6. STAMBENO PRAVO - poslovnibiro.rs. STAMBENO PRAVO.pdf · STAMBENO PRAVO - 3 - prostora sagrađena je prostorija od 9 m2, koja je neuslovna, nehigijenska, nepropisna i napravljena

SSTTAAMMBBEENNOO PPRRAAVVOO

STAMBENO PRAV O

- 2 -

OPŠTE ODREDBE

(Čl. 1–4. Zakona o stanovanju)

11.. Ugovor o otkupu prostorije koja se ne može smatrati stanom u građevinskom smislu

apsolutno je ništav, bez obzira na činjenicu da je takva prostorija uknjižena u zemljišnoj knjizi kao stan.

Iz obrazloženja: Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je vlasnik četvorosobnog stana vv. Rešenjem

komisije za nacionalizaciju NOO Stari grad, od 2. juna 1961. godine, izuzeta je od nacionalizacije i ostavljena u svojinu ranijem vlasniku AA1 (pravnom prethodniku tužioca) zgrada vv, koja se sastoji od dva četvorosobna stana. Istim rešenjem određeno je da se u zgradi aa (koja se sastoji od dva trosobna i dva četvorosobna stana, pet lokala i jedne garaže) izuzima od nacionalizacije i ostavlja u svojinu ranijem vlasniku jedan trosoban stan. Tavanski prostor u kom se nalazi sporna soba u građevinskom smislu pripada isključivo zgradi vv. Na delu tavanskog prostora nalaze se dve improvizovane prostorije, i to jedna površine 8m2, i druga - sporna, površine 9 m2, sa pripadajućim jednim improvizovanim mokrim čvorom. Na osnovu nalaza veštaka odgovarajuće struke, prvostepeni sud je utvrdio da sporna soba ne zadovoljava građevinsko-tehničke, stambene, funkcionalne, sanitarne i higijenske normative, te da ne ispunjava uslove da se smatra stanom. Sporna soba uknjižena je u zemljišne knjige kao stan aa, a uknjižba je izvršena na osnovu predloga Opštine S. g. Međutim, navedena prostorija, iako je upisana u zemljišnim knjigama kao soba koja se nalazi u kući aa, ne nalazi se u toj kući, već predstavlja sastavni deo tavanskog prostora koji pripada kući vv.

Tuženi BB je sa pravnim prethodnikom tuženog Javnog preduzeća za stambene usluge, u svojstvu nosioca stanarskog prava, 18. oktobra 1983. godine zaključio je ugovor o korišćenju, a potom i ugovor o otkupu stana, posle čega je, u toku ovog postupka, prostoriju otuđio u korist SS.

Prvostepeni sud je odbio tužbeni zahtev za utvrđenje ništavosti ugovora o korišćenju i otkupu stana i zahtev za iseljenje iz sporne prostorije, a tužilac je protiv takve presude izjavio žalbu.

Po oceni Apelacionog suda, žalba je osnovana. Prvostepeni sud je pogrešno primenio materijalno pravo kada je odbio tužbeni zahtev.

Članom 103. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima propisano je da je ništav ugovor koji je protivan prinudnim propisima, javnom poretku ili dobrim običajima, ako cilj povređenog pravila ne upućuje na neku drugu sankciju ili ako zakon u određenom slučaju ne propisuje šta drugo. Članom 3. Zakona o stanovanju propisano je da se stanom u smislu tog zakona smatra jedna ili više prostorija namenjenih i podobnih za stanovanje, koje po pravilu čine jednu građevinsku celinu i imaju zaseban ulaz, a članom 16. stav 1. istog zakona propisano je da je nosilac prava raspolaganja na stanu u društvenoj svojini ili vlasnik stana u državnoj svojini dužan da nosiocu stanarskog prava, odnosno zakupcu, omogući otkup stana koji koristi.

U konkretnom slučaju, izuzeta je od nacionalizacije i ostavljena u svojinu ranijem vlasniku – pravnom prethodniku tužioca, zgrada vv, koja se sastoji od dva četvorosobna stana, a tavanski prostor te zgrade predstavlja zajedničku nedeljivu svojinu za celu zgradu. Na delu tavanskog

STAMBENO PRAV O

- 3 -

prostora sagrađena je prostorija od 9 m2, koja je neuslovna, nehigijenska, nepropisna i napravljena bez ikakvog projekta, te ne ispunjava uslove da se smatra stanom u smislu člana 3. Zakona o stanovanju.

Imajući u vidu sadržinu rešenja o nacionalizaciji, Opština S. g. nije mogla steći pravo korišćenja na tavanskom prostoru, pa ni na spornom stanu, koji u građevinskom smislu i ne postoji. Zbog toga su ugovor o korišćenju stana i ugovor o otkupu stana apsolutno ništavi ugovori, pa je ovaj sud usvojio tužbeni zahtev za utvrđenje ništavosti tih ugovora i zahtev za iseljenje, a pri tom je bez uticaja činjenica da je stan udružen u fond javnog preduzeća za stambene usluge i da je uknjižen.

(Iz Presude Apelacionog suda u Beogradu, Gž. 7584/10 od 23.02.2011. godine)

22..

Ako je pravilnikom tuženika o rešavanju stambenih potrba radnika predviđeno da ako oba bračna druga rade kod tuženika, onda se u rang listu unosi bračni drug koji ima veći broj bodova, pa u situaciji kada je izvršeno sabiranje broja bodova oba bračna druga, onda je ta-kva odluka nezakonita.

Iz obrazloženja: Presudom Opštinskog suda u A…, P. br. _____od 30.05.2002. godine usvojen je tužbeni zahtev tužioca, poništena je odluka Upravnog odbora tuženika br. 401/6 od 10.4.2002. godine i naloženo tu-ženiku da izvrši ponovno rangiranje i bodovanje u roku od 15 dana od dana prijema presude, pod pret-njom prinudnog izvršenja. Presudom Okružnog suda u U…, Gž. br. _____od 10.7.2002. godine odbijena je kao neosnova-na žalba umešača na strani tuženog i potvrđena je prvostepena presuda. Protiv presude Okružnog suda umešač na strani tuženika je blagovremeno izjavio reviziju. Vrhovni sud Srbije je svojom presudom Rev. br. _______od 22.1.2003. godine odbio kao neo-snovanu reviziju umešača na strani tuženika, izjavqen protiv presude Okružnog suda u U…, Gž. br. _______od 10.7.2002. godine. U obrazloženju presude Vrhovnog suda Srbije je navedeno sledeće: Prema utvrđenom činjeničnom stanju Upravni odbor tuženika raspisao je 18.12.2002. godine konkurs povodom dodele stana. Na osnovu podnetih prijava, stambena komisija je sačinila listu pr-venstva na kojoj je bio prvi umešač na strani tuženog, pa je tuženi spornom odlukom od 10.4.2002. godine stan dodelio umešaču. Prilikom sačinjavanja rang liste stambena komisija tuženog je broju bodova umešača na strani tuženog po osnovu radnog staža dodala broj bodova po osnovu radnog staža njegove vanbračne supruge, koja sa njim živi u vanbračnom domaćinstvu i koja je takođe za-poslena kod tuženika. Naime, odredbom člana 83. stav 1. Pravilnika tuženog o rešavanju stambenih potreba radnika, propisano je da - ukoliko za rešavanje stambenih potreba konkurišu bračni drugovi radnici tuženog, u rang listu se unosi bračni drug koji ima veći ukupan zbir bodova i koji zauzima povoljnije mesto na rang listi. U smislu citirane odredbe, bodovi bračnih drugova radnika tuženog se ne sabiraju, već se u rang listu unosi bračni drug sa većim zbirom bodova. Kako su, međutim, umešaču kod broja bodovanja odnosno rangiranja pridodati bodovi njegove vanbračne supruge po osnovu radnog staža, sporna odluka tuženika je po oceni nižestepenih sudova nezakonita.

(Iz presude Vrhovnog suda Srbije, Rev. 1889/02 od 22.1.2003. godine)

STAMBENO PRAV O

- 4 -

33..

Bodovanje radi raspodele stanova se vrši na osnovu činjenice i okolnosti koje su postojale do zaključenja konkursa.

Iz obrazloženja: Neosnovana su ukazivanja u reviziji da tužiocu ne pripadaju bodovi prema radnom stažu za koje je tužilac pribavio ispravu nakon zaključenja konkursa, jer se bodovanje vrši sa stanjem kada ističe rok konkursa te činjenice i okolnosti posle toga ne mogu se uzeti u obzir. Iz činjeničnog stanja nesumnjivo proizilazi da referent tuženog prilikom izdavanja prvobitne potvrde o dužini radnog staža tužioca nije imao potpune podatke, zbog čega je tužiocu priznat manji broj bodova u odnosu na stvarnu dužinu rad-nog staža, a radi se o 22,5 bodova više, imajući u vidu da je članom 25. Pravilnika tuženog za svaku celu godinu radnog staža priznato 7,5 bodova. Prema člau 52. Pravilnika tuženog, bodovanje se vrši sa stanjem na dan kada ističe rok kon-kursa, te činjenice i okolnosti posle tog roka ne uzimaju se u obzir. Dakle iz stilizacije ove od-redbe proizilazi da se činjenice i okolnosti nastale po isteku tog roka ne uzimaju u obzir. Među-tim, u odnosu na tužioca potvrda koja je naknadno priložena o dužini radnog staža odnosi se na činjenice i okolnosti koje su postojale u vreme do zaključenja konkursa, jer je radni staž tužioca do tog roka iznosio 21 godinu i osam meseci, a ne 18 godina, 10 meseci i osam dana, kako je to u prvobitnoj potvrdi sa nepotpunim podacima referenta tuženog označeno. Sledom navedenog, nesumnjivo proizilazi zaključak da je tužilac shodno uslovima konkursa i citirane odredbe Pra-vilnika tuženog, ostvario pravo na bodovanje po osnovu odgovarajućeg radnog staža koji je označen u ispravi priloženoj uz prigovor na rang listu. Pravilnim bodovanjem po navedenom kriterijumu obračun ukupnog broja bodova za tužioca iznosio bi 747,5 a za zaposlenu kojoj je dodeljen stan od strane stambene komisije tuženog - 742,5 bodova. Tužilac bi sa ukupno ostva-renim brojem bodova nesumnjivo došao na red za rešavanje svoje stambene potrebe.

(Iz presude Vrhovnog suda Srbije, Rev. P 60/02 od 21. avgusta 2002. godine)

44.. Stambena potreba radnika koji su se prijavili na konkurs za dodelu stana ceni se na osno-vu merila i kriterijuma iz opšteg akta koji je bio na snazi u vreme donošenja odluke o dodeli stana i prema stambenim potrebama koje su u to vreme postojale.

Iz obrazloženja: U provedenom postupku je utvrđeno da je konkurs za raspodelu predmetnog stana raspisan novembra meseca 1988. godine, da je odlukom iz 1989. godine stan dodeljen na korišćenje, tužio-cu, a da je po tužbi umešača u ovoj stvari pravnosnažnom presudom poništena odluka o dodeli stana uz ocenu sudova da je umešač lice bez stana, jer je tek započeo izgradnju porodične stambne zgrade, da mu po osnovu stambene situacije pripada 106 bodova i da su dodelom stana na korišće-nje tužioca povređena njegova prava iz radnog odnosa. Postupajući po pravnosnažnoj sudskoj

STAMBENO PRAV O

- 5 -

presudi nadležni organi tuženog su umešaču priznali 106 bodova, kao licu bez stana, sa tako utvr-đenim bodovima, kao i bodovima po ostalim kriterijumima bio je prvi na utvrđenom redu prven-stva i osporenom odlukom dodeljen mu je stan na korišćenje. Utvrđeno je da je umešač u među-vremenu, dok je trajao postupak pred sudom a pre donošenja osporene odluke završio porodičnu stambenu zgradu i sa članovima svog porodičnog domaćinstva uselio se u istu, da kuća ima dnev-nu sobu sa nišom, predsoblje, kupatilo, još dve sobe, koje su potpuno opremljene. Kod tako utvrđenog činjeničnog stanja pravilno je primenjeno materijalno pravo kada je odluče-no kao u izreci pobijane presude. Vrhovni sud prihvata stav da se stambena potreba radnika koji su se prijavili na konkurs za dodelu stana vrši na osnovu merila i kriterijuma iz opšteg akta koji je bio na snazi u vreme donošenja prve odlu-ke o dodeli stana na korišćenje i prema stambenim potrebama koje su u to vreme postojale. Međutim, u ovakvoj situaciji, kao što je u konkretnoj pravnoj stvari kada je očigledno da je umešač u međuvremenu potpuno rešio svoju stambenu potrebu izgradnjom odgovarajuće porodične stambene zgrade za svoje porodično domaćinstvo, izvršenjem pravnosnažne odluke Suda udruženog rada, uz obavezu priznavanja 106 bodova na utvrđenom redu prvenstva, odnosno tretirati radnika kao lice bez stana, koji ima potpuno rešenu stambenu potrebu bilo bi suprotno osnovnom principu da se stanovi dodeljuju sta-mbeno naju-groženijim radnicima, odnosno radnicima sa nerešenim stambenim pitanjem. Stoga je prilikom ponovne raspodele i po oceni Vrhovnog suda trebalo da se ima u vidu da umešač ima potpuno rešeno stambeno pitanje i da se ne može smatrati radnikom bez stana.

(Vrhovni sud Srbije, Rev. 6449/97 od 11.03.1998. godine)

55.. I penzionisani radnik ima pravo da traži da mu se reši stambena potreba na isti način kao i ostali radnici.

Iz obrazloženja: Prema saglasnom utvrđenju sudova spornom odlukom tuženog od 19.9.1994. godine odbijen je prigovor tužioca na odluku nadležne komisije tuženog od 31.5. iste godine kojom je odbijen zahtev tužioca da mu se kao penzionisanom radniku tuženog stambeno pitanje reši dodelom kre-dita, jer je zahtev protivno tada važećem pravilniku tuženog podnesen van oglasa odnosno kon-kursa (nisu bili raspisani). Pri takvim okolnostima sudovi su zakonito postupili kada su odbili tužbeni zahtev tužioca. Prema pravilniku o rešavanju stambenih potreba tuženog koji je važio u vreme donošenja sporne odluke tužilac i kao penzionisani radnik ima pravo da traži da mu se od strane tuženog reši stambena potreba, ali na isti način kao i ostali radnici tuženog, što znači učešćem na raspi-sanom konkursu za rešavanje stambenih potreba. On tako nije postupio, jer je zahtev podneo u vreme kada kod tuženog nije bio raspisan konkurs odnosno oglas za rešavanje stambenih potre-ba radnika. Zbog toga je takav njegov zahtev spornom odlukom zakonito odbijen, jer ni jednom odredbom navedenog pravilnika tuženog nije propisano da se molba radnika za dodelu kredita podnesena van konkursa odnosno oglasa ima smatrati njegovom prijavom na nekom budućem oglasu odnosno konkursu.


STAMBENO PRAV O

- 6 -

KORIŠĆENJE STANOVA

(Čl. 5. i 6. Zakona o stanovanju)

66.. Bez pravnog osnova (odluka o dodeli stana, rešenje, ugovor o zakupu...) ne postoji pravni

osnov za useljanje. Predaja ključeva stana od strane predstavnika stambene komisije ne pred-stavlja valjan pravni osnov za useljenje u stan.

Iz obrazloženja: Pravilno je, po oceni Upravnog suda, odlučio tuženi organ kada je odbio žalbu tužioca nalazeći

da tužilac ne poseduje valjani pravni osnov za useljenje u stan, jer ne poseduje odluku nadležnog or-gana za useljenje, rešenje o dodeli stana, niti zaključen ugovor o zakupu, te da je prvostepeni organ pravilno postupio, u skladu sa odredbom člana 5. stav 2. Zakona o stanovanju, kada je doneo ožal-beno rešenje. Tuženi organ je pravilno ocenio kao neosnovan navod tužioca iznet u žalbi, koji pona-vlja i u tužbi, da se nije bespravno uselio u stan, pošto mu je ključ od stana dat od strane predstavni-ka stambene komisije, budući da davanje ključa, i po oceni ovog suda, ne predstavlja zakonom pro-pisan osnov za useljenje u stan.

Upravni sud je cenio navod tužioca kojim osporava ovlašćenje upravnih organa da odlučuju u ovoj pravnoj stvari, pa nalazi da je stambeni organ ovlašćen i dužan da u hitnom postupku donese rešenje o iseljenju lica iz stana u slučaju kada su ispunjeni propisani uslovi da se lice u stan ili za-jedničke prostorije uselilo bez pravnog osnova, bez odluke o dodeli stana, rešenja, ugovora o zaku-pu stana, ili u slučaju kad je pravosnažno poništen pravni osnov na osnovu koga je zaključen ugo-vor, odnosno kada je nesporno i evidentno nezakonito useljenje i korišćenje stana i kada je ovlašće-no lice podnelo zahtev za iseljenje. Ovo stoga što je odredbom člana 5. stav 1. Zakona o stanovanju propisano da se stambene zgrade i stanovi koriste na osnovu prava svojine na stanu i po osnovu za-kupa, a odredbom člana 5. stav 2. Zakona, da ako se neko lice useli u stan ili zajedničke prostorije stambene zgrade bez pravnog osnova ili koristi stan bez zaključenog ugovora ili je poništen pravni osnov po kome je zaključen ugovor, vlasnik stana, odnosno lice koje ima pravni interes, može kod organa nadležnog za stambene poslove da zahteva njegovo iseljenje.

(Iz Presude Upravnog suda, U. 15687/10 od 12.05.2011. godine)

77..

Za sticanje svojstva člana porodičnog domaćinstva potrebno je ispunjenje svih predviđenih uslova, a ne samo faktičko vođenje zajedničkog domaćinstva u kraćem vremenskom periodu.

Iz obrazloženja:

Prema činjeničnom stanju utvrđenom u prvostepenom postupku, tužilac je nosilac prava raspo-laganja i davalac na korišćenje stana br. 23. u ul. B... br. 6. Stan je po strukturi jednosoban, površine

STAMBENO PRAV O

- 7 -

43 m2. Nosilac stanarskog prava na tom stanu bila je D. M., koja je preminula 23.10.1988. godine. Prema ugovoru o korišćenju stana, ona je stan koristila sama. Tuženi je njen unuk. On je sa pok. D. živeo u stanu od novembra 1986. godine, pa sve do njene smrti, i potom nastavio sa korišćenjem stana. Nema rešeno stambeno pitanje na drugi način. Tužilac je odbio njen zahtev da zaključi ugo-vor o korišćenju stana. S obzirom na takvo činjenično stanje, pravilno je stanovište nižestepenih sudova da tuženi nema pravo da nastavi sa korišćenjem stana, te da je dužan da se iz istog iseli. Da bi unuk umrlog nosioca stanarskog prava mogao da nastavi sa korišćenjem stana, potrebno je da budu ispunjeni svi uslovi predviđeni u čl. 9, 19 i 20. primenjenog Zakona o stambenim odnosi-ma. Posebno je potrebno da unuk ima svojstvo člana porodičnog domaćinstva nosioca stanarskog prava, prema članu 9. stav 4. navedenog zakona. Svojstvo člana porodičnog domaćinstva u smislu stava 3. tog člana stiču i unučad nosioca stanarskog prava ako su sa njim stanovala, pod uslovom da u to vreme nisu imala rešenu stambenu potrebu, kao nosilac stanarskog prava ili po osnovu svojine, ili kao članovi domaćinstva drugog nosioca stanarskog prava i sopstvenika stana, odnosno porodič-ne stambene zgrade. Neosnovani su revizijski navodi o pogrešnoj primeni materijalnog prava. Na rešenje ove pravne stvari ne mogu se primeniti odredbe Zakona o stanovanju ("Sl. glasnik RS" br. 50/92...) koji je sada va-žeći, a koji je važio i u vreme podnošenja tužbe, već se imaju primeniti odredbe Zakona o stambenim odnosima ("Sl. glasnik SRS" br. 9/85 i 11/88) koji je važio u vreme smrti nosioca stanarskog prava, jer je to moment kada je tuženi stekao mogućnost, a istovremeno i obavezu da reguliše svoj status u stanu. U konkretnom slučaju utvrđeno je da je tuženi stanovao sa svojom babom u predmetnom stanu svega dve godine, iz čega proizilazi da nije stekao svojstvo člana porodičnog domaćinstva u smislu stava 3. čl. 9. navedenog zakona, bez obzira i ako je on faktički bio u zajedničkom domaćinstvu sa svojom babom. Stoga su neosnovani i revizijski navodi u kojima se ukazuje na protivrečnost niže-stepenih presuda prema kojima tuženi jeste bio član porodičnog domaćinstva svoje babe, ali nema pravo da nastavi sa korišćenjem stana. Za sticanje svojstva člana porodičnog domaćinstva, potrebno je ispunjenje svih predviđenih uslova, a ne samo faktičko vođenje zajedničkog domaćinstva u kra-ćem vremenskom periodu.


88..

Korišćenje službenog stana prestaje onog momenta kada korisniku prestane radni odnos kod firme koja mu je službeni stan dala na korišćenje.

Iz obrazloženja:

Prema činjeničnom stanju utvrđenom u prvostepenom postupku tužilac je kao zakupodavac dana 4.9.1995. godine zaključio sa tuženim - kao zakupcem, ugovor o zakupu dvoiposobnog službenog stana na određeno vreme na godinu dana i to stana koji se nalazi u stambenoj zgradi u K…, ul. A... Ugovorom su regulisana prava i obaveze ugovornih strana, a članom 7. je predviđeno da zakupodavac, pored osta-log može dati otkaz ugovora o zakupu stana ako mu prestane radni odnos sa zakupodavcem. Tuženi je u skladu sa odlukama tužioca o davanju u zakup službenih stanova dobio na korišće-nje sporni službeni stan, jer je bio zaposlen kod tužioca i obavljao određeni posao na kome je bio raspoređen. Tuženom je prestao radni odnos kod tužioca 18.4.2001.godine, što je utvrđeno presu-

STAMBENO PRAV O

- 8 -

dom Vrhovnog suda Srbije, Rev. br. _______od 16.1.2003. godine, a dana 12.9.2001. godine tužilac je dao tuženom pismeni otkaz ugovora o zakupu službenog stana, koji je uručen tuženom 27.12.2001. godine. Tuženi se i dalje nalazi u spornom stanu. Imajući u vidu ovako pravilno utvrđeno činjenično stanje, prvostepeni sud je pravilnom prime-nom materijalnog prava utvrdio da je tužbeni zahtev osnovan, pa je i obavezao tuženog da se iseli i sporni stan preda u državinu tužiocu. Neosnovani su navodi žalbe da tuženi nije primio otkaz ugovora o zakupu i da je ugovor o za-kupu još na snazi, zbog čega je presuda zasnovana na pogrešnoj primeni materijalnog prava. Naime, prema stanju u spisima tuženom je 27.12.2001. godine pribijanjem na vrata stana uručen otkaz ugo-vora, a i pored toga, ova tužba, koja je podneta 6.3.2002. godine, u nedostatku otkaza u drugom ob-liku pre podnošenja tužbe, ima se smatrati otkazom ugovora o zakupu, jer se podnetom tužbom traži iseljenje tuženog i predaja tužiocu u državinu spornog stana.

(Iz presude Okružnog suda u Beogradu, Gž. br. 3881/04 od 22.9.2004. godine)

99.. Organ uprave je dužan da oceni da li je nadležan za postupanje po zahtevu za iseljenje bespravno useljenog lica bez donošenja zaključka o prekidu postupka da o tome odluči redo-van sud.

Iz obrazloženja:

Pravilno je po oceni Vrhovnog suda Srbije odlučio tuženi organ kada je u postupku u kome nije bilo povrede pravila postupka bespravno useljenog lica, kako bi se u ponovnom postupku utvrdilo da li su u smislu člana 5. Zakona o stanovanju ("Sl. glasnik RS", br. 50/92... 33/93), ispunjeni uslovi da organ uprave pokrene postupak iseljenja. Ukoliko se u ponovnom postupku utvrdi da organ upra-ve nije nadležan da vodi postupak iseljenja u smislu citirane zakonske odredbe, onda nije nadležan ni da donese zaključak o prekidu postupka.

(Iz presude Vrhovnog suda Srbije, U. 2597/03 od 25.03.2004. godine)

1100.. Član domaćinstva ima pravo da nastavi sa korišćenjem stana posle smrti nosioca stanar-skog prava (zakupca stana) u državnoj, odnosno društvenoj svojini.

Iz obrazloženja:

Pravilno su nižestepeni sudovi utvrdili da je pok. M. M. suprug tužene stekao stanarsko pravo na stanu u ulici N... broj 54. u smislu odredbe člana 11. Zakona o stambenim odnosima , koji je va-žio u spornom periodu, a koji je predviđao da se stanarsko pravo stiče danom zakonitog useljenja u stan. U prilog ove činjenice govore izjave saslušanih svedoka koji inače žive u istoj zgradi. Odred-bom člana 19. stav 2. navedenog zakona, propisano je da članovima porodičnog domaćinstva pripa-da pravo da trajno koriste stan i posle smrti nosioca stanarskog prava. To znači da tužena kao supru-ga pok. M. koji je bio nosilac stanarskog prava, ima pravo da kao član njegovog porodičnog doma-ćinstva nastavi da trajno koristi stan posle njegove smrti. Na osnovu navedenog, pravilan je zaklju-

STAMBENO PRAV O

- 9 -

čak nižestepenih sudova da u konkretnom slučaju nema mesta primeni člana 5. stav 2. Zakona o sta-novanju, s obzirom da je tužena nastavila da koristi predmetni stan kao član porodičnog domaćin-stva nosioca stanarskog prava koji je umro.


1111.. Akt o čuvanju stana do određivanja trajnog zakupca ne predstavlja pravni osnov za korišćenje stana.

Iz obrazloženja: Prema oceni Vrhovnog suda Srbije neosnovan je navod podnosioca zahteva da poseduje pravni osnov za korišćenje označenog stana i da je za njeno useljenje nadležan sud u parničnom postupku, a ne organ uprave u smislu člana 5. Zakona o stanovanju ("Sl. glasnik RS", br. 60/92). Ovo sa razlogom što se zakon koršćenjem stana u smislu odredbe člana 5. Zakona o stanovanju, smatra samo ukoliko se neko lice u stan useli po osnovu pravnosnažne odluke o dodeli stana donete od strane davaoca stana na kori-šćenje i zaključenog ugovora o korišćenju ili zakupu stana. Akt o čuvanju stana kojim je podnosiocu zahteva navedeni stan dat na čuvanje do određivanja trajnog zakupca ne predstavlja pravni osnov za za-konito korišćenje navedenog stana. Kako podnosilac zahteva stan koristi bez zakonskog osnova to je pravilan zaključak upravnih organa da su se u konkretnom slučaju ispunili uslovi da se primenom odred-be člana 5. Zakona o stanovanju naloži iseljenje iz tog stana.

(Iz presude Vrhovnog suda Srbije, Uvn.I 16/03 od 27.08.2003. godine)

1122.. Nesmetanim korišćenjem stana u dužem vremenskom periodu uz saglasnost davaoca stana na korišćenje, može se steći stanarsko pravo i bez dobijanja akata o dodeli stana i bez zaklju-čenja ugovora o korišćenju.

Iz obrazloženja: Utvrđeno je da su tužena i njen sada pok. suprug S.Ž. bili u radnom odnosu kod tužioca. Tužilac je, preko svog tadašnjeg direktora, 1973. godine suprugu tužene dao na korišćenje predmetni stan. U stan se uselio 1973. sa članovima porodičnog domaćinstva, suprugom, ovde tuženom, i dvoje malo-letne dece. Stan je neprekidno koristio do svoje smrti 1993. godine, a potom je nastavila da ga kori-sti tužena sa decom, koja su se kasnije izdvojila iz domaćinstva. Suprug tužene nije dobio akt o dodeli stana na korišćenje, i nije bio zaključio ugovor o korišće-nju stana. Tokom navedenog perioda stanovanja tužilac se ponašao kao davalac stana na korišćenje, a suprug tužene kao nosilac stanarskog prava, uzajamno poštujući prava i obaveze u skladu sa važe-ćim odredbama Zakona o stambenim odnosima. Imajući u vidu dug preriod nesmetanog korišćenja stana uz saglasnost tu-žioca, na način na koji u svemu odgovara legitimnom nosiocu stanarskog prava, onda davalac stana ne može zbog nedo-statka formalnog akta o dodeli stana tražiti iseljenje stanara. Dugim stanovanjem suprug tužene i tu-žena su stekli svojstvo nosilaca stanarskog prava, odnosno zakupca stana. Zato je pravilnom prime-nom materijalnog prava pravnosnažno odbijen zahtev radi iseljenja, a usvojen protivtužbeni zahtev i utvrđeno navedeno protivtužiljino pravo.


STAMBENO PRAV O

- 10 -

1133.. Svi zaposleni koji nemaju na odgovarajući način rešeno stambeno pitanje imaju pravo da učestvuju u postupku raspodele stana.

Iz obrazloženja: U dosadašnjem postupku je utvrđeno da je upravni odbor tuženog 3. juna 1996. godine raspisao konkurs za raspodelu jednog dvosobnog stana u površini od 47,20 m2 i jednog većeg jednosobnog stana površine 51,23 m2. U konkursu je naznačeno da pravo da učestvuju u postupku raspodele stanova imaju zaposleni sa tročlanim, četvoročlanim i sa više članova porodičnog domaćinstva. Tužilac nije uvršćen u rang listu uz obrazloženje da nema pravo da učestvuje u postupku raspodele, jer živi sa još jednim čla-nom porodičnog domaćinstva. Odlukom koja se osporava u ovoj pravnoj stvari, veći jednosoban stan dodeljen je na privremeno korišćenje tuženoj, živi sa još tri člana porodičnog domaćinstva. Kod tako utvrđenog činjeničnog stanja ocenjeno je da tužilac nije imao pravo učešća na raspisa-nom konkursu, primenom odredbe člana 34. Pravilnika o rešavanju stambenih potreba radnika tuže-nog i da je zakonita odluka o dodeli stana na korišćenje drugotuženoj. Izloženo stanovište nižestepenih suda u pogledu prava tužioca da učestvuje u postupku raspodele stanova radi zadovoljavanja svoje stambene potrebe ne može se prihvatiti kao pravilno. Svi zaposleni koji nemaju na odgovarajući način rešeno stambeno pitanje imaju pravo da učestvuju u postupku raspo-dele stana, a stepen njihove stambene ugroženosti procenjivaće se na osnovu merila i kriterijuma iz op-šteg akta nosioca prava raspolaganja na stanu koji je predmet raspodele. Odredbom člana 34. Pravilnika o rešavanju stambenih potreba radnika tuženog propisano je kakav stan po strukturi pripada radniku u zavisnosti od broja članova porodičnog domaćinstva. Odredbom člana 1. Odluke Upravnog odbora tuže-nog kojom je dopunjen navedeni član regulisano je da radnik ima pravo, ako pismeno zahteva i na stan koji je za jednu kategoriju manji od odgovarajućeg stana predviđenog Pravilnikom. Navedenom odred-bom nije ograničeno pravo radnika koji žive u neodgovarajućim stanovima da prijave svoju stambenu potrebu i da konkurišu sa ostalim radnicima radi njenog zadovoljenja. Stoga nadležni organi tuženog ni-su bili ovlašćeni da ograničavaju prava zaposlenih u konkretnom slučaju tužioca primenom navedene odredbe da učestvuje u postupku raspodele predmetnog stana.


1144.. Na službenom stanu se ne može steći stanarsko pravo - pravo zakupa.

Iz obrazloženja: Prema utvrđenom činjeničnom stanju tužilac je nosilac prava raspolaganja i korišćenja službe-nog nastojničkog stana, pov. 28 m2. Majka tuženog po ugovoru o korišćenju nastojničkog stana od 27. oktobra 1967. godine bila je korisnik ovog nastojničkog stana sa suprugom i sinom - ovde tuže-nim. Nadalje je utvrđeno da je majka tuženog dobila na korišćenje od svoje radne organizacije drugi stan kao nosilac stanarskog prava, po ugovoru o korišćenju stana od 19. juna 1987. godine pov. 44

STAMBENO PRAV O

- 11 -

m2, nakon čega se iselila iz spornog stana. Tuženi je od svoje radne organizacije tražio dodelu stana za svoju suprugu i sina, pa je njegova radna organizacija septembra 1994. godine dodelila u zakup stan koji će koristiti sa članovima porodičnog domaćinstva, a nakon toga tuženi je zaključio ugovor o zakupu stana oktobra meseca 1994. godine i to za jednosoban stan pov. 42 m2. na kojem je po ovom ugovoru postao nosilac prava na neodređeno vreme. Na napred navedene načine su i majka tuženog i tuženi rešili svoje stambene potrebe. Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja pravilno su nižestepeni su-dovi postupili kada su usvojili tužbeni zahtev tužioca i obavezali tuženog da se sa svim licima i stvarima iseli iz spornog stana. Iz utvrđenog činjeničnog stanja proizilazi da je tuženi lice koje koristi sporan stan bez pravnog osnova budući da na ovom službenom nastojničkom stanu tuženi nakon iseljenja svoje majke koji nije bila nosilac stanarskog prava već samo korisnik predmetnog stana, tuženi nije mogao iseljenjem svoje majke da stekne status zakupca predmetnog stana obzirom da se na službenom stanu ne može steći stanarsko pravo-pravo zakupa. Navedenom Odlukom o načinu i uslovima korišćenja službenih stanova i službenih prostori-ja u stambenim zgradama čl. 14. st. 2. predviđeno je da odluka o davanju na korišćenje službene prostorije sadrži i odredbu o obavezi organizacije udruženog rada da po prestanku vršenja po-slova po bilo kom osnovu zbog koje su joj date službene prostorije na korišćenje ovu prostoriju isprazni i preda davaocu u ispravnom i urednom stanju, a čl. 15. st. 3. predviđeno je da ugovor o korišćenju službenog stana sadrži odredbe o obavezi i lica sa kojim se zaključuje ugovor da sa prestankom vršenja poslova po bilo kom osnovu zbog kojih mu je dat stan na korišćenjnje ispra-zni stan i preda ga drugoj ugovornoj strani. Obzirom na citirani zakonski propis tuženi sada slu-žbeni-nastojnički stan koristi bez ikakvog osnova pa je u obavezi da ga preda ovde tužiocu kao nosiocu prava raspolaganja na istom.


1155.. Uslovi stanovanja i druge okolnosti relevantne za određivanje redosleda u rešavanju stam-bene potrebe procenjuje se prema stanju stvari i propisima koji su važili u vrme raspisivanja oglasa za dodelu stana.

Iz obrazloženja:

Iz sadržine spisa proizilazi da je Stambena komisija tuženog nakon sprovedenog postupka i nakon utvrđenja broja bodova koji pripadaju tužiocu i umešaču donela novu odluku br. _________od 28. fe-bruara 1994. godine kojom je predmetni stan dodeljen na korišćenje tužiocu a sa obrazloženjem da tuži-lac sa priznatim bodovima zbog hronične bolesti supruge ima ukupno 375 boda, te da umešač ima 253 boda i da mu ne pripadaju bodovi za decu jer su punoletna, te da mu je oduzeto 100 bodova jer mu je već jednom bilo rešeno stambeno pitanje. Odlučujući o prigovoru umešača protiv navedene prvostepene odluke o dodeli stana Stambeni odbor tuženog je odlukom br. _______od 3. novembra 1994. godine, či-je se poništenje traži u ovoj parnici, usvojio prigovor i predmetni stan dodelio na korišćenje umešaču a sa obrazloženjem da Stambena komisija nije uvažila presudu Opštinskog suda od 16. septembra 1992. godine iako je po toj presudi bila dužna da stan dodeli u zakup umešaču.

STAMBENO PRAV O

- 12 -

Navedeno rezonovanje drugostepenog stambenog organa tuženog je pogrešno, jer je tuženi nakon donošenja presude Opštinskog suda od 16. septembra 1992. godine, kojom je usvojen tužbeni zahtev umešača za poništenje odluke Stambene komisije tuženog od 26. septembra 1989. godine o dodeli pred-metnog dvoiposobnog stana solidarnosti na korišćenje tužiocu i odluke Posebne komisije tuženog od 15. marta 1990. godine o odbijanju prigovora, bio dužan da u skladu sa primedbama sudske odluke izvrši ponovno bodovanje u skladu sa normativnim aktima tuženog i da prema rezultatu tog postupka donese novu odluku o dodeli stana, a navedena sudska odluka ne sadrži nalog kome predmetni stan treba dode-liti, već samo koje nedostatke učinjene u prvobitnom bodovanju treba otkloniti. Prihvatajući navedeno pogrešno stanovište o dejstvu navedene presude o ukidanju ranije odluke o dodeli stana, nižestepeni sudovi su propustili da provere pravilnost sprovedenog postupka od stra-ne prvostepene komisije tuženog, kao i pravilnost utvrđenog broja bodova tužioca i umešača, što je dovelo do toga da je činjenično stanje relevantno za pravilnu primenu materijalnog prava nepotpuno utvrđeno u smislu odredbi čl. 395. st. 2. Zakona o parničnom postupku. Prema stanovištu revizijskog suda uslovi stanovanja i druge okolnosti relevantne za određivanje redosleda u rešavanju stambene potrebe procenjuju se prema stanju stvari i propisima koji su važili u vreme raspisivanja oglasa za dodelu stana, a promenjene okolnosti koje utiču na redosled radnika u zadovoljavanju stambene potrebe uzimaju se u obzir do donošenja odluke o dodeli stana. Tuženi je oglas za dodelu spornog stana solidarnosti objavio 27. jula 1989. godine, a prva odluka o dodeli spornog stana doneta je 29. septembra 1989. godine, koja odluka je poništena pranosnažnom presu-dom. Izvršenje sudske odluke podrazumevalo je ponovnu raspodelu stana uz otklanjanje propusta ranije raspodele primenom kriterijuma i merila iz opšteg akta koji je bio na snazi u vreme objavlji-vanja oglasa, a prema usloviam stanovanja i drugim okolnostima relevantnim za rangiranje, koji su u to vreme postojali. Promenjene okolnosti koje utiču na redosled radnika u zadovoljavanju stambe-ne potrebe bile su relevantne samo ako su nastupile do donošenja prve odluke o dodeli stana na ko-rišćenje od 29. septembra 1989. godine, dok kasnije promene tih okolnosti nisu mogle biti od znača-ja u izvršenju pravnosnažne sudske odluke o poništaju odluke o dodeli spornog stana.


1166.. Zakupac stana može, iz opravdanih razloga, otkazati korišćenje svakom članu porodičnog do-maćinstva, osim maloletnom detetu, bračnom drugu ili licu koje je dužan da izdržava po zakonu.

Iz obrazloženja: U konkretnom slučaju prvostepeni sud je utvrdio, da je tužilja koja je inače majka tužene, nakon smrti svog supruga stekla svojstvo nosioca stanarskog prava na predmetnom stanu bliže opisanom u izreci prvostepene presude, da je u tom svojstvu zaključila i ugovor o korišćenju tog stana broj _______od 12.6.1992. godine, da je taj stan koristila sa tuženom kao ćerkom koja je u momentu podnošenja tužbe bila stara 20. godina i da su se odnosi stranaka u toj meri poremetili da je njihovo neslaganje i netrpeljivost po intenzitetu i trajanju takve prirode da je objektivno normalan i skladan život u zajedničkom spornom stanu nemoguć. U postupku je dalje utvrđeno, da je razlog za otkaz daljeg korišćenja stana posledica pretežno skrivljenog ponašanja tužene kao korisnika stana, da je tužilja nakon svađe i fizičkog obračuna sa tuženom koji se dogodio 29.7.1992. godine iz predmet-nog stana isterana, da je tužena nakon toga promenila bravu na ulaznim vratima, da je tužilja ključ

STAMBENO PRAV O

- 13 -

od ulaznih vrata ishodovala sudskom odlukom i da je pismenim saopštenjem od 1.12.1992. godine otkazala tuženoj kao članu porodičnog domaćinstva dalje korišćenje predmetnog stana ostavljajući joj rok od 30 dana za iseljenje. Među parničnim strankama nije sporna činjenica, da je tužena prav-nosnažnom presudom Petog opštinskog suda u B… K. broj _______od 28.6.1995. godine oglašena krivom što je 29.7.1992. godine u spornom stanu više puta udarila tužilju pesnicom po glavi i telu nanevši joj laku telesnu povredu i da je zbog toga kažnjena uslovnom osudom. Polazeći od tako utvrđenog činjeničnog stanja koje se prema članu 385. stav 3. ZPP previzijom ne može pobijati, nižestepeni sudovi su i po stanovištu Vrhovnog suda osnovano zaključili, da je na-stupio opravdan razlog zbog kojeg tužilja može otkazati dalje korišćenje stana tuženoj kao punolet-nom članu svog porodičnog domaćinstva, pa su pravilno primenili materijalno pravo kada su pola-zeći od odredbi člana 36. stav 2. Zakona o stanovanju Republike Srbije tužbeni zahtev tužilje usvo-jila i odlučili kao u izreci prvostepene presude.


1177.. U sporovima o raspodeli stanova sud po pravilu odlučuje o zakonitosti odluke o dodeli sta-na na korišćenje a ne i o samom pravu na dodelu stana, što je u isključivoj nadležnosti nosioca prava raspolaganja na stanu. Izuzetno, sud može rešiti spor punom jurisdikcijom.

Iz obrazloženja: Pravosnažnim presudama Opštinskog suda P... br. _______od 20. novembra 1993. godine i P. br. _______poništavane su odluke nadležnih organa prvotuženog o dodeli stana na korišćenje dru-gotuženom. Od septembra meseca 1994. godine, kada je po drugi put poništena odluka o ponovnoj raspodeli stana prvotuženi nije odlučivao o dodeli stana na korišćenje. Kod tako utvrđenog činjeničnog stanja pravilna je ocena nižestepenih sudova da su u konkretnoj pravnoj stvari ispunjeni uslovi za odlučivanje primenom instituta pune jurisdikcije. U sporovima o raspodeli stanova sud, po pravilu, odlučuje o zakonitosti odluke o dodeli stana na korišćenje, a ne i o samom pravu na dodelu stana, što je u isključivoj nadležnosti nosioca prava ras-polaganja na stanu. Izuzetno, sud može rešiti stambeni spor punom jurisdikcijom u situaciji kad nadležni organ poslodavca ne odluči o prijavama po raspisanom oglasu za raspodelu stana, kada po-stoji zloupotreba prava odlučivanja povodom izjavljenih prigovora i kada preduzeće ne pristupi po-novnom odlučivanju o dodeli stana na korišćenje posle poništavanja ranije odluke. To znači da je razlog za primenu pune jurisdikcije u stambenim sporovima otklanjanje zloupotrebe prava. U kon-kretnom slučaju dva puta je vršena raspodela predmetnog stana i odluka nadležnog organa prvotu-ženog isti je dodeljivan drugotuženom koji se nalazio na prvom mestu utvrđenog reda prvenstva. Međutim, pravnosnažnim sudskim preseudama poništene su odluke o dodeli stana na korišćenje imenovanom radniku, uz ocenu da tužiocu nisu pravilno utvrđeni bodovi po osnovu stambene situa-cije. Odredbom člana 35. Pravilnika o stambenim odnosima tuženog, propisane su različite stambe-ne situacije, od kojih zavisi i broj bodova po ovom osnovu i to: radnici koji su podstanari, koji sta-nuju kao nosioci stanarskog prava na neuslovnom stanu, koji žive kod roditelja, kod rugih srodnika, podstanaru koji ima stanarsko pravo na odgovarajućem stanu ili je vlasnik kuće u drugom mestu, radnici koji su nosioci stanarskog prava na neodgovarajućem stanu i koji bespravno koriste stan u

STAMBENO PRAV O

- 14 -

društvenoj svojini. Imajući u vidu činjenicu da je tužilac najpre bio podstanar, a zatim da je nastavio da koristi magacinske prostorije po odobrenju direktora preduzeća u kome je radila njegova supru-ga, na kome nije bila nosilac stanarskog prava, očigledno je da se tužilac ne može smatrati besprvno useljenim licem na stanu u društvenoj svojini. Kada se pri tom ima u vidu i činjenica da opštim ak-tom tuženog nije izričito predviđena stambena situacija radnika koji eventualno koriste magacinske prostorije kao što je slučaj kod tužioca, a da se ista ne može podvesti pod ostale kategorije propisane odredbom člana 35. Pravilnika, jer se sve ostale stambene situacije odnose na nosioce stanarskog prava na odgovarajućem, nedovoljnom ili nekomfornom stanu i stanovanje kod srodnika, tužilac se prema stavu 1. tačka 1. pod c) smatra radnikom bez stana preko 10. godina. Sa pravilno utvrđenim bodovima po svim osnovima imao bi ukupno 71 bod. Drugotuženi bi na osnovu merila i kriterijuma iz opšteg akta imao ukupno 69 bodova, jer bez obzira na činjenicu što mu nije uračunato i 56 dana u radni staž, ne bi imao pravo na uvežani broj bodova po ovom osnovu, jer ne bi imao još jednu godi-nu radnog staža, kao uslov za priznavanje određenog broja bodova kako je propisano odredbom čla-na 36. Pravilnika prvotuženog. Iz svih navedenih razloga, a obzirom da prvotuženi nije pristupio ponovnom odlučvanju o dode-li stana na korišćenje posle poništavanja ranije donetih odluka, prava tužioca u postupku raspodele predmetnog stana su povređena, te je pravilno primenjeno materijalno pravo kada je suđeno punom jurisdikcijom. Međutim, pogrešno je primenjeno materijalno pravo utoliko što je prvostepenom presudom, koja je potvrđena pobijanom drugostepenom presudom utvrđeno da će presuda Opštinskog suda P... 1. br. _______od 3. juna 1996. godine zameniti odluku tuženog o dodeli stana na korišćenje tužiocu. Navede-na presuda Opštinskog suda ukinuta je rešenjem Okružnog suda Gž. 1. br. _____od 14. avgusta 1996. godine, zbog čega ne može ni zameniti odluku o dodeli stana na korišćenje tužiocu. Stoga su obe niže-stepene presude preinačene u ovom delu utoliko što je utvrđeno da će odluku o dodeli predmetnog stana, ukoliko istu ne donesu nadležni organi prvotuženog, zameniti prvostepena presuda P. 1. br. 1170/97 od 8. decembra 1997. godine.


1188..

Sud može izuzetno rešiti stambeni spor punom jurisdikcijom ako se time otklanja zloupo-treba prava.

Iz obrazloženja:

U provedenom postupku je utvrđeno da se tužilac na osnovu merila i kriterijuma iz opštet akta tuženog nalazio na prvom mestu utvrđenog reda prvenstva za raspodelu stana, a da je osporenom odlukom stan dodeljen na korišćenje radniku, koji se nalazio na trećem mestu. Kod tako utvrđenog činjeničnog stanja pravilna je ocena nižestepenih sudova da su donošenjem odluke o dodeli stana na korišćenje radniku na trećem mestu povređena prava tužioca iz radnog od-nosa, koji je na osnovu merila i kriterijuma došao na red za rešavanje svoje stambene potrebe. Stoga je pravilno primenjeno materijalno pravo u delu kojim je kao nezakonita poništena odluka o dodeli stana na korišćenje radniku M.I. Sa izloženog Vrhovni sud je odlučio kao u izreci pod I. u smislu odredbe člana 393. ZPP.

STAMBENO PRAV O

- 15 -

U sporovima o raspodeli stanova sud, po pravilu, odlučuje o zakonitosti odluke o dodeli stana na ko-rišćenje a ne i o samom pravu na dodelu stana, što je u isključivoj nadležnosti nosioca prava raspolaga-nja na stan. Izuzetno, sud može rešiti stambeni spor punom jurizdikcijom, ali samo u situaciji kad nadle-žni organ poslodavca ne odluči o prijavama po raspisanom oglasu za raspodelu stana, kada postoji zlou-potreba prava odlučivanja povodom izjavljenih prigovora i kada preduzeće ne pristupi ponovnom odlu-čivnju o dodeli stana na korišćenje posle poništavanja ranije odluke. To znači da je razlog za primenu pune jurizdikcije u stambenim sporovima otklanjanje zlupotrebe prava. U konkretnom slučaju, po oceni Vrhovnog suda nisu ispunjeni uslovi za primenu navedenog instituta, jer iz spisa predmeta proizilazi da nadležni organi tuženog ni na koji način nisu zloupotrebili prava radnika - tužioca u postupku raspodele stana, činjenica što je doneta nezakonita odluka o dodeli stana na korišćenje radniku koji nije bio na me-stu za rešavanje svoje stambene potrebe, ne upućuje na zaključak da je sud u ovakvoj situaciji bio ovla-šćen da konkretan stambeni spor reši primenom pune jurisdikcije, jer su prava tužioca zaštićena poništa-jem odluke o dodeli stana na korišćenje radniku trećem na rang listi, a nadležni organ tuženog će biti u obavezi da izvrše ponovnu raspodelu predmetnog stana.


1199..

Kada radnik prihvati stan manje strukture od onog koji mu po opštem aktu pripada, da-valac stana na korišćenje je dužan da radniku omogući korišćenje i neodgovarajućeg stana na neodređeno vreme.

Iz obrazloženja: U provedenom postupku je utvrđeno da su nadležni organi tuženog raspisali konkurs za raspo-delu jednosobnog konfornog stana u površini od 30 m2. Posle utvrđenog reda prvenstva tužilja se nalazila na četvrtom mestu sa 74,5 bodova, s tim što joj po osnovu stambene situacije nisu priznati bodovi, jer tužilja sa suprugom i dvoje dece živi u konfornom stanu. Osporenom odlukom stan je dodeljen na korišćenje umešaču, koja je bila na prvom mestu utvrđenog reda prvenstva sa 98,5 bo-da. Tužilji prema opštem aktu tuženog pripada u odnosu na broj članova porodičnog domaćinstva dvoiposoban ili trosoban stan. Kod tako utvrđenog činjeničnog stanja pravilna je ocena nižestepenih sudova da dodelom jednosob-nog stana u poršini od 30 m2 umešača prava tužilje postupku rešavanja stambenog pitanja nisu povređe-na, činjenica je da je tužilja prema odredbi člana 12. Pravilnika o stanovanju imala pravo na 30 bodova po osnovu stambene situacije, jer sa članovima porodičnog domaćinstva koristi nedovoljan stan po strukturi, obzirom da je vlasnik na dvosobnom stanu, a po opštem aktu tuženog ima pravo na dvoiposo-ban ili trosoban stan. Međutim, po pravilnoj oceni nižestepenih sudova i u takvoj situaciji nadležni orga-ni tuženog ne bi bili ovlašćeni da tužilji dodeljuju na korišćenje još jednu stambenu jedinicu, pored dvo-sobnog stana koga već koristi, jer takav način rešavanja stambenih pitanja radnika, dodelom, odnosno korišćenjem dve stambene jedinice nije predviđen kao mogućnost rešavanja stambenih pitanja radnika ni opštim aktom tuženog, ni Zakonom o stanovanju. Na pravilnost pobijane presude bez uticaja je revizijski navod kojim se ukazuje da je umešaču predmetni stan takođe neodgovarajući u odnosu na broj članova porodičnog domaćinstva, ali da joj je ipak dodeljen u zakup na neodređeno vreme. U situaciji kada radnik prihvati stan manje strukture od onog koji mu po opštem aktu pripada, davalac stana na korišćenje je dužan da radniku omogući korišćenje i neodgovarajućeg stana na neodređeno vreme.


STAMBENO PRAV O

- 16 -

2200..

Da li je neko lice useljeno u stan, ili koristi zajedničke prostorije stambene zgrade bez pravnog osnova, ili koristi stan bez zaključenog ugovora ceni se prema Zakonu važećem u momentu pokre-tanja postupka i donošenja rešenja o iseljenju, a ne prema Zakonu koji je pre toga važio.

Iz obrazloženja:

Osporenim rešenjem protiv kojeg je pokrenut spor, odbijena je žalba tužioca izjavljena protiv rešenja kojim mu je naloženo da se u roku od 3 dana dostavljanja iseli sa svim licima i stvarima iz određenog stana. U tužbi između ostalog tužilac navodi da se u konkretni stan uselio još 1990. godine u vreme važenja Zakona o stambenim odnosima APV po kojem je postojao rok po kome se moglo tražiti nje-govo iselenje. Presudom je, međutim, tužba odbijena jer je pravilno utvrđeno u upravnom postupku da tužilac za uselenje i za korišćenje predmetnog stana nema nikakav zakonom priznati pravni osnov za korišćenje, pa je pravilno određeno njegovo iselenje. Pri tome su neosnovani navodi tužbe u pogledu primene Zako-na. Prema članu 47. stav 5. Zakona o stanovanju postupak započet kod suda, odnosno organa uprave do dana stupanja na snagu ovog Zakona, po kome nije doneta pravnosnažna odluka, okončani postupak je pokrenut, vođen i odluka doneta u vreme važenja Zakona o stanovanju a i shodno članu 5. tog Zakona, pa su neosnovani navodi tužbe u pogledu primene Zakona.

