได เครอง อบ ดวย เพราะ ใช
วธ ตาก หนา ฝน ทำ ไม ได โดน แดด ก ไม ได จลนทรย จะ ตาย
ตอง ใช ผง อยาง เดยว 3 วน”
นอกจาก น ทาง กลม ยง ม การ ให สมาชก หยบ ยม
เมลด พนธ ขาว อก ดวย
“เรา เปนก ลม ผลต ขาว ถง ได ม เมลด พนธ ขาว ให
75Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
เกษตรกร ได ยม 10 ถง เรา เอา ดอกเบย 2 ถง ตอ
ป แลว ก กระจาย ให คน อน เรอยๆ เปนการ กระจาย
พนธ เพอ เกษตรกร เพอน เราได ม พนธ ขาว ท ด ไป
ปลก เพราะ เวลา หวาน ซำซาก มน จะ กลาย ไม ด
ครง ท 6 น เรม กลาย แลว เรา บอก ให เขา ตด แตง
อยาง ด เพอ เกบ เมลด พนธ คน เรา
“ชาวนา ท น ไม ถง กบ ยากจน ม บาง คน ท
จน คอ ไมม ท ทำ กน น คอ ปญหา ใหญ ตอง เชา ทำ
นา อยาง ป นำ ทวม คา เชา ไมม ให แนนอน เผลอๆ
เจาของ ก เอา ท นา คน อก เรา คด วา ประกน ราคา
ขาว ด กวา จำนำ ไม อยาง นน ไป ถง บอก เรา ขาว
เตม แลว อยา งเดยว
“อก อยาง ท สำคญ คอ เรอง นำ เพราะ ไมม
ระบบ ชลประทาน น คอ ปญหา หนก เลย ตอง รอ
ฝน อยาง เดยว ป ไหน ไม ตก เรยบรอย นำ มา ก ทวม
ไมม ท ระบาย ไมม คลอง สง นำ พงพา ธรรมชาต
ลวนๆ ม สระ ขด บาง แต ก แค พอ แกขด บางท ม
งาน โครงการ พระ ราชดำร มา ชวย แต ก ไม ได ทก คน
เฉ ล ยๆ กน ไป”
76 ºŒÒ¹«‹Í§
¡Òà Ѵ¡Òà ·ÃѾÂÒ¡Ã à§Ô¹ áÅÐ ¡Í§·Ø¹ ¢Í§ ¡ÅØ‹Á »Ø‰Â ÍÑ´ àÁç´
1.หน ของ สมาชก - เกด จาก การ ระดม หน ของ สมาชก เปน
เงน โดย กำหนด ราคา หน ละ 100 บาท สมาชก ตอง ม หน
ไม นอย กวา 1 หน ปจจบน ม จำนวน 943 หน รวม เปน เงน
943,000 บาท สำหรบ ใช เปนก อง ทนหมนเวยน และ เปน
เกณฑ การ ปนผล คน สมาชก นอกจาก นน ใช เพอ สนบสนน
กจกรรม เทศบาล/ชมชน /โรงเรยน และ สวน ราชการ
77Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
2.อาคาร และ เครองจกร - ปจจบน ศนย เรยน ร ปย
อนทรย อด เมด กลม วสาหกจ ชมชน ขาว ตำบล บาน
ซอง ม อาคาร สำหรบ ดำเนน การ จำนวน 2 หลง ตด กน
ซง อาคาร หลง ใหญ ได ซอ ตอ จาก กลม ขาว หอม มะล หม
ท 14 ซอตอจากกลมขาวหอมมะลหมท 14 โดยใช
งบประมาณจากกลมวสาหกจชมชนขาวตำบลบานซอง
จำนวน 200,000 บาท สำหรบ อาคาร อเนกประสงค
(โรง ตาก ปย) ได รบ งบ ประมาณ สนบสนน จาก เทศบาล
ตำบล บาน ซอง 560,000 บาท สวน เครองจกร ใน การ
ผลต มลคา 280,000 บาท ใช เงน จาก กลม วสาหกจ
ชมชน ขาว ตำบล บาน ซอง
3.เงน กองทน หมนเวยน - ปจจบน ศนย เรยน ร ปย
อนทรย อด เมด ม เงน ทนหมนเวยน ใน บญช เงน ฝาก
ประมาณ 1,100,000 บาท เพอ การ จด ซอ/จดหา
วตถดบ ผลต ปย และ การ สง ซอ ปย ย เรย สำหรบ การ
บรการ สมาชก ตอ ป
78 ºŒÒ¹«‹Í§
07 ¾Ñ¡ ¤Ø ¡Ñº ¹Ò¡ à·ÈÁ¹μÃÕ
หลง จาก คย กบ แกน นำ กลม ทำ ปย อนทรย อด เมด
เรา เกบ ขอ สงสย เรอง ปญหา ทรพยากร นำ ไป ถาม สมชาย
จน ธร รมา พทกษ นายก เทศมนตร ตำบล บาน ซอง ชนด
ไม ถาม ไม หาย คน
นา ยกฯ ใน ชด เสอ ยด กาง เกง ยน ส ลยๆ ตอบ คำถาม
ดวย ทาท เปน กนเอง
“อยาง ท คณ ไป คย มา นำ คอ ปญหา ใหญ เรา ไมม
ระบบ ชลประทาน ผาน ไมม แมนำ ผาน ใน ระยะ ใกล เรา จะ
เชอม โยง ประปา มา ให ชาว บาน อก เรอง ของ การ ขด แหลง
นำ เพม สวน สดทาย คอ เชอม จาก ตว ประปา ใน อำเภอ”
สมชาย ตอบ คำถาม ดวย สหนา ยม แยม ปญหา ม ไว
แก ไม ได ม ไว แบก ทำให เรา นกถง คำ พด ของ ใคร บาง คน
วาการ เลอก ตง ท น นา ยกฯ สมชาย ไร ค แขง อยาง สน เชง
“ทำงาน ใน เทศบาล มา 11 ป อยาง แรก คอ เรา โชค ด
ตรง ท ไมม ความ แตกแยก ของ คนใน ชมชน การเมอง การ
ปกครอง ท น สามคค กน ด เปน นำ หนง ใจ เดยวกน การ ทำ
อะไร ท เปน ประโยชน สวน รวม ของ ชาว บาน มน จง เดน ไป
ใน ทศทาง เดยวกน การ คด อะไร ตอง ให ชาว บาน รวม คด
ดวย สงตว แทน หลกๆ มา เจา อาวาส แตละ วด นมนต
79Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
สมชาย จน ธร รมา พทกษ
80 ºŒÒ¹«‹Í§
มา ได ก ทำ งาน ของ เรา จง ม พลง สนก ตรง น ได แก ปญหา
ตางๆ ให ชาว บาน บรรเทา ความ เดอด รอน ให ได แม ไม
ทงหมด กลบ ไป ม รอย ยม เรอง ไหน ทำ ไม ได ชาว บาน ก
จะ เขาใจ วา เพราะ อะไร”
11 ป ม ความ เปลยนแปลง ใด ท เขา ภมใจ ทสด
“การ ทำงาน แลว เกด ความ สนก คอ สง ท ชอบ น คอ
เรอง วเศษ มาก ทำงาน แลว ไมม ความ ขด แยง แต เรา ไม
เคย เอา ความ ไว วางใจ ตรง น มา หา ประโยชน นะ แกน นำ
ทก คน ตอง ปฏบต อยาง โปรงใส การ ทำให เกด มาตรฐาน
ของ ความ ไม แตกแยก ไม ทจรต น คอ ความ ภมใจ ของ เรา
“อก อยาง คอ คน ของ เรา เรา พยายาม ปลก ฝง คน
รน ใหม ท ม โอกาส คย พบปะ เรา บอก ให รก ทอง ถน ตว เอง
ทก อยาง เปน เจาของ รวม กน เดก คน น เปน วาท นา ยกฯ
81Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
คน นน เปน วาท กำนน มน ไมใช เปน เรอง ยาก หรอ เปน
เรอง เหนอ ความ คาด หมาย เมอ กอน ผม ก เปน แค เดก ชาย
สมชาย มา กอน อยาก ให ทก คน ม สวน รวม ชวย กน เรม จาก
ใน ครว เรอน กอน คอยๆ ทำ ไป มน ก ด ขน เรอยๆ”
พนท บาน ซอง ถอ เปน แหลง เรยน ร ท หว บนได ไม
เคย แหง แขก มา เยอน ไม เวน แตละ วน เรอง น สมชาย ม
มม มอง นา สนใจ
“ตรง ไหน ท ม คน มา ด งาน เยอะๆ ควร ระวง ไว บาง
ห วก เรา มว แต ตอนรบ แขก อาจ ไมม เวลา มา ตรวจ สอบ
ตว เอง ทำให งาน พฒนา ของ ตว เอง สะดด ลง งาน พฒนา
ไม เกด ขน อยาง ตอ เนอง ไมม เวลา คด งาน สรางสรรค ไมม
เวลา คด นวตกรรม ใหมๆ ไมม การ ทบทวน งาน เกา
“ใน ทาง ตรง ขาม แง ด การ ท เรา ได ม โอกาส ไป แลก
“เปน วาท กำนน มน ไมใช เปน เรอง ยาก
หรอ เปน เรอง เหนอ ความ คาด หมาย เมอ กอน
ผม ก เปน แค เดก ชาย สมชาย มา กอน อยาก ให
ทก คน ม สวน รวม ชวย กน เรม จาก ใน ครว เรอน
กอน คอยๆ ทำ ไป มน ก ด ขน เรอยๆ”
82 ºŒÒ¹«‹Í§
เปลยน เรยน ร ใน พน ท อนๆ ก เปนการ เพมพน องค ความ ร
ให แก ตว เรา ดง นน เรา ตอง รกษา สมดล ให ด อยาง ตอน น
เรา รบแขก มาก งาน ใน โครงการ แทบ ไม ได แตะ ซง ตว ผม เอง
กำลง คด ทบทวน อย
“ใน แง ของ การ มา แลก เปลยน เรยน ร สวน ท เรา ได
คอ เรอง ของ การ ได เพอน ได เครอ ขาย เชอม โยง กน ได
องค ความ ร ตางๆ ของ แตละ ท ซง มน โดด เดน กน ไป ตาม
แตละ ทอง ถน แต ถา เรา ไมม เวลา มา ทำ สง เหลา น ก สญ
เปลา อยด”
“กจกรรม แบบ ไหน ท เทศบาล บาน ซอง เตมใจ
สนบสนน” เรา ถาม
“เชน กลม ปลก เหด พวก เขา อยาก ตอย อด ม กลม
จรง ดำเนน การ จรง ม ตว ตน จรง อยาก ทำ เชอ เหด เอง มา
ขอ งบ จาก เทศบาล อยาง น เรา ให หรอ กลม ตด เยบ เสอผา
ทำ จรง ม ราย ได จรง สราง อาชพ ได จรง ยง ขาด จกร เยบ
เสอผา อยาง น สง เรอง มา ตงใจ ทำ จรง สามารถ ตอย อด
ได ให เรา ไป เตม เตม หรอ กลม ปย เครองจกร ไม พอ
โรง เรอน ไม พอ เรา ก อนมต ให ไป”
กอน ออก จาก หอง นา ยกฯ เรา จบ กาแฟ ดำ รอนๆ
ควน ฉย
“ท เรา ทำงาน กน มา” สมชาย กลาว “อยาง นอยๆ
ใน ตำบล ของ เรา เกด แหลง เรยน ร ม บาน พก โฮม สเตย
83Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
เกด การ เชอม โยง กน มาก ขน ได มา พด คย รจก กน มาก ขน
กลม เกลยว กน คน รจก การ ทำงาน ของ กลม อนๆ สามารถ
ดดแปลง มา ใช กบ กลม ของ ตว ได ได รจก ของด ใน ตำบล
ตว เอง อยาง ครบ ถวน ได สราง คน สราง นก วชาการ ทอง ถน
นก คด นก จดการ ทำให ร วา เรา ม คน เกง อย”
สดทาย คอ การ ได ทอง โลก กวาง
“ไมใช วา บาน เรา ดแลว ไม ออก ไป ด คน อน ลอง ออก
ไป ส แลว จะ ร วา เรา ยง ดอย กวา คน อน ใน หลาย ดาน”
84 ºŒÒ¹«‹Í§
¹âºÒ ËÅÑ¡æ ¢Í§ ¾×é¹·Õè ºŒÒ¹ «‹Í§
1. เทศบาล ตำบล บาน ซอง ยก ฐานะ จาก องคการ
บรหาร สวน ตำบล เมอ ป 2551 ได ดำเนน การ พฒนา
ตำบล ตามพ ระ ราช บญญต เทศบาล และ พระ ราช
บญญต ขน ตอน การก ระ จา ยอำ นา จรฐฯ ท กำหนด
ให องคกร ปกครอง สวน ทอง ถน คอ เทศบาล ตำบล
จด บรการ ดาน ตางๆ ให แก ประชาชน ใน พนท
2. การ จดการ บำรง รกษา ทรพยากรธรรมชาต และ
สง แวดลอม ม การ จด ตง คณะ กรรมการ สง แวดลอม
ประกอบ ดวย ผ บรหาร เทศบาล สภา เทศบาล
ปราชญ ชาว บาน สถาน อนามย สาธารณสข อำเภอ
สาธารณสข จงหวด ดแล รกษา สง แวดลอม ใน ชมชน
เทศบาล กำหนด หลก เกณฑ มาตรฐาน
ใน การ กอสราง ฟารม เลยง สตว ประเมน ตดตาม การ
กอสราง ฟารม เลยง สตว และ ให คำ ปรกษา การ
ทำ โรง เลยง สตว แบบ ปด เปนตน
3. การ บรหาร จดการ นำ ให เพยง พอ ตอ การ อปโภค
และ บรโภค
85Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
4. การ บำรง รกษา ศลปะ จารต ประเพณ
วฒนธรรม ภมปญญา ทอง ถน โดย ม การ จด ตง
ศนย อนรกษ ไทย พวน การ จด ตง กลม อนรกษ เพลง
พน บาน
5. การ จดการ ศกษา อบรม ฝก อาชพ ตาม ความ
เหมาะ สม และ ความ ตองการ ของ ทอง ถน โดย
เทศบาล ตำบล บาน ซอง สนบสนน การ จด ตง กลม
อาชพ ตางๆ ไดแก กลม เหด ฟาง กลม วสาหกจ
ชมชน ขาว หอม มะล (ปย อนทรย อด เมด)
กลม เยบ ผา กลม สตร เปนตน
6. การ จด บรการ สาธารณประโยชน การ ดแล
คณภาพ ชวต ของ ประชาชน โดย การ จด ตง ศนย
พฒนา ครอบครว และ ชมชน ตำบล บาน ซอง จด ตง
ศนย ประสาน งาน ท สถาน อนามย บาน ซอง และ ม
กจกรรม การ พบปะ กน ท หม 7
7. การ สราง การ ม สวน รวม ของ ชมชน โดย การ
จด ตง สภา ตำบล กลม บรหาร จดการ ตำบล แบบ
ม สวน รวม และ การ พฒนา ศกยภาพ ทน ทาง สงคม
86 ºŒÒ¹«‹Í§
87Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
07 ºÒ§ ¤ÃÑé§ ¡Òà ¡ÙŒ ¡ç ÁÔ㪋 ¡Òà ÊÌҧ ˹Õé
88 ºŒÒ¹«‹Í§
สหกรณ ออม ทรพย ของ ชาว บาน ซอง สวย ทสด แหง
หนง ใน โลก ไมม พน หน ออน ไมม เสา โรมน หรอ ประ ต
อลลอย ด หนาตา อปลกษณ มองไปไกลๆ โนน เปน
ทอง นา เสยง นก นานา พนธ รอง รบ คลาย ประชาสมพนธ
แลว จะ ไม ให บอก วา สวย ได อยางไร
ม หน ศกด ศร สมบต ชาย กลาง คน ผว กราน แดด ซง
เปน หวแรง หลก เลา ให ฟง วา แรก เรม พวก เขา รวม กลม กน
ทำ กลม ออม ทรพย เพอ การ ผลต ใน ป 2528 เนองจาก ม
การ ประกวด หมบาน ถา ไม ทำ จะ ไม เขา เกณฑ ประกวด
ม การ บรหาร โดย รบ เงน ฝาก จาก สมาชก อยาง เดยว ถง ป
ม ปนผล ให สมาชก
“เงน มน ก ไม โต สก ท ตอ มา ป 2541 เศรษฐกจ ไม ด
ดอกเบย ธนาคาร ไม ด ปนผล ให สมาชก ไม คม คา สมาชก ก
ถอน ปด บญช จน เหลอ แค 50 คน เหลอ พวก คณะ กร รม การ
ทง นน ป 2543 ผม ไป เจอ ผ จดการ สหกรณ เครดต ย เนยน
เพอน คร ของ ฉะเชงเทรา ซง เคย เปน คร สอน ผม อย เขา ร
วา เรา ม กลม เลย ชกชวน ให เขาไป เปนก ลม สมทบ กบเขา
เพราะลกษณะ มน คลาย กน แต การ ให สวสดการ กลม
เครดต ด กวา การ บรหาร จดการ คลอง ตว กวา
“เรา มา นง คย กบ สมาชก ถา เรา ไป อย กบ เครดต
ย เนย นมน ด กวา ม การ คมครอง หน คมครอง หน คม ครอง
เมอ เรา เสย ชวต หน ก ไม ตอง ใช ได อก เทา ตว จาก หน เรา
89Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
จง เปลยน จาก กลม ออม ทรพย เพอ การ ผลต มา เปนก ลม
เครดต ย เนยน ก ประชาสมพนธ ให สมา ชก เกาๆ กลบ มา
ชวย กน ด วา พรอม หรอ ยง เมอ พรอม แลว จง ตง เปน
กลม สมทบ ของ ชมนมสหกรณเครดตยเนยนแหงประเทศไทย
จำกด เมอ ป 2546 สมาชก เรม เขา มา เรอยๆ จน เดยว น
ม 700 คน”
พอ ม การ ฝาก เงน จาก สมาชก ก ปลอย เงน ดง กลาว
ให ก แลว คด ดอกเบย เพอ ความ งอกเงย
ม หน ศกด ศร สมบต
90 ºŒÒ¹«‹Í§
“เพอ ให เงน มน โต ขน เรอยๆ สมาชก กได เงน ไป
ลงทน ปลก บาน ดแล เรอง หน นอก ระบบ เอา ไป ปลด หน
ทาง กลม ยง ม จด สวสดการ เมอ เสย ชวต ให 2,000 บาท
ถา 7 ป ขน ไป ให 5,000 บาท แตงงาน ให 1,000 บาท
บวช ให 1,000 บาท เกด ให 1,000 บาท เรยก วา เปน ขวญ
เปน กำลง ใจ ให กน และ กน เมอ วน ท 26 มกราคม 2555
จง มา จด ตง เปน สหกรณ เมอ เปน แลว ความ เชอ ถอ ความ
เขม แขง จะ มาก ขน สหกรณ จงหวด เอง ก จะ มา ชวย ดแล
เรอง การ เงน การ บญช ให เกด ความ โปรงใส เปน ธรรม”
ถาม ถง กฎ เกณฑ การ ตง เปน สหกรณ ม หน ศกด
อธบาย วา จด ตง ตอง ม สมาชก อยาง นอย 100 คน ซง
ทาง บาน ซอง จด ไป 143 คน ครน พอ เปน นตบคคล แลว
สมาชก จะ เกด ความ รสก มนคง กวา
“สมาชก ใหม ตอง เขา อบรม 1 วน เพอ ให ร แนวทาง
ปฏบต หน เรา ตง ไว หน ละ 10 บาท 1 คน ตอง ไม ตำ กวา
10 หน ถา มาก หน การ คมครอง มน ก เยอะ ขน อาย แรก
เกด ถง 55 ป คมครอง 100 เปอรเซนต สวน เงน ฝาก
ม ฝาก พเศษ กบ ฝาก สามญ ฝาก สามญ เบก ถอน ได ตาม
ปกต เหมอน ธนาคาร เงนปนผล รอย ละ 4 ฝาก พเศษ เรา
กำหนด ไว วา ตอง ฝาก 10,000 บาท และ ตอง ครบ 1 ป
ถง จะ ถอน ได ให เงนปนผล รอย ละ 5 สวน หน รอย ละ 6
เงน ก เกบ รอย ละ 12 แต ถา สง ด ไม บดพลว ไม ผด เวลา
91Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
ถง สน ป ม เฉลย คน ดอกเบย ให รอย ละ 6”
สวน หลก การ ก ตอง เขา เปน สมาชก ผาน 6 เดอน
ไป แลว จง ก ได 2 เทา ของ ทน เงน หน
“พอ 1 ป 3 เทา พอ 5 ป ได 5 เทา 6 ป ก ได 6
เทา แต ไม เกน 150,000 บาท ใช คน คำ ประกน 2 คน
เปน สมาชก ดวย กน ถา ก 5 แสน 6 แสน ก ตอง ใช หลก
ทรพย เรยก วา ก พเศษ ไดแก บาน ทดน รถยนต ไม ได
ตอน น เรา ไถ ถอน หน นอก ระบบ ให สมาชก ไป ก เยอะ บาน
ท จะ โดน ยด เรา ก ชวย มา”
“ถา ก แลว ไมม เงน ใช คน ละ” เรา สงสย ขอ น จรงๆ
“คน คำ ก ตอง รบ ผด ชอบ แตตอนนยงไมปรากฏวา
คนคำรบผดชอบไมได สวน ใหญ แลว ม กรณ ผด เวลา บาง
“การ ก ทำให เกด หน ก จรง แต ถา
ก ไป แลว ทำ ประโยชน เงน มน ก หมน
กลบ มา เรา เนน วา เงน มน เหมอน
ม ชวต ถา ใช ไม ถก มน ก ไม อย กบ เรา”
92 ºŒÒ¹«‹Í§
แต ไม ใช คน ยง ไมม ม อย ราย เดยว เปน เงน ไม มาก 5,000
บาท ซง คน คำ รบ ผด ชอบ ใช แทน สน ป เรา ก ซอ ของ ขวญ
ไป ให คน คำ เปน กำลง ใจ ให สำหรบ สมาชก ท รบ ผด ชอบ ด
เมอ ท ประชม ใหญ สหกรณ เหน ก รสก วา เรา ทำให สมาชก
ม ความ อยด กน ด ม สข ปาก ตอ ปาก ก ม สมคร เขา มา ใหม
เรอยๆ”
“ม โทร ตาม จก ไหม เหมอน หน บตร เครดต” เรา รก
ตอ
“ไมม” เขา ยนยน “วน เสาร แรก ของ เดอน ทก คน
ตอง มา สง พรอม กน ถา ไม มา ผด 1 เดอน ตด 50 บาท
