Ν.Ε.Α.Ν.Δ.Α.

3ο Νομικό Συνέδριο ΕΑΝΔΑ: «Εναλλακτικοί τρόποι επίλυσης διαφορών.

Πρόγραμμα ΕΑΝΔΑ - ΓΓ Νέας Γενιάς "ΝΟΜΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΓΙΑ ΝΕΟΥΣ 2013" Πρόταση για το νέο Κώδικα περί Δικηγόρων

τεύχος 6ο

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013Τριμηνιαία έκδοση

Εκπτωτική κάρτα ΕΑΝΔΑ -ΣΑΚΚΟΥΛΑΣ (Αθήνα-Θεσσαλονίκη)

2

Περιεχόμενα

Χαιρετισμός προέδρου ΕΑΝΔΑ.......................................................................................................................4 Χαιρετισμός προέδρου ΣΝΑΔΠ.......................................................................................................................6

ΠΟΛΙΤΙΚΗ-ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

Πρόγραμμα «ΝΟΜΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΓΙΑ ΝΕΟΥΣ 2013».....................................................................................8 Η πρόταση της ΕΑΝΔΑ για τον νέο Κώδικα περί Δικηγόρων.........................................................................9Περιορισμοί στη διαφήμιση των δικηγόρων...................................................................................................11 Το στοίχημα της ανάπτυξης δεν κερδίζεται με φορολογία a la carte...........................................................13 Διαφθορά και φοροδιαφυγή........................................................................................................................14 Όντας ασκούμενη στα δικαστήρια................................................................................................................15 Η αποδυνάμωση της απεργίας......................................................................................................................16 ΑΟΖ: μια ευκαιρία για το μέλλον...................................................................................................................17

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ Το δίκαιο της ανάγκης για μέτρο..................................................................................................................19 Η νέα Δημοσιονομική συνθήκη: τι σημαίνει η θέση της σε ισχύ;...................................................................21 Draft common frame or reference v Αστικού Κώδικα;..................................................................................23

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ Πολιτική κρίση: τύφλωση και αποκάλυψη. Με αφορμή τις αλληγορίες Σαραμάγκου..................................24

ΕΝΩΣΗ ΑΣΚΟΥΜΕΝΩΝ & ΝΕΩΝ ∆ΙΚΗΓΟΡΩΝ ΑΘΗΝΩΝ Τεύχος 5ο

Αρχισυντάκτες: Ανδρέας Κυριακόπουλος, Βάνια Παπαδοπούλου

Συντακτική οµάδα: Μελίνα Θεοδώρου Θεανώ Ταµπούκου Γιάννης Καλογριδάκης Πάρης Τζούµας Στέλλα Μπίνα Γιάννης Φλυτζάνης Αθηνά-Πωλίνα Ντόβα Βικτωρία Χατζάρα

www.eanda.gr

3

Επιστρέφουμε, λοιπόν, στο έκτο τεύχος μας με αέρα ανανέωσης και δημιουργίας!

Νέο ύφος, νέα εμφάνιση αλλά κυρίως μετά από ένα διάστημα κατά το οποίο η Ένωσή μας έκανε εμφανή βήματα εξωστρέφειας και προσφοράς!

Μέσα από σοβαρές προτάσεις και πρωτοβουλίες, όπως η πρότασή μας για το φορολογικό νομοσχέδιο και τον Κώδικα περί δικηγόρων, η εκδήλωση για τον επαγγελματικό προσανατολισμό, η εκπτωτική κάρτα για τα μέλη της ΕΑΝΔΑ, η συμμετοχή μας για πρώτη φορά στο πρόγραμμα «ΝΟΜΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΓΙΑ ΝΕΟΥΣ» αλλά και το 3ο Νομικό Συνέδριο που διοργανώνεται αυτόν τον καιρό, αναδείξαμε το ρόλο της Ένωσης και ενισχύσαμε τη φωνή της μέσα στην κοινωνία.

Ελπίζοντας να εκτιμήσετε την προσπάθεια που έχει καταβληθεί σας ευχόμαστε…

Καλή ανάγνωση!

www.eanda.gr

Ν.Ε.Α.Ν.Δ.Α.

4

Τρεις περίπου μήνες μετά την ανάληψη καθηκόντων για το νέο δ.σ. της Ένωσης Ασκούμενων και Νέων Δικηγόρων Αθηνών, και η Ένωσή μας συνεχίζει τη δράση της εντός μια πολύ δύσκολης συγκυρίας για την κοινωνία και για τον δικηγορικό χώρο. Οι διεκδικήσεις αυξάνονται λόγω των οικονομικών αντιξοοτήτων, αλλά οι δυνατότητες είναι πιο περιορισμένες δεδομένου του γενικευμένου κλίματος λιτότητας που επικρατεί. Μόνη λύση σε αυτό το οριακό και δυσάρεστο περιβάλλον για τους νέους ανθρώπους είναι η εξωστρέφεια και οι πρακτικές παρεμβάσεις με ρεαλιστικό τρόπο, ώστε να επιτυγχάνεται η μέγιστη δυνατή ωφέλεια για τους νέους συναδέλφους.

Η Ένωσή μας ευθής εξαρχής αντέδρασε στα νέα φορολογικά μέτρα που πλήττουν, κυρίως, το νέο συνάδελφο μέσω μιας δυσανάλογης επιβάρυνσης στα πολύ μικρά εισοδήματά του, προκειμένου να καλυφθούν οι δημοσιονομικές «τρύπες» που δημιούργησαν οι περασμένες γενιές. Κατατέθηκε υπόμνημα στη Βουλή των Ελλήνων, ενώ κατατέθηκαν τεκμηριωμένες και πλήρεις προτάσεις επί του φορολογικού νομοσχεδίου στην οικεία διακομματική επιτροπή. Η Ένωσή μας, επίσης, για πρώτη φορά εκπροσωπήθηκε επισήμως στην Ολομέλεια των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων, όπου και κατέθεσε αναλυτικές κατ’άρθρο προτάσεις για τον Κώδικα περί Δικηγόρων, όπως αυτός έχει τεθεί υπό επεξεργασία και διαβούλευση. Επίσης, διεκδικούμε τη δημιουργία ειδικής συγκοινωνιακής γραμμής διασύνδεσης των δικαστηριακών χώρων (Ευελπίδων-Αμπελόκηποι-Λ.Ριανκούρ) προκειμένου να διευκολύνονται, ιδιαίτερα, οι νέοι συνάδελφοι στη μετακίνησή τους, μειώνοντας ταυτοχρόνως το κόστος αυτής. Ευελπιστούμε ότι ο ΟΑΣΑ θα αποδεχθεί το αίτημά μας και θα την καθιερώσει εντός του 2013. Συνεχίσαμε, επίσης, με επιτυχία την πρωτοβουλία που ξεκίνησε πριν 2 χρόνια με τη διανομή ετήσιων καρτών ΟΑΣΑ με ειδική έκπτωση για ασκούμενους και νέους συναδέλφους.

Η Ένωση Ασκούμενων και Νέων Δικηγόρων Αθηνών για πρώτη φορά αναλαμβάνει αυτοτελώς την υλοποίηση (ως φορέας υλοποίησης) του προγράμματος «ΝΟΜΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΓΙΑ ΝΕΟΥΣ» της Γ. Γ. Νέας Γενιάς. Η εξωστρέφεια της Ένωσης, η πλήρωση για πρώτη φορά όλων των τυπικών και ουσιαστικών προϋποθέσεων για υπαγωγή σε πρόγραμμα, καθώς και η άμεση ανταπόκριση της Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς οδήγησε στο επιθυμητό αποτέλεσμα, το οποίο ελπίζουμε να αποτελέσει την απαρχή για ανάλογες μελλοντικές δράσεις προς όφελος τόσο του κοινωνικού συνόλου, όσο και των νέων συναδέλφων. Το πρόγραμμα αυτό επιτρέπει σε νέους ανθρώπους-συμπολίτες μας κάτω των 30 ετών με οικονομική αδυναμία να προσφύγουν στον φυσικό δικαστή, να μπορούν να απευθύνονται στην Ένωση Ασκούμενων και Νέων Δικηγόρων Αθηνών, η οποία θα αναθέτει την υπόθεση σε νέο δικηγόρο (κάτω των 35 ετών), και η αμοιβή του θα καλύπτεται μέσω του προγράμματος της Γεν.Γραμμ.Νέας Γενιάς. Η σημασία της συνεργασίας αυτής είναι τόσο πρακτική όσο και συμβολική, καθόσον για πρώτη φορά νέοι συμπολίτες μας θα απευθύνονται για νομική υποστήριξη σε νέους δικηγόρους μέσω

ΑΡΘΡΟ-ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΕΝΩΣΗΣ ΑΣΚΟΥΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΝΕΩΝ ΔΙΚΗΓΟΡΩΝ ΑΘΗΝΩΝ

www.eanda.gr

Ν.Ε.Α.Ν.Δ.Α.

5

ενός φορέα νέων ανθρώπων (ΕΑΝΔΑ) υπό την αιγίδα και τη στήριξη του κρατικού φορέα υποστήριξης της νέας γενιάς (Γ.Γ.Νέας Γενιάς). Η δε πρακτική της σημασία είναι διττή, καθόσον θα δημιουργηθεί επιπλέον δικηγορική ύλη για τους νέους συναδέλφους που θα συμμετάσχουν σε μια δύσκολη περίοδο, ενώ θα βοηθηθεί και ένα σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας, αποδεικνύοντας ότι οι νέοι άνθρωποι μπορούμε να βρεθούμε στην πρώτη γραμμή των απαιτήσεων αλληλεγγύης της εποχής. Σχετικά με το πρόγραμμα αυτό πραγματοποιήσαμε εκδήλωση με καλεσμένο τον Γ.Γ. Νέας Γενιάς κ. Π.Κανελλόπουλο, όπου αναλύθηκαν οι λεπτομέρειες του προγράμματος και καταγράφηκαν οι σχετικοί προβληματισμοί. Θετική, επίσης, η εξέλιξη της συνέχισης του θεσμού της άσκησης στα δικαστήρια, ο οποίος παρά ορισμένες δυσλειτουργίες που παρουσιάζει, συνεχίζει να υπάρχει και η Ένωσή μας προσπαθεί με κατατεθειμένες προτάσεις και καίριες παρεμβάσεις να βελτιώσει. Αλλά, προκειμένου να βελτιωθεί κάτι πρέπει, πρώτα απ’ όλα, να υφίσταται.

Ακόμα, η Ένωσή μας αποδεικνύει ότι μια Ένωση νέων ανθρώπων οφείλει να έχει πολυσχιδή δραστηριότητα. Ειδικότερα, οργανώσαμε εκδήλωση σχετικά με τις δυνατότητες επαγγελματικής αποκατάστασης ενός νέου νομικού, ειδικά τη σημερινή δύσκολη περίοδο, όπου ο επαγγελματικός προσανατολισμός είναι πιο αναγκαίος από ποτέ, με καλεσμένους εκλεκτούς εκπροσώπους από κάθε κλάδο της νομικής επιστήμης (δικηγορικό, συμβολαιογραφικό, δικαστικό, διπλωματικό κλάδο). Επίσης, συνεχίζουμε τις επιτυχημένες πρωτοβουλίες περασμένων ετών, διοργανώνοντας το 3ο Νομικό μας Συνέδριο με θέμα «Εναλλακτικοί τρόποι επίλυσης διαφορών.Διαμεσολάβηση, Διαιτησία και λοιπές προοπτικές». Η πρακτική αξιοποίηση των δεδομένων επί μιας επίκαιρης και σύγχρονης θεματικής, όπως αυτά παρουσιάζονται από τους εκλεκτούς καλεσμένους που μας τιμάνε με την παρουσία τους, είναι ο στόχος της πρωτοβουλίας μας αυτής.

Τέλος, η Ένωσή μας προχώρησε σε ειδική συμφωνία με τις Εκδόσεις Σάκκουλα (Αθήνα-Θεσσαλονίκη) και, εφεξής, θα υπάρχει ειδική κάρτα ΕΑΝΔΑ, μέσω της οποίας ασκούμενοι και νέοι δικηγόροι θα μπορούν να επωφελούνται από ειδικές τιμές για αγορά βιβλίων, συνδρομές περιοδικών κλπ.

Η ΕΑΝΔΑ αποδεικνύει ότι μέσω δράσεων, εξωστρέφειας και ρεαλισμού, η νέα γενιά μπορεί να διεκδικήσει σε μια πολύ δύσκολη περίοδο. Τα προβλήματα είναι πολύ μεγάλα και η Ένωσή μας προσπαθεί να βάλει ένα λιθαράκι στη βελτίωση των συνθηκών με όσα μέσα διαθέτει. Σύμμαχος σε αυτήν την προσπάθεια είναι το Διοικητικό Συμβούλιο της, το οποίο αποτελείται από συναδέλφους με ήθος και ιδέες, ικανούς για να συνδράμουν σε αυτήν την προσπάθεια.

Καλή ανάγνωση του νέου τεύχους μας.

Γιώργος Κώτσηρας,

Πρόεδρος Ένωσης Ασκούμενων και Νέων Δικηγόρων Αθηνών

www.eanda.gr

Ν.Ε.Α.Ν.Δ.Α.

6

Αγαπητοί συνάδελφοι,

Με χαρά αποδεχθήκαμε την πρόσκληση του Προέδρου της ΕΑΝΔΑ Γιώργου Κώτσηρα να απευθύνουμε ένα χαιρετισμό στο παρόν 6ο τεύχος του περιοδικού ΝΕΑΝΔΑ και το πρώτο για τη νέα χρονιά.