(Iz presude Okružnog suda u Novom Sadu 1/98 od 2.04. 1998. godine)

2211.. Lice koje raspolaže aktom davaoca ne koristi stan bez pravnog osnova i kad nije zaključen ugovor o trajnom zakupu stana.

Iz obrazloženja: Nižestepeni sudovi su utvrdili da je odlukom tužioca od 31.7.1991. godine sporni stan dodeljen tuženom. Odluka je postala konačna, jer nije osporena u postupku interne odnosno sudske zaštite, tako da i dalje proizodi pravna dejstva. S obzirom na ta dejstva, ne može se uzeti da tuženi koristi sporni stan bez pravnog osnova, bez obzira što, na osnovu te odluke, nije zaključen ugovor o kori-šćenju stana. Zbog odsutnosti tog ugovora tuženi nije stekao svojstvo nosioca stanarskog prava i po ranijim propisima, i to je bio razlog što su sudovi poništili ugovor o otkupu spornog stana. Ali, svo-jina na stanu po osnovu ugovora o otkupu nije jedini osnov legalnog stanovanja. Po važećim propi-sima, stan može koristiti i lice kome je on dodeljen, s tim što se na osnovu akta o dodeli zaključuje ugovor o zakupu. Onaj koji je dodelio stan određenom licu, dužan je da sa tim licem i zaključi ugo-vor o zakupu u smislu člana 7. Zakona o stanovanju. Ako to ne učini, ne može se pozivati na odsu-stvo ugovora jer on ne postoji isključivo njegovom krivicom. Sud se i ne obazire na onog ko se po-ziva na vlastite propuste. Akt davaoca stana nije stavljen van snage, a njegovo dejstvo podrazumeva da i tužilac učini ono što je neophodno da lice koje je dobilo stan postane njegov zakupac u režimu trajnog korišćenja. Aktom davaoca uspostavljeno je pravno stanje kome nedostaje samo još ugovor o zakupu da bi se to stanje preobrazilo u pravni odnos. Kako je za odsustvo ugovora o zakupu odgo-

STAMBENO PRAV O

- 17 -

voran isključivo tužilac (jer taj ugovor može zaključiti i sada), on se ne može pozivati na odsustvo pravnog odnosa tražeći predaju spornog stana u posed. Akt davaoca je pravni osnov za zaključenje ugovora o zakupu. Zato član 5. stav 2. Zakona o stanovanju i razlikuje pravni osnov od ugovora. Po toj odredbi lice koje ima pravni osnov (akt davaoca) ne koristi stan bez pravnog osnova. Imajući rečeno u vidu, ovaj sud je preinačio presude nižestepenih sudova i odbio zahtev tužioca da tuženi sporni stan preda tužiocu u državinu, budući da ga on ne koristi bez pravnog osnova.


2222.. Članovi porodičnog domaćinstva umrlog nosioca stanarskog prava nemaju pravo da posle njegove smrti nastave sa korišćenjem stana nosioca stanarskog prava, ako su po bilo kom osnovu rešili svoje stambene potrebe.

Iz obrazloženja: Prema utvrđenom činjeničnom stanju nosilac stanarskog prava na spornom stanu bio je otac tužene do njegove smrti 5. juna 1990. godine. Tužilja je koristila sporni stan do očeve smrti a nastavila da ga koristi i kasnije. Pre očeve smrti tužene supruge dobio je drugi dvosoban stan ne samo za sebe već i za tužilju kao bračnog druga i njihovu decu. Nakon očeve smrti tužena se obratila tužilačkoj Opštini sa zah-tevom da se sa njom zaključi ugovor o zakupu spornog stana, ali njenom zahtevu nije udovoljeno sa raz-loga što je suprug tužene dobio drugi stan i za tuženu, kao i za njihovu decu. Potom se 26. februara 1991. godine, tužena razvela sa suprugom i svakome od njih povereno po jedno dete, s tim što su se od-rekli prava na žalbu protiv presude, tako da je ona istog dana postala i pravnosnažna. Pri ovakvom činjeničnom stanju, nižestepeni sudovi su zaključili da posle očeve smrti tužena ima pravo da nastavi sa korišćenjem spornog stana, zbog čega je tužbeni zahtev i odbijen kao neosnovan. Po nalaženju Vrhovnog suda, ovakvo zaključivanje za sada je preuranjeno, dok se prethodno ne razjasne i utvrde sve bitne činjenice iz čl. 15. st. 2. i 5. Zakona o stambenim odnosima ("Sl. glasnik SR Srbije", br. 12/90, 55/90 i 3/90), koji se primenjuje na konkretan slučaj i koga nižestepeni sudovi nisu imali u vidu. Prema ovom propisu, članovi porodičnog domaćinstva umrlog nosioca stanarskog prava, nemaju pravo da posle njegove smrti nastave sa korišćenjem stana nosioca stanarskog prava, ako su po bilo kom osnovu rešili svoje stambene potrebe. Pod rešenjem stambenih potreba, po mišljenju revizionog suda podrazumeva se i dobijanje dru-gog odgovarajućeg stana, s tim što Vrhovni sud ne prihvata izraženo stanovište nižestepenih sudova o tome, da nema uticaja činjenica što je suprug tužene dobio drugi stan i za tuženu.


2233.. Na zajedničkim delovima višestambene zgrade koji služe zgradi kao celini svi sopstvenici posebnih delova imaju pravo trajnog korišćenja.

Iz obrazloženja: Tuženi su u prvostepenom postupku, a i u žalbi isticali da je sporni deo objekta još od 1968. go-dine faktički korišćen kao radionica i da tužioci spornu prostoriju u njemu nisu ni kupili ni koristili kao zajednički deo višestambene zgrade. Ova činjenica u provedenom postupku međutim nije ras-

STAMBENO PRAV O

- 18 -

pravljena niti utvrđena, a po oceni ovog suda je od značaja jer ukoliko i pri postojećem zemljišnok-njižnom stanju sporni objekat dugi niz godina nije korišćen kao zajednički, onda mu je takva name-na prestla i pod uslovom da je u tu svrhu izgrađen. Najzad pri odlučivanju o tužbenom zahtevu sudovi su pošli od odredbe člana 5. Zakona o svoji-ni na delovima zgrada, prema kojoj na zajedničkim delovima više stambne zgrade koji služe zgradi kao celini svi sopstvenici posebnih delova imaju pravo trajnog korišćenja, ali su ipak petotuženog obavezali da prostoriju koju drži i koristi preda samo tužiocima. Ovaj sud međutim nalazi da, i uko-liko se utvrdi da se zaista radi o objektu koji u celosti predstavlja zajednički deo, tužioci ne mogu imati isključivo pravo da ga koriste, osim ako se utvrdi da on služi samo njima kao vlasnicima po-sebnih delova zgrade. U provedenom postupku nije pouzdano utvrđeno ni da se radi o višestambe-noj zgradi, ni da su tužioci ovaj objekat kupili, a ni da su stekli isključivo pravo korišćenja.


2244.. Status člana porodičnog domaćinstva i korisnika stana od koga zavisi kasnije sticanje sta-narskog prava procenjuje se prema momentu kada stanarsko pravo ranijeg nosioca prestaje.

Iz obrazloženja: Status nosioca stanarskog prava predlagač je mogao da stekne tek posle smrti ranijeg nosioca. Nosi-lac stanarskog prava (tetka predlagača) je umrla novembra 1990. godine i prema tom momentu proce-njuje se da li su se stekli uslovi za sticanje stanarskog prava. U vreme smrti ranijeg nosioca stanarskog prava na snazi je bio Zakon o stambenim odnosima ("Sl. glasnik SRS", br. 12/90 stupio na snagu 27.3.1990. godine), i njegovim stupanjem na snagu prestao je da važi Zakon o stambenim odnosima SAP Vojvodine ("Sl. list SAP", br. 12/82 i 31/88). Po članu 15. stav 2. tog Zakona predviđeno je da po-sle smrti nosioca stanarskog prava novi nosilac stanarskog prava može da postane član porodičnog do-maćinstva i to: njegov bračni drug, a ako njega nema njegovo dete (rođeno u braku ili van braka, usvoje-no ili pastorak) a ako njega nema njegov roditelj, a ako i njega nema roditelj njegovog bračnog druga koji je zajedno sa njim stanovao u stanu. Odredbom člana 15. stav 3. istog zakona predviđeno je da ako u stanu niko nije ostao od napred nabrojanih lica, a ostalo je lice koje je prestalo da bude član porodič-nog domaćinstva ili srodnik nosioca stanarskog prava u pravoj ushodnoj i nishodnoj liniji prvog stepena koji je sa njim ostvarivao dugogodišnju zajednicu života i stanovanja (najmanje 10 godina do njegove smrti) to lice može da nastavi da koristi stan. U konkretnom slučaju predlagač kao srodnik ranijeg nosioca stanarsog prava po pobočnoj liniji u trećem stepenu (ne u ushodnoj ili nishodnoj liniji krvnog srodstva) nije lice iz člana 15. st. 2. i st. 3. Zakona o stambenim odnosima pa zato on ne može postati novi nosilac stanarskog prva na spor-nom stanu bez obzira na činjenicu što je protivnik predlagača u parnici za iseljenje povukao tužbu. Neosnovani su revizijski navodi u kojima se ističe da je u konkretnom slučaju trebalo primeniti od-redbu člana 60. stav 5. Zakona o stambenim odnosima ("Sl. glasnik RS", broj 12/90) jer je predlagač sta-tus člana domaćinstva i korisnika stana stekao po Pokrajinskom Zakonu o stambenim odnosima. Ovo stoga što se status člana porodičnog domaćinstva i korisnika stana od koga zavisi kasnije sticanje stanar-skog prva procesuje prema momentu kada stanarsko pravo ranijeg nosioca prestaje. Taj momenat u kon-kretnom slučaju je momenat smrti ranijeg nosioca stanarskog prava i za rešenje konkretnog odnosa me-rodavan je Zakon koji je važio u momentu smrti ranijeg nosioca stanarskog prava. Kao što je navedeno taj Zakon nije priznao srodnicima po pobočnoj liniji mogućnost sticanja stanarskog prava. Osim toga

STAMBENO PRAV O

- 19 -

predlagač u vreme stupanja na snagu Republičkog zakona o stambenim odnosima iz 1990. godine nije mogao pribaviti stanarsko pravo jer je na stanu već postojao nosilac stanarskog prava.


2255..

Za nastavljanje korišćenja stana od strane člana porodičnog domaćinstva, pored uslova stepena srodstva potrebno je da se ispuni i uslov da je stanovao sa njim u stanu.

Iz obrazloženja:

Za nastavljanje korisnika stana od strane člana porodičnog domaćinstva ako zakupac umre, po-red uslova stepena srodstva potrebno je da se ispuni i uslov da je stanovao sa njim u stanu. Po oceni Vrhovnog suda pravno stanovište sudova u pobijanim presudama da nisu ispunjeni uslovi za sukcesiju u zakup stana nakon smrti tadašnjeg nosioca stanarskog prava je pravilno. Prema utvrđenju suda stan, predmet zahteva koristio je za stanovanje za života otac tuženog u svoj-stvu nosioca stanarskog prava. U ugovoru o korišćenju ovog stana koji je pomenuti zaključio bio je evi-dentiran kao član porodičnog domaćinstva ovde tuženi. U vreme kada je otac tuženog umro 1984. godi-ne tuženi je stalno prebivao u Beču gde je prethodno završio studije, doktorirao, zasnovao porodicu i za-poslio se. Nakon smrti oca tuženi ovaj stan nije koristio za stanovanje, već je u isti samo povremeno do-lazio. U ovom stanu sada stanuju po ovlašćenju tuženog druga lica. Kako iz utvrđenih činjenica sledi da tuženi u vreme smrti tadašnjeg nosioca stanarsog prava na ovom stanu nije stanovao sa njim u stanu kao član njegovog porodičnog domaćinstva to nema pravo da nastavi da koristi stan posle smrti pomenutog. Pri takvim okolnostima osnovan je zaključak sudova da tuženi u spornom stanu stanuje bez pravnog osnova i da tužilac osnovano zahteva njegovo iselenje sa svim licima i stvarima kao i predaju stana u državinu tužiocu kao vlasniku.


2266..

Da li su ispunjeni zakonom propisani uslovi, da korisnici stana nastave sa trajnim korišće-njem stana posle smrti nosioca stanarskog prava procenjuje se prema momentu smrti nosioca stanarskog prava.

Iz obrazloženja:

Prema utvrđenom činjeničnom stanju nosilac stanarskog prava na spornom stanu je bio svekar tužene koji je umro 1959. godine, a njegova supruga (svekrva tužene) je umrla 1970. godine. Tuže-na se 1961. godine udala za sina ranijeg nosioca stanarskog prava i sa njim živela u spornom stanu do njegove smrti 1988. godine, a potom sama nastavila da stan koristi. Kod tako utvrđenog činjeničnog stanja, pravilna je ocena nižestepenih sudova da tužena ima pravo da nastavi sa trajnim korišćenjem stana u svojstvu zakupca. Iza smrti ranijeg nosioca stanar-skog prava (svekra) to pravo je stekla njegova supruga (svekrva tužene), a posle njene smrti to svoj-stvo je stekao njen sin (suprug tužene) koji je umro 1988. godine. Da li su ispunjeni zakonom propisani uslovi da korisnici stana nastave sa trajnim korišćenjem stana posle smrti nosioca stanarskog prava procenjuju se prema momentu smrti nosioca stanarskog

STAMBENO PRAV O

- 20 -

prava. Kako je suprug tužene umro 1988. godine uslovi za dalje korišćenje stana se cene prema od-redbi člana 19. Zakona o stambenim odnosima iz 1985. godine koji je bio na snazi u vreme smrti su-pruga tužene. Navedenom odredbom je propisano da korisnici stana koji stanuju zajedno sa nosio-cem stanarskog prava imaju pravo da trajno koriste stan pod uslovima iz ovog zakona. Članovima porodičnog domaćinstva pripada pravo iz stava 1. ovog člana i posle smrti nosioca stanarskog pra-va, kao i kad on iz drugih razloga trajno prestane da koristi stan, osim ako je prestao da koristi stan na osnovu otkaza ugovora o korišćenju stana, raskida tog ugovora, na osnovu ugovora o zameni sta-na ili ako je stekao stanarsko pravo na drugi stan koji mu je dodeljen i za članove porodičnog doma-ćinstva koji zajedno sa njim stanuju. Imajući u vidu citiranu zakonsku odredbu i činjenicu da je tu-žena kao član porodičnog domaćinstva svog supruga kao nosioca stanarskog prava živela sa njim u istom stanu, ima pravo da na-stavi sa trajnim korišćenjem predmetnog stana. Na ovo pravo tužilje je bez uticaja činjenica na koju se ukazuje u reviziji da njena svekrva, a kasnije supug nisu sa vlasnicima stana zaključili ugovore o korišćenju stana, jer taj propust sam po sebi ne utiče na pravo tužilje da nastavi sa korišćenjem stana iza smrti svog supruga kao no-sioca stanarskog prava, koji je to pravo stekao smrću majke, a ista smrću svog supruga kao nosi-oca stanarskog prava.

(Iz odluke Vrhovnog suda Srbije, Rev. 6198/97 od 3.12.1997. godine)

2277.. Kada je tužilac stan tuženom dodelio na privremeno korišćenje do pravnosnažnog okončanja spora pokrenutog radi poništaja odluka tužioca o dodeli toga stana na korišće-nje, onda je nakon pravnosnažnog okončanja spora pravo tuženog da dalje sporni stan ko-risti i u njemu stanuje prestalo, pošto je prestao i osnov po kojem je tuženi sporni stan ko-ristio, pa je tuženi dužan da se iz stana iseli i preda ga u posed tužiocu kao vlasniku (član 5. stav 2. Zakona o stanovanju).

Iz obrazloženja: Tuženom je sporni stan koji je vlasništvo tužioca dodeljen na privremeno korišćenje do pravnosna-žnog okončanja spora pokrenutog radi poništaja odluka tužioca o dodeli toga stana na korišćenje. Kako je taj spor pravnosnažno okončan, što ni tuženi ne spori, proizilazi da je pravo tuženog da sporni stan ko-risti i u njemu stanuje prestalo, odnosno da je prestao osnov po kojem je tuženi sporni stan koristio. Sto-ga je prvostepeni sud pravilno odlučio kada je tuženog obavezao da se iz spornog stana iseli i preda ga u posed tužiocu. Takva odluka zasnovana je na odredbi člana 5. stav 2. Zakona o stanovanju koja propisu-je da vlasnik stana može tražiti iseljenje iz stana lica koja se nalaze u stanu bez pravnog osnova. U kon-kretnom slučaju to je tuženi koji je sporni stan mogao koristiti samo do pravnosnažnog okončanja spora, dok nakon toga nema više nikakvog osnova za dalje korišćenje predmetnog stana koji je novom odlu-kom tužioca dodeljen an korišćenje sada umešaču.

(Iz presude Okružnog suda u Zrenjaninu, Gž. 1024/96 od 29.I 1997. god..)

2288..

Vlasnik može tolerisati treće lice u svom stanu dok mu to odgovara, pa može tražiti njego-vo iseljenje u svako vreme.

STAMBENO PRAV O

- 21 -

Iz obrazloženja: Nije sporno da su tužilac, njegov brat i njihovi roditelji zajednički podigli novu stambenu zgra-du sa dve odvojene građevinske celine, uz sporazum da, gledajući sa ulice, desna strana pripada tu-žiocu a leva - njegovom bratu. Takođe je nesporno da je nakon izgradnje sporne zgrade tužilac, sa porodicom, ostao u staroj kući a da su se u prizemlju njegovog dela nove zgrade, uz njegovu sagla-snost uselili njegovi roditelji, koji su pre nekoliko godina primili tužene, ćerku i zeta, da tamo bora-ve pošto su izbegli iz Bosne. S obzirom da je tužilac isključivi vlasnik dela zgrade u kojoj stanuju njegovi roditelji, a od pre nekoliko godina i tuženi, on ima pravo da raspolaže svojim stambenim prostorom po svom nahođe-nju. On je mogao dozvoliti i roditeljima da stanuju u spornom delu zgrade, a mogao je tolerisati da u tom delu zgrade stanuju i tuženi. Ali, tužilac, kao vlasnik, može u svako doba zahtevati i da se tuže-ni isele iz tog dela zgrade, kao što je mogao tolerisati da u tom delu zgrade stanuju dok on to hoće. NJihov boravak u tom delu zgrade nije zasnovan ni na kakvom pravnom poslu, osim na dobroj volji tužioca da tako bude. To je i prirodno, s obzirom na situaciju u kojoj su se tuženi našli posle izgona iz Bosne zbog opšte poznatih ratnih prilika. Međutim, dobra volja tužioca može imati i granicu, a ona je, ovde, određena voljom vlasnika da više ne toleriše boravak tuženih u svom stanu. Saglasnost tužioca da u spornom delu zgrade stanuju njegovi roditelji takođe nije praćena nika-kvim pravnim poslom. On je, opet, produkt volje vlasnika da svoju stvar koriste kako mu odgovara. Prema tome, ako on dozvoljava roditeljima da stanuju u spornom delu zgrade, ne mora značiti da im dozvoljava da u taj deo zgrade oni primaju treća lica. S obzirom na rečeno, u reviziji se neosnovano navodi da je između tužioca i umešača, odnosno umešača i tuženih uspostavljen pravni odnos prekarijuma, odnosno posluge. Kakav će zahtev tužilac postaviti, zavisi od njega samog. On je vlasnik i zato može postaviti svojinske zahteve. Njegova je stvar što nije postavio obligaciono pravni zahtev. Sud, prema članu 2. ZPP, odlučuje u granicama zahteva koji su stavljeni u postupku i ne može odbiti da odlučuje o zah-tevima za koje je nadležan. Zato su nižestepeni sudovi bili u pravu što su u ovom slučaju odlučivali o zahtevima kakvi su postavljeni. Prema tome, nižestepeni sudovi su pravilno postupili što su odlu-čivali na osnovu člana 37. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa.

(Iz presude Vrhovnog suda Srbije, Rev. 2320/97 od 14.V 1997. godine)

2299.. Ukoliko u odluci o iseljenju postoji neizvesnost o identitetu tužene, ista će se ukinuti i vra-titi na ponovno suđenje.

Iz obrazloženja:

U izreci presude, u delu kojim je odlučeno o tužbenom zahtevu (stav I izreke), usvojen je tužbe-ni zahtev tužilje pa je obavezna tužena Milena K. da se iz predmetnog stana iseli sa svim licima i stvarima i isti preda tužilji slobodan od lica i stvari. Međutim, za sada postoji neizvesnost o identite-tu označene tužene, s obzirom da iz pisanih dokaza u spisima proizilazi da se radi o licu koje se zo-ve Milka (a ne Milena) K. - te je shodno tome, nerazumljiva izreka presude kojom se na iseljenje obavezuje Milena K. i istovremeno postoji protivurečnost o ovoj odlučnoj činjenici (imenu tužene), između onoga što se u razlozima presude navodi o sadržini isprava i samih tih isprava koje se nalaze u spisima i izvedene su kao dokaz u okviru sprovedenog dokaznog postupka.

STAMBENO PRAV O

- 22 -

U tužbi je kao tužena označena Milena K. a pod tim imenom je označena i prilikom izvođenja dokaza saslušanjem tužene u svojstvu parnične stranke, a i u presudi se kao ime tužene u izreci i obrazloženju presude navodi ime Milena. Međutim, iz pročitanog uverenja Opštinske uprave Ode-ljenja za opštu upravu Opštine Z… u B... br. _______od 8. maja 1995. godine, proizilazi da se isto odnosi na Milku K. Zatim iz tužbe koju je ona pisala u svojstvu zakonske zastupnice svog sina ma-loletnog Ž.S. dana 20. juna 1988. godine, proizilazi da je kao svoje ime navela ime Milka, a iz reše-nja Opštinskog sekretarijata za opštu upravu Opštine proizilazi da je odobrena promena ličnog ime-na - prezimena S. Milki, tako da njeno prezime ubuduće glasi K. Iz ovoga sledi nesumnjiv zaključak da se radi o osobi sa imenom Milka a ne o Mileni K., koja je kao tužena označena u uvodu i izreci napadnute presude i koja je pod tim imenom označena na svim mestima na kojima se u obrazloženju presude pominje.

(Iz rešenja Okružnog suda u Beogradu, Gž. br. 53/97 od 6.III 1996. godine)

ZAKUP STANA

(Član 7–11. Zakona o stanovanju)

3300..

Kada je tužilac kao vlasnik stana ustupio stan tuženiku na korišćenje bez zaključivanja ugovora o zakupu, bez plaćanja zakupnine i bez određivanja roka stanovanja, pa tužilac tra-ži iseljenje tuženika sa porodicom iz stana, tada je tužbeni zahtev tužioca osnovan, jer se ra-di o zaključenom ugovoru o posluzi a ne o ugovoru o zakupu u skladu sa odredbama člana 10. Zakona o stanovanju.

Iz obrazloženja:

Presudom Opštinskog suda u Č..., R. br. ______/06 od 4. decembra 2006. godine usvojen je tu-žbeni zahtev tužioca i obavezan je tuženik da se sa licima i stvarima iseli iz stana tužioca. Presudom Okružnog suda u Č..., Gž. br. _____/07 od 28. februara 2007. godine odbija se kao neosnovana žalba tuženog, a pomenuta prvostepena presuda se potvrđuje. Među strankama nije sporno da je tužilac vlasnik stana i da se tuženik sa porodicom uselio u taj stan na osnovu zajedničkog dogovora sa tužiocem, nije određivana visina zakupnine, nije zaključen pismeni ugovor o zakupu stana, nije dogovoreno vreme korišćenja stana od strane tuženog, pa je usled promene porodične situacije kod tužioca, tužilac tražio iseljenje tuženika iz njegovog porodič-nog stana u više navrata, a konačno je podneo i tužbu radi iseljenja. Na pravilno utvrđeno činjenično stanje, prvostepeni sud je pravilno primenio materijalno pravo, pa je u konkretnom slučaju utvrđeno da se ne radi o ugovoru o zakupu stana već o ugovoru o poslu-zi. Dogovor između stranaka ne sadrži elemente ugovora o zakupu stana već takav dogovor ima ele-mente ugovora o posluzi pri čemu je poslugodavac – tužilac u ovoj pravnoj stvari preuzeo obavezu da preda predmet – stan tuženiku kao poslugoprimcu na besplatnu upotrebu, a on se obavezao da koristi, a potom vrati poslugodavcu, kada isti zatraži da mu se stvar vrati. Pravilno je zaključeno da je tužilac vlasnik stana shodno članu 37. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa ima pravo da traži od držaoca povraćaj individualno određene stvari, odnosno stana u konkretnom slučaju, i da

STAMBENO PRAV O

- 23 -

tuženi drži njegov stan odnosno njegovu individualno određenu stvar, pri čemu tužilac tužbom traži i predaju stvari tj. iseljenje tuženika iz stana, a ne otkaz ugovora o zakupu stana. Zbog toga je neo-snovan navod iz žalbe tuženog da nisu ispunjeni uslovi iz člana 10. Zakona o stanovanju za otkaz ugovora o zakupu stana.

(Iz presude Okružnog suda u Čačku, Gž. br. 206/07 od 28.02.2007. godine)

3311..

Članom porodičnog domaćinstva postaje se i ekonomskom zajednicom koja ne postoji ka-da nema obaveze međusobnog izdržavanja.

Iz obrazloženja: Imajući u vidu odredbu člana 9. stav 1. Zakona o stambenim odnosima ("Sl. glasnik RS", broj 8/81 od 21.02.1981. godine, koji je važio u spornom periodu), pravilno su nižestepeni sudovi utvr-dili da je tužena u spornom periodu bila član porodičnog domaćinstva svog oca, i da je u tom svoj-stvu uneta u ugovor o korišćenju stana u N...B..., kao i da nije bila član porodižnog domaćinstva svog dede pok. P. K. Kako se prema navedenoj zakonskoj odredbi članom porodičnog domaćinstva ne postaje samo zajednicom stanovanja, već i ekonomskom zajednicom koja u ovom slučaju nije postojala, jer je pok. P. imao svoju penziju, a tuženu koja je studirala u B... izdržavali su roditelji či-ja je to bila obaveza, proizilazi da između tužene i pok. P. njenog dede nije postojala obaveza među-sobnog izdržavanja.


3322.. Ne postoji osnov za otkaz ugovora o zakupu stana kada ga je zakupac koristio za svoje po-trebe, iz istog se nikada nije iseljavao, a stan je bio centar njegovih životnih aktivnosti s obzi-rom da drugog prebivališta nema.

Iz obrazloženja:

U pravosnažno okončanom postupku je utvrđeno da je između javnog preduzeća za stambene usluge u B..., kao zakupodavca sa jedne strane i tužene kao zakupca sa druge strane, zaključen ugo-vor o zakupu spornog stana. Tužena je dobila sporni stan da ga koristi za svoje stambene potrebe. Utvrđeno je da je tužena sporni stan koristila za svoje potrebe, da se iz istog nikada nije iseljavala i da je ovaj stan bio centar njenih životnih aktivnosti, s obzirom da drugog prebivališta nema. Imajući u vidu ovako utvrđeno činjenično stanje nižestepeni sudovi su pravilno primenili mate-rijalno pravo kada su tužbeni zahtev tužioca odbili kao neosnovan, dajući za svoje odluke dovoljne i jasne razloge koje u svemu kao pravilne i potpune prihvata i Vrhovni sud. Naime, Zakon o stanovanju ("Sl. glasnik RS" br. 50/92), odredbom člana 35. propisano je da za-kupodavac može dati otkaz ugovora o zakupu stana, ako zakupac i posle opomene bez saglasnosti zakupodavca koristi stan za obavljanje poslovne delatnosti, izdaje stan u podzakup ili dozvoli kori-šćenje stana na način koji nije predviđen ugovorom, odnosno ako zakupac stana i članovi njegovog porodičnog domaćinstva ne koriste stan duže od jedne a najduže četiri godine, a zakupac se ne spo-razume sa zakupodavcem o načinu korišćenja stana za to vreme.

STAMBENO PRAV O

- 24 -

Stoga u konkretnom slučaju nisu ispunjeni uslovi iz člana 35. Zakona o stanovanju za otkaz ugovora o zakupu, jer tužena predmetni stan nije izdavala trećem licu i sve vreme je boravila u istom, s obzirom da drugog prebivališta nema i da sporni stan predstavlja centar njene životne aktivnosti.


3333.. Uslovi za sticanje stanarskog prava, odnosno prava zakupa procenjuju se prema momentu kada stanarsko pravo ranijeg nosioca prestaje.

Iz obrazloženja: Tužiljac je prebivalište na stanu u ul. V... broj 22. prijavila 1981. godine (navedeni stan je do-bio njen suprug), a prebivalište na spornom majčinom stanu prijavila 1993. godine, kada je umrla majka tužilje. Kako se status člana porodičnog i korisnika stana, od koga zavisi kasnije sticanje stanarskog prava, procenjuje prema momentu kada stanarsko pravo ranijeg nosioca prestaje, to se u konkretnom slučaju ne može smatrati da je tužilja u momentu smrti svoje majke bila član njenog porodičnog do-maćinstva.


3344.. Kada se pravnosnažnom odlukom davaoca stana poništi odluka o dodeli stana, ne postoji pravni osnov za njegovu dodelu.

Iz obrazloženja: Iz utvrđenih činjenica da je odlukom drugostepene komisije tuženog poništena odluka prvoste-pene komisije o dodeli u zakup stana tužiocu i da je pravnosnažnom presudom odbijen tužbeni zah-tev da se utvrdi da je tužilac zakupac stana koji je predmet odluka tuženog, proizilazi pravilnost za-ključka nižestepenih sudova o neosnovanosti predloženog tužbenog zahteva. Pri okolnosti da tuži-lac nije pravo na dodelu stana ostvario u postupku i na način koji je propisan aktima tuženog, po raspisanom oglasu za dodelu stana utvrđivanjem konačne rang-liste redosleda prvenstva - zbog čega je odlukom drugostepene komisije tuženog i poništena odluka prvostepene komisije o dodeli stana tužiocu i pravosnažno odbijen tužbeni zahtev da je tužilac zakupac stana koji je bio predmet odluka tuženog, ne postoji pravni osnov iz koga bi tužilac osnovano zahtevao da mu tuženi dodeli stan na-veden u izreci prvostepene presude.


3355.. Kad po proteku vremena za koje je ugovor o zakupu zaključen zakupac produži da upo-trebljava stvar, a zakupodavac se tome ne protivi, smatra se da je zaključen nov ugovor o za-kupu neodređenog trajanja pod istim uslovima kao i prethodni.

STAMBENO PRAV O

- 25 -

Iz obrazloženja: Prema utvrđenom činjeničnom stanju tuženo preduzeće i preduzeće čiji je vlasnik tužilac, za-ključili su dana 26.3.1993. godine ugovor o zakupu poslovnih prostorija. Ovaj ugovor je bio zaklju-čen na određeno vreme počev od 2.4.1993. godine sa rokom trajanja od 1 godine. Na osnovu ovog ugovora tuženi je dao u zakup tužiocu skladište sa dvorištem. Posle izvesnog vremena tužilac je po-čeo da gradi određene objekte na nepokretnosti koja je bila predmet zakupa i na kojoj je inače tuženi upisan u zemljišnim knjigama kao nosilac prava korišćenja. Zbog toga se tuženo preduzeće obratilo građevinskoj inspekciji koja je konstatovala da tužilac vrši ove radove bez građevinske dozvole i bez saglasnosti nosioca prava korišćenja ovde tuženog. Tužiocu je 22.3.1994. godine naložena obu-stava građevinskih radova, a tuženi je tražio iseljenje navodeći da rok od godinu dana predviđen ugovorom o zakupu ističe 2.4.1994. godine. Nakon toga tužilac koji nije prestao inače sa gradnjom traženo je da otkupi od tuženog zemljište na kome je izgradio objekat, ali je tuženi to odbio. Predmet tužbenog zahteva je utvrđenje prava svojine na objektu koji je tužilac bespravno izgradio, a predmet protivtužbenog zahteva je iseljenje iz poslovnih prostorija koje mu je tuženi dao u zakup. Pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo kada su odbili tužbeni zahtev, a usvojili protivtuženi zahtev. Naime, tužilac nije mogao steći pravo svojine na objektu koji je izgra-dio na gradskom građevinskom zemljištu na kome je nosilac prava korišćenja bio tuženi, jer tužilac je fizičko lice, a u smislu člana 29. Zakona o građevinskom zemljištu jedino raniji sopstvenik neiz-građenog gradskog građevinskog zemljišta ima pravo prvenstva u dobijanju na korišćenje tog ze-mljišta radi izgradnje porodične stambene zgrade, stana ili poslovne prostorije u granicama građe-vinske parcele. Prema tome tužilac nije imao pravni osnov da gradi na zemljištu u društvenoj svojini jer nije bio raniji sopstvenik zemljišta. Sa druge strane, čak da je bila u pitanju i privatna svojina ze-mljišta, tužilac nije mogao steći svojinu po osnovu gradnje, jer je bio nesavestan, s obzirom da je znao da ne sme graditi na ovom zemljištu, da je bio upozoren i da mu je čak bilo i zabranjeno od strane građevinske inspekcije da vrši građevinske radove. Pravilno su nižestepeni sudovi obavezali tužioca da se iseli sa navedenog prostora, jer prema članu 595. Zakona o obligacionim odnosima ugovor o zakupu zaključen na određeno vreme prestaje samim protekom vremena za koje je zaključen. Kad po proteku vremena za koje je ugovor o zakupu zaključen zakupac produži da upotrebljava stvar, a zakupodavac se tome ne protivi, smatra se da je zaključen nov ugovor o zakupu neodređenog trajanja pod istim uslovima kao i prethodni (čl. 596. ZOO). Međutim, u konkretnom slučaju, tuženi kao zakupodavac je tražio od zakupca da se iseli iz prostorija koje su mu date u zakup.


3366.. Zakupac je ovlašćen da od trećeg lica traži predaju zakupljene stvari ako je samovlasno oduzme od zakupca ili je drži bez pravnog osnova.

Iz obrazloženja: Nižestepeni sudovi su zaključili da je tužbeni zahtev neosnovan jer tužilja nije u ugovornom odnosu sa tuženim pošto je ugovor o zakupu zaključila sa JKP "K…". Ovo preduzeće kao zakupodavac, bilo je u obavezi da pre zaključenja ugovora o zakupu sa tužiljom zahteva iseljenje tuženog iz garaže ukoliko je za to imao pravni osnov, pa tek potom da zaključi ugovor o zakupu sa tužiljom kao zakupcem.

STAMBENO PRAV O

- 26 -

Vrhovni sud nalazi da su nižestepeni sudovi zbog pogrešne primene materijalnog prava pogrešno i nepotpuno utvrdili činjenično stanje koje je od odlučnog značaja. Iz spisa predmeta proizilazi da je kućni savet Stambene zgrade u kojoj se nalazi sporna garaža ovla-šćen zaključkom br. ________od 27.01.1983. godine da dodeljuje garaže u stambenoj zgradi stanarima iz te zgrade, a na osnovu ovlašćenja skupštine udružioca sredstava za stambenu izgradnju od 11.01.1983. godine. Na osnovu odluka Kućnog saveta o dodeli garaža na korišćenje JKP "K…" je za-ključivao ugovore o zakupu takođe u skladu sa odlukom Skupštine udružioca sredstava za stambenu iz-gradnju. Kućni savet stambene zgrade je 15.03.1992. godine doneo odluku da garažu koju je do sada ko-ristio raniji korisnik koji se odselio, dodeli na korišćenje tužilji koja je u obavezi da zaključi ugovor sa JKP "K…" a u cilju plaćanja zakupnine garaže. Na osnovu ove odlulke tužilja je sa JKP "K... " 14.05.1992. godine zaključila ugovor o zakupu garaže. Raniji korisnik koji se iselio iz sporne garaže, ključeve od iste je predao tuženom koji se uselio u stan u navedenoj zgradi. Polazeći od ovog činjeničnog stanja nižestepeni sudovi su zaključili da tužilja nije aktivno legitimi-sana da traži iseljenje tuženog i predaju garaže, jer sa njime ne stoji u obligaciono-pravnom odnosu. Vrhovni sud međutim, nalazi da je i sam zakupac ovlašćen da od trećeg lica traži predaju zaku-pljene stvari ako je samovlasno oduzme od zakupca ili je drži bez pravnog osnova. Tek ako se utvr-di da trećem pripada neko pravo koje sasvim isključuje pravo zakupca na upotrebu stvari, ugovor o zakupu se raskida po samom zakonu, a zakupodavac je dužan naknaditi zakupcu štetu.


3377.. Lice koje raspolaže aktom davaoca ne koristi stan bez pravnog osnova i kad nije zaključen ugovor o trajnom zakupu stana.

Iz obrazloženja:

Nižestepeni sudovi su utvrdili da je odlukom tužioca od 31.7.1991. godine sporni stan dode-ljen tuženom. Odluka je postala konačna, jer nije osporena u postupku interne odnosno sudske zaštite, tako da i dalje proizvodi pravna dejstva. S obzirom na ta dejstva, ne može se uzeti da tu-ženi koristi sporni stan bez pravnog osnova, bez obzira što, na osnovu te odluke, nije zaključen ugovor o korišćenju stana. Zbog odsutnosti tog ugovora tuženi nije stekao svojstvo nosioca sta-narskog prava i po ranijim propisima, i to je bio razlog što su sudovi poništili ugovor o otkupu spornog stana. Ali, svojina na stanu po osnovu ugovora o otkupu nije jedini osnov legalnog sta-novanja. Po važećim propisima, stan može koristiti i lice kome je on dodeljen, s tim što se na osnovu akta o dodeli zaključuje ugovor o zakupu. Onaj koji je dodelio stan određenom licu, du-žan je da sa tim licem i zaključi ugovor o zakupu u smislu člana 7. Zakona o stanovanju. Ako to ne učini, ne može se pozivati na odsustvo ugovora jer on ne postoji isključivo njegovom krivi-com. Sud se i ne obazire na onog ko se poziva na vlastite propuste. Akt davaoca stana nije sta-vljen van snage, a njegovo dejstvo podrazumeva da i tužilac učini ono što je neophodno da lice koje je dobilo stan postane njegov zakupac u režimu trajnog korišćenja. Aktom davaoca uspo-stavljeno je pravno stanje kome nedostaje samo još ugovor o zakupu da bi se to stanje preobra-zilo u pravni odnos. Kako je za odsustvo ugovora o zakupu odgovoran isključivo tužilac (jer taj

STAMBENO PRAV O

- 27 -

ugovor može zaključiti i sada), on se ne može pozivati na odsustvo pravnog odnosa tražeći pre-daju spornog stana u posed. Akt davaoca je pravni osnov za zaključenje ugovora o zakupu. Zato član 5. stav 2. Zakona o stanovanju i razlikuje pravni osnov od ugovora. Po toj odredbi lice koje ima pravni osnov (akt davaoca) ne koristi stan bez pravnog osnova. Imajući rečeno u vidu, ovaj sud je preinačio presude nižestepenih sudova i odbio zahtev tu-žioca da tuženi sporni stan preda tužiocu u državinu, budući da ga on ne koristi bez pravnog osnova.

(Iz presude Vrhovnog suda Srbije, Rev. 1944/98 od 22.04. 1998. godine)

3388.. Zakupac stana koji želi da ne koristi stan duže od jedne godine dužan je da se sa zakupo-davcem sporazume o načinu korišćenja stana. Ako se ne sporazumeju kako će se stan koristiti, a zakupac ga ne koristi duže od jedne godine, zakupac može otakazati ugovor o zakonu.

Iz obrazloženja: Prema odredbi člana 35. stav 1. tačka 6. u vezi člana 40. Zakona o stanovanju zakupac stana može sa svim članovima svog porodičnog domaćinstva da ne koristi stan preko jedne, a najduže do četiri godine. Uslov za takvo nekorišćenje stana je da se sa zakupodavcem sporazumeo o načinu ko-rišćenja stana za to vreme. To znači da zakupac stana koji želi da ne koristi stan duže od jedne godi-ne dužan je da se obrati zakupodavcu i da se sa njim sporazume o načinu korišćenja stana. Ako se ne sporazumeju kako će se koristiti stan, a zakupac ga ne koristi duže od jedne godine, zakupodavac može otkazati ugovor o zakupu.


3399.. Tužilac kao unuk ranijeg zakupca stana na neodređeno vreme ne pripada krugu lica koje može nakon smrti ranijeg zakupca postati novi zakupac stana u smislu člana 34. stav 1. u vezi člana 9. stav 4. Zakona o stanovanju.

Iz obrazloženja: Prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev kojim je traženo da se utvrdi da je tužilac stekao svojstvo zakupca stana u Z... u ulici B. V. br. 18. na neodređeno vreme. Drugostepeni sud je po žalbi tužene Opštine Z... prvostepenu presudu preinačio i tužbeni zah-tev odbio. Odredba člana 34. stv 1. i 2. Zakona o stanovanju ("Sl. glasnik RS", br. 50/92, 76/92, 33/93, 46/94), na kojoj je prvostepeni sud zasnovao odluku o usvajanju tužbenog zahteva dopušta moguć-nost da nakon smrti zakupca novi zakupac stana postane član njegovog porodičnog domaćinstva, ali samo ukoliko pripada krugu srodnika određenih članom 9. stav 4. tog Zakona (bračni drug, dete, ro-ditelji, kao i druga lica koje je zakupac po zakonu dužan da izdržava). Tužilac kao unuk ranijeg za-kupca očigledno tom krugu lica ne pripada, ni kao srodnik ni kao lice prema kojem je zakupac imao

STAMBENO PRAV O

- 28 -

zakonsku obavezu izržavanja pored živih roditelja. Zbog toga je pogrešan zaključak prvostepenog suda da tužilac ispunjava uslove za sticanje svojstva zakupca stana posle smrti njegovog dede Đ. B. Pošto je Đ. B. umro 2.9.1992. godine na ovaj slučaj se ne može primeniti član 15. stav 3. Zako-na o stambenim odnosima ("Sl. glasnik SRS", br. 12/90, 47/90, 55/90 i "Sl. glasnik RS", br. 3/90 i 7/90) koji je prestao da važi 2.08.1992. godine kada je stupio na snagu Zakon o stanovanju. Stoga se tužilac pogrešno poziva na stečeno pravo po ranijem zakonu.

(Iz presude Okružnog suda u Zrenjaninu, Gž. 661/97 od 12.3.1998. godine)

4400.. Na osnovu ugovora o zakupu stana na određeno vreme ne stiče se stanarsko pravo, a sa-mim tim ni pravo na otkup stana.

Iz obrazloženja: Prema utvrđenom činjeničnom stanju predlagač je zaključio ugovor o zakupu stana na određeno vreme, a nastavio da stan koristi i nakon isteka ugovorenog roka pa je podneo predlog radi donoše-nja rešenja koje zamenjuje ugovor o otkupu stana nalazeći da je ugovor o zakupu na određeno vre-me prerastao u ugovor o zakupu na neodređeno vreme. S obzirom na ovako utvrđeno činjenično stanje nižestepeni sudovi su pravilno zaključili da nisu ispunjeni uslovi za donošenje rešenja koje zamenjuje ugovor o otkupu stana. Ovo stoga što ugovor o zakupu na određeno vreme, koji je zaključio predlagač, bez obzira koliko taj ugovor prećutno traje po isteku ugovorenog roka ne prerasta u ugovor o zakupu na određeno vreme. Kako se ni prema ranijem Zakonu o stambenim odnosima, a ni prema važećem Zakonu o stanovanju na osnovu ugovora o zakupu zaključenom na određeno vreme ne stiče stanarsko pravo, a samim tim ni pravo na otkup stana, to je pravilno primenjeno materijalno pravo kad je predlog predlagača odbijen kao neosnovan.


4411.. Posle smrti nosioca stanarskog prava, vanbračni drug nema pravo da nastavi da koristi stan kao nosilac stanarskog prava, odnosno zakupac stana na neodređeno vreme, pošto ne spada u krug lica koja takvo pravo imaju u smislu člana 15. Zakona o stambenim odnosima koji je važio u vreme smrti nosioca stanarskog prava.

Iz obrazloženja: Prema utvrđenim činjenicama sada pokojni B. I. bio je nosilac stanarskog prava na stanu u ko-jem je od 1985. do smrti 11.08.1990. godine živeo sa svojom vanbračnom suprugom, predlagačicom R. M. koja je i nakon njegove smrti ostala da živi u tom stanu. Na osnovu tih činjenica prvostepeni sud je primenom odredbe člana 15. stav 3. Zakona o stam-benim odnosima našao da se predlagačica ima smatrati članom porodičnog domaćinstva pok. B. I. pa je usvojio zahtev kojim je traženo da se utvrdi da je predlagačica nosilac stanarskog prava - zaku-pac stana na neodređeno vreme i da se protivnik predlagača obaveže da zaključi kao davalac stana na korišćenje sa predlagačicom ugovor o zakupu stana.

STAMBENO PRAV O

- 29 -

Drugostepeni sud je našao da je odluka prvostepenog suda zasnovana na pogrešnoj primeni ma-terijalnog prava, pa je prvostepenu odluku preinačio tako što je zahtev predlagačice odbio kao neo-snovan, a iz sledećih razloga. Odredbom člana 15. Zakona o stambenim odnosima ("Sl. glasnik SRS", br. 12/90) koja je bila na snazi u vreme smrti B. I., nosioca stanarskog prava je propisano da kad nosilac stanarskog prava presta-ne trajno da koriti stan usled smrti, nosilac stanarskog prava na tom stanu postoji član njegovog porodič-nog domaćinstva i to: njegov bračni drug, a ako njega nema njegovo dete, a ako njega nema njegov rodi-telj, odnosno roditelj njegovog bračnog druga koji je zajedno sa njim stanovao u stanu. Ukoliko u stanu nije ostalo ni jedno od pomenutih lica koje ima pravo da postane nosilac stanarskog prava na tom stanu, a ostalo je lice koje je prestalo da bude član porodičnog domaćinstva ili srodnik nosioca stanarskog pra-va u pravoj ushodnoj i nishodnoj liniji krvnog srodstva, koji je sa njim ostvario dugogodišnju zajednicu života i stanovanja (najmanje 10 godina do njegove smrti) to lice može da nastavi da koristi stan pod uslovom da sa davaocem stana na korišćenje zaključi ugovor o zakupu stana. Iz navedene zakonske odredbe neusmnjivo proističe da vanbračni suprug ni u kom slučaju ne može da postane nosilac stanarskog prava nakon smrti nosioca stanarskog prava. Zbog toga je zah-tev predlagača morao biti odbijen.

(Iz rešenja Okružnog suda u Zrenjaninu Gž. 404/95 od 26.02.1997. godine)

4422.. Zakupac može iz opravdanih razloga uskratiti dalje korišćenje stana punoletnoj deci kao članovima porodičnog domaćinstva.

Iz obrazloženja: Prema članu 36. Zakona o stanovanju, zakupac može iz opravdanih razloga otkazati dalje kori-šćenje stana svojoj punoletnoj deci, koju po zakonu nije dužan da izdržava. U te razloge spada po-našanje kod načina korišćenja stana koje izlazi iz okvira redovne upotrebe stana, ili ometanje zakup-ca da svoj stan mirno koristi. Pravilno nižestepeni sudovi nalaze da je opravdan razlog da zakupac, odnosno vlasnik otkupljenog stana uskrati dalje korišćenje stana punoletnoj deci, kao članovima po-rodičnog domaćinstva, gde spadaju njihovi poremećeni odnosi do netrpeljivosti i nepodnošljivosti zajedničkog življenja, ako je do toga došlo isključivo ili pretežno krivicom lica kome se otkazuje dalje korišćenje stana. Prema činjeničnom stanju na kome je zasnovana pobijana presuda, tužilac i tuženi se nisu sukobili povodom korišćenja samog stana površine 85 m2, po strukturi troiposobnog, u kome svi imaju posebne sobe. Poremećeni međusobni odnosi između tužioca i tuženog su produkt njihovih poremećenih porodičnih odnosa zbog sukoba ličnosti oca i dece, do koga je došlo bez pre-težne krivice tuženih, a uz doprinos sukobu samog tužioca. Među njima je verbalna komunikacija od 1991. godine sužena na samo službeno opštenje, ali da između tužioca i njegove ćerke tužene ni-je došlo do fizičkog, već samo jednom do verbalnog sukoba. Međutim, između tužioca i njegovog sina često je dolazilo do verbalnih sukoba, a jednom je došlo čak i do incidenta zbog fizičkog obra-čuna, kada je tuženi udario šamar tužiocu, ali je taj incident pretežno izvršio tužilac. Prema tome, ni-žestepeni sudovi su shodnom primenom člana 36. Zakona o stanovanju, pravilno zaključili da se ne može svaki pojedinačni sukob između vlasnika stana i njegovog člana porodice smatrati opravda-nim razlogom za uskraćivanje stanovanja u stanu, ako se taj sukob bez udela vlasnika u poremeće-nim odnosima ne manifestuje kao produženo uznemiravanje vlasnika u korišćenju stana. Pošto u

STAMBENO PRAV O

- 30 -

ovom slučaju nije reč o tome, već o porodičnom sukobu na relaciji otac-punoletna deca, zbog nesla-ganja oko pojedinih pitanja koja se tiču odnosa bez reflektovanja na njihov zajednički život u stanu dovoljnom za sve (svako ima svoju posebnu sobu), u reviziji se neosnovano navodi da su nižestepe-ni sudovi propustili da cene sve relevantne okolnosti i da je pogrešnom primenom materijalnog pra-va tužbeni zahtev odbijen.

(Iz presude Vrhovnog suda Srbije, Rev. 2063/97) od 5.11.1997. godine)

ODRŽAVANJE STAMBENIH ZGRADA I STANOVA

(Čl. 12. Zakona o stanovanju)

4433..

Za radove koji se izvode kao hitne intervencije postoji obaveza korisnika stambene zgrade ili kućnog saveta da obavesti organizaciju kojoj su povereni poslovi održavanja i potrebi hitne intervencije.

Iz obrazloženja:

Prema utvrđenom činjeničnom stanju nižestepenih sudova, tužilac stanuje u stambenoj zgradi a pored te zgrade i ispod svog stana, tužilac je parkirao svoj putnički automobil. Dana 30. septembra 1994. godine palo je parče betonske fasade te zgrade i oštetilo vozilo tužioca. Nakon stupanja na snagu Zakona o stanovanju i Uredbe o održavanju stambenih zgrada i stanova, tužilac sa tuženim nije zaključio ugovor o obavljanju poslova održavanja zgrade. Fasada na ovoj zgradi je oštećena-podlubljena i zahteva hitnu intervenciju, jer predstavlja opasnost za život ljudi i imovine, što je utvr-đeno nalazom veštaka građevinske struke. Za ovakvo stanje fasade znao je i tužilac i ostali stanari zgrade, međutim niko nije obavestio tuženog o stanju ove fasade. Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja nižestepeni sudovi su pravilno primenili materi-jalno pravo kada su odbili tužbeni zahtev tužioca. Naime, na sporni odnos se ima primeniti Uredba o održavanju stambenih zgrada i stanova ("Sl. glasnik RS", broj 43/93) koja je važila u vreme nastanka štetnog događaja (30. septembra 1994. go-dine). Prema odredbama člana 7. i 8. navedene Uredbe za radove koji se izvode kao hitne interven-cije, postoji obaveza korisnika stambene zgrade ili kućnog saveta da obavesti organizaciju kojoj su povereni poslovi održavanja o potrebi hitne intervencije. Tužilac kao jedan od korisnika te zgrade, niti bilo ko iz stambene zgrade nije obavestio tuženog kao organizaciju koja održava predmetnu zgradu o postojanju potrebe za hitnom intervencijom, iako je to znao, te je samim tim isključena obaveza tuženog za naknadu štete, a što su nižestepeni sudovi pravilno zaključili.


4444.. Troškove održavanja stambene zgrade snose vlasnici stanova, odnosno drugih posebnih delova zgrade srazmerno površini stana odnosno posebnih delova zgrade.

