อาจารยธรรมจกร พรหมพวย

ภมศาสตร – ทางตอนเหนอมลมแมนาดา แมนาแดง (เกดกลมชนพวกไทดา

ไทแดง)

จนเรยกดนแดนนวา อนนม (Annam) – แผนดนอนเงยบสงบทางใต

มพวกทอพยพจากทางตอนใตของจน คอ ชนเชอชาตไต (Tai) ทมความ

เกยวของกบชนเชอชาตจวง (Zhuang) ตอมาจงไดกลายเปนคนเชอชาตเวยต

(Viet)

ทางตอนใตมกลมวฒนธรรมมอญ-เขมร (Mon-Khmer)

ความกวางขวางของดนแดนเวยดนามตงแตสวนเหนอทตดตอกบจนจรดใตสด

ทาใหมสวนตดตอกบแผนดนทมอารยธรรมและวฒนธรรมยงใหญ เชน จน

จามปา ขอม ฯลฯ เกดการถายโอนรปแบบทางวฒนธรรมตอกน ประกอบกบม

การสงครามแยงชงดนแดน เกดการกวาดตอนผคน ทรพยสนและรปแบบทาง

นาฏกรรม ทาใหนาฏกรรมของเวยดนามมความคละเคลาหลายวฒนธรรมเขาไว

ดวยกน

ปรากฏพบกลมชนพนเมองทอาศยในดนแดนกวา ๕๔ ชาตพนธ เรยกวา

Kinh ซงในแตละกลมกมรปแบบทางนาฏกรรมทสบทอดมาแตยงเปนชมชน

ดงเดมจนไดรบอทธพลจากวฒนธรรมภายนอก

ปรากฏรปแบบการแสดงอปรากรทไดรบอทธพลการแสดงของจน คอ งว เรยกวา

Cheo (เจยว) หรองวเวยดนาม รวมถงการแสดงหนในนาทเรยกวา Toung

ซงถอเปนเอกลกษณแหงศลปะการแสดงของเวยดนามทเกดขนในสมยราชวงศล

(Ly Dynasty) ในชวงครสตศตวรรษท ๒๐ รวมถงการแสดง Cai

Luong (ละครปรบปรง) ในสมยโคชนจน ทแสดงประกอบดนตร Vong Co

สมยกอนประวตศาสตร ค.ศ.๒๕๒๔ – ๒๕๘ กอน ค.ศ.

ยคสมยวานลาง (Vanlang) พบรองรอยการอยอาศยของมนษยมอายราว ๒,๐๐๐ ป ทางตอนเหนอของเวยดนาม (Hanoi)

ศตวรรษท ๒ กอน ค.ศ. – ค.ศ.ท ๑-๒ (ราวพทธศตวรรษท ๕-๖) อาณาจกรไตเวยต (Dai Viet) ทางตอนเหนอ

อาณาจกรจามปา (Jampa) ทางตอนกลาง

อาณาจกรฟนน (Funan) ทางตอนใต

๒๐๗ ป กอน ค.ศ. (พ.ศ.๗๕๐) ตรงกบจนสมยราชวงศฉน (ฮน)

อาณาจกรนามเวยต (Nam Viet Kingdom) โดยราชวงศเตรยว (Trieu Dynasty)

ฮนรกรานเวยตนามตลอดมา จนถงสงคราม ๓ อาณาจกร (สามกก) นามเวยตตกอยในอานาจการยดครองของอาณาจกรอ (Wu Kingdom)

๔,๐๐๐ ป กอน ค.ศ.

อารยธรรมเกาแกของเวยดนามเหนไดจากวฒนธรรมดองซอน (Dong Son)

ซงมการขดคนพบกลองสารดทพบในทวทงดนแดนสวรรณภม แตพบมากทเขต

ประเทศเวยดนาม บรเวณทราบลมแมนาแดง

ภาพทปรากฏบนหนากลองมโหระทกนนเปนภาพผคนกาลงเลนดนตรและรายรา

รงเรองในพทธศตวรรษท ๑๒-๑๙ ทางตอนใตของเวยดนาม แบงเปน ๔

แควน แตมแควนสาคญ ๓ แควน คอ

แควนอมราวด-อนทรประ – เมองดานงในปจจบน

แควนวชย – เมองบนดนหในปจจบน

แควนปาณฑรงค – เมองฟานรงในปจจบน

ศาสนาประจาอาณาจกร คอ ศาสนาพราหมณ ลทธไศวนกาย

ศวลงคประจาอาณาจกร ทรงพระนามวา “ภทเรศวร” อยทเมองมเซนในแควน

อมราวด-อนทรประ

บางชวงเวลานบถอพทธศาสนา แบบมหายาน ทรบมาจากจน เชน

สมยพระเจาอนทรวรมนท ๒ (ครงแรกของพทธศตวรรษท ๑๕)