Για όσους δε γνωρίζουν το Σύλλογο Νέων και Ασκουμένων Δικηγόρων Πειραιά (ΣΝΑΔΠ), θα πρέπει να αναφέρουμε πως πρόκειται για τον αρχαιότερο σύλλογο με μέλη νέους και ασκούμενους δικηγόρους, καθώς βρίσκεται σε συνεχή λειτουργία από το 1976, όταν και υπογράφηκε το πρώτο καταστατικό του από συναδέλφους που πλέον αποτελούν τους πιο επιφανείς δικηγόρους του Πειραιά.

Από τις πρώτες μέριμνες του νέου Δ.Σ μας, το οποίο εξελέγη στις αρχαιρεσίες της 9ης Νοεμβρίου 2012, ήταν να έρθει σε επαφή με τον Πρόεδρο και τα μέλη του Δ.Σ. της ΕΑΝΔΑ για να εξερευνήσουμε τρόπους κοινής δράσης των συλλόγων μας, καθώς βαθιά μας πεποίθηση ήταν και είναι πως στους δύσκολους καιρούς πουζούμε ως νέοι επαγγελματίες, θα πρέπει να κινηθούμε ενωμένοι, όλοι οι φορείς εκπροσώπησης ασκούμενων και νέων συναδέλφων, στη διεκδίκηση όσο το δυνατόν καλύτερων συνθηκών εργασίας αλλά και κάθε άλλης ενέργειας που θα είχε ως αποτέλεσμα τη θεσμική θωράκιση του επαγγέλματος/λειτουργήματός μας.

Με μεγάλη ικανοποίηση διαπιστώσαμε πως και το νέο ΔΣ της ΕΑΝΔΑ διά του Προέδρου του διαπνέεται από τις ίδιες πεποιθήσεις καθώς τα μέλη και των δύο ενώσεων δρουν και εργάζονται στο ίδια δικαστικά μέγαρα, στις ίδιες υπηρεσίες και τα προβλήματα είναι κοινά για όλους μας.

Έτσι, πρώτη και μεγάλη δράση αποφασίσαμε να είναι η κατάθεση στην Ολομέλεια των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας (Κομοτηνή 7-9/12/2012) κοινών προτάσεων αναφορικά με το σχέδιο του Νέου Κώδικα Περί Δικηγόρων, με έμφαση στα κεφάλαια που αφορούν τους ασκούμενους και νέους συναδέλφους (http://www.eanda.gr/anakoinoseis-eanda/protasi-eanda-kai-snadp-gia-epikeimeni-tropopoiisi-toy-kodika-peri-dikigoron).

Είναι δεδομένο πως στην νέα "μετα-μνημονιακή" εποχή που ξημερώνει τίποτα δεν θα είναι όπως πριν. Η άσκηση της δικηγορίας και η λειτουργία του δικηγορικού επαγγέλματος/λειτουργήματος τείνει να αλλάξει είτε διότι πρέπει να εκσυγχρονιστούν πρακτικές του παρελθόντος (βλ. ηλεκτρονική κατάθεση δικογράφου) είτε γιατί εμπλέκονται συγκεκριμένες "μνημονιακές" υποχρεώσεις.

ΑΡΘΡΟ-ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΕΝΩΣΗΣ ΑΣΚΟΥΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΝΕΩΝ ΔΙΚΗΓΟΡΩΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

www.eanda.gr

Ν.Ε.Α.Ν.Δ.Α.

7

Με δεδομένη την καθυστέρηση της απονομής δικαιοσύνης και τον προσδιορισμό δικασίμων, πολλές φορές στα όρια της παραγραφής εν επιδικία, οι νέοι συνάδελφοι πρέπει να στραφούμε σε άλλες μορφές άσκησης της δικηγορίας, όπως η διαμεσολάβηση και άλλες διαδικασίες εναλλακτικής επίλυσης των διαφορών. Προς τούτο είναι ενθαρρυντικό το ότι η ΕΑΝΔΑ στο επικείμενο συνέδριό της τον προσεχή Φεβρουάριο θα ασχοληθεί με αυτό ακριβώς το θέμα, δηλαδή τις μορφές εναλλακτικής επίλυσης των διαφορών.

Με δεδομένη την καθυστέρηση της απονομής δικαιοσύνης και τον προσδιορισμό δικασίμων, πολλές φορές στα όρια της παραγραφής εν επιδικία, οι νέοι συνάδελφοι πρέπει να στραφούμε σε άλλες μορφές άσκησης της δικηγορίας, όπως η διαμεσολάβηση και άλλες διαδικασίες εναλλακτικής επίλυσης των διαφορών.Προς τούτο είναι ενθαρρυντικό το ότι η ΕΑΝΔΑ στο επικείμενο συνέδριό της τον προσεχή Φεβρουάριο θα ασχοληθεί με αυτό ακριβώς το θέμα, δηλαδή τις μορφές εναλλακτικής επίλυσης των διαφορών.Για να μπορέσουμε, όμως, να σταθούμε αυτό το ανάχωμα είναι απαραίτητη η συμμετοχή των μελών μας στις δράσεις των ενώσεών μας. Πρέπει να ορθώσουμε το ανάστημά μας, να σηκώσουμε τα μανίκια μας, να τιθασεύσουμε τον ωχαδερφισμό μας και την μυθώδη ψευδαίσθηση ότι κάποιος άλλος θα φροντίσειγια εμάς, να κοιτάξουμε το συλλογικό και όχι το στενά ατομικό συμφέρον μας, να πλησιάσουμε τα Δ.Σ. των ενώσεών μας και να καταθέσουμε ιδέες και προτάσεις, που σίγουρα όλοι έχουμε και τις λέμε στις κατ' ιδίαν συζητήσεις μας όταν βρισκόμαστε στην ουρά για να καταθέσουμε ένα δικόγραφο ή όταν περιμένουμε τοπινάκιό μας να εκδικαστεί.

Χρίστος ΤσάλλοςΠρόεδρος του Συλλόγου Νέων και Ασκουμένων Δικηγόρων Πειραιά

www.eanda.gr

Ν.Ε.Α.Ν.Δ.Α.

8

Πρόγραµµα «ΝΟΜΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΓΙΑ ΝΕΟΥΣ 2013»

Η Ένωση Ασκουμένων και Νέων Δικηγόρων Αθηνών, εντός των πλαισίων του σκοπού της, που είναι η προάσπιση και διεκδίκηση των δικαιωμάτων και των συμφερόντων των ασκουμένων και νέων Δικηγόρων αλλά και η βελτίωση των συνθηκών εργασίας αυτών, με βλέμμα πάντοτε προς την κοινωνία και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο πολίτης, ανέλαβε φέτος για ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ Α Υ Τ Ο Τ Ε Λ Ω Σ , Ω Σ Ι Σ Ο Τ Ι Μ Ο Σ Κ Α Ι ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΜΕΝΟΣ ΦΟΡΕΑΣ, την υλοποίηση του προγράμματος «ΝΟΜΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΓΙΑ ΝΕΟΥΣ», υπό την αιγίδα της Γ. Γ. Νέας Γενιάς.

Η εξωστρέφεια της Ένωσης, καθώς και η άμεση ανταπόκριση της Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς οδήγησε στο επιθυμητό αποτέλεσμα, το οποίο ελπίζουμε να αποτελέσει την απαρχή για ανάλογες μελλοντικές δράσεις προς όφελος τόσο του κο ι νων ικού συνόλου , όσο κα ι των νέων συναδέλφων.

Ιδιαιτέρως σημαντικό είναι το γεγονός ότι ένας φορέας, όπως η Ε.Α.Ν.Δ.Α., που αφορά στους νέους και μάχεται για τους νέους, θα είναι σε θέση να εισέλθει, με τον τρόπο αυτό, άμεσα στην κοινωνία , διαμέσου των νέων δικηγόρων , προκειμένου να υπερασπιστεί τους νέους. Επιπλέον δε το ενδιαφέρον του προγράμματος αυτού έγκειται στο διττό χαρακτήρα-πρόκληση αφενός της υπεράσπισης και προστασίας του ανηλίκου και αφετέρου του παιδαγωγικού ρόλου του συνηγόρου του ανηλίκου.

Τους βασικούς άξονες του προγράμματος αποτελούν:

1).-Η ΗΛΙΚΙΑ, εκ των βασικοτέρων χαρακτηριστικών του προγράμματος, που άλλωστε τουπροσδίδει και τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της «νεότητας», που αποτελεί και τον στόχο αυτού, καθώς Δικαιούχοι (ομάδα-στόχος) της νομικής βοήθειας είναι οι ανήλικοι, καθώς και νέοι από 18 έως 30 ετών (σε ειδικές περιπτώσεις έως 35 ετών), ενώ τις υποθέσεις χειρίζονται νέοι δικηγόροι ηλικίας έως 35 ετών (με την πρόβλεψη της εξαίρεσης στις περιπτώσεις όπου η φύση και η δυσκολία της υποθέσεως απαιτεί τον χειρισμό αυτής από Δικηγόρο παρ’ Αρείω Πάγω, μεγαλύτερης εμπειρίας).

2).-Η ΦΥΣΗ των υποθέσεων, με αυτές να διακρίνονται σε, (α) Ποινικές, (β) Αστικές (στις οποίες πλέον έχουν προστεθεί και υποθέσεις αναφορικά με την εφαρμογή του Ν . 3869/2010 περ ί ρυθμ ίσεως οφε ι λών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων), (γ) Διοικητικές και (δ) Εργατικές, ενώ εξόχως σημαντική είναι η πρόβλεψη για παροχή νομικής βοήθειας και σε περιπτώσεις που δεν εντάσσονται μεν στις ανωτέρω κατηγορίες, αλλά λόγω συνδρομής τεκμηριωμένων ειδικών ή/και εκτάκτων συνθηκών, για ανθρωπιστικούς λόγους ή από ιδιαίτερο ηθικό καθήκον, κρίνεται ότι οι αιτούντες χρήζουν άμεσης δωρεάν νομικής συνδρομής, η οποία και παρέχεται. Αυτό καταδεικνύει και τον βαθύτερο και ουσιαστικότερο σκοπό του προγράμματος, την παροχή βοήθειας σε νέους που πραγματικά το έχουν ανάγκη.

3).-Η δωρεάν ΝΟΜΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ που παρέχεται μέσω του Προγράμματος συνίσταται στο διορισμό δικηγόρου στον αιτούντα και στην κάλυψη αμοιβής και εξόδων για παράσταση στο δικαστήριο για ποινικές, αστικές, διοικητικές υποθέσεις ή/και σε υποθέσεις εργατικού δικαίου, σύμφωνα με τους όρους και τις προϋποθέσεις που αναφέρονται στον Οδηγό του προγράμματος. Εκτός από τις παραστάσεις σε δικαστήριο, η νομική βοήθεια που παρέχεται μπορεί να συνίσταται και σε άλλες εξωδικαστικές ενέργειες, όπως η παροχή νομικών συμβουλών, η επίδοση εγγράφων μέσω δικαστικού επιμελητή, η διενέργεια πράξεων έκδοσης εγγράφων διοικητικής φύσεως ή άλλου είδους εγγράφων, απαραίτητων για την τακτοποίηση της νομικής κατάστασης του αιτούντος βοήθεια (π.χ. έκδοση ληξιαρχικής πράξης, πιστοποιητικού γεννήσεως, τακτοποίηση παραμονής του αιτούντος στη χώρα) κλπ.

5 ) . -Οι ενταγμένο ι στο πρόγραμμα δ ικηγόρο ι , αναλαμβάνουν υποθέσεις με την ΝΟΜΙΜΗ ΑΜΟΙΒΗ, όπως αυτή ορίζεται από την τρέχουσα νομοθεσία. Ειδικότερα, οι δαπάνες που καλύπτονται από το

ΠΟΛΙΤΙΚΗ-ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

www.eanda.gr

Ν.Ε.Α.Ν.Δ.Α.

9

Πρόγραμμα ε ίνα ι (α ) η νόμιμη αμοιβή του πληρεξούσιου δικηγόρου για παράσταση στο δικαστήριο, (β) η νόμιμη αμοιβή για παροχή νομικών υπηρεσιών για τις απαραίτητες εξωδικαστικές ενέργειες (π.χ. παροχή νομικών συμβουλών, πληρωμή δικαστικού επιμελητή), με βάση και τα οριζόμενα για την ωριαία απασχόληση δικηγόρου και (γ) πάσης φύσεως τέλη και εισφορές υπέρ τρίτων, εφόσον αποδεικνύονται με σχετικό φωτοτυπικό αντίγραφο (ένσημα ΤΑΧΔΙΚ, ΚΕΑΔ, ΤΝ, ΤΠΔΑ κλπ). Η αμοιβή καλύπτει το Φ.Π.Α. του δικηγόρου καθώς και το δικαστικό ένσημο.

Συνοψίζοντας, η Ε.Α.Ν.Δ.Α. μέσω του ανωτέρω Προγράμματος, ευελπιστεί να αποτελέσει σημείο αναφοράς και συνδετικό κρίκο μεταξύ των νέων, κοινωνίας και δικηγόρων, πάντοτε εντός του σκοπού της και του οράματος της Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς.

Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΑΝΔΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΝΕΟ ΚΩΔΙΚΑ ΠΕΡΙ ΔΙΚΗΓΟΡΩΝ

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ν. ΣΤΑΥΡΙΔΗΣΔΙΚΗΓΟΡΟΣ

LLM UNIVERSITÄT MÜNSTERΜ∆Ε ∆ΙΕΘΝΩΝ ΣΠΟΥ∆ΩΝΥποψήφιος ∆ιδάκτωρ ΝοµικήςΤαµίας Ε.Α.Ν.∆.Α.Υπεύθυνος Επικοινωνίας-Προγράμματος «Νομική Βοήθεια για Νέους 2013»

Κατά τη διεξαγωγή της Ολομέλειας των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος, η οποία έλαβε χώρα στην Κομοτηνή στις 7-9 Δεκεμβρίου 2012 με θέμα τη μεταρρύθμιση των διατάξεων του Κώδικα περί Δικηγόρων, εκπροσωπήθηκε για πρώτη φορά η Ε.Α.Ν.Δ.Α. από μέλος του Δ.Σ. της. Ο Βενιαμίν Μπατής, ωςεκπρόσωπος της Ένωσης, παρέθεσε εκτενώς το σύνολο των προτάσεων της Ένωσης επί των επικείμενων αλλαγών του Κώδικα, οι οποίες προέκυψαν σε συνεργασία και με τον Σ.Ν.Α.Δ.Π., o οποίος παρέστη στις εργασίες της Ολομέλειας δια του Προέδρου του κ.Χρίστου Τσάλου. H Ε.Α.Ν.Δ.Α. θεωρεί καθήκον της την προώθηση της συνεργασίας με όλους τους φορείς εκπροσώπησης νέων συναδέλφων. Με αφορμή την παρέμβασή μας ανά άρθρο, επί του συνόλου των θεματικών ενοτήτων των εργασιών της Ολομέλειας, διεξήχθη εποικοδομητικός διάλογος, στον οποίο συμμετείχε η πλειονότητα των παρισταμένων Προέδρων διατυπώνοντας τις απόψεις τους και τις ερωτήσεις τους επί των προτάσεων αυτών, θέτοντας έτσι τα θέματα των νέων και ασκουμένων Δικηγόρων στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος.

Όλως ενδεικτικώς, παρατίθενται παρακάτω κάποιες από τις προτάσεις της Ένωσης επί του νέου προτεινόμενου σχεδίου του Κώδικα που εξετέθησαν λεπτομερώς στην Ολομέλεια. Καίρια τροποποίηση θεωρούμε, μεταξύ άλλων, αυτή στο δεύτερο κεφάλαιο του άρθρου 10 το οποίο ρυθμίζει τα σχετικά με την απόκτηση της δικηγορικής ιδιότητας, την άσκηση και τις εξετάσεις ώστε να καθιερώνεταιμαθητεία φοιτητών σε δικηγορικά γραφεία.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ-ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

www.eanda.gr

Ν.Ε.Α.Ν.Δ.Α.

10

Μία διάταξη η οποία αντίκειται, κατά την άποψή μας, στην ανάπτυξη της προσωπικότητας του φοιτητή παρέχοντας εργατικό δυναμικό με μηδενικό κόστος, ενώ ταυτόχρονα περιχαρακώνεται με τον τρόπο αυτόνη ελεύθερη έκφραση και επιστημονική ελευθερία των φοιτητών νομικής. Επιπροσθέτως πολύ σημαντικό είναι πως περιορίζεται κατ’ αυτόν τον τρόπο ο ρόλος του Ασκούμενου Δικηγόρου στα Δικηγορικά γραφεία με αποτέλεσμα να μην μπορεί να ασκηθεί πραγματικά και να παραμένει «τύποις» ασκούμενος. Η πρότασή μας επί του παρόντος άρθρου δεν θα μπορούσε να είναι άλλη πλην της εξολοκλήρου διαγραφής του, άλλως, και όλως επικουρικώς, αναλύθηκε στην Ολομέλεια πως σε περίπτωση που το συγκεκριμένο άρθρο τελικώς συμπεριληφθεί στο νέο Κώδικα Δικηγόρων θα πρέπει υποχρεωτικά στο άρθρο 10 παρ.1 να απαλειφθεί ηφράση «χωρίς αντάλλαγμα», δεδομένου πως είναι αδιανόητο να ορίζεται νομοθετικά αυτή η πρόβλεψη. Επίσης, υπό το πρίσμα της παραγράφου 2 του ιδίου άρθρου θα πρέπει να προβλέπεται και η δυνατότητα άσκησης σε συμβολαιογράφο (κατόπιν συνεννόησης με τον οικείο συμβολαιογραφικό σύλλογο), καθώς όπως τονίζεται στην παράγραφο αυτή, ο σκοπός της μαθητείας είναι ο επαγγελματικός προσανατολισμόςτου φοιτητή.

Σχετικά με το άρθρο 13, όπου ορίζονται οι περιπτώσεις δυνατότητας παράστασης ασκουμένου δικηγόρου, κατέστη σαφές πως είναι πλέον επιτακτική ανάγκη να προστεθεί η δυνατότητα των ασκουμένων δικηγόρων να παρίστανται αυτοπροσώπως με εξουσιοδότηση δικηγόρου για το αίτημα αναβολής υπόθεσης, έτσιώστε να προστατευτεί ο τελευταίος από, ήδη γνωστές, επιλήψιμες πρακτικές.

Κατόπιν, όσον αφορά το άρθρο 14 παρ. 1,δεδομένου πως η δεκαοκτάμηνη άσκηση έχει αποδειχτεί στην πράξη ότι δεν εκπληρώνει το σκοπό για τον οποίο κατοχυρώθηκε, προτείναμε την καθιέρωση μίας δωδεκάμηνης ουσιαστικής πρακτικής άσκησης με 4 μήνες στα δικαστήρια, 4 μήνες στην υπηρεσία του κράτους και 4 μήνες σε δικηγόρο (όπως προβλέπεται και στην γερμανική έννομη τάξη) πιστεύοντας πωςτο αυτό καθεστώς άσκησης θα προσφέρει τα μέγιστα.

Περαιτέρω, συζητήθηκε εκτενώς και απασχόλησε επί μακρόν τις εργασίες της Ολομελείας το ζήτημα της αμοιβής των ασκούμενων δικηγόρων όπου προβλέπεται από το άρθρο 14 παρ. 3 να καθορίζεται από το Δ.Σ. του οικείου Δικηγορικο Συλλόγου. Όπως όλοι γνωρίζουμε στη πρόσφατη ρύθμιση που ψηφίσθηκε λίαν προσφάτως με τον Ν. 4093/2012 ορίζεται, ότι ο ασκούμενος δικηγόρος δεν πρέπει να λαμβάνει ως μισθό κατώτερο από τα κατώτερα όρια που ορίζει ο νόμος για τους εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα με σύμβαση εξαρτημένης εργασίας. Αυτό συνεπάγεται ότι έχουμε μια εκ του νόμου εξομοίωση του ασκούμενου δικηγόρουμε αυτή του εργαζόμενου με σχέση εξαρτημένης εργασίας. Η ως άνω διάταξη, ενώ κινείται σε σωστή κατεύθυνση, προκειμένου να εξασφαλισθεί η ελάσσων προστασία των ασκούμενων δικηγόρων, εντούτοις είναι προβληματική, λόγω της εξομοίωσης της κατώτατης αμοιβής του ασκούμενου δικηγόρου με αυτή του εργαζόμενου με σχέση εξαρτημένης εργασίας. Για το λόγο αυτό, κρίναμε απαραίτητο να εφαρμοσθεί διαφορετικό σύστημα καθορισμού των μισθών των ασκουμένων. Σε κάθε περίπτωση, προτείναμε, ο μισθός των ασκουμένων δικηγόρων, να προβλέπεται πως δεν θα είναι κατώτερος των εξακοσίων (600) ευρώ έτσι όπως προβλέπεται και στην 74953/ 2011 Κοινή Υπουργική Απόφαση, όπως συμπληρώθηκε με την ΚΥΑ 2/67227/0022 Φ.Ε.Κ.:Β 3067/20-11-2012, όπου ορίστηκε η αμοιβή των ασκούμενων δικηγόρων που πραγματοποιούν μέρος της άσκησής τους στα δικαστήρια. Υπό το παραπάνω πρίσμα, και ως πάγιο και διαχρονικό αίτημα της Ε.Α.Ν.Δ.Α. θα πρέπει να καθορισθεί ο ανωτέρω μισθός των ασκουμένων (600 Ε) από την Oλομέλεια των Δικηγορικών Συλλόγων της Ελλάδας και στη συνέχεια να επικυρωθεί με Κοινή ΥπουργικήΑπόφαση, ώστε από την επικύρωση του να συνιστά εκτελεστή διοικητική πράξη με δεσμευτική ισχύ.

Στην συνέχεια στο άρθρο 14 παρ. 5 προτείναμε την προσθήκη εδαφίου ώστε να δύναται να διατίθενται σε δικαστή, εισαγγελέα και ειρηνοδίκη, ασκούμενοι δικηγόροι, προκειμένου να τους επικουρούν στα καθήκοντά τους. Η δυνατότητα αυτή είναι μάλιστα συμβατή με το πρόγραμμα EΣΠΑ που χρηματοδοτεί το εν λόγω πρόγραμμα εκτελώντας έτσι έναν διττό στόχο ,ήτοι α) να επιταχυνθεί και να διευκολυνθεί το έργο της δικαστικής αρχής και β) να υπάρξει ουσιαστικοποίηση της άσκησης στα δικαστήρια, παρέχοντας τη δυνατότητα άσκησης και σε δικαστές με αντικείμενο εργασιών την αμιγώς νομική ενασχόληση, ώστε να ολοκληρωθεί κατ’ αυτόν τον τρόπο ο στόχος της μαθητείας του ασκούμενου δικηγόρου.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ-ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

www.eanda.gr

Ν.Ε.Α.Ν.Δ.Α.

11

Οι παρούσες συνθήκες, ως οι δυσμενέστερες των τελευταίων τριάντα χρόνων, οδηγούν σε στοχοποίηση επαγγελματικών ομάδων και ειδικώς του κλάδου μας και ο νέος δικηγόρος καλείται να αναδειχθεί ως επαγγελματίας και να βοηθήσει την ίδια την κοινωνία μέσω της ορθής άσκησης των καθηκόντων του. Είναι χρέος όλων μας, σε κάθε ευκαιρία, να προσπαθούμε να ανασχεθεί η υπαλληλοποίηση του νέου Δικηγόρου και η νέα εποχή να τον βρει συλλειτουργό της δικαιοσύνης.

Για το πλήρες κείμενο των προτάσεων που αναλύθηκαν και κατατέθηκαν από την Ένωσή μας, επισκεφθείτε τον διαδικτυακό μας ιστότοπο www.eanda.gr

Βενιαμίν ΜπατήςΔικηγόρος Αθηνών

ΤΟ ΣΤΟΙΧΗΜΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΔΕΝ ΚΕΡΔΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ A LA CARTEΜεγάλη κουβέντα έγινε και πολύ μελάνι χύθηκε για το νέο φορολογικό νομοσχέδιο, το οποίο –ελλείψει ουσιαστικής διαβούλευσης- κατέστη νόμος του Ελληνικού Κράτους (Ν.4110/2013, Φ.Ε.Κ. Α’ 17/23.1.2013). Σε μία εποχή, λοιπόν, κατά την οποία επωδός της κυβέρνησης (αλλά και του πολιτ ικού συστήματος συλλήβδην ) –κα ι , παράλληλα, αδήριτη ανάγκη- αποτελεί η ανάκαμψη της πραγματικής οικονομίας και η θέση της χώρας σε τροχιά ανάπτυξης και εν μέσω επιχειρούμενων δομικών αλλαγών που σκοπούν στη διόρθωση των βαθειά ριζωμένων κακώς κειμένων του τόπου αυτού, ο μέσος πολίτης θα ανέμενε οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας να αδράξουν την ευκαιρία και να θεσπίσουν, ex null, ένα νέο φορολογικό σύστημα, απλό, κατανοητό, δίκαιο και προσφέρον κίνητρα αφενός σε επενδυτές να διοχετεύσουν τα κεφάλαιά τους στη χώρα και αφετέρου –και κυρίως- στο ανθρώπινο δυναμικό της χώρας (και δη το νέο ηλικιακά) να παραμείνει εντός των συνόρων και να παράξει για αυτήν.

Αντ’ αυτού, ο νέος φορολογικός νόμος (ο οποίος δεν αντικατέστησε τον Κ.Φ.Ε. (Ν.2238/1994) παρά μόνο αντικατέστησε διατάξεις του) οδήγησε σε άτοπα και επιβάρυνε έτι περισσότερο τους καθημαγμένους πολίτες και την περιβόητη

«ψυχολογία της αγοράς». Ο νέος κλίμακας φορολόγησης για μισθωτούς-συνταξιούχους α ν τ ι κ α τ ο π τ ρ ί ζ ε ι ε ύ γ λ ω τ τ α τ ο ν β ί α ι ο επαναπροσδιορισμό της έννοιας του «κατέχοντος», καθώς δυνάμει αυτού τα εισοδήματα άνω των 42.001€ φορολογούνται με συντελεστή 42% (όπερ,μεθερμηνευόμενο, σημαίνει ότι ο απολαμβάνων μηνιαίο μισθό άνω των 3.000€ στον ιδιωτικό τομέα καλείται -για το υπερβάλλον- να αποδίδει το ήμισυ σχεδόν στο Κράτος), ενώ η όλη θεώρηση περί υποχρέωσης συλλογής αποδείξεων, προκειμένου κάποιος να δικαιούται την μείωση φόρου και να μην υπόκειται σε προσαύξηση με συντελεστή 22% για τη διαφορά, καταμαρτυρά την ένδεια των ελεγκτικών μηχανισμών και την προσπάθεια αυτοί να υποκατασταθούν από το ίδιο το υποκείμενο του φόρου. Η -σχεδόν- κατάργηση των φοροαπαλλαγών

ΠΟΛΙΤΙΚΗ-ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

www.eanda.gr

Ν.Ε.Α.Ν.Δ.Α.

12

και η θέσπιση της μείωσης του αναλογούντος φόρου κατά πάγιο ποσό , αναλόγως του εισοδήματος, κινείται πράγματι σε λογικές προηγμένων εννόμων τάξεων, με την ειδοποιό διαφορά ότι στην Ελλάδα ο φορολογούμενος, στις πλείστες των περιπτώσεων, δεν απολαύει αντίστοιχων κοινωνικών αγαθών ενός Γερμανού ή ενός Σουηδού.