STAMBENO PRAV O

- 31 -

Iz obrazloženja: Prema utvrđenom činjeničnom stanju tužilac je 4. oktobra 1996. godine zaključio ugovor sa stambenom zgradom o izvođenju građevinskih radova na sanaciji ravnog krova zgrade za ugovoreni iznos naknade od 20.338,00 dinara i ovi radovi su izvedeni. Tuženi je vlasnik stana koji se nalazi u predmetnoj stambenoj zgradi, a nije prihvatio obavezu da plati tužiocu 1.713,63 dinara prema pre-gledu stambenog i poslovnog prostora zgrade od 27. septembra 1996. godine. Navedeni ugovor o izvođenju radova potpisao je predsednik Skupštine stanara predmetne stambene zgrade. Na osnovu navedenih činjenica nižestepeni sudovi su zaključili da tuženi nije u pravnom odnosu sa tužiocem, pa je tužbeni zahtev tužioca kao neosnovan odbijen. Navedeni zaključak nižestepenih sudova da tuženi nije pasivno legitimisan u ovom sporu i da postoji samo obaveza stambene zgrade da tužiocu plati naknadu za izvedene radove ne može se prihvatiti, jer nisu utvrđene sve činjenice relevantne za pra-vilnu primenu materijalnog prava. Ovo iz razloga što prema odredbama čl. 24. Zakona o održavanju stambenih zgrada, troškove održavanja stambene zgrade snose vlasnici stanova, odnosno drugih poseb-nih delova zgrade srazmerno učešću površine svojih stanova, odnosno drugih posebnih delova zgrade u površini svih stanova i drugih posebnih delova u zgradi, prema stvarno učinjenim troškovima, a prema čl. 25. istog Zakona za obaveze koje preuzme stambena zgrada u vezi sa održavanjem, odgovaraju supsi-dijarno vlasnici stanova i drugih posebnih delova zgrade u skladu sa kriterijumima plaćanja troškova održavanja utvrđenim ovim zakonom. Stoga je potrebno utvrditi dali izvedeni radovi predstavljaju rado-ve na održavanju stambene zgrade u kojoj je tuženi vlasnik stana, te utvrditi sve elemente na osnovu ko-jih se utvrđuje učešće vlasnika stanova i drugih posebnih delova zgrade u snošenju stvarno učinjenih troškova na održavanju stambene zgrade, a pri tome imajući u vidu zakonom određenu supsidijarnu oba-vezu vlasnika stanova i drugih posebnih delova zgrade.


4455.. Vlasnici stanova obezeđuju održavanje zgrade sa instalacijama, opremom i uređajima, kao i stanova i posebnih delova zgrade radi korišćenja zgrade i stanova na način kojim se neće dovesti u opasnost život i zdravlje ljudi i sigurnost okoline.

Iz obrazloženja:

Odredbom čl. 6. st. 1. tač. 5. Uredbe o održavanju stambenih zgrada i stanova ("Sl. glasnik RS", br. 43/93), koja se primenjuje u smislu čl. 38. Zakona o održavanju stambenih zgrada ("Sl. glasnik RS", br. 44/95), propisano je da radovi na investicionom održavanju stana obuhvataju popravke ili zamenu instalacija vodovoda i kanalizacije u stanu koji su od uticaja na korišćenje ostalih stanova i drugih posebnih delova zgrada a shodno čl. 2. st. 2. iste Uredbe, održavanje obuhvata redovno izvo-đenje radova na zaštiti zgrade, odnosno njenih zajedničkih i posebnih delova, uređaja instalacija i opreme, opravku oštećenih i zamenu dotrajalih delova kojima se obezbeđuje njihova ispravnost, upotrebljivost i sigurnost. Shodno izloženom tužena kao vlasnik nije održavala vodovodnu i kanalizacionu instalaciju u kupa-tilu na prvom spratu zgrade u čijem se parteru, ispod njenog stana nalazi stan tužilje. a taj način, propu-stom tužene, došlo je do oštećenja plafonske konstrukcije stana tužilje, dakle oštećenje stana tužilje poti-če od radnji tužene, a ne potiče od samog stana i svojstva instalacije njenog stana. Stoga tužena snosi od-

STAMBENO PRAV O

- 32 -

govornost za sopstvene radnje propuštanja u smislu citiranih zakonskih odredbi, i traženom činidbom opisanom izrekom prvostepene presude, dužna je preduzimanjem odgovarajućih radova otkloniti uzroke oštećenja i uspostaviti stanje nastalo pre oštećenja u stanu tužilje, u smislu odredbe čl. 42. st. 2. Zakona o osnovnim svojinsko-pravnim odnosima iz čl. 156. Zakona o obligacionim odnosima.


4466..

Javno stambeno preduzeće je bilo ovlašćeno da izvodi radove na tekućem investicionom održavanju stambene zgrade za koje su vlasnici stanova dužni da snose troškove i u situaciji kada su sopstvenici stanova jednog ulaza stambene zgrade na dan 10.06.1992. godine zaključi-li ugovor sa drugom organizacijom o investicionom i tekućem održavanju i o tome obavestili javno stambeno preduzeće, pošto je mogućnost da samo jedan deo zgrade (ulaz, lamela i sl.) kao pravno lice zaključuju, odnosno otkazuje ugovor o održavanju stambene zgrade uvedena tek članom 1. Zakona o izmenama i dopunama Zakona o stanovanju ("Sl. glasnik RS", br. 33/93) koji je stuio na snagu 5.5.1993. godine.

Iz obrazloženja: Prvostepeni sud je obavezao tuženog kao vlasnika stana stambene zgrade u K. da tužiocu jav-nom stambenom preduzeću plati srazmeran deo troškova na ime tekućeg i investiocnog održavanja stambene zgrade koje je tužilac izvodio tokom 1993. i 1994. godine. Tuženi je protiv ove presude izjavio žalbu koju je drugostepeni sud odbio iz sledećih razloga: Pogrešno je shvatanje žalbe da je tužilac neovlašćeno izvodio radove na tekućem i investicio-nom održavanju stambene zgrade, budući da su sopstvenici stanova na drugom ulazu stambene zgrade - 4 na dan 10.06.1992. godine zaključili ugovor sa drugom organizacijom o investicionom i tekućem održavanju i o tome obavestili tužioca, odnosno obavestili ga o prestanku njegovih ovlašćenja da se stara o održavanju. Mogućnost da samo jedan deo zgrade (lamela, ulaz i sl.) kao pravno lice zaključuje, odnosno ot-kazuje ugovor o održavanju stambene zgrade uvedena je tek članom 1. Zakona o izmenama i dopu-nama Zakona o stanovanju ("Sl. glasnik RS", broj 33/93) koji je stupio na snagu dana 5.5.1993. go-dine što znači da takva mogućnost nije postojala na dan 10.06.1992. godine kada je još važio Zakon o stambenim odnosima ("Sl. glasnik SRS", broj 12/90 i 47/90). Prema tome, tužilac je u toku 1993. i 1994. godine bio ovlašćen da vrši poslove održavanja dela zgrade u kojem je tuženi imao stan, a prvostepeni sud je na osnovu dokaza koje je izveo imao dovolj-no činjeničnog stanja da zaključi koliko su ti troškovi iznosili i koji deo tih troškova treba da snosi tu-ženi kao vlasnik stana.


4477.. Nosilac stanarskog prava ima pravo zahtevati da zajednica za održavanje stanova izvrši potrebne opravke ili druge radove, koji ne padaju na teret nosioca stanarskog prava.

STAMBENO PRAV O

- 33 -

Iz obrazloženja: Prema utvrđenom činjeničnom stanju u provedneom postupku tužilac je status nosioca stanar-skog prava na predmetnom stanu, vlasništvo tužene stekao na osnovu ugovora o zameni stana sa ra-nijim nosiocem stanarskog prava na ovom stanu. Prilikom useljenja u stan tužilac je pismenim pu-tem obavestio tuženu o fizičko-tehničkom stanju stana obzirom da je stan bio zapušten i neodrža-van. Tužilac je obavestio tuženu o vrsti radova koje ima nameru da preduzme radi osposobljavanja stana za korišćenje u jednoj urbanoj sredini. Utvrđeno je da je tužena bila obaveštena o većem broju radova koje je tužilac preduzeo u cilju osposobljavanja ovog stana za komforno stanovanje, ali da se nije izričito ni saglasila ni protivila izvođenju ovih radova. Veštačenjem je utvrđeno da se stan nalazi u zgradi izgrađenoj 1926. godine, da je tužilac prili-kom useljenja i osposobljavanja stana za normalno korišćenje izveo radove na uvođenju potpuno novih instalacija centralnog grejanja, pošto su ranije instalacije etažnog grejanja bile van upotrebe preko 40. godina i koje su usled dotrajalosti morale biti zamenjene. Zatim, izvedeni su radovi na uvođenju elektroinstalacija jake i slabe struje, s obzirom da je u većem delu stana postojala samo monofazna struja, zamena vodovodnih i kanalizacionih instalacija sa zamenom sanitarija i niz dru-gih radova bliže označenih u nalazu veštaka i prvostepenoj presudi koji se mogu svrstati u investi-cone radove, ali su istovremeno izvedeni i radovi koji se mogu svrstati u radove tekućeg održavanja stana kao što su malanja, farbanja stolarije i drugi radovi koji su prema nalazu veštaka morali biti obavljeni jer su prouzrokovani obavljanjem investiconih radova. To je prema izjavi veštaka ujedno bio i razlog što u nalazu nije izvršeno izdvajanje tekućih od investicionih radova, jer kad se štemuju zidovi zbog uvođenja grejanja, struje, vode, što je investicioni rad, posle toga je neophodno izvršiti krečenje zida, a što je tekuće održavanje. Vrednost svih izvedenih radova u predmetnom stanu na dan veštačenja procenjen je na iznos od 173.626,68 dinara. Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja sudovi su zaključili da je tužilac u predmetnom stanu obavio radove investicionog održavanja stana koje je shodno odredbi člana 43. i 44. Zako-na o stambenim odnosima ("Sl. glasnik SRS", br. 12/90) dužna da obavi tužena, vlasnik stana, pa tužilac ima pravo da traži od tužene isplatu vrednosti ovih radova, na osnovu odredbi člana 218. Zakona o obligacionim odnosima. Dosuđeni iznos od 173.626,68 n. dinara obuhvata i tro-škove tekućeg održavanja stana koje bi inače bio dužan da snosi nosilac stanarskog prava, ali s obzirom da su ovi troškovi prouzrokovani obavljanjem investicionih radova a samim tim pred-stavljaju završnu fazu investicionih radova kako je to veštak označio. Na ovaj iznos sudovi su tužiocu dosudili i zakonsku kamatu. Vrhovni sud nalazi da se izjavljenom revizijom osnovano pobija pravilnost napadnute presude zbog pogrešne primene materijalnog prava, jer u postupku nisu utvrđene sve odlučne činjenice za pravilnu primenu materijalnog prava. Odredbom člana 93. stav 2. Zakona o stambenim odnosima ("Sl. glasnik SRS", br. 12/90) propi-suje da sopstvenik porodične stambene zgrade ili stana u kome stanuje nosilac stanarskog prava ima sva prava i obaveze davaoca stana na korišćenje iz odredbi bliže navedenih u tom stavu. Navedena odredba upućuje i na član 43. istog Zakona, koja propisuje prava i obaveze zajednice za održavanje stanova i nosioca stanarskog prava. Prema navedenoj odredbi člana 43. stav 1. i 2. zajednica odno-sno vlasnik je dužan održavati stan u stanju u kome ga je predao na korićenje nosiocu stanarskog prava, saglasno normativima o održavanju stambenih zgrada i stanova, ako nije drugačije ugovore-no. Nosilac stanarskog prava ima pravo zahtevati da zajednica izvrši potrebne opravke ili druge ra-dove, koji ne padaju na teret nosioca stanarskog prava. Pod održavanjem stana, u smislu navedene odredbe ( stav 1.) podrazumeva se investiciono odr-žavanje zgrade i stana i tekuće odravanje zgrade. Nosilac stanarskog prava prema navedenoj odred-

STAMBENO PRAV O

- 34 -

bi (stav 2.) snosi troškove tekućeg održavanja svog stana (član 30. Zakona). Stanje u kome je stan predat nosiocu stanarskog prava u skladu sa navedenim zakonom utvrđuje se na osnovu zapisnika o primopredaji, koji se sastavlja kod useljenja nosioca stanarskog prava u stan. Za rešavanje ovog spornog odnosa od izuzetne je važnosti stav 3. člana 43. istog Zakona koji iz-uzetno ovlašćuje nosioca stanarskog prava da može sam da izvrši neophodne hitne opravke u stanu ili na zajedničkim uređajima u zgradi ako zajednica u primerenom roku ne izvrši opravke koje su nužne zbog zaštite života ili zdravlja korisnika stana ili zaštite stana i opreme. Shodno ovoj odredbi nosilac stanarskog prava može izvršiti opravke o svom trošku u stanu ali samo one naznačene u stavu 3. člana 43. navedenog Zakona i tražiti njihovu isplatu u jednom iznosu od vlasnika stana, dok opravke iz stava 1. i 2. člana 43. ukoliko ih na poziv nosioca stanarskog pra-va ne izvrši vlasnik, pa ih zbog toga obavi nosilac stanarskog prava troškove prouzrokovane izvođe-njem tih radova nosilac stanarskog prava može naplatiti odbijanjem od zakupnine shodno stavu 4. člana 43. istog Zakona. U konkretnom slučaju iz nalaza veštaka i utvrđenja suda se vidi da je tužilac u stanu izveo niz radova koji se mogu oceniti kao povećanje konfornosti stanovanja u stanu, ospo-sobljavanje etažnog grejanja, ugradnja plakara, zamena postojećeg poda parketom, uvođenjem trofa-zne struje i druge slične radove koji se mogu svrstati u investicione radove, ali i u nužne radove neophodne za normalno korišćenje stana. Povećanje komfornosti stanovanja nosioca stanarskog prava u stanu vlasnik stana nije dužan da snosi jer takva obaveza ne proizilazi iz navedenog Zakona o stambenim odnosima koji se primenjuje u ovom slučaju. Pošto se u opisu radova koje je tužilac iz-veo u ovom stanu veći broj radova odnosi na povećanje konfornosti stanovanja i korišćenja stana, to je radi pravilne primene materijalnog prava bilo nužno utvrditi i razdvojiti radove investicionog odr-žavanja od radova koji imaju značaj povećanja konfornosti stanovanja nosioca stanarskog prava.


4488.. Vlasnici korisnici stanova i drugih posebnih delova zgrade, stan, odnosno drugi posebni deo zgrade i zajedničkih delova zgrade koriste na način kojim se neće ometati korišćenje sta-nova, drugih posebnih delova zgrade i zajedničkih delova zgrade.

Iz obrazloženja:

Utvrđeno je da je tuženi zagradio podest - odmorište ispred svog stana i tim zagrađivanjem onemo-gućio tužioca da izlazi na tavan preko otvora koji je za tu svrhu namenski postavljen. Ovo ima za posle-dicu da je tužilac u obavezi da traži dozvolu od tuženika da prođe kroz taj zagrađeni deo, jer se vrata na pregrađenom delu zaključavaju, a i unutra se nalaze zamrzivač i frižider tuženika, kao i druge stvari. Za-to su sudovi pravilno obavezali tuženog da napravljenu pregradu ukloni i da oslobodi taj deo prostora za korišćenje i od strane tužioca, članom 3. Zakona o održavanju stambenih zgrada je propisano da se stam-bena zgrada održava na način kojim se obezbeđuje upotrebljivost i ispravnost zajedničkih uređaja i opre-me, zajedničkih delova zgrade, upotrebljivost zgrade kao celine i bezbednost njenog korišćenja. Održa-vanjem stambene zgrade u smislu st. 1. ovog člana smatra se izvođenje radova u stanu ili drugom poseb-nom delu zgrade ako su od uticaja na održavanje, bezbedno korišćenje zgrade i bezbednost zgrade kao celine, članom 4. istog Zakona, propisano je da vlasnici korisnici stanova i drugih posebnih delova zgra-de, stan, odnosno drugi posebni deo zgrade i zajedničkih delova zgrade ko-riste na način kojim se neće prouzrokovati šteta na zgradi kao celini i na njenim posebnim i zajedničkim delovima i kojim se neće ometati korišćenje stanova, drugih posebnih delova zgrade i zajedničkih delova zgrade. U tom smislu

STAMBENO PRAV O

- 35 -

pravilno su nižestepeni sudovi primenili citirane odredbe jer je očigledno da je tuženi zagrađivanjem po-desta - (podesta) odmorišta ispred svog stana ometao korišćenje zajedničkih delova zgrade pa je na taj način tužilac onemogućen da koristi ovaj deo prostora da bi izašao na tavan.

(Vrhovni sud Srbije, Rev. 4432/97 od 15. 10. 1997. godine)

4499.. Nosilac stanarskog prava ima pravo na naknadu vrednosti radova kojima se obezbeđuju elementarni uslovi stanovanja bez obzira da li o tome postoji saglasnost davaoca stana na ko-rišćenje.

Iz obrazloženja:

Iz utvrđenih činjenica sledi da je sporna ulaganja, čija isplata vrednosti se tužbom tražim, tuži-lac izvršio kao nosilac stanarskog prava, pa se o osnovanosti tog zahteva ima odlučiti na osnovu od-redaba članova 44. i 45. tada važećeg Zakona o stambenim odnosima SAPV ("Sl. list SAPV", br. 12/82) kao posebnog propisa. Međutim, to ne isključuje primenu pravila o poslovodstvu bez naloga iz člana 220. i 228. Zakona o obligacionim odnosima kao dopuna onoga što nije posebnim propisi-ma regulisano. Prema tome, valja naglasiti da nosilac stanarskog prava ima pravo na naknadu vred-nosti radova kojima se obezbeđuju elementarni uslovi stanovanja bez obzira da li o tome postoji sa-glasnost davaoca stana na korišćenje. Zbog toga je valjalo utvrditi koji radovi, koje je tužilac obavio predstavljaju radove iz člana 44. i 45. navedenog Zakona o stambenim odnosima. I po oceni Vrhovnog suda u takve radove svakako spadaju radovi oko zamene novih dotrajalih prozora i vrata, daščanog poda, uvođenja vode i kanali-zacije, te električne instalacije, radovi na otklanjanju vlage u stanu i slično. NJima se obezbeđuje normalna upotreba spornog stana, shodno njegovoj nameni, pa bi tužilac imao pravo na naknadu vrednosti tih i takvih radova. Za ostale radove koji se ne mogu smatrati radovima iz člana 44. stav 5. navedenog Zakona o stambenim odnosima, pored utvrđenja da je njima tužilac poboljšao uslove stanovanja, valjalo je utvditi da li su u pitanju nužni i korisni izdaci iz člana 223. stav 2. Zakona o obligacionim odnosi-ma, pa zavisno od toga i pod uslovima iz tih odredbi odlučiti o naknadi za te radove.


(Član 15. Zakona o stanovanju)

5500..

Član porodičnog domaćinstva koji je rešio stambenu potrebu u vreme smrti nosioca sta-narskog prava na drugom stanu, nema pravo da nastavi sa korišćenjem toga stana, bez obzira na činjenicu što je u spornom stanu živeo u zajedničkom porodičnom domaćinstvu sa ocem od 1987. godine do njegove smrti 1992. godine.

STAMBENO PRAV O

- 36 -

Iz obrazloženja: Zakon o stambenim odnosima (“Sl. glasnik SRS”, br. 12/90) važeći u momentu smrti oca tužilje – nosioca stanarskog prava na spornom stanu, propisuje u članu 15. stav 2. da kad nosilac stanar-skog prava po drugom osnovu (smrt, napuštanje stana i dr.), osim slučaja iz stava 1. ovog člana, pre-stane trajno da koristi stan, nosilac stanarskog prava na tom stanu postaje član njegovog porodičnog domaćinstva i to: njegov bračni drug, a ako njega nema njegovo dete (rođeno u braku ili van braka, usvojeno i pastorak), a ako njega nema, njegov roditelj, a ako njega nema roditelj njegovog bračnog druga, koji je zajedno sa njim stanovao u stanu. U slučaju da je u stanu ostalo više navedenih lica istog stepena srodstva sa ranijim nosiocem stanarskog prava, oni će sporazumno između sebe da od-rede nosioca stanarskog prava, a ako ne postoji sporazum o tome će da odluči davalac stana na kori-šćenje, odnosno sud u vanparničnom postupku na zahtev zainteresovanog lica. Isti član 15. ali u sta-vu 5. propisuje i to da članovima porodičnog domaćinstva, koji su po bilo kom osnovu rešili stam-bene potrebe, ne pripada pravo iz stava 2. ovog člana. Kako je tužilja još pre nego što je njen otac dobio sporni stan na korišćenje kao nosilac stanarskog prava imala rešenu stambenu potrebu u stanu od 50,65 m2 u ul. P... koji je dobila majka tužilje i za tužilju (tada maloletnu, staru 13 godina) i u ko-ji ugovor o korišćenju stana je i upisana kao korisnik - član porodičnog domaćinstva, to tužilji po stanovištu Vrhovnog suda ne pripada pravo da po smrti oca nastavi sa korišćenjem spornog stana u svojstvu zakupca na neodređeno vreme, bez obzira na činjenicu što je u spornom stanu živela u za-jedničkom porodičnom domaćinstvu sa njim od 1987. godine do njegove smrti 1992. godine (znači, kao punoletno lice od svoje 20. do 25. godine života).

(Iz presude Vrhovnog suda Srbije, Rev. br. 2241/06 od 2.11.2006. godine)

OTKUP STANOVA


5511..

Pravo na otkup stana u vanparničnom postupku pokrenutom radi zamene ugovora o otku-

pu utvrđuje se prema činjenicama u vreme stupanja na snagu Zakona o stanovanju uz korek-ciju mogućnosti isključenja stana iz otkupa u slučajevima iz čl. 17. istog Zakona, pa isto pred-stavlja prethodno pitanje za utvrđenje izlučnog prava.

Iz obrazloženja: Kako je u konkretnom slučaju nesporno da je tužilac pokrenuo pred Opštinskom sudom vanpar-

nični postupak u skladu sa ovlašćenjima iz člana 16. Zakona o stanovanju, a kojim je tražio da se utvrdi njegovo pravo na otkup predmetnog stana jer je stečajni dužnik kao nosilac prava raspolaga-nja osporio, odnosno odbio da mu prizna pravo na otkup istog, to je pitanje osnovanosti izlučnog zahteva tužioca uslovljeno prethodnim okončanjem navedenog vanparničnog postupka. Navedeno sa razloga što je prema odredbama člana 16. Zakona o stanovanju pravo na otkup stana utvrđeno no-siocu stanarskog prava, odnosno zakupcu koji je to svojstvo stekao do dana stupanja na snagu nave-

STAMBENO PRAV O

- 37 -

denog Zakona. Pravo se ostvaruje tako što se podnosi zahtev u pismenoj formi sa zahtevom za ot-kup, nosiocu prava raspolaganja na stanu, pa ukoliko on ne odobri ili ne odgovori na navedeni zah-tev nosilac stanarskog prava, odnosno zakupac koji je to svojstvo stekao do dana stupanja na snagu navedenog Zakona, podnosi predlog nadležnom sudu da u vanparničnom postupku donese reše-nje koje će zameniti Ugovor o otkupu. Članom 17. istog Zakona predviđeno je koji su stanovi izuzeti od otkupa u smislu citiranog Zakona. Imajući u vidu navedeno u vanparničnom postupku koji je pokrenuo tužilac sud će utvrditi da li je tužilac zakupac koji je to svojstvo stekao do dana stupanja na snagu Zakona o stanovanju kao i da li se radi o stanu koji se u smislu člana 17. Za-kona izuzima iz otkupa pa će zavisno od toga doneti odluku kojom će odbiti zahtev tužioca ili zameniti Ugovor o otkupu stana. Taj ugovor je pravni osnov za sticanje prava svojine navedene nepokretnosti, ali je neophodno s obzirom da se radi na otkupu stana u skladu sa uslovima iz Zakona o stanovanju i da, prema stavu sudske prakse zakupac otplati makar prvu ratu po nave-denom ugovoru, da bi se pravo svojine prenelo na njega. Kako je shodno iznetom relevantan trenutak za sticanje prava na otkup stana shodno članu 16. Zakona, dan stupanja na snagu Zako-na o stanovanju, jer se svojstvo zakupca utvrđuje u navedenom trenutku, a navedeni Zakon je stupio na snagu 02.08.1992. godine to će i pravo tužioca na otkup, biti utvrđeno prema činjeni-cama u momentu stupanja na snagu navedenog Zakona uz mogućnost korekcije primenom člana 17. Zakona kojim se isključuju stanovi iz otkupa.

Imajući u vidu izneto odlučivanjem u ovom sporu pre okončanja navedenog vanparničnog po-stupka i isteka roka za plaćanje prve rate po odluci suda kojom se zamenjuje Ugovor o otkupu, bilo bi osujećeno pravo tužioca na otkup stana, čak iako bi isto bilo priznato u vanparničnom postupku koji je u toku.

Iz navedenih razloga, kako je tužilac pokrenuo postupak za utvrđivanje njegovog prava na otkup stana i donošenje sudske odluke kojom bi se zamenio Ugovor o otkupu stana, i navedeni postupak još nije pravnosnažno okončan to je prema nalaženju ovoga suda prvostepeni sud mo-rao da ima navedene okolnosti u vidu i izvrši ocenu potrebe prekida postupka ocenom da li re-šenje navedenog postupka predstavlja rešenje prethodnog pitanja za donošenje odluke u ovom sporu.

Kako je prvostepeni sud propustio da ceni navedene okolnosti, odnosno uticaj vanparničnog po-stupka koji je u toku i kojim se traži utvrđivanje prava na otkup stana na odluku o zahtevu tužioca za utvrđivanje njegovog izlučnog prava, to je pobijana presuda doneta na osnovu netačno i nepotpu-no utvrđenog činjeničnog stanja zbog koje je došlo i do pogrešne primene materijalnog prava jer je odluka suda o tužbenom zahtevu preuranjena. Iz navedenih razloga, a na osnovu člana 376. Zakona o parničnom postupku, pobijana presuda je ukinuta, a spisi predmeta vraćeni prvostepenom sudu na po-novni postupak.

(Iz Rešenja Višeg trgovinskog suda Pž. 5804/09 od 27.08.2009. godine)

5522.. U situaciji u kojoj je majka tužioca otkupila sporni stan i poklonila ga tužiocu, nakon čega

je došlo do razvoda između tužioca i tužene, za spor po tužbi za iseljenje tužene iz spornog sta-na merodavne su odredbe Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa a ne odredbe člana 16. Zakona o stanovanju.

STAMBENO PRAV O

- 38 -

Iz obrazloženja: Prema utvrđenom činjeničnom stanju, sporni stan je majka tužioca dobila na korišćenje u toku

1970. godine, a potom ga je u toku 1993. godine otkupila svojim sredstvima. U toku 1995. godine stan je poklonila sinu, u ovom sporu tužiocu. Tužilac i tužena su zaključili brak 1973. godine, a u sporni stan su se uselili u toku 1974. godine i od tada ga neprekidno koriste zajedno s majkom tuži-oca. Pravnosnažnom presudom iz 2007. godine brak stranaka je razveden. Odnosi između tužene i majke tužioca su trajno poremećeni. Posle razvoda braka tužilac je podneo tužbu za iseljenje tužene iz stana.

Prema shvatanju Okružnog suda, prvostepeni sud je pravilno zaključio da je tužiočeva majka na osnovu ugovora o otkupu postala vlasnik spornog stana i da je to pravo prenela na tužioca ugovo-rom o poklonu, tako da stan ne ulazi u režim zajedničke svojine supružnika – tužioca i tužene, već predstavlja posebnu imovinu tužioca. Pošto je brak između stranaka razveden, tuženoj je prestao status člana porodičnog domaćinstva tužioca a odnosi između stranaka su trajno poremećeni, pa je osnovan tužbeni zahtev tužioca, kao vlasnika stana, za iseljenje tužene.

Odredbom člana 16. stav 3. Zakona o stanovanju propisano je koja prava imaju članovi porodič-nog domaćinstva. Nosilac prava raspolaganja je dužan da omogući otkup stana i bračnom drugu i deci rođenoj u braku i van braka, koji zajedno sa nosiocem stanarskog prava stanuju u tom stanu, uz pismenu saglasnost nosioca stanarskog prava, što znači da ovom odredbom pomenuto pravo nije priznato supružniku deteta nosioca stanarskog prava. To znači da se citirana odredba ne može pri-meniti na tuženu, kao bračnog druga nosioca stanarskog prava u momentu otkupa stana. Na osnovu navedenog, odnos između tužioca, kao vlasnika stana, i tužene, kao korisnika stana, ima se raspravi-ti na osnovu propisa o svojini i izvedenih prava iz svojine na stanu, a ne primenom člana 16. Zakona o stanovanju.

(Iz Presude Okružnog suda u Čačku, Gž. 1562/08 od 11.02.2009. godine)

5533.. Dodela stana na privremeno korišćenje po svom karakteru može se analogno upodobiti sa

ugovorom o zakupu stana na određeno vreme, pa nema uslova za njegov otkup.

Iz obrazloženja: Prema utvrđenom stanju stvari tokom postupka predlagaču je odgovarajućom odlukom Opštine Niš,

Službe za zajedničke poslove dodeljen sporni stan na privremeno korišćenje, do trajnog rešavanja nje-nog stambenog pitanja. Naime, navedenom odlukom dodeljen joj je manji stan od onog koji joj je, prema kriterijumima iz Opšteg akta njenog tadašnjeg poslodavca, pripadao. Na osnovu ove odluke o privreme-nom korišćenju zaključila je i Ugovor sa Samoupravnom interesnom zajednicom stanovanja iz Niša, ko-ja je prema tada važećim propisima bila ovlašćena da gazduje stambenim fondom u društvenoj svojini. Utvrđeno je i to da nakon donošenja ove odluke predlagaču nije dodeljen drugi odgovarajući stan na trajno korišćenje. Po zahtevu koji je predlagač dostavila protivniku radi zaključenja ugovora o otkupu stana odlučeno je od strane Uprave za imovinu grada, kojim je obaveštena da njenom zahtevu ne mogu udovoljiti jer je stan dodeljen na privremeno, a ne trajno korišćenje. Kod ovakvog stanja stvari, prvoste-peni sud je zaključio da je predlog neosnovan, a za svoje pravno shvatanje u obrazloženju rešenja dao detaljne, precizne i jasne razloge koje u potpunosti prihvata i Okružni sud.

STAMBENO PRAV O

- 39 -

Navodima žalbe predlagača ničim se ne dovodi u sumnju utvrđeno činjenično stanje. Naime, uz žalbu predlagač ne dostavlja dokaze da je nakon stupanja na snagu novog Zakona o stanovanju pod-nosila zahtev protivniku da joj se omogući zaključenje ugovora o zakupu na neodređeno vreme, niti da je dostavila izjavu da sporni stan koji koristi prihvata kao trajno rešenje stambenih potreba svog porodičnog domaćinstva. Zatim, u žalbi ne ukazuje koje je činjenice i okolnosti koje bi mogle imati odlučujući značaj za pravilnu ocenu njenog predloga prvostepeni sud propustio da razjasni. Prema tome, žalbom se neosnovano ukazuje na pogrešno i nepotpuno utvrđeno činjenično stanje.

Okružni sud nalazi da je prvostepeni sud pravilno primenio materijalno pravo. Naime, tačno je da je institut dodele stana u društvenoj svojini na privremeno korišćenje bio regulisan odredbama Zakona o stambenim odnosima u tekstu koji se primenjivao u vreme dodele spornog stana predlaga-ču. Međutim, iz samog karaktera dodele stana na privremeno korišćenje proizlazi da se ne radi o traj-nom rešavanju stambenog pitanja, te se ova situacija analogno može upodobiti samo zaključivanju ugo-vora o zakupu na određeno vreme. Iz navedenog proizlazi da je predlagač pre podnošenja predloga za donošenje rešenja koje zamenjuje ugovor o otkupu stana, trebalo da se zahtevom obrati protivniku i traži da zaključi ugovor o zakupu na neodređeno vreme, pa ako joj je zahtev bude odbijen, da svoje pravo eventualno ostvaruje u odgovarajućem postupku pred nadležnim sudom. Tek kada pribavi odluku u prednjem smislu može podneti zahtev protivniku predlagača, a kasnije za slučaj potrebe pokrenuti postu-pak pred sudom radi zaključenja ugovora o otkupu stana.

Na osnovu navedenog može se zaključiti da je prvostepeni sud u svemu pravilno primenio mate-rijalno pravo, pa je i u ovom delu žalba neosnovana.

(Rešenje Okružnog suda u Nišu Gž. br. 919/08 od 11. 3. 2008. godine)

5544..

Stan se ne može otkupiti ako je izuzet od otkupa.

Iz obrazloženja: Ispunjeni su uslovi propisani odredbom člana 16. stav 4. Zakona o stanovanju, da se u vanpar-ničnom postupku donese rešenje koje će zameniti ugovor o otkupu stana, budući da se ne radi o stanu koji je izuzet od otkupa u smislu odredbe člana 17. istog Zakona. Ugovorena cena stana je utvrđena u skladu sa odredbom člana 20. stav 1. i člana 21. Zakona o stanovanju (“Sl. glasnik RS”, br. 50/92) i čl. 1. i 2. Zakona o izmenama i dopunama Zakona o stanovanju (“Sl. glasnik RS”, br. 46/94).

(Iz rešenja Vrhovnog suda Srbije, Rev. br. 315/06 od 13.02.2007. godine)

5555..

Dobrovoljnim iseljenjem lica prestaje njegovo svojstvo člana porodičnog domaćinstva za-kupca stana, u koji se nije ponovo useljavao.

Iz obrazloženja: Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac (rođen 1962. godine) po razvodu braka svojih roditelja nastavio je da živi sa ocem – tuženim, kome je poveren na čuvanje i vaspitanje. U toj zajednici živela je i druga supruga tuženog – umešač na strani tuženog i sestra S. ćerka tuženog iz drugog braka. Tuženi je

STAMBENO PRAV O

- 40 -

postao nosilac stanarskog prava na stanu broj 16 u ulici B... S... u B... 1982. godine. U ugovoru o kori-šćenju stana, kao član domaćinstva naveden je tužilac. Iz ovog stana tužilac se trajno iselio 1985. godine i od tada se u stan nije ponovo useljavao. Tuženi je stan otkupio 1993. godine. Kod utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi pravilno zaključuju da je tužilac trajnim ise-ljenjem iz spornog stana izgubio svojstvo člana porodičnog domaćinstva i korisnika tog stana. Član 9. stav 4. Zakona o stanovanju (“Sl. glasnik RS”, br. 50/92 sa izmenama), određuje krug članova porodičnog domaćinstva zakupca stana. Članom 16. ovog Zakona u stavu 3. propisano je da članovi porodičnog domaćinstva imaju pravo stanovanja u stanu koji se otkupi po odredbama ovog Zakona. Međutim, tužilac se iz spornog stana svojom voljom trajno iselio 1985. godine i više se nije vraćao u taj stan. U međuvremenu, 1993. godine, tuženi je otkupom postao vlasnik toga stana. Da-kle, svojevoljnim iseljenjem iz stana koji je koristio kao član porodičnog domaćinstva tuženog (no-sioca stanarskog prava – zakupca), tužilac je izgubio to svojstvo.


5566.. Kada je poništen pravni osnov, ništav je i ugovor o korišćenju stana i ugovor o otkupu koji su na osnovu njega zaključili, a zaposleni po čijem je tužbenom zahtevu u radnom sporu poni-štena odluka o dodeli stana drugom licu ima aktivnu legitimaciju za ovo traženje.

Iz obrazloženja: S obzirom da su akti nadležnog organa tužene, kao davaoca stana na korišćenje o dodeli stana tuženoj, bili pravni osnov za zaključenje osporenog ugovora o korišćenju stana u skladu sa odredba-ma tada važećeg Zakona o stambenim odnosima, kao prinudnog propisa, a presudom Vrhovnog su-da Srbije su pravnosnažno poništeni, pravilno su nižestepeni sudovi primenom člana 52. i 103. Za-kona o obligacionim odnosima zaključili da je osporeni ugovor ništav. Kako je ugovor o korišćenju stana poslužio tuženoj kao osnov za zaključenje ugovora o otkupu stana u smislu člana 16. stav 1. Zakona o stanovanju, ništavošću ugovora o korišćenju stana, tužena je izgubila status ovlašćenog li-ca za otkup stana u državnoj svojini iz navedene zakonske odredbe, pa je pravilan zaključak nižeste-penih sudova o ništavosti ovog ugovora kao protivnog prinudnim propisima. Suprotno navodima revizije, pravo na isticanje ništavosti se u smislu člana 110. Zakona o obligacio-nim odnosima ne gasi, odnosno nije ograničeno nikakvim rokom. Tužilac ima aktivnu legitimaciju za pokretanje ovakve vrste spora s obzirom da je njegovo pravo na dodelu stana povređeno aktima tužene o dodeli stana tuženoj M. J. koji su upravo zbog toga pravnosnažnom odlukom poništeni u radnom sporu po njegovoj tužbi. Takođe su neosnovani navodi revizije u pogledu pasivne legitimacije tužene, s obzi-rom da je ona bila učesnik spornog materijalno-pravnog odnosa koji je predmet ove parnice i ugovorna strana u pravnim poslovima čija zakonitost je predmet ocene u ovoj parnici.


5577..

Slikarski atelje nije stan niti prostorija podobna za stanovanje, već radni prostor, pa ne može biti predmet otkupa.

STAMBENO PRAV O

- 41 -

Iz obrazloženja: Nižestepeni sudovi su pravilno primenili materijalno pravo i to odredbu člana 16. Zakona o stanova-nju ("Sl. glasnik RS" broj 50/1992). S obzirom da je protivnik predlagača dao na korišćenje predlagaču radni prostor od 13 m2 za obavljanje njegove delatnosti - slikara i da ga je predlagač isključivo koristio kao slikarski atelje, koji se ne može smatrati stanom, u smislu člana 3. Zakona o stanovanju, izvesno je da ne postoje zakonski uslovi za donošenje rešenja koje će zameniti ugovor o otkupu. Bez uticaja su na drugačiju odluku navodi u reviziji, da predlagač u vreme podnošenja zahteva pro-tivniku predlagača za otkup ateljea nije imao rešenu stambenu potrebu, zbog toga što je stan u kome je stanovao poklonio. Predmet ugovora o otkupu, na osnovu člana 16. Zakona o stanovanju, može biti sa-mo stan u društvenoj i državnoj svojini, a ne prostorije koje nisu namenjene niti podobne za stanovanje.

(Iz rešenja Vrhovnog suda Srbije, Rev. 2052/04 od 10.3.2005. godine)

5588.. Kada je stan dodeljen u redovnoj raspodeli, nema smetnji za otkup stana pozivom na raz-log koji se odnosi na zaštićeno stanovanje.

Iz obrazloženja: Kod utvrđivanja činjeničnog stanja pravilno su stanovište zauzeli nižestepeni sudovi kada su usvoji-li predlog za donošenje rešenja koji zamenjuje ugovor o zakupu stana, dajući za odluku razloge koje u svemu prihvata i Vrhovni sud. Imajući u vidu da je predlagač, koja je kao član porodičnog domaćinstva ranijeg zakupca stana upisana u ugovor o zakupu stana na neodređeno vreme, nastavila da stan koristi posle smrti svoje majke, ispunjeni su uslovi propisani odredbom člana 34. st. 5. Zakona o stanovanju Republike Srbije, da zakupodavac zaključi ugovor o zakupu stana, odnosno da se u vanparničnom po-stupku donese rešenje koje zamenjuje takav ugovor. Neosnovano se u reviziji ističe da je pogrešno primenjeno materijalno pravo, jer stan u smislu člana 17. st. 1. i 5. Zakona o stanovanju nije izuzet iz otkupa. Naime, ugovorom o zakupu na neodređeno vre-me koji je zaključen sa ranijim zakupcem stana, nije predviđeno da se predmetni stan koristi za zaštićeno stanovanje penzionera i drugih pravnih lica u smislu socijalne zaštite, kako to pravilno nalaze nižestepe-ni sudovi. U konkretnom slučaju ranijem zakupcu stan je dodeljen na korišćenje po redovnom postupku kao uživaocu vojne penzije, a ne kao uživaocu prava na smeštaj u ustanovu socijalne zaštite, u smislu propisa o socijalnoj zaštiti.


5599..

Sticanjem suvlasništva na stanu koji crpi iz svog naslednog dela, lice gubi njegovo ranije pra-vo stanovanja, pa i na delu stana na kome je drugo lice steklo suvlasništvo po istom osnovu.

Iz obrazloženja: Nižestepeni sudovi su odbili tužbeni zahtev i zaključili da je posle smrti vlasnika spornog stana pravnog prethodnika parničnih stranaka, prestalo pravo tužilje kao lica koje je bilo član porodičnog

STAMBENO PRAV O

- 42 -

domaćinstva svoje majke da u stanu trajno stanuje, ili isti plodouživa na VI idealnog dela stana čiji je ona vlasnik, jer je pravo stanovanja i plodouživanja lična službenost tereta na tuđoj stvari, pa tu-žilja na svom pravu ne može zasnivati pravo službenosti. Sudovi su stanovišta da tužilja nema pravo plodouživanja na drugoj polovini stana čiji je suvla-snik tuženi, jer pravni prethodnik stranaka takvo pravo nije konstituisao u korist tužilje na delu sta-na koji je pripao tuženom po testamentu. Na tako utvrđeno činjenično stanje, pravilno je primenjeno materijalno pravo kada je tužbeni zahtev odbijen kao neosnovan. Pravni prethodnik stranaka prema članu 16. Zakona o stanovanju ("Sl. glasnik RS", br. 50/92, 76/92, 84/92 i 33/93) otkupom navedenog stana postala je vlasnik, jer se njeno stanarsko pravo transformisalo u pravo svojine. Raspravljanje zaostavštine u koju je ušao sporni stan član domaćinstva - ovde tužilja, i tuženi koji nije koristio stan, stekli su status suvlasni-štva i pravo na suposed koje crpe iz svog naslednog dela saglasno Zakonu o osnovama svojinsko-pravnih odnosa ("Sl. list SRJ", broj 29/96). Neosnovano se revizijom ukazuje da tužilja, kao član domaćinstva pravnog prethodnika ima pravo na plodouživanje na suvlasničkom delu (1/2) koji je stekao status suvlasnika. Tako ustano-vljeno plodouživanje bilo bi suprotno odredbi čl. 14. i čl. 70. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, i ugrožavalo bi pravo tuženog kao suvlasnika od navedene nepokretnosti. Pravo plodouživanja, pravo upotrebe, pravo stanovanja kao i tereta utvrđuje se članom 60. nave-denog Zakona. Kako tužilja to pravo nije stekla na ovaj način, isto ne može da crpi ni iz činjenice da je u vreme otkupa stana bila član porodičnog domaćinstva svoje majke. Ovo tim pre, jer je prema utvrđenju nižestepenih sudova živela u posebnom delu stana sa posebnim ulazom. Sledom toga, stranke u sporu su postale suvlasnici na nepokretnosti i isti mogu koristiti po spo-razumu ili izvršiti fizičku deobu u smislu čl. 14. i 15. Zakona o svojinsko-pravnim odnosima.


6600..

Pravosnažna presuda kojom je utvrđeno pravo zakupa proizvodi dejstvo, pa je vlasnik stana u društvenoj svojini dužan tom zakupcu da omogući otkup stana nezavisno od toga što je u među-vremenu upotrebio vanredni pravni lek.

Iz obrazloženja: Zakonom o stanovanju, odredbom člana 16. propisano je da je nosilac prava raspolaganja na stanu u društvenoj svojini dužan da zakupcu stana na njegov pismeni zahtev omogući otkup stana, a ukoliko ta-kav zahtev odbije, ili ne zaključi ugovor u roku od 30 dana, stranka je ovlašćena da u vanparničnom po-stupku traži donošenje rešenja koje će zameniti ugovor o otkupu. Istim zakonom, odredbom člana 20. propisano je da se stan otkupljuje pod uslovima koji su važili u vreme podnošenja zahteva. U konkretnom slučaju nižestepeni sudovi su pravilno zaključili da je predlog predlagača osno-van, jer je utvrđeno da je predlagač - zakupac na predmetnom stanu, podneo pismeni zahtev za ot-kup stana, i da protivnik predlagača ugovor nije zaključio. S obzirom da je među strankama nespor-na i visina otkupne cene stana koju je obračunao protivnik predlagača, to su ispunjeni svi uslovi iz člana 16. Zakona ostanovanju za otkup stana. Bez uticaja su navodi revizije protivnika predlagača da je protiv presude uložena revizija i pred-log za ponavljanje postupka, jer je presuda postala pravnosnažna (23.7.2002. godine), čime je pred-

STAMBENO PRAV O

- 43 -

lagač stekao pravo da traži otkup stana, s obzirom da je protivnik predlagača zahtev za otkup odbio. Činjenica da su protiv navedene presude uložena vanredna pravna sredstva, revizija i predlog za po-navljanje postupka, bez uticaja su s obzirom da je navedena presuda pravnosnažna, da kao takva proizvodi dejstvo i da navedeni pravi lekovi ne zadržavaju izvršenje pravnosnažnih odluka protiv kojih su izjavljeni.


6611.. Visina otkupne cene stana utvrđuje se pod uslovima koji su važili na dan podnošenja pisme-nog zahteva za otkup stana, a rešenjem koje zamenjuje ugovor o otkupu stana sud otkupnu cenu utvrđuje tako što cenu utvrđenu pod uslovima iz člana 20. stav 1. Zakona o stanovanju revalori-zuje po mesečnoj stopi rasta cena na malo, za period od prvog meseca u kome je podnet zahtev za otkup stana pa do dana presuđenja, s tim što otkupna cena stana ne može biti veća od cene dobijene pod uslovima koji važe na dan presuđenja.

Iz obrazloženja:

Po nalaženju Vrhovnog suda pravilno je utvrđena otkupna cena stana i način obračuna mesečnih rata. Naime, članom 20. stav 1. Zakona o stanovanju određeno je da se visina otkupne cene stana utvrđuje pod uslovima koji su važili na dan podnošenja pismenog zahteva za otkup stana. Rešenjem koje zamenjuje ugovor o otkupu stana, sud otkupnu cenu utvrđuje tako što cenu utvrđenu pod uslo-vima iz člana 20. stav 1. Zakona o stanovanju revalorizuje po mesečnoj stopi rasta cena na malo, za period od prvog meseca u kome je podnet zahtev za otkup stana pa do dana presuđenja, s tim što ot-kupna cena stana ne može biti veća od cene dobijene pod uslovima koji važe na dan presuđenja. Ot-kupna cena spornog stana utvrđena je na navedeni način, tako što je valorizovana po mesečnoj stopi rasta cena na malo počevši od 30.1.1996. godine - kao dana predaje pismenog zahteva za otkup sta-na, pa do 30.6.2001. godine - kada je izvršeno veštačenje.

(Iz rešenja Vrhovnog suda Srbije, Rev. 3796/03 od 29.04. 2004. godine)

6622.. Zaključenje ugovora o otkupu stana ili donošenje rešenja u vanparničnom postupku koje zamenjuje ugovor o otkupu stana, podrazumeva nesumnjivo utvrđenje činjenice postojanja nosioca stanarskog prava. Samo na osnovu izvršenog bodovanja stana od strane SIZ-a stano-vanja ne može se zaključiti da je predlagač i nosilac stanarskog prava.

Iz obrazloženja: Rešenjem Opštinskog suda u T… R. br. _______od 19.2.2003. godine utvrđeno je da je predlagač kao nosilac stanarskog prava - kupac, a protivnik predlagača kao prodavac - nosilac raspolaganja na identifikovanom stanu, utvrđena je ugovorena cena stana i obavezan predlagač da plati protivniku odre-đenu novčanu sumu, zatim da to rešenje služi kupcu kao osnov za uknjižbu, zatim da zamenjuje ugovor o otkupu stana. Protiv navedenog rešenja žalbu je izjavio protivnik predlagača.

STAMBENO PRAV O

- 44 -

Okružni sud u N… P… je svojim rešenjem Gž. br. ______od 30.9.2003. godine ukinuo rešenje Opštinskog suda u T… R. br. _______od 19.02.2003. godine ipredmet vratio prvostepenom sudu na ponovni postupak i odluku. U obrazloženju drugostepenog rešenja navedeno je sledeće: Prvostepeni sud je učinio bitnu povredu odredaba parničnog postupka iz člana 354. stav 2. tačka 14. ZPP, jer nema razloga o odlučnoj činjenici u obrazloženju presude. Naime, prvostepeni sud je samo na osnovu izveštaja SIZ-a kojim je izvršeno bodovanje stana i obračun stanarine, zaključio da je predlagač nosilac stanarskog prava na predmetnom stanu. Činjenično stanje u novom postupku treba upotpuniti i utvrditi da li je predlagač za period stanova-nja (od 1968. godine) plaćao stanarinu, da li ima odluku o dodeli stana, ugovor o korišćenju stana. Činjenica da je rešenjem SIZ-a utvrđena visina stanarine delimično ukazuje na elemenat posto-janja akta o dodeli stana, jer to rešenje se ne može doneti samo u slučaju ukoliko je prethodno za-ključen ugovor o korišćenju stana, a sve to ukazuje da predlagač to svoje pravo eventualno može ostvariti u parničnom postupku u kojem bi tražio utvrđivanje prava koje je priznato stavom 1. izreke rešenja sa utvrđivanjem odlučnih činjenica u tom pravcu, a koje su kao takve propisane odredbom Zakona o stanovanju.

(Iz rešenja Okružnog suda u Novom Pazaru, Gž. br. 313/03 od 30.9.2003. godine)

6633.. Ne može se povoljnije vrednovati radni staž ostvaren kod davaoca stana na korišćenje od rad-nog staža ostvarenog u drugim organizacijama i organima.

Iz obrazloženja: Članom 27. stav 3. Zakona o stanovanju ("Sl. glasnik RS", broj 50/92) propisano je da nosilac prava raspolaganja svojim aktom bliže propisuje način evidentiranja i odlučivanja o korišćenju sred-stava od stanova prodatih putem otkupa, kao i uslove, način i postupak davanja zajmova iz tih sred-stava. Članom 47. stav 2. Zakona utvrđeno je da preduzeća i ustanove mogu da, u skladu sa svojim opštim aktom, daju stanove u zakup na neodređeno vreme zaposlenim licima. Iz iznetog sledi da je donosilac osporenog Pravilnika o davanju stanova na korišćenje zakonom ovlašćen da svojim op-štim aktom propiše način, uslove i postupak za dodelu stanova u zakup. Međutim, u osporenom čla-nu navedenog Pravilnika povoljnijim vrednovanjem radnog staža u preduzeću utvrđeni su u odnosu na radni staž koji je ostvaren u drugim organizacijama i organima nejednaki uslovi za primenu tog kriterijuma koji predstavlja osnovni element za ostvarivanje prava po osnovu rada. Različito vred-novanje radnog staža nesaglasno je sa odredbama člana 13. i 35. Ustava Republike Srbije, koji utvr-đuju jednaka prava i dužnosti građana i jednaku pravnu zaštitu, odnosno koji garantuju prava na rad, slobodu rada, slobodan izbor zanimanja i zaposlenja i učešće u upravljanju.

(Iz odluke Ustavnog suda Republike Srbije, U. br. 249/2002 od 30.01.2003. godine)

6644..

Kod rešavanja stambenih potreba zaposlenih mora se vrednovati ukupni radni staž zapo-slenog bez obzira gde je ostvaren.

STAMBENO PRAV O

- 45 -

Iz obrazloženja: Uvidom u Pravilnik o rešavanju stambenih potreba zaposlenih u holding kompaniji, Ustavni sud je utvrdio da je odredbom tog pravilnika propisano da za svaku godinu radnog staža u holding kom-paniji zaposlenom pripada 3 boda. Iz te odredbe Pravilnika proističe da se priznaje samo radni staž ostvaren u holding kompaniji, a ne i radni staž ostvaren na teritoriji Republike Srbije, Državne za-jednice Srbija i Crna Gora, bivše SRJ i bivše SFRJ. Odredbom člana 27. stav 3. Zakona o stanovanju ("Sl. glasnik RS", br. 50/92) propisano je da nosilac prava raspolaganja svojim opštim aktom uređuje uslove, kriterijume i postupak davanja stambenih zajmova, a odredbom člana 47. stav 2. istog zakona propisano je da preduzeća i ustanove mogu u skladu sa svojim opštim aktom, odnosno propisom o rešavanju stambenih potreba da daju stanove u zakup na neodređeno vreme zaposlenim licima. Iz navedenih zakonskih odredaba proizi-lazi da zakonom nisu uređeni način, uslovi i postupak za dodelu stanova u zakup i davanja stambe-nih zajmova niti ograničenja u pogledu izbora i vrednovanja kriterijuma, i da je donosilac opšteg ak-ta ovlašćen da samostalno uređuje uslove i osnove, odnosno kriterijume, merila i postupak za reša-vanje stambenih potreba, uz poštovanje Ustavom utvrđenih principa. Po oceni Ustavnog suda, osporenom odredbom navedenog Pravilnika povređeno je načelo jednako-sti građana iz člana 13. Ustava Republike Srbije, prema kome su građani jednaki u pravima i dužnostima i imaju jednaku zaštitu pred državnim i drugim organima kod kojih ostvaruju svoja prava. Kriterijum "radni staž" se u opštem aktu mora vrednovati u skladu sa ustavnim načelom o jednakosti građana, jer je radni staž osnovni element za ostvarivanje prava po osnovu rada. Zato osporena odredba Pravilnika, ko-ja priznaje samo radni staž ostvaren u holding kompaniji, nije u saglasnosti s Ustavom i zakonom.

(Iz odluke Ustavnog suda Republike Srbije, U-br. 238/02 od 20.11.2003. godine)

6655.. Davalac stana u zakup može pravilnikom predvideti u kojim se slučajevima daje stan u za-kup na određeno vreme.