พบเทวสถานในลทธพราหมณทปราสาทหลายแหง ไลจากตอนกลางลง

ไปทางตอนใต ไดแก ปราสาทมเซน ปราสาทดงเดอง ปราสาท

ทเถยน ปราสาทฮงถาญ ปราสาทหวลาย ปราสาทโพกลวงการาย และ

ปราสาทโพเรเม

ปจจบนจดแสดงโบราณวตถในศลปะจาม ทพพธภณฑเมองดานง

พบภาพจาหลกศวนาฏราช สมยมเซน ทปราสาทจาเกยว

พบภาพจาหลกสตรกาลงรายรา สมยมเซน ทปราสาทจาเกยว

สมยมเซน A1 ครงหลงพทธศตวรรษท ๑๕ รบอทธพลจากศลปะชวา ทเขามา

พรอมกบการคา

เปนยคทองของประตมากรรมตาม เชน รปนางราและนกดนตร

แสดงใบหนาแบบอนเดย – ชวา ควบาง ปากบาง ละมนละไม ไมตอกนเปน

ปกกา ผชายไมมหนวด มผาคาดวงโคงแบบทนยมในศลปะชวา

ศราภรณประดบดวยกระจงทศรปสามเหลยม ตางจากสมยกอนหนาททาเปนรปพม

ขาวบณฑขนาดใหญ

ค.ศ.๕๔๑ (พ.ศ.๑๐๘๔)

ตรงกบจนสมยราชวงศเหนอ-ใต

อาณาจกรวานซวน (Van Xuan Kingdom) เมองหลวงอยทลองเปยน

(Long Bien)

ค.ศ.๖๐๒ (พ.ศ.๑๑๔๕)

ตรงกบจนสมยราชวงศสย-ตอราชวงศถง-ตอสมย ๕ ราชวงศ ๑๐ อาณาจกร

นามเวยตตกเปนของจนอกครง เมองหลวงอยทไตลาธานห (Dai La

Thanh) หรอฮานอยในปจจบน

ค.ศ.๙๔๐ (พ.ศ.๑๔๘๓)

อาณาจกรไตโกเวยต/ไตเวยต (Daigo Viet Kingdom) ปกครองโดย

ราชวงศเล (Le Dynasty) มกษตรยสาคญคอเลไดธานห

รบกบอาณาจกรจามปา ไตโกเวยตไดนาชาวจามปารวมทงทรพยสน ศลปะ และ

วฒนธรรม เปนจดเรมตนทไตโกเวยตเรมนาเอาศลปวฒนธรรมเขามาในดนแดน

ตอนเหนอน

ในสมยไตโกเวยตมการไหลเขามาของศลปวฒนธรรมจนอยางแพรหลาย เชน

พทธศาสนา แบบมหายาน

ราชวงศลยคหลง (Ly Dynasty) ตรงกบจนสมยราชวงศซง (Song Dynasty)

กษตรยลไทโต (Ly Thai To) ยายเมองหลวงกลบไปไตลาธานห (คอเมองฮานอย) และเปลยนชอเมองใหมวาทงลอง (Thang Long) หรอเมองมงกร

ตานานมงกรททะเลสาบหวานเคยม เลาวา กอนทพระองคจะไดครองราชยนน ไดเสดจมา ณ เมองน ทอดพระเนตรเหนมงกรตวหนงทะยานขนสฟา เปนมงคลนมตอนด

เปนยคทองยคแรกของเวยดนาม

มการเรยกอาณาจกรนวา “ไตเวยต” (Dai Viet) – ชาวเวยตผยงใหญ

ค.ศ.๑๐๕๔ (พ.ศ.๑๕๙๗) สมยกษตรยลธานหตง (Ly Thanh Tong) กษตรยองคท ๓ ปฏรปการปกครองและระบบขาราชการใหม โดยนาเอาหลกการขงจอ (Kong Zi) มาใชเปนหลกคณธรรม (ใชแพรหลายทวไปในจน เกาหล ญปน) ตงโรงเรยนสอนหลกการขงจอขนเปนครงแรก (วดหวานเหมยว??)