Εξάλλου , η αυτοτελής φορολόγηση των εισοδημάτων από ακίνητα, με την κατακόρυφη αύξηση του φορολογικού συντελεστή για εισοδήματα άνω των 12.001€ (συντελεστής 33%), έρχεται προς επίρρωση όσων διατείνονται ότι το πλήγμα στην ακίνητη περιουσία αποτελεί στρατηγική στόχευση, δεδομένου ότι θεσπίζεται σε μια περίοδο που η διατήρηση των ακινήτων (περί απόκτησης, βέβαια, ούτε λόγος) αποτελεί βραχνά για χιλιάδες ελληνικές οικογένειες (ο Φ.Α.Π. και –κυρίως- το Ε.Ε.Τ.Η.Δ.Ε. που μόνο έκτακτο δεν αποδεικνύεται καθιστούν ασύμφορη τη διατήρηση ακινήτων). Ακόμα, όμως και οι τροποποιήσεις στη φορολογία των νομικών προσώπων φρονώ ότι κινούνται προς λανθασμένη κατεύθυνση. Η διατήρηση του φορολογικού συντελεστή για τα μη διανεμόμενα κέρδη των ανώνυμων εταιρειών και των εταιρειών περιορισμένης ευθύνης σε υψηλά επίπεδα (26%), με την παράλληλη μείωση του συντελεστή για τα διανεμόμενα κέρδη (10%), αποτρέπει τις επιχειρήσεις από τη δημιουργία αποθεματικού προς περαιτέρω επενδύσεις και τις οδηγεί στο να διανέμουν τα όποια κέρδη τους στους εταίρους.

Προσέτι και κυρίως, η διατήρηση και ποσοτική επαύξηση του –ούτως ή άλλως αμφιβόλου συνταγματικότητας- τέλους επιτηδεύματος, εν συνδυασμώ με την ακατάληπτη –τουλάχιστον προς εμένα- μείωση της φορολογικής κλίμακας κατά πενήντα τοις εκατό (50%) μόνο για νέες ατομικές εμπορικές επιχειρήσεις ή νέους ελεύθερους επαγγελματίες, με πρώτη δήλωση έναρξης επιτηδεύματος από 1/1/2013 (προφανώς οι επαΐοντες έκριναν ότι ο δικηγόρος που διέπραξε το «ατόπημα» να κάνει έναρξη επαγγέλματος κατά τα έτη 2010, 2011 και 2012 έχει αρχίσει να αποκερδαίνει σημαντικότατα εισοδήματα που καθιστούν τον μειωμένο συντελεστή περιττή πολυτέλεια), αποκρυσταλλώνουν την έλλειψη συντονισμένης στρατηγικής παροχής κινήτρων

στους νέους επαγγελματίες, προκειμένου να παραμείνουν στη χώρα ή και να επαναπατριστούν.

Συγκεφαλαιωτικά, ο νέος φορολογικός νόμος με τις τροποποιήσεις που έφερε δίνει την αίσθηση ότι απετέλεσε απότοκο βραχυχρόνιων στοχεύσεων και έξωθεν επιβαλλόμενης πίεσης για άμεσα (εισπρακτικά) αποτελέσματα. Είναι πέραν από σαφές ότι η συγκυρία των ημερών είναι πράγματι πρωτόφαντη, καθιστώντας τα ευχολόγια και τις εύκολες κρίσεις τουλάχιστον κενές περιεχομένου, εντούτοις οι προσδοκίες που είχαν δημιουργηθεί για ολική αναδόμηση της φορολογίας εισοδήματος, στραμμένη στην ανάγκη προσέλκυσης επενδύσεων και ελάφρυνσης όσων βρίσκονται υπό καθεστώς ανάγκης (και αυτονοήτως των νέων επαγγελματιών) διαψεύστηκαν εκκωφαντικά, η δε μετάθεση του σχεδίου για θέσπιση νέου Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος για το ερχόμενο καλοκαίρι (προφανώς υπό καθεστώς μεγαλύτερης αυτοδιάθεσης και αυτοκαθορισμού) δεν ικανοποιείκανένα. Η διαφύλαξη του κοινωνικού ιστού της χώρας, η ισοκατανομή των βαρών και η εμφύσηση κλίματος αισιοδοξίας πρέπει με κάθε κόστος –έστω και υπό καθεστώς πρωτοφανούς έξωθεν εποπτείας και πίεσης- να επιτευχθούν. Η θέσπιση σταθερού και αξιόπιστου φορολογικού και επενδυτικού καθεστώτος, με σταθερές αναφορές και σαφή στοχοπροσήλωση, αποτελούν μονόδρομο για επάνοδο της χώρας σε τροχιά ανάπτυξης.

Κυρίως, όμως, πρέπει να γίνει κοινή συνείδηση των κρατούντων ότι η εθνική αναδόμηση εξαρτάται από τους νέους, το ποιοτικό ανθρώπινο δυναμικό της χώρας, το οποίο φυλλορροεί μαζικά προς αναζήτηση καλύτερου μέλλοντος. Αυτοί πρέπει να τεθούν ως εθνική προτεραιότητα και σε αυτούς πρέπει να δοθούν κίνητρα και να διατεθούν πόροι, προκειμένου να ανακτήσει η χώρα τη θέση που της αναλογΠΟΛΙΤ ΙΚΗ -ΕΠΙΚΑ ΙΡΟΤΗΤΑΠΟΛΙΤ ΙΚΗ -ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑεί και να πάψει να θεωρείται παρίας της Ευρώπης.

Θεοδωρόπουλος ΧρήστοςΔικηγόρος LL.M., Μ.Δ.ΕΜέλος Δ.Σ. Ε.Α.Ν.Δ.Α.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ-ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

www.eanda.gr

Ν.Ε.Α.Ν.Δ.Α.

13

Με το άρθρ. 6 του Ν. 4038/2012 προστέθηκε στο ν.δ. 3026/1954 (Κώδικας περί δικηγόρων) το άρθ. 38 Α, με το οποίο ρυθμίζονται οι προϋποθέσεις βάσει των οποίων θα επιτρέπεται η διαφήμιση των δικηγόρων. Αρχικό συμπέρασμα είναι ότι ο κώδικας δικηγόρων ρυθμίζεται κάθε μισό αιώνα και άρα θα έπρεπε να είναι λίγο πιο ρηξικέλευθες οι αλλαγές. Στην αναβροχιά, βέβαια, καλό είναι και το χαλάζι. Οι δικηγόροι απαγορευόταν μέχρι σήμερα να διαφημιστούν με οποιοδήποτε τρόπο, σε έντυπα, ραδιόφωνο και τηλεόραση. Επιτρεπόταν μόνο η συμμετοχή στο χρυσό οδηγό. Όμως, δικηγόροι αρθρογραφούσαν σε εφημερίδες, όπως και εγώ, και αυτό επιτρεπόταν, γιατί αυτό άνηκε στην “επιστημονική” δραστηριότητα του δικηγόρου. Αρκετοί δικηγόροι έδιναν συνεντεύξεις στην τηλεόραση, προβάλλοντας εμμέσως τη δουλειά τους.

Για μια ακόμη φορά η νομοθεσία ακολούθησε την πρακτική. Στον νέο κώδικα επετράπη η διαφήμιση δικηγόρων προσπαθώντας να βάλει πάλι όρια, περιορισμούς και κανόνες. Έτσι, επιτρέπεται η δημοσιοποίηση των τομέων της επαγγελματικής δραστηριότητας δικηγόρου ή δικηγορικής εταιρίας, τόσο εντός της Ελλάδας όσο και στο εξωτερικό, στο μέτρο και βαθμό που να συνάδει με το κύρος και την αξιοπρέπεια του δικηγορικού λειτουργήματος. Ποιος το καθορίζει αυτό άραγε; Επιτρέπεται η δημοσίευση σε έντυπα, στις εφημερίδες, με στοιχεία επικοινωνίας και αναφορά σε τίτλους σπουδών και σε τομέα δραστηριότητας. Η διαφήμιση δεν επιτρέπεται στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση. Γιατί; Σε πενήντα χρόνια που θα ξαναλλάξει ο κώδικας πιθανόν να επιτρέπεται αλλά τότε δεν θα υπάρχει ραδιόφωνο. Επίσης, απαγορεύεται η διαφήμιση σε αφίσες. Σε ένα επάγγελμα που είναι πλέον κατεξοχήν εμπορικό, που αποδίδουμε ΦΠΑ, που τρυπάμε μπλοκάκια και που συζητούσαν να μας βάλουν ταμειακές μηχανές, θέτουν περιορισμούς στην διαφήμιση των υπηρεσιών μας. Και μην σκεφτούμε πάλι, τα περί “άμισθου δημοσίου λειτουργού”. Μόνο υποχρεώσεις μπορεί να έχουμε και κανένα δικαίωμα.

Κάθε δικηγόρος ή δικηγορική εταιρία που διατηρεί ή δημιουργεί επαγγελματική ιστοσελίδα, οφείλει να το γνωστοποιεί στον Δικηγορικό Σύλλογο με την υποβολή της ετήσιας δήλωσης εγγραφής. Και πάλι κοιτάμε το δέντρο και όχι το δάσος: Δεν τίθενται κανενός είδους περιορισμοί για το περιεχόμενο της ιστοσελίδας. Υπάρχει ιστοσελίδα που αναφέρει: “Σε συναινετικό διαζύγιο έκπτωση 50%, εάν μας φέρετε ακόμα ένα”. Αυτό είναι αξιοπρεπές και σύμφωνα με τη δικηγορική ηθική; Μήπως και το παρόν άρθρο είναι έμμεση διαφήμιση; Πρόταση μου: Ελεύθερη διαφήμιση σε μια ελεύθερη αγορά. Από τότε που επετράπη η διαφήμιση στις εφημερίδες δεν είδα καμία, γιατί να χάσουμε κύρος και αξιοπρέπεια μέσω της τηλεόρασης;

Ηλίας ΣιδέρηςΔικηγόρος, μέλος Δ.Σ. Ε.Α.Ν.Δ.Α.

ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΣΤΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ ΤΩΝ ΔΙΚΗΓΟΡΩΝ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ-ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

www.eanda.gr

Ν.Ε.Α.Ν.Δ.Α.

14

ΔΙΑΦΘΟΡΑ ΚΑΙ ΦΟΡΟΔΙΑΦΥΓΗ

Δεν έχουν περάσει παρά μόνο λίγοι μήνες από τότε που έγινε η αποκάλυψη γα τα οικονομικά σκάνδαλα του Άκη Τσοχατζόπουλου. Ακολούθησαν και νέες αποκαλύψεις παρόμοιων σκανδάλων με άλλους πρωταγωνιστές. Φυσικά τα σκάνδαλα που ήρθαν στο φως δεν αφορούσαν μόνο πολιτικούς αλλά και γνωστούς μεγαλοεπιχειρηματίες που πλέον βρίσκονται αντιμέτωποι με τη δικαιοσύνη και απειλούνται με ποινές φυλάκισης για αρκετά χρόνια και βαριά πρόστιμα. Μάκης Ψωμιάδης, Λαυρέντης Λαυρεντιάδης, Λάκης Γαβαλάς και Γιάννης Καρούζος βρίσκονται ήδη στις φυλακές.

Ωστόσο, η λίστα δεν εξαντλείται στους επώνυμους. Υπάλληλοι του ΙΚΑ Καλλιθέας, διπλοθεσίτες δημόσιοι υπάλληλοι, συνταξιούχοι που μας έχουν αφήσει χρόνους αλλά συνεχίζουν να παίρνουν σύνταξη, δικαστές που χρηματίζονται, γιατροί που παίρνουν φακελάκια, οι "τυφλοί" της Ζακύνθου, καθηγητές που συμπληρώνουν το εισόδημά τους με ιδιαίτερα μαθήματα. Απλοί πολίτες που θεωρούν σωστό το να παρουσιάζουν χαμηλότερα εισοδήματα σε σχέση με τα πραγματικά στη φορολογική τους δήλωση. Το αποτέλεσμα όλων αυτών είναι η παραοικονομία να φτάνει στο 35% του ΑΕΠ, ενώ τα αδήλωτα εισοδήματα στα 11,6 δις. ευρώ ετησίως. Μόνο τα εικονικά τιμολόγια των τελευταίων τριών χρόνων ξεπέρασαν τα 450.000.

Μέχρι πρότινος η φοροδιαφυγή στην Ελλάδα ήταν ο κανόνας. Το κατά πόσον κάποιος θα δήλωνε άρα και θα πλήρωνε όσα όφειλε ήταν ανάλογο της

ηθικής του, που όπως φαίνεται δε διέθεταν και πολλοί. Ωστόσο η σημερινή κακή κατάσταση της οικονομίας της χώρας, η οποία προφανώς δεν είναι άσχετη με όλα αυτά, οδήγησε τους αρμόδιους φορείς σε σκληρότερα μέτρα με στόχο την πάταξη της φοροδιαφυγής και των υπόλοιπων οικονομικών εγκλημάτων.

Το ΣΔΟΕ έχει ζητήσει το άνοιγμα 6 .000 λογαριασμών σε τράπεζες για υποθέσεις που αφορούν σε διαφθορά, φοροδιαφυγή, παράνομο πλουτισμό και ξέπλυμα "μαύρου" χρήματος. Ερευνά επίσης 9.620 υποθέσεις που αφορούν διαφορές φορολογικών δηλώσεων και καταθέσεων ή εξαγωγές χρηματικών κεφαλαίων, αδικαιολόγητες δαπάνες ΟΤΑ και παράνομες διαχειρίσεις δημοσίου χρήματος, ενώ δεν είναι λίγες και οι έρευνες που αφορούν ακίνητα Ελλήνων φορολογούμενων στο Λονδίνο.