Iz obrazloženja: Odredbama člana 27. stav 3. i člana 47. stav 2. Zakona o stanovanju ("Sl. glasnik RS", br. 50/92... i 26/2001) propisano je da nosilac prava raspolaganja svojim opštim aktom uređuje uslove, kriterijume i postupak davanja stambenih zajmova i da preduzeća i ustanove u skladu sa svojim op-štim aktom, odnosno propisom o rešavanju stambenih potreba, mogu da daju stanove u zakup na neodređeno vreme zaposlenima. Iz navedenih odredaba proizilazi da je obaveza donosioca opšteg akta da utvrdi kriterijume i da ih objektivizira, ali je stvar njegovog izbora određivanje kriterijuma za utvrđivanje reda prvenstva uz poštovanje principa utvrđenih Ustavom i zakonom. Po oceni Ustavnog suda, osporenim Pravilnikom o rešavanju stambenih potreba zaposlenih nosilac prava ras-polaganja mogao je da predvidi u kojim će slučajevima dati stan u zakup na određeno vreme. To su slučajevi kada postoji neka smetnja za davanje stana u zakup na određeno vreme. Isto tako, po oceni Ustavnog suda, navedenim Pravilnikom moglo se predvideti da radnik koji je već ostvario pravo na dodelu stana, pa mu je dodeljen veći stan od pripadajućeg dobija bez konkursa odgovarajući stan čim takav stan preduzeće stekne. Time nije povređeno i načelo jednakosti iz člana 13. Ustava Repu-blike Srbije, jer se te odredbe primenjuju i odnose na sve radnike u istoj pravnoj situaciji.


STAMBENO PRAV O

- 46 -

6666.. Stan otkupljen u toku trajanja bračne zajednice, na osnovu saglasnosti nosioca stanarskog prava kao roditelja bračnog druga na koga glasi ugovor o otkupu, ne ulazi u režim zajedničke imovine bračnih drugova.

Iz obrazloženja: U konkretnom slučaju otac tuženog je stanarsko pravo na predmetnom stanu stekao po osnovu naknade za eksproprisanu nepokretnost i stan je otkupljen na osnovu njegove saglasnosti kao nosio-ca stanarskog prava, pa stoga predmetni stan predstavlja posebnu imovinu tuženog koji je pravo na otkup stana stekao na osnovu saglasnosti svog oca koji je bio nosilac stanarskog prava a sve prime-nom člana 16. st. 1. i 2. Zakona o stanovanju. Okolnosti da je stan otkupljen za vreme trajanja braka i zajedničkim sredstvima bračnih drugova nisu od značaja u pogledu sticanja prava svojine na stanu, već mogu imati značaja samo u pogledu obligacionih prava tužilje prema tuženom.

(Iz presude Okružnog suda u Valjevu, Gž. br. 97/03 od 21.2.2003. godine)

6677.. Zaključenjem ugovora o otkupu stana kupac je stekao pravo svojine, pa zato nema više objektivnih mogućnosti da se tužbom traži utvrđenje ništavosti ugovora sa razloga iz člana 17. stav 1. tač. 2. i 3. Zakona o stanovanju.

Iz obrazloženja: Prema navodima tužbe sporni ugovor o otkupu stana u B… je apsolutno ništav u smislu člana 103. Zakona o obligacionim odnosima u vezi sa članom 17. stav 1. tačka 1. Zakona o stanovanju, jer je tuženi u trenutku zaključenja spornog ugovora već bio vlasnik stana u N…, odnosno u trenutku davanja pisme-ne izjave da on i članovi njegovog porodičnog domaćinstva nisu vlasnici drugog odgovarajućeg stana. Prema činjeničnom utvrđenju nižestepenih sudova, stan u N… nije odgovarajući za porodično do-maćinstvo tuženog u momentu kada je dao pismenu izjavu od 9. novembra 1995. godine, imajući u vidu strukturu stana (da broj soba mora biti jednak broju članova domaćinstva), a pri tome i činjenicu da je tu-ženi po nalogu tužioca premešten na radno mesto u B… gde je bio stalno zaposlen, što zahteva i dodatne parametre, a pre svega mesto rada i mesto gde se stan nalazi, kao i druge uslove vezane za ostvarenje ži-votnih i kulturnih potreba normalnog življenja. Iz navedenih razloga sudovi su odbili tužbeni zahtev tužioca primenom člana 17. stav 1. tač. 1, 2. i 3. u vezi sa st. 2. i 3. istog člana Zakona o stanovanju. Izloženo stanovište nižestepenih sudova u pogledu primene propisa relevantnih za ocenu neosnova-nosti zahteva tužioca je pravilno. S obzirom da pravnu valjanost ugovora o korišćenju spornog stana u B… koji je bio između stranaka zakjučen i u vreme kada je tuženi dao pismenu izjavu 9. novembra 1995. godine, tuženi nije doveo u sumnju, takav ugovor predstavlja zakonski osnov (razlog), za otkup spornog stana. Zaključenjem spornog kupoprodajnog ugovora tuženi je stekao prava svojine, pa zato ne-ma više objektivnih mogućnosti da se tužbom traži utvrđenje ništavosti ugovora s pozivom na član 17. stav 1. tač. 2. i 3. Zakona o stanovanju.


STAMBENO PRAV O

- 47 -

6688.. Prema odredbi člana 17. Zakona o stanovanju izuzeti su iz otkupa stanovi koji su sagrađe-ni, odnosno podignuti ili kupljeni iz sredstava datih ili sakupljenih za dobrotvorne ili druge društvene korisne svrhe.

Iz obrazloženja:

Prema utvrđenom činjeničnom stanju predlagač je nosilac stanarskog prava na predmetnom sta-nu na osnovu ugovora o korišćenju stana od 22.04.1986. godine. Ugovorom o prenosu prava upra-vljanja, korišćenja i raspolaganja na nepokretnostima. Opština _______________ u B… je kao nosi-lac prava upravljanja korišćenja i raspolaganja na zgradi broj 2, u ulici N… u B… stanu broj 7, to svoje pravo prenela u društvenu svojinu bez naknade Prosvetnom fondu Srpske pravoslavne crkve u B…, ovde protivniku predlagača. Dopunom navedenog ugovora ispravljen je osnovni ugovor utoli-ko što je označeno da se ne radi o zgradi u ulici N… broj 2, već o zgradi u ulici N… broj 3. Odlu-kom o utvrđivanju stanova sagrađenih, podignutih ili kupljenih iz sredstava sakupljenih za dobro-tovne ili druge društveno korisne svrhe ("Sl. list grada Beograda", br. 23/94), u članu 1. tačka 6, kao jedan od stanova za koje je utvrđeno da su sagrađeni, odnosno podignuti ili kupljeni iz sredstava da-tih ili sakupljenih za dobrotovne ili druge društveno korisne svrhe, označen je i predmetni stan. Prema odredbi člana 16. stav 1. važećeg Zakona o stanovanju, koji je važio u vreme podnošenja zahteva za otkup stana a koji i sada važi, nosilac prava raspolaganja stanom je dužan da nosiocu stanar-skog prava omogući otkup stana, uz ograničenja koja su izričito propisana u članu 17. stav 1. tačka 1-6. istog zakona. Iz utvrđenih činjenica proizilazi da je predmetni stan odlukom o utvrđivanju stanova sa-građenih, podignutih ili kupljenih iz sredstava sakupljenih za dobrotvorne ili druge društveno korisne svrhe grada B..., koja odluka je doneta pre podnetog zahteva za otkup predmetnog stana, predmetni stan je izuzet iz otkupa jer ima svojstvo stana iz člana 17. stav 1. tačka 4. navedenog zakona. S obzirom da su se stekli uslovi iz člana 17. stav 1. tačka 4. Zakona o stanovanju da se ovaj stan izuzme iz otkupa, to je pravilan zaključak drugostepenog suda da protivnik predlagača kao nosilac prava raspolaganja na pred-metnom stanu nije dužan da predlagaču kao nosiocu stanarskog prava omogući otkup stana i da je zato neosnovan predlog predlagača da se prema članu 16. stav 3. navedenog zakona u vanparničnom postup-ku donese rešenje koje će zameniti ugovor o otkupu stana.

(Iz presude Vrhovnog suda Srbije, Rev. 4097/02, od 19.11.2002. godine)

6699.. Lice koje koristi stan po osnovu ugovora o zakupu stana na određeno vreme, nema uslova za otkup stana.

Iz obrazloženja: Predlagači koriste stan čiji je vlasnik protivnik po osnovu ugovora o zakupu stana na određeno vreme. Predlagači su podneli Opštinskom sudu predlog u vanparničnom postupku da se prema protivni-ku vlasniku stana, utvrdi da predlagači imaju pravo na otkup stana (u pitanju su dva stana, koji su bliže identifikovani).

STAMBENO PRAV O

- 48 -

Opštinski sud u G… je svojim rešenjem R. ______od 15.11.2001. godine, odbio predlog predla-gača kao neosnovan. Protiv navedenog rešenja žalbu su izjavili predlagači blagovremeno. Okružni sud u Č… je svojim rešenjem Gž. ______ od 21.2.2002. godine, odbio kao neosnovanu žalbu predlagača i potvrdio je rešenje Opštinskog suda u G…, R. br. _______od 15.11.2001. godine. U drugostepenom rešenju je navedeno sledeće: Pravilno je prvostepeni sud primenio materijalno pravo kada je odbio predlog predlagača kojim je traženo da se utvrdi da predlagači imaju pravo na otkup stana. Naime, prema odredbi čl. 16. i 31. Zakona o stanovanju, predlagači koriste stan na osnovu ugovora o zakupu stana na određeno vreme, a u istoj situaciji predlagači nemaju pravo na otkup stana primenom prethodno pomenutih zakonskih odredbi.

(Iz rešenja Okružnog suda u Čačku, Gž. 185/2002 od 21.2.2002. godine)

7700.. Pravo svojine na stanu koje je otkupom stekao sin nosioca stanarskog prava, ne ulazi u re-žim zajedničke imovine, pa supruga sticaoca ne može isticati stvarno pravne već samo obliga-cione zahteve povodom učešća u obezbeđivanju otkupne cene.

Iz obrazloženja: Tuženi je kao sin nosioca stanarskog prava, i uz njegovu pismenu saglasnost 1993. godine sa nosiocem prava raspolaganja na predmetnom stanu zaključio ugovor o otkupu tog stana i na taj na-čin postao njegov vlasnik. S obzirom na ovu činjenicu, pravilno je drugostepeni sud primenio mate-rijalno pravo kada je odbio tužbeni zahtev tužilje da se utvrdi da je sporni stan pribavljen u toku tra-janja bračne zajednice i da predstavlja bračnu tekovinu parničnih stranaka. Snaha nosioca stanarskog prava odnosno zakupca stana ne ulazi u krug lica koja, u smislu člana 16. stav 2. Zakona o stanovanju mogu uz pismenu saglasnost nosioca stanarskog prava da otkupe stan i zato stan koji je uz pismenu saglasnost nosioca stanarskog prava otkupio njen bračni drug u toku braka ne ulazi u režim bračne tekovine. Tuženi nikada nije ni bio nosilac stanarskog prava niti zakupac spornog stana da bi tužilja, kao njegov bračni drug, mogla ući u krug lica koja bi imala pra-vo otkupa stana pod uslovima utvrđenim navedenim zakonom. Otkupna cena stana u slučaju spora između stranaka je obligaciono pravnog karaktera, budući da je isplaćena u toku trajanja bračne zajednice.


7711.. Odluka suda povodom predloga za donošenje rešenja koje zamenjuje ugovor o otkupu sta-na, zavisi od zaključka da li je stan koji je predmet tog zahteva službeni stan ili nije.

Iz obrazloženja: Osnovan je razlog revizije da je pobijano rešenje zasnovano na bitnoj povredi odredbe parnič-nog postupka iz člana 354. stav 2. tačke 14. ZPP-a. Razlozi nižestepenih sudova o odlučnim činjeni-

STAMBENO PRAV O

- 49 -

cama iz kojih je izveden zaključak da stan koji je predmet predloga i donetog rešenja ne predstavlja službeni stan su nejasni i između sebe protivurečni. Kako se u obrazloženju pobijanog rešenja i re-šenja prvostepenog suda navodi da je protivnik predlagača svojom odlukom od 6.12.1988. godine utvrdio koji su službeni stanovi i da je tom odlukom obuhvaćen i stan koji je predmet predloga, i da protivnik predlagača nije doneo odluku o dodeli stana predlagaču, kao i da se stan nalazi u evidenci-ji osnovnih sredstava protivnika predlagača a u zgradi "B…" u stanici P…, udaljenoj na 12 metara od ose prvog staničnog koloseka železničke stanice P…, Glavna, ne može se prihvatiti zaključak ni-žestepenih sudova da sporni stan ne predstavlja službeni stan. Iz izloženog, a s obzirom da odluka o predlogu zavisi od navedenog zaključka da li stan predstavlja službeni stan; za sada se ne može ispitati da li su ispunjeni uslovi iz odredbe člana 16. stav 4. Zakona o stanovanju za donošenje rešenja koje zamenjuje ugovor o otkupu stana, a na kojoj zakonskoj odredbi je zasnovana odluka o predlogu. Zbog navedene bitne povrede odredaba parničnog postupka Vrhovni sud je primenom člana 394. stav 1. a u vezi člana 400. ZPP-a i člana 30. ZVP-a ukinuo rešenje drugostepenog i prvostepe-nog suda i predmet vratio na ponovan postupak. U ponovnom postupku sud će pravilnom ocenom izvedenih dokaza izvesti zaključak o odlučnoj činjenici da li stan koji je predmet predloga predstavlja službeni stan, a od koje okolnosti zavisi od-luka o predlogu. Pored dokaza o kojima su dati razlozi u pobijanoj odluci i odluci prvostepenog su-da sud će ceniti izvedeni dokaz, nalaz i mišljenje sudskog veštaka i dati razloge o činjenicama koje proizilaze iz ovog dokaza, s tim što činjenica što protivnik predlagača nije tražio iseljenje predlaga-ča i predaju stana nije od značaja za odluku o predlogu kojim predlagač traži donošenje rešenja koje zamenjuje ugovor o otkupu stana.


7722.. Nakon smrti ili iseljenja sustanara, nije dozvoljeno stvaranje novog sustanarskog odnosa.

Iz obrazloženja: Okružni sud je po stanovištu Vrhovnog suda pravilno primenio materijalno pravo kada je za-ključio da tužbeni zahtev tužioca - kojim je tražio da ima pravo korišćenja dela stana koji se sastoji od jedne kuhinje i jedne sobe površine od 24 m2, neosnovan. Ovo stoga što je utvrđeno da je nadzi-đivanjem vrata usled izdvajanja sustanarskih delova stana, omogućeno korišćenje dva fizički odvojena stana, ali koji ne predstavljaju dve odvojene stambene jedinice u smislu odredbe člana 4. Zakona o stam-benim odnosima ("Sl. glasnik SRS" broj 9 od 23.3.1985. godine). Članom 98. istog Zakona o stambenim odnosima je predviđeno da, ako se jedan sustanar iseli iz prostorija koje je on koristio, one se ne mogu dati na korišćenje novom sustanaru. Istim članom je predviđeno da davalac stana na korišćenje odlučuje o davanju na korišćenje prostorija iz kojih se iselio jedan od sustanara drugim sustanarima. Stoga ovde tužilac, kao jedini sustanar, ima pravo da koristi deo stana koji je koristio raniji sunosilac stanarskog pra-va M.V. do smrti, potom, bez pravnog osnova B.V. Nakon njegovog iseljenja taj deo stana nije bilo mo-guće dati na korišćenje bilo kom drugom licu koje nije stanovalo u zajedničkom sustanarskom stanu, jer više nije dozvoljeno stvaranje sustanarskog odnosa.


STAMBENO PRAV O

- 50 -

7733.. Ako je zahtev za otkup stana podnet pre stupanja na snagu Zakona o stanovanju, otkup se vrši po uslovima koji važe na dan stupanja na snagu zakona, pa i u situaciji kada sudsko reše-nje zamenjuje ugovor o otkupu stana.

Iz obrazloženja: Predlagač – kao nosilac stanarskog prava na stanu po osnovu Ugovora o korišćenju stana, podnela je zahtev za dodelu stana pre stupanja na snagu Zakona o stanovanju, tj. pre 2. avgusta 1992. godine. Ugovor o otkupu stana nije zaključen. Predlagač je podnela predlog protiv protivnika predlagača da sud donese rešenje, pa je Opštinski sud u G… doneo rešenje R. _____ od 13. marta 2000. godine. U stavu I izreke je usvojen predlog predlagača za otkup stana, u stavu II izreke je određeno da ovo rešenje zamenjuje ugovor o otkupu stana u celosti, stavom III izreke je utvrđeno da je prodavac - vlasnik stana - protivnik predlagača, a kupac predlagač je nosilac stanarskog prava na stanu dobijenom po osnovu radnog odnosa, stavom IV izreke određeno je da prodavac prodaje predmetni stan, a kupac kupuje za iznos od 52.634,00 dinara jednokratnom uplatom, stavom V izreke utvrćena je obaveza kupca da plati cenu u roku od 30 dana i obaveza prodavca da nakon toga podnese zahtev za upis prava svojine i hipoteke u zemljišne knjige, stavom VID izreke je određeno da će se ugovor o otkupu stana raskinuti ako kupac ne uplati određeni iznos, a predlagač će tada nastaviti da koristi stan u svojstvu zakupca. Rešenjem Okružnog suda u Č… Gž. 1002/2000, od 19. oktobra 2000. godine, preinačeno je prvo-stepeno rešenje u stavu III izreke, tako što je otkupna cena stana utvrđena na iznos od 42.107,00 dinara, a u preostalim delovima su žalbe stranaka odbijene kao neosnovane i potvrđeno prvostepeno rešenje. Protiv predlagača je blagovremeno izjavio reviziju protiv drugostepenog rešenja. Vrhovni sud Srbije je svojim rešenjem Rev. _______ od 7. novembra 2001. godine, odbio revi-ziju kao neosnovanu. U obrazloženju revizijskog rešenja navedeno je sledeće: U celosti su oba suda pravilno primenila materijalno pravo. Naime, predlagač je doneo pred-log za otkup stana pre 2. avgusta 1992. godine, ugovor o otkupu stana nije zaključen, otkupna cena stana je utvrćena nalazom veštaka ekonomske struke - pa je pravilna odluka sudova da re-šenje zamenjuje ugovor o otkupu stana, u celosti sa sadržinom koja je navedena u izreci prvo-stepenog rešenja, s tim da se u slučaju jednokratne uplate cena stana umanjuje za 20% u smislu odredbe člana 21. Zakona o stanovanju. Inače, po čl. 20. citiranog Zakona, kada je zahtev za ot-kup stana predmet pre 2. avgusta 1992. godine, uslovi za otkup važe kao i uslovi na dan stupa-nja na snagu citiranog zakona, pa bez obzira što rešenje suda zamenjuje ugovor o otkupu stana, važi umanjenje cene stana za 20% usled jednokratne uplate cene.

(Iz rešenja Vrhovnog suda Srbije Rev. 5723/2000, od 7.11.2001. godine)

7744.. Za ocenu da li je određeni stan službeni, relevantno je da li je izgrađen za službene potrebe i da li ga korisnik koristi u vezi sa obavljanjem određenih poslova i zadataka, nezavisno od to-ga da li je odlukom nadležnog organa određen kao službeni stan.

STAMBENO PRAV O

- 51 -

Iz obrazloženja: Prema utvrđenom činjeničnom stanju, predlagaču je sporni stan dat u zakup, kao službeni, bez kon-kursa, na određeno vreme dok bude u radnom odnosu kod protivnika predlagača kao nosioca prava ras-polaganja na ovom stanu. Predlagač je sa komunalno-stambenim preduzećem zaključio ugovor o zakupu stana na određeno vreme. Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja nižestepeni sudovi su pravilno primenili materijalno pravo kad su odbili predlog predlagača za donošenje rešenja koje zamenjuje ugovor o otkupu stana, jer su službeni stanovi izuzeti od otkupa. Kako je predlagaču stan dodeljen bez raspisivanja konkursa za dodelu stana, u vezi sa obavlja-njem poslova programera za rad na automatskoj obradi podataka, da je tada zanimanje programera bilo deficitarno na području opštine B… P…, zbog čega je predlagač i pozvan da pređe iz N… S…, a što je on pristao uz uslov da dobije stan, kao i da je doneto rešenje kojim mu je stan dat u zakup na određeno vreme dok bude u radnom odnosu u Republičkoj upravi javnih prihoda - Područna jedini-ca u B… P… i da je predlagač sa JP za komunalno-stambene poslove i urbanizam zaključio ugovor o zakupu stana na određeno vreme dok bude u radnom odnosu u Republičkoj upravi javnih prihoda -Područna jedinica u B… P…, ne mogu se smatrati osnovanim navodi koje je predlagač istakao u reviziji da se ne radi o službenom stanu.


7755.. Nosilac stanarskog prava otkupom stana postaje vlasnik kad zaključi punovažni ugovor o otkupu u smislu člana 18. stav 2. Zakona o stanovanju ili pravosnažnošću rešenja u vanpar-ničnom postupku koje zamenjuje ugovor o otkupu stana.

Iz obrazloženja: Prema utvrđenom činjeničnom stanju stranke su bile bračni drugovi u periodu od 1981. do 1996. go-dine kada je njihov brak prestao razvodom. U toku trajanja braka (1985. godine) tužilja je od svoje radne organizacije dobila na korišćenje sporni stan kao nosilac stanarskog prava. Ona je dana 15.11.1993. go-dine zaključila ugovor o otkupu stana sa nosiocem prava raspolaganja na otplatu za period od 40. godi-na. Po zaključenju ugovora o otkupu stana i isplaćenom jednom ratom zaključila je aneks ugovora sa no-siocem prava raspolaganja i otkupnu cenu isplatila u celosti 25. 02. 1993. godine. Bračni odnosi između stranaka su poremećeni u toku trajanja baka, ali je između njih u vreme otkupa stana postojala zajednica života (zajednica rada, stanovanja i trošenja dobara). Tuženi se nije iselio iz spornog stana. Na tako utvrđeno činjenično stanje pravilno je primenjeno materijalno pravo kada je odbijen tu-žbeni zahtev radi iseljenja tuženog, a usvojen protivtužbeni radi utvrđenja prava susvojine na stanu sa jednakim udelima. Nosilac stanarskog prava otkupom stana postaje vlasnik kad zaključi punovažni ugovor o otkupu u smislu člana 18. stav 2. Zakona o stanovanju ili pravnosnažnošću rešenja u vanparničnom postupku koje zamenjuje ugovor o otkupu stana. Međutim, ako je stan po ranijim stambenim propisima ("Zakonu o stambenim odnosima) dodeljen i za bračnog druga i on postaje sunosilac stanarskog prava. S obzirom da se otkupom stana vrši transformacija stanarskog prava u pravo svojine po beneficiranoj ceni koja nije ekonomska, to otkupom stana u toku trajanja bračne zajednice (sve do pravnosnažnosti presude o razvo-

STAMBENO PRAV O

- 52 -

du braka) bračni drugovi postaju nosioci zajedničke svojine na otkupljenom stanu. U slučaju spora, a u smislu člana 328. Zakona o braku i porodičnim odnosima pravično je da kod razvrgnuća zajedničke svo-jine zbog neekonomske cene stana i ranijeg statusa bračnih drugova (sunosioci stanarskog prava) suvla-snički udeo zajedničara bude jednak. Pri tome je irelevantna činjenica ko je faktički od bračnih drugova izvršio uplatu otkupne cene nosiocu prava raspolaganja. Irelevantna je i okolnost da su bračni odnosi iz-među supružnika bili poremećeni kod postojanja drugih relevantnih činjenica koje su sudovi utvrdili (postojanje zajednice života sa radom, privređivanjem i trošenjem dobara) Kao suvlasnik tuženi ima pravo na sudržavinu stana sve do deobe stana u smislu člana 14. Za-kona o osnovama svojinsko prvnih odnosa, pa tužilja kao suvlasnik ne može tražiti njegovo iselje-nje, jer bi to značilo isključenje iz korišćenja suvlasničke stvari.


7766.. Pravo otkupa na stanu u društvenoj i državnoj svojini, predviđeno je za nosioca stanar-skog prava, odnosno zakupca koji je to svojstvo stekao do dana stupanja na snagu Zakona o stanovanju.

Iz obrazloženja: Prema utvrđenom činjeničnom stanju predlagač je suvlasnik sa 1/10 idealnih delova predmetnog stana kao testamentalni naslednik svoje tetke koja je bila nosilac stanarskog prava na stanu i za ži-vota otkupila 1/10 idealnih delova toga stana po ugovoru o sticanju susvojine na stanu zaključenim sa protivnikom predlagača kao vanknjižnim nosiocem prava raspolaganja. Na osnovu tako utvrđenog činjeničnog stanja nižestepeni sudovi su primenom odredbe člana 16. stav 4. i 6. Zakona o stanovanju usvojili predlog predlagača da kao suvlasnik na 1/10 idealnog dela toga stana, ima pravo da otkupi preostali idealni deo stana od protivnika predlagača, bez obzira što predlagač nije i zakupac preostalog dela stana. Otkupna cena stana utvrđena je preko veštaka odgo-varajuće struke u smislu člana 20, 23, i 25. Zakona o stanovanju. Međutim, Vrhovni sud smatra da je u konkretnom slučaju zbog pogrešne primene materijalnog prava, jer nisu utvrđene sve pravnorelevantne činjenice. Naime, nižestešpeni sudovi su propustili da utvrde da li predlagač kao suvlasnik spornog sana sa 1/10 idealnog dela po osnovu testamentalnog na-sleđivanja iza smrti svoje tetke - ranijeg nosioca stanarskog prava na spornom stanu je istovremeno i lice iz stava 1. i 2. člana 16. Zakona o stanovanju, koje može u vanparnčnom postupku tražiti donošenje re-šenja koje zamenjuje ugovor o otkupu spornog stana za preostali idealni deo stana od 9/10 delova. Odredbom člaan 16. Zakona o stanovanju predviđeno je da nosilac prava raspolaganja na stanu u društvenoj svojini i vlasnik stana u državnoj svojini dužan je da nosiocu stanarskog prava, odno-sno zakupcu koje je to svojstvo stekao na dan stupanja na snagu ovog zakona, na njegov zahtev u pismenoj formi omogući otkup stana koji koristi, pod uslovima propisanim ovim zakonom, s tim što se saglasnost može dati samo jednom licu. Stavom četiri istog člana predviđeno je da ako nosilac prava raspolaganja odbije zahtev za otkup toga stana ili ne zaključi ugovor o otkupu u roku od 3 meseca od dana podnošenja zahteva, lice iz stava 1. i 2. ovoga člana može da podnese predlog nad-ležnom sudu da u vanparničnom postupku donese rešenje koje će zameniti ugovor o otkupu. Stavom 6. istog člana predviđeno je da suvlasnik idealnog dela stana u susvojini ima pravo da otkupljuje

STAMBENO PRAV O

- 53 -

stan u idealnim delovima dok ga u celini ne otkupi. Isto pravo predviđeno je i za sustanara u stavu 7. navedenog člana. Vrhovni sud smatra da se iz citiranih odredaba člana 16. Zakona o stanovanju nesumnjivo vodi da je pravo otkupa na stanu u društvenoj svojini i državnoj svojini, predviđeno za nosioca stanar-skog prava, odnosno zakupca koji je to svojstvo stekao do dana stupanja na snagu ovog zakona. Sa-mo ta lica mogu pred sudom u vanparničnom postupku tražiti donošenje rešenja koje će zameniti ugovor o otkupu stana saglasno odredbama člana 16. Zakona o stanovanju u vezi sa članom 1. Za-kona o vanparničnom postupku. Iz spisa proizilazi da nižestepeni sudovi nisu na nesumnjiv način utvrdili da li je predlagač lice iz stava 1. člana 16. Zakona o stanovanju, te samim tim da li su ispunjeni uslovi da u vanparničnom po-stupku traži otkup idealnog dela društvenog stana pod uslovima predviđenim Zakonom o stanovanju. Na ročištu održanom dana 3.3.1998. godine punomoćnik predlagača je izjavio da predlagač ko-risti predmetni stan, da je i za života nosioca stanarskog prava koristila taj stan oko 20 godina, tj. od 1976. godine, međutim, njeno pravo stanovanja u predmetnom stanu nije raspravljeno, niti je to mo-glo biti raspravljeno u vanparničnom postupku, pa se u ovom momentu sa sigurnošću i ne može pro-suđivati o njenom pravu na otkup idealnog dela društvenog stana pod beneficiranim uslovima u smislu Zakona o stanovanju.

(Vrhovni sud Srbije, Rev. 3161/99 od 16.3. 2000. godine)

7777.. Stan otkupljen u toku vanbračne zajednice od strane nosioca stanarskog prava, kome je i dodeljen na korišćenje, a u čijem otkupu drugi vanbračni drug ni na koji način nije učestvo-vao, ne predstavlja zajedničku imovinu iz čl. 338. Zakona o braku i porodičnim odnosima.

Iz obrazloženja: Usvajajući tužbeni zahtev kojim je utvrđeno da je sporni stan zajednička svojina vanbračnih drugova i priznanjem tužiocu prava svojine na 1/2 idealnog dela stana, nižestepeni sudovi su pogre-šno primenii materijalno pravo pa su primenom čl. 395. st. 1. Zakona o parničnom postupku odluke preinačene i zahtev odbijen. Tužena je zemljišno knjižni vlasnik celoga stana. Pravni osnov za sticanje svojine na ovom sta-nu je ugovor o doživotnom izdržavanju zaključen između tužene i ranijeg vlasnika stana. Tim ugo-vorom pokojna A., raniji vlasnik stana je svojom voljom prenela svojinu na stanu na tuženu. Sa tim ugovorom saglasio se i tužilac koji je ugovor potpisao i u čiju je korist takođe ugovoreno izdržava-nje. Na osnovu tog pravnog posla tužena je svoje pravo upisala u zemljišne knjige i na taj način ste-kla pravo svojine na celom stanu u svemu prema odredbama čl. 33. Zakona o osnovnim svojinsko pravnim odnosima. Sudovi su stali na stanovište da predmetni stan predstavlja zajedničku imovinu pok. A. i tužio-ca, kao vanbračnih drugova, iz čl. 338. Zakona o braku i porodičnim odnosima pa kako je po tom osnovu tužilac suvlasnik sa 1/2, ta polovina nije mogla da bude predmet ugovora o doživotnom iz-državanju, ali su pri tom zanemarili činjenicu da je ugovor zaključen između tužene sa jedne i po-kojne A. i tužioca sa druge strane, da je tužena bila dužna da po tom ugovoru izdržava i A. i tužioca, što dalje ukazuje da je tužilac, čak i pod uslovom da je stan bio zajednička imovina, prihvatio takvo raspolaganje stana na način kako je to ugovorom o doživotnom izdržavanju uređeno.

STAMBENO PRAV O

- 54 -

Nižestepeni sudovi su usvajajući deo tužbenog zahteva kojim utvrđuju da predmetni stan pred-stavlja imovinu stečenu u vanbračnoj zajednici, i to pokojne A. i tužioca sa po 1/2 takođe pogrešno primenili materijalno pravo. Zajednička imovian muškarca i žene koji žive u vanbračnoj zajednici je imovina koja je stečena radom u toj zajednici (čl. 338. Zakona o braku i porodičnim odnosima). Za postojanje ove vrste imovine zakon predviđa dva uslova: vanbračnu zajednicu i zajednički rad na sticanju imovine. Stan koji je dobila pokojna A. od SIZ-a za penzijsko i invalidsko osiguranje na korišćenje u toku 1980. godine i za koji je zaključila ugovor o korišćenju stana, kao nosilac stanarskog prava i u tom svoj-stvu ga otkupila u toku 1993. godine, u vreme kada je već važio Zakon o stanovanju, i koji je platila prema kriterijumima iz istog zakona i to novcem tužene, što je sve nesporno među strankama, po shvatanju ovoga suda, ne predstavlja zajedničku imovinu vanbračnih drugova iz čl. 338. Zakona o braku i porodičnim odnosima jer zato nisu ispunjeni uslovi iz ove zakonske odredbe. Pravo na ot-kup stana je lično pravo nosioca stanarskog prava koje se tim pravom može ali ne mora koristiti. Po-kojna A. je se tim pravom koristila i stan na osnovu svog ličnog prava otkupila, u smislu čl. 16. Za-kona o stanovanju, a koje lično pravo čak nije ni mogla da prenese na tužioca kao vanbračnog supruga jer on nije lice iz čl. 16. ovog zakona koji izričito nabraja na koja se lica to pravo voljom nosioca stanar-skog prava može preneti. Stan je isplaćen novcem tužene i to po ceni koja nije tržišna već kao povlašće-na uređena Zakonom o stanovanju i predviđena za nosioca stanarskog prava, pa kako je nesporno da je i ovakvu cenu platila tužene, a tako stečena svojina na stanu, nije stečena radom muškarca i žene koji žive u vanbračnoj zajednici jer u sticanju te imovine nema ni rada niti bilo kakvog doprinosa tužioca. Zbog toga stan otkupljen u toku vanbračne zajednice od strane nosioca stanarskog prava, kome je i dodeljen na korišćenje, a u čijem otkupu drugi vanbračni drug ni na koji način nije učestvovao, ne predstavlja za-jedničku imovinu iz čl. 338. Zakona o braku i porodičnim odnosima. Svojina na takvom stanu je rezultat prava pokojne A. i sredstava tužene, pri čemu je bez uticaja činjenica što je u ugovoru o korišćenju stana iz 1980. godine kao član porodičnog domaćinstva upisan i tužilac, jer to svojstvo člana domaćinstva, i pod uslovom da je to svojstvo stekao pošto se svojstvo člana domaćinstva ne dokazuje upisom u ugovor o korišćenju stana kada je u pitanju vanračni suprug, ne daje bilo kakav doprinos tužioca u sticanju za-jedničke svojine na otkupljenom stanu.


7788..

Kada bračni drug, koji je ugovorni nosilac stanarskog prava, zaključi ugovor o otkupu stana u toku braka do pravosnažnosti presude o razvodu braka, pravo na stan ulazi u režim zajedničke imovine bračnih drugova.

Iz obrazloženja: Prema utvrđenom činjeničnom stanju stranke su zaključile brak 27. novembra 1977. godine, a razvele se 26. novembra 1991. godine, kada je presuda o razvodu braka postala pravnosnažna, da je zajednička maloletna kći Z. poverena tužilji, da je tuženi dobio sporni stan i za tužilju i kći Z. i da ga je otkupio kao ugovorni nosilac stanarskog prava u toku postojanja braka i otplatio delom po-zajmljenim novcem, a delom novcem dobijenim od oca. Imajući u vidu ovako utvrđeno činjenično stanje nižestepeni sudovi su pravilno zaključili da sporni stan koji je stečen za vreme trajanja braka stranaka, predstavlja njihovu zajedničku imovinu i da je tužilja suvlasnik ovog stana sa 1/2 idealnog dela. O svemu ovome, Opštinski i Okružni sud da-

STAMBENO PRAV O

- 55 -

li su dovoljne i pravilne razloge, koje prihvata i Vrhovni sud, pa se revizija upućuje na te razloge, kako se isti nebi nepotrebno ponavljali. Neosnovano se u reviziji ukazuje na činjenicu, da je tuženi otkupio sporni stan po prestanku bračne zajednice stranaka, jer po pravnom shvatanju Vrhovnog suda, kada bračni drug, koji je ugo-vorni nosilac stanarskog prava, zaključi ugovor o otkupu stana u toku braka do pravnosnažnosti pre-sude o razvodu braka, pravo na stan ulazi u režim zajedničke imovine oba bračna druga u smislu čl. 321. Zakona o braku i porodičnim odnosima. Takođe, nema uticaja na pravilnost odluke ni činjenica, što je tuženi otplatio sporni stan po-zajmljenim novcem, kao i novcem dobijenim od oca, jer se ta sredstva ne mogu uzeti kao njegov po-seban doprinos koji bi vodio povećanju svojinskog udela tuženog, već on time samo stiče tražbeno pravo prema tužilji.


7799..

Pravo otkupa ima nosilac stanarskog prava ili zakupac na neodređeno vreme na stanu u društvenoj ili državnoj svojini, a ne i na stanu u zadružnoj svojini.

Iz obrazloženja:

Vrhovni sud smatra, da je u konkretnom slučaju pogrešno primenjeno materijalno pravo, sa raz-loga što je izostalo utvrđivanje odlučnih činjenica za pravilnu primenu materijalnog prava. Naime, u provedenom postupku nižestepeni sudovi nisu utvrdili čije je vlasništvo predmetni stan, te samim tim da li se radi o stanu u zadružnoj, društvenoj ili državnoj svojini, od čega zavisi i postojanje uslo-va za otkup toga stana u smislu čl. 16. Zakona o stanovanju. Odredbom čl. 16. Zakona o stanovanju, predviđeno je, da nosilac prava raspolaganja na stanu u društvenoj svojini i vlasnik stana u državnoj svojini, dužni su da nosiocu stanarsog prava odnosno zakupcu koji je to svojstvo stekao na dan stupanja na snagu ovoga Zakona, na njegov zahtev u pi-smenoj formi omogućiti otkup stana koji koristi, pod uslovima predviđenim zakonom, s tim što se saglasnost može dati samo jednom licu. Odredbom čl. 39. istog Zakona predviđeno je da odredbe ovog Zakona o korišćenju društvenog stana na osnovu ugovora o zakupu društvenog stana, prime-njuju se i na korišćenje društvenih stanova koji budu dati u zakup do 31. decembra 1995. godine. Iz-menama Zakona o stanovanju taj rok produžen je do 2000 godine. Iz napred citiranih odredaba Zakona o stanovanju, neusmnjivo proizilazi da pravo otkupa ima nosilac stanarskog prava ili zakupac na neodređeno vreme, koji otkup traži na stanu u društvenoj ili državnoj svojini, a ne i zadružnoj. U konkretnom slučaju, nije raspravljeno pitanje vlasništva pred-metnog stana, jer u spisima nema nikakvih dokaza o vlasništvu predmetnog stana i njegovom svo-jinskom režimu. Upravo od te činjenice zavisi pravilna primena materijalnog prava.


8800.. Otkupljivati se mogu samo stanovi u društvenoj svojini i državnoj svojini a ne i stanovi u svojini građana.

STAMBENO PRAV O

- 56 -

Iz obrazloženja: U postupku je utvrđeno da je predmetna kuća - stan površine od 50 m2 vlasništvo tužilaca po osnovu nasleđa. U postupku nacionalizacije od 1959. do 1970. godine, koja je sprovedena nakon smrti njihovog oca izvršnim rešenjem Sekretarijata za upravno pravne poslove SO od 3. oktobra 1969. godine predmetna zgrada izuzeta je iz nacionalizacije, odnosno navedenim rešenjem utvrđeno je da predmet nacionalizacije nije zgrada koja se sastoji od jednog dvosobnog stana, a koja je osta-vljena u vlasništvo pok. J., majci tužilaca, koja je umrla 1988. godine, a njeni naslednici su tužioci. U predmetnoj kući stanovao je pok. M. i njegova supruga M., koja i dalje stanuje u toj kući od 1941. godine. Takođe je utvrđeno da je ugovor o otkupu stana, čiji se poništaj traži u ovoj parnici zaključen između Opštine kao davaoca stana na korišćenje i tužene M. 2. aprila 1993. godine, ove-ren u Opštinskom sudu Ov. broj _______. Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, pravilan je zaključak sudova da je predmetni ugovor o otkupu stana zaključen protivno odredbama Zakona o stanovanju SR Srbije ("Sl. glasnik RS", broj 50/92, 76/92, 33/93 i 46/94) koje propisuju da se mogu otkupljivati samo stanovi u dru-štvenoj svojini i u državnoj svojini, a ne i stanovi u svojini građana, kao što je to u konkretnom slu-čaju, pošto je utvrđeno da tužena Opština nije bila vlasnik stana koji je otkupila, već tužioci, na osnovu pravnosnažnog rešenja O. broj 6524/88. Za ovu odluku dati su razlozi koje u svemu prihvata i Vrhovni sud. Neosnovani su navodi revizije tužene Opštine da je svojinu na predmetnoj nepokretnosti stekla odr-žajem, jer se iz presude Vrhovog suda U. broj __________vidi da su tuženi znali za rešenje broj __________ od 3. oktobra 1969. godine, pošto je Opština kao tužena dala odgovor na tužbu tužilaca u upravnom sporu.


8811.. Odredba Zakona o stanovanju, kojom nije dozvoljen otkup stanova u zadužbinama nije nesaglasna sa Ustavom SRJ, jer nosioce stanarskog prava, odnosno zakupce stanova koji se nalaze u zadužbinama ili su pripadali zadužbinama ne dovodi u nejednak položaj pred zako-nom, niti im se uskraćuje pravo na korišćenje tih stanova.

Iz obrazloženja: Zakonom o zadužbinama utvrđeni su uslovi za osnivanje zadužbina, ciljevi radi kojih se mogu osnivati, upravljanje zadužbinom i uslovi i način prestanka njihovog postojanja. Tim zakonom pro-pisano je da one prestaju sa radom kad ostvare ciljeve radi kojih su osnovane ili kad utroše namen-ska sredstva, a odluku o tome donosi osnivač ili organ upravljanja zadužbinom. Procenu kada zadu-žbina po ostvarenju cilja prestaje sa radom, odnosno kada u dužem vremenskom periodu ne izvršava ciljeve, donosi dakle osnivač, odnosno skupština opštine na čijoj se teritoriji nalazi zadužbina. Po shvatanju Saveznog ustavnog suda, Zakon o stanovanju ("Sl. glasnik RS" broj 50/92) ni u jed-nom periodu važenja nije dozvoljavao otkup stanova u zadužbinama, već je u različitim fazama određi-vao šta se u kontekstu tih propisa smatra zadužbinom. Prema tome, po oceni Saveznog ustavnog suda, osporene odredbe člana 17. Zakona o stanovanju nisu nesaglasne sa Ustavom SRJ, jer nosioce stanar-

STAMBENO PRAV O

- 57 -

skog prava, odnosno zakupce stanova koji se nalaze u zadužbinama ili su pripadali zadužbinama, ne do-vodi u nejednak položaj pred zakonom, niti im se uskraćuje pravo na korišćenje tih stanova. Iz tih razloga Savezni ustavni sud je odbio predloge ovlašćenih predlagača za utvrđivanje neu-stavnosti navedenih odredaba Zakona o stanovanju.

(Iz odluke Saveznog ustavnog suda U broj 24/00 od 16.5.2000. godine)

8822.. Ugovor o otkupu stana zaključuje se u pismenoj formi, a potpisi ugovornih strana overa-vaju se kod suda.

Iz obrazloženja:

Prema saglasnom utvrđenju sudova sada pokojni otac tužioca (umro 30. 4. 1996. godine) nije kao nosilac stanarskog prava na spornom stanu tuženog sa ovim zaključno pismeni ugovor o otkupu stana iako je bio platio procenjenu vrednost stana, a tužilac se u stan uselio posle očeve smrti. Pri ta-kvim okolnostima sudovi su zakonito postupili kada su na napred navedeni način odbili zahtev tuži-oca, kao neosnovan. Tužiočev otac nije postao vlasnik spornog stana otkupom, jer o tome sa tuženim nije u smislu odredbi člana 18. stav 2. Zakona o stanovanju ("Sl. glasnik RS", broj 50/92) zaključio valjan pisme-ni ugovor sa kod suda ovrenim potpisima ugovornih strana. On nije o tome bio zakljuio ni pismeni ugovor sa neoverenim potpisima ugovornih strana koji bi se mogao priznati kao pravno valjan (kon-validirati), a zakonom nije dozvoljena mogućnost konvalidacije usmenog ugovora o otkupu stana i nezavisno od razloga izostanka pismene forme. Sledom toga sporni stan ne ulazi u zaostavštinu tu-žiočevog oca, pa tužilac na stanu po osnovu nasleđa nije mogao postati vlasnik. Sa druge strane s obzirom da se u stan uselio posle očeve smrti on nije stekao svojstvo zakupca stana na osnovu od-redbi člana 34. stav 1. navedenog Zakona o stanovanju, pa tuženi nije u obavezi da na osnovu od-redbi člana 16. stav 1. istog zakona sa njim zaključi ugovor o otkupu spornog stana.


8833.. Da bi stan bio izuzet od otkupa u smislu člana 17. st. 1. tač. 6. Zakona o stanovanju i nosi-lac stanarskog prava i članovi njegovog porodičnog domaćinstva moraju imati prebivalište van mesta u kome se nalazi stan.

Iz obrazloženja: Prema razlozima nižestepenih presuda tužilac je kao nosilac stanarskog prava otkupio dvosoban stan u N... površine 59,30 m2 u kome žive njegova supruga i kći, po ugovoru o otkupu toga stana od 20. januara 1992. godine i podneo zahtev Komandi garnizona u N… za dodeljivanje većeg - odgova-rajućeg stana (trosobnog), koji mu pripada po pravilniku tuženog. Potom je tuženi prekomandovan u K…, gde mu je odlukom od 25. maja 1993. godine, dodeljen na korišćenje sporni - jednosoban stan, kao službeni, a pod istim brojem i datumom doneta je i odluka o davanju spornog stana tuženom u ot-kup. Prema navodima tužioca ovakva odluka o otkupu, doneta je zloupotrebom službenog položaja od

STAMBENO PRAV O

- 58 -

strane tuženog, koji je donošenjem takve odluke naredio svom podređenom zbog čega je protiv tuže-nog podneta i krivična prijava. Potom je 1. juna 1993. godine, tuženi skinut sa evidencije molbi za ostvarivanje prava na rešavanje stambenog pitanja u N…, da bi ono bilo rešeno u Garnizonu K.... Tu-ženi je zatim sa tužiocem zaključio ugovor o zakupu spornog stana, i to na osnovu odluke tuženog od 10. januara 1994. godine, a pobijanim ugovorom, sporni stan otkupio od tužioca, iako njegova supru-ga i kći imaju prebivalište u N…, a ne u K... Polazeći od tako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su zaključili da je sporni stan izu-zet iz otkupa u smislu odredaba čl. 17. st. 1. tač. 6. Zakona o stambenim odnosima i zbog toga apsolutno ništav u smislu odredbe čl. 12. Zakona o izmenama i dopunama ovog Zakona ("Sl. glasnik RS", br. 33/93), jer članovi domaćinstva tuženog, nisu imali prebivalište u K…, gde se nalazi sporni stan, već u N…, u stanu koji je tuženi već otkupio, te da je prema pravilniku tužioca, tužilac imao pravo na prošire-nje, ali samo u N…, kao mestu gde se nalazi već otkupljeni stan. Revizijom tuženog se osnovano ukazuje da je zbog pogrešne primene materijalnog prava činje-nično stanje nepotpuno utvrđeno. Naime, prema odredbama čl. 16. Zakona o stanovanju, nosilac prava raspolaganja na stanu u društvenoj svojini i vlasnik stana u državnoj svojini, dužan je da nosiocu stanarskog prava, odn. za-kupcu stana, na njegov zahtev u pismenoj formi, omogući otkup stana koji koristi, pod uslovima propisanim ovim zakonom. Od otkupa stana po odredbama ovog Zakona u smislu čl. 17. st. 1. tač. 6. izuzet je stan čiji nosilac stanarskog prava i članovi njegovog porodičnog domaćinstva imaju stalno mesto boravka, van mesta u kome se nalazi stan. Da bi stan bio izuzet od otkupa po ovom osnovu, prebivalište van mesta boravka po stanovištu Vrhovnog suda moraju imati ne samo članovi porodičnog domaćinstva nosioca stanarskog prava već i sam nosilac stanarskog prava, budući da se radi o kumulativnom uslovu. Prema stanju u spisima, tuženi je bio zakupac spornog stana i sporni stan je koristio. Ugovor o zaku-pu spornog stana zaključen je na osnovu odluke tuženog od 10. januara 1994. godine (koja se ne nalazi u spisima) a ne na osnovu odluke do 25.3.1993. godine i ovaj ugovor proizvodi pravno dejstvo, jer nije ot-kazan ili poništen. Imajući u vidu razloge za poništaj pobijanog ugovora o otkupu stana i čl. 103. i čl. 61. ZOO, od-luku tuženog od 25. marta 1993. godine o davanju na korišćenje spornog stana tuženom - kao slu-žbenog stana, a zatim ustupanje ovog stana u otkup tuženom (odlukom pod istim brojem i datu-mom) okolnost da je Odlukom od 10. januara 1994. godine tuženom dodeljen sporni stan i da je na osnovu ove Odluke zaključen ugovor o zakupu stana (koja odluka se ne nalazi u spisima), nižeste-peni sudovi su propustili da utvrde da li je sporni stan - službeni stan, ili se radi o stanu za redovnu raspodelu, te da li je prilikom zaključenja pobijanog ugovora o otkupu stana bilo mana u volji tužio-ca - jer tužilac tužbeni zahtev zasniva i na ovim razlozima. Nižestepeni sudovi su propustili da oce-ne i punovažnost ugovora o zakupu spornog stana, iz koga proizilazi pravo tuženog na otkup i o pu-novažnosti ovog ugovora reše kao o prethodnom pitanju, u smislu čl. 12. u vezi čl. 187. st. 3. ZPP, jer od svih ovih okolnosti po oceni Vrhovnog suda zavisi zaključak o punovažnosti pobijanog ugo-vora u smislu čl. 103. ZOO, odn. čl. 61. ZOO.


8844.. Na ugovor koji je prestao ne mogu se primenjivati odredbe zakona koje predviđaju njego-ve izmene.

STAMBENO PRAV O

- 59 -

Iz obrazloženja: Nižestepeni sudovi su utvrdili da je ugovor o otkupu stana zaključen među strankama na dan 1. juna 1992. godine, te da je ugovorena kupoprodajna cena iznosila 7.206.151,00 tadašnjih dinara. Tužilja se obavezala da cenu isplati odjednom zbog čega je ista umanjena za 20% i konačno utvrđe-na u ukupnom iznosu od 5.764.921,00 dinara. Ugovor je overen 3. juna 1992. godine a cena isplaće-na u dva maha i to 29. maja i 4. juna 1992. godine. Prvostepeni sud je odbio zahtev tužilje nalazeći da se na konkretni slučaj ne može primeniti od-redba čl. 45. Zakona o stanovanju koji je stupio na snagu 2. avgusta 1992. godine, znači nakon za-ključenja i izvršenja ugovora jer su sve ugovorne obaveze ispunjene pre stupanja na snagu zakona, te se obligacija ugasila pre stupanja na snagu Zakona o stanovanju zbog čega se i ne može tražiti usaglašavanje ovoga ugovora sa pomenutim zakonom. Međutim, Okružni sud odlučujući po žalbi preinačio je prvostepenu presudu nalazeći da odredba čl. 45. Zakona o stanovanju nije posebno re-gulisala da će se primenjivati na različite načine na ugovore u kojim je cena u celosti isplaćena i na one u kojima to nije učinjeno. Ovakav zaključak drugostepenog suda je pogrešan. Član 45. Zakona o stanovanju predviđa retroaktivnu primenu zakona i na ranije izvršeni otkup društvenog stana ako je to povoljnije za kupca, pa bi izmenu ugovora mogla da traži tužilja da ugovor i dalje traje, ali ka-ko je tužilja pre stupanja na snagu ovog zakona u celosti isplatila kupoprodajnu cenu i dobila mo-gućnost smanjenja iste za 20% zbog otplate cene odjedanput, kako je u posedu stana, čiji je sada vlasnik, to je na ovaj način ispunjenjem obaveze stranaka prestao i obligaconi odnos. Zbog toga se na ugovor koji je prestao ne mogu primenjivati odredbe zakona koje predviđaju mogućnost njegove izmene, pa je zahtev tužilje neosnovan kako je to i odlučio prvostepeni sud pravilnom primenom odredaba Zakona o obligacionim odnosima a u vezi čl. 45. Zakona o stanovanju.


8855.. Ako je u vreme otkupa postojao samo ugovor o izgradnji stana, to nije dovoljno za primenu zakonskih odredbi o zaključenju pravno valjanog ugovora o otkupu, pa će tako zaključeni ugo-vor o otkupu stana biti bez pravnog dejstva.

Iz obrazloženja: Prema odredbi člana 16. Zakona o stanovanju, subjekt prava na otkup stana je nosilac stanar-skog prava, odnosno trajni zakupac stana, dok je predmet otkupa stan u kome subjekt prava na ot-kup stanuje. U konkretnom slučaju, niti je tuženi bio subjekt prava na otkup, niti je postojao stan koji je mo-gao biti predmet otkupa. U vreme otkupa 11.3.1993. godine postojao je samo ugovor o izgradnji sta-na zaključen 28.1.1991. godine, ali to nije bilo dovoljno za primenu člana 16. Zakona o stanovanju. S obzirom na to, u reviziji se neosnovano navodi da su nižestepeni sudovi pogrešili što su utvrdili da je ugovor o otkupu stana bez dejstva.

(Iz presude Vrhovnog suda Srbije Rev. broj 3786/99 od 8.9.1999. godine)

8866..

STAMBENO PRAV O

- 60 -

Nije u suprotnosti sa Zakonom o stanovanju, ako je za usklađivanje mesečnih rata zajma za izgradnju ili kupovinu stana utvrđen isti postupak kao kod otkupa društvenih stanova. Na taj način se ostvaruje ravnopravan položaj radnika koji su otkupili društvene stanove i radni-ka koji sami rešavaju stambenu potrebu, putem zajma od radne organizacije.