ในบรเวณทราบลมตลอดแมนาแดงเปนแหลงทเหมาะกบการเพาะปลกจงทาใหม

เกษตรกรอยอาศยตลอดสองฝงแมนานเปนจานวนมาก ทงยงเปนแหลงเกดของ

วฒนธรรมชมชนตางๆ หากแตเมอถงฤดฝน แมนาแดงมกเออทนทวมพนทไรนาของ

เกษตรกร ทาใหไมสามรถทาการเพาะปลกใดๆ ได จงเปนทมาในการสรางความ

บนเทงในระหวางนาทวมน โดยการแกะสลกไมเปนหนและมกลไลชกเชดอยใตนา

แสดงเรองราว นทาน ตานาน และวถชวตของชาวเวยตมาเรยงรอยเปนชดการ

แสดงตางๆ พฒนามาสการแสดงกลางแจงและโรงละครหนขนาดเลก โดยนกแสดง

จะยนแชอยในนา มฉากไมไผสานบางๆ กนเพอไมใหเหนตวผเชด หนทงหลาย

จะเคลอนไหวบนไมไผลายาวใตนาทมกลไลซบซอน ทเทคนคในการชกเชดนน

ในอดตจะหวงแหนเปนความลบทไมเปดเผย

การแสดงหนนาดงเดมแบงออกเปน ๑๒ ชดการแสดง มเรองราวเกยวกบตานาน

เทพเจา วถชวตและประวตศาสตรเวยดนาม มวงดนตรประกอบการแสดงนงอย

ดานขางของสระนาทใชแสดง

เรองราวหนงทมกแสดงคอ เตาใหญทอาศยอยในทะเลสาปหวานเคยมไดโผล

ขนมาถวายดาบแดจกรพรรดลไทโถ เพอพระองคจะไดนาไปใชทาสงครามกบ

ชาวจนทมารกราน นอกเหนอจากนนเปนเรองราวทเกยวของกบวถชวตชาว

เวยดนาม เชน ตกปลา ทานา เกยวขาว แขงเรอ เปนตน

ปจจบนเหลอคณะหนนาทยงคงแสดงอยไมกคณะ เชนท ฮานอย มคณะถางลอง

และทเมองเว อดตเมองหลวง และทเมองโฮจมนห

ค.ศ.๑๒๒๕-๑๔๐๐ (พ.ศ.๑๗๖๘-๑๙๔๓) (๑๗๕ ป) สมยราชวงศตรานห

(Tranh Dynasty)

ตรงกบจนสมยราชวงศหยวน (มองโกล) มองโกลพยายามจะครอบครองดนแดน

ทวทงเอเชย

ค.ศ.๑๒๕๗-๑๒๔๔ (พ.ศ.๑๘๐๐-๑๗๘๗) มองโกลพยายามยดจามปาใหไดกอน

จงจะเขามายดไตเวยต

ในสมยตรานหฮงเตา มองโกลจงบกยดฮานอยไวได แตกษตรยชงเผาเมองทง

กอน และราษฎรทงเมองลงไปทางใต จนสงครามยตใน พค.ศ.๑๒๘๗

ค.ศ.๑๔๐๐ (พ.ศ.๑๙๔๓) สมยราชวงศโฮ (Ho Dynasty) แหงอาณาจกร

ไตง (Dai Ngu)

ยายเมองหลวงหนจนและจามปาไปอยทเมองเทโต (Tay Do) คอเมองทานห

หว (Tahnh Hoa) ในปจจบน แตอยไดเพยง ๗ ป กถกรกรานจากจนใน

ราชวงศหมง (Ming Dynasty)

อปรากรจนในแบบเวยดนาม

ฮต – รองเพลง บอย – แสดงทาทาง ฮตบอย - การแสดงทมการขบรองและทาทางทเปนแบบแผน

ค.ศ.๑๒๘๕ ตานานวา คณะอปรากรจนคณะหนง เดนทางเขามาในเวยดนาม ประกอบดวย ชาย ๑๐ คน หญง ๑๒ คน

กษตรยเวยดนาม (ราชวงศตรานห???) โปรดใหศลปนเหลานน ฝกหดนกแสดงเวยดนาม

กษตรยเวยดนามตอมากทรงอปถมภ และพฒนาฮตบอย เชน รองเปนภาษาเวยดนาม แตงทานองเพลงและเนอเรองใหม เชนนาประวตศาสตรเวยดนามมาแสดง