ภายใน เดอน ไม เปนไร เรา ม กรรมการ ตดตาม คอย ตรวจ
สอบ ดวย วา ก ไป ทำ อยาง ท บอก ไว จรง ไหม ถา ไม ทำ คราว
หลง ก พจารณา ยาก ขน การ ก ทำให เกด หน ก จรง แต ถา ก ไป
แลว ทำ ประโยชน เงน มน ก หมน กลบ มา เรา เนน วา เงน มน
เหมอน ม ชวต ถา ใช ไม ถก มน ก ไม อย กบ เรา
“ทมา ก ก หลาย อาชพ ไมใช แค เกษตรกร อยาง เดยว
แต หลกๆ ก คอ การเกษตร ตอน น เรา วาง โครงการ ทำ
สำนกงาน ไว ดวย ก ท วางๆ ไกลๆ โนน แหละ”
พด จบ เขา หน ไป ช ท โลงๆ เยนตา ดาน หลง “ทดน
ท บอก วา ซอ ไว ทำ สำนกงาน จะ ม การ จดสรร ให สมาชก ซง
ไมม ท อย ให ลอค ละ 50 ตาราง วา เพอ ให คน ม ราย ได นอย
ปลก บาน เงน ทงหมด ก ของ กลม สวน ท เหลอ ก ชมนม
93Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
ใหญ มา ท ปลด หน นอก ระบบ ให เขา บางท ก ตอง ทำ แบบ น
รอย ละ 5 เรา ก มา ปลอย รอย ละ 12 ใช สวน ตาง เอา
ตอน น ปลด ไป 30 คน แลว คน ท เปน หน ธนาคาร บางท
ก ถอน มา เปน หน เรา แทน เพราะ ม ประกน ความ เสยง ให
ถา เสย ชวต ลก หลาน ก ไม ตอง ใช ตอ ม โฉนด ม อะไร มา คำ
ไว เรา ก คน แบบ สามญ ไมม โฉนด ก ตด ไป เลย ทาง ชมนม
ใช แทน”
ท เขา บอก วา เปน นตบคคล ถา จะ ลม หรอ เลก มน
ยาก กวา เพราะ อะไร
“ขน อย กบ การ บรหาร กรรมการ น สำคญ เจา หนาท
เปน ปจจย หมาย ถง เรอง การ ทจรต นน แหละ ซง จรงๆ มน
ก เปน ทก กจการ ไม วา หาง ราน อะไร ถา คด ไม ด มน ก ลม
หมด เปน ญาต เปน พ นอง มา ก ตอง ได กอน ไมใช เรา
ตอง พจารณา อยาง เปน ธรรม ด พฤตกรรม คน ม ประธาน
ม คณะ กรรมการ เลขา มา นง พจารณา กน ให ครบ มา ก น
ทำ มา หากน ไหม สวน ใหญ ได ทง นน มน ไม เหมอน ธนาคาร
ทวไป น คอ การก ลน กรอง ของ เรา วา ก ไป แลว จะ ใช คน เรา
ได มน ยาก ท จะ ลม เพราะ ม การ ตรวจ สอบ ชวย กน ดแล”
94 ºŒÒ¹«‹Í§
95Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
08 àÊÕ§ ÊÒÁѤ¤Õ ÁÕ ã¹ ÍÒ¡ÒÈ
96 ºŒÒ¹«‹Í§
“ถา เปน วทย ธรกจ มน ถก คาย เพ ลง ใหญๆ จบจอง
ไป หมด แลว เปน สอ ขนาด ใหญ เงน มา กอน” เปน เสยง
จรงจง ของ เดชา คช เลศ ผ ประสาน งาน และ วทยากร ของ
สถาน วทย ชมชน พนมสารคาม ซง สถาน ตง อย ใน เทศบาล
ตำบล บาน ซอง
บน แผน พบ ท เดชา มอบ ให ปรากฏขอ ความ สนๆ
‘เปา หมาย ของ การ สราง สอ ส ขาว เพอ ชมชน กระบอก เสยง
ชาว บาน บน พน ฐาน ของ ความ ถก ตอง
สน กระชบ แต ครอบคลม นยาม ท วทย ชมชน ควร
เปน ชอ ก บอก วทย ชมชน ถา ไม เพอ ชมชน แลว จะ เพอ
แมว ทไหน
ไอ ท ฟงๆ กน อย แอบ โฆษณา ยา หนา ขาว บาง หน
มหศจรรย บาง ยา กระชบ ความ สาว บาง เดชา บอก วา นน
มน แอบแฝง ทง นน วทย ชมชน ขนาน แท ตอง ไม ยดถอ เงน
เปน หลก แต ตอง เนน ท สาระ และ ประโยชน ของ ชาว บาน
เมอ ไหร ท ม เรอง เงน เรอง คา โฆษณา มา ครอบงำ เดชา
รบรอง วา รายการ ดๆ ถก เบยด บง หมด แน ไม ได ฟง กน
หรอก
เอฟ เอม 103.75 สถาน วทย ชมชน พนมสารคาม
เกด ขน จาก การ รวม ตว ของ กลม คน ท ตองการ จด ทำ สอ ใน
รป แบบ ของ วทย ชมชน จาก การ รวม ตว ใน ระดบ ชมชน และ
เครอ ขาย 8 จงหวด ภาค ตะวน ออก ท เรยก วา สมา พนธ
97Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
วทย ชมชน ภาค ตะวน ออก และ ระดบ ประเทศ ท เรยก วา
สหพนธ วทย ชมชน แหง ชาต
ม การ ตอส เพอ ให ได มา ซง สทธ ของ ภาค ประชาชน
ตาม รฐธรรมนญ ป 2540 วา ดวย เสยง ของ ภาค ประชาชน
รอย ละ 20
ดำเนน การ ใน รป แบบ ความ เปน วทย ชมชน ท เปน
เนอ แท ไม มง หวง เพอ การ แสวงหา ผล กำไร อกทง ยง เปน
จด ปฏบต การ เพอ การ เรยน ร โดย แท บคคล หรอ หนวย งาน
ใด ก สามารถ เขา มา เรยน ร ได เปนการ เปด โอกาส ให คนใน
ชมชน และ ยง เนน เนอหา สาระ จาก รายการ ตางๆ
“ท น อาจ แตก ตาง จาก ท อน” เดชา กลาว
เดชา คช เลศ
98 ºŒÒ¹«‹Í§
“เนองจาก เรา เปน คน ขบ เคลอน มา ตงแต ยค
แรก ใน รฐธรรมนญ มาตรา 40 บอก วา ม คลน ท เปน
สาธารณประโยชน อย จรงๆ คลน แบง ออก เปน 3 สวน
ขาราชการ สวน หนง ธรกจ สวน หนง ภาค ประชาชน อก
สวน หนง เรม แรก ผม ไป ประชม กบ คณะ กรรมการ จาก
รามคำแหง บาง ธรรมศาสตร บาง ท กรงเทพฯ อาจารย
คน หนง บอก วา 20 เปอรเซนต ของ ภาค ประชาชน มน กำลง
หาย ไป นะ ทำไม หาย หาย ไป แบบ ไหน
“ภาค รฐ ก เปน ตำรวจ ทหาร อะไร ไป อาจารย คน นน
ก ให แตละ จงหวด ไป คย กน วา ถา เรา จะ เคลอน สวน ของ
เรา หลก การ ของ วทย ชมชน คอ อะไร หลง จาก คย กน
ชดเจน ใน ป 2543 สรป วา วทย ชมชน ตอง แตก ตาง จาก
วทย ธรกจ”
99Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
ท วา ตาง คอ 1.ไมม โฆษณา 2.ไม แสวงหา ผล กำไร