Iz obrazloženja: Osporenom odlukom utvrđeni su uslovi pod kojima se odobravaju zajmovi za izgradnju, odno-sno kupovinu stana, i to rok otplate zajma do 40 godina, a na zahtev zajmoprimca i kraći rok, uma-njenje iznosa zajma za 5% za svaku godinu radnog staža zajmoprimca i njegovog bračnog druga na ime doprinosa za stambenu izgradnju uplaćenog iz ličnog dohotka radnika, a najviše do 30%, kao i na ime troškova uređenja građevinskog zemljišta u iznosu koji je sadržan u kupovnoj ceni stana, od-nosno koji zajmoprimac plati za izgradnju stana. Odredbom čl. 27. Zakona o stanovanju regulisan je način korišćenja i namena sredstava dobijenih od otkupa stana, da nosilac prava raspolaganja može upotrebiti sredstva dobijena od otkupa stanova i za sopstveni razvoj, način evidentiranja sredstava dobijenih otkupom stanova, uslove i način davanja zaj-mova za rešavanje stambenih potreba, rok otplate, umanjenje duga po osnovu zajma priznajući doprinos za stambenu izgradnju i umanjenje duga za iznos troškova uređenja građevinskog zemljišta. Za usklađivanje mesečnih rata utvrđen je isti postupak kao kod otkupa društvenih stanova. Na taj način se ostvaruje ravnopravni položaj radnika koji su otkupili društvene stanove i radnika koji sami rešavaju stambenu potrebu putem zajma od radne organizacije, pa je Ustavni sud ocenio da osporena odluka nije u suprotnosti sa odredbom čl. 27. Zakona o stanovanju, bez obzira na to da li sredstva za finansiranje stambenih potreba potiču samo iz sredstava dobijenih putem otkupa ili i iz sredstava koje radna organizacija izdvaja za rešavanje stambenih potreba radnika.

(Iz odluke Ustavnog suda Republike Srbije U br. 262/98 od 1.07.1999. godine)

8877..

Stan se otkupljuje pod uslovima koji su važili na dan podnošenja pismenog zahteva za ot-kup stana.

Iz obrazloženja: Prema razlozima nižestepenih odluka sporni stan je u državnoj svojini protivnika predlagača SRJ, a predlagač je nosilac stanarskog prava na spornom stanu po ugovoru o korišćenju stana od 8.11.1984. godine. Zahtev za otkup stana sa potpunom dokumentacijom, predlagač je podneo pro-tivniku predlagača 22.04.1997. godine, ali joj protivnik predlagača otkup nije omogućio, iako pred-lagač ispunjava sve zakonske uslove za sticanje spornog stana otkupom. Predlagač je pribavila i re-šenje Ministarstva finansija Republike Srbije 23.06.1997. godine, kojim se odobrava zaključenje ugovora o otkupu spornog stana. Sporni stan nije izuzet od otkupa po bilo kom osnovu. Otkupna ce-na stana utvrđena je prema okolnostima na dan podnošenja zahteva za otkup - 22.04.1997. godine i sa smanjenjem od 20% zbog jednokratne isplate, ova cena iznosi 13.728,82 dinara. Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, pravilno su nižestepeni sudovi primenili mate-rijalno pravo kada su zaključili da su za donošenje rešenja koje zamenjuje ugovor o otkupu spornog stana ispunjeni zakonski uslovi.

STAMBENO PRAV O

- 61 -

Naime, prema odredbama člana 16. stav 1. i 4. u vezi Zakona o stanovanju ("Sl. glasnik RS, br. 50/92 sa izmenama i dopunama ovog Zakona) koje se primenjuju i na otkup stanova u svojini Drža-ve SRJ u smislu člana 25. Zakona o imovini SRJ ("Sl. list SRJ", br. 41/94, 24/94, 30/96), ako nosi-lac prava raspolaganja odbije zahtev za otkup stana u državnoj ili društvenoj svojini, ili ne zaključi ugovor o otkupu u roku od 30 dana od dana podnošenja zahteva, nosilac stanarskog prava može da podnese predlog nadležnom sudu da u vanparničnom postupku donese rešenje koje će zameniti ugo-vor o otkupu stana. Stan se u smislu člana 20. ovog Zakona otkupljuje pod uslovima koji su važili na dan podnoše-nja pismenog zahteva za otkup stana. Po utvrđenju otkupne cene stana, na način propisan članom 20. ovog Zakona, ugovorna cena stana dobija se umanjenjem otkupne cene stana po osnovima utvr-đenim članom 21. navedenog Zakona. Imajući u vidu sve okolnosti koje su utvrdili nižestepeni sudovi i Vrhovni sud nalazi da su za donošenje rešenja koje zamenjuje ugovor o otkupu spornog stana ispunjeni svi zakonski uslovi i da su nižestepeni sudovi pravilnom primenom odredaba člana 20. i 21. navedenog Zakona o stanova-nju, utvrdili otkupnu cenu spornog stana prema okolnostima na dan podnošenja pismenog zahteva za otkup spornog stana (22.04.1997. godine). Stoga, navodi revizije o pogrešnoj primeni materijal-nog prava nisu osnovani. Vrhovni sud je cenio navode revizije protivnika predlagača da se zbog nepostojanja saglasnosti Sa-veznog ministarstva nadležnog za poslove pravde i naknadnog dostavljanja odobrenja Republičkog mi-nistarstva finansija RS, ne može smatrati da je na dan 22.04.1997. godine, zahtev za otkup stana sadržao potpunu dokumentaciju, zbog čega je po stanovištu protivnika predlagača otkupnu cenu stana trebalo utvrditi prema okolnostima kada je ova dokumentacija bila kompletna, pa je našao da se ovim navodima ne dovodi u sumnju pravilnost pobijanog rešenja. Naime, prema odredbama člana 26. navedenog Zakona o imovini SRJ, stan u državnoj svojini SRJ, otkupljuje se po pribavljenoj saglasnosti Saveznog ministarstva nadležnog za poslove pravde, s tim što je odredbama člana 20. stav 2. istog Zakona predviđeno da za poslove u vezi sa pribavlja-njem, korišćenjem, održavanjem, upravljanjem i raspolaganjem stambenim zgradama, stanovima, garažama i poslovnim prostorom u stambenim zgradama pribavljenim za poslove Saveznog mini-starstva nadležnog za poslove odbrane i Vojske Jugoslavije, obavlja to Ministarstvo. Stoga o zaklju-čenju ugovora o otkupu ovakvog stana u smislu člana 20. stav 2. u vezi sa članom 18. Zakona o imovini SRJ odlučuje savezni ministar nadležan za poslove odbrane uz saglasnost savezne vlade. U slučaju kada o predlogu za donošenje rešenja koje zamenjuje ugovor o otkupu stana odlučuje sud, nepostojanje ove saglasnosti nije smetnja za donošenje ovakvog rešenja, budući da nosilac sta-narskog prava ima pravo da otkupi stan u društvenoj ili državnoj svojini po odredbama Zakona o stanovanju RS.


8888..

Saglasnost potrebnog broja stanara za pretvaranje zajedničke prostorije u stan nije voljan pravni osnov za ulazak u posed zajedničke prostorije jer je potrebno i da skupština zgrade na osnovu takve saglasnosti donese odluku iz člana 14. stav 1. tačka 8. Zakona o održavanju stambenih zgrada.

STAMBENO PRAV O

- 62 -

Iz obrazloženja: U ovoj parnici, tužilac (stambena zgrada) je tužbom tražio iseljenje i predaju u posed zajedničke prostorije, zasnivajući svoj zahtev na tvrdnji da tu prostoriju tuženi koristi bez pravnog osnova. Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tuženi se uselio u zajedničku prostoriju - sušionicu stam-bene zgrade nakon što je od lica koje se iz te prostorije iselilo dobio ključeve. Na ovaj način tuženi je faktički ušao u posed a sudovi utvrđuju da za to nije imao nikakav pravni osnov. Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijal-no pravo izvodeći zaključak u pogledu osnovanosti tužbenog zahteva i za svoje odluke dali jasne i do-voljne razloge koje prihvati i Vrhovni sud. Neosnovani su navodi revizije kojim se ističe da je sud pogrešnom primenom materijalnog pra-va propustio da utvrdi okolnost da postoji saglasnost potrebnog broja stanara za pretvaranje pred-metne prostorije u stan u smislu člana 18. stav 1. u vezi člana 17. stav 4. Zakona o održavanju stam-benih zgrada. Ovo stoga, što ni takva saglasnost nije valjan pravni osnov za ulazak u posed zajed-ničke prostorije, jer je potrebno i da skupština zgrade na osnovu takve saglasnosti donese odluku iz člana 14. stav 1. tačka 8. istog zakona. Obzirom da iz činjeničnog stanja ne proizilazi da je Skupšti-na zgrade donela takvu odluku, to je pomenuta saglasnost bez uticaja na odluku o predmetu spora u ovoj parnici i kod pravilne primene materijalnog prava nije je ni trebalo ispitivati.


8899..

Rešenje koje zamenjuje ugovor o otkupu stana donosi opštinski sud u vanparničnom postup-ku a ne privredni sud, bez obzira što je nad protivnikom predlagača otvoren postupak stečaja.

Iz obrazloženja: Vrhovni sud je našao da je za postupanje po ovom predmetu stvarno nadležan Opštinski sud u P... Postupajući u vanparničnom postupku po predlogu za donošenje rešenja kojim se zamenjuje ugovor o otkupu stana, Opštinski sud je rešenjem P.../98-80 od 12.2.1999. godine oglasio stvarno nenadležnim i po pravosnažnosti tog rešenja dostavio spise Privrednom sudu. Privredni sud nije prihvatio svoju stvarnu nadležnost, te je uz dopis R.../99 od 31.3.1999. godine do-stavio spise Vrhovnom sudu radi rešavanja sukoba nadležnosti. Vrhovni sud je našao da je za postupanje po ovom predmetu stvarno nadležan Opštinski sud. Prema stanju u spisima, predlogom od 2.12.1998. godine pred Opštinskim sudom pokrenut je van-parnični postupak za donošenje rešenja koje zamenjuje ugovor o otkupu stana. U vreme donošenja tog predloga nad protivnikom predlagača je već bio otvoren stečajni postupak po rešenju Privrednog suda od 14.9.1998. odine, a ovo preduzeće je u samom predlogu označeno kao preduzeće u stečaju. Polazeći od stanovišta da se radi o sporu nastalom u toku stečajnog postupka. Opštinski sud iz-veo je zaključak da je u smislu člana 12. stav 2. u vezi člana 15. stav 2. tačka b) Zakona o sudovima za postupanje nadležan privredni sud. Međutim, ovakav zaključak se ne može prihvatiti. Prema odredbi člana 12. stav 2. tačka a) Zakona o sudovima opštinski sud je nadležan u građan-skim predmetima da u prvom stepenu sudi sporove o imovinsko-pravnim zahtevima ako za to nije nadležan privredni sud. Odredbom člana 15. istog zakona, kojom je određena nadležnost privrednih sudova, u stavu 2. tačka a) propisano je da privredni sud sudi sporove koji su u toku ili nastanu po-

STAMBENO PRAV O

- 63 -

vodom sprovođenja postupka prinudnog poravnanja, stečaja i likvidacije bez obzira na svojstvo dru-ge strane i bez obzira na vreme pokretanja spora. Iz ovakve formulacije navedenih odredbi jasno proizilazi da se one odnose na zasnivanje nadležno-sti opštinskog, odnosno privrednog suda povodom rešavanja imovinskopravnih sporova, dakle povodom zaštite povređenog ili ugroženog imovinskog prava u parničnom postupku, čija je sadržina bliže određe-na odredbom člana 1. ZPP. Prema odredbi člana 1. stav 1. ZVP, tim zakonom se određuju pravila po kojima redovni sudovi po-stupaju i odlučuju o ličnim, porodičnim, imovinskim i drugim pravnim stvarima koje se po tom ili dru-gom zakonu rešavaju u vanparničnom postupku. Sadržina ovog postupka bliže je određena u stavu 2. istog člana, i podrazumeva rešavanje onih pravnih stvari koje se ne odnose na zaštitu povređenog ili ugroženog prva, dakle u kojima ne postoji spor u smislu člana 1. ZPP. Odredbom člana 12. stav 4. a) Za-kona o sudovima RS je propisano da ovakve predmete u prvom stepenu rešava opštinski sud. Iz navedenih odredbi proizilazi da za razliku od imovinskopravnih sporova, gde pod određenim uslovima može doći do atrakcije stvarne nadležnosti privrednog suda, kod vanparničnog postupka takve atrakcije ne može biti, već je na osnovu navedene odredbe člana 12. stav 4. tačka a) Zakona o sudovima RS isključivo nadležan sud opšte nadležnosti. Ostvarivanje prava na otkup stana u smislu člana 34. stav 5. Zakona o stanovanju, iako pretpostavlja izvesno ugrožavanje tog prava od strane davaoca stana na korišćenje, ne podrazumeva i postojanje spora u smislu člana 1. ZPP. Stoga se ovo pravo i ostvaruje u vanparničnom a ne u parničnom postupku, što je izričito propisano navedenom odredbom člana 34. stav 5. Zakona o stanovanju. U tom smislu, kako se u konkretnom slučaju ne radi o ostvarivanju odnosno zaštiti spornog pra-va u smislu člana 1. ZPP, već o vanparničnom postupku, to kod zasnivanja stvarne nadležnosti ne-ma mesta primeni odredbe člana 12. stav 2. u vezi člana 15. stav 2. tačka b) Zakona o sudovima, već se ima primeniti odredba člana 12. stav 4. tačka a) istog zakona. Stoga je, bez obzira na okolnost da je nad tuženim u toku stečajni postupak pred Privrednim sudom za postupanje u ovoj pravnoj stvari nadležan Opštinski sud. Sa iznetih razloga Vrhovni sud je na osnovu člana 23. stav 2. ZPP odlučio kao u izreci.

(Iz presude Vrhovnog suda Srbije, R.I. br. 119/99 od 30.6.1999. godine)

9900..

Vlasnik otkupljenog stana ima pravo i na korišćenje zemljišta koje se nalazi pod zgradom i zemljišta koje služi za redovnu upotrebu zgrade.

Iz obrazloženja: Zakon o stanovanju u članu 16. propisuje obavezu nosioca prava raspolaganja na stanu u dru-štvenoj svojini i vlasnika stana u državnoj svojini da nosiocu stanarsog prava odnosno zakupcu koji su to svojstvo stekli do dana stupanja na snagu zakona na njihov zahtev u pismenoj formi omogući otkup stana koji koriste. Zakon nije predvideo otkup zemljišta koje se nalazi ispod zgrade i koje slu-ži za redovnu upotrebu zgrade. Pošto zgrada i zemljište predstavljaju jednu pravnu celinu to se navedena pravna praznina rešava analogijom sa Zakonom o građevinskom zemljištu. Po članu 19. sada važećeg Zakona o građevinskom zemljištu prenosom prava na objektu na izgrađenom gradskom građevinskom zemljištu prenose se i pra-va na zemljištu pod objektom i zemljištu koje služi za redovnu upotrebu objekta. S obzirom da u kon-kretnom slučaju korišćenje stana zahteva i stalno korišćenje gradskog građevinskog zemljišta to tužilja kao vlasnik stana ima pravo i na korišćenje zemljišta koje se nalazi pod objektom i zemljišta koje služi za redovnu upotrebu zgrade čija je površina, mere i granice utvrđena na osnovu nalaza veštaka geodet-

STAMBENO PRAV O

- 64 -

ske struke. Spor zbog neisplaćene naknade za gradsko građevinsko zemljište može biti rešen ugovorom stranaka ili u parnici i nema značaja za utvrđivanje prava na korišćenje zemljišta i njegovu površinu zbog činjenice da zemljište deli pravnu sudbinu zgrade.


9911..

Kada je u toku braka zaključen ugovor o otkupu stana stanarsko pravo je prestalo pa bračni drugovi mogu izvršiti sporazumno deobu stana u smislu člana 327. Zakona o braku i porodičnim odnosima ili u slučaju spora u parnici utvrditi udeo u skladu sa doprinosom u sticanju na osnovu člana 328. istog zakona.

Iz obrazloženja:

Prema utvrđenom činjeničnom stanju stranke su bile sunosioci stanarskog prava na spornom stanu. Dana 15.07.1991. godine tuženi je kao ugovorni nosilac stanarskog prava zaključio ugovor o otkupu stana sa vlasnikom stana Preduzećem "G…". Potpisi ugovorača overeni su u sudu pod Ov. broj ________. Istog meseca (31.07.1991. godine) tuženi je napustio stan zbog nepodnošljivosti za-jedničkog života sa tužiljom. U toku 1995. godine njihov brak je pravnosnažno razveden. Na tako utvrđeno činjenično stanje pravilno je primenjeno materijalno pravo kada je tužbeni zahtev da je tuženom prestalo svojstvo nosioca stanarskog prava pravnosnažno odbijen. Otkupom stana po osnovu člana 6. ranije važećeg Zakona o stambenim odnosima ("Sl. glasnik RS", br. 12/90) stranke su postale nosioci zajedničke svojine na spornom stanu. Momentom zaklju-čenja punovažnog ugovora o otkupu prestalo je po zakonu njihovo svojstvo nosilaca stanarskog pra-va. Naime, otkupom stana izvršena je transformacija stanarskog prava u pravo svojine jer ugovor o otkupu ima translativna dejstva. Osim toga pored elemenata derivativnog sticanja on ima i preovla-đujuće elemente originarnog sticanja prava svojine (zakon propisuje sve uslove i omogućava ot-kup). Upis u javne knjige nije nužan konstitutivni elemenat za sticanje prava svojine u smislu člana 33. Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa koji se odnosi na ostale pravne poslove. Tuženi kao sudržalac i nosilac prava zajedničke svojine ima pravo da stan koristi ili ga ne koristi u skladu sa članom 33. Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa, pa činjenica njegovog faktičkog ise-ljenja nema nikakvog značaja. Dakle, kada je u toku braka zaključen ugovor o otkupu stana stanarsko pravo je prestalo pa bračni drugovi mogu izvršiti sporazumno deobu stana u smislu člana 327. Zakona o braku i porodič-nim odnosima ili u slučaju spora u parnici utvrditi udeo u skladu sa doprinosom u sticanju na osno-vu člana 328. istog zakona.


9922.. Za otkup stana od strane određenog kruga lica koja stanuju zajedno sa nosiocem stanarskog prava prema članu 16. stav 2. Zakona o stanovanju, potrebna je pismena saglasnost nosioca sta-narskog prava koja se može dati i naknadno.

STAMBENO PRAV O

- 65 -

Iz obrazloženja: Prema činjeničnom stanju koje je utvrdio prvostepeni sud nosilac stanarskog prava na spornom stanu bio je pok. S. koji je ovaj stan koristio u zajedničkom domaćinstvu sa drugotuženom kao svo-jom pastorkom. Bez prethodne saglasnosti pok. S. kao nosioca stanarskog prava, tuženi su dana 11. maja 1993. godine zaključili sporni ugovor o otkupu stana, prema kome je drugotužena kupac stana. Ovaj ugovor pok. S. naknadno je odobrio tako što ga je u znak svoje saglasnosti 23. juna 1993. go-dine potpisao, odnosno na isti stavio svoj rukoznak. Ovakvo činjenično stanje u celosti je kao pravilno i potpuno utvrđeno prihvatio i drugostepeni sud. Polazeći od izloženog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su pravilno primenili materijalno pravo kada su zaključili da nijedan od zahteva tužbe nije osnovan. Tačna je tvrdnja tužilje da je za otkup stana od strane određenog kruga lica koja stanuju zajedno sa nosiocem stanarskog prava prema članu 16. stav 2. Zakona o stanovanju potrebna njegova pismena saglasnost. Međutim, u situaciji kad je nosilac prava raspolaganja i bez te saglassnosti omogućio otkup stana licu koje na otkup po Zakonu pod navedenim uslovima ima pravo, pa se nosilac stanarskog prava sa zaključenjem takvog ugovora naknadno saglasio, te i sam potvrdio svojim potpisom, takva njegova potvrda ugovora ima značaj davanje naknadne sa-glasnosti za otkup stana. Punovažnost ugovora o otkupu stana od strane lica iz člana 16. stav 2. Zakona o stanovanju uslo-vljena je po zakonu saglasnošću nosioca stanarskog prava. Bez te saglasnosti u konkretnom slučaju sporni ugovor je zaključen pod odloženim uslovom. Kako je pok. S. naknadno takvu saglasnost dao, ugovor u smislu člana 74. stav 2. ZOO važi od trenutka njegovog zaključenja, pa je pravilan zaključak nižestepenih sudova da se ne radi o ništavom ugovoru o otkupu stana. Samim tim neosnovani su i svi drugi zahtevi tužilje koji su zapravo zasnovani na tvrdnji da se radi o ništavom ugovoru. Tužilja u reviziji ističe da je pok. S. saglasnost za otkup stana dao sa manama volje, te da je ugovor i sa ovih razloga ništav. U pravosnažno okončanom postupku je međutim utvrđeno da mana volje nije bilo i da na pok. S. nije vršen nikakav pritisak za davanje saglasnosti, pa se revizijski na-vodi o tome svode zapravo na pobijanje utvrđenog činjeničnog stanja, zbog čega se u smislu člana 385. stav 3. ZPP revizija ne može izjaviti.


9933..

Korisnik stana za službene potrebe ne može steći svojstvo zakupca tog stana na neodređe-no vreme pa samim tim ni pravo na otkup takvog stana.

Iz obrazloženja: U postupku pred prvostepenim sudom utvrđeno je, da predlagač radi kod protivnika predlagača na radnom mestu veterinara u kompleksu linije proizvodnje svinjskog mesa, da mu je odlukom Upravnog odbora protivnika predlagača od 9.02.1996. godine dat na korišćenje sporni stan kao slu-žbeni stan, da je rešenjem direktora protivnika predlagača od 21.02.1996. godine takođe nedvosmisle-no označeno da je taj stan predlagaču dat kao službeni, dok obavlja poslove veterinara, da je predlagač na osnovu tog rešenja i odluke na dan 7.05.1996. godine zaključio sa Javnim stambenim preduzećem ugovor o zakupu tog stana na neodređeno vreme, da se potom 21.10.1997. godine obratio protivniku predlagača sa zahtevom da mu dozvoli da sporni stan otkupi i da je odlukom Upravnog odbora protiv-

STAMBENO PRAV O

- 66 -

nika predlagača od 11.11.1997. godine takav zahtev predlagača odbijen, jer mu je predmetni stan dat na korišćenje kao stan po osnovu zakupa za službene potrebe. Polazeći od tako utvrđenog činjeničnog stanja, koje se prema članu 385. stav 3. ZPP revizijom ne može pobijati, nižestepeni sudovi su i po stanovištu Vrhovnog suda osnovano zaključili, da je predlagač korisnik stana za službene potrebe i da po tom osnovu nema i ne može steći svojstvo zakupca tog sana na neodređeno vreme, koji bi pod uslovima propisanim članom 16. stav 1. u vezi člana 39. Zakona o sta-novanju ("Sl. glasnik RS", br. 50/92), imao pravo na otkup predmetnog stana, pa su pravilno primenili materijalno pravo kada su predlog predlagača kao neosnovan odbili. Neosnovano je i na zakonitost pobijanog rešenja bez uticaja pozivanje predlagača u reviziji na od-redbe člana 7. stav 3. Zakona o stanovanju, jer za pravilnu odluku o predlogu nije od odlučnog znača-ja samo postojanje ugovora o zakupu i vreme na koje je on zaključen, već u smislu odredbi člana 5. stav 2. istog Zakona. Odluka Upravnog odbora protivnika predlagača od 9.02.1996. godine i rešenje Direktora protivnika broj 257 od 21.02.1996. godine, koji kao akti davaoca stana, predstavljaju pravni osnov na temelju kojeg je ugovor o zakupu tog stana i zaključen. Pošto predlagač u zakonom određenom roku i postupku, pravnu valjanost gore pomenute odlu-ke i rešenja protivnika predlagača nije pobijao, niti pak svojstvo i namenu spornog stana, a iz istih proizilazi da mu je stan dat kao stan za službene potrebe, to je bez značaja na zakonitost pobijanog rešenja isticanje u reviziji da sporni stan nema svojstvo službenog i da ga je predlagač neosnovano i nezakonito proglasio službenim stanom.


9944..

Zakonom o stanovanju nije propisana ništavost ugovora o otkupu stana koji je izuzet od otkupa odredaba člana 17. Zakona, a koji je otkupljen do dana stupanja na snagu Zakona o stanovanju.

Iz obrazloženja: U provedenom postupku je utvrđeno da je tuženi bio nosilac stanarskog prava, na stanu površi-ne 59 m2. Ugovorom o prodaji stana, overen kod Opštinskog suda Ov. _______od 24.12.1991. godi-ne, tužilac kao prodavac je prodao tuženom kao kupcu navedeni stan za kupoprodajnu cenu od 669.865,35 dinara. Ugovoreno je da će kupac kupoprodajnu cenu isplatiti u roku od 25 godina u 300 mesečnih rata. Tuženi je dana 21.07.1993. godine podneo zahtev tužiocu za otkup stana u celo-sti - jednokratno. Aneksom ugovora zaključenim između stranaka ugovorena je jednokratna isplata kupoprodajne cene stana u iznosu od 9.968.240,663 dinara sa rokom isplate od 3 dana od dana za-ključenja aneksa ugovora. Na utvrđeno činjenično stanje nižestepeni sudovi su pravilno primenili materijalno pravo kada su odbili glavni zahtev za poništaj ugovora i aneksa ugovora o prodaji stana i kada su odbili eventu-alni zahtev za raskid ugovora i aneksa ugovora o predaji stana iz društvene svojine. Tužilac je glavnim zahtevom tražio poništaj osnovnog ugovora i aneksa ugovora o prodaji stana iz društvene svojine u smislu člana 17. stav 1. tačka 1. Zakona o stanovanju. Tuženi je kao nosilac stanarskog prava od tužioca kupio stan iz društvene svojine u skladu sa članom 6. Zakona o stambe-nim odnosima ("Sl. glasnik SRS", br. 55/90), a koji Zakon je bio na snazi u vreme izvršene kupovi-ne, dok su aneksom ugovora, stranke samo ugovorile isplatu ostatka kupoprodajne cene stana u jed-nokratnom iznosu u skladu sa odredbama Zakona o stanovanju. Zakonom o stanovanju ("Sl. glasnik RS", br. 50/92), koji je stupi ona snagu dana 2. 08.1992. godine, je u članu 17. stav 1. tačka 1. pro-

STAMBENO PRAV O

- 67 -

pisano da od otkupa po odredbama tog Zakona izuzima se stan čiji nosilac stanarskog prava, odno-sno član njegovog porodičnog domaćinstva ima u svojini drugi stan koji je odgovarajući za to poro-dično domaćinstvo, u smislu ovog Zakona. Izmenama i dopunama Zakona o stanovanju ("Sl. gla-snik RS", br. 33/93), je propisano u članu 12. da je ništav ugovor o otkupu stana koji je izuzet od ot-kupa odredbama člana 17. Zakona. Zakonom o stanovanju nije propisana ništvost ugovora o otkupu stana koji je izuzet od otkupa odredbama člana 17. Zakona, a koji je otkupljen do dana stupanja na snagu Zakona o stanovanju. U vreme kada je Zakon o stanovanju stupio na snagu, tuženi je već bio vlasnik predmetnog stana, pa se na ugovor o otkupu stana koji su stranke zaključile 1991. godine i aneksu ugovora iz 1993. godine, ne mogu primeniti odredbe člana 17. stav 1. tačka 1. Zakona o sta-novanju i čplan 12. Zakona o izmenama i dopunama Zakona o stanovanju, a kako pravilno to navo-di i drugostepeni sud u pobijanoj presudi.


9955.. Stan koji je otkupljen nakon razvoda braka ne ulazi u režim zajedničke imovine bračnih dru-gova. Bez značaja je činjenica da su bračni drugovi svojstvo sunosioca stanarskog prava stekli u periodu trajanja bračne zajednice, jer stanarsko pravo ne predstavlja imovinu koju su supružnici stekli radom u toku bračne zajednice. Stanarsko pravo se tek otkupom stana transformiše u pravo svojine, pa ako je stan otkupljen nakon razvoda braka, pravo svojine na stanu pripada bračnom drugu koji je stan otkupio.

Iz obrazloženja:

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, parnične stranke su bile u bračnoj zajednici do polovine 1993. godine kada je njihov brak pravosnažno razveden. Za vreme trajanja bračne zajednice tuženi je od svoje radne organizacije dobio stan na korišće-nje i stranke su postale sunosioci stanarskog prava. Posle pravnosnažnosti presude o razvodu braka tuženi je u toku januara 1994. godine izvršio ot-kup stana. Na tako utvrđeno činjenično stanje, pravilno je primenjeno materijalno pravo kada je tužbeni zahtev tužilje, radi utvrđenja prava susvojine na stanu otkupljenom po pravosnažnosti presude o razvodu braka, odbijen. Prema članu 321. stav 2. Zakona o braku i porodičnim odnosima, zajedničku imovinu predsta-vlja ona imovina koju su supružnici stekli radom u toku trajanja bračne zajednice. Iz ove odredbe proizlazi da je za zajedničku imovinu potrebno da se ispune sledeći uslovi: za-jednička imovina postiže se od zajedničkog rada bračnih drugova, subjekti zajedničke imovine su bračni drugovi i u zajedničku imovinu ulazi samo ona imovina koja je stečena za vreme trajanja bračne zajednice. Navedena zakonska odredba je opšta i ona se primenjuje i na stanove koji su predstavljali pred-met otkupa po Zakonu o stanovanju, jer poseban zakon nije na drugi način uredio tu materiju. To znači da u konkretnom slučaju nedostaje treći uslov iz zakonske definicije zajedničke imovi-ne (stan nije stečen u vreme trajanja bračne zajednice, već po njenom pravnosnažnom prestanku). Neosnovani su navodi izneti u reviziji tužilje da stan u suštini predstavlja zajedničku imovinu brač-nih drugova, jer su oni svojstvo sunosioca stanarskog prava stekli u periodu trajanja bračne zajednice.

STAMBENO PRAV O

- 68 -

Ta činjenica je irelevantna, jer stanarsko pravo ne predstavlja imovinu koju su supružnici stekli radom u toku bračne zajednice. Ono je predstavljalo pravo trajnog i nesmetanog korišćenja stana i pravo učešća u upravljanju stambenom zgradom. Po svojoj pravnoj prirodi, iako sadrži izvesne stvarnopravne elemente (pravo korišćenja), ono u osnovi ima obligacionu pravnu prirodu. Njegov preobražaj u stvarno pravo (pravo svojine, susvojine i zajedničke svojine), izvršen je tek otkupom stana. Pravnorelevantni momenat otkupa je momenat punovažnog zaključenja ugovora o otkupu stana. Ako je otkup stana izvšen po razvodu braka, zajedničko sticanje svojine na stanu ne postoji.

(Iz presude Vrhovnog suda Srbije, Rev. br. 6892/97 od 11. 04. 1998. godine)

9966..

Stan otkupljen nakon razvoda braka ne ulazi u režim zajedničke imovine.

Iz obrazloženja:

Nisu sporne činjenice da su stranke živele u bračnoj zajednici u vremenu od 1978. godine a da je njihov brak pravnosnažnom prersudom suda 10. septembra 1990. godine razveden. Iz braka imaju dvoje dece koja su poverena na čuvanje, vaspitanje i izdržavanje tužilji. Tuženi je po zanimanju le-kar a tužilja laborant, oboje su bili zaposleni u istoj zdravstvenoj ustanovi od koje su 1987. godine dobili na korišćenje sporni stan 8.11.1990. godine tužilja je podnela predlog sudu radi donošenja re-šenja kojim će ona biti određena za isključivog nosioca stanarskog prava na ovom stanu, međutim, ovaj je predlog povukla. U tom postupku tuženi je takođe postavio zahtev da on bude određen za is-ključivog nosioca stanarskog prava na ovom stanu o kom zahtevu u navedenom postupku nije odlu-čeno. Dana 6.03.1991. godine tuženi je otkupio ovaj stan o čemu je sačinjen pismeni kupoprodajni ugovor, na osnovu koga je u zemljišnoj knjizi upisano pravo svojine tuženog na stanu. U toku 1993. godine tužilja se zbog pogoršanih međusobnih odnosa iselila u privatan stan a odmah zatim svojim sredstvima 1994. godine kupila je stan u kome sada stanuje. Ceneći utvrđene činjenice po oceni Vrhovnog suda suđeno je pravilnom primenom materijalnog prava kada je tužbeni zahtev kao neosnovan odbijen. Naime, iz utvrđenih činjenica sledi da se tužilja iz spornog stana nakon razvoda braka iselila, svoju stambenu potrebu rešila je kupovinom stana iz sopstvenih sredstava, zbog čega je zahtev da sud u vanparničnom postupku donese rešenje kojim će ona biti određena za isključivog nosioca sta-narskog prava na ovom stanu povukla. U stanu je ostao da stanuje tuženi, koji je kao ugovorni nosi-lac stanarskog prava na ovom stanu isti otkupio nakon pravnosnažnosti presude o razvodu braka. Zbog toga ispravan je stav suda da ovaj stan nije ušao u režim zajedničke imovine stranaka prema članu 321. Zakona o braku i porodičnim odnosima da bi se udeo u toj imovini određivao srazmerno doprinosu uz procenu svih relevantnih okolnosti u smislu člana 228. istog zakona pa nije osnovan zahtev tužilje kojim traži utvrđenje svog udela u sticanju ove nepokretnosti.


9977..

STAMBENO PRAV O

- 69 -

Pravo na otkup stana pripada nosiocu stanarskog prava, odnosno zakupcu stana, na stanu u društvenoj svojini, kao i članovima porodičnog domaćinstva, ali uz pismenu saglasnost nosi-oca stanarskog prava.

Iz obrazloženja: Odredbom člana 16. Zakona o stanovanju propisano je da pravo na otkup stana pripada nosiocu sta-narskog prava, odnosno zakupcu stana na stanu u društvenoj svojini, kao i članovima porodičnog doma-ćinstva, ali uz pismenu saglasnost nosioca stanarskog prava. Iz navedene zakonske odredbe proizilazi da je pravo na otkup stana ustanovljeno zakonom u korist određenih lica i vezano za ličnost titulara tog pra-va, što znači da se radi o lično-imovinskom pravu. Takva prava se smrću njihovog titulara ne mogu pre-neti na drugog pravnim poslom, niti se mogu naslediti. Stoga pravo na otkup stana, kao lično imovinsko pravo ne može da se prenese na drugoga, ne može da se nasledi ni po osnovu zakona ni po osnovu testa-menta. Podnošenje zahteva za otkup stana ne menja prirodu prava na otkup zbog čega ono samim tim ne postaje imovinsko pravo kojim bi titular mogao da raspolaže Stoga je pravilna ocena nižestepenih sudo-va da je smrću nosioca stanarskog prava na spornom stanu pre donošenja odluke o njenom predlogu za otkup stana ugašeno i njeno pravo na otkup i da samim tim ne može predstavljati osnov za raspravljanje zaostavštine njenih zakonskih naslednika u konkretnom slučaju tužilaca.


9988..

Skupština zgrade može da donese odluku o pripajanju zajedničke prostorije susednom sta-nu, a prava i obaveze po takvoj odluci uređuju se ugovorom u smislu Zakona o održavanju stambenih zgrada. Međutim, ukoliko skupština zgrade odbije zahtev za pripajanje zajedničke prostorije su-sednom stanu, tada vlasnik stana ne može da podnese zahtev sudu, da sud donese odluku koja će zameniti odluku o pripajanju, odnosno ugovor, jer je sud apsolutno nenadležan za postupa-nje po tom predlogu.

Iz obrazloženja:

Pravilna je odluka prvostepenog suda o odbačaju predloga, kojim je predlagač tražio da se utvr-di da ima pravo da deo terase sa istočne strane, u dužini od 3,5 metara, pripoji novoj stambenoj jedi-nici, koju adaptira u zgradi. Odredbom člana 22. Zakona o održavanju stambenih zgrada propisano je da, ako zajednička prostorija ne ispunjava propisane uslove za pretvaranje u poseban stan, skupština zgrade može da donese odluku o pripajanju te prostorije susednom stanu, odnosno poslovnoj prostoriji. Prema stavu 2. istog člana, odluka se donosi saglasnošću vlasnika stanova, odnosno drugih po-sebnih delova zgrade, kojima pripada više od polovine ukupne površine stanova i drugih poslovnih delova zgrade, a prema stavu 3. na zaključivanje ugovora o uređenju međusobnih odnosa zgrade i investitora shodno se primenjuju odredbe člana 18. stav 3, 4. i 5. istog zakona. Dakle, iz citiranih propisa nesumnjivo je da skupština zgrade može da donese odluku o pripaja-nju zajedničke prostorije koja ispunjava propisane uslove za pretvaranje u poseban stan susednom stanu, odnosno poslovnoj prostoriji, kao i to da skupština zgrade odluku može da donese uz postoja-nje saglasnosti vlasnika stanova, odnosno drugih posebnih delova zgrade, kojima pripada više od polovine ukupne površine stanova i drugih poslovnih delova zgrade, kao i da se prava i obaveze po takvoj odluci uređuju ugovorom, u smislu odredbi člana 18. Zakona o održavanju stambenih zgrada.

STAMBENO PRAV O

- 70 -

Međutim, kako to pravilno zaključuju nižestepeni sudovi, nijednom odredbom pomenutog zako-na nije propisano da u slučaju da, skupština zgrade odbije zahtev za dozvoljavanje proširenja iz čla-na 22. Zakona o održavanju stambenih zgrada, vlasnik stana može da podnese zahtev sudu, da sud donese odluku koja će zameniti odluku o pripajanju, odnosno ugovor. Kako nijednim propisom nije predviđena sudska nadležnost za odlučivanje o pravima vlasnika stana za proširenje stana u smislu člana 22. ovog zakona, niti je takav sudski postupak propisan Za-konom o vanparničnom postupku, niti Zakonom o stanovanju, niti bilo kojim drugim materijalnim zakonom, to je pravilno pravno shvatanje da je sud apsolutno nenadležan za postupanje po predlogu predlagača, pa su ispunjeni uslovi za primenu odredbe člana 16. Zakona o parničnom postupku u vezi sa odredbom člana 30. stav 2. Zakona o vanparničnom postupku za odbacivanje predloga, kako su to pravilno učinili nižestepeni sudovi.

(Iz odluke Vrhovnog suda Srbije Rev. br. 2548/98 od 19.5.1998. godine)

9999..

Korišćenje zajedničke prostorije u zgradi uz pismenu saglasnost vlasnika stanova i pred-sednika kućnog saveta ne smatra se bespravnim u smislu člana 5. Zakona o stanovanju.

Iz obrazloženja:

Tužilja je u upravnom postupku isticala u žalbi, što ponavlja i u tužbi u upravnom sporu, da za-jedničku prostoriju koristi po osnovu valjanog pravnog osnova i to na osnovu odluke tadašnjeg kuć-nog saveta koja je doneta na osnovu potpisa 33 vlasnika stana, a priloženim dokazom to i potvrđuje. Iz ove odluke se utvrđuje da je kućni savet u zgradi u ulici B...K... br. 21. potpisom 33 vlasnika sta-na kao i potpisom i pečatom predsednika kućnog saveta odobrio tužilji korišćenje zajedničke pro-storije u suterenu radi otvaranja advokatske kancelarije, pa nisu tačni navodi iz rešenja upravnih or-gana da tužilja koristi zajedničke prostorije bez valjanog pravnog osnova, u smislu člana 5. Zakona o stanovanju, jer je njen osnov za korišćenje prostorije u saglasnosti vlasnika stanova zgrade, a uko-liko su se promenili uslovi u pogledu korišćenja zajedničke prostorije i tužilja tu prostoriju koristi u druge namene, za rešavanje nastalog spora je nadležan sud opšte nadležnosti.

(Iz odluke Vrhovnog suda Srbije, U. 1621/96 od 27.5.1998. godine)

110000.. Rok za donošenje odluke skupštine opštine o izuzimanju stanova iz otkupa ima paricioni a ne prekluzivni karakter, pa se odluka može doneti i posle isteka roka.

Iz obrazloženja: Stanovi sagrađeni dobrovoljnim radom meštana za drutšvenokorisne svrhe uzimaju se, po članu 17. stav 4. Zakona o stanovanju, od otkupa. Doduše, uz odluku nadležne skupštine opštine koja se donosi u roku od 90 dana od stupanja na snagu Zakona o izmenama i dopunama Zakona o stanovanju ("Sl. list SRS", br. 33/93). Nije sporno da je ta odluka doneta, ali posle isteka predviđenog roka. Revizija smatra da je reč o prekluzivnom roku, koji nije mogao biti prekoračen. Međutim, stav izražen u reviziji nije osnovan. Ovde je reč o paricionom roku koji ukazuje na potrebu brzog odlučivanja, ali koji, ipak, u slu-čaju propuštanja, ne vodi gubitku prava na odlučivanje o izuzimanju stanova sagrađenih dobrovoljnim radom u opštekorisne svrhe iz otkupa. Takav je, na primer, i rok za donošenje odluke posle zaključenja

STAMBENO PRAV O

- 71 -

glavne rasprave. Sudske odluke donete posle isteka ovog roka imaju istu zakonsku snagu kao i one koje se donose u roku. Otuda, odluka skupštine opštine o izuzimanju spornog stana iz otkupa, proizilazi prav-no dejstvo, bez obzira što je doneta posle isteka roka.


110011..

Prodavac može jednostranom izjavom volje raskinuti ugovor o kupoprodaji stana ako ku-pac (kako je to ugovoreno) izostane sa uplatom tri mesečne rate kupoprodajne cene.

Iz obrazloženja:

Ugovorom o kupoprodaji stana, ugovorne strane su se sporazumele da prodavac može jednostranom izjavom volje raskinuti ugovor ako kupac izostane sa uplatom tri uzastopne mesečne rate u kom slučaju će prodavac priznati kupcu svojinu u visini otplaćenog dela stana, ukoliko su se stekli zakonski uslovi za sticanje susvojine, a neotplaćeni deo stana nadležni organ će kupcu dodeliti u zakup. Pošto je utvrđeno da je tuženi izostao sa uplatom tri mesečne rate kupoprodajne cene, nije bilo nikakve smetnje da prodavac raskine ugovor. Prema članu 131. Zakona o obligacionim odnosima, ugovor se ne može raskinuti zbog neispunjenja neznatnog dela obaveze. Međutim, raskid ugovora je isto kao i njegovo zaključenje, stvar slobode ugo-varanja, pa stranke mogu slobodno ugovoriti i razlog zbog koga mogu raskinuti ugovor. Kako su u ovom slučaju stranke ugovorile da se ugovor raskida ako kupac zaostane sa uplatom tri mesečne rate, to nema mesta primeni navedene odredbe člana 131. Zakona o obligacionim odnosima.


110022..

Pravo na otkup pripada samo nosiocu stanarskog prava, a članovi porodičnog domaćin-stva pravo na otkup mogu da izvedu samo iz saglasnosti nosioca stanarskog prava, s tim da je ono isključeno ukoliko ga nosilac stanarskog prava sam realizuje.

Iz obrazloženja: Tužena, kao bračni drug nosioca stanarskog prava, njegovom smrću ostala je sama nosilac sta-narskog prava na spornom stanu (član 16. stav 3. Zakona o stambenim odnosima, koji je važio u vreme smrti nosioca stanarskog prava), pa stoga navodi revizije da je primenom člana 20. trebalo odrediti novog nosioca stanarskog prava, nisu osnovani, jer sporazumnom određivanju nosica sta-narskog prava i u vezi sa tim pravu davaoca stana na korišćenje da odredi koje će lice među članovi-ma porodičnog domaćinstva biti nosilac stanarskog prava, odnosno određivanju nosioca stanarskog prava u vanparničnom postupku, ima mesta ukoliko u stanu nije ostao bračni drug, kao nosilac sta-narskog prava, a u konkretnom slučaju utvrđeno je da je u spornom stanu, nakon smrti nosioca sta-narskog prava, ostala tužena kao njegov bračni drug, pa je stoga tužena Opština pravilnom prime-nom odredaba Zakona o stambenim odnosima, sa njom kao nosiocem stanarskog prava zaključila 26.januara 1979. godine ugovor o korišćenju spornog stana. Kako prema odredbi člana 16. Zakona o stanovanju pravo na otkup pripada samo nosiocu sta-narsog prava, a članovi porodičnog domaćinstsva pravo na otkup mogu da izvedu samo iz saglasno-

STAMBENO PRAV O

- 72 -

sti nosioca stanarskog prava, s tim da je ono isključeno ukoliko ga nosilac stanarskog prava sam re-alizuje, to je tužena imala pravo da sporni stan i otkupi, pa navodi revizije o pogrešnoj primeni ma-terijalnog prava nisu ni osnovani.


110033.. Pravo na otkup stana ustanovljeno je u korist određenog lica i vezano je za titulara tog prava.

Iz obrazloženja: U dosadašnjem postupku je utvrđeno da je sada pok. pravni prethodnik tužilje, bio nosilac stanar-skog prava na stanu a da je tužilja njegova kćerka i jedini zakonski naslednik. Tužena je januara meseca 1992. godine objavila javnu ponudu za otkup stanova, tužiljin otac je uplatio utvrđenu otkupnu cenu fe-bruara meseca iste godine, a tužena ga je telegramom od 14. aprila 1993. godine pozvala na potpis i ove-ru ugovora o otkupu stana za 20. april 1993. godine. Međutim, nosilac stanarskog prava nije mogao da se odazove ovom pozivu zbog bolesti, posle čega je umro. Kod tako utvrđenog činjeničnog stanja oba nižestepena suda ocenjuju da su se u konkretnoj pravnoj stvari stekli svi uslovi za konvalidaciju zaključenog ugovora, jer je tužena učinila ponudu za prodaju stana, nosilac stanarskog prava je isplatio cenu u celosti, na koji način je prihvatio ponu-du i da je na taj način došlo do zaključenja ugovora o otkupu stana kome ustvari nedostaje samo for-ma. Stoga je ocenjeno da su se stekli uslovi iz odredbe člana 4. stav 4. Zakona o prometu nepokret-nosti za priznavanje pravnog dejstva ugovora o otkupu. Po oceni Vrhovnog suda, na osnovu do sada utvrđenog činjeničnog stanja, izloženo stanovi-šte nižestepenih sudova se ne može privhatiti. Pravo na otkup stana ustanovljeno je Zakonom u korist određenog lica i vezano je za ličnost titulara tog prava, iz čega proizilazi da se radi o lič-no imovinskom pravu. Takva prava smrću njihovog titulara se ne mogu preneti pravnim poslom na drugog, niti se mogu naslediti. Podnošenje zahteva za otkup stana ne menja prirodu prava na otkup, ono samim tim ne postaje imeninsko pravo, kojim bi titular mogao da raspolaže. Stoga se, po oceni ovoga suda u slučaju smrti nosioca stanarskog prava, odnosno trajnog zakupca pre podnošenja zahteva za otkup stana ili po podnošenju zahteva a pre potpisivanja pismenog ugo-vora o otkupu, i njegovo pravo na otkup gasi. Uslovi za konvalidaciju ugovora o otkupu u smi-slu odredbe člana 4. stav 4. Zakona o prometu nepokretnosti bi postojali samo u situaciji da je između nosioca prava raspolaganja i nosioca stanarskog prava zaključen pismeni ugovor o otku-pu, a navedenim zakonom nije predviđena mogućnost konvalidacije usmenog ugovora o prome-tu nepokretnosti, pa i u situaciji kada je došlo do isplate cene. U konkretnoj pravnoj stvari nije ni došlo do zaključenja pismenog ugovora, da bi mogao biti primenjen institut konvalidacije.


110044..

Stanovi za službene potrebe su izuzeti iz otkupa.

STAMBENO PRAV O

- 73 -

Iz obrazloženja: Prema utvrđenom činjeničnom stanju u prvostepenom postupku predlagač je kao radnik protiv-nika predlagača predmetni stan dobio na korišćenje 1985. godine iako je u njemu stanovao još od 1982. godine. Odlukom Radničkog saveta protivnika predlagača predmetni stan je 5. februara 1988. godine proglašen stanom za službene potrebe pa je u vezi sa tim 25. novembra 1988. godine predla-gač sa protivnikom predlagača zaključio novi ugovor o zakupu stana za službene potrebe. Nakon to-ga je predlagač u toku 1992. godine podneo protivniku predlagača pismeni zahtev za otkup stana koji protivnik predlagača nije prihvatio. Prema ovako utvrđenom činjeničnom stanju pravilno je drugostepeni sud primenio materijalno pravo kada je preinačio prvostepeno rešenje i odbio predlog predlagača za donošenje rešenja koje bi zamenjivalo ugovor o otkupu stana. Odredbom člana 16. Zakona o stanovanju propisano je da nosilac stanarskog prava ili nosilac trajnog prava zakupac može otkupiti stan u društvenoj svojini ali je odredbom člana 17. istog zako-na utvrđeno koja je kategorija stanova izuzeta iz otkupa pa u toj grupi su i službeni stanovi. Pošto je predmetni stan službeni a predlagač je svoje ranije stečeno stanarsko pravo saglasno iz-menio sa svojim davaocem stana na korišćenje u zakup stana za službene potrebe onda predlagač od tog ugovora više nije lice iz odredbe člana 16. Zakona o stanovanju koje bi imalo pravo na otkup stana. Naime, predlagač može da stanuje u predmetnom stanu pod uslovima koji su određeni njego-vim ugovorom od 25. novembra 1988. godine ali ga ne može otkupiti. Nemaju značaja revizijski navodi kojim se predlagač poziva na raniju odluku Vrhovnog suda Srbije, jer je predlagač zaključio novi ugovor 25. novembra 1988. godine koji je izmenio njegov sta-tus prava stanovanja u predmetnom stanu. On je tim ugovorom izgubio svojstvo nosioca stanarskog prava, jer je po novom ugovoru precizirano da mu se daje u zakup stan za službene potrebe, a to znači kada te potrebe prestanu onda takav ugovor prestaje da pravno deluje i predlagač bi bio dužan da se iseli ukoliko bi to njegov davalac stana na korišćenje tražio.


110055..

Od otkupa se izuzima stan koji se nalazi u zgradi sagrađenoj iz sredstava datih ili saku-pljenih za dobrotvorne ili druge društveno korisne svrhe.

Iz obrazloženja: Predmet ove pravne stvari je zahtev predlagača kao nosioca stanarskog prava na stanu, da sud u vanparničnom postupku donese rešenje koje će zameniti ugovor o otkupu stana. Prema članu 17. stav 1. tačka 4. Zakona o stanovanju ("Sl. glasnik RS", br. 50/92 i 76/92), od otkupa se izuzima stan koji se nalazi u zgradi sagrađenoj iz sredstava datih ili sakupljenih za dobrotvorne ili druge društveno korisne svrhe. Odredbom člana 13. stav 3. Zakona o izmenama i dopunama Zakona o stanovnju (Sl. glasnik RS, br. 33/93), ustanovljena je obaveza opštine da u određenom roku utvrdi koji su stanovi kupljeni ili sagrađeni ovim sredstvima. Opština je na sednici održanoj dana 19. novembra 1993. godine o tome donela odluku, kojom je obuhvaćen i sporni stan. S obzirom na prednje, nižestepeni sudovi su pravilno zaključili da zahtev predlagača nije osnovan, pa su stoga pravilno odbili zahtev za donošenje rešenja koje zamenjuje ugovor o otkupu stana iz razloga koje prihvata i Vrhovni sud, pa ne stoje navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava. Navodima revizije da sporni stan nije sagrađen iz sredstava datih sakupljenih za dobrotvorne ili druge društveno korisne usluge, već da je izgrađen sredstvima dodeljenim iz buxetskih sredstava

STAMBENO PRAV O

- 74 -

pobija se utvrđeno činjenično stanje koje se shodno izričitoj odredbi člana 385. stav 3. ZPP revizi-jom ne može pobijati. Osim toga, tim navodima u suštini se pobija i rešenje Opštine kojom je sporni stan od otkupa izuzet, a zakonitost istog se u ovom postupku ne može utvrđivati.


110066..

Otkupom stana stanarsko pravo se transformiše u pravo svojine.