ฮตบอยไดรบความนยมจากชนชนสงในราชสานก

เปนการแสดงเพยงไมกประเภทของเวยดนามทรบการยกยองวาเปนศลปะคลาสสค

บางครงเปนทรจกกนในชอของ Hat Tuong เปนศลปะการแสดงทประกอบ

ไปดวยการขบรอง การแสดงอารมณ การเจรจาประกอบกบวงดนตร มความ

คลายคลงกบการแสดงอปรากรจน (งว) มขนบการแสดงทเกยวของกบกร

แตงหนา เครองแตงกาย ภาษาทาและการจาแนกประเภทของตวละครคลายกบ

อปรากรจน

เนอหาของการแสดง Hat boi วาดวยตานานเทพเจาและเรองเลาทมาจาก

จน โดยแสดงประกอบการบรรเลงซอสองสายคลายกบงว หากแตรปแบบเครอง

ดนตรและการประกอบวงมความแตกตางกบงวมาก ปรากฏศพททางดนตรทใช

ในการแสดง Hat boi เชน moi loi, xuong, bach, tuan

ดนตรราชสานก

ในราชสานกเวยดนามนนปรากฏรปแบบการแสดงดนตรทเรยกวา Nha nhac

ทเรมใชมาตงแตสมยราชวงศตรานหจนถงราชวงศเหงยน การแสดงดนตรนมกม

นาฏกรรมทซบซอนประกอบดวยเสมอ ปจจบนการแสดงดนตร Nha nhac

ไดรบการยกยองใหเปนมรดกโลกทจบตองไมได

ค.ศ.๑๔๐๗ (พ.ศ.๑๙๕๐) ***** เมองหลวงของอาณาจกรไตงแตก โดยกองทพราชวงศหมง กษตรยโฮฮานถกเชญไปยงปกกง พรอมทงสมบต ตารา ทองคา เปนการทจนกดขเวยดนามยงกวาครงใดๆ และมนโยบายทจะกลนชาต โดยทาใหชาวเวยดนามกลายเปนจน โดยจนไดสงวฒนธรรมประเพณแบบจนเขามา เชน บงคบใหชาวเวยดนามแตงตวแบบจนไมใหแตงแบบประเพณดงเดม มการเขามาของลทธขงจอ และเตา (Tao) ทเขามาแทนทพทธศาสนาแบบมหายาน ทาใหมการเผาทาลายวดและสถปเจดยตางๆ

ราชวงศเหาตราน (Hau Tran Dynasty) หรอตรานยคหลง กอตงขนเพอลมอานาจของจน และทาไดสาเรจเมอป ค.ศ.๑๔๑๓ (พ.ศ.๑๙๕๖) แตกยงตองพายจนอกครงในเวลาตอมา

ค.ศ.๑๔๒๘ (พ.ศ.๑๙๗๑) สมยราชวงศเหาเล (Hau Le Dynasty) หรอเลยคหลง กษตรยเลไทโต (Le Thai To) ขบไลจนไดสาเรจอกครง

มการฟนฟศาสนาพทธ บรณะซอมแซมงานศลปวฒนธรรมทถกทาลาย

ค.ศ.๑๔๗๐ (พ.ศ.๒๐๑๓)

กษตรยเลทรานหตง (Le Tranh Tong) ขยายอาณาเขตของไตเวยต โดย

ตจามปาไดสาเรจ เปนการสนสดสงครามระหวางไตเวยตและจามปา

ค.ศ.๑๔๗๙ (พ.ศ.๒๐๒๒)

ไตเวยตสามารถบกหลวงพระบางได ทาใหลานชางตองสงบรรณาการใหไตเวยต

ทกๆ ๓ ป

ขนนางตระกลเหงยน (Nguyen Clan) เรมเขามามบทบาท โดยแบง

อานาจกบตระกลมค (Mac Clan)

ค.ศ.๑๕๒๗ (พ.ศ.๒๐๗๐) สมยราชวงศมค (Mac Dynasty)

เรมดวยกษตรยมคไทโต (Mac Thao To) อยทางตอนเหนอ ทตงโต

(ฮานอย) เปนราชวงศเหนอ

ทางตอนใตพวกตระกลเหงยนและตระกลตรนห (Trinh Clan) ใหความ

ชวยเหลอกนอย จงตงเลตรงตง (Le Trang Tong) ขนเปนกษตรยใน

ราชวงศใต อยทเมองเทโต (ทานหหว)

เกดสงครามระหวางราชวงศเหนอ-ใต ยาวนาน ๖๐ ป ตอมาราชวงศเหงยนและ

ตรนหกไมถกกนอก

มนกเขยนบทฮตบอยทมชอเสยงมาจากเมองบนดนห (Bin Dinh)

เดาดยท (Dao Duy Tu) ค.ศ.๑๕๗๒-๑๖๓๔

ค.ศ.๑๖๑๓ (พ.ศ.๒๑๕๖)

เหงยนฟคเหงยน (Nguyen Phuc Nguyen) ไดเปดความสมพนธทาง

การคากบโปรตเกส มการคาขายอาวธคอปนใหญและปนไฟ

ค.ศ.๑๖๗๓ (พ.ศ.๒๒๑๖)

ความขดแยงของราชวงศเหงยนและตรนหสนสดลงโดยการเจรจาสงบศก ยอมรบ

อานาจเขดแดนซงกนและกน โดยใชแมนาเกยนห (Gianh River)

ณ เมองกวางบนห (Quang Binh) เปนเสนแบงเขตแดน

ค.ศ.๑๖๑๗ (พ.ศ.๒๑๖๐)

ตรงกบสมยอดง (Udong) ของกมพชา เหงยนฟคเหงยนไดสงพระธดาไปเปน

ชายาของกษตรยชยเชษฐาธราชท ๒ (Chay Chetta II) ทาใหเขมร

ยนยอมเปดเมองไพรนคร (ไซงอน) ในดนแดนปากแมนาโขงใหชาวเวยดนาม

เขามาอยอาศย

ค.ศ.๑๗๑๔ (พ.ศ.๒๒๕๗)

เกดการแยงชงราชสมบตในกมพชา ทงสยามและเวยดนามตางพยายามเขามาม

บทบาทเหนอกมพชา จนทายสดกมพชาทาสงครามกบราชวงศเหงยน แตตองเสย

เมองบนทายมาศ (ฮาเตยน - Hatien) ในป ค.ศ.๑๗๕๕ (พ.ศ.๒๒๙๘)

เปนการปดทางออกทะเลของกมพชาในทสด

อาณาจกรสยาม ในสมยสมเดจพระเจาตากสน แผอานาจเขายดเขมรไดสาเรจ

และตองการเมองบนทายมาศคนมาจากเวยดนาม ในป ค.ศ.๑๗๖๙ (พ.ศ.