3.การ เงน ไม เขา มา เกยวของ
“ตอง เปน สอ สาธารณะ ท เขา ออก งาย ถา ธรกจ น
ตอง ซอ เวลา ซอ ตาราง การ ออก อากาศ เรา ตอง ทำให
องคกร ชมชน ชาว บาน เขา ถง งาย การ จด รายการ ไม ตอง
คำนง ถง เรอง เรต ตง ถา ม เหต เดอด รอน เหต ฉกเฉน ตอง
เขาไป จด รายการ ได เลย ใช ประชาสมพนธ เรอง ดๆ ของ
ชมชน เชน อาสา สมคร มา จด รายการ เรา กได แฟน กลม น
ฟง พ นอง กลม ไทย พวน จด รายการ เรา กได กลม น ฟง กลม
ออม ทรพย จด เรา กได กลม น ฟง พระ มา จด พระ ทาน ก ฟง
รศม ก ไป ไม ไกล วทย ชมชน ตอง จด รายการ ตาม ความ
ตองการ ของ ชมชน”
มา พด ถง เรอง ผง รายการ กน บาง ถง เปน วทย ชมชน
งายๆ บานๆ เรอง ผง ก ตอง ม ระบบ ระเบยบ ตา ส ตา สา
จด ได แต ถา เมา สรา มา ลน รว อยาง น ก ไม ไหว
“ตอง ม ตาราง เวลา อยาง รายการ ของ อาสา สมคร
กบ ของ อนามย มน อาจ คลาย กน ถา เรา ไม จด ตาราง เวลา
มน จะ ซำ ซอน คน ฟง จะ เบอ อยา ลม เรา อย ได เพราะ ชมชน
ชวย กน สนบสนน เรา ใช คณะ กรรมการ ใช คน ท จะ จด
รายการ นง ประชม กน กอน เวลา ไหน ใคร รบ ผด ชอบ อะไร
เชน พระ จะ มา นง จด ตอน ต 5 มน ไม สมควร อย แลว
“ท น เรา ทำ ขอ ตกลง กน ขณะ น เปด อย ท 8.00 น. ถง
100 ºŒÒ¹«‹Í§
15.00 น. แตละ ระหวาง วน ถา ใคร ไม มา ตด ภารกจ เรา
ก เปด ส ปอต ท เปน สาธารณประโยชน เพลง 2 แง 3 งาม
หาม เดด ขาด มน ละเอยด ออน เรา เปด มา ป ท 10 แลว ยง
อย ได ทง ท ถก สอ กระแส หลก พยา ยาม เบยด รก”
เดชา เลา วา เคย สง จดหมาย 200 ฉบบ ไป สอบถาม
ความ เหน ชาว บาน ชอบ หรอ ชง อยางไร
“ม สง คน มา 176 ฉบบ เรา ก มา คด ด ชวง นน เปน
รายการ คน รจก คน รายการ เพอน หญง และ คย เฟอง
เรอง สปสช. ท คน ชอบ ตอน หลง สสส. ก มา ถอด บท เรยน
เพราะ วทย ชมชน ขนาน แท จรงๆ มน จะ หาไม ได อก แลว ผม
ชวย กน ราง กฎหมาย ทำ มา เรอย ตอน นน ภาค ตะวน ออก
ม แค 12 สถาน แบบ ท ไม แสวงหา ผล ประ โย ชน จรงๆ
ทว ประเทศ ม 100 สถาน เทานน เอง หลายๆ แหง
แอบแฝง โฆษณา สมมต ม บรษท หนง ทำ คาย เพลง ลงทน
300,000 บาท บอก ไม โฆษณา หรอก แต สง เพลง ให
เปด เฉพาะ คาย ตว เอง อยาง น ก จบ แลว เปน วงจร ท เรา
พยายาม ตอ ตาน”
ถา ม เรอง เดอด รอน เรง ดวน ตองการ กระจาย ความ
รบ ร ใน วง กวาง ก ตอง ม เครอ ขาย
“เรา จะ ชวย สง เคส ตางๆ ให สอ โทรทศน ภาค
ประชาชน ท ระยอง ใน กรณ ม เรอง เรง ดวน อยาง สอ ชอง
เอน บ ท มา ถาย ทำ ปญหา ตางๆ ไป บอย มาก เปน เรอง ท
101Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
เรา สง ขาว ไป อยาง น มน จะ ได ผล ใน วง กวาง มากกวา สอ
ใน ชม ชน จรงๆ ถา เปน เรอง การ อยด ม สข ของ คนใน ตำบล
เรา ม อาสา สมคร ตางๆ จด รายการ ม การ แนะนำ เรอง
สขภาพ ตางๆ”
ณ ขณะ น รศม การ สง ของ วทย ชมชน ท น ไม เกน
30 กโลเมตร
“ถาม วา อย ได อยางไร คา ไฟฟา เรา ขน อย กบ ทาง
เทศบาล เทศบาล ให เงน อดหนน สอ ป หนง ประมาณ
40,000 บาท แต ไม ได หมายความ วา เรา ตอง ไป
รบ ใช นกการ เมอง แค เวลา ม กจกรรม อะไร เรา ก ชวย
ประชาสมพนธ ให แลว ก ม เงน สนบสนน จาก หนวย งาน
ตางๆ หลกๆ คอ การ หนน จาก กลม องคกร พนท เชน
กลม ออม ทรพย กลม เครดต ย เนยน อะไร พวก น และ อก
ตว คอ การ ทอด ผาปา หรอ การ จด งาน ประจำ ป ก แบงๆ กน
ไป แชร ไป สวน คา ใช จาย ใน การ ซอม เครอง แต ท ตอง ให คอ
ชาง เทคนค ท ดแล เสยง เพราะ ตอง นง ประจำ”
ไม ถาม เรอง น ไม ได ทำงาน กบ สอ คม สอ แลว เรอง
การเมอง กฬา ส ละ บรหาร อยางไร
“ท น ไมม เหลอง แดง นะ ไม รนแรง เหมอน ตอน เลอก ตง
นา ยกฯ ท น ก ไมม ปญหา เรา เปด โอกาส ให ทก คาย ถา จะ
เขา มา จด รายการ ไม ปด กน เพราะ นกการ เมอง ก เปน
ประชาชน คน หนง เหมอน กน แต การ เขา มา ตอง เปน ธรรม
102 ºŒÒ¹«‹Í§
จดสรร เวลา ให เทา กน ไมม ใคร ได เปรยบ เสย เปรยบ ถา มา
คน เดยว ยาก การ ปน หว ไมม อยาง มาก แค ส ปอต เชญ ชวน
ไป ใช สทธ เลอก ตง อยาง น เรา ชวย เหลอ ได แต ประเภท
บอก ตอง เลอก นาย ก นาย ข ท น ไม เอา
“อยาง ท บอก ตว นายก เทศมนตร ท น ไร ค แขงขน มา
ตง แต ไหน แต ไร แลว แลว เขา เอง ก ไม เคย พด เชยร ตว เอง
ผาน วทย ชมชน เลย นกการ เมอง ท น สปรต ด ชาว บาน เอง
ก เปน เกราะ กำบง ให เรา ดวย เรา ทำงาน ให ชาว บาน อย แลว
ไฟ ไหม ทไหน เรา ออก อากาศ ให รถ ชน ทไหน เรา ก ออก
ให
“เรา ม จรรยา บรรณ รวม กน ผม ถง พด วา วทย ชมชน
แทๆ หา ยาก ธรกจ ได งบ ประมาณ จาก โนน น ตลอด ท น
ก ม เคย มา ตดตอ ให เดอน ละ 15,000 บาท ให เปด แต
เรอง ของ พรรค โนน พรรค น แต เรา ม กตกา ชดเจน ยน อย