Iz obrazloženja:

U provedenom postupku utvrđeno je da je tužena kao nosilac stanarskog prava na stanu pod uslovima iz Zakona o stanovanju isti otkupila ugovorom o otkupu stana overenim kod Opštinskog suda dana 25.10.1993. godine. Isto tako je utvrđeno da je tužena nakon toga, kao prodavac sa tužio-cem kao kupcem zaključila 39.3.1996. godine pismeni ugovor o kupoprodaji koji je istog dana ove-ren kod Opštinskog suda pod Ov. broj ________. Utvrđeno je i to da je tužilac isplatio ugovorenu kupoprodajnu cenu u celosti, kao i porez na promet. Predmet ovog spora je tužbeni zahtev tužioca za predaju u državinu navedenog stana i iseljenje tuženih sa svim licima iz istog. S obzirom na prednje, nižestepeni sudovi su i po stanovištu Vrhovnog suda pravilno primenili materijalno pravo kada su usvojili tužbeni zahtev tužioca. O ovome su dati detaljni razlozi u napad-nutim presudama, koje kao pravilne usvaja i Vrhovni sud, pa su zato i neosnovani navodi u reviziji da je pobijana presuda zasnovana na pogrešnoj primeni materijalnog prava. Tužena je kao nosilac stanarskog prava otkupom spornog stana postala vlasnik, jer se njeno stanar-sko pravo transofmisalo u pravo svojine. Međutim, kako je ona to svoje pravo otuđila ugovorom o pro-daji zaključenim 29. marta 1996. godine, u formi propisanoj odredbom člana 4. stav 2. Zakona o prome-tu nepokretnosti, pa kako joj je pravo da stan koristi prestalo otuđenjem, odnosno 31. martom 1996. go-dine, kada je prema tački 3. Ugovora uselenje tužioca kao kupca trebalo da se obavi, to su se ugasili i prava članova porodičnog domaćinstva da koristi stan i stekli uslovi da se zahteva njihovo iselenje, pa stoga navodi revizije tuženog Ivana da ima pravo lične službenosti na spornom stanu nisu osnovani.


110077..

Nosilac stanarskog prava može pravo na otkup stana preneti na krug tačno određenih lica.

Iz obrazloženja: Iz stanja u spisima predmeta proizilazi da je nosilac stanarskog prava na spornom stanu bila majka tužilje još od 1969. godine, da je ona u tom svojstvu dala saglasnost da tužilja kao njena kći otkupi umesto nje predmetni stan u smislu članova 16. stav 2. Zakona o stanovanju, što je tužilja učinila i zaključila pismeni ugovor o otkupu stana 24. juna 1993. godine. Imajući u vidu izloženo i Vrhovni sud nalazi da je tužilja isključivi vlasnik predmetnog stana na osnovu navedenog ugovora o otkupu stana. Pri tome nisu od uticaja navodi tuženika da su u to vre-me stranke još uvek bile u braku, da je njihova bračna zajednica pravosnažno prestala 2.04.1996. godine, i da je tuženi učestvovao svojim sredstvima u otkupu ovog stana. Naime, ove okolnosti su

STAMBENO PRAV O

- 75 -

bez uticaja na sticanje prava susvojine sa udelom do 1/2 na predmetnom stanu kako neosnovano is-tiče tužena, budući da u smislu navedenog člana 16. stav 2. tog Zakona tužiljina majka kao nosilac stanarskog prava po zakonu je bila ovlašćena da prvo na otkup može da prenese samo na tužilju kao svoju kćer, a ne i na tuženog kao zeta, odnosno tuženik ne spada u krug tačno određenih lica na koje nosilac stanarskog prava može da prenese pravo na otkup stana. Prema tome, tuženi nije mogao da stekne susvojinu na predmetnom stanu, zajedno sa tužiljom, već je eventualno stekao pravo na tražbeni obligacioni zahtev prema njoj u visini isplaćenih sredstava, a što su pravilno zaključili i nižestepeni sudovi. Prema tome, kako se radi o stanu u isključivoj svojini tužilje, tuženi je razvodom braka izgubio pravni osnov da dalje koristi predmetni stan, pa je nesumnjivo u obavezi da se iz istog iseli i preda ga tužilji kao vlasnici.


110088..

Nisu izuzeti od otkupa stanovi koji se ne koriste za zaštićeno stanovanje penzionera i dru-gih starih lica u smislu propisa iz socijalne zaštite.

Iz obrazloženja: U provedenom postupku je utvrđeno da je predlagaču dodeljen predmetni stan na korišćenje, na osnovu sprovedenog konkursa, a po utvrđenom redu prvenstva, rešenjem protivnika predlagača Re-publičkog fonda za penzijsko i invalidsko osiguranje. Predlagač je na osnovu ovog rešenja zaključi-la ugovor o korišćenju stana 10.08.1984. godine. Utvrđeno je da se stan nalazi u zgradi koja je fi-nansirana sredstvima predlagača, a stanovi su građeni na klasičan način bez prilagođavanja poseb-nim uslovima življenja starih lica. Osim toga, predlagač nije dobila ovaj stan niti kao invalid, niti kao teško obolelo lice koje nije u stanju da živi samostalno. Prema tome, pravilan je zaključak niže-stepenih sudova da se ovde ne radi o stanovima koji se koriste za zaštićeno stanovanje penzionera i drugih starih lica u smislu propisa iz socijalne zaštite. Naime, oredbom člana 37. stav 1. Zakona o socijalnoj zaštiti i obezbeđivanju socijalne si-gurnosti građana, pravo na smeštaj u ustanovu socijalne zaštite imaju pored ostalih penzioneri i druga lica koja zbog zdravstvenih i drugih uslova nisu u mogućnosti da žive u porodici, odno-sno domaćinstvu kao i odrasla invalidna lica sa telesnim i čulnim oštećenjima, teško hronično obolela lica i lica ometena u mentalnom razvoju koja nisu u mogućnosti da samostalno žive u porodici zbog nepovoljnih zdravstvenih socijalnih i drugih prilika i lica sa poremećajem u pona-šanju. Prema članu 38. istog Zakona ovim licima se može obezbediti smeštaj u ustanovi socijal-ne zaštite pod posebnim uslovima (zaštićeno stanovanje), a pod ovim pojmom smatra se oblik zaštite koji se obezbeđuje u posebnim uslovima življenja u stanovima namenjenim i prilagođe-nim za stanovanje penzionera i drugih lica u kojima je obezbeđen odgovarajući stalni nadzor i mogućnost korišćenja servisnih usluga koje pružaju u stanu ustanove socijalne zaštite. Saglasno zakonskim odredbama u konkretnom slučaju ne može se primeniti odredba člana 17. tačka 5. Zakona o stanovanju kojom je predviđeno da se od otkupa izuzima stan predviđen za zašti-ćeno stanovanje, pa su neosnovani revizijski navodi kojima se ističe pogrešna primena člana 17. tač-ka 5. Zakona o stanovanju.


STAMBENO PRAV O

- 76 -

110099..

Vojni stanovi predstavljaju posebnu imovinu SRJ pa se o pravu na otkup tih stanova ne raspravlja primenom Zakona o stanovanju nego Zakona o imovini SRJ.

Iz obrazloženja:

Nižestepeni sudovi su smatrali da rešenje konkretnog pravnog odnosa treba raspraviti primenom Za-kona o stanovanju, a ne Zakona o imovini SRJ ("Sl. list SRJ", br. 41/93), pa su uz primenu odredbi Za-kona o stanovanju i doneli osporeno rešenje, da predlagač ima pravo na otkup stana, čiji je nosilac prava raspolaganja Država SRJ. Navedeno stanovište sudova nije pravilno. Po stanovištu Vrhovnog suda Srbije konkretni pravni odnos treba raspraviti primenom pravila o odnosu opšteg i specijalnog zakona po kome specijalni ili posebni zakon isključuje primenu opšteg. Zakon o imovini SRJ predstavlja specijalni zakon u odnosu na Zakon o stanovanju, bez obzira na činjenicu što je Zakon o stanovanju, republički zakon, jer SRJ u smislu člana 77. saveznog Ustava, preko svojih organa utvrđuje politiku, donosi i izvršava savezne zakone. Po članu 2. Zakona o imo-vini SRJ, imovinu Savezne države čini pravo svojine na pokretnim i nepokretnim stvarima, a u smi-slu člana 16. istog zakona stambenim zgradama smatraju se stambene zgrade, stanovi i garaže i po-slovni prostor u stambenim zgradama, koji su izgradnjom, kupovinom, ili po drugom osnovu priba-vljeni za potrebe saveznih organa. Po članu 18. istog zakona o pribavljanju i raspolaganju stambe-nim zgradama, stanovima, garažama i poslovnim prostorom u stambenim zgradama, koje koriste sa-vezni organi nadležni za poslove odbrane i Vojske Jugoslavije, pod uslovima propisanim zakonom, odlučuje savezni ministar nadležan za poslove odbrane uz saglasnost Savezne vlade. Prema tome, kako vojni stanovi predstavljaju posebnu imovinu SRJ i kako je posebnim odred-bama regulisan postupak i način otkupa, to je pogrešno primenjeno materijalno pravo kada je za re-šavanje konkretnog odnosa primenjen republički Zakon o stanovanju. Zbog pogrešne primene mate-rijalnog prava činjenično stanje nije pravilno utvrđeno u skladu sa navedenim saveznim zakonom, zbog čega je oba nižestepena rešenja valjalo ukinuti.

(Iz odluke Vrhovnog suda Srbije, Rev. I. 201/98 od 25.3.1998. godine)

111100..

Vojni stanovi predstavljaju posebnu imovinu SRJ pa se o pravu na otkup tih stanova ne raspravlja primenom zakona o stanovanju nego zakona o imovini SRJ.

Iz obrazloženja: Nižestepeni sudovi su smatrali da rešenje konkretnog pravnog odnosa treba raspraviti primenom Za-kona o stanovanju, a ne Zakona o imovini SRJ ("Sl. list SRJ", br. 41/93), pa su uz primenu odredbi Za-kona o stanovanju i doneli osporeno rešenje, da predlagač ima pravo na otkup stana, čiji je nosilac prava raspolaganja Država SRJ. Navedeno stanovište sudova nije pravilno. Po stanovištu Vrhovnog suda Srbije konkretni pravni odnos treba raspraviti primenom pravila o odnosu opšte i specijalnog zakona po kome specijalni ili posebni zakon isključuje primenu opšteg.

STAMBENO PRAV O

- 77 -

Zakon o imovini SRJ predstavlja specijalni zakon u odnosu na Zakon o stanovanju, bez obzira na činjenicu što je Zakon o stanovanju, republički zakon, jer SRJ u smislu člana 77. saveznog Ustava, preko svojih organa utvrđuje politiku, donosi i izvršava savezne zakone. Po članu 2. Zakona o imo-vini SRJ imovinu Savezne države čini pravo svojine na pokretnim i nepokretnim stvarima, a u smi-slu člana 16. istog zakona stambenim zgradama smatraju se stambene zgrade, stanovi i garaže i po-slovni prostor u stambenim zgradama, koji su izgradnjom, kupovinom, ili po drugom osnovu priba-vljeni za potrebe saveznih organa. Po članu 18. istog zakona o pribavljanju i raspolaganju stambe-nim zgradama, stanovima, garažama i poslovnim postorom u stambenim zgradama, koje koriste sa-vezni organi nadležni za poslove odbrane i Vojske Jugoslavije, pod uslovima propisanim zakonom, odlučuje savezni ministar nadležan za poslove odbrane uz saglasnost Savezne vlade. Prema tome, kao vojni stanovi predstavljaju posebnu imovinu SRJ i kako je posebnim odredbama regulisan postupak i način otkupa, to je pogrešno primenjeno materijalno pravo kada je za rešavanje konkretnog odnosa primenjen republički Zakon o stanovanju. Zbog pogrešne primene materijalnog pra-va činjenično stanje nije pravilno utvrđeno u skladu sa navedenim saveznim zakonom, zbog čega je oba nižestepena rešenja valjalo ukinuti.


111111..

Pošto su propisi o pravu na otkup prinudnog karaktera, otkup od strane neovlašćenog lica je ništav, makar bio i prikriven ugovorom o kupoprodaji.

Iz obrazloženja: U toku postupka utvrđeno je da je tužilja zamenila svoj dvosoban stan za garsonjeru tužene po propisima o stanovanju, i na garsonjeri postala nosilac stanarskog prava. To svojstvo joj je omogu-ćavalo da garsonjeru otkupi po važećem Zakonu o stanovanju. Ali pošto nije imala sredstava, otkup-nu cenu od 593.566 dinara platila je novcem koji je 27.9.1992. godine dobila od tužene, uz priznani-cu da se iznos od 600.000 dinara odnosi na "kupoprodaju stana, garsonjere". Istog dana stranke su sačinile ugovor o kupoprodaji kojim je tužena od tužilje kupila garsonjeru za 8.000 dinara, pri čemu je, s obzirom na iznos iz priznanice, konstatovano da je ugovorena cena isplaćena u celosti. Taj ugo-vor je overen 6.10.1992. godine i predmet je ovog spora. Iz ovako utvrđenog činjeničnog stanja proizilazi da su obezbeđivanje iznosa od 600.000 dinara za otkup garsonjere i kupovina otkupljene garsonjere za isti iznos bili usmereni na to da spornu gar-sonjeru umesto tužilje, otkupi tužena, što je ona na ročištu od 8.09.1997. godine i priznala. Prema članu 16. stavovi 1. i 2. Zakona o stanovanju ("Sl. glasnik RS", br. 50/92) koji je bio na snazi i u vreme overe spornog ugovora, pravo na otkup imaju nosilac stanarskog prava, odnosno za-kupac stana na neodređeno vreme, a uz njegovu saglasnost, i bračni drug, deca, usvojenici i pastorci nosioca stanarskog prava, odnosno zakupca. Kako tužena ne spada u krug ovih lica, bila je izvan domašaja ovih propisa, kao osnove za otkup stana. Zato se i uputila u transakciju da iznos otkupne cene, koji je obezbedila dajući tužilji 600.000 dinara, preobrazi u kupoprodajnu cenu, kojom ispu-njava svoju obavezu iz spornog ugovora. Ova transakcija je nezakonita. Prema članu 51. stavovi 1. i 2. Zakona o obligacionim odnosima, svaka ugovorna obaveza mora imati dopušten osnov, a on nije dopušten ako je protivan prinudnim propisima, javnom poretku i do-brim običajima. Ako osnov ugovora ne postoji ili je nedopušten, ugovor je po članu 52. pomenutog zakona, ništav.

STAMBENO PRAV O

- 78 -

Pošto su propisi o pravu na otkup prinudnog karaktera, otkup od strane neovlašćenog lica je ništav, makar bio i prikriven ugovorom o kupoprodaji. Ovde je kupoprodaja similovana, jer je izvršena za iznos privilegovane otkupne cene, koji je znatno niži od iznosa kupoprodajne cene na slobodnom tržištu ne-kretnina. Kako je, dakle, ugovor o kupoprodaji, koji otkupnu cenu uzima kao kupoprodajnu, zaključen u cilju otkupa, a ne kupoprodaje sporne garsonjere, ugovor o kupoprodaji je zaista trebalo poništiti.

(Iz presude Vrhovnog suda Srbije Rev. br. 4685/98 od 22.9.1998. godine)

111122..

Garaža predstavlja zgradu čiji je promet u smislu čl. 1. Zakona o prometu nepokretnosti uređen tim zakonom.

Iz obrazloženja: Prema utvrđenom činjeničnom stanju tužioci su otkupili stanove po osnovu ugovora o otkupu zaključivši pismene ugovore čiji su potpisi overeni od strane suda. Oni su na ponudu tužene da izvr-še otkup garaže odgovorili tako što su preko pošte izvršili uplatu prodajne cene garaža. Ugovor o prodaji garaža nije zaključen u pismenoj formi niti su potpisi ugovarača overeni od strane suda. Na tako utvrđeno činjenično stanje pravilno je primenjeno materijalno pravo kada je tužbeni zahtev odbijen kao neosnovan. Garaža predstavlja zgradu čiji je promet u smislu člana 1. Zakona o prometu nepokretnosti uređen tim zakonom, a ne pripadnik stana da bi sa njim delila pravnu sudbinu (stanovi su otku-pljeni po punovažnim ugovorima o otkupu). Kako su garaže odvojene fizičke celine od stanova i kako predstavljaju zgrade to se za punovažnost ugovora o prodaji u smislu člana 4. Zakona o prometu nepokretnosti zahteva da je ugovor zaključen u pismenom obliku i da potpisi ugovora-ča budu overeni od strane suda. Naime, u konkretnom slučaju ugovori o otkupu garaža nisu zaključeni u pismenom obliku niti su potpisi ugovorača overeni od suda. Zato ugovor u usmenom obliku ne proizvodi pravno dejstvo. Ne postoje uslovi za konvalidaciju ugovora u smislu člana 4. stav 4. Zakona o prometu nepokretno-sti jer nema osnovnog uslova za konvalidaciju - pismene redakcije ugovora. Priznanica o uplatama cene preko pošte ili Zavoda za obračun i plaćanja ne predstavlja pismenu ispravu koja bi se mogla upodobiti ugovoru u pismenoj formi jer u smislu člana 72. stav 1. ZOO ne sadrži potpise ugovornih strana (bez obzira to sadrži cenu i predmet ugovora o prodaji).


111133..

Stan otkupljen u toku trajanja bračne zajednice predstavlja zajedničku imovinu bračnih drugova.

Iz obrazloženja: Imajući u vidu da je stan otkupljen u toku trajanja bračne zajednice nižestepeni sudovi su pravil-no zaključili da isti predstavlja zajedničku imovinu bračnih drugova i da su njihovi udeli podjedna-

STAMBENO PRAV O

- 79 -

ki, bez obzira što je tužilac dobio stan od svoje organizacije. Pri tome su posebno cenjene činjenice da je broj članova domaćinstva uticao na položaj tužioca na rang listi prilikom dodele spornog sta-na, a zatim da je broj članova domaćinstva takođe uticao na strukturu dodeljenog stana. Bez uticaja su navodi revizije da su nižestepeni sudovi trebali da ispituju doprinos tužene, od čega bi zavisila i njena prava na spornom stanu, jer se u konkretnom slučaju radi o posebnom načinu sticanja svojine u smislu Zakona o stambenim odnosima, koji je utvrdio uslove pod kojima se stan može otkupi-ti, koja lica ulaze u krug ovlašćenih za otkup stana, način utvrđivanja i otplate cene koja nije tržišna, kao i bonifikacije koje prate postupak utvrđivanja cene. Pri takvom načinu sticanja svojine, koji se razlikuje od uobičajenog načina sticanja putem kupoprodaje, gradnje i slično, osnovni pokazatelj iz obima prava na stanu stečenom u toku braka obuhvataju činjenice koje se odnose na vreme kada je stan dodeljen no-minalnom nosiocu stanarskog prava (pre ili posle stupanja u brak), zatim da li su i koliko članovi doma-ćinstva uticali da nominalni nosilac stanarskog prava uđe u krug prioritetnih lica za rešavanje stambenih potreba, koliko je njihov uticaj na strukturu stana i slično. Sledstveno tome, navedene činjenice ocenjene su kao relevantne za utvrđivanje obima prava parničnih stranaka, pa su nižestepeni sudovi pravilno utvr-dili susvojinu u jednakim udelima parničnih stranaka.

(Iz odluke vrhovnog suda Srbije, Rev. 2960/97 od 19.11.1997. godine)

111144..

Pravo na otkup stana pripada nosiocu stanarskog prava, a njegov suprug može učestvovati u otkupu samo uz saglasnost nosioca stanarskog prava.

Iz obrazloženja:

U prvostepenom postupku je utvrđeno da je tuženi ranije bio nosilac stanarskog prava na drugom stanu, koji je pod zakonskim uslovima zamenio za predmetni stan, na kome je ranije nosilac stanarskog prava bila njegova majka. Tužilja je u vanparničnom postupku bez uspeha pokušala da ostvari status no-sioca stanarskog prava na predmetnom stanu, tako da je jedini nosilac stanarskog prava ostao tuženi. Po osporenom ugovoru tuženi je izvršio otkup stana dana 19. juna 1991. godine sa drugotuženim, nakon tu-žbe za razvod braka koju je tužilja podnela 12. juna 1991. godine. Prema ovako utvrđenom činjeničnom stanju pravilno je primenjeno materijalno pravo kada je zahtev tužilje u celosti odbijen kao neosnovan. Prema odredbi člana 16. Zakona o stanovanju pravo na otkup stana pripada nosiocu stanarskog prava, a njegov suprug može takođe učestvovati u otkupu samo uz saglasnost nosioca stanarskog prava njihovim međusobnim sporazumom, kao i sporazumom sa davaocem stana na korišćenje. Po-što tuženi nije saglasan da i tužilja učestvuje u otkupu, onda tužilja nema zakonskih uslova za poništaj ugovora, čak ni za polovinu stana kako je to tražila preciziranim tužbenim zahtevom. Međutim, posebno je pravno pitanje međusobnih imovinskih odnosa tužilje i tuženog kroz bračnu tekovinu, što nema zna-čaja u ovoj parnici za poništaj ugovora o otkupu niti takav ugovor može kasnije štetiti tužilji, ukoliko dokaže da ima pravo suvlasništva po nekom pravnom osnovu.


111155.. Nema prava na otkup stana predlagač koji je dobio stan na privremeno korišćenje u smislu člana 16. stav 1. Zakona o stanovanju, iako je zaključio ugovor o korišćenju stana na neodređeno vreme, po-

STAMBENO PRAV O

- 80 -

što ugovorom o korišćenju stana predlagač nije mogao dobiti više od onoga što je određenim aktom dodele stana od strane davaoca stana na korišćenje dobio, što znači da predlagačev status privremenog korisnika stana nije mogao prerasti u status nosioca stanarskog prava samo na osnovu fakta da u for-mularnom ugovoru o korišćenju stana nije naznačeno da je korišćenje tog stana člana 16. stav 1. Zako-na o stanovanju za otkup stana po zahtevu predlagača.

(Iz rešenja Okružnog suda u Zrenjaninu Gž. 159/97 od 24.12.1997. godine)

111166..

Ne može se odbaciti predlog nosioca stanarskog prava (zakupca stana) za donošenje reše-nja koje zamenjuje ugovor o otkupu stana samo sa razloga što je zahtev za otkup podnet po podnošenju predloga sudu.

Iz obrazloženja: Pobijanim rešenjem prvostepeni sud je odbacio kao preuranjen predlog predlagača za donošenje rešenja koje zamenjuje ugovor o otkupu stana sa razloga što je predlagač predlog sudu podneo pre podnošenja zahteva protivniku predlagača za otkup stana (predlog je podnet 29.03.19956. godine, a zahtev za otkup stana 5.04.1996. godine). Prema odredbama člana 326. st. 1. ZPP, a koje se u smislu odredaba čl. 30. st. 2. Zakona o vanparničnom postupku, primenjuju i u vanparničnom postupku sud može naložiti izvršenje činidbe samo ako je ona dospela do zaključenja glavne rasprave. Ovo znači da se može usvojiti i zahtev koji nije bio dospeo u momentu podnošenja tužbe (predloga) a dospeo je do donošenja odluke, odnosno ako su u međuvremenu prestale smetnje za vođenje postupka koje su postojale u momentu podnošenja tužbe (predloga). Stoga je prvostepeni sud bio dužan da pre do-nošenja pobijanog rešenja ispita da li je protivnik predlagača odlučio o zahtevu predlagača od 5.04.1996. godine i ako jeste, kako, odnosno da li je predlog usvojen ili odbačen. Ovo posebno ima-jući u vidu da je od podnošenja zahteva do donošenja ožalbenog rešenja prošao rok od 30 dana u kom je protivnik, predlagača imao da odluči o zahtevu predlagača u smislu čl. 16. Zakona o stano-vanju ("Sl. glasnik RS", br. 50/92 i čl. 6. Zakona o izmenama i dopunama Zakona o stanovanju ("Sl. glasnik RS", br. 33/93). Kako prvostepeni sud nije odlučio na izloženi način, to je prvostepeno rešenje ukinuto.

(Okružni sud u Beogradu, Gž. 11335/96 od 16.1.1997. godine)

111177..

Pravo na otkup društvenog stana ima nosilac stanarskog prava, odnosno, uz pismenu sa-glasnost nosioca stanarskog prava lica navedena u stavu 2. člana 16. ovog Zakona.

Iz obrazloženja:

Odredbom člana 16. Zakona o stanovanju ("Sl. glasnik RS, br. 50/92) nosilac prava raspolaga-nja na stanu u društvenoj svojini dužan je da nosiocu stanarskog prava odnosno zakupcu koji je to pravo stekao do dana stupanja na snagu ovog zakona, na njegov zahtev u pismenoj formi omogući otkup stana koji koristi pod uslovom propisanim ovim zakonom. Stavom 2. pomenutog zakona pro-

STAMBENO PRAV O

- 81 -

pisuje da je nosilac prava raspolaganja dužan da omogući otkup stana, pod uslovima propisanim ovim zakonom i bračnom drugu nosioca stanarskog prava i deci rođenoj u braku i van braka usvoje-noj i pastorčadi koji zajedno sa nosiocem stanarskog prava stanuju u tom stanu, uz pismenu sagla-snost nosioca stanarskog prava, stim što se saglasnost može dati samo jednom licu. Iz citirane odredbe čl. 16. proizilazi da pravo na otkup društvenog stana ima nosilac stanarskog prava, odnosno, uz pismenu saglasnost nosioca stanarskog prava, lica navedena u stavu drugom po-menutog člana zakona. Iz utvrđenog činjeničnog stanja proizilazi da je tužilja u vreme zasnivanja vanbračne zajednice sa R. imala rešeno stambeno pitanje jer je bila nosilac stanarskog prava na stanu u kome je stanovala sa sinom, koji stan je i otkupila. Prema tome, s obzirom da je već bila nosilac stanarskog prava na društvenom stanu nije mogla, zajedno sa R. postati sunosilac stanarskog prava na predmetnom sta-nu, a pravo svojine na otkupljenom stanu mogla je jedino steći kao nosilac odnosno sunosilac sta-narskog prava.


111188..

Na osnovu ugovora o zakupu stana na određeno vreme ne stiče se stanarsko pravo, a sa-mim tim ni pravo na otkup stana.

Iz obrazloženja: Prema utvrđenom činjeničnom stanju predlagač je zaključio ugovor o zakupu stana na određeno vreme, a nastavio da stan koristi i nakon isteka ugovorenog roka pa je podneo predlog radi donoše-nja rešenja koje zamenjuje ugovor o otkupu stana nalazeći da je ugovor o zakupu na određeno vre-me prerastao u ugovor o zakupu na neodređeno vreme. S obzirom na ovako utvrđeno činjenično stanja nižestepeni sudovi su pravilno zaključili da nisu ispunjeni uslovi za donošenje rešenja koje zamenjuje ugovor o otkupu stana. Ovo stoga što ugovor o zakupu na određeno vreme, koji je zaključio predlagač, bez obzira koliko taj ugovor prećutno traje po isteku ugovorenog roka ne prerasta u ugovor o zakupu na određeno vreme. Kako se ni prema ranijem Zakonu o stambenim odnosima, a ni prema važećem Zakonu o stanovanju na osnovu ugovora o zakupu zaključenom na određeno vreme ne stiče stanarsko pravo, a samim tim ni pravo na otkup stana, to je pravilno primenjeno materijalno pravo kad je predlog predlagača odbijen kao neosnovan.


111199..

Odlukom o merilima za raspodelu sredstava, prava i obaveza fonda stambenih zgrada i sredstava poslovnog fonda gradskog stambenog preduzeća od 9. jula 1976. godine skupštine grada B…, utvrđeno je da se stambene zgrade i stanovi - koje je organizacija za gazdovanje stekla udruživanjem novčanih sredstava fonda stambenih zgrada sa novčanim sredstvima društveno-pravnih lica, prenese na ta društveno-pravna lica.

STAMBENO PRAV O

- 82 -

Iz obrazloženja: Prema činjeničnom stanju utvrđenom u prvostepenom postupku, između Gradskog stambenog preduzeća i prvotuženog 1967. godine zaključen je Ugovor o udruživanju sredstava za izgradnju stanova, a po kom ugovoru su se ugovorne strane sporazumele da se izvrši udruživanje sredstava ra-di izgradnje stanova za potrebe ovde prvotuženog. Istim ugovorom i to članom 2. bilo je predviđeno da su ugovorne strane obavezne da obezbede sredstva radi izgradnje stanova u srazmeri 50% prema 50% a članom 5. istog ugovora da se prvotuženome ostave na rapolaganje radi useljenja 110 stano-va u naselju K…, od kojih je jedan od stanova predmetni stan, i da na isti prvotuženi stiče trajno pravo davaoca stana na korišćenje. Dalje je utvrđeno da je između tuženih zaključen Ugovor o ku-povini i prodaji stana u društvenoj svojini koji je zaključen 31. oktobra 1991. godine i overen pred Drugim opštinskim sudom u B… Ov. br. _______ i to zaključen između prvotuženog kao davaoca stana na korišćenje i drugotužene kao nosioca stanarskog prava na predmetnom stanu. Odlukom o merilima za raspodelu sredstava, pravo i obaveze fonda stambenih zgrada i sredsta-va poslovnog fonda Gradskog stambenog preduzeća od 9. jula 1976. godine Skupštine grada B…, članom 4. utvrđeno je da se stambene zgrade i stanovi - koje je organizacija za gazdovanje stekla udruživanjem novčanih sredstava fonda stambenih zgrada sa novčanim sredstvima društvenoprav-nih lica, prenose na to društveno-pravna lica. Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja i napred navedene odluke, prvostepeni sud je pravilno našao da zahtev tužbe nije osnovan. Ovo stoga, jer je na osnovu napred navedene odluke prvotuženi stekao pravo raspolaganja predmetnim stanom, pa s tim u vezi, Ugovor o kupovini i pro-daji predmetnog stana zaključen između tuženih nije ništav.

(Iz presude Okružnog suda u Beogradu Gž. br.12174/96 od 22. 01. 1997. godine)

112200..

Ugovorom o otkupu stana stiče se pravo svojine i upis je deklarativnog karaktera, pa uko-liko naslednici nisu u mogućnosti da ostavinskom sudu prezentiraju ugovor, sud će po službe-noj dužnosti zatražiti izveštaj o njegovom zaključenju.

Iz obrazloženja: Prvostepeni sud smatra da jednosoban stan ne predstavlja zaostavštinu sada pokojnog jer nije upisan kao njegova svojina u zemljišnim knjigama, a ugovor o otkupu naslednica nije dostavila su-du iako je bila dužna da to učini. Drugostepeni sud potvrđujući prvostepeno rešenje, u pobijanom delu smatra da naslednica nije pružila dokaz o svojini pa je predlog radi donošenja dopunskog reše-nja o nasleđivanju preuranjen. Navedena stanovišta nisu pravilna. Pravo svojine na nepokretnosti po osnovu pravnog posla u smislu člana 33. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa stiče se upisom u javne knjige. Međutim, za sticanje prava svojine po osnovu ugovora o otkupu stana nije nužno izvršiti upis prava svojine. Od predviđena dva uslova do-voljno je ispunjenje samo jednog, jer upis u tom slučaju nije konstitutivnog već deklarativnog ka-raktera. Ovo odstupanje od opšteg pravila proizilazi iz odredbi Zakona o stanovanju (ranije Zakon o stambenim odnosima), koji je dozvolio otkup i propisao sve bitne uslove za zaključenje ugovora o otkupu počev od subjekta prava na otkup do načina utvrđivanja otkupne cene. To znači da pravo na otkup izvire iz samog zakona, a ne prava svojine prethodnika zbog čega kod ovog sticanja preovla-đuju elementi originarnog a ne derivativnog sticanja. Za originarno sticanje (sticanje po osnovu za-

STAMBENO PRAV O

- 83 -

kona, nasleđivanja i odlukom državnog organa) upis nije nužan uslov, pa je sticanje definitivno ste-čeno nastankom punovažnog pravnog osnova. Zato u konkretnom slučaju zemljišnoknjižno stanje ne mora predstavljati isključivi dokaz o svojini na predmetu zaostavštine, već je bilo dovoljno pri-baviti ugovor o otkupu. Iz stanja u spisima se vidi da između naslednika ne postoji spor da stan ulazi u zaostavštinu. Spor se svodi na pravno pitanje: da li član porodične zajednice ima pravo isključive ili zajdničke svojine ako je umesto nosioca stanarskog prava svojim sredstvima otkupio stan. Po shvatanju revi-zijskog suda član domaćinstva (osim ako nije sunosilac stanarskog prava ili mu nije data saglasnost u smislu člana 16. stav 2. Zakona o stanovanju) isplatom ne stiče pravo svojine na otkupljenom sta-nu već ima pravo potraživanja prema ostaviocu, odnosno ostalim naslednicima. Pošto rešenje o na-sleđivnju proizvodi pravno dejstvo između naslednika koji učestvuju u ostavinskom postupku imalo bi mesta donošenju dopunskog rešenja ako su ispunjeni uslovi iz člana 128. Zakona o vanparničnom postupku i u slučaju kada oni nisu u mogućnosti da sudu prezentiraju ugovor o otkupu ukoliko po-stojanje zaključenog ugovora između njih nije sporno i ukoliko nisu sporne katastarske i druge oznake nužne za individualizaciju nepokretnosti. To znači da bi u slučaju potpunosti podataka bile dovoljne i iz-jave uzete od stranaka u smislu člana 117. Zakona o vanparničnom postupu. Međutim, ako u pogledu svih bitnih elemenata između naslednika ne postoji saglasnost i ako oni, kao u konkretnom slučaju, ima-ju teškoće u pribavljanju dokaza o zaključenom ugovoru (ali ukazuju gde se ugovor nalazi) ostavinski sud je bio dužan da po službenoj dužnosti pribavi ugovor. Postupak se, u smislu člana 89. Zakona o van-parničnom postupku, pokreće i vodi po službenoj dužnosti, pa je zato ostavinski sud je bio dužan da od Zajednice penzijskog i invalidskog osiguranja zatraži izveštaj da li je stan otkupljen od strane ostavioca, a po potrebi je mogao zatražiti i primerak ugovora radi uvida. Dužnost penzijsko invalidske zajednice za dostavljanje ugovora proizilazi iz člana 234. stav 1. ZPP, s obzirom da je ugovor o otkupu zajednička is-prava za ostavioca i zajednicu koja je u konkretnom slučaju treće lice.


112211..

Ugovor o otkupu stana ima svojinsko a ne obligaciono dejstvo.

Iz obrazloženja: Na osnovu ovih činjenica, suprotno navodima revizije tužilje, sudovi su pravilno izveli činjenič-ni i pravni zaključak, da nije osnovan tužbeni zahtev tužilje kojim traži da se u sudskom postupku na osnovu presude utvrdi da je ona postala vlasnik na opisanom stanu po osnovu ličnog ulaganja za vreme zajednice života sa sada već pok. D., što su tuženi prvog i drugog reda kao njeni naslednici dužni da joj priznaju i izdaju tužiteljici tabularnu ispravu ili će u protivnom zameniti presuda, za ze-mljišno-knjižni upis ovih nepokretnosti. To zbog toga što pravo na otkup stana predstavlja lično pravo ustanovljeno po zakonu samo u korist tačno određenog kruga lica pod uslovom da stan koji je predmet otkupa i koristi. Pravo svojine na otkupljenom stanu je imovinsko pravo i zato je nasledivo u smislu člana 2. Zakona o nasleđivanju. Kako nije u postupku utvrđeno da je pok. D. za života va-ljanim ugovorom prenela pravo svojine na spornom stanu u korist tužilje, neosnovano tužilja u revi-ziji ukazuje da ona ima građansko-pravno ovlašćenje da traži u sudskom postupku utvrđenje prava svojine, s obzirom da sva sredstva za kupovinu stana je dala tužiteljica, što inače D. zbog svoje sla-

STAMBENO PRAV O

- 84 -

be materijalne situacije nije mogla kao nosilac stanarskog prava da stan otkupi. Ovo zbog toga jer iz ugovora o otkupu stana se jasno vidi da je kupac stana sada već pok. D., te pošto ugovor o otkupu stana ima svojinsko a ne obligaciono dejstvo, pravilno su sudovi zaključili da koja dala novčana sredstva za otkup stana pok. D., može da postavi prema zakonskim naslednicima samo obligacioni zahtev za vraćanje iznosa datih sredstava pok. D.


112222..

Pravo na otkup stana, kao lično pravo, prestaje smrću titulara tog prava, a nije predmet nasleđivanja.

Iz obrazloženja: Iz utvrđenog činjenčnog stanja proizilazi da je nosilac stanarskog prava na stanu bila majka tužioca sada pok. koja je 11. marta 1992. godine podnela tuženom zahtev za otkup tog stana stim što je tužioca, kao sina, ovlastila da u njeno ime i za njen račun zaključi ugovor o otkupu predmetnog stana. Ugovor o otkupu predmetnog stana nije zaključen, a majka tužioca je umrla 11. avgusta 1992. godine. Nije, međutim, utvrđeno da je tužilac bio član porodičnog domaćinstva svoje majke, kao no-sioca stanarskog prava, ni korisnik predmetnog stana u vreme njene smrti. Naprotiv, utvrđeno je da je tužilac po ugovoru od 12. marta 1993. godine otkupio stan na kome je bio nosilac stanar-skog prava. Na ovakvo činjenično stanje pravilno je primenjeno materijalno pravo kada je odbijen tužbeni zah-tev tužioca, kojim je tražio da se utvrdi da je korisnik predmetnog stana i da ima pravo na otkup istog. Naime, pravo na otkup stana je lično pravo koje ima zakonom određeni krug lica pod uslovom da stan koji je predmet otkupa i koriste. Pravo na otkup stana, kao lično pravo, prestaje smrću titula-ra tog prava, i nije predmet nasleđivanja. U ovom slučaju majka tužioca je bila nosilac stanarskog prava na predmetnom stanu, pa pošto ga nije otkupila za života to je njenom smrću prestalo pravo na otkup stana, i to pravo ne pripada tužiocu kao njenom nasledniku. Tužilac u reviziji navodi da je u svojstvu punomoćnika svoje majke nastavio postupak za otkup stana koji je njegova majka započela za života. Ovaj navod nije od uticaja na odluku o tužbenom zahtevu. To iz razloga što je punomoćje, koje je tužiočeva majka kao nosilac stanarskog prava na predmetnom stanu izdala tu-žiocu radi otkupa tog stana, prestalo njenom smrću - član 94. stav 3. Zakona o obligacionim odnosima, pa je njenom smrću prestalo i pravo na otkup stana i zbog toga tužiocu, kao punomoćniku, ne pripada pravo da u njeno ime otkupljuje taj stan.


112233..

Pravo na otkup stana pripada i zakupcu koji je to pravo stekao posle stupanja na snagu zakona o stanovanju, ako mu je na korišćenje dat stan u društvenoj ili državnoj svojini u za-kup na neodređeno vreme.

STAMBENO PRAV O

- 85 -

Iz obrazloženja: Nižestepeni sudovi su primenom odredbe člana 16. Zakona o stanovanju zaključili da nisu is-punjeni uslovi da se rešenjem vanparničnog suda utvrdi pravo predlagača, kao zakupca na neodre-đeno vreme na otkup, zato što je to svojstvo stekao posle stupanja na snagu Zakona o stanovanju, pa stoga nema pravo na otkup. U reviziji se osnovano ukazuje da je izloženo pravno stanovište nižestepenih sudova zasnovano na pogrešnoj primeni materijalnog prava. Odredbom člana 16. stav 1. Zakona o stanovanju propisano je da pravo na otkup stana pri-pada nosiocu stanarskog prava i zakupcu koji je to pravo stekao do dana stupanja na snagu ovog Zakona. Navedena odredba priznala je pravo na otkup stana i zakupcu, koji je to svojstvo stekao do dana stupanja na snagu Zakona prema odredbama člana 10. i 11. Zakona o stambenim odno-sima, pošto je zakupac po članu 6. stav 1. toga zakona bio izjednačen sa nosiocem stanarskog prava u pogledu prava na otkup. Pravo novih zakupaca na otkup stana regulisano je odredbom člana 39. Zakona o stanovanju. Tako, prema ovoj odredbi pravo na otkup stana pripada i zakup-cu koji je to pravo stekao posle dana stupanja na snagu Zakona o stanovanju pod uslovom da se radi o zakupu kome je na korišćenje dat stan u društvenoj ili državnoj svojini u zakup na neod-ređeno vreme. S obzirom na izloženo, a kako nižestepeni sudovi nisu imali u vidu odredbu člana 39. Zakona o stanovanju, pa nisu u tom pravcu, ni vršili ispitivanje da li je predlagač zakupac stana na neodređe-no vreme, a što je za odluku o predlugu od odlučnog značaja, to je Vrhovni sud nižestepena rešenja ukinuo i predmet vratio prvostepenom sudu.


112244..

Nosilac stanarskog prava odnosno zakupac stana u svojini građana nema pravo na otkup stana.

Iz obrazloženja: Pravo na otkup stana ima nosilac stanarskog prava, odnosno zakupac stana koji je u društvenoj ili državnoj svojini (čl. 16. st. 1. Zakona o stanovanju). To pravo nema nosilac stanarskog prava od-nosno svojini građana. Stoga protivnik predlagača, kao vlasnik stana, nije dužan da predlagaču omogući otkup tog stana. Predmet otkupa po Zakonu o stanovanju mogu biti samo stanovi u društvenoj i državnoj svojini, a ne i stanovi u svojini građana. To je bilo i pre novele čl. 40. st. 2. Zakona o stanovanju, kojom je propisano da vlasnik stana čiji se stan koristi po osnovu stanarskog prava, odnosno zakupa ima pra-vo i obaveze nosioca prava raspolaganja, osim obaveze da omogući otkup tog stana po odredbama ovog zakona. Prema tome, nije od uticaja navod revizije što je tek novelom Zakona precizirano da vlasnik stana nije u obavezi da onemogući otkup stana nosiocu stanarskog prava, i što je zahtev za otkup stana predlagač podneo pre te novele. Stoga je pravilno primenjeno materijalno pravo kada je odbijen kao neosnovan predlog predla-gača da se donese rešenje koje zamenjuje ugovor o otkupu predmetnog stana koji je u vlasništvu protivnika predlagača.


STAMBENO PRAV O

- 86 -

112255.. Nije nezakonit pismeni ugovor nosioca stanarskog prava i nosioca prava raspolaganja na stanu po kome se nosilac stanarskog prava obavezao da se iseli iz stana, pa nosilac prava raspolaganja nije u obavezi da u smislu odredbi člana 16. stav 1. Zakona o stanovanju omogući nosiocu stanarskog prava otkup tog stana.

(Vrhovni sud Srbije, Rev. 1183/94)

112266.. Ograničenja u pogledu mogućnosti otkupa važe i za lica koja su zahtev za otkup podnela pre stupanja na snagu Zakona o stanovanju. Sud opšte nadležnosti ne može da ocenjuje validnost odlu-ke skupštine opštine o izuzimanju iz otkupa određenih stanova.


112277.. Korisnik stana za službene potrebe nema pravo na otkup tog stana.


112288..

Nosilac stanarskog prava koji je stan otkupio sa otplatom cene na rate, ima pravo da ostatak duga pre dospelosti isplati ođednom i u slučaju kad to ugovorom o otkupu stana nije ugovoreno. Visina nedo-spelog ostatka duga utvrđuje se po propisima koji su bili na snazi u vreme jednokratne isplate.

(Vrhovni sud Srbije, Gzz. 112/94)

112299.. Vlasnik stana u društvenoj svojini, koji nosiocu stanarskog prava odbije zahtev za otkup stana ili ne zaključi ugovor o otkupu stana u roku od tri meseca od dana podnošenja zahteva, pa nadležni sud donese rešenje koje zamenjuje ugovor o otkupu, snosi rizik snižavanja otkupne cene stana usled dejstva inflacije.

(Okružni sud u Kosovskoj Mitrovici, Gž. 398/93 od 18.10.1994. godine)

113300.. Pravo na otkup stana ustanovljeno je u korist određenog kruga lica, pod uslovom da stan koji je predmet otkupa koriste pa je u pitanju lično pravo koje prestaje smrću titulara tog prava i ne može biti predmet nasleđivanja u smislu člana 2. Zakona o nasleđivanju.


113311.. Ugovorni nosilac stanarskog prava ima pravo da zaključi ugovor o otkupu stana i bez saglasno-sti bračnog druga.

(Okružni sud u Beogradu, Gž. 8497/93. godine)

STAMBENO PRAV O

- 87 -

113322.. Ako je nosilac stanarskog prava otkupio društveni stan uz otplatu cene u mesečnim ratama pa naknadno zahteva da ukupan dug isplati ođednom, uz brisanje hipoteke, obračun revalorizovanog iznosa preostalog duga izvršiće se prema uslovima iz tada važećeg zakona.

(Vrhovni sud Srbije, Rev. 2275/93. godine)

113333.. Kada je u toku braka, do pravnosnažnosti presude o razvodu braka, bračni drug koji je ugovorni nosilac stanarskog prava zaključio ugovor o otkupu stana, pravo na stan ulazi u režim zajedničke imovine bračnih drugova. Drugi bračni drug nema ovlašćenje da traži poništaj ugovora, ali može da traži (kako u toku, ta-ko i posle razvoda braka) utvrđivanje svog udela u sticanju. Kada bračni drug, kao ugovorni nosilac stanarskog prava, posle razvoda braka (pre ili u toku vanparničnog postupka za određivanje nosioca stanarskog prava odnosno zakupca) zaključi ugovor o otkupu stana, to nije smetnja za vođenje i okončanje vanparničnog postupka, za koji je irelevantna činjenica otkupa. Ukoliko odlukom suda u vanparničnom postupku, za nosioca stanarskog prava odnosno zakup-ca bude oređen drugi bračni drug, koji nije izvršio otkup, on može tužbom da traži ponštaj zaključe-nog ugovora o otkupu stana, da bi realizovao svoje pravo na otkup.

(Pravno shvatanje Građanskog odeljenja Vrhovnog suda Srbije utvrđeno na sednici od 21. juna 1993. godine)

113344.. Lice koje je kao nosilac stanarskog prava u molbama radi dobijanja kredita za izgradnju i dovr-šetak porodične stambene zgrade navodilo da će se po dobijanju kredita iz stana do 1. jula 1989. go-dine iseliti, pa do dobijanju i iskorišćenju takvih kredita, nakon dovršetka izgradnje porodične stam-bene zgrade odbija da se iseli, gubi stanarsko pravo na stanu i u smislu člana 16. Zakona o stanova-nju i nije ovlašćeno na otkup toga stana.

(Okružni sud u Somboru, Gž. 878/93. godine)

113355.. Nosilac stanarskog prava na stanu u privatnoj svojini, nema pravo na otkup toga stana u smislu zakona o stanovanju.

(Prema Rešenju Vrhovnog suda Srbije, Rev. 3415/93, od 13.10. 1993. godine)

113366.. U postupku donošenja rešenja koje će zameniti ugovor o otkupu stana ne može se utvrđivati pravo na trajno korišćenje parcele na kojoj se nalazi stan koji je predmet otkupa.


STAMBENO PRAV O

- 88 -

ZAKUP STANOVA U DRUŠTVENOJ SVOJINI


113377.. Za otkazivanje ugovora o zakupu stana zbog nekorišćenja stana (član 35. stav 1. tačka 6),

u vezi sa članom 31. Zakona o stanovanju) bitne činjenice su: nekorišćenje stana, period neko-rišćenja od jedne do četiri godine i izostanak sporazuma sa zakupodavcem o načinu korišćenja stana za to vreme.

Iz obrazloženja: Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac, JP "Gradsko stambeno" zaključio je s tuženom

ugovor o korišćenju stana. Takođe je utvrđeno da je tužena sa roditeljima i sestrom koristila roditelj-ski stan, da je od 1971. godine tužena bila zaposlena u preduzeću "GG", da je januara 1988. godine upućena na rad u predstavništvo "GG" u _ prvo na 6 meseci a zatim na period do 4 godine. Tokom boravka u Londonu preminuli su roditelji tužene i sestra tužene je roditeljski stan zamenila za dva stana, pri čemu je u navedenoj zameni tuženoj pripao na korišćenje sporni stan. Prema ugovoru od 16. septembra 1991. godine, zaključenom između pravnog prethodnika tužioca i tužene, sestra tuže-ne je, u ime tužene kao nosioca stanarskog prava, zaključila ugovor o korišćenju spornog stana. U tom ugovoru nisu označeni drugi korisnici kao članovi porodičnog domaćinstva tužene. Tužena je radila u __ do 31. jula 1993. godine, kada se vratila u B. i koristila sporni stan, a njen radni odnos u "GG" prekinut je početkom 1994. godine. Septembra 1993. godine tužena je otišla za __ gde je po ugovorima radila za razne poslodavce i to na __, __, __, __ i dr. uz povremene dolaske u B. Tokom boravka tužene u _ njena sestra je bez znanja tužene davala sporni stan na korišćenje trećim licima uz naknadu. Tužena je prijavila prebivalište na adresi stana 31. avgusta 1993. godine, a sa tužiocem nije imala sporazum o načinu korišćenja stana tokom boravka u inostranstvu.

Prvostepeni sud je odbio tužbeni zahtev tužioca za raskid ugovora o korišćenju stana i iseljenje tužene zbog dužeg nekorišćenja stana, na osnovu člana 35. stav 1. tačka 6), u vezi sa članom 31. Za-kona o stanovanju, a protiv takve presude tužilac je izjavio žalbu.

Po oceni Apelacionog suda, na potpuno i pravilno utvrđeno činjenično stanje pogrešno je pobi-janom odlukom iz utvrđenih činjenica izveden zaključak da je tužena koristila sporni stan u vreme podnošenja tužbe i pogrešno je primenjeno materijalno pravo odbijanjem tužbenog zahteva.

Odredbom člana 35. stav 1. tačka 6) Zakona o stanovanju propisano je da zakupodavac može dati otkaz ugovora o zakupu stana ako zakupac stana i članovi njegovog porodičnog domaćinstva ne koriste stan duže od jedne a najduže četiri godine, a zakupac se ne sporazume sa zakupodavcem o načinu korišćenja stana za to vreme.

U konkretnom slučaju između stranaka nije bilo sporno da se tužena, nakon zaključenja ugovora o korišćenju spornog stana, nije sporazumela sa davaocem stana na korišćenje o načinu korišćenja stana tokom njenog boravka na radu u inostranstvu. Izvedenim dokazima prvostepeni sud je pravil-no utvrdio da je od zaključenja ugovora o korišćenju stana tužena živela u __, da su treća lica kori-stila stan a tužena u njemu samo povremeno i kratko boravila i da je nakon prestanka rada u __ tuže-na samo mesec dana boravila u B. a zatim otišla u inostranstvo na rad, sa povremenim dolascima u B. U vreme podnošenja tužbe, 1994. godine, tužena je, počev od zaključenja ugovora o korišćenju

STAMBENO PRAV O

- 89 -

spornog stana (1991. godine), više od jedne a manje od četiri godine odsustvovala iz spornog stana zbog boravka u inostranstvu. Povremeni i kraći boravak tužene u spornom stanu se ne može smatra-ti korišćenjem stana. Prema ugovoru o korišćenju stana, tužena nema članove porodičnog domaćin-stva, niti se u parnici pozivala na okolnost da ih ima i da su bili korisnici stana.

Pogrešan je pravni zaključak prvostepenog suda da je za odluku u ovoj parnici od značaja to što je tužena samo privremeno izmestila centar životnih aktivnosti, da nije imala nameru da trajno napu-sti zemlju, i da radi u inostranstvu iz egzistencijalnih razloga. Za primenu otkaznog razloga iz člana 35. stav 1. tačka 6), u vezi sa članom 31. Zakona o stanovanju, ne traži se utvrđivanje krivice za ne-korišćenje stana već su bitne sledeće činjenice: nekorišćenje stana, period nekorišćenja od jedne do četiri godine i izostanak sporazuma sa zakupodavcem o načinu korišćenja stana za to vreme. Pri to-me nisu od značaja izneti razlozi nekorišćenja i namere tužene. Naime, tužena nije zbog zdravstve-nog stanja svog ili člana domaćinstva bila objektivno sprečena da stan koristi, već je nesporni razlog odsustva rad u inostranstvu, započet još 1988. godine. U takvoj situaciji tužena je bila u obavezi da sporazumno reguliše način korišćenja stana sa zakupodavcem, bez obzira na činjenicu što nije znala tačan period odsustvovanja i što joj je rad u predstavništvu u __ produžavan.

(Iz Presude Apelacionog suda u Beogradu, Gž. 14561/10 od 28.04.2011. godine)

113388..

Okolnost da se radi o jednosobnom stanu i da istu sobu za spavanje koriste vlasnik i čla-novi njegovog porodičnog domaćinstva koji zbog različitog životnog doba imaju i različite po-glede, navike i životne potrebe, vodi objektivnije nemogućnosti zajedničkog življenja i stano-vanja u stanu, što daje pravo vlasniku stana da otkaže dalje korišćenje stana na osnovu odred-be člana 36. Zakona o stanovanju.