๒๓๑๒) จงตไดสาเรจ

ในขณะเดยวกน ทางตอนเหนอ พวกตรนหกสามารถเขายดเมองเวไดสาเรจ ในป

ค.ศ.๑๗๗๕ (พ.ศ.๒๓๑๘)

ค.ศ.๑๗๗๑ (พ.ศ.๒๓๑๔) เกดกบฏไตเซน (Tay Son)

เปนสงครามปฏวตโดยชาวบาน โดยพนอง ๓ คน เปนหวหนา รวมกบทหาร

รบจางชาวฝรงเศส รวมทงหมอสอนศาสนานกายเยซอด (Jesuit) ชาว

ฮอลนดา เพอทาลายอานาจของตระกลเหงยน

ค.ศ.๑๗๗๖ (พ.ศ.๒๓๑๙)

ลมลางตระกลเหงยนไดสาเรจ แตเหงยนฟคอน (Nguyen Phuc Anh)

หรอ “องเชยงสอ” หนเขามาพงสยาม สยามชวยใหกลบไปกบานเมอง แตไม

สาเรจ

พวกเทซอน หรอ ไตเซน เปลยนชอเมองตงโต เปน ตงคนห (Dong Kinh)

– คอ ฮานอย

เลมนเด (Le Man De) กษตรยราชวงศเลองคสดทาย พยายามจะกอบกโดย

ความรวมมอจากจนในราชวงศชง (Qing Dynasty) แตกทาไมสาเรจ

ค.ศ.๑๗๘๘ (พ.ศ.๒๓๓๑)

องเชยงสอ หนไปขอความชวยเหลอจากฝรงเศสทเขามาตงเขตการคาในกมพชา

จนองเชยงสอสามารถยดเมองเกยดนห (Gia Dinh) – ไซงอน ไดสาเรจ

และตงศนยกลางอานาจทนน

ราชวงศเทซอนเรมออนลง เหงยนอนหแหงเมองเกยดนห เขายดดนแดนทางตอน

เหนอของพวกเทซอนไดราบคาบ แลวยายเมองหลวงมาทฟซอน – เว

เมอองเชยงสอ ไดรบชยชนะอยางเดดขาดแลว จงสถาปนาตนเองขนเปนกษตรย

ทรงพระนาม “เกยลอง” (Gia Long) [ไทยเรยก พระเจายาลอง] ตง

ราชวงศเงยน (Nguyen Dynasty) เปนการรวมเอาเวยตนามเหนอ-ใต

รวมกนไดสาเรจ

ทรงเปดความสมพนธกบราชวงศชงของจน ใหจนรองรบสถานะของพระองค เพอ

มใหถกจนรกราน และยอมสงบรรณาการใหจน

พระเจายาลอง / เกยลอง ราชวงศเหงยน

ราชวงศเหงยน

เปลยนชอประเทศเปน ไตนม (Dai Nam) แตจนยงนยมเรยกอยางเดมวา

อนนม (Annam) เพราะคาวาไต หมายถง ยงใหญ จนไมอยากใหใครมา

เทยบ

ตอมาจนเรยกวา นมเวยต (Nam Viet) หมายถง ดนแดนทางตอนใต ชอ

ประเทศนามเวยต หรอ นามเวยต จงถกเรยกตงแตสมยพระเจายาลองเปนตนมา

ภายหลงนยมเรยกอยางฝรงวา “เวยดนาม” (Viet Nam) เพราะออกเสยงงาย

กวา

ในราชวงศน เรมมการผกสมพนธกบฝรงเศสอยางเปนทางการ ซงเปนชนวนให

ฝรงเศสเรมเขามาแทรกแซง ในดนแดนอนโดจนน

นาฏกรรมในราชสานกมกแตงกายของเสอผาทหรหรา และโดยมากมกจะแสดง

ณ พระราชวงเว ซงเปนพระราชวงทสรางอยางยงใหญสาหรบราชวงศเหงยน

โดยเรยกนาฏกรรมสาหรบราชสานกนวา Mua Cung Dinh Hue

ปจจบนมการเทศกาลศลปวฒนธรรม ณ นครเว ไดรบการยกยองและจดเปน

เทศกาลยงใหญประจาป มการเชอเชญการแสดงจากชาตอนๆ เขารวมใน

เทศกาลนเปนจานวนมาก

ระบาดอกบว หรอ ราโคมญวน

ซงเปนทมาของ ญวนรากระถาง ในสยาม ตานานเลาวาเขามาพรอมกบอง

เชยงสอทเขามาพงพระบรมโพธสมภารพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลก

ระบาพด เปนการแสดงทไดรบความนยม ผแสดงเปนสตรถอถอพดขนาดใหญ

รายราและแปรแถวในรปแบบตางๆ ทแสดงรปแบบอนละเอยดประณต

ระบาหมวก หมวกญวน เปนสญลกษณของกลมชนชาวเวยต โดยปกตมกใสไป

การทางานกสกรรมรวมถงในชวตประจาวนตามปกต

ปจจบนหมวกญวนเปนสญลกษณของสตรเวยดนาม มกใสพรอมกบชดประจาชาต

ทเรยกวาอาวไซ

ระบาอนๆ เชน

Mua mam ระบาจาน

ระบาเทยน

ระบากายาน

ค.ศ.๑๘๐๒ (พ.ศ.๒๓๔๕) ราชวงศเหงยน ในสมยพระเจายาลอง

เปดรบความสมพนธกบตะวนตก เชน มชชนนาร ซงพระเจายาลองกเคยไปพง

ฝรงเศสทเขามาตงสถานการคาในกมพชาในชวงเวลาหนง

พระเจายาลอง มพระโอรส ๒ องค

เหงยนคานห (รชทายาท) เปนพวกนยมฝรง

มนหมาง เปนพวกนยมญปน อนรกษนยม และชงชงฝรง

รชกาลพระเจามนหมาง

มการขบไลและประหารชวตมชชนนาร เปนชนวนใหฝรงเศสนาทพเขาบก

เลวน เดยต (Le Van Dyet) และ เลวน คอย (Le Van Khoi) นบถอศาสนาครสตอยทไซงอน ไดกอกบฏตอตานพระเจามนหมาง

วานคอยขอใหสยามชวย โดยอางวาตองการนาเชอสายราชวงศทถกตอง (คอรชทายาทของเหงยนคานห) ซงลภยอยในสยามกลบมาเปนกษตรย

เลวน ค (Le Van Cu) ชวยตอสตอมา แตถกจบประหารชวต

ค.ศ.๑๘๗๔ (พ.ศ.๒๔๑๗) ฝรงเศสในสมยพระเจานโปเลยนท ๓ (Napoleon III) บกยดดานงสาเรจ ทาให Annam เขารวมกบ Cochinchina แลวเขายดตองคนทางตอนเหนอ (Tonkin - ดนแดนโดยรอบอาวตงเกย) และยดฮานอยไดในป ค.ศ.๑๘๘๒ (พ.ศ.๒๔๒๕)

ค.ศ.๑๘๘๔ ***** เกดสงครามระหวางฝรงเศสกบราชวงศชงของจน ฝรงเศสเปนฝายชนะ เกดสนธสญญาเทยนสน (Treaty of Tientsin) ในป ค.ศ.๑๘๘๕ ทาใหจนตองยอมรบการครอบครองเวยดนามโดยฝรงเศสอยางเปนทางการ

นกเขยนบทฮตบอย จากเมองบนดนห

เดาทน (Dao Tan) ค.ศ.๑๘๔๘-๑๙๐๘

ฮตบอยคงลกษณะอปรากรจนไวมาก ทงเครองแตงกาย การแตงหนา

การจดฉาก การใชอปกรณ การสรางฉากแบบสญลกษณไมใหดสมจรง

เกดโรงละครฮตบอยในราชสานกโรงแรก

มคณะฮตบอยในราชสานกทเปนหญงลวน??? จานวนมากถง ๑๕๐ คน

ฮตบอยเอกชนไดรบความนยมทวไปในภาคกลางของเวยดนาม

ค.ศ.๑๘๙๓ (พ.ศ.๒๔๓๖) อนโดจนฝรงเศส (French Indochina)

เมอฝรงเศสเขายดกมพชา (ในป ค.ศ.๑๘๘๗/พ.ศ.๒๔๓๐) และลาว (ในป ค.ศ.

๑๘๙๓/พ.ศ.๒๔๓๖) ไดสาเรจ จงตงอนโดจนฝรงเศส โดยมฮานอยเปนเมอง

หลวง

ค.ศ.๑๘๘๕ (พ.ศ.๒๔๒๘)

ฝรงเศสไดลมสถาบนกษตรยลง ตงกษตรยหนเชด เรมตงแต ตงขานห (Dong

Khanh) และมตอมาอกหลายพระองค หลายพระองคทาการตอตานฝรงเศส

แตไมสาเรจ

ค.ศ.๑๙๒๖ (พ.ศ.๒๔๖๙)

กษตรยเบาได (Bao Dai) ครองราชย ญปนเรมเขามามอานาจในเอเชย

ตะวนออกและตะวนออกเฉยงใต มการเคลอนไหวเพอทจะปลดแอกเวยดนามจาก

ฝรงเศส

ค.ศ.๑๙๓๐ (พ.ศ.๒๔๗๓)

เหงยนไอควอก (Nguyen Ai Quoc) – โฮจมนห (Ho Chi Minh)