บน หลก การ มา เปน 10 ป ตอง ยน อยาง น ไป ตลอด จรงๆ
จด แรก ของ ภาค ตะวน ออก คอ วทย ท บาง สระ เกา เมอ ป
2543 ของ เรา เปน แหง ท 2 แต ตอน น ทาง นน ลม ไป แลว
เนองจาก ม ปญหา เรอง คา ใช จาย กระแส ไฟ เอย เรอง คน เอย
คอ แรกๆ ม ใจ ตอ มาพอ ไมม เงน บาง คน ก ทอ ถอย ออก ไป
ไมม คน จด วทย กระแส หลก ให คา ตอบแทน เยอะ ก ไป ของ
เรา ก ม ชวง เกอบ ไม ไหว”
103Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
ไม ไหว ท วา ก เรอง นก จด รายการ ยาย ไป อย สถาน
ใหญๆ
“ตอน น คน ท จด รายการ ทอง ถน ใน แปดรว เปน
นก จด เกา ของ เรา ทง นน สวน ท ยง ม ใจ ก กลบ มา ชวย จด
รายการ ท น เอา เงน เดอน มา ชวย เหลอ เรา บาง พด งายๆ
วา เรา เปน นก ปน นก รอง บนทก แผน เสยง ก มา จาก ท น
หลาย คน กอย กาญจนา ชมพล ศรราชา ซง อยาง ท บอก
ออก ไป แลว บาง คน ก ยอน กลบ มา ด เรอ ลำ เกา น คอ ชวง
ปญหา
“ตอง เปน สอ สา ธาร ณะ ท เขา ออก
งาย ถา ธรกจ น ตอง ซอ เวลา ซอ ตาราง การ
ออก อากาศ เรา ตอง ทำให องคกร ชมชน
ชาว บาน เขา ถง งาย การ จด รายการ
ไม ตอง คำนง ถง เรอง เรต ตง ถา ม เหต
เดอด รอน เหต ฉกเฉน ตอง เขาไป จด
รายการ ได เลย ใช ประชาสมพนธ เรอง ดๆ
ของ ชมชน”
104 ºŒÒ¹«‹Í§
“บาง คน หา เชา กน คำ มา จด รายการ แบบ น อย ไม ได
เรา ทำ ไม เหมอน ท อน ดวย กอน จด ตง เรา ทำ เวท ประชาคม
ใน ทก หมบาน คน ไม พรอม จรงๆ ก จะ ไม เขา มา สง หนง ท
เรา ทำให คนใน องคกร คอ ประกน ชวต อบตเหต เงน เหลา น
ก มา จาก การ จด งาน ตางๆ ตอน น คน จดการ รายการ ของ
เรา จาก 30 คน เหลอ ประมาณ 20 คน บาง คน ไป ตง
สถาน เอง บาง คน ม ภารกจ”
“ปญหา หนก อนๆ คง เปน ชวง ของ การ ปรบ ระบบ
ตางๆ ตอน สน ป ถา เรา ไม นง เรอง คา โฆษณา มว กงวล
วา ทำไม เรา ไม เกบ คา โฆษณา ให เปน งาน เปนการ โฆษณา
กบ ประชาสมพนธ ตาง กน นะ ถา เรา จะ ประชาสมพนธ งาน
หนง งาน ใด นน อก เรอง”
“เกบ เงน เมอ ไหร วทย ชมชน พง?” เรา สงสย
“เสย ครบ หลก การ เสย หมด ดนตร ไทย ท เดกๆ
เคย เอา มา เลน ใน หอง สง ก จะ ถก ซอ เวลา แลว เบยด ให
หาย ไป ม การ แยง เวลา ยง ไป กวา นน จะ เปน ทาส ของ การ
เงน เครอง ดม มนเมา กน แลว หนา ใส อะไร มากมาย ถา
ผ บรหาร ไมม ใจ ตรง น เป ไป แลว วทย ชมชน ไมม ใคร เปน
เจาของ ทก คน ม สทธ รวม กน เวลา ม ปญหา ตอง จบ ใน
เวท ประชม”
เขา เดน พา ชม หอง จด รายการ เลกๆ บานๆ แต ด
ซอ และ มนด
105Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
“ความ สนก ของ การ ทำงาน คอ ทำให คน ท ไม เคย ร
อะไร ได ร ก เหมอน หนงสอ ของ สสส. ท ลง เรอง ราว ดๆ
ใน ชมชน แต หนงสอพมพ อน เลม ใหญๆ ลง แต ขาว ยง
กน ตาย ขาว อะไร ก ไมร วทย ชมชน ทแท ตอง เสนอ เรอง
ใน ชมชน ให คน ได รบ ร เรอง ราว ของ ตว อง ร เรอง ท ควร ร
จง สามารถ แสดง ความ คด เหน ได”
เอา ห ฟง มา สวม เดชา บอก วา การ สอสาร สำคญ
ไม เชอ ด ตอน รฐประหาร
รฐประหาร!
“สงเกต ได เวลา ม รฐประหาร สอ จะ โดน ยด กอน
ระฆง จะ ดง ไม ดง ถา ไมม สอ ชวย ไป ไม รอด สอ เอง มน ก
ม หลาย อยาง สอ มง กำไร กบ สอ เพอ ประชาชน ถา ทำได
ดๆ วทย ชมชน ของ ท น มน เกด ขน จาก ความ ตองการ ทาง
ธรรมชาต ถา ตอง เปลยน ปรบปรง มน ก เปน แค เรอง ของ
เครอง สง เรอง นก จด รา ยการ เรอง จรยธรรม ถา เรา ไม ฝก
ทกษะ บาง ชนด การ พด การ จา มน สำคญ นอก นน ก เปน
เรอง การ สง ขาวสาร ตอง ม ทงสองทาง ทง จาก เรา และ
รบ จาก ผ ฟง คน ฟง เหมอน คน ตาบอด มอง ไม เหน เรา คน
จด ก อย ใน ต พด ออก ไป อยางไร ให กระจาง ของ อยาง น มน
ตอง คอยๆ พฒนา กน ไป เรา ทำ อย ทก ป”
106 ºŒÒ¹«‹Í§
áͺ Ù ÃÐàºÕº ¹Ñ¡ Ñ´ ÃÒ¡ÒÃ
นอกจาก การ ดำเนน งาน ของ สถาน
ตอง เปน ไป อยาง อสระ ไม ถก แทรกแซง จาก ผ ม
อทธพล ผง รายการ ขาว ขอความ ตางๆ ตอง
ถก พจารณา อยาง รอบคอบ คณะ กรรมการ อย
ใน วาระ 2 ป และ หาก เกด ความ ผด ใด คณะ
กรรมการ ตอง ถก พจารณา ให ออก 2 ใน 3 คน
คนท อย หนา ไมค ก ม ขอ ระวง ตางๆ ดงน
107Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
1. เปด เพลง ได ไม เกน 8 เพลง ใน 1 ชวโมง
2. การ เปด เพลง ไม อนญาต ให พด ชอ สถาน
ประกอบ การ ใด เปน ผ สนบสนน
3. หาม เปด เพลง เสยดส สงคม
4. การ ออก อากาศ งาน บรการ ตางๆ เจา ภาพ
ตอง แจง ลวง หนา และ ตอง เกบ เอกสาร
หลก ฐาน ทก อยาง ไว
5. การ รบ นก จด รายการ ใหม ตอง อย ใน การ
รบ ร ของ ผ บรหาร
6. รายการ ท ออก อากาศ ตอง ม เนอหา สาระ
60 เปอรเซนต
108 ºŒÒ¹«‹Í§
109Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
09 ¾Ô¾Ô¸Àѳ±� ä·Â ¾Ç¹
วา กน วา พพธภณฑ กบ หอง สมด เปน สถาน ท สำคญ
ถา อยาก ให ลก หลาน ของ เรา ม ระดบ สต ปญญา ด
ไมร หรอก วา ชาว บาน ซอง ร เรอง น ไหม แต พวก เขา
ม พพธภณฑ เปน ของ ตว เอง ซำ ยง เปน พพธภณฑ ท รวม
ความ นา สนใจ ของ ชน พน ถน เกา แก อยาง ชาว ไทย พวน
เอา ไว นา สน ใจ จรงๆ
ทมา ท ไป ของ ชาว ไทย พวน ชาว บาน เลา ให ฟง วา
ปยา ตา ยาย ยาย มา จาก เวยงจนทน ตอน สงครามโลก ครง ท
2 ม อาชพ ทำ นา พอ คน ไทย ถาง ปา มา ใกลๆ คน พวน กลว
ก ขยบ หน ไป ตอน น ม ชาว ไทย พวน มาก ท บาน หว กระ สงข
“เทา ท รมา ก ไมม ประวต วา ทะเลาะ อะไร กน กบ คน
110 ºŒÒ¹«‹Í§
ไทย คน พวน เขา ได ทก ท ลกษณะ ชอบ อย แบบ ถอย ท ถอย
อาศย กลมกลน ไม เคย ม ปญหา” ชาว บาน บาง คน วา
นายก เทศมนตร บาน ซอง บอก วา เขา เกด ท น ก ตอง
รกษา วฒนธรรม บาง อยาง เอา ไว ให ลก หลาน
“อยาง พพธภณฑ ก ท ผม บอก ไป ผม เกด ท น ภาษา
ไทย พวน ก พด ได มา คด วา ทำ อยางไร ให คน พวน ม จด ศนย
รวม ดาน จตใจ หนง...เรอง ภาษา สอง...ของด ท ม ตาม บาน
คน พวน ซง เรา ได รบ การ มอบ มารวบ รวม ไว โชว และ คอย
กระตน ให เขา ทำกจกรรม ตางๆ ไม อยาก ให แค เปด เฉพาะ
ตอน คน มา ด งาน นานๆ ปด ฝน สก ท อยาง น ไม เอา เรา ร
วา ทก คน ก ม ภาระ การ งาน ตว เอง แต ตรง น ตอง บรหาร ให
ด ตอง คด ตอ กน วา ทำ อยางไร ไม ให ตาย ไป จาก ท เรา สราง
ไว แลว ลก หลาน ของ เรา ม อะไร จะ ทำได บาง อยาก ให
เรา ชวย สนบสนน ตรง ไหน การ ละ เลน คน พวน หรอ อะไร
ก วา มา มา รวม กจกรรม กน มา ถก หมวก บาง อะไร บาง”
ประเพณ ท นา สนใจ ของ ไทย พวน คอ ประ เพณ
ฮบาน ท ชาว บาน สบทอด กน มา ตงแต บรรพบรษ ซง เกด จาก
ความ เชอ ความ ศรทธา ของ ชาว บาน ท ตองการ ให คนใน
หมบาน ได อย รวม กน อยาง สงบ สข โดย ชาว ไทย พวน ทก
หลงคา เรอน จะ ทำ กระทง หนา วว และ ปน คน โค กระบอ
มา สนข ไก ขาว ดำ ขาว แดง ใส ใน กระทง
ชวย กน หา หญา คา มา ถก เปน เปย ตอๆ กน ยาว
111Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
112 ºŒÒ¹«‹Í§
ประมาณ 30-40 วา เพอ นำ มา ลอม รอบ หมบาน แลว
นำ หญา คา และ กระทง หนา วว น มา รวม กน บรเวณ พธ
ศาล ป ตา ทำ บายศร ปาก ชาม ส ขวญ หลก บาน หลกเมอง
ทำ บายศร พม ส ขวญ ชาว บาน จาก นน นำ หญา คา ซง ได
ทำ พธ แลวไป ลอม รอบ หมบาน นำ กระทง ไป วาง ไว ตาม
แยก ตางๆ หรอ ทาง สาม แพรง ของ หมบาน เปนการ สง ผ
สง เคราะห ราย ออก จาก หมบาน
113Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
ประ เพณ ฮบาน หรอ ประเพณ ลอม
หญา คา น จะ ปฏบต กน ใน วน องคาร เดอน
6 เปน ประจำ ทก ป ซง เปน ประเพณ ท
เกา แก และ คง เหลอ ท ตำบล บาน ซอง เพยง
แหง เดยว ใน ประเทศไทย
นอกจาก น ยง ม ประเพณ ตางๆ อก
มากมาย เชน ลงแขก เกยว ขาว บญ ขาว จ
ทาน ขาวเมา บญ ขาวหลาม ใน วน สงกรานต
จะ ม การ ลำพวน บายศร พระ สวน ใหญ
ไทย พวน ม ความ เปน อย อยาง งายๆ ม
ความ สามคค เกอกล กน ซอสตย ยด มน ใน
ศาสนา ปฏบต ใน ขนบธรรมเนยม ประเพณ
อยาง เครงครด
114 ºŒÒ¹«‹Í§
เบญจ พร แซ ตง และ
พนม สม วงษ สอง สาว ใหญ
สาย เลอด ไทย พวน เลา ถง
เรอง ราว ตางๆ ดวย ความ ภมใจ
เรา คย กนทา มก ลาง เครอง ใช
โบราณ ของ ชาว พวน ไล ไป ตง
แต สงของเลกๆ อยาง พวก
ลอบ กระบง ไป จน ถง ใหญๆ
อยาง เกวยน
“ ศ า ล ป ต า เ ป น ส ง
ศก ดสท ธ ท ชาว ไทย พวน
นบถอ และ ยง ม เจา พอ ใหญ
ของ หมบาน ชาว ไทย พวน ท น
นบถอ ผ นบถอ มา ตงแต ป ยา
ตา ยาย จะ ไป อย ไหน ตอง ม
ศาล อยาง ศาล ประจำ ของ เรา
ใคร ผาน ไป มา ตอง ยกมอ ไหว
ไป ทาง ไกล ก ตอง ยกมอ ไหว
นกถง ให ชวย รกษา เรา ทำ ไร
ทำ นา ฟา ฝน คะนอง ก จะ นกถง
เบญจ พร แซ ตง และ พนม สม วงษ
115Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
เรยก หา ความ เชอ ของ เรา เรอง ผ ถง ขวบ
ป ก ตอง ม พธกรรม
“เรา อนรกษ มา ตงแต ปยา ตา ยาย
แลว บอก วา งมงาย ก ไม อาย เพราะ มน
เปน ความ เชอ ของ เรา อยาก ให ลก หลาน
สบสาน เรา เชอ ผ นบถอ ผ ก ไหว ของ เรา
116 ºŒÒ¹«‹Í§
117Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
118 ºŒÒ¹«‹Í§
119Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
120 ºŒÒ¹«‹Í§
นบถอ กน ทง หมบาน ไม อาย หรอก งาน บวช งาน อะไร ก
ตอง มา ไหว เจา พอ ท น กอน สวน ภาษา พด เหนอ หวาน มา
ทาง ไทย เหมอน เหนอ ไม เหมอน ทาง ลาว
“ท ตง พพธภณฑ ตรง น ขน เรา กลว วฒนธรรม ของ
เรา สญหาย ประเพณ ของ เรา อยาง ท บอก ถง ป ตอง ทำ