Iz obrazloženja: Podvodeći utvrđene činjenice: da je stan površine 33 m2 po strukturi jednosoban, različitost na-ravi i navika tužilje, tužene i kćerke tužene, što ima za posledicu svakodnevne sukobe, pod odredbu člana 36. Zakona o stanovanju koja propisuje da zakupac stana može iz opravdanih razloga da otka-že dalje korišćenje stana svakom članu porodičnog domaćinstva, osim maloletnom detetu, bračnom drugu, ili licu koje je dužan da izdržava po zakonu, pravilan je zaključak nižestepenih sudova da su ispunjeni zakonom propisani razlozi iz ove odredbe za osnovanost tužbenog zahteva. Sama činjeni-ca da je stan površine 33 m2 po strukturi jednosoban predstavlja objektivnu okolnost o nemogućno-sti normalnog stanovanja i življenja tužilje, njene ćerke – tužene i ćerke tužene, različitih generacija i životnih navika, opravdan je razlog za otkaz daljeg korišćenja stana od strane tuženih. Pravilan je zaključak drugostepenog suda da za postojanje opravdanog razloga za otkaz korišćenja stana na osnovu odredbe člana 36. Zakona o stanovanju, nije od značaja čijom krivicom je došlo do poreme-ćaja odnosa. Sama okolnost da se radi o jednosobnom stanu i da istu sobu za spavanje koriste tuži-lja, tužena i unuka tužene koje zbog različitog životnog doba imaju i različite poglede, navike i ži-votne potrebe, to i nezavisno i od volje stranaka postoji objektivna nemogućnost zajedničkog življe-nja i stanovanja u stanu, a što daje pravo vlasniku stana da otkaže dalje korišćenje stana na osnovu odredbe člana 36. Zakona o stanovanju.


STAMBENO PRAV O

- 90 -

113399.. Na stanu izgrađenom za službene potrebe ne može se steći stanarsko pravo, bez obzira što takav stan opštim aktima davaoca stana na korišćenje nije određen kao službeni stan.

Iz obrazloženja: Pre svega u postupku nije utvrđeno za koju nameru je izgrađen stan koji koristi tuženi. Ukoliko se radi o stanu koji je po svojoj nameni izgrađen za službene potrebe, onda se na takvom stanu ne može steći stanarsko pravo bez obzira što takav stan opštim aktima tužioca, kao davaoca stana na korišćenje nije određen kao službeni stan. Iz stanja u spisima proizilazi da se stan koji koristi tuženi nalazi uz že-lezničku prugu kao stražara i da se tuženi u isti uselio kao pružni radnik. U vezi sa ovim bilo je nužno razjasniti pitanje prvobitne namene stana, bez obzira na to što je tužilac službenu namenu ovog stana svojom odlukom utvrdio tek u 1992. godini. U toku postupka nije utvrđeno po kom osnovu se tuženi uslio u navedeni stan. Ukoliko se tuženi u ovaj stan uselio po osnovu vršenja određenih poslova i zadataka kao radnik tužioca, onda on nije mogao steći stanarsko pravo na tom stanu ni po prestanku vršenja tih poslova, ako je u pitanju stan koji je pred-viđen kao posebna kategorija stana, pa je činjenica što stan i posle toga faktički koristi dugi vremenski period (od 1964. godine) bez uticaja, jer se faktičkim korišćenjem stana ne može promeniti njegova na-mena, niti pak na službenom stanu steći stanarsko pravo. U ponovnom postupku prvostepeni sud će pošto pouzdano utvrdi namenu stana (uzimajući u obzir mesto na kome se nalazi i druge okolnosti vezane za delatnost tužioca) i osnov po kojem je tuženom dat na korišćenje, ponovo odlučiti o osnovanosti tužbenog zahteva.

(Iz odluke Vrhovnog suda Srbije, Rev. 68/96 od 6.02.1996 godine)

114400..

Zakupac, koji i posle opomene ne plati zakupninu za najmanje dva meseca uzastopno, može biti iseljen iz stana.

Iz obrazloženja: Zakonom o stanovanju ("Sl. glasnik RS" br. 50/92), članom 35. stav 1. tačka 2. propisano je da zakupodavac može dati otkaz ugovora o zakupu stana, ako zakupac i posle opomene ne plati zakup-ninu za najmanje dva meseca uzastopno. Imajući u vidu citiranu zakonsku odredbu, tuženi ni do podnošenja, a ni nakon podnošenja tu-žbe, pa ni nakon pismene opomene od 8.10.1998. godine nije platio zakupninu tužiocu za korišćenje predmetnog stana, pa su se stekli uslovi iz člana 35. stav 1. tačka 2. Zakona o stanovanju za iseljenje tuženog, zbog neplaćanja zakupnine.


114411..

Vlasnik stana može otkazati korišćenje stana kada za to postoje opravdani razlozi.

STAMBENO PRAV O

- 91 -

Iz obrazloženja: Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je vlasnik stana. U stanu sa tužiljom živela je njena ćerka sa svojom porodicom, suprugom i sinom. Nakon smrti tužiljine ćerke 17.02.1999. godine u stanu su ostali da žive zajedno zet i unuk, ovde tuženi. Tužilja je sa svojim sinom 5.08.1999. godine zaključila ugovor o doživotnom izdržavanju, kojim se sin - davalac izdržavanja, obavezuje da tužilji - primaocu iz-državanja, do kraja života daje izdržavanje, pomoć i negu, a tužilja njemu ostavlja predmetni stan. Sudo-vi su takođe utvrdili da je između tužilje i prvotuženog bilo nesporazuma i pre sklapanja braka prvotuže-nog sa ćerkom tužilje, a odnosi između tužilje i tuženih postali su nesnošljivi nakon gubitka ćerke, poja-ve bolesti tužilje i zaključenja ugovora o doživotnom izdržavanju tužilje sa sinom. Polazeći od navedenih činjenica pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo kad su usvojili tužbeni zahtev tužilje. Neosnovani su navodi revizije tuženih o pogrešnoj primeni materijalnog prava. Odredbom člana 36. stav 2. Zakona o stanovanju predviđeno je da zakupac stana može iz opravdanih razloga da otkaže dalje korišćenje stana svakom članu porodičnog domaćinstva, osim maloletnom detetu, bračnom drugu, ili licu koje je dužan da izdržava po zakonu. Kako su sudovi utvrdili da postoje opravdani razlozi da se tuženim otkaže dalje korišćenje stana nezavisno od ponašanja stranaka, a imajući u vidu starost i bolest tužilje, potrebu za tuđom negom i pomoći, materijalnom podrškom, kao i nepoštovanjem od strane zeta i unuka, to su pravilnom primenom odredbe člana 36. stav 2. navedenog zakona usvojili tužbeni zahtev tužilje.


114422..

Kada se davalac stana meša na strani lica čije se iseljenje traži od strane predlagača, tada on nedvosmisleno pokazuje nameru da ne želi da zaključi ugovor o zakupu sa tužiocem iz te parnice.

Iz obrazloženja: Pravilno su nižestepeni sudovi primenili odredbu člana 7. i 34. Zakona o stanovanju RS, kada su utvrdili da predlagač ima pravo zakupa na neodređeno vreme na predmetnom stanu. Revizijom protivnika predlagača drugog reda se ukazuje, da se predlagač nije obraćao protivnicima predlagača sa zahtevom za zaključenje ugovora o zakupu stana. Pravilno su nižestepeni sudovi zaključili da su ispunjeni uslovi za donošenje rešenja koje zame-njuje ugovor o zakupu predmetnog stana, shodno odredbi člana 34. Zakona o stanovanju RS, jer je protivnik predlagača A. M. podnela protiv ovde predlagača tužbu radi iseljenja i otkaza ugovora o korišćenju stana, a protivnik predlagača opština uzela je učešće u ovoj parnici na strani tužioca, či-me su protivnici predlagača i po oceni Vrhovnog suda nedvosmisleno iskazali nameru da ne žele da zaključe ugovor o zakupu predmetnog stana sa predlagačem.


114433..

Ćerka, koja nije bila član domaćinstva svoje majke, nema pravo da posle njene smrti na-stavi sa korišćenjem stana kao zakupac.

STAMBENO PRAV O

- 92 -

Iz obrazloženja: Tužilac je kao davalac stana na korišćenje predao majci tužene, kao nosiocu stanarskog prava, stan koji se sastoji od jedne sobe, jednog WC-a, i jednog podruma površine od 28 m2 sa pravom korišćenja zajedničke sušionice. Znači, prostorije u površini od 28 m2 su predstavljale stan u građevinskom smislu, jer je samo na stanu i u zakonom propisanom postupku majka tužene mogla da stekne stanarsko pravo. To što je u međuvremenu WC porušen zbog renoviranja prostorija mokrog čvora, nije promenilo svoj-stvo stana u građevinskom smislu - to je i dalje stan. Tužilac traži iseljenje tužene iz predmetnog stana, a nižestepeni sudovi pravilno zaključuju da je taj zahtev osnovan. Tužena ne ispunjava uslove iz člana 34. Zakona o stanovanju, kojim se kaže da bi po smrti majke moga da koristi stan, odnosno da stekne svoj-stvo zakupca na tom stanu, s obzirom da nije bila član porodičnog domaćinstva svoje majke.


114444..

Prema odredbi člana 35. stav 4. Zakona o stanovanju, zakupodavac može dati otkaz ugo-vora o zakupu stana ako zakupac, njegov bračni drug ili drugi član porodičnog domaćinstva, stekne u svojinu useljiv stan koji je odgovarajući za to porodično domaćinstvo.

Iz obrazloženja:

Zakonom o stanovanju ("Sl. glasnik RS", br. 50/92), u članu 35. stav 4. propisuje da zakupodavac može dati otkaz ugovora o zakupu stana ako zakupac, njegov bračni drug ili drugi član porodičnog domaćinstva stekne u svojinu useljiv stan koji je odgovarajući za to porodično domaćinstvo. Ta odred-ba ne definiše niti precizira bliže šta se smatra "odgovarajućim stanom". Zakon je to učinio u članu 17. stav 2. (u odredbi koja reguliše izuzetke od otkupa stana), tako što je propisano da se u smislu "ovog zakona" pod odgovarajućim stanom smatra stan u kome je broj soba jednak broju članova porodičnog domaćinstva, a najviše četvorosoban stan. Odredba člana 17. stav 2. Zakona ima značaj opšte norme koja se primenjuje u svim Zakonom određenim slučajevima ukoliko zakon u određenim situacijama to nije drukčije regulisao. Izuzeci su predviđeni u članu 17. stav 3. Zakona i članu 41. stav 4. (kod pri-nudne zamene stana), gde je predviđeno da stan za iseljenje treba da po veličini, udobnosti i mestu na kome se nalazi odgovara stanu iz kog se iseljava nosilac stanarskog prava odnosno da mu bitno ne po-goršava uslove stanovanja. Po shvatanju Vrhovnog suda zakonodavac je odredio minimalne uslove u definiciji odgova-rajućeg stana (samo u odnosu na broj soba), pretvarajući tako pojam "odgovarajućeg stana" u pravni standard koji kao najopštije pravilo utvrđuje sud imajući u vidu sve okolnosti konkretnog slučaja. S obzirom da Zakon o stanovanju za razliku od ranijih zakonskih rešenja naseljeno mesto u istoj ili susednoj opštini ne pominje to je smisao odredbi o odgovarajućem stanu da ta činjenica nije od odlučnog značaja za određivanje pojma odgovarajućeg stana. Međutim, ona se ne može u potpunosti zanemariti. Zato je prvostepeni sud bio dužan da utvrdi da li se stan u S… nalazi u slobodnom prometu ili ne. Ako ne postoji ograničenje prometa (a tuženi ne želi da promeni pre-bivalište i nastani se u S…), bilo je nužno utvrditi gde (u kom mestu) tuženi želi da živi i stanu-je pa u zavisnosti od te činjenice utvrditi prosečnu i orijentacionu tržišnu cenu stanova u Suboti-ci i mestu u kome tuženi želi da živi, kako bi se pouzdano utvrdilo da li prodajom, zamenom ili na drugi način tuženi može pribaviti odgovarajući stan u željenom mestu nastanjivanja. Prvoste-

STAMBENO PRAV O

- 93 -

peni sud tako nije postupio već je zaključak o mogućnosti sticanja odgovarajućeg stana izveo po slobodnoj oceni iako odlučne činjenice u pogledu tržišnih vrednosti nisu opšte poznate niti uči-njene nespornim.


114455..

Vanbračni suprug ne spada u krug lica iz čl. 34. st. 1. i 2. Zakona o stanovanju, niti je u smislu čl. 9. istog zakona član porodičnog domaćinstva ako nije ostvareno niti može da se ostvari pravo na zakonsko izdržavanje.

Iz obrazloženja:

U toku postupka je utvrđeno da je tužilac sporni stan dao na korišćenje svom radniku, sada pok. LJ., koji je umro 1987. godine, a tužena je sa njim živela u vanbračnoj zajednici u kojoj nisu imali dece. Tužena je sve do odlaska u penziju 31. marta 1987. godine bila u radnom odnosu a takođe je i sada pok. LJ. bio u radnom odnosu kao tužioca, tako da između njih kao vanbračnih drugova nije bilo uslova niti je moglo biti eventualno ostvareno pravo na zakonsko izdržavanje. Pravilnom primenom čl. 34. i čl. 9. Zakona o stanovanju obavezana je tužena na ispražnjenje predmetnog stana. Tužena kao vanbračna supruga ne spada u krug lica iz čl. 34. st. 1. i 2. Zakona o stanovanju, niti je ista u smislu čl. 9. istoga Zakona član porodičnog domaćinstva, s obzirom da ne ostvaruje niti može da ostvari pravo na zakonsko izdržavanje iz čl. 293. Zakona o braku i porodič-nim odnosima prema nosiocu stanarskog prava ili nosilac stanarskog prava prema njoj, pa se i navo-di revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava pokazuju kao neosnovani. Da li je tužena dobila stan na korišćenje, i da li je imala rešeno stambeno pitanje su činjenice koje nisu od uticaja na odluku u ovoj parnici, s obzirom da prema citiranim zakonskim propisima tužena nema pravo da nastavi sa korišćenjem stana pok. LJ. u smislu čl. 34. Zakona o stanovanju, pa nije ni bilo nužno utvrđivati ove činjenice, kako se to neosnovano u reviziji ukazuje.


114466..

Zakupac stana može iz opravdanih razloga otkazati dalje korišćenje stana svakom članu porodičnog domaćinstva, osim maloletnom detetu, bračnom drugu ili licu koje je dužan da iz-država po zakonu.

Iz obrazloženja: Prema utvrđenom činjeničnom stanju tužilja je postala isključivi nosilac stanarskog prava na spornom stanu 1990. godine nakon smrti supruga tužilje i oca tuženog, a tuženi je sa ocem i maće-hom stanovao u navedenom stanu. Tužilja je kao nosilac stanarskog prava predmetni stan otkupila 18. marta 1992. godine. Na osnovu utvrđenih činjenica nižestepeni sudovi su zaključili da tužena nakon otkupa stana ima pravo stanovanja u smislu odredbi člana 16. stav 3. Zakona o stanovanju, a da je bez značaja za

STAMBENO PRAV O

- 94 -

odlučivanje o tužbenom zahtevu to što su odnosi između tužilje i tuženog poremećeni, te da je tuži-lja nakon otkupa stana postala vlasnik stana i da ne može tražiti iseljenje tuženog pozivom na odred-be člana 36. Zakona o stanovanju. Pravilno je stanovište nižestepenih sudova da je tuženi kao član porodičnog domaćinstva tužilje u vreme otkupa stana stekao pravo stanovanja u predmetnom stanu u smislu odredbi člana 16. stav 3. Zakona o stanovanju. Međutim, pogrešno je stanovište nižestepenih sudova da nije od značaja da li su poremećeni odnosi između tužilje kao vlasnika otkupljenog stana i tuženog kao nosioca prava stanovanja. Ovo stoga što je u smislu člana 36. stav 2. Zakona o stanovanju nosilac stanarskog pra-va i pre nego što je otkupom postao vlasnik stana mogao iz opravdanih razloga otkazati korišćenje stana svakom članu porodičnog domaćinstva, osim maloletnom detetu, pa nema prihvatljivih razlo-ga da mu se takvo pravo ne prizna i prema članovima domaćinstva koji imaju prava stanovanja u ot-kupljenom stanu. Pravo stanovanja je ustanovljeno sa ciljem da se zaštite članovi domaćinstva koji su stanovali u stanu sa nosiocem stanarskog prava koji je otkupio stan, a to pravo, koje pretstavlja ograničenje prava svojine na otkupljenom stanu, može prestati na zahtev vlasnika stana iz opravda-nih razloga nastalih ponašanjem nosioca prava stanovanja ili zbog promenjenih okolnosti. Postoja-nje opravdanih razloga za iseljenje nosioca prava stanovanja ceni se u svakom konkretnom slučaju, a to mogu biti poremećeni odnosi između vlasnika stana i nosioca prava stanovanja, odbijanje uče-šća u snošenju troškova stanovanja, bitno promenjene stambene i imovinske prilike nosioca prava stanovanja i druge slične okolnosti.


114477..

Vanbračni drug se po zakonu ne smatra članom porodičnog domaćinstva, pa nema pravo na otkup stana niti može postati suvlasnik stana po osnovu ugovora o otkupu.

Iz obrazloženja: U vreme dobijanja stana (1987. godine) stranke su bile vanbračni drugovi, pa tužilac nije mogao po-stati sunosilac stanarskog prava jer su po članu 16. tada važećeg Zakona o stambenim odnosima ("Sl. glasnik SRS", br. 9/85), samo bračni drugovi mogli postati sunosioci stanarskog prava pod uslovom da žive u zajedničkom domaćinstvu (ne i vanbračni drugovi). U vreme otkupa stana (Zakon o stambenim odnosima - "Sl. glasnik RS", br. 12/90, a ne sada važeći Zakon o stanovanju, kako to nalaze nižestepeni sudovi), tužilac se u smislu člana 15. tog zakona nije smatrao članom domaćinstva, niti nosiocem stanar-skog prava, pa mu zato nije pripadalo pravo na otkup stana u smislu člana 6. Zakona (to pravo imali su nosilac stanarskog prava, zakupac stana i članovi njihovog porodičnog domaćinstva). Pošto tužilac kao vanbračni drug, koji se po zakonu ne smatra članom porodičnog domaćinstva, nije imao pravo na otkup stana, to on nije mogao postati suvlasnik stana po osnovu ugovora o otku-pu. Odredbe Zakona o stambenim odnosima, a sada Zakon o stanovanju, specijalne su odredbe u od-nosu na Zakon o braku i porodičnim odnosima, pa se zato ne mogu primeniti pravila iz člana 338. Zakona o braku i porodičnim odnosima da je imovina stečena radom muškarca i žene u vanbračnoj zajednici njihova zajednička imovina. Kod otkupa društvenog stana cena je beneficirana i nije trži-šna. Zaključenjem ugovora o otkupu stiče se pravo svojine. Otkupom stana izvršeno je pretvaranje i tranzicija stanarskog prava u pravo svojine. Ta pogodnost otkupa po netržišnim uslovima rezervisa-na je isključivo za nosioce stanarskog prava. S obzirom da tužilac nije bio sunosilac stanarskog pra-

STAMBENO PRAV O

- 95 -

va, to on nema pravo susvojine po osnovu otkupa, već je isključivi vlasnik stana po tom osnovu dru-gi bračni drug (raniji nosilac stanarskog prava). Vanbračni drug ne spada u krug lica iz člana 36. stav 1. sada važećeg Zakona o stanovanju, koji bi imao pravo da trajno koristi stan pod uslovima iz ovog zakona. Zato vlasnik stana može u svako doba da vanbračnom drugu otkaže dalje korišćenje stana i zahteva predaju stana u državinu u smislu člana 37. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa.

(Iz odluke Vrhovnog suda Srbije Rev. 3101/00 od 23.11 2000. godine)

114488.. Prema odredbama člana 36. stav 1. Zakona o stanovanju članovi porodičnog domaćinstva zakupca društvenog stana imaju pravo da trajno koriste taj stan pod uslovima iz ovog zakona.

Iz obrazloženja:

Prema utvrđenom činjeničnom stanju brak parničnih stranaka razveden je pravnosnažnom presudom od 28.10.1993. godine, a maloletna kći stranaka poverena na čuvanje i vaspitanje majci. Pravnosnažnim rešenjem Opštinskog suda od 11.10.1994. godine, tužilja je određena za zakupca spornog stana, posle razvoda braka stranaka. Tuženi nije više član porodičnog domaćinstva tružilje, jer mu je to svojstvo pre-stalo razvodom braka stranaka i nema pravni osnov za korišćenje spornog stana. Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, pravilno su nižestepeni sudovi primenili mate-rijalno pravo kada su obavezali tuženog da se iseli iz spornog stana tužilje. Naime, prema odredbama člana 36. stav 1. Zakona o stanovanju ("Sl. glasnik RS", br. 50/92, sa izmenama i dopunama ovog Zakona), članovi porodičnog domaćinstva zakupca društvenog stana imaju pravo da trajno koriste taj stan pod uslovima iz ovog Zakona. Imajući u vidu sve okolnosti koje su utvrdili nižstepeni sudovi i Vrhovni sud nalazi da tuženi, obzirom da više nije član porodičnog domaćinstva tužilje - koja je posle razvoda njihovog braka, određena za zakupca spornog stana, nema pravo da trajno koristi sporni stan u smislu člana 36. stav 1. Zakona o stanovanju i da je dužan da se iz spornog stana iseli. Stoga navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava nisu osnovani. Vrhovni sud je cenio navode revizije tuženog u pogledu okolnosti da je on dobio sporni stan na korišćenje, da nije zaposlen i da bi od tužilje kao razvedenog bračnog druga mogao tražiti izdržava-nje, te da zbog toga nisu ispunjeni zakonski uslovi za njegovo iseljenje, s tim što je u međuvremenu i njihova kći postala punoletna, pa je našao da se ovim navodima ne dovodi u sumnju pravilnost po-bijane odluke. Ove okolnosti su od uticaja za odluku vanparničnog suda o određivanju supružnika koji posle razvoda braka nastavlja sa korišćenjem stana u smislu člana 35. stav 4. navedenog Zako-na o stanovanju i ne predstavljaju osnov za korišćenje spornog stana, jer to pravo u smislu člana 36. stav 1. istog Zakona, pripada samo članovima porodičnog domaćinstva zakupca tog stana.


114499..

Ugovor o zakupu društvenog stana prestaje ako zakupac sa članovima porodičnog doma-ćinstva ne koristi stan duže od četiri godine.

STAMBENO PRAV O

- 96 -

Iz obrazloženja: Brižljivom ocenom svakog dokaza zasebno i svih dokaza skupno a kako to nalaže propis iz čla-na 8. ZPP, sudovi utvrđuju da je januara 1986. godine tužilac dodelio tuženoj, kao svom radniku predmetni stan na korišćenje, koji se nalazi u R… banji. Tužena je zatim oktobra 1986. godine jed-nostrano raskinula radni odnos kod tužioca i zaposlila se u J... Od tog vremena tužena u predmetni stan samo povremeno navraća i sa svojom porodicom, bračnim drugom koji takođe radi u J… i ćer-kom koja je učenik škole u J… živi stalno u J… gde je kupila stan u kome svi zajedno stanuju. Ceneći utvrđene činjenice osnovan je zaključak suda da tužna i članovi njenog porodičnog do-maćinstva ne koriste predmetni stan za stanovanje neprekidno duže od četiri godine čime se stekao činjenični osnov za prestanak ugovora o zakupu stana u društvenoj svojini iz člana 33. stav 1. tačka 6. Zakona o stanovanju. Naime, stan je namenjen za njegovo trajno korišćenje. Prema utvrđenju suda stalno boravište i centar aktivnosti tužene i članova njenog porodičnog domaćinstva je u J…, gde rade i stanuju u sta-nu koji je tužena u toku ove parnice kupila. U takvim okolnostima povremeno dolaženje tužene u predmetni stan za vreme vikenda ili godišnjeg odmora ne smatra se trajnim korišćenjem stana, pri čemu nije od uticaja da se tužena iz stana nije iselila, da za isti plaća zakupninu kao i troškove odr-žavanja. Tužena je predmetni stan dobila na korišćenje od tužioca pa je tužilac bio ovlašćen da zah-teva da je ugovor o korišćenju stana odnosno sada ugovor o zakupu prestao. I po oceni Vrhovnog suda suđeno je pravilnom primenom materijalnog prava kada je tužbeni zahtev usvojen i tužena obavezna da se iz stana iseli i ispražnjen od lica i stvari preda u državinu tužiocu.


115500.. Ugovor o zakupu društvenog stana prestaje zakupom drugog društvenog stana dobijenog za sve članove porodičnog domaćinstva.

Iz obrazloženja:

Prema članu 33. stav 1. tačka 5. sada važećeg Zakona o stanovanju ugovor o zakupu društvenog stana prestaje zakupom drugog društvenog stana dobijenog za sve članove porodičnog domaćinstva. Citirana odredba primenjuje se na rešenje konkretnog odnosa zato što je u čl. 30. st. 2. Zakona o sta-novanju propisano da se odredbe iz čl. 31-39. Zakona o stanovima, (dakle i odredba koja se odnosi na prestanak ugovora o zakupu društvenog stana) primenjuje i na nosioce stanarskog prava koji su to pravo stekli do dana stupanja na snagu Zakona u pogledu njihovih prava i obaveza. U ovom slučaju stekli su se uslovi da je ugovor o korišćenju predmetnog stana prestao da važi zato što je ranijem nosiocu stanarskog prava (prvotuženom) dodeljen drugi stan na korišćenje koji odgovara za njegovo porodično domaćinstvo, pa je obavezan da se sa svim licima i stvarima iseli iz predmetnog stana i preda ga u državinu i slobodno raspolaganje tužiocu.


115511..

Posledica nezaključivanja ugovora o zakupu u roku od 60 dana od smrti zakupca je samo o tome da ugovor o zakupu pokojnog zakupca prestaje, a član porodičnog domaćinstva koji pravo

STAMBENO PRAV O

- 97 -

da nastavi sa korišćenjem stana izvodi iz prava pokojnog zakupca, to pravo mora dokazati u slučaju osporavanja.

Iz obrazloženja: Polazeći od utvrđenog, da su sporni stan koristili roditelji tužene od kraja Drugog svetskog rata kao nosioci stanarskog prava, da je prvo preminuo otac pa majka tužene dana 20.12.1996. godine, i da tužena nakon majčine smrti nije u roku propisanom odredbom člana 9. stav 5. Zakona o stanova-nju zatražila zaključenje novog ugovora o zakupu, čime je ugovor o zakupu ranijeg zakupca - majke tužene prestao po pomenutim zakonskim odredbama, nižestepeni sudovi zaključuju da je osnovan tužbeni zahtev tužioca kao suvlasnika spornog stana za iseljenje tužene, jer sporni stan tužena kori-sti bez pravnog osnova. Vrhovni sud ne može prihvatiti zaključak nižestepenih sudova, zbog koga je odlučeno kao u po-bijanoj presudi, jer je zasnovan na pogrešnoj primeni materijalnog prava, sadržanog u članu 9. stav 5. Zakona o stanovanju, zbog čega je ostalo nepotpuno utvrđeno činjenično stanje koje se odnosi na to da li je tužena od svoga rođenja u 1951. godini neprekidno stanovala u spornom stanu sa rodite-ljima, te da li je tužena u momentu smrti svoje majke bila član njenog porodičnog domaćinstva, a o tim relevantnim činjenicama nema ni razloga u obrazloženjima. Pogrešno je pravno stanovište nižestepenih sudova da nezaključenjem u roku od 60 dana od smrti zakupca ugovora o zakupu između člana porodičnog domaćinstva pokojnog zakupca i vlasnika, auto-matski prestaje pravo člana porodičnog domaćinstva pokojnog zakupca da nastavi sa korišćenjem spor-nog stana, jer posledica nezaključenja takvog ugovora u pomenutom roku je samo u tome da ugovor o zakupu pokojnog zakupca prestaje, a član porodičnog domaćinstva koji pravo da nastavi sa korišćenjem stana izvodi iz prava pokojnog zakupca, to pravo mora i dokazati za slučaj osporavanja. Kako su nižestepeni sudovi propustili da razjasne i utvrde odlučnu činjenicu da li je tužena u momentu smrti svoje majke bila član njenog porodičnog domaćinstva, od koje zavisi pravilna pri-mena materijalnog prava sadržanog u odredbama stava 2. i stava 4. člana 9. Zakona o stanovanju, kojima je propisano da dete zakupca koje je sa zakupcem stanovalo u istome stanu, u slučaju smrti zakupca kao član njegovog porodičnog domaćinstva ima pravo da nastavi sa korišćenjem toga sta-na, to je Vrhovni sud na osnovu člana 395. stav 2. ZPP, uvažio reviziju tužene i ukinuo obe nižeste-pene presude, da bi prvostepeni sud u ponovnom postupku, pošto pouzdano utvrdi ukazanu rele-vantnu okolnost ponovo odlučio o ovoj pravnoj stvari.


115522..

Ugovor o zakupu prestaje i zakupom drugog društvenog stana dobijenog za sve članove porodičnog domaćinstva.

Iz obrazloženja: Prema saglasnom utvrđenju sudova nakon što je otac tuženog 19.6.1990. godine dobio na kori-šćenje kao nosilac stanarskog prava društveni stan za sve članove svog porodičnog domaćinstva uključujući tu i tuženog i preselio se u isti iselenjem iz spornog stana u svojini tužioca, tuženi je ostao u spornom stanu sa svojom porodicom ne zaključujući sa tužiocem ugovor o korišćenju stana.

STAMBENO PRAV O

- 98 -

Pri takvim okolnostima sudovi su zakonito postupili kada su na napred navedeni način uvažili tu-žbeni zahtev tužioca. Tužilac osnovano zahteva iselenje tuženog iz spornog stana u svojini tužioca na osnovu odredbi člana 33. tačka 5. u vezi člana 40. stav 1. Zakona o stanovnju ("Sl. glasnik RS", br. 50/92). Prema tim odredbama ugovor o zakupu stana prestaje i zakupom drugog društvenog stana dobijenog za sve članove porodičnog domaćinstva. To u okolnostima ovog slučaja znači da nakon što je otac tuženog dobio drugi stan za sve članove svog porodičnog domaćinstva uključujućui tu i tuženog prestao je da važi ugovor o zakupu spornog stana u svojini tužioca. Za tuženog to znači da on posle toga (do-dele drugog stana njegovom ocu) nema pravo da nastavi da stanuje u spornom stanu. To pravo on nema ni zbog prirodne podele porodice, jer se posle 29.7.1973. godine kao dana stupanja na snagu Zakona o stambenim odnosima ("Sl. glasnik SRS", br. 29/73) na stanu u privatnoj svojini ne može po bilo kom osnovu steći svojstvo ni nosioca stanarskog prava, ni člana porodičnog domaćinstva nosioca stanarskog prava. Sve to praktično znači da tuženi u spornom stanu u svojini tužioca stanuje bez osnova, pa je na zahtev tužioca kao vlasnika stana dužan da se iseli iz stana i preda ga tužiocu.


115533.. Zakupodavac može dati otkaz ugovora o zakupu stana, ako zakupac (nosilac stanarskog prava) njegov bračni drug ili drugi član njegovog porodičnog domaćinstva stekne u svojinu useljiv stan koji je odgovarajući za to porodično domaćinstvo.

Iz obrazloženja:

Utvrđeno je, da je tužilac vlasnik predmetnog stana površine 46,41 m2, a koji je dodelio tuže-nom dok je bio u radnom odnosu kod tužioca, rešenjem od 7. novembra 1964. godine. Ugovor o ko-rišćenju stana zaključen je 28. januara 1967. godine. Tužena je sada penzioner. Tokom 1993. godine stranke su potpisale ugovor o otkupu ovog stana i tuženi je isplatio otkupnu cenu. Ministarstvo fi-nansija je iste godine odobrilo zaključenje ugovora. U porodičnoj zajednici sa sinovima tuženi je u istom mestu izgradio porodičnu kuću površine 110 m2, koja je završena 1988. godine, i iste godine sačinjen je ugovor o deobi. U kući ukupno sta-nuje devet lica, tuženikovi sin i ćerka sa decom i bračni drugovi. U predmetnom stanu živi tuženi sa suprugom iz drugog braka. Nižestepeni sudovi zaključuju, da tuženi i njegova supruga nemaju u svojini drugi odgovarajući stan jer se kuća sastoji od dva dvosobna stana u kome žive dve porodice, pa ni kvadratura ni raspo-red u kući ne odgovaraju i ne omogućuju korišćenje i od strane tuženog sa suprugom. Za pravilnu primenu materijalnog prava nisu utvrđene bitne činjenice. Članom 35. stav 1. tačka 4. u vezi člana 30. Zakona o stanovanju ("Sl. glasnik RS", br. 50/92, važeći u ovoj pravnoj stvari) regulisano je, da zakupodavac može dati otkaz ugovora o zakupu sta-na, ako zakupac (nosilac stanarskog prava) njegov bračni drug ili drugi član njegovog porodičnog domaćinstva stekne u svojinu useljiv stan koji je odgovarajući za to porodično domaćinstvo. Bitno je utvrditi, ko je činio članove tuženikovog porodičnog domaćinstva kada je započeta i dovršena izgradnja kuće, da li je gradnjom tuženi stekao svojinu ili susvojinu na toj kući, od kakvih i kolikih prostorija se ona sastoji te da li je u momentu izgradnje on ili član njegovog porodičnog domaćinstva u toj kući stekao odgovarajući stan za svoje porodično domaćinstvo. Ukoliko je tuženi ili član njegovog porodičnog domaćinstva stekao u svojinu stan odgovarajući zato porodično doma-

STAMBENO PRAV O

- 99 -

ćinstvo, nema značaja naknadno zaključeni ugovor o deobi, a čiju sadržinu je takođe potrebno utvr-diti, što je u dosadašnjem postupku izostalo.


115544.. Davalac stana na korišćenje može dati otkaz ugovora o korišćenju stana nosiocu stanarskog prava, kad izdaje ceo stan drugim licima kao podstanarima.

Iz obrazloženja: Prema razlozima nižestepenih presuda tužilac je titular prava raspolaganja spornim stanom u državnoj svojini. Tužena je nosilac stanarskog prava na spornom stanu pov. 25,72 m2, koji se nalazi u N... S..., po ugovoru o korišćenju stana od 26.6.1988. godine zaključenog na osnovu ugovora o zameni stanova u društvenoj svojini. Tužena je koristila sporni stan i nije ga izdavala drugim licima. U vreme podnošenja tužbe, tužena je bila suvlasnik 1/2 dela porodične stambene zgrade u P..., po osnovu nasleđa iza smrti oca koji je preminuo 1973. godine. Ova nepokretnost sastoji se od stana (dvosobnog) u uličnom delu zgrade (pov. od oko 70 m2), koji je sama koristila i sada ga koristi maj-ka tužene - drugi suvlasnik ove nepokretnosti i dvorišnog dela zgrade - koji su po osnovu stanar-skog prava koristila treća lica. Po njihovom iseljenju dvorišni deo zgrade korišćen je za smeštaj stvari jer je nekomforan i ruiniran. Ova nepokretnost je fizički nedeljiva a 1/2 dela ove nepokretno-sti ne odgovara potrebama tužene i članova njenog porodičnog domaćinstva. Tužena je svoj suvla-snički deo, tokom ovog postupka, poklonila starijoj kćeri, koja je adaptirala dvorišni deo zgrade za stanovanje, a u vanparničnom postupku budući da je ova nepokretnost fizički nedeljiva, uređen je način korišćenja ove nepokretnosti između sadašnjih suvlasnika. Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo kada su zaključili da za otkaz ugovora o korišćenju spornog stana tuženoj, utvrđenje prestanka stanarskog prava tuženoj i iseljenje tužene iz spornog stana, nisu ispunjeni zakonski uslovi. Naime, prema odredbama čl. 50. st. 1. tač. 4. Zakona o stambenim odnosima ("Sl. list SAPV", br. 12/82, 31/88), važećeg u vreme podnošenja tužbe, davalac stana na korišćenje mogao je dati otkaz ugo-vora o korišćenju stana nosiocu stanarskog prava, ako nosilac stanarskog prava izdaje ceo stan drugom licu na korišćenje. Ako nosilac stanarskog prava ima ili stekne u svojinu porodičnu sta-mbenu zgradu ili stan na kojima ne postoji stanarsko pravo u mestu u kojem koristi stan i ako porodična stambena zgrada ili stan odgovara njegovim potrebama i potrebama njegovog porodičnog domaćinstva, nosilac stanar-skog prava gubio je stanarsko pravo na stanu koji je koristio. Prema odredbama čl. 52. u vezi čl. 26. i čl. 14. Zakona o stambenim odnosima ("Sl. glasnik SRS", br. 9/85, 11/88), koje se na osnovu čl. 47. st. 5. Zakona o stanovanju ("Sl.glasnik RS", br. 50/92 sa izmenama i dopunom ovog zakona) primenjuju u postupku koji je započet kod suda, po ko-me nije doneta pravnosnažna odluka, davalac stana na korišćenje može dati otkaz ugovora o kori-šćenju stana nosiocu stanarskog prava, kad izdaje ceo stan drugim licima kao podstanarima. Ako nosilac stanarskog prava njegov bračni drug ili mal. članovi njegovog porodičnog domaćinstva ima-ju ili steknu u svojinu porodičnu stambenu zgradu ili stan u određenim naseljenim mestima u istoj ili susednoj opštini, odnosno gradu, a taj stan odgovara njegovim potrebama i potrebama članova njegovog porodičnog domaćinstva koji zajedno sa njim stanuju, dužan je da se sa svim korisnicima stana iseli iz stana koji koristi po ugovoru korišćenja stana.

STAMBENO PRAV O

- 100 -

Imajući u vidu sve okolnosti koje su utvrdili nižestepeni sudovi i Vrhovni sud nalazi da za otkaz ugo-vora o korišćenju spornog stana tužilji, utvrđenje prestanka stanarskog prava i iseljenje tužene iz spornog stana nisu ispunjeni zakonski uslovi iz čl. 52. u vezi čl. 26. i čl. 14. Zakona o stambenim odnosima ("Sl. glasnik SRS", br. 95/85, 11/88), obzirom da tužena nije izdavala ceo stan drugim licima kao podstanarima i da zbog sticanja susvojine na jednoj polovini navedene nepokretnosti u Petrovaradinu, koja nije ogovara-juća potrebama tužene i potrebama njenog porodičnog domaćinstva, tuženoj nije prestalo stanarsko pravo, ni prema ovim odredbama ni prema navedenim propisima SAP Vojvodine, važećim u vreme podnošenja tužbe. Stoga navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava nisu osnovani.


115555..

Zakupodavac može dati otkaz ugovora o zakupu stana ako zakupac stana i članovi njego-vog porodičnog domaćinstva ne koriste stan duže od jedne a najduže četiri godine, a zakupac se ne sporazume sa zakupodavcem o načinu korišćenja stana za to vreme.

Iz obrazloženja:

Prema utvrđenom činjeničnom stanju tuženi je, kao aktivno vojno lice, dobio od tužioca sporni stan na korišćenje. Ugovor o zakupu stana zaključen je 25.3.1994. godine. Tuženi je 1989. godine, zbog po-trebe vojne službe, premešten iz Z... u B... gde se i sada nalazi. Od kada je tuženi prekomandovan iz Z... sve vreme stanovao je u samačkom hotelu u B... a u sporni stan povremeno navraća, u proseku jedanput mesečno i za vreme godišnjeg odmora. U stanu su ostale njegove stvari. Tužilac je tužbu za otkaz ugo-vora o korišćenju stana podneo 20.4.1995. godine. Polazeći od napred utvrđenog činjeničnog stanja nižestepeni sudovi su pravilno primenili materijal-no pravo kada su tužbeni zahtev odbili kao neosnovan. Odredbom člana 35. stav 1. tačka 6. Zakona o stanovanju ("Sl. glasnik RS", br. 50/92, sa izmenama i dopunama) je propisano da zakupodavac može dati otkaz ugovora o zakupu stana ako zakupac stana i članovi njegovog porodičnog domaćinstva ne ko-riste stan duže od jedne, a najduže četiri godine, a zakupac se ne sporazume sa zakupodavcem o načinu korišćenja stana za to vreme. Vrhovni sud nalazi da nema mesta otkazu ugovora o zakupu stana u smislu navedene odredbe jer od dana zaključenja ugovora o zakupu stana do dana podnošenja tužbe protekla je jedna a ne četiri godine od kada tuženi ne koristi stan. Osim toga, tuženi je zbog potrebe službe preme-štan u B... a da na drugi način nije rešio stambeno pitanje. Bez uticaja su navodi revizije da je tuženi bio dužan u smislu člana 78. stav 2. Pravilnika o načinu i kriterijumima za davanje stanova u zakup zaposle-nim u Vojsci Jugoslavije, da o nekorišćenju stana obavesti stambeni organ garnizona jer je ovome to svakako moralo biti poznato, pa se ne može upisati samo u krivicu tuženog to što nije zaključen spora-zum o načinu korišćenja stana dok se tuženi nalazi u prekomandi.


115566..

Ako je ugovorom o korišćenju stana tuženi dobio na korišćenje stan dok je u radnom od-nosu, onda, prestankom radnog odnosa tuženom je prestao osnov da koristi stan.

STAMBENO PRAV O

- 101 -

Iz obrazloženja: Tužbeni zahtev tužioca zasniva se na odredbama čl. 37. Zakona o osnovama svojinsko-prav-nih odnosa. Obzirom da tuženi po prestanku radnog odnosa i protekom roka za iseljenje, a pre-ma ugovoru zaključenom između stranaka o korišćenju stana, bez pravnog osnova dalje koristi stan, osnovan je zahtev tužioca za iseljenje iz stana, ispražnjenjem od lica i stvari i predaje stana tužiocu u državinu. Neosnovani su navodi revizije da je pogrešan zaključak nižestepenih sudova o osnovanosti zahteva tužioca, jer prema navodima revizije tuženi je na osnovu rešenja o dodeli stana i ugovo-ra o korišćenju stana stekao svojstvo nosioca stanarskog prava na neodređeno vreme, i da se ne radi o službenom stanu niti tuženi ima svojstvo zakupca. Po shvatanju ovoga suda ovakva isti-canja nemaju značaja, obzirom da je navedenim ugovorom o korišćenju stana koji je zaključen između stranaka decidno određeno da je tuženi dobio stan na korišćenje dok je u radnom odnosu kod tužioca - OŠ, i da je obavezan da po prestanku radnog odnosa preda stan u državinu tužiocu naj kasnije u roku od mesec dana. Dakle vreme korišćenja stana je limitirano, i nastupanjem uslova određenog u ugovoru, tuženom je prestao osnov dak koristi stan, zbog čega je osnovan zahtev tužioca za ostvarenje sudske zaštite iseljenjem tuženog iz stana.


115577..

Aktivna legitimacija stambene zgrade za iseljenje zakupca proizilazi iz ovlašćenja kao za-kupodavca na predaju zakupljene stvari po prestanku zakupa, u smislu člana 585. stav 1. Za-kona o obligacionim odnosima, u vezi člana 10. i 11. Zakona o održavanju stanbenih zgrada i stanova, u pogledu pravnih poslova koji se odnose na održavanje i korišćenje stambene zgra-de, koja u pogledu tih poslova ima svojstvo pravnog lica.

Iz obrazloženja:

Prema utvrđenom činjeničnom stanju parnične stranke su 1.6.1985. godine zaključile ugovor o zakupu spornih zajedničkih prostorija na neodređeno vreme uz naknadu, s tim što su počev od 1.6.1985. godine, aneksima navedenog ugovora, menjale osnovni ugovor u pogledu visine zakupni-ne. Tuženi je sporne zajedničke prostorije koristio od 1976. godine, bez ugovora, dobio je 12.5.1976. godine i građevinsku dozvolu da od hodnika adaptira prostorije za vrtić ali mu nadležni organ uprave nije izdao upotrebnu dozvolu, niti su ove zajedničke prostorije izuzete radi pretvaranja u poslovni prostor. Tužilac je pre podnošenja tužbe dana 31.1.1996. godine otkazao ovaj ugovor o zakupu tuženog, sa otkaznim rokom od 1.5.1996. godine, a otkazni rok je navedenim ugovorom određen na tri meseca. Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja pravilno su nižestepeni sudovi primenili ma-terijalno pravo kada su zaključili da je tuženi dužan da se iseli iz spornih zajedničkih prostorija i preda ih tužiocu. Naime, ugovor o zakupu čije trajanje nije određeno prestaje otkazom koji svaka strana može da-ti drugoj, poštujući otkazni rok, a po prestanku zakupa, zakupac je dužan predati zakupljenu stvar zakupodavcu, u smislu odredaba člana 597. stav 1. u vezi člana 585. stav 1. ZOO. Aktivna legitimacija tužioca, proizilazi iz ovlašćenja tužioca kao zakupodavca na predaju zakuplje-ne stvari po prestanku zakupa u smislu člana 585. stav 1. ZOO, u vezi člana 10. i 11. Zakona o održava-

STAMBENO PRAV O

- 102 -

nju stambenih zgrada i stanova ("Sl. glasnik RS", br. 44/95) u pogledu pravnih poslova koji se odnose na održavanje i korišćenje stambene zgrade, koja u pogledu tih poslova ima svojstvo pravnog lica. Imajući u vidu sve okolnosti koje su utvrdili nižestepeni sudovi i Vrhovni sud nalazi da je ugo-vor o zakupu spornih zajedničkih prostorija, koji su parnične stranke zaključile 1.6.1985. godine, prestao otkazom i da je tuženi u obavezi da sporne zajedničke prostorije preda tužiocu. Stoga navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava nisu osnovani. Vrhovni sud je cenio navode revizije tuženog u pogledu namene ovih prostorija, koje smatra poslovnim prostorijama i propusta u konstituisanju skupštine zgrade i izbora predsednika skupšti-ne zgrade, pa je našao da se ovim navodima ne dovodi u sumnju pravilnost pobijane odluke. Spor-ne prostorije predstavljaju zajedničke delove navedene stambene zgrade, a ne poslovne prostorije tuženog, obzirom da nisu izuzete i pretvorene u poslovni prostor na osnovu odluke skupštine ove zgrade (posle otkupa stanova), uz saglasnost vlasnika stanova u smislu člana 22. navedenog Zako-na o održavanju stambenih zgrada i stanova, odnosno odluke i saglasnosti ranijeg titulara prava korišćenja ove stambene zgrade u društvenoj svojini, a nadzor nad primenom odredaba Zakona o održavanju stambenih zgrada i stanova i propisa donetih na osnovu njega vrši opština, odnosno gradska uprava, u smislu člana 31. stav 1. istog zakona, a ne sud.


115588.. Prema članu 2. Zakona o stambenim odnosima ("Sl. glasnik SRS", broj 29/73), koji je stu-pio na snagu 29.7.1973. godine, stanarsko pravo se ne može sticati na stanu u svojini građana.

Iz obrazloženja: Odredbom člana 2. Zakona o stambenim odnosima ("Sl. glasnik SRS", br. 29/73), koji je stupio na snagu 29.7.1973. godine, bilo je regulisano da se stanarsko pravo, odnosno pravo na trajno kori-šćenje stana može steći samo na stanu u društvenoj svojini, odnosno ne i na stanu u svojini građana. Članom 8. stav 1. istog Zakona bilo je regulisano da nosilac stanarskog prava koji je to pravo stekao nad porodičnom stambenom zgradom i stanom u svojini građana do stupanja na snagu toga zakona ima sva prava i obaveze koji se tim zakonom propisuju za nosioca stanarskog prava koji koristi stan u društvenoj svojini. Na isti način je ovo pitanje regulisao i član 2. odnosno član 93. stav 1. Zakona o stambenim odnosima ("Sl. glasnik SRS", br. 9/85), koji je bio na snazi u vremenu zaključenja bra-ka između predlagača i pok. nosioca stanarskog prava. Polazeći od izloženog, pošto je predlagač zaključila brak sa pok. nosiocem stanarskog prava posle 29.7.1973. godine, kada se više nije moglo steći svojstvo nosioca stanarskog prava na stanu u svojini građana odnosno u privatnoj svojini, to ni predlagač nije mogao steći svojstvo korisnika takvog stana kao član porodičnog domaćinstva nosioca stanarskog prava. U takvoj situaciji, nisu ispunjeni uslovi iz člana 34. Zakona o stanovanju iz 1992. godine, sa kasnijim izmenama i dopu-nama, da se utvrdi pravo predlagača kao zakupca predmetnog stana na neodređeno vreme, odno-sno neosnovan je predlog da sud u vanparničnom postupku donese rešenje kojim se zamenjuje ugovor o zakupu toga stana na neodređeno vreme. Bez uticaja je navod revizije, kao i zahtev za zaštitu zakonitosti javnog tužioca da predlagač kao član porodičnog domaćinstva bivšeg nosioca stanarskog prava ima pravo da nastavi posle njegove

STAMBENO PRAV O

- 103 -

smrti da stan trajno koristi, u smislu odredbe člana 34. važećeg Zakona o stanovanju. Ovo stoga što u momentu zasnivanja bračne zajednice sa pok. nosiocem stanarskog prava 16.3.1989. godine, pred-lagač nije stekla svojstvo korisnika stana u smislu člana 93. stav 1. tada važećeg zakona o stambe-nim odnosima. Prema tome, predlagač momentom useljenja u stan nije stekla nikakvo pravo na sta-nu, pa samim tim, momentom smrti bivšeg nosioca stanarskog prava ona ne može naknadno steći pravo da stan trajno koristi.

(Iz presude Vrhovnog suda Srbije, Rev. 320/00 i Gzz. 19/00 od 15.3.2000. godine)

115599..

Prema odredbi člana 33. stav 1. tačka 6. Zakona o stanovanju, ugovor o zakupu društve-nog stana prestaje ako zakupac sa članovima porodičnog domaćinstva ne koristi stan duže od četiri godine.

Iz obrazloženja: Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužena J. je sa svojim mužem kao nosiocem stanarskog pra-va koristila sporni stan do jeseni 1990. godine. Nakon toga, oni odlaze u O…, gde tužena ima stan na-sleđen od svoje majke. Zbog izbijanja rata, tužena sa svojim suprugom ostaje u O…, gde je jen suprug preminuo i sahranjen je 1994. godine, dok je tužena nastavila da živi u O... Dana 27. oktobra 1992. do 1994. godine, sporni stan koristila je porodica B. Od 1994. do 1997. godine sporni stan koristila je tu-žena M. sa porodicom, nakon čega je 1997. godine u stan došla i tužena J. Iz izvoda iz ZK UL 1107 KO V…, od 25. marta 1998. godine, utvrđeno je da je država SRJ vlasnik spornog stana, da stan spa-da u Vojni stambeni fond kojim upravlja Vojnograđevinska direkcija "B…", te da je raniji SSNO reor-ganizacijom saveznih organa postao SMO, prema Uredbi o obrazovanju saveznih ministarstava i dru-gih saveznih organa i organizacija ("Sl. list SRJ", br. 67/94). Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo kada su obavezali tužene da se sa svim licima i stvarima isele iz spornog stana i isti predaju na slobodno raspolaganje tužiocu. Članom 33. stav 1. tačka 6. Zakona o stanovanju, predviđeno je da ugovor o zakupu društvenog stana prestaje ako zakupac sa članovima porodičnog domaćinstva ne koristi stan duže od četiri godi-ne. Članom 34. stav 6. istog zakona, predviđeno je da o prestanku ugovora iz člana 33. odlučuje nadležni sud, osim u slučaju predviđenom stavom 1. tačka 2. istog člana. U postupku je utvrđeno da je tužena K. J. sa svojim suprugom prestala da koristi sporni stan u jesen 1990. godine, i svoje prebivalište na ovom stanu odjavila 1992. NJen suprug je premi-nuo 1994. godine u O…, a ona se u sporni stan vratila tek 1997. godine. Iz navedenog sledi da zakupac sa tuženom kao članom porodičnog domaćinstva nije koristio sporni stan duže od četiri godine, pa su se stekli uslovi da prestane ugovor o zakupu društvenog stana, u smislu člana 33. stav 1. tačka 6. Zakona o stanovanju. Tužena J. kao i tužena M. sporni stan stoga koriste bez pravnog osnova, pa su pravilno nižestepenim presudama obavezane da se iz njega sa svim lici-ma i stvarima isele.

(Iz presude Vrhovnog suda Srbije Rev. 5353/99 od 1.12.1999. godine)

STAMBENO PRAV O

- 104 -

116600.. Nisu ispunjeni uslovi za otkaz ugovora o korišćenju stana, ako tužena povremeno odsustvuje iz spornog stana, zbog odlaska na lečenje i oporavak ili u posetu rodbini, kojom prilikom se zadr-žava najduže do dva meseca ili odlazi u rodno mesto gde boravi najduže oko mesec dana.

Iz obrazloženja: Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužena je nosilac stanarskog prava na spornom stanu od 1985. godine, od kada stan neprekidno koristi. Utvrđeno je da tužena povremeno odsustvuje iz spor-nog stana, zbog odlaska na lečenje i oporavak ili u posetu rodbini koja se nalazi na N… B..., kojom prilikom se zadržava najduže do dva meseca ili kraće. Ovakva odsustva tužene dešavaju se najviše dva puta godišnje. Tužena takođe ponekad odlazi u svoje rodno mesto, gde boravi najduže oko me-sec dana, nakon čega se ponovo vraća u sporni stan. U spornom stanu stanuje i sestrić tužene sa svo-jom suprugom i dvoje dece u zajedničkom porodičnom domaćinstvu sa tuženom. Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo, kada su odbili kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca za otkaz ugovora o korišćenju stana, kao i iseljenje tužene iz spornog stana. Naime, u postupku je utvrđeno da tužena nakon smrti svog oca 1995. godine nastavlja da koristi sporni stan u svojstvu nosioca stanarskog prava, te da nije pre-stala sa korišćenjem istog stana, već iz njega samo povremeno odsustvuje na kraće vreme, radi leče-nja ili posete rodbini. Stoga je pravilan zaključak nižestepenih sudova da u slučaju da nisu ispunjeni uslovi iz člana 35. stava 1. tačke 1. i 6. Zakona o stanovanju, tuženoj bi bio otkazan ugovor o korišćenju spornog stana. Budući da tužena ima pravni osnov korišćenja spornog stana, to je neosnovan i zahtev tužioca za njeno iseljenje. Stoga su neosnovani navodi revizije kojima se ističe pogrešna primena materijalnog prava. Iz navedenog razloga, Vrhovni sud je odbio reviziju tužioca kao neosnovanu.