Όπως φαίνεται όμως ακόμα οι έλεγχοι δεν έχουν φτάσει το επιθυμητό επίπεδο, καθώς η κα Λαγκάρντ τόνισε σε πρόσφατη συνέντευξή της την αναγκαιότητα της ενίσχυσης των εισπράξεων φόρων και της καταπολέμησης της φοροδιαφυγής. Α υ τ ή ν τ η ν ά π ο ψ η α σ π ά ζ ο ν τ α ι κ α ι ο ι εμπειρογνώμονες του ΔΝΤ, καθώς σύμφωνα με τις εκθέσεις τους ελάχιστες προσπάθειες έγιναν για την αντιμετώπιση των ανεπαρκών ελέγχων και της στελέχωσης των μηχανισμών. Διαπιστώνουν ακόμα μεγάλη υστέρηση σε σχέση με τους στόχους, καυτηριάζουν το γεγονός ότι δεν προχώρησαν όσο έπρεπε οι έλεγχοι σε άτομα υψηλού εισοδήματος και κατακρίνουν την εξαιρετικά διαδεδομένη φ ο ρ ο δ ι α φ υ γ ή σ τ ι ς τ ά ξ ε ι ς τ ω ν αυτοαπασχολούμενων.

Ήδη εξετάζεται από ειδικό επιτελείο του υπουργείου δικαιοσύνης να αποτελέσει η φοροδιαφυγή ιδιώνυμο έγκλημα για περιπτώσεις αρκετά εκτεταμένης φοροδιαφυγής και οι ποινές να μην έχουν ανασταλτικό αποτέλεσμα και ως εκ τούτου να είναι πιο αυστηρές. Ωστόσο δεν είναι μόνο η αυστηροποίηση των ποινών αυτή που θα αντιμετωπίσει τη φοροδιαφυγή.

Το μείζον ζήτημα είναι η κουλτούρα μας και κατά πόσον καταδικάζουμε τον Άκη, τον Μάκη και τους

ΠΟΛΙΤΙΚΗ-ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

www.eanda.gr

Ν.Ε.Α.Ν.Δ.Α.

15

λοιπούς ή ενδόμυχα έστω ζηλεύουμε τις συμπεριφορές τους. Το τι θεωρούμε δίκαιο και πρέπον δεν έχει καμία απολύτως συνάρτηση με τη δικαιοσύνη και τους νόμους. Το αν εμείς οι ίδιοι κλέψαμε όταν μας δόθηκε η ευκαιρία ή αν θα το κάνουμε πάλι με κάθε νέα ευκαιρία είναι θέμα κουλτούρας και μόνο αν αλλάξουμε κουλτούρα ως λαός θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τη διαφθορά και τη φοροδιαφυγή, όχι για να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη των ξένων αλλά για να μπορέσουμε επιτέλους να ορθοποδήσουμε και να υπάρξουν προοπτικές ανάπτυξης στη χώρα.

Στέλλα ΜπίναΑσκούμενη Δικηγόρος

Γενικό αρχείο πρωτοδικείου, αυτό είναι το τμήμα απ’ όπου ξεκίνησα το Σεπτέμβρη την άσκηση μου στα δικαστήρια και συνεχίζω μέχρι σήμερα. Τελειώνοντας την σχολή τον περασμένο Ιούλιο και αφού πέρασαν δύο μήνες καλοκαιρινής ανεμελιάς έπρεπε να αποφασίσω για την άσκηση μου. Άσκηση σε δικηγορικό γραφείο ή σε δικαστήριο ήταν οι δύο επιλογές. Ύστερα από μια πολύ κατατοπιστική για μένα συζήτηση με φίλη μου, νέα δικηγόρο κατέληξα στη δεύτερη. Για τη δεδομένη χρονική στιγμή, εφόσον η αναζήτηση και εύρεση δικηγορικού γραφείου απαιτούσε περισσότερο χρόνο και κόπο, το να ξεκινήσω την άσκηση σε κάποιο δικαστήριο της Αθήνας ήταν η ιδανικότερη λύση. Με τον τρόποαυτό θα ξεκινούσε άμεσα να μετρά το απαιτούμενο διάστημα της άσκησης χωρίς να χαθεί πολύτιμος χρόνος. Έτσι υπέβαλλα την αίτηση μου.

Κύρια αρμοδιότητα μου στο τμήμα που βρίσκομαι είναι η εξυπηρέτηση του κοινού μέσω της υποβολής αιτήσεων και παραλαβής πιστοποιητικών. Πολίτες, δικηγόροι καθώς και ασκούμενοι είναι τα άτομα που συναν τώ καθημερ ι νά . Οι μεν πρώτο ι με

ΟΝΤΑΣ ΑΣΚΟΥΜΕΝΗ ΣΤΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑαντιμετωπίζουν ως δικαστική υπάλληλο, οι δε δεύτεροι τις περισσότερες φορές, αν όχι πάντα ως νέα συνάδελφο. Ο ρόλος μου λοιπόν διττός. Αυτό που ζητά ο απλός πολίτης είναι να σταθεί απέναντι από μια υπάλληλο που θα απαντήσει στα ερωτήματα του, θα λύσει τις απορίες του, θα δώσει τις απαραίτητες διευκρινίσεις, θα δείξει ανοχή κι αν χρειαστεί θα απολογηθεί για την ύπαρξη του γραφειοκρατικού συστήματος. Ενώ ο εκάστοτε δικηγόρος χωρίς να απέχει εκ διαμέτρου από όσα ζητά ο πολίτης συνήθως θέτει πιο εξειδικευμένα ερωτήματα και σαφώς περιμένει από τον ασκούμενο να επιδείξει συναδελφική αλληλεγγύη και να διευκολύνει το έργο του. Η υπομονή, ωστόσο η ευγένεια και η προθυμία είναι στοιχεία που εκτιμούν όλοι ανεξαρτήτως της ιδιότητάς τους.

Το κύριο ερώτημα που τίθεται όσον αφορά την άσκηση στα δικαστήρια είναι κατά πόσον συνεισφέρει στο να αποκομίσουν γνώσεις οι ασκούμενοι. Οι απόψεις διίστανται. Πολλοί ισχυρίζονται ότι είναι ανώφελη μιας και το αντικείμενο είναι εκ των πραγμάτων περιορισμένο παρά τη δυνατότητα αλλαγής τμήματος. Θεωρούν ότι οι ασκούμενοι μετατρέπονται σε υπαλλήλους κι ότι η νομική τους παιδεία δεν προάγεται. Υπάρχουν όμως και υπέρμαχοι, οι οποίοι ενθαρρύνουν τους απόφοιτους να πραγματοποιούν μέρος της άσκησης στους στα δικαστήρια γιατί με αυτόν τον τρόπο δύνανται να αντλήσουν γνώσεις οι οποίες μπορεί να μην είναι άκρως νομικές αλλά είναι αδιαμφισβήτητα απαραίτητες για την άσκηση του δικηγορικού λειτουργήματος. Ειδικότερα ο δικηγόρος κατά το μεγαλύτερο διάστημα της ημέρας του κινείται εντός των γ ραμμα τ ε ιώ ν των δ ι κ ασ τ ηρ ίω ν κα ι συναναστρέφεται με δικαστικούς υπαλλήλους. Το να γνωρίζει λοιπόν εκ των έσω τον

ΠΟΛΙΤΙΚΗ-ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

www.eanda.gr

Ν.Ε.Α.Ν.Δ.Α.

16

τρόπο λειτουργίας των υπηρεσιών αυτών είναι αν μη τι άλλο ένα χρήσιμο εργαλείο για τη διευκόλυνση της εργασίας του. Τι ισχύει όμως στην πραγματικότητα; Ποια από τις δύο απόψεις είναι ορθότερη;Καμιά απάντηση δε χωρεί κατά τη γνώμη μου. Τέτοιου είδους ερωτήματα είναι πλασματικά και κρύβουν μια διάθεση γενίκευσης. Κάθε ασκούμενος επιλέγει μεταξύ των δυνατοτήτων που του παρέχονται, το πού και το πώς θα πραγματοποιήσει την άσκηση του. Η επιλογή αυτή διαμορφώνεται βάσει κριτηρίων και παραγόντων που διαφέρουν κατά περίπτωση. Συνεπώς είναι άνευ νοήματος η προσπάθεια να δοθεί ένας γενικός χαρακτηρισμός της άσκησης στα δικαστήρια ως ωφέλιμης ή μη. Κάθε ασκούμενος είναι σε θέση να κρίνει τι είναι αυτό που τον ωφελεί και τι όχι. Μόνο σε αυτό το ερώτημα λοιπόν θα μπορούσα να απαντήσω βάσει της προσωπικής μου εμπειρίας. Δίχως αμφιβολία το γνωστικό πεδίο από νομικής απόψεως είναι περιορισμένο μιας και το κάθε τμήμα υπηρετεί συγκεκριμένο αντικείμενο. Αλλά και ένα δικηγορικό γραφείο, διερωτώμαι, δεν επικεντρώνεται ως επί τοπλείστον σε συγκεκριμένου δικαιικού κλάδου υποθέσεις; Αντίθετα σε ότι αφορά γενικές γνώσεις σχετικές με τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας μιας δημόσιας υπηρεσίας η άσκηση σε τμήμα οποιασδήποτε γραμματείας δικαστηρίου είναι ο πλέον κατάλληλος τρόπος για την απόκτηση τους. Δε θα παραλείψω βέβαια να αναφερθώ σε αυτό πουπροσωπικά θεωρώ το σημαντικότερο όφελος τουλάχιστον στο τμήμα που βρίσκομαι. Δεν είναι άλλο από την επαφή με το κοινό, απλούς πολίτες και δικηγόρους. Μέσα από αυτή τη συναναστροφή ,η δυνατότητα παρατήρησης και σκιαγράφησης της συμπεριφοράς ετερόκλητων προσωπικοτήτων αποτελεί γεγονός καταλυτικό για να συνειδητοποιήσω μέχρι που φτάνουν τα όρια μου . Η επαφή δε με τους δικαστικούς υπαλλήλους ,η συνεργασία, η γνωριμία και η ανάπτυξη προσωπικών σχέσεων μαζί τους με βοηθά να κατανοήσω την νοοτροπία τους και τον τρόπο που δρουν. Σαφώς όλα αυτά δε συμβάλλουν άμεσα στην προαγωγή της νομικής γνώσης αλλά στην καλλιέργεια της επικοινωνίας και τη διεύρυνση της αντίληψης. Ο συνδυασμός των παραπάνω δεν είναι η βάση για να χτίσει ένας νομικός; Επομένως είναι σημαντικό κατά τη διάρκεια της άσκησης να προσπαθήσουμε να αποκομίσουμε όσο το δυνατόν περισσότερα και από τους δύο τομείς. Για την επίτευξη αυτού μπορούμε να πραγματοποιήσουμε την άσκηση όχι μόνο σε ένα χώρο αλλά σε περισσότερους. Απαραίτητη προϋπόθεση να έχουμε πάντοτε τεντωμένες κεραίες για τη λήψη της γνώσης γενικότερα, ανεξαρτήτως της αμιγώς νομικής φύσης της.

Τα ανωτέρω άγγιξαν ίσως τα όρια του βιωματικού αλλά ακριβώς για να δείξω ότι η επιλογή, όποια κι αν είναι αυτή είναι καθαρά προσωπική. Το αν ωφελείσαι απ’ αυτήν ή όχι, το αν σου ταιριάζει ή όχι είναι κάτι που πρέπει να αποφασίσεις ο ίδιος!

Πουλάκη Γ .ΜαρίαΑσκούμενη δικηγόρος

ΠΟΛΙΤΙΚΗ-ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

www.eanda.gr

17

Η απεργία, είναι μέσο πίεσης και καλό είναι να χρησιμοποιείται ως έσχατο όπλο, και όταν άλλα μέσα όπως ο διάλογος ή η διαπραγμάτευση έχουν αποτύχει. Απαραίτητη προϋπόθεση, οι άνθρωποι που διαπραγματεύονται, από τους πολιτικούς έως τους εκπροσώπους των εργαζομένων σε κάποιο δημόσιο φορέα να έχουν τις απαραίτητες γνώσεις, την πείρα και την ενημέρωση ώστε να είναι ισχυροί συνομιλητές και διαπραγματευτές. Σε αντίθετη περίπτωση, εγκλωβιζόμαστε στον φαύλο κύκλο της άρνησης και της αντίδρασης, χωρίς στο τέλος να θυμόμαστε τι διεκδικούμε.

Μελίνα Γ. ΘεοδώρουΔικηγόρος

Η ΑΠΟΔΥΝΑΜΩΣΗ ΤΗΣ ΑΠΕΡΓΙΑΣΗ πρωτόγνωρη και ραγδαία για το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού πληθυσμού χειροτέρευση των συνθηκών διαβίωσης, ως αποτέλεσμα της κρίσης, είναι αισθητή από όλους, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό. H κοινωνία ισορροπεί μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας, σε καθημερινή βάση. Από την κατάσταση του αρχικού σοκ περάσαμε στις μαζικές αντιδράσεις, στην αγανάκτηση, σε πολλές π ερ ι π τώσ ε ι ς α κόμη σ τ η ν αποδο χ ή τ ο υ προβλήματος.