ทก ครง ชาว บาน เทศบาล ก รวม ตว กน รวม เงน เพอ มา
ส ราง อะไร ตางๆ ของใช ท ไม ใช แลว ก เอา มา ไว เพอ ให คน
ได มา ศกษา มา ด เวลา ม พธ คน ไม นอย ลง เยอะ ขน ดวย ซำ
ทง หมบาน มา รวม เปน 100 คน ม เอา นกเรยน มา ด ทาง
จงหวด ก มา ด
“ถา วฒนธรรม พวน หาย ไป จะ เปน อยางไร ยง มอง
ไม ออก แต เรา ก พยายาม อนรกษ ไว ถา หาย ไป คง เสยใจ
ขนาด ราง ทรง อาย จะ 100 แลว ยง ทำให เรา อย เปน คนใน
หมบาน ท เคารพ นบถอ เดก รน ใหมๆ ก ไม เคย ไดยน นะ ท
บอก วา ไม เชอ พอ เรา บอก ให เขา นบถอ นบถอ แลว เปน คน
ด การ ม ศาล ก เพอ ใช ขอ พร กราบ ไหว ม บาง ท ไป โรงเรยน
แลว พด พวน จะ ถก เพอน ลอ”
สนทนา เสรจ ทอง เรม รอง เจา ถน อาสา พา ไป หา
อะไร รบ ประทาน ทร ปน เรา อม เอม กบ เรอง ราว ของ ชาว
บาน ซอง จรงๆ
121Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
ÃÙŒ ÅÖ¡ ÍÕ¡ ¹Ô´ àÃ×èͧ ªÒÇ ¾Ç¹
พวน (Phuen, Puen) เปน คำ ท เรยก กลม ชน
ท ตง ถนฐาน อย ใน แควน เชยง ขวาง หรอ บรเวณ ทราบสง
ใน ประเทศ สา ธารณ รฐประชา ธป ไตย ประชาชน ลาว
ม อาณาเขต ตดตอ กบ ญวน ได ชอ วา พวน เพราะ เชยง ขวาง
ม แมนำ สาย สำคญ ไหล ผาน พน ชอ แมนำ พวน
ชาว พวน นยม ตง ถนฐาน สราง ท ทำ กน บรเวณ ลม
แมนำ ชาว ไทย พวน พด ได ทง ภาษา ไทย กลาง และ ภาษา
ไทย พวน โดย ใช ภาษา ไทย กลาง พด กบ คน ตาง ถน แต พด
ภาษา ไทย พวน กบ กลม ชน เดยวกน ภาษา พด ของ ไทย พวน
ม สำเนยง ไพเราะ แตก ตาง จาก ภาษา พด ของ ลาว เวยง ท ม
สำ เนยง สนๆ หวนๆ
ภาษา เขยน ของ ไทย พวน เดม ใช อกษร ไทย นอย
จาร ลง ใน ใบ ลาน เชน นทาน พน บาน เพอ ใช อาน ใน งาน พธ
ตางๆ เชน งาน งน เฮอน ด อย กรรม หรอ เทศน ใน งาน บญ
ตางๆ และ ใช อกษร ธรรม จาร ลง ใน ใบ ลาน ท เปน เรอง ราว
เกยว กบ ธรรมะ ใน สมย พระบาท สมเดจ พระมงกฎเกลา
เจา อย หว รชกาล ท 6 ใน ป 2465 ได ตรา พระ ราช บญญต
ประถม ศกษา ขน และ บงคบ ใช ทว ประเทศ ชาว ไทย พวน
จง ได ศกษา ภาษา ไทย อยาง จรงจง อก ทง สนบสนน ให บตร
หลาน ศกษา ภาษา ไทย กน มาก ขน เพราะ เปน สง จำเปน ตอ
การ ดำรง ชวต ใน สงคม และ วฒนธรรม จาก ใน เมอง
การ แตงงาน กบ คน ภาษา อน ทำให เกด การ ผสม
122 ºŒÒ¹«‹Í§
ผสาน ดาน ภาษา ทำให อกษร ไทย นอย และ อกษร ธรรม ลด
ความ สำคญ ลง ไมม การ สบทอด ภาษา เขยน ส ชน รน หลง
ผ ม ความ ร เรอง ภาษา เขยน และ ภาษา ถน เรม หมด ไป จาก
สงคม ใน ปจจบน ม ผ ท สามารถ อาน ใบ ลาน ได นอย มาก
บาน เรอน ของ ชาว พวน เปน เรอน สง ใตถน เรอน ใช
ทำ ประโยชน หลาย อยาง เชน ทำ คอก วว ควาย เลา เปด ไก
ตง เครอง สำหรบ ผก หก ทอ ผา หลงคา ทรง มะนลา หน หนา ไป
ทาง ทศ ตะวน ตก ไม เครอง บน ผกมด ดวย หวาย และ หลงคา
มง ดวย หญา คา ถา เปน บาน ผ ม ฐานะ ด จะ มง ดวย กระเบอง ไม
เรยก วา ไม แปน เกด หรอ กระเบอง ดน เผา พน และ ฝา เรอน
ป ดวย กระดาน ไมไผ สสก สบ แผ ออก เปน แผนๆ เรยก วา ฟาก
ฤกษ ใน การ ปลก คอ เวลา เชา การ ปลก เรอน จะ
เสรจ ใน วน เดยว ประมาณ 5-6 โมง เยน ตอ จาก นน จะ เปน
หนาท ของ ฝาย หญง บาง พวก ทำ เลา ไก เตาไฟ การ ขน บานใหม
เจาของ บาน ตอง หาบ สงของ ขน ไป ไดแก ไซ หว หม แห
ไม คอน สว และ หอก หญง ชาว พวน สง วย นยม นง ซน ดำ
คาด แถบ แดง ตอ จาก นน จะ ม คน ถอ เสอ ทนอน หมอน มง
ถาด ขาวตม ขนม หวาน สำหรบ ทำขวญ เรอน เมอ ญาต
พ นอง มา พรอม หนา ก เรม ทำ พธ ส ขวญ เรอน ตาม ประเพณ
การ นอน เรอน ใหม จะ ตอง ม คน นอน ให ครบ ทก หอง
เปน เวลา 3 คน คน ท 4 เจา บาน จะ ตอง จด ทำ ขาวตม
ขนม หวาน เลยง ด ญาต พ นอง ทมา นอน เปน เพอน
เมอ เจา บาน จด บาน เสรจ คน ท จะ เขา ออก หอง นอน ได
ตอง เปน คนใน ครอบครว เทานน
123Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
124 ºŒÒ¹«‹Í§
¡ŽÇÂàμ ÕëÂÇ »Ò¡ ËÁŒÍ ¢Í§ Õ àÁ×ͧ ¾¹ÁÏ
มา เทยว บาน ซอง จะ ขา ไป หรอ ขาก ลบ
ไม ควร พลาด ลม ชมร สอา หาร เดด อยาง กวยเตยว
ปาก หมอ ใน ตว ตลาด พนมสารคาม
ราน หาไม ยาก เลยว รถ เขา ตว อำเภอ เหน อย
สอง ขาง ทาง แนนอน
จด เดน ของ อาหาร ชนด น คอ แมคา จะ ตก
นำ แกง ใส ถวย โดย ใส สวน ประกอบ ตางๆ ท เรา
โปรดปราน เชน กระดก หม ขาไก ฯลฯ แลว ปรง รส
ตามใจชอบ เผด หวาน อยางไร จาก นน จง ทำ ปาก หมอ
รอนๆ ใส ถวย เรยง ไป ตาม ทศทาง การ นง ของ ลกคา
ท ลอม เปน วง บน เกา อ เตยๆ ม ไส ให เลอก สารพด
อม เมอ ไหร ก บอก คน ทำ สนกสนาน อม อรอย
แถม เพลน ตา ไป กบ ลลา แมคา ท แสน วองไว
125Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
126 ºŒÒ¹«‹Í§
127Êѹμ ÔÊØ¢ ¡ÒÞ¨¹»ÃСÃ