ทไดรบการสนบสนนจากคอมมวนสตนานาชาต (Communist

International) หรอ คอมอนเทรน (Comintern) ไดกอตงพรรค

คอมมวนสตอนโดจน (Indochinese Communist Party) ตาม

แนวทางของสตาลน (Stalin) แหงโซเวยต

ค.ศ.๑๙๔๐ (พ.ศ.๒๔๘๓)

ญปนบกเขาเวยดนาม โฮจมนหไดเดนทางเขาไปดวย และเคลอนไหวอยทางตอน

เหนอ โดยไดรบความชวยเหลอจากโซเวยต และตงชอวา เวยตมนห (Viet

Minh) ตอตานญปนและอเมรกา โดยใชยทธวธแบบกองโจร จนกระทงญปน

แพสงครามโลกในป ค.ศ.๑๙๔๕ (พ.ศ.๒๔๘๘)

ค.ศ.๑๙๔๕ (พ.ศ.๒๔๘๘)

โฮจมนหทาสงครามขบไลฝรงเศสและกษตรยเบาไดได จนกระทงตองทรงสละราช

สมบต ถอเปนการสนสดราชวงศเหงยนและการปกครองระบอบกษตรย

แลวโฮจมนหกชงประกาศตง “สาธารณรฐประชาธปไตยเวยดนาม”

(Democratic Republic of Vietnam) เปนอสระจากฝรงเศส

แตกตงกษตรยเบาไดไวในทปรกษาอาวโสในรฐบาล

แตฝรงเศสไมยอมรบการประกาศอสรภาพในครงน จงเกดเปนสงครามอนโดจนท

ยดเยอ ตงแต ค.ศ.๑๙๔๖-๑๙๕๔ (พ.ศ.๒๔๘๙-๒๔๙๗) โดยมการรบครงสดทาย

ทสมรภมเดยนเบยนฟ (Dien Bien Phu) โดยฝายโฮจมนหไดรบชยชนะ

ฝรงเศสตองถอนทหารออกจากเวยดนาม

กลางครสตศตวรรษท ๒๐ ราชสานกไมสามารถสนบสนนฮตบอยไดมากนก จงเรมเสอมความนยมลง

เกดสงครามเรอรงยาวนานทาใหศลปะการแสดงชะงก

ในชวงทมการปฏวตและเปลยนแปลงรปแบบการปกครองจากระบบจกรพรรดมาสระบอบสงคมนยม ทาใหงานนาฏกรรมทเคยถกผลตขนเพอราชสานกนนถกลดบทบาท เกดเปนนาฏกรรมสาหรบมวลชน โดยไดรบรปแบบจากชาตมหาอานาจทางคอมมวนสต เชน รสเซยและจน

อยางไรกดนาฏกรรมของเวยดนามสวนมาก ไมมขอกาหนดทเปนแบบแผนตายตวจนถอไดวาเปนอยางคลาสสค (Classical Dance) เปนเพยงนาฏกรรมทไดรบความนยมทวไป เชน