Αυτό που σίγουρα δεν έλειψε τα τελευταία χρόνια από την καθημερινότητά μας, είναι οι απεργίες, πάσης φύσεως και «δια πάσαν νόσον» Δικαστές, δικηγόροι, γιατροί, δημοσιογράφοι, φαρμακοποιοί, εργαζόμενοι στα μέσα μαζικής μεταφοράς είναι κάποια από τα επαγγέλματα που προέβησαν σε μαζικές κινητοποιήσεις, που πρόχειρα μου έρχονται στο μυαλό. Τα αιτήματα είναι δίκαια, αν συγκρίνει κανείς την κατάσταση που διαμορφώνεται στην κρίση με εκείνη προ κρίσης. Ωστόσο, πολλοί αναρωτιούνται, και όχι άδικα, αν είναι δυνατόν κάποιοι να διατηρούν τα προνόμιά τους σχεδόν στο ακέραιο, όταν άλλοι χάνουν και τα λίγα που είχαν…Το δικαίωμα στην απεργία είναι αναφαίρετο και πρέπει να διαφυλαχθεί πάση θυσία. Μήπως όμως οι ίδιοι οι απεργοί, χρησιμοποιούν αυτό τους το δικαίωμα με τόσο καταχρηστικό τρόπο, που καταφέρνουν εν τέλει να το αποδυναμώσουν τόσο, που να μην κάνει καμία διαφορά; Όταν στην Αθήνα κάθε μέρα κάποιος κεντρικός δρόμος είναι κλειστός, όταν τα Μ.Μ.Μ. απεργούν κάθε μήνα, όταν η αποχή των δικαστών και των δικηγόρων διαρκεί μήνες, εντούτοις καμία ανατροπή δεν επέρχεται, σημαίνει ότι η κοινωνία έχει εθιστεί στις απεργίες και τις έχει εντάξει στην καθημερινότητά της, σαν ένα ακόμη από τα πολλά κακώς κείμενα. Αποτέλεσμα όλων των παραπάνω είναι τα δίκαια αιτήματα να μην ακούγονται, και κάθε φορά που η απεργία επηρεάζει άμεσα τους συμπολίτες μας, να δημιουργείται εμφυλιακό κλίμα μεταξύ απεργών και «κοινής γνώμης».

18

Η αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ), δεν αποτελεί μόνο ένα θέμα με βαθύ επιστημονικό ενδιαφέρον αλλά κυρίως έχει οικονομικές και πολιτικές προεκτάσεις.Στα τέλη του 20ου αιώνα υιοθετήθηκε πλήρως η ιδέα της ΑΟΖ και όσο η κρίση βαθαίνει έρχεται όλο και συχνότερα στο προσκήνιο της επικαιρότητας, αφού η οριοθέτησή της δίνει τα εχέγγυα μιας μακρόχρονης πηγής εσόδων και ανάπτυξης. Τι σημαίνει όμως ΑΟΖ; Βάση της Διεθνούς Συνθήκης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας το 1982, ΑΟΖ είναι η θαλάσσια έκταση πάνω στην οποία ένα κράτος έχει δικαίωμα έρευνας, εκμετάλλευσης των θαλάσσιων πόρων και δυνατότητα παραγωγής ενέργειας υδάτων και ανέμου. Με το άρθρο 55 μέρος Ε’ της Τρίτης Σύμβασης του ΟΗΕ το 1982 ορίστηκε διεθνώς ότι η ΑΟΖ εκτείνεται στα 200 ναυτικά μίλια. Σημειωτέον ότι υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ έχουν όλα τα νησιά και οι βραχονησίδες που κατοικούνται και μπορούν να αναπτύξουν βιώσιμη οικονομία.Η Ελλάδα κύρωσε με το Νόμο 2289/1995 περί Υδρογονανθράκων τη Διεθνή Συνθήκη του ΟΗΕ και προέβη σε τροποποίηση αυτού με το Ν. 4001/2001.

ΑΟΖ: ΜΙΑ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ

Η ανακήρυξή της ΑΟΖ αποτελεί κυρίαρχο δικαίωμα με διεθνές νομικό έρεισμα και σημαντική στρατηγική κίνηση. Γιατί όμως, ενώ έχουν περάσει τόσα χρόνια από την υπογραφή της Συνθήκης και την κύρωσή της με ελληνικό νόμο, η χώρα μας δεν έχει καταφέρει να ορίσει ακόμη την ΑΟΖ της; Αναμφισβήτητα, η γεωγραφική και γεωλογική δομή και θέση της Ελλάδος αποτελεί τροχοπέδη για την ταχεία συμφωνία με γειτονικές χώρες και δημιουργεί μεταξύ τους κρίση και αναταραχές. Μια ενδεχόμενη ανακήρυξη της ελληνικής ΑΟΖ θα αποτελούσε μήλον της έριδος μεταξύ των όμορων κρατών και κυρίως με τη γειτονική Τουρκία όπως η ιστορία άλλωστε έχει δείξει. Η χώρα μας κατέχει την 11η θέση σε χώρες με τη μεγαλύτερη ακτογραμμή (13.676 χλμ). Τα 2.500 νησιά που διαθέτει, 165 απ’ τα οποία κατοικούνται, πολλά απ΄ αυτά συνορεύουν σε πολλή μικρή απόσταση με την Τουρκία, η οποία διεκδικεί μέρος της ελληνικής ΑΟΖ και επιθυμεί να υπαχθεί το Αιγαίο σε ειδικό καθεστώς. Σημαντικό πρόβλημα είναι ότι η ίδια δεν έχει υπογράψει τη Συνθήκη του ΟΗΕ περί δικαίου της Θάλασσας, αν και αυτό δεν την εμπόδισε να επεκτείνει τα εθνικά της ύδατα στη Μαύρη Θάλασσα στα 12νμ. Με την κύρωση της Συνθήκης το

ΠΟΛΙΤΙΚΗ-ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

www.eanda.gr

Ν.Ε.Α.Ν.Δ.Α.

19

1995 από το ελληνικό κοινοβούλιο, η Τουρκία εξέλαβε την κίνηση αυτή ως περιορισμό των δικαιωμάτων της για εκμετάλλευση των θαλάσσιων πόρων και προσβολή της εθνικής της κυριαρχίας, δημιουργώντας έκτοτε το γνωστό casus belli. Κρίνεται σκόπιμο όμως να διακρίνουμε κάποιες βασικές έννοιες: υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ, ανακήρυξη και οριοθέτηση. Ως προς το πρώτο σκέλος, η υφαλοκρηπίδα, που αφορά στο έδαφος και στο υπέδαφος, δηλαδή την εκμετάλλευση πετρελαίου και φυσικού αερίου, εκτείνεται στα 350νμ, ενώ η ΑΟΖ στα 200νμ και καλύπτει επιπλέον την εκμετάλλευση αλιείας, αιολικής και κάθε μορφή ενέργειας. Στην ουσία όμως στη Μεσόγειο οι έννοιες ταυτίζονται διότι καμία απόσταση δεν εκτείνεται πέρα των 200νμ ανάμεσα σε δύο χώρες.

Ως προς το δεύτερο σκέλος, σύμφωνα με τη Διεθνή Συνθήκη, η διακήρυξη αποτελεί μια μονομερή ενέργεια, αντίθετα η οριοθέτηση απαιτεί διακρατική συμφωνία. Και στο σημείο αυτό αναρωτιέμαι, πόσο δύσκολο είναι λοιπόν να κάνουμε το πρώτο αυτό βήμα ανακήρυξης της ελληνικής ΑΟΖ, να μπουν τα πρώτα θεμέλια προκειμένου να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις για την οριοθέτησή της; Άλλωστε, παγκοσμίως δεν είμαστε στην αρχή της διαδρομής. 137 χώρες ανά τον κόσμο ανακήρυξαν τη δική τους ΑΟΖ και διεκδικούν την ΑΟΖ κρατών τους που βρίσκονται ακόμη και δίπλα σε άλλη ήπειρο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Γαλλία. Μια χώρα η οποία για να εκμεταλλευτεί την ΑΟΖ του μικρού νησιού Ευρώπα που της ανήκει, εκτάσεως μόλις 20km2, και βρίσκεται στη Νοτιοανατολική Αφρική στέλνει ανά εξάμηνο στρατιώτες για να κατοικούν το νησί!

Μήπως λοιπόν πρέπει να αποτελέσει διδαχή η παραπάνω ενέργεια της Γαλλίας και να δούμε πιο σοβαρά και κυρίως πιο δυναμικά το θέμα που έχει ανακύψει εδώ και χρόνια με το Καστελόριζο; Το ακριτικό Καστελόριζο αποτελεί σύμπλεγμα νήσων και έχει τη δυνατότητα να προσφέρει στη χώρα μας σημαντικής έκτασης ΑΟΖ αλλά και η ανακήρυξή της θα αποτελέσει μεγάλη διπλωματική και στρατηγική κίνηση. Και αυτό διότι χωρίς τη θαλάσσια οριοθέτηση του Καστελόριζου, η Ελλάδα θα χάσει ΑΟΖ έκτασης περί τα 21.581 χμ2 και δε θα υπάρχουν πλέον θαλάσσια σύνορα με την Κύπρο, αλλά η τουρκική ΑΟΖ θα συνορεύει νότια με την αιγυπτιακή.

Μέχρι σήμερα δεν έχουν γίνει βήματα προόδου οριοθέτησης με κανένα γειτονικό μας κράτος, παρά μόνο ελάχιστες προσπάθειες. Από το 1977 έχουμε οριοθετήσει την υφαλοκρηπίδα με την Ιταλία αλλά δεν έχει γίνει το ίδιο με την ΑΟΖ. Με την Κύπρο δεν έχει υπάρξει συμφωνία αν και στο παρελθόν το Ισραήλ αναγνώρισε τις ΑΟΖ Ελλάδας και Κύπρου, επιθυμώντας μέσα από αυτές τη μεταφορά φυσικού αερίου. Το 2003 η Κύπρος και η Αίγυπτος προέβησαν σε συμφωνία μέσης γραμμής αλλά η Ελλάδα ζήτησε να μετακινηθεί η γραμμή του δυτικού μέρους 12-15χλμ πιο ανατολικά για να μην υπάρχουν συγκρούσεις της χώρας μας με την Τουρκία! Τέλος το 2009 και ενώ υπεγράφη συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας, παραπέμπεται η υπόθεση στο Συνταγματικό Δικαστήριο το οποίο ακύρωσε τη Συμφωνία.

Μέχρι που το 2011 με το άρθρο 156 του Νόμου 4001/2011, έγινε μια πρώτη κίνηση περί ανακήρυξης της ελληνικής ΑΟΖ. Ο νόμος αναγνωρίζει τη μέση γραμμή ως σύνορο στη θάλασσα και επομένως μπορούν να γίνουν έρευνες υδρογονανθράκων με τη μέθοδο μέσης γραμμής ίσων αποστάσεων. Έτσι προκηρύχθηκαν διαγωνισμοί προκειμένου να αρχίσουν έρευνες σε Ιωάννινα, Πατραϊκό Κόλπο και στο Κατάκολο Ηλείας.

Η οριοθέτηση της ΑΟΖ απαιτεί στρατηγικές κινήσεις από ικανούς ηγέτες, με πολιτική βούληση, κυρίως σήμερα που η χώρα μας προσπαθεί να ανακάμψει οικονομικά.

Η Ελλάδα έχει Δικαίωμα να απαιτήσει τη δική της ΑΟΖ δίχως να αγνοεί τον πλούτο που διαθέτει, αλλά διεκδικώντας με τόλμη ό,τι της ανήκει!

Λεωνή Περεπή,Ασκούμενη Δικηγόρος

ΠΟΛΙΤΙΚΗ-ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

www.eanda.gr

Ν.Ε.Α.Ν.Δ.Α.

20

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ

Το δράμα είναι δημιούργημα του ελληνικού πνεύματος. Στη γωνιά αυτή της Μεσογείου, οι άνθρωποι ανέκαθεν έτειναν να εμπνέονται και να συγκινούνται από ακραίες καταστάσεις, τις οποίες ενίοτε οι ίδιοι δημιουργούσαν.

Σε περιόδους πολυεπίπεδων κρίσεων το δράμα ενυπάρχει σχεδόν παντού, κι αν όχι, εφευρίσκεται. Αυτό γιατί στις περιόδους εκείνες οι έκτακτες περιπτώσεις πληθύνονται. Και οι ανάγκες προκύπτουν απρόβλεπτα και χαρακτηρίζονται επείγουσες.

Τότε είναι που οι πράξεις νομοθετικού περιεχομένου βρίσκονται και πάλι στο επίκεντρο.

Έκδοση των ως άνω προβλέπεται από τον καταστατικό χάρτη της χώρας μας «σε έκτακτες περιπτώσεις εξαιρετικά απρόβλεπτης και επείγουσας ανάγκης» από το σύνθετο όργανο του Προέδρου της Δημοκρατίας μετά από πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου, το οποίο είναι φυσικά και πολιτικά υπεύθυνο υπό το πρίσμα του κοινοβουλευτικού προτύπου οργάνωσης της πολιτικής εξουσίας (ορθότερα, επιλογής της μορφής της Κυβέρνησης). Οι σχετικές ρυθμίσεις απαντώνται στα άρθρα 441 και 485 του Συντάγματος, στην τελευταία δε περίπτωση με διαφοροποιήσεις σχετικά με το χρόνο υποβολής της πράξης στη Βουλή προς κύρωση και με τις προϋποθέσεις έκδοσής της.

Οι πράξεις νομοθετικού περιεχομένου εισήχθησαν στο Σύνταγμα του 1975 ώστε να υποβληθεί σε συγκεκριμένες ουσιαστικές και τυπικές προϋποθέσεις η αυτόνομη κανονιστική αρμοδιότητα της εκτελεστικής εξουσίας, ασκούμενη χωρίς νομοθετική εξουσιοδότηση, άρα καθ’ υποκατάσταση της νομοθετικής αρμοδιότητας της Βουλής (έστω και προσωρινώς). Η πρακτική αυτή ακολουθούνταν κατά κόρον υπό το καθεστώς του Συντάγματος του 1952, ουσιαστικώς αρρύθμιστη (πράξεις του Υπουργικού Συμβουλίου χωρίς νομοθετικήεξουσιοδότηση με μεταγενέστερη αναδρομική κύρωσή τους από τον Κοινό Νομοθέτη). Ειδικό έκτακτο νομοθετικό όργανο εισαγάγεται για πρώτη φορά με το άρθρο 77 του «δημοκρατικού» Συντάγματος του 1927, ενώ αντίστοιχη δυνατότητα δράσης του Βασιλέα προέβλεπε το Σύνταγμα του 1952, πάντοτε σε περίπτωση απουσίας της Βουλής (άρθρο 352-5 ). Πρότυπο για τη διατύπωση της ζώσας διάταξης φαίνεται να είναι το άρθρο 485 των δικτατορικών «Συνταγμάτων», με διατύπωση όμως συγκριτικά χαλαρότερων προϋποθέσεων.