การเชดสงโต ไดอทธพลจากวฒนธรรมจนทถายทอดมาสวฒนธรรมเวยดนามแต

กไดรบการพฒนาใหมรปแบบเฉพาะเปนของตนเอง มกแสดงในเทศกาลปใหมท

เรยกวา Tet หรอเทศกาลกลางฤดหนาวทเรยกวา Tet Trung Thu

ปจจบนนามาใชแสดงในโอกาสมงคลอนๆ เพราะถอวาสงหโตเปนสตวมงคล

ของชาวจนทจะนาโชคลาภมาใหและขจดโชครายตางๆ เชน ในงานเปด

หางรานหรอบรษท รปแบบการแสดงของการเชดสงหโตนน ใชทกษะทางดาน

กายกรรมและอดมดวยศลปะจนทใชประกอบใหมความงดงามสมบรณแบบ

ในชวงตนครสตศตวรรษท ๒๐

ชาวบานเรมดดแปลงการแสดงฮตบอยใหแสดงงายและดงายขน

ลดจานวนเครองดนตรลง ไมรองเสยงสงอยางงว ใชรองแบบสมยใหม

ใชทานองเพลงทเปนทนยมของชาวบาน

ไมใชภาษาสงทมรากศพทมาจากภาษาจน ใชภาษาพดธรรมดาเขาใจงาย

คงเครองแตงกาย การแตงหนา การรบทตนเตนไว

จดฉากแบบมรายละเอยดสมจรง

เปนละครทไดรบการปรบปรงขนเมอ ค.ศ.๑๙๑๘ มเรองราวทใชในการแสดงมา

จากประวตศาสตรจน คลายคลงกบการแสดง Hat Boi แตทสาคญกคอการนา

เรองราวเหตการณในปจจบนมาสอดแทรกในการแสดงใหเปนทนาสนใจและ

แสดงบนกรยาสามญของมนษย

ไมมกฏเกณฑเทากบใน Hat Boi แตกยงคงมรปแบบทเปนเอกลกษณเฉพาะตว

แบบละคร Hat Cai Luong

ในสมยโคชนจน

ลกษณะคลายละครเพลง

เดมเปนเพยงการขบรองคนในระหวางการแสดงกายกรรม

นยมมากในทางภาคใตของเวยดนาม

มการขบรองและทานองพลงทจบใจ แสดงประกอบวงดนตร Vong Co

เดมผขบรองนงรองเฉยๆ ตอมามการแสดงทาทางประกอบ

ใชผแสดง ๒-๓ คน ตอมาเรมแสดงเปนเรองราวสนๆ ประกอบฉาก ตอมาจง

แสดงเปนละครเรองยาว มทงบทสนทนาและการขบรอง จดฉากตามเนอเรอง

เนอเรองเปนประวตศาสตรเวยดนาม ละครตะวนตก และเรองสมยใหม

ยงคงไดรบความนยมในระดบชาวบาน

ไดรบอทธพลจากละครฝรงเศส ถอเปนละครแนวตะวนตกทไดยอมรบไดในเอเชย

ตะวนออกเฉยงใต

มกแสดงรวมกบรายการอน เชน การแสดงดนตรสด การเตนรา และดนตร

สมยใหม

นยมในเมองใหญ เชน ไซงอน

นยมในทางตอนเหนอของเวยดนาม

ววฒนาการมาจากเพลงและระบาพนเมองของเวยดนาม รวมทงตลก

ชาวบานนยมแสดงในฤดเกบเกยวและเทศกาลตางๆ

ตอมานยมแสดงเนอหาทวพากษวจารณสงคม เชอวานาจะไดรบอทธพลจาก

ละครเชงเสยดสของจน

ปจจบนนาเนอเรองมาจากตะวนตก จน และเกาหล

ไดรบความนยมในชนบทและเมองใหญทางภาคเหนอของเวยดนาม

ฮตเจยว เปนการแสดงทไดรบความนยมมาจนถงปจจบน เพราะดาเนนเรองโดย

ใชภาษาสามญ

เนอหาของการแสดงมความหลากหลายและบางครงกเปนเรองเลาทแตงขนใหม

การแสดงเปนการบทเจรจาและการขบรองในทวงทานองบนลานาตางๆ

โดยปกตแลว Hat Cheo จะไมใชฉากประกอบการแสดง หรอแมกระทง

เครองแตงกายทหรหรา เหมอนอยางการแสดง Hat Boi จงทาให Hat

Cheo มรปแบบใกลเคยงกบการแสดงละครรองทนกแสดงรองคลอเสยงซอและ

ขลยประกอบกบจงหวะของกลอง

นกแสดงจะแสดงความสามารถโดยการเลอกเพลงใหเหมาะสมกบการแสดง

อารมณของละครในแตละฉาก ทงอารมณรก อารมณโศก ฯลฯ สาหรบนกแสดง

จะสามารถตความและแสดงออกทางอารมณใหไดอยางลกซง

สมยเวยดนามเหนอ – เวยดนามใต

เกดสนธสญญาเจนวา แบงประเทศออกเปน ๒ สวน โดยใชเสนขนานท ๑๗

บรเวณแมนาเบนไฮ (Ben Hai River) ใกลจงหวดกวงตร (Quang

Tri) คอ

เวยดนามเหนอ มเมองหลวงทฮานอย เปนคอมมวนสต ไดรบการสนบสนนจาก

โซเวยต

เวยดนามใต มเมองหลวงทไซงอน เปนประชาธปไตย มประธานาธบดโงหดนเดยม

(Ngo Dinh Diom) เปนประมข

เกดสงครามเยน (Cold War) ระหวางคายคอมมวนสตและเสรนยม

ประชาธปไตย ซงสนสดลงในป ค.ศ.๑๙๗๕ (พ.ศ.๒๕๑๘)

ค.ศ.๑๙๗๕ (พ.ศ.๒๕๑๘)

สหรฐอเมรกาตองถอนกาลงทงหมดออกจากเวยดนาม

ค.ศ.๑๙๗๖ (พ.ศ.๒๕๑๙)

ประกาศรวมเวยดนามเหนอและเวยดนามใตเขาดวยกน ภายใตการปกครองแบบ

คอมมวนสต ภายใตชอวา “สาธารณรฐสงคมนยมเวยดนาม” (Socialist

Republic od Vietnam) มพรรคการเมองเดยว คอ พรรคคอมมวนสต

(Communist Party of Vietnam)

ค.ศ.๑๙๙๕ (พ.ศ.๒๕๓๘)

๒๘ กรกฎาคม ค.ศ.๑๙๙๕ (พ.ศ.๒๕๓๘) เวยดนามเขารวมเปนสมาชกในกลม

ประเทศอาเซยน

ตอมามการปรบระบบเศรษฐกจใหมการยอมรบการการคาเสร