Η υποχώρηση της παραδοσιακής καχυποψίας απέναντι στον αρχηγό του κράτους, παράλληλα με την ενίσχυση της εκτελεστικής εξουσίας, καθιστά το υπό εξέταση φαινόμενο εξαιρετικά διαδεδομένο σε όλες τις χώρες του «δυτικού κόσμου». Ενδεικτικά, κατοχυρώνεται στα εξής Συντάγματα: Ιταλικό (1948), Ισπανικό (1978), Γαλλικό (1958) και σε όλα τα συνταγματικά κείμενα της κεντρικής και νοτιοανατολικής Ευρώπης, ενώ σχετική πρόβλεψη υπήρχε και στο Σύνταγμα της Βαϊμάρης του 1919.

Στα καθ’ υμάς, η οικονομική κρίση και τα «μνημόνια» έφεραν και πάλι την προβληματική των π. ν. π. στο προσκήνιο, μετά την περίοδο προετοιμασίας των Ολυμπιακών Αγώνων. Με μια τέτοια, ο Υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης επιχειρεί να ξεπεράσει τον σκόπελο των δημάρχων που αρνούνται να υπογράψουν τις διαπιστωτικές πράξεις της διαθεσιμότητας, καθώς και των καταλήψεων στα γραφεία προσωπικού των Ο.Τ.Α.. Με μια τέτοια, η Κυβέρνηση επιχειρεί να ρυθμίσει ζητήματα όπως «συντάξεις,

ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ ΓΙΑ ΜΕΤΡΟ

www.eanda.gr

Ν.Ε.Α.Ν.Δ.Α.

21

μισθολογικά, εργατικά, αποκρατικοποιήσεις» που άπτονται του «Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2012-2015». Ο δημόσιος διάλογος γύρω από το εάν η Κυβέρνηση αγνοεί τους θεσμούς (τακτική νομοθετική διαδικασία) με το πρόσχημα της κρισιμότητας των συνθηκών ή εάν απλώς κάνει χρήση μιας καθ’ όλα νόμιμης πρακτικής που της παρέχει τη δυνατότητα έγκαιρης δράσης, παράγοντα ζωτικής σημασίας για τη χώρα στο παρόν momentum, και πάλι εν εξελίξει. Ως συνήθως μακριά από την απαραίτητη ψύχραιμη ματιά που απαιτείται σε τέτοιες περιστάσεις, ακόμη και εν μέσω μιας πρωτοφανούς πολυεπίπεδης κρίσης.

Το θεσμικά επίμαχο ζήτημα στην περίπτωση αυτή αφορά στις δυνατότητες εκμετάλλευσης της (κατά τεκμήριο) μεγαλύτερης ευελιξίας και αποτελεσματικότητας της εκτελεστικής λειτουργίας αναφορικά με την αντιμετώπιση προβλημάτων που ανακύπτουν σε κρίσιμες περιόδους όπως αυτή που διανύουμε. Σχετικώς, η γραμματική διατύπωση της επίμαχης συνταγματικής διάταξης είναι τόσο σαφής ( χαρακτηριστική η παράταξη των προσδιορισμών) που δεν θα έπρεπε να υπάρχουν περιθώρια αμφιβολιών.

Στον αντίποδα, η διασφάλιση της δημοκρατικής νομιμότητας και της θεσμικής ισορροπίας μέσα στον ιδεότυπο της διάκρισης των εξουσιών, διασφαλίζεται διά του συνδυασμού της κυριαρχίας της εκτελεστικής λειτουργίας με τη σύμπραξη της Βουλής. Αναφορικώς, μάλιστα, με έναν τρόπο νομοθέτησης που αφ’ ενός τίθεται στην έγκριση της Βουλής μέσα σε αυστηρά χρονικά διαγράμματα, αφ’ ετέρου όμως καθίσταται αντικείμενο ελλείμματος δικαστικού ελέγχου. Και αυτό γιατί παρά τις διατυπωθείσες επιφυλάξεις της θεωρίας, η νομολογία έχει δεχθεί ότι ελέγχεται μόνον παρεμπιπτόντως ως προς την ουσιαστική συνταγματικότητα των θεσπιζομένων ρυθμίσεων, ενώ σε καμμία περίπτωση δεν γίνεται δεκτό κάτι τέτοιο για την «κρίση ως προς το έκτακτο των περιστάσεων και το εξαιρετικώς επείγον και απρόβλεπτο της ανάγκης , γιατί συνδέεται με την εκτίμηση της ανάγκης του μέτρου, η οποία ανάγεται στη σφαίρα της πολιτικής ευθύνης των οργάνων που

κατά το Σύνταγμα ασκούν στην πιο πάνω περίπτωση τη νομοθετική εξουσία» [ ΣτΕ (Ολ.) 3636/1989, ΣτΕ (Ολ.) 1250/2003 ].

Επί του πρακτέου, γεγονός αποτελεί ότι σε περιόδους κρίσης χρειάζεται μια Κυβέρνηση αποφασιστική και ευέλικτη, ανεξαρτήτως πολιτικών πεποιθήσεων. Μια απλή αναφορά, όμως, του αριθμού των πράξεων αυτού του είδους που έχουν εκδοθεί, καθιστά σαφή την (διαχρονική) τάση κατάχρησης της διαδικασίας αυτής. Εξ άλλου, διαφορετικό είναι να θεσπίζεται μια π. ν. π. για αποκατάσταση ζημιών από φυσικές καταστροφές (1978, 1981, 1999) ή από τρομοκρατικές ενέργειες (Αθήνα, Φεβρουάριος 2012) και άλλο να ρυθμίζονται ζητήματα όπως η…αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας, τα συνταξιοδοτικά δικαιώματα και το καθεστώς κυκλοφορίας των φαρμάκων στη χώρα μας (2012-2013) ως αντιμετώπιση «έκτακτων, εξαιρετικών, απρόβλεπτων αναγκών».

Δυστυχώς, σε πολλές περιπτώσεις η απλή αντιπαραβολή της συνταγματικής διατύπωσης καταδεικνύει την ειρωνεία του πράγματος. Με χαρακτηριστικότερες τις περιπτώσεις προσθήκης, με… πράξη νομοθετικού περιεχομένου, λέξεων (!) σε υπάρχοντες νόμους (κύρωση π. ν. π. Σεπτέμβριος 2012)…

Εξαιρετικά επείγουσα ανάγκη για μέτρο, λοιπόν.

Γιάννης ΑγγέλουΑσκούμενος Δικηγόρος, Μ.Δ.Ε. Δημοσίου Δικαίου

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ

www.eanda.gr

Ν.Ε.Α.Ν.Δ.Α.

22

Η νέα Δημοσιονομική Συνθήκη: τι σημαίνει η θέση της σε ισχύ;Την 1η Ιανουαρίου 2013, μετά την επικύρωσή της από 12 κράτη- μέλη της Ε.Ε. με νόμισμα το ευρώ, τέθηκε σε ισχύ η Συνθήκη για τη Σταθερότητα, τον Συντονισμό και τη Διακυβέρνηση στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση, την οποία έχουν υπογράψει όλα τα κράτη- μέλη της Ένωσης, πλην της Μεγάλης Βρετανίας και της Τσεχίας. Η εν λόγω Συνθήκη, ευρέως γνωστή και ως «Δημοσιονομικό Σύμφωνο», η οποία πλέον αποτελεί μέρος και του ελληνικού δικαίου (η Ελλάδα ήταν το πρώτο κράτος που την επικύρωσε, τον Μάιο του 2012), υπέρτερης μάλιστα τυπικής ισχύος από τους απλούς νόμους, σύμφωνα με το άρθρο 28 παρ. 1 του Συντάγματος, εκτός από διατάξεις σχετικές με τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών των κρατών- μελών και την διακυβέρνηση της Ευρωζώνης, περιέχει και διατάξεις οι οποίες δεσμεύουν απευθείας τα κράτη- μέλη, επιβάλλοντάς τους ευθείες υποχρεώσεις.

Οι εν λόγω διατάξεις (άρθρα 3-8 της Συνθήκης) αποτελούν και τις σημαντικότερες του όλου κειμένου, καθώς στα λοιπά άρθρα του περιέχονται κατά βάση γενικόλογες δεσμεύσεις των κρατών- μελών προς την κατεύθυνση ενός στενότερου συντονισμού των οικονομικών τους πολιτικών. Με το άρθρο 3 παρ. 1 εδ. α΄ της Δημοσιονομικής Συνθήκης εισάγεται πλέον στο εθνικό δίκαιο ο λεγόμενος «κανόνας του ισοσκελισμένου προϋπολογισμού», σύμφωνα με τον οποίο θα πρέπει ο προϋπολογισμός της γενικής κυβέρνησης συμβαλλομένου μέρους να είναι πλεονασματικός ή ισοσκελισμένος- όπου ισοσκελισμένος (κατ’ αναφορά στους ορισμούς του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης) σημαίνει πως δεν θα πρέπει το έλλειμμα να ξεπερνά σε ποσοστό το 3% του ΑΕΠ, ούτε το δημόσιο χρέος ναυπερβαίνει το 60% του ΑΕΠ. Ο κανόνας αυτός μάλιστα, σύμφωνα με την παρ. 2 του ίδιου ως άνω άρθρου, θα πρέπει, το αργότερο ένα χρόνο μετά την θέση σε ισχύ της Συνθήκης, ήτοι το αργότερο μέχρι την 1/1/2014, να εισαχθεί στο εθνικό δίκαιο με τη μορφή διατάξεων δεσμευτικού και μόνιμου χαρακτήρα, κατά προτίμηση δε συνταγματικού. Υπάρχει βέβαια και η δυνατότητα ο κανόνας της ισοσκέλισης του προϋπολογισμού να ισχύσει στο εθνικό δίκαιο και υπό τη μορφή διάταξης της οποίας η πλήρης τήρηση και εφαρμογή εξασφαλίζεται από τους κανόνες που διέπουν την διαδικασία περί προϋπολογισμού. Επιπλέον, στην αυτή παράγραφο (εδάφιο β΄ αυτής) ορίζεται πως τα συμβαλλόμενα στην Συνθήκη κράτη έχουν επιπλέον την υποχρέωση να θεσπίσουν σε εθνικό επίπεδο έναν δημοσιονομικό διορθωτικό μηχανισμό, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές που έχει ήδη εκδώσει με Ανακοίνωσή της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (COM (2012) 342 τελικό), ο οποίος θα τίθεται σε εφαρμογή αυτομάτως σε κάθε περίπτωση που παρατηρείται απόκλιση από τον στόχο του προϋπολογισμού του εκάστοτε κράτους- μέλους. Είναι γεγονός πως ο κανόνας του ισοσκελισμένου προϋπολογισμού κατά βάση ίσχυε και πριν την υπογραφή της Δημοσιονομικής Συνθήκης και την θέση της σε ισχύ, μέσω των διατάξεων του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, διατάξεις, μάλιστα, οι οποίες επίσης κατισχύουν των κοινών εθνικών νόμων, ως κανόνες του ενωσιακού δικαίου. Ωστόσο, είναι επίσης γεγονός πως οι εν λόγω κανόνες δεν τηρούνταν απαρέγκλιτα ούτε από τα κράτη- μέλη της Ένωσης, αλλά ούτε και από τα θεσμικά της όργανα. Παράδειγμα αυτού είναι η εξέλιξη της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος που είχε κινηθεί κατά της Γαλλίας και της Γερμανίας και η

Η ΝΕΑ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΣΥΝΘΗΚΗ: ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΣΕ ΙΣΧΥ;

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ

www.eanda.gr

Ν.Ε.Α.Ν.Δ.Α.

23

οποία τελικά έληξε, παρόλο που η Επιτροπή με σύστασή της προς το Συμβούλιο είχε διαπιστώσει πως τα εμπλεκόμενα κράτη- μέλη δεν είχαν λάβει τα απαραίτητα οικονομικά μέτρα. Αυτός άλλωστε ήταν και ένας από τους λόγους που κρίθηκε αναγκαίο ο κανόνας ισοσκέλισης του προϋπολογισμού να ενσωματωθεί υποχρεωτικά στα εθνικά δίκαια των κρατών- μελών, προκειμένου, με τον τρόπο αυτό να ενισχυθεί η δημοσιονομική πειθαρχία και να αποτραπεί το ενδεχόμενο μίας μελλοντικής δημοσιονομικής κρίσης. Σε σχέση με την Ελλάδα, είναι σαφές από τα ανωτέρω πως υπέχει την υποχρέωση να ενσωματώσει στο εθνικό της δίκαιο τον κανόνα ισοσκέλισης του προϋπολογισμού και, μάλιστα, υπό τη μορφή διατάξεων δεσμευτικού και μόνιμου χαρακτήρα, αλλά και να θεσπίσει, σε συμφωνία με τις υποδείξεις της Επιτροπής, έναν εθνικό διορθωτικό μηχανισμό. Αυτά δε πρέπει να έχουν συμβεί, σύμφωνα με τις διατάξεις του Δημοσιονομικού Συμφώνου, μέχρι την 1/1/2014. Ένα εύλογο ερώτημα που θα προέκυπτε στο σημείο αυτό, θα αφορούσε τις κυρώσεις τις οποίες μπορεί να υποστεί η Ελλάδα, στην περίπτωση που δεν συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις της αυτές. Προκειμένου να απαντηθεί το ερώτημα αυτό, θα πρέπει να ανατρέξουμε στο άρθρο 8 του Δημοσιονομικού Συμφώνου. Σύμφωνα με αυτό, σε περίπτωση μη συμμόρφωσης, ένα ή περισσότερα από τα λοιπά συμβαλλόμενα στην Συνθήκη κράτη έχουν την δυνατότητα να προσφύγουν στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μία πιθανή απόφαση του οποίου επί μη συμμόρφωσης θα δεσμεύει το ελληνικό κράτος να λάβει τα απαραίτητα μέτρα ούτως ώστε να τηρήσει τις ανωτέρω υποχρεώσεις του. Στην περίπτωση δε που το ελληνικό κράτος δεν συμμορφωθεί στην απόφαση του Δικαστηρίου, τα λοιπά συμβαλλόμενα κράτη έχουν το δικαίωμα να προσφύγουν για δεύτερη φορά ενώπιον του Δικαστηρίου, το οποίο στην περίπτωση αυτή έχει τη δυνατότητα να επιβάλλει οικονομικές κυρώσεις εφόσον διαπιστώσει μη συμμόρφωση.

Είναι εμφανές, από όλα τα ανωτέρω πως η Δημοσιονομική Συνθήκη πρόκειται να ασκήσει σημαντική επιρροή και στο εθνικό δημοσιονομικό δίκαιο, είτε με την ενσωμάτωση σε αυτό του κανόνα ισοσκέλισης του προϋπολογισμού, είτε, στην αντίθετη περίπτωση, με την πιθανή επιβολή οικονομικών κυρώσεων σε βάρος του ελληνικού κράτους. Το κεντρικό στοιχείο της Δημοσιονομικής Συνθήκης είναι πως με τις διατάξεις της επιδιώκει να ενισχύσει την δημοσιονομική πειθαρχία των κρατών- μελών της Ένωσης, αυτό όμως αποτελεί και το βασικό σημείο πάνω στο οποίο στηρίζεται η κριτική εναντίον της. Η εν λόγω κριτική εστιάζει στο γεγονός πως στη Δημοσιονομική Συνθήκη δεν γίνεται καμία πρόβλεψη για μέτρα σχετικά με την παράλληλη προς την δημοσιονομική εξυγίανση των συμβαλλομένων μερών οικονομική ανάπτυξη, αλλά και καμία αναφορά στην αρχή της αλληλεγγύης μεταξύ αυτών, για το ενδεχόμενο αντιμετώπισης οικονομικών δυσχερειών. Καθόσον δε προβλέπεται από την ίδια τη Δημοσιονομική Συνθήκη (άρθρο 16 αυτής) πως οι κανόνες ουσιαστικού δικαίου που περιέχει θα πρέπει να ενσωματωθούν, εντός πέντε ετών, στο νομικό πλέγμα του ενωσιακού δικαίου, είναι προφανές πως, προκειμένου κάτι τέτοιο να καταστεί δυνατό, θα πρέπει οι διατάξεις του Δημοσιονομικού Συμφώνου να συμπληρωθούν ή να λειτουργήσουν σε συνδυασμό με άλλα νομικά κείμενα, τα οποία θα καλύπτουν τα κενά τους. Προς το παρόν βέβαια είναι ενδιαφέρον να δούμε πώς θα λειτουργήσει η ίδια η Δημοσιονομική Συνθήκη, τόσο σε σχέση με το κάθε κράτος- μέλος, όσο και σε σχέση με τα θεσμικά όργανα της Ένωσης και κατά πόσον θα είναι εμφανής κάποια διαφορά κατά την εφαρμογή των κανόνων του οικονομικού δικαίου της Ένωσης μετά την θέση της νέας Συνθήκης σε ισχύ.

Χατζάρα ΒικτωρίαΑσκούμενη Δικηγόρος

ΠΜΣ Ευρωπαϊκού Δικαίου

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ

www.eanda.gr

Ν.Ε.Α.Ν.Δ.Α.

24

DRAFT COMMON FRAME OF REFERENCE VS ΑΣΤΙΚΟΥ ΚΩΔΙΚΑ;Ζούμε στην εποχή των συνεχών αλλαγών και μεταρρυθμίσεων. Αυτό έχει αντίκτυπο και στη νομική επιστήμη. Διάφοροι τομείς του ιδιωτικού δικαίου (π.χ. δίκαιο εταιρειών, εργατικό δίκαιο, πνευματική ιδιοκτησία, δίκαιο προστασίας του καταναλωτή [βλ. την οδηγία 2011/83/ΕΕ]) των κρατών -μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέσω του παράγωγου ενωσιακού δικαίου, συνεχώς εξελίσσονται. Ο αστικός κώδικας παραμένει μέχρι στιγμή ανέπαφος, εκτός ορισμένων εξαιρέσεων, όπως η οδηγία 1999/44/ΕΚ για τις καταναλωτικές πωλήσεις, με την οποία τροποποιήθηκε το δίκαιο της πώλησης.

Το DRAFT COMMON FRAME OF REFERENCE ή διαφορετικά το Σχέδιο ενός Κοινού Πλαισίου Αναφοράς προετοιμάστηκε υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ως συνέχεια του έργου της Επιτροπής για το Ευρωπαϊκό Δίκαιο των Συμβάσεων [της Ομάδας Lando] στο πεδίο του Ευρωπαϊκού Περιουσιακού Δικαίου) και σκοπό έχει τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού ενοποιητικού δικαίου στο χώρο του ιδιωτικού δικαίου. Το σχέδιο (διατυπωμένο στην αγγλική γλώσσα) αφορά το δίκαιο των ενοχών (συμβατικών και εξωσυμβατικών). Κύριος σκοπός είναι η καταγραφή πρότυπων κανόνων (δηλαδή κανόνων που δεν έχουν κανονιστική ισχύ αλλά αποτελούν soft law). Η διάρθρωση των αρχών ακολουθεί τα πρότυπα των αμερικάνικων restatements, ενώ έως τώρα δεν περιέχει ρυθμίσεις για το οικογενειακό και κληρονομικό δίκαιο, για τα αξιόγραφα, τις συμβάσεις εργασίας και δεν καλύπτει πλήρως το πεδίο του εμπράγματου δικαίου. Το Σχέδιο (απόρροια της προσπάθειας 200 περίπου νομομαθών απ’ όλα τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης με εντολέα την Ευρωπαϊκή Επιτροπή) αποτελείται από έξι τόμους συνολικά, οι οποίοι αναφέρονται στις συμβάσεις (τόσο στις καταναλωτικές όσο και σ’ εκείνες μεταξύ των επιχειρηματιών), σε ειδικές συμβάσεις, στις δικαιοπραξίες, στις ενοχές και στα αντιστοιχούντα δικαιώματα, στην εξωσυμβατική ευθύνη, στον αδικαιολόγητο πλουτισμό, στη διοίκηση αλλοτρίων, στην κτήση και απώλεια της κυριότητας των κινητών, στην εμπράγματη ασφάλεια στα κινητά, στο trust, ενώ σημαντικό είναι και η εισαγωγή της έννοιας της reasonableness (δηλαδή του τι θα θεωρούσαν λογικό πρόσωπα που ενεργούν σύμφωνα με την καλή πίστη και που βρίσκονται στην ίδια θέση με τα μέρη). Το Σχέδιο έχει και ως πρότυπο τη Σύμβαση της Βιέννης για τη διεθνή πώληση κινητών, η οποία όμως εμπεριέχει άμεσα εφαρμοστέους κανόνες ουσιαστικού δικαίου.

Οι Συντάκτες του Σχεδίου αποδίδουν στο Σχέδιο τον όρο πρότυπο κιβώτιο δομικών εργαλείων, θεωρώντας το ένα πανευρωπαϊκό restatement του ιδιωτικού δικαίου και αποφεύγουν τον όρο Ευρωπαϊκός Αστικός Κώδικας. Από την άλλη μεριά, η θεωρία αντιλέγει ότι πρόκειται για ένα προαιρετικό επικουρικό εργαλείο, ένα ερμηνευτικό βοήθημα στο νομοθέτη και στο δικαστή για το ευρωπαϊκό ιδιωτικό δίκαιο ή μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως lex contractus από τα συμβαλλόμενα μέρη σε διασυνοριακές συναλλαγές, μέσω μίας ρήτρας «opt - in». Αυτό το οποίο προσφέρει το Σχέδιο είναι ασφάλεια δικαίου, εύρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς, εξοικονόμηση χρόνου και χρήματος και άρση των νομικών αβεβαιοτήτων που συνεπάγεται η εφαρμογή των κανόνων συγκρούσεως του ιδιωτικού διεθνούς δικαίου. Παρόλα αυτά, αντιδράσεις υφίστανται επισημαίνοντας τον εθνικό χαρακτήρα του αστικού δικαίου και τις διαφορές μεταξύ common law και civil law. Μέχρι στιγμής πρόκειται για ένα επιστημονικό κείμενο. Tο μέλλον θα δείξει εάν θα εξελιχθεί σε κάτι περισσότερο, ενώ ήδη ορισμένες χώρες (π.χ Εσθονία) έχουν ενσωματώσει ρυθμίσεις του στην εσωτερική τους έννομη τάξη.

Παπαναστασίου Βικτώρια,Ασκούμενη δικηγόρος, Μ.Δ.Ε Αστικού Δικαίου

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ

www.eanda.gr

Ν.Ε.Α.Ν.Δ.Α.

25

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ

Δεκάδες πολίτες βυθίζονται ξαφνικά στο σκοτάδι. Μια περίεργη μεταδοτική νόσος τους προσβάλλει και χάνουν το φως τους. Τα κρούσματα όλο και πληθαίνουν. Οι ασθενείς μεταφέρονται από τις αρχές σε ένα νοσοκομείο όπου και εγκαταλείπονται εκεί αβοήθητοι. Τότε αρχίζουν να δημιουργούν σιγά σιγά τη δική τους μικρο-κοινωνία, στην οποία όμως κυριαρχεί η σκληρότητα. Τα παιχνίδια εξουσίασης, η εκμετάλλευση και η προσβολή κάθε ίχνους ανθρώπινης αξιοπρέπειας είναι στην ημερήσια διάταξη.

Χρόνια αργότερα, στην ίδια πολιτεία, λαμβάνει χώρα πάλι κάτι απρόσμενο. Οι ψηφοφόροι, κατά την εκλογική διαδικασία, συμπεριφέρονται κατά ένα ιδιαίτερα παράδοξο τρόπο: δεν επιλέγουν κάποιον από τους υποψηφίους. Οι αρμόδιοι πανικοβάλλονται και καταστρώνουν σχέδια αντιμετώπισης της έκτακτης κατάστασης: επαναλαμβάνουν τις εκλογές, κηρύσσουν κατάσταση πολιορκίας. Εις μάτην. Η συμπεριφορά του κόσμου δεν αλλάζει στο παραμικρό. Τελικά, πολιτική εξουσία και διοικητικός μηχανισμός μη μπορώντας πλέον υπ’ αυτές τις συνθήκες να λειτουργήσουν, αποφασίζουν να αποχωρήσουν. Το κενό το καλύπτουν επάξια οι πολίτες που καταφέρνουν να οργανωθούν και να ανακαλύψουν εκ νέου ξεχασμένες αξίες, όπως η αλληλοβοήθεια.

Στις δύο παραπάνω αλληγορίες του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Σαραμάγκου περιγράφεται μια κρισιακή κατάσταση και η συνακόλουθη δράση του πλήθους: είτε αρνητική και αυτοκαταστροφική είτε ευφάνταστη και δημιουργική. Στην πρώτη περίπτωση παρακολουθούμε τη δημιουργία από τους αβοήθητους και εγκαταλελειμμένους ασθενείς ενός καταπιεστικού συστήματος. Η τυφλότητα βέβαια παραπέμπει στον εγκλωβισμό σε μια απάνθρωπη κατάσταση και στην αδυναμία διερεύνησης οποιασδήποτε άλλης προοπτικής. Όπως και στον αντίστοιχο πλατωνικό μύθο του σπηλαίου, όπου οι δεσμώτες θεωρούσαν τις σκιές σαν τη μόνη πραγματικότητα, έτσι και εδώ οι ήρωες θεωρούν την ανάλγητη και ανθρωποφαγική κατάσταση πραγμάτων, που οι ίδιοι δόμησαν σταδιακά, σαν κάτι το φυσικό και το δεδομένο. Στο δεύτερο όμως μύθο η τροπή είναι εντελώς διαφορετική. Ο κόσμος ανακαλύπτει τις δημιουργικές του δυνάμεις, αμφισβητεί θέσφατα, αντιτίθεται απέναντι σε ό,τι του στερεί μια αξιοπρεπή ζωή, επιδεικνύει αλληλεγγύη και διάθεση προσφοράς. Τελικά οι πολίτες τα καταφέρνουν.

Ο Σαραμάγκου επομένως, μέσα από τις παραπάνω ιστορήσεις καταφέρνει να εντοπίσει τα κακώς κείμενα των καιρών μας και να μας προειδοποιήσει. Η ιδέα που διαπερνά τα γραπτά του θα μπορούσε να συμπυκνωθεί στη φράση: καταρρίψτε κάθε αυτονόητο που σας καταπιέζει με έξυπνα όμως μέσα.

Βιβλιογραφικές Αναφορές:Ζοζέ Σαραμάγκου, Περί τυφλότητος, μετφρ: Αθηνά Ψυλλιά Εκδ. Καστανιώτη, 2008Ζοζέ Σαραμάγκου, Περί φωτίσεως, μετφρ: Αθηνά Ψυλλιά Εκδ. Καστανιώτη, 2006

Γιάννης ΦλυτζάνηςΑσκούμενoς δικηγόρος

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ: ΤΥΦΛΩΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΙΣ ΑΛΛΗΓΟΡΙΕΣ ΣΑΡΑΜΑΓΚΟΥ

www.eanda.gr

Ν.Ε.Α.Ν.Δ.Α.

26

27

eanda.gr