(Iz presude Vrhovnog suda Srbije Rev. br. 3695/99 od 15.12.1999. godine)

116611..

Odredbom člana 34. stav 2. Zakona o stanovanju propisano je, ako posle smrti zakupca ili njegovog iseljenja iz stana nije ostalo ni jedno lice iz stava 1. ovog člana, zakupac postaje lice koje je prestalo da bude član porodičnog domaćinstva ili lice koje je bilo član porodičnog doma-ćinstva ranijeg zakupca stana, ako je nastavilo da koristi stan i ako nema na drugi način rešenu stambenu potrebu.


116622..

Zakupodavac može dati otkaz ugovora o zakupu stana ako zakupac, njegov bračni drug ili drugi član njegovog porodičnog domaćinstva stekne u svojinu useljiv stan koji je odgovarajući za to porodično domaćinstvo.

STAMBENO PRAV O

- 105 -

Iz obrazloženja: U postupku je utvrđeno da su tužioci idealni suvlasnici porodične stambene zgrade, koja se sa-stoji od manjeg trosobnog stana površine 58 m2.Tuženi živi u predmetnoj kući od 1953. godine sa suprugom i R. kao članovima svog porodičnog domaćinstva. Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, pravilan je zaključak sudova da se nisu stekli uslovi za otkaz ugovora o korišćenju stana tuženom predviđeni odredbom člana 35. stav 1. tačka 4. Zakona o stanovanju. Navedenom zakonskom odredbom predviđeno je da zakupodavac može dati otkaz ugovora o zakupu stana, ako zakupac, njegov bračni drug ili drugi član njegovog porodičnog domaćinstva steknu u svojinu useljiv stan, koji je odgovarajući za to porodično domaćinstvo. Od-redbom člana 30. istog Zakona predviđeno je da lica koja su do dana stupanja na snagu ovog zakona stekla svojstvo nosioca stanarskog prava nastavljaju da koriste svoje stanove pod uslovima iz člana 31. do 39. ovog zakona. Imajući u vidu citirane zakonske odredbe i činjenicu da tuženi kao zakupac na stanu tužilaca niti pak njegov bračni drug ili drugi član njegovog porodičnog domaćinstva nisu stekli u svojinu useljiv stan koji odgovara za to porodično domaćinstvo, pravilan je zaključak sudova da se nisu stekli uslovi za otkaz ugovora o zakupu stana tuženom. Kuću u selu tuženi je otuđio pre podnošenja tužbe iz razloga što nije imao mogućnosti da je završi i što mu, s obzirom na njegove godine starosti i godine starosti njegove su-pruge, zbog lošeg zdravstvenog stanja lokacija te kuće ne odgovara.


116633..

Zakupodavac može dati otkaz ugovora o zakupu stana zakupcu ako zakupac stekne u svo-jinu useljivu stambenu zgradu koja odgovara potrebama njegovog porodičnog domaćinstva.

Iz obrazloženja: Prema činjeničnom stanju utvrđenom u postupku, tuženi je vlasnik porodične stambene zgrade u po-vršini od 108 m2, koja ima podrum - prizemlje, sprat i potkrovlje, koja je sagrađena od tvrdog materijala, u koju je uvedena trofazna struja, vodovodna i kanalizaciona instalacija, ugrađena sva potrebna sanitari-ja, snabdevanje vodom iz bunara putem hidrofora, te u potpunosti zadovoljava sve normative za stano-vanje. Zgrada se nalazi u naseljenom, urbanizovanom mestu, u kome postoje javni, privredni, kulturni, kao i zdravstveni objekti, prodavnice i gradski saobraćaj. Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, pravilno su nižestepeni sudovi usvojili tužbeni zah-tev, uz razloge koje u celini prihvata i Vrhovni sud, pa ne stoje navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava. Naime, u opisanoj situaciji su ispunjeni uslovi iz člana 35. stav 1. tačka 4. Zakona o stanovanju, pre-ma kojoj zakupodavac, u ovom slučaju tužilja, može dati otkaz ugovora o zakupu stana tuženom, jer je tuženi stekao u svojinu useljivu stambenu zgradu, koja odgovara potrebama njegovog porodičnog doma-ćinstva. Zgrada je odgovarajuća kako u pogledu površine, tako i u pogledu komfora, a i po mestu u ko-me se nalazi, zadovoljava sve potrebe porodičnog domaćinstva tuženog. Navodima revizije kojima se ističe da je u pitanju vikend kuća, koja nije završena, te koja ne zado-voljava potrebe porodičnog domaćinstva tuženog, napada se utvrđeno činjenično stanje u postupku pred

STAMBENO PRAV O

- 106 -

nižestepenim sudom, u kome je, između ostalog, sprovedeno i veštačenje, te kako činjenično stanje ne može biti predmet ocene u revizijskom postupku, na osnovu člana 385. stav 3. ZPP, Vrhovni sud ove na-vode revizije nije cenio.


116644..

Stambena zgrada, prema odredbi člana 11. stav 1. Zakona o održavanju stambenih zgrada ima svojstvo pravnog lica u pravnim poslovima koji se odnose na održavanje i korišćenje stambene zgrade, pa je stambena zgrada aktivno legitimisana da traži iseljenje.

Iz obrazloženja: U konkretnom slučaju, u pitanju je službeni stan, na kome tuženi nije mogao steći svojstvo nosioca stanarskog prava, jer mu je stan dodeljen na korišćenje u vezi sa radnim odnosom koji je 1981. godine zasnovao na radnom mestu domara zgrade - rukovaoca centralnog grejanja. Članom 2. alineja 3. ugovo-ra o zasnivanju radnog odnosa od 1. septembra 1981. godine ovo je izričito i navedeno, odnosno da je u pitanju službeni stan u zgradi, koji će tuženi koristiti dok bude u radnom odnosu. Prema tome, osnov ko-rišćenja stana je radni odnos na određenom radnom mestu. Tuženi je radni odnos sa tužiocem raskinuo 28. avgusta 1996. godine, pa je sa tim danom prestao i osnov korišćenja istrog stana od strane tuženog, te kako nije udovoljio otkazu korišćenja stana koji mu je uputio tužilac, pravilno su nižestpeni sudovi primenili materijalno pravo kada su tužbeni zahtev usvojili, te tuženog obavezali da se sa svim licima i stvarima iz stana iseli i ispražnjen stan preda na dalje korišćenje i raspolaganje tužiocu. Bez uticaja je navod revizije kojim se ponovo ukazuje na nedostatak aktivne legitimacije na strani tužioca, uz isticanje da je nosilac prava korišćenja predmetnog stana Opština P... Ugovor o za-snivanju radnog odnosa i dodeli stana na korišćenje tuženom po osnovu radnog odnosa 1981. godi-ne nije zaključen sa Opštinom Prokuplje, kao nosiocem prava korišćenja, nego sa skupom stanara Kućnog saveta iste zgrade. Prema odredbi člana 11. stav 1. Zakona o održavanju stambenih zgrada ("Sl. glasnik RS", broj 44/95), stambena zgrada ima svojstvo pravnog lica u pravnim poslovima koji se odnose na održavanje i korišćenje stambene zgrade, pa je samim tim stambena zgrada i aktivno legitimisana u ovom sporu.


116655.. Zakupac stana koji želi da ne koristi stan duže od jedne godine dužan je da se sa zakupo-davcem sporazume o načinu korišćenja stana. Ako se ne sporazumeju kako će se stan koristiti, a zakupac ga ne koristi duže od jedne godine, zakupac može otkazati ugovor o zakupu.

Iz obrazloženja: Prema odredbi člana 35. stav 1. tačka 6. u vezi člana 40. Zakona o stanovanju zakupac stana može sa svim članovima svog porodičnog domaćinstva da ne koristi stan preko jedne, a najduže do četiri godine. Uslov za takvo nekorišćenje stana je da se sa zakupodavcem sporazumeo o načinu ko-rišćenja stana za to vreme. To znači da zakupac stana koji želi da ne koristi stan duže od jedne godi-ne dužan je da se obrati zakupodavcu i da se sa njim sporazume o načinu korišćenja stana. Ako se

STAMBENO PRAV O

- 107 -

ne sporazumeju kako će se koristiti stan, a zakupac ga ne koristi duže od jedne godine, zakupodavac može otkazati ugovor o zakupu.


116666.. Zakupodavac može dati otkaz ugovora o zakupu stana, ako zakupac i posle opomene bez saglasnosti zakupodavca izdaje stan u podzakup ili dozvoli korišćenje stana licima koja nisu predviđena ugovorom.

Iz obrazloženja: Prvostepenom presudom, tuženi je obavezan da se iseli iz stana koji je koristio kao zakupac na neo-dređeno vreme. Prvostepeni sud je utvrdio činjenice koje nisu osporene, da je tuženi kao zakupac stana dozvolio da stan koriste i druga lica koja nisu predviđena ugovorom o korišćenju stana koji je tuženi za-ključio sa tužiocem, pa je tako dozvolio da stan koriste još od leta 1995. godine dve osobe, koje su uzne-miravale u korišćenju stanova druge korisnike stanova, zbog čega je intervenisala i policija. Prema odredbi člana 35. stav 1. tačke 1. Zakona o stanovanju, zakupac može dati otkaz ugovora o zakupu stana, ako zakupac i posle opomene bez saglasnosti zakupodavca koristi stan za obavljanje poslovne delatnosti, izdaje stan u podzakup ili dozvoli korišćenje stana licima koja nisu predviđena ugovorom. U konkretnom slučaju, ovaj otkazni razlog je ispunjen, jer je tuženi i posle tužiočeve opomene od 13.6.1994. godine dozvoljavao drugim licima da koriste stan, nakon čega je tužilac 12.6.1995. godine tuženom otkazao ugovor i dao rok za iseljenje.

(Iz presude Okružnog suda u Zrenjaninu Gž. br. 1077/96 od 29.4.1998. godine)

116677.. Zakupodavac može dati otkaz ugovora o zakupu stana, ako zakupac, njegov bračni drug ili drugi član njegovog porodičnog domaćinstva stekne u svojinu useljiv stan, koji je odgovara-jući za to porodično domaćinstvo.

Iz obrazloženja: Ceneći utvrđene činjenice i po oceni Vrhovnog suda, osnovan je zaključak suda da se u ovom slučaju stekao razlog za otkaz ugovora o zakupu stana predviđen odredbom člana 35. stav 1. tačka 4. Zakona o stanovanju. Naime, prema ovoj odredbi zakona zakupodavac može dati ot-kaz ugovora o zakupu stana, ako zakupac, njegov bračni drug ili drugi član njegovog porodič-nog domaćinstva stekne u svojinu useljiv stan, koji je odgovarajući za to porodično domaćin-stvo. Pri tom se pod odgovarajućim stanom ima smatrati stan u odnosu na stan iz koga se zaku-pac iseli, a ne u odnosu na njegove potrebe i potrebe njegovog porodičnog domaćinstva. Kako je tužena nosilac stanarskog prava na spornom stanu površine 76 m2 koji je po strukturi trosoban, a sa članovima porodičnog domaćinstva je stekla u svojinu porodičnu kuću u kojoj su pro-storije u suturenu površine 57 m2, a prostorije u prizemlju površine 72 m2, to je pravilan zaključak

STAMBENO PRAV O

- 108 -

nižestepenih sudova da je ova kuća odgovarajuća za porodično domaćinstvo tužene, te je pravilno primenjeno materijalno pravo kada je usvojen tužbeni zahtev za iseljenje tužene.

(Iz odluke Vrhovnog suda Srbije Rev. 7147/97 od 18.02.1998. godine)

116688.. Ako je nosilac stanarskog prava stan koristio na neadekvatan način, nanoseći štetu opremi i instalacijama stana, a istovremeno time i drugim radnjama onemogućavao ostale stanare u zgradi u mirnom korišćenju njihovih stanova, ali je to činio kao bolesno lice - težak psihički bolesnik, nisu ispunjeni uslovi za otkaz ugovora o korišćenju stana.

Iz obrazloženja: Na osnovu utvrđenih činjenica (koje i nisu sporne) pravilno sudovi izvode činjenični i pravni zaklju-čak da je tužena u toku 1993. i 1994. godine kao nosilac stanarskog prava, odnosno zakupac stana, pred-metni stan koristila na neadekvatan način, nanoseći štetu opremi i instalacijama stana, a istovrmeno je ti-me i drugim radnjama onemogućavala ostale stanare u zgradi u mirnom korišćenju njihovih stanova, ali da je to činila kao bolesno lice, kao težak psihički bolesnik. Nije bila svesna svojih postupaka i sa njima nije mogla voljno upravljati. Zbog bolesti nije bila ni u stanju da se brine o sebi i svojim interesima. I ovaj sud nalazi da tužena u utvrđenom bolesnom stanju za učinjeno ponašanje ne može snositi štetne po-sledice izvršenim načinom korišćenja stana i ometnjem drugih u korišćenju njihovih stanova, jer zakon-ski uslov za otkaz stana (predviđenih odredbama člana 10. st. 1. tač. 3. i 4. i člana 35. st. 1. tač. 3. Zako-na o stanovanju), polaze od krivice koje ovde nema, pa u tom smislu nema ni krajnje nepažnje. U nastaloj situaciji tužena ne može odgovarati za posledice svojih radnji kako to pravilno za-ključuje i drugostepeni sud. Zbog toga su neosnovani navodi revizije koji su izneti u ovom pogledu, sa neprihvatljivim pravnim tumačenjem zakonskih uslova za dati otkaz ugovora o korišćenju stana.


116699..

Tužilac kao zakupodavac je osnovano dao otkaz stana tuženom kao zakupcu zbog toga što je bez saglasnosti zakupodavca dozvolio da stan koriste druga lica koja nisu predviđena ugo-vorom o korišćenju stana koji je tuženi zaključio sa tužiocem u smislu člana 35. st. 1. tač. 1. Zakona o stanovanju, pa je tuženi dužan da se iz stana iseli.

Iz obrazloženja: Prvostepenom presudom tuženi je obavezan da se iseli iz stana koji je koristio kao zakupac na neodređeno vreme. Prvostepeni sud je utvrdio činjenice koje nisu osporene da je tuženi kao zakupac stana dozvolio da stan koristi i druga lica koja nisu predviđena ugovorom o korišćenju stana koji je tuženi zaključio sa tužiocem, pa je tako dozvolio da stan koriste još od leta 1995. godine dve osobe koje su uznemi-rivale u korišćenju stanova druge korisnike stanova zbog čega su intervenisali i radnici SUP-a. Prema odredbi člana 35. st. 1. tač. 1. Zakona o stanovanju ("Sl. glasnik RS", br. 50/92, 76/92, 33/93, 46/94 i 49/95) zakupodavac može dati otkaz ugovora o zakupu stana, ako zakupac i posle opomene bez saglasnosti zakupodavca koristi stan za obavljanje poslovne delatnosti, izdaje stan u

STAMBENO PRAV O

- 109 -

podzakup ili dozvoli korišćenje stana licima koja nisu predviđena ugovorom. U konkretnom sluča-juovaj otkazni razlog je ispunjen, jer je tuženi i posle tužiočeve opomene od 13.juna 1994. godine dozvoljava drugim licima da koriste stan, nakon čega je tužilac 12. juna 1995. godine tuženom otka-zao ugovor i dao rok za iselenje.

(Iz presude Okružnog suda u Zrenjaninu Gž. 1077/96 od 29.04.1998. godine)

117700..

Zakupodavac može dati otkaz ugovora o zakupu stana ako zakupac stana i članovi njego-vog porodičnog domaćinstva ne koriste stan duže od jedne a najduže 4 godine a zakupac se ne sporazume sa zakupodavcem o načinu korišćenja stana.

Iz obrazloženja: U provedenom postupku je utvrđeno, da je tuženi kao nosilac stanarskog prava na spornom sta-nu ovo stanarsko pravo stekao 1974. godine, za sebe i svoju porodicu suprugu i dvoje dece. Krajem 1990. godine, ili početom 1991. godine, tuženi je otišao u S... gde se zaposlio i od tada je prestao da koristi sporni stan. Njegova ćerka je u toku 1991. godine napustila sporni stan i od tada u njemu ne živi, dok se sin sa svojom suprugom u jesen 1991. godine, iselio u Z... Supruga tuženog je posle 1991. godine, ostala sama u stanu a u martu 1992. godine otišla je sa tuženim, svojim suprugom u S... u kome je ostala da živi. Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev, zauzevši stanovište da zbog rata u Bosni i Hercegovini koji je započeo 6. aprila 1992. godine, supruga tuže-nog nije ni mogla da se vrati te je tužbeni zahtev odbio, dok je Okružni sud preinačio prvostepenu presudu, smatrajući da se zaključak prvostepenog suda ne može prihvatiti jer su nastupili uslovi da tuženom prestane stanarsko pravo u smislu čl. 35. stav 1. tačka 6. Zakona o stanovanju. Po mišljenju Vrhovnog suda, pravilan je zaključak Okružnog suda, jer je i supruga tuženog prestala da koristi stan od marta meseca 1992. godine, kada je otišla u S... a da okolnost da je iz-bio rat je mogla biti relevantna samo do prestanka rata u Bosni i Hercegovini. Rat je prestao za-ključenjem Dejtonskog sporazuma u 1995. godin. Prema utvrđenom činjeničnom stanju supruga tuženog se nije vratila u P.. do zaključenja glavne rasprave 7. decembra 1995. godine. Zbog to-ga je pravilno primenjen čl. 35. st. 1. tač. 6. Zakona o stanovanju, kojim je predviđeno da zaku-podavac može dati otkaz ugovora o zakupu stana, ako zakupac stana i članovi njegovog poro-dičnog domaćinstva ne koriste stan duže od jedne a najduže 4 godine, a zakupac se ne sporazu-me sa zakupodavcem o načinu korišćenja stana za to vreme. Neosnovani su revizijski navodi kojima se ističe da je pogrešno primenjeno materijalno pravo, jer u konkretnom slučaju ne postoji krivica supruge tuženog što se nije vratila u P... Ovo zbog toga što za primenu navedene odredbe čl. 35. st. 1. tač. 6. Zakona o stanovanju ne traži se krivica za nekorišćenje stana zakupca stana i članova porodičnog domaćinstva, već je dovoljna činjenica da zakupac stana i njegovi članovi porodičnog domaćinstva ne koriste stan. Osim toga kako je to već navedeno, po oceni Vrhovnog suda supruga tuženog je očigledno napustila stan s namerom da živi u S... jer se po prestan-ku rata u Bosni i Hercegovini nije vratila u P...


STAMBENO PRAV O

- 110 -

117711..

Zakupodavac može da ti otkaz ugovora o zakupu stana ako zakupac i posle opomene ne plati zakupninu za najmanje dva meseca uzastopno.

Iz obrazloženja: Pravilan je zaključak nižestepenih sudova da na konkretan pravni odnos treba primeniti odredbe Zakona o stanovanju ("Sl. glasnik RS", br. 50/92 sa izmenama i dopunama), što proizilazi iz odredbi člana 30. stav 2. i člana 40. istog Zakna, te u tom smislu obavezu plaćanja zakupnine i uslove za da-vanje otkaza zbog neplaćanja treba ceniti u skladu sa tim zakonom. Odredbom člana 35. stav 1. u tački 2. istog Zakona propisano je da zakupodavac može dati otkaz ugovora o zakupu stana ako zakupac i posle opomene i ne plati zakupninu za najmanje dva meseca uza-stopno. Pri tom opomenu, u smislu navedene odredbe, treba razumeti kao obaveštenje o nameri zakupo-davca da otkaže ugovor, ukoliko zakupac ne izmiri zakupninu. U tom smislu dostavljanje računa kojim je fakturisana naknada za korišćenje stambenog prostora ne može imati značaj opomene, budući da ta-kvo postupanje ne ukazuje na nameru otkazivanja ugovora. Stoga je pravilan zaključak nižestepenih su-dova da je tuženi sa ovakvom namerom tužioca upoznat tek u vreme dostavljanja tužbe u ovoj parnici, te treba uzeti da je dostavljanjem tužbe tuženi opomenut na plaćanje zakupnine. Imajući u vidu da je od-mah nakon toga tuženi ponudio isplatu tužiocu i da je ovaj isplatu odbio, to proizilazi da je ovakvim po-stupanjem tužioca nastupila poverilačka docnja, te kako je tuženi nakon ovog odbijanja izmirivao svoju obavezu polaganjem odgovarajućih iznosa na ime zakupnine su sudski depozit, to proizilazi da nisu is-punjeni uslovi iz člana 35. st. 1. tač. 2. Republičkog zakona o stanovnju za otkaz ugovora o zakupu.


117722..

Tužilja, kao vlasnica stana koji je tuženi koristio kao nosilac stanarskog prava, a sada kao zakupac stana, nema pravo na naplatu zakupnine koja se formira po tržišnim uslovima, s ob-zirom na odredbe člana 40. u vezi članova 30-39. Zakona o stanovanju, već na zakupninu od-ređenu na način utrđen propisima koji su bili na snazi do dana stupanja na snagu tog zakona.

Iz obrazloženja: Pogrešno je pravno shvatanje izneto u žalbi da tužilja kao vlasnica stana koji je tuženi koristio kao nosilac stanarskog prava, a sada kao zakupac stana, ima pravo na naplatu zakupnine koja se formira po tržišnim uslovima. Odredbama člana 40. Zakona o stanovanju izričito predviđa da nosilac stanarskog prava, odnosno zakupac stana u svojini građana, od dana stupanja na snagu tog zakona nastavlja sa kori-šćenjem stana u skladu sa odredbama članova 30-39 istog Zakona tj. po odredbama koje važe za kori-šćenje stanova u društvenoj svojini po osnovu stanarskog prava, odnosno po pravu zakupa. Prema tome za korišćenje stana u svojini građana, po osnovu stanarskog prava, odnosno za-kupca stana, važi odredba člana 32. tog zakona koja predviđa da se za korišćenje društvenog stana plaća zakupnina određena na način utvrđen propisima koji su bili na snazi do dana stupanja na snagu tog zakona. Zbog toga je prvostepeni sud zakonito odlučio kada je odbio tužiljin zahtev da joj tužena plati tzv. ekonomsku zakupninu za stan koji koristi.

(Iz presude Okružnog suda u Zrenanjinu Gž. 143/96 od 21.01.1998. godine)

STAMBENO PRAV O

- 111 -

117733..

Rušenjem zgrade tuženog tužilji je prestalo stanarsko pravo na stanu u toj zgradi zbog to-ga restitucija stanarskog prava u korist tužilje na drugom stanu u novosagrađenoj stambenoj zgradi tuženog nije moguća.

Iz obrazloženja: Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je bila nosilac stanarskog prava na stanu od 18 m2 u kući u vlasništvu tuženog, koju je tuženi porušio i na istoj parceli izgradio drugu kuću. Tužilja je od opštine dobila na korišćenje stan od 32 m2 u stan se uselila decembra meseca 1985. godine, a po-tom zaključila ugovor o dokupu, te postala vlasnik stana. Nižestepeni sudovi su pravilno zaključili da nije moguća restitucija stanarskog prava koje je tužilja imala na ranijem stanu u porušenoj zgradi tuženog, te da je zbog toga neosnovan tužbeni zahtev da se tuže-ni obaveže da tužilji preda u državinu drugi stan u svojoj novosagrađenoj porodičnoj stambenoj zgradi. Prema članu 11 i 12. tada važećeg Zakona o stambenim odnosima ("Sl. glasnik SRS", br. 9/85) stanarsko pravo se moglo imati samo na jednom stanu i sticalo se zakonitim useljenjem u stan. Use-ljenjem u stan koji joj je i dodeljen od opštine, tužilja je stekla stanarsko pravo na tom stanu i na njemu kasnije otkupom postala vlasnik. Tužilja se time opredelila da posle useljenja dodeljeni stan koristi sa stanarskim pravom, a rušenjem zgrade tuženog tužilji je prestalo stanarsko pravo na stanu u toj zgradi. Zbog toga restitucija stanarskog prava u korist tužene na drugom stanu u novosagrađe-noj stambenoj zgradi tuženog nije moguća, pa tužilja nema prava da od tuženog traži predaju dru-gog, umesto porušenog stana.


117744..

Ugovor o korišćenju (zakupu) stana može se otkazati i licu koje je provelo u službi više od 10, a manje od 20 godina, a služba mu je prestala na njegov zahtev nakon stupanja na snagu zakona o izmenama zakona o sredstvima i finansiranju JNA.

Iz obrazloženja: Nižestepeni sudovi su primenom odredbe člana 49. st. 1. Zakona o sredstvima finansiranja JNA ("Sl. list SFRJ", br. 53/84), kojom je propisano da se vojnom licu može dati otkaz ugovora o kori-šćenju stana ako mu aktivna vojna služba prestane pre nego što je u službi proveo 10 godina, odbili tužbeni zahtev tužioca za otkaz ugovora o korišćenju stana. Sudovi su dalje zaključili da se u konkretnom slučaju ne može primeniti odredba člana 1. Zakona o izmenama Zakona o sredstvima i finansiranju i ako je tuženom služba kod tužioca pre-stala posle 7. oktobra 1989. godine, kada je stupio na snagu navedeni Zakon, obzirom da je tu-ženi do stupanja na snagu Zakona o izmenama Zakona o sredstvima i finasiranju JNA u službi kod tužioca proveo više od 10 godina koliko mu je do stupanja na snagu tog zakona bilo potreb-no i dovoljno da nastavi sa korišćenjem spornog stana, po prestanku službe od tužioca, pa kako se radi o stečenom pravu tuženog, to se tuženom ne može otka-zati ugovor o korišćenju stana iako mu je aktivna vojna služba prestala pre nego što je u njoj navršio 20 godina.

STAMBENO PRAV O

- 112 -

Međutim, odredbom člana 2. Zakona o izmenama Zakona o sredstvima i finansiranju JNA ("Sl. list SFRJ", br. 57/89), propisano je da se odredba člana 49. stav 4. ne odnosi na lica iz člana 47. st. 1. ovog zakona, kojima je odluka o prestanku službe u JNA postala pravnosnažna do dana stupanja na snagu ovog zakona. Znači, ugovor o korišćenju (zakupu) stana može se otkazati i licu koje je provelo u službi više od 10, a manje od 20 godina, a služba mu je prestala na njegov zahtev nakon stupanja na snagu Zakona o izmenama. Stoga se ne može govoriti ni o stečenom pravu lica koja su do stupanja na snagu Zakona o izmenama proveli u službi 10 godina, jer prelazna odredba člana 2. Zakona o izmenama to pravo daje samo licima kojima je odluka o prestanku službe prestala pravo-snažno do dana stupanja na snagu navedenog zakona, dok lica koja do dana stupanja na snagu Za-kona o izmenama nisu navršila 20 godina službe i služba im prestala na njihov zahtev nakon stupa-nja na snagu ovog zakona, primenjuje se taj zakon.


117755..

Zakupodavac može otkazati ugovor o zakupu ako zakupac ne plati zakupninu ni u roku od 15 dana pošto ga je zakupodavac pozvao na plaćanje, s timšto i podnošenje tužbe predstavlja pozivanje na plaćanje zakupnine.

Iz obrazloženja: Nižestepeni sudovi su odbili tužbeni zahtev samo zato što su ocenili da tužilac, u smislu člana 584. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima, nije pre podnošenja tužbe pozvao tuženog na plaća-nje zakupnine. Pri tom su zanemarili da je i samo podnošenje tužbe pozivanje na plaćanje zakupni-ne. S obzirom na to, postojali su uslovi da se sudovi upuste u meritorni spor. Oni to nisu učinili, pa zato i postoje mane u primeni materijalnog prava, zbog kojih je i relevantno činjenično stanje ostalo neutvrđeno. Imajući ovo u vidu, nižestepene presude su, u smislu člana 395. stav 2. ZPP, ukinute a predmet vraćen na ponovno suđenje.


117766.. Tužilac kao unuk ranijeg zakupca stana na neodređeno vreme ne pripada krugu lica koje može na-kon smrti ranijeg zakupca postati novi zakupac stana u smislu člana 34. stav 1. u vezi člana 9. stav 4. Zakona o stanovanju.


117777..

Ne može se dati otkaz ugovora o korišćenju stana u smislu člana 26. stav 3. Zakona o stambenim odnosima ("Sl. glasnik SRS", br. 12/90, 47/90 i 55/90) i onom nosiocu stanar-skog prava koji je zaposlen i ostvaruje platu, ako u periodu neplaćanja stanarine ta plata nije bila dovoljna za podmirenje najosnovnijih životnih potreba i plaćanja drugih zakon-skih obaveza.

STAMBENO PRAV O

- 113 -

Iz obrazloženja: Prvostepenom presudom odbijen je zahtev da se usvoji otkaz ugovora o korišćenju stana te da se naloži tuženom da se iseli iz stana i preda ga u posed tužiocu. Drugostepeni sud je odbio kao neosnovanu žalbu tužioca i potvrdio prvostepenu presudu iz sle-dećih razloga: Odredbom člana 26. stav 3. Zakona o stambenim odnosima ("Sl. glasnik SRS", br. 12/90 i 55/90), po kojem je podneta ova tužba, predviđeno je da se otkaz ugovora o korišćenju stana zbog neplaćanja stanarine ne ože dati nosiocu stanarskog prava za vreme dok je bio privremeno nezaposlen, a nije imao drugih sredstava i prihoda da plaća stanarinu i druge trokove. Međutim, po mišljenju drugostepenog suda, ova situacija se može primeniti i na zaposleno lice koje je u periodu neplaćanja stanarine ostvarivalo platu, odnosno naknadu umesto plate koja je bila nedo-voljna za podmirenje najosnovnijih životnih potreba i plaćanja drugih zakonskih obaveza. U konkretnom slučaju, tuženi je bio u stalnom radnom odnosu, ali sa minimalnom zaradom, kojom je pre svega morao podmirivati osnovne životne potrebe za sebe, nezaposlenu ženu i malo dete. Stoga je prvostepeni sud osnovano zaključio da se ovaj otkazni razlog tužbe ne može usvojiti.


117788.. Pravo preča kupovine stana u svojini ima suvlasnik tog stana i nosilac stanarskog prava, odnosno nosilac stanarskog prava - korisnik stana u društvenoj svojini.

Iz obrazloženja: Prema činjeničnom stanju na kome je zasnovana pobijana presuda, tužilja je vlasnik jednosob-nog stana broj 9. u stambenoj zgradi u kojoj se nalazila i vešrnica koja je pretvorena u stan - garso-njeru površine 24 m2, na kojoj je zemljišno-knjižni korisnik tužena opština. Taj stan je po ugovoru o otkupu stana od 29.12.1994. godine, tužena Opština prodala tuženom kao članu porodičnog doma-ćinstva uz overenu saglasnost u pismenoj formi nosioca stanarskog prava. Kod takvog stanja stvari primenom člana 24. Zakona o prometu nepokretnosti, nižestepeni sudovi su pravilno zaključili da tužilja nije imala pravo preče kupovine predmetne garsonjere i da stoga nije is-punila uslov za zaštitu tog prava putem poništaja ugovora o otkupu garsonjere zaključenog između tuže-nih. Za zaključak o tome sudovi su dali pravilne razloge koje u celini prihvata i ovaj sud. Naime, prema članu 24. i članu 24a. Zakona o prometu nepokretnosti, pravo preče kupovine stana u svojini imaju suvlasnik tog stana i nosilac stanarskog prava, odnosno nosilac stanarskog prava - korisnik stana u društvenoj svojini. Pravo otkupa stana u društvenoj ili državnoj svojini ima nosilac stanarskog prava, a uz njegovu saglasnost i član njegovog porodičnog domaćinstva, po članu 16. stav 1. i 2. Zakona o stanovanju. Tužilja ne spada u taj krug lica, kao vlasnik dru-gog stana u istoj stambenoj zgradi u kojoj se nalazi sporna garsonjera, koja je bila predmet otku-pa između tuženih. Zbog toga je pravilnom primenom materijalnog prava odbijen tužbeni zahtev tužilje da se zbog povrede njenog prva preče kupovine poništi predmetni ugovor o otkupu tog stana.


STAMBENO PRAV O

- 114 -

117799..

Ugovor o zakupu na neodređeno vreme može se otkazati u svako doba sem u nevreme.

Iz obrazloženja: Prema odredbi čl. 595. st. 1. ZOO, ugovor o zakupu zaključen na određeno vreme prestaje sa-mim protekom vremena za koje je zaključen. Kad zakupac produži da upotrebljava stvar po proteku vremena za koje je ugovor o zakupu bio zaključen, a zakupodavac se tome ne protivi tada se, prema odredbi čl. 596. st. 1. ZOO, smatra da je zaključen nov ugovor o zakupu neodređenog trajanja, pod istim uslovima kao prethodni. Ugovor o zakupu čije trajanje nije određeno može prestati otkazom u smislu odredbe čl. 597. u vezi čl. 358. ZOO, uz uslov da je otkaz dostavljen drugoj strani, ( stav 2. član 458. ZOO), da nije dat u nevreme (stav 3. člana 358. ZOO), i da je od obaveštenja druge strane o otkazu protekao otkazni rok u smislu čl. 597. t. 2. ZOO. Prema odredbi čl. 585. st. 1. ZOO, po pre-stanku zakupa, zakupac je dužan da vrati zakupljenu stvar. U konkretnom slučaju, iz utvrđenog činjeničnog stanja proizilazi da su parnične stranke, po isteku vremena na koje su bili zaključeni ugovori o zakupu, prećutno produžile zakup na neod-ređeno vreme, u smislu navedene odredbe člana 596. st. 1. ZOO i to pod istim uslovima, sem trajanja zakupa. Kako se ugovor o zakupu na neodređeno vreme može otkazati u svako doba sem u nevreme, to je tužilac bio ovlašćen da tuženima zakup otkaže. Iz činjeničnog stanja koje su utvrdili nižestepeni sudovi, proizilazi da su tuženi bili obavešteni o otkazu pre podnošenja tužbe, a kako je do zaključenja glavne rasprave, pred prvostepenim sudom dana 13.8.1996. go-dine, istekao i otkazni rok u smislu odredbe člana 597. st. 2. ZOO, to proizilazi da su pomenuti ugovori o zakupu prestali. Prema iznetom, tuženi su na osnovu člana 585. st. 1. ZOO u obavezi da vrate tužiocu zakupljene strugove.


118800..

Norme o sticanju prava su prinudnog karaktera pa se stoga stanarsko pravo stiče samo u slučajevima i na način predviđen zakonom.

Iz obrazloženja:

Predmet ovog spora je tužbeni zahtev tužilje da se utvrdi da joj pripada pravo zakupca stana na neodređeno vreme, a koji je do svoje smrti kao nosilac stanarskog prava koristila majka tužilje. Norme o sticanju stanarskog prava su prinudnog karaktera pa se stoga stanarsko pravo stiče sa-mo u slučajevima i na način koji je predviđen Zakonom. Tako je uselenje u stan u svojini građana različito regulisano Saveznim zakonom o stambenim odnosima ("Sl. list SFRJ", broj 11/66 i 32/68), koji je važio do donošenja republičkih zakona kako Zakona o stambenim odnosima, koji je stupio na snagu 29.07.1973. godine, tako i Zakona o stano-vanju važećeg u momentu podnošenja tužbe. Naime, po odredbama Saveznog zakona o stambenim odnosima moglo se steći stanarsko pravo na stanu u svojini građana, pa shodno tome član porodič-

STAMBENO PRAV O

- 115 -

nog domaćinstva nosioca stanarskog prava mogao je pod određenim uslovima da nakon smrti nosio-ca stanarskog prava nastavi sa korišćenjem istog. Međutim, prema odredbama republičkih zakona na stanu u svojini građana ne može se steći stanarsko pravo. Stoga, a kako se prema utvrđenom činjeničnom stanju tužilja u sporni stan vlasništvo tužene uselila 1985. godine, kada je uspostavila zajedničko domaćinstvo sa svojom majkom to shodno prednjem tužilja na spornom stanu nije mogla steći svojstvo člana porodičnog domaćinstva nosioca stanarskog prava svoje majke da bi joj nakon njene smrti pripalo pravo zakupca na neodređeno vre-me, a u smislu člana 34. stav 2. Zakona o stanovanju. Navodi revizije da se u konkretnom slučaju ne radi o sticanju svojstva nosioca stanarskog prava odnosno zakupca na neodređeno vreme, direktnim uselenjem lica u prazan stan, odnosno da tužilja pravo nosioca stanarskog prava crpi iz svojstva pravnog položaja nosioca stanarskog prava, nisu osnovani. Ovo zato što se shodno članu 85. Zakona o stambenim odnosima SR Srbi-je ("Sl. glasnik SRS", broj 29/73, odnosno 12/90) na stanu u građanskoj svojini ne može steći stanarsko pravo useljenjem posle 29.07.1973. godine, kao dana stupanja na snagu zakona, a sta-narsko pravo uselenjem u stan ne stiče samo nosilac stanarskog prava, već i članovi njegovog porodičnog domaćinstva koji stanuju zajedno sa njim, kao i lica koja su prestala da budu člano-vi tog domaćinstva, a ostala su u istom stanu. Tužilja iseljenjem iz spornog stana 1956. godine izgubila je svojstvo člana porodičnog doma-ćinstva svojih roditelja, pa stoga uselenjem u isti, posle 29.07.1973. godine, shodno članu 85. nave-denog Zakona o stambenim odnosima, nije mogla steći svojstvo člana porodičnog domaćinstva no-sioca stanarskog prava svoje majke, pa navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava nisu osnovani, jer tužilja ponovnim vraćanjem u stan posle 29. jula 1973. godine i zajedničkim stanova-njem sa nosiocem stanarskog prava na tom stanu u privatnoj svojini tužene nije stekla svojstvo člana porodičnog domaćinstva i korisnika stana , pa joj s toga i ne pripada pravo da posle smrti nosioca stanarsog prava nastavi sa korišćenjem istog.


118811..

Vlasnik stana, kao zakupodavac, može dati otkaz ugovora o korišćenju stana, odnosno ugovora o zakupu stana samo nosiocu stanarskog prava, odnosno zakupcu koji je takav ugo-vor i zaključio.

Iz obrazloženja: Prema razlozima nižestepenih presuda, tužilac je vlasnik kuće i spornog stana po ugovoru o ku-poprodaji koji je zaključen 2.09.1982. godine između tužioca - kao kupca i ranijeg vlasnika, kao prodavca. Nosilac stanarskog prava na spornom stanu Đ., majka tužioca i prvotužene i baba drugo-tužene Đ. B. je stanarsko pravo na spornom stanu stekla po osnovu ugovora o korišćenju stana za-ključenog 17.04.1964. godine, sa ranijim vlasnikom, a tužene sa njom stanuju u spornom stanu, kao članovi njenog porodičngo domaćinstva. Tužene su se uselile u stan na kome je nosilac stanarskog prava Đ. B., pre 29.07.1973. godine.

STAMBENO PRAV O

- 116 -

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, pravilno su nižestepeni sudovi primenili mate-rijalno pravo, kada su zaključili da je pravo tuženih - da kao članovi porodičnog domaćinstva nosio-ca stanarskog prva, zajedno sa njim koriste sporni stan, akcesorne prirode i vezano za pravo Đ. kao nosioca stanarskog prava, da sporni stan koristi. Naime, prema odredbama člana 36. Zakona o stanovanju ("Sl. glasnik RS", broj 5/92) - koje se na osnovu člana 40. ovog zakona primenjuju i na stanove u svojini građana, na kojima postoji stanarsko pravo, odnosno pravo zakupa: članovi porodičnog domaćinstva nosioca stanarskog prava, odnosno zakupca stana imaju pravo da taj stan trajno koriste, pod uslovima iz ovog zako-na. Otkaz daljeg korišćenja stana - članu porodičnog domaćinstva, može dati samo nosilac sta-narskog prava, odnosno zakupac stana iz opravdanih razloga, i tužbom kod nadležnog suda tra-žiti njegovo iseljenje, ukoliko se iz stana ne iseli u ostavljenom roku, jer to pravo ne pripada vlasniku stana kao zakupodavcu. Vlasnik stana kao zakupodavac saglasno odredbama člana 35. stav 1. u vezi člana 40. navede-nog Zakona o stanovanju, može dati otkaz ugovora o korišćenju stana, odnosno ugovora o zakupu stana samo nosiocu stanarskog prava, odnosno zakupcu - koji je takav ugovor i zakljuio, iz razloga utvrđenih ovim zakonom i u tom slučaju zahtevati iseljenje zakupca i članova njegovog porodičnog domaćinstva iz tog stana. Imajući u vidu navedene okolnosti, Vrhovni sud nalazi da tužilac, kao vlasnik spornog stana i zakupodavac, nije ovlašćen da otkazuje dalje korišćenje stana članovima porodičnog domaćin-stva nosioca stanarskog prava Đ. koji sa njom zajedno stanuju u tom stanu. Otkaz daljeg kori-šćenja stana može im dati samo Đ. kao nosilac stanarskog prava i u smislu člana 36. Zakona o stanovanju tražiti njihovo iseljenje, a ne i tužilac - koji je kao zakupodavac ovlašćen da otkaz ugovora o korišćenju stana da samo nosiocu stanarskog prava, odnosno zakupcu stana kao ugo-vornoj strani. Tužilac u ovom sporu, ne daje otkaz ugovora o korišćenju stana nosiocu stanar-skog prava, već članovima njenog porodičnog domaćinstva - koji sa njom zajedno stanuju u spornom stanu, a na to nije ovlašćen. Stoga navodi revizije kojima se osporava ovakav zaklju-čak nižestepenih sudova nisu osnovani.


118822.. Danom pravnosnažnosti rešenja o rušenju prema članu 33. Zakona o stanovanju prestao je ugovor o korišćenju odnosno zakupu stana, a samim tim i pravo na otkup stana.

Iz obrazloženja:

Prema utvrđenom činjeničnom stanju predlagač je kao nosilac stanarskog prava, odnosno zaku-pac stana na nedoređeno vreme podneo 27.10.1992. godine protivniku predlagača zahtev za otkup stana, pa kako u zakonskom roku ugovor nije zaključen, podneo je predlog vanparničnom sudu radi donošenja rešenja koje će zameniti ugovor o otkupu stana. U toku trajanja vanparničnog postupka od strane nadležnog upravnog organa, utvrđeno je da je stambeni objekat u kome se nalazi stan koji koristi predlagač nehigijenski i sklon padu, pa je nalo-ženo rušenje objekta, a predlagaču rešenjem dodeljen na korišćenje drugi stan.

STAMBENO PRAV O

- 117 -

Polazeći od izloženog činjeničnog stanja nižestepeni sudovi su pravilno zaključili da nisu ispunjeni uslovi za donošenje rešenja koje zamenjuje ugovor o otkupu stana. Ovo stoga što je danom pravnosnažnosti rešenja o rušenju prema članu 33. Zakona o stanovanju prestao ugovor o korišćenju, odnosno zakupu stana, a samim tim i pravo predlagača da kao zakupac navedeni stan otkupi.


118833..

Kada je tužilac stan tuženom dodelio na privremeno korišćenje do pravnosnažnog okončanja spora pokrenutog radi poništaja odluka tužioca o dodeli toga stana na korišće-nje, onda je nakon pravnosnažnog okončanja spora pravo tuženog da dalje sporni stan ko-risti i u njemu stanuje prestalo, pošto je prestao i osnov po kojem je tuženi sporni stan ko-ristio, pa je tuženi dužan da se iz stana iseli i preda ga u posed tužiocu kao vlasniku (član 5. st. 2. Zakona o stanovanju).

Iz obrazloženja: Tuženom je sporni stan koji je vlasništvo tužioca dodeljen na privremeno korišćenje do pravnosnažnog okončanja spora pokrenutog radi poništaja odluka tužioca o dodeli toga stana na korišćenje. Kako je taj spor pravnosnažno okončan, što ni tuženi ne spori, proizilazi da je pravo tuženog da sporni stan koristi i u njemu stanuje prestalo, odnosno da je prestao osnov po kojem je tuženi sporni stan koristio. Stoga je prvostepeni sud pravilno odlučio kada je tuženog obave-zao da se iz spornog sana iseli i preda ga u posed tužiocu. Takva odluka zasnovana je na odred-bi člana 5. stava 2. Zakona o stanovanju koja propisuje da vlasnik stana može tražiti iseljenje iz stana lica koja se nalaze u stanu bez pravnog osnova. U konkretnom slučaju to je tuženi koji je sporni stan mogao koristiti samo do pravnosnažnog okončanja spora, dok nakon toga nema više nikakvog osnova za dalje korišćenje predmetnog stana koji je novom odlukom tužioca dodeljen na korišćenje sada umešaču.


118844..

Nosilac stanarskog prava stečenog do dana stupanja na snagu ovog zakona, koji nije za-ključio ugovor o otkupu stana do 31. decembra 1995. godine, nastavlja da koristi stan kao za-kupac stana na neodređeno vreme.

Iz obrazloženja: Nosilac stanarskog prava na predmetnom stanu bio je otac tuženog, kome je tužilac dodelio taj stan na korišćenje. Tužbom podnesenom sudu 27.10.1993. godine zahteva se utvrđivanje da tuže-ni - sin nosioca stanarskog prava nema svojstvo korisnika spornog stana. Prema članu 31. Zakona o stanovanju, nosilac stanarskog prava stečenog do dana stupanja na snagu ovog zakona, koji nije zaključio ugovor o otkupu stana do 31. decembra 1995. godine, nastavlja da koristi stan kao zaku-

STAMBENO PRAV O

- 118 -

pac stana na neodređeno vreme. Kada se zakupac iseli iz stana, zakupac na tom stanu postaje član porodičnog domaćinstva (dete), koji je nastaviio da koristi taj stan (član 34. st. 1. Zakona o stano-vanju). Ove zakonske odredbe nisu primenjene u razrešenju spora, tako da je ostalo nerazjašnjeno pitanje pravnog statusa na spornom stanu oca tuženog kao nosioca stanarskog prava na tom stanu. To je zahtevalo da se ispita da li je kada i na koji način prestalo stanarsko pravo ocu tuženog i da li je do toga došlo njegovim iseljenjem iz predmetnog stana. Od toga zavisi i odluka o tužbenom zahtevu, a ona zahteva i razjašnjenje činjenica vezanih za ocenu statusa tuženog na tom stanu. Ako je otac tuženog prestao da koristi stan iseljenjem, neophodno je da se razjasni da li je tuženi imao svojstvo korisnika stana oca i da li je nastavio da koristi taj stan i posle iseljenja oca. Pošto ova sporna pitanja nižestepeni sudovi nisu razjasnili, ni utvrdili relevantne činjenice za razjašnje-nje tih pitanja, ovaj sud je primenom člana 395. stav 2. ZPP, ukinuo obe presude i predmet vratio prvostepenom sudu na ponovno suđenje.


118855..

Nosiocu stanarskog prava pripada pravo preče kupovine samo ako se prodaje stan u kome on stanuje u svojstvu nosioca stanarskog prava.

Iz obrazloženja: Prema odredbi člana 24. Zakona o prometu nepokretnosti nosilac prava svojine, koji namerava da proda stan dužan je da ga prethodno pismenim putem ponudi na prodaju nosiocu stanarskog pra-va. Iz ove zakonske odredbe sledi da nosiocu stanarskog prava pripada pravo preče kupovine samo ako se prodaje stan u kome on stanuje u svojstvu nosioca stanarskog prava. Međutim, ne postoji po-vreda prava preče kupovine nosioca stanarskog prava kada je adaptacijom stana ovaj podeljen na dve posebne stambene jedinice tako da je svaki od nosioca stanarskog prava postao isključivi nosi-lac stanarskog prava na stanu koji koristi. Kako je u ovom sporu utvrđeno da je višesobni stan adaptaci-jom podeljen na dva posebna stana, od kojih tužilac koristi jedan stan, a drugi stan su koristili prvotuženi i drugotuženi, a predmet spornog ugovora je stan koji su koristili prvotuženi i drugotuženi, sledi po oce-ni Vrhovnog suda da je pravilno primenjeno materijalno pravo kada je odbijen tužbeni zahtev za utvrđe-nje ništavosti kupoprodajnog ugovora o prodaji stana na kome tužilac nema svojstvo nosioca stanarskog prava, zbog povrede prava preče kupovine, jer to pravo u konkretnom slučaju ne postoji, te prvotuženi i drugotuženi nisu imali obavezu da ovaj stan ponude na prodaju tužiocu. Za ocenu osnovanosti tužbenog zahteva nije od značaja da je višesobni stan u zemljišnoj knjizi upisan kao jedan stan i da za adaptaciju nije tražena dozvola nadležnog organa. Bitno je da je faktič-ki izvršeno razdvajanje jednog velikog stana na dva manja, da takvo stanje traje.


118866..

Ako tuženi kao nosilac stanarskog prava stan kontinuirano koristi, ne izdaje ga podstanarima, a nije rešio stambeno pitanje ni na koji drugi način, tada je bez uticaja na otkaz ugovora o kori-šćenju stana, činjenica da tuženi sa svojom suprugom često boravi u svojoj vikendici na moru.

STAMBENO PRAV O

- 119 -

Iz obrazloženja: Kako se iz spisa vidi, na osnovu dokaza koji su izvedeni u prvostepenom postupku nije utvrđe-no da tuženi ceo predmetni stan izdaje podstanarima, kao i da isti ne koristi. Takve dokaze podnosi-lac žalbe ne navodi ni u žalbi. Isto tako nisu pruženi dokazi da tuženi stalno živi u T..., niti da je na drugi način rešio svoje stambeno pitanje. Ni takvi dokazi se ne predlažu u žalbi. Prvostepeni sud je cenio sve izvedene dokaze i pravilno našao da tuženi kao nosilac stanarskog prava predmetni stan kontinuirano koristi, te da ceo stan nije bio izdavan podstanarima, kao i da tu-ženi nije rešio svoje stambeno pitanje ni na koji drugi način, pri čemu je bez uticaja to što tuženi, za-jedno sa svojom suprugom, često boravi u T... u svojoj vikendici i to u letnjem periodu, pa je prvo-stepeni sud pravilno postupio kada je odbio tužbeni zahtev.

(Iz presude Okružnog suda u Beogradu, Gž. broj 12104/96 od 22.1.1997. godine)

118877..

Nalaganje mere iseljenja iz stana moguće je samo ako nije sporno da se neko lice uselilo u stan ili zajedničke prostorije u zgradi, bez pravnog osnova.

Iz obrazloženja: Pobojanom presudom odbijena je tužba podneta protiv rešenja tuženog kojim je odbijena žalba tuži-oca izjavljena protiv rešenja prvostepenog organa kojim mu je naloženo da se u roku od 3 dana iseli sa svim licima i stvarima iz predmetnog stana. U podnetom zahtevu za vanredno preispitivanje pobijane presude se navodi da okružni sud nije utvrdio da je tužilac sklopio kupoprodajni ugovor o kupovini određenog stana i da je posle toga sklopio ugovor o zameni stana sa trećim licem kao nosiocem stanarskog prava na predmetnom stanu, tako da se je na osnovu ugovora o zameni u predmetni stan i preselio gde živi neprekidno do danas. Vrhovni sud je našao da je zahtev osnovan. Kao zakonski osnov za nalaganje mere iseljenja tužiocu iz predmetne prostorije, prvostepeni or-gan je naveo odredbe člana 5. stav 2. Zakona o stanovanju što su prihvatili i tuženi organ u ospore-nom rešenju, a i okruižni sud u osporenoj presudi. Međutim, nalaganje mere iseljenja primenom na-vedene zakonse odredbe u upravnom postupku moguće je samo u slučaju kada nije sporno da se ne-ko lice u stan ili zajedničke prostorije u zgradi uselilo bez pravnog osnova. Iz sadržine spisa se vidi da se tužilac uselio na osnovu ugovora o zameni pa sledom toga, sporno je da li tužilac ima ili nema pravni osnov da koristi predmetni stan pri čemu Vrhovni sud nalazi da nema mesta nalaganju mere iseljenja imenovanog u upravnom postupku kako je to u ovoj stvari učinjeno, već je za postupanje u konkretnom slučaju nadležan redovan sud.

(Vrhovni sud Srbije, Uvp. I-57/96 od 27.3.1997. godine)

118888..

Neosnovano je sud prekinuo postupak radi iseljenja, nalazeći da je pokrenuti postupak za utvrđivanje prava svojine na predmetnoj nepokretnosti prethodno pitanje u odnosu na zahtev za iseljenje.

STAMBENO PRAV O

- 120 -

Iz obrazloženja: Prvostepenim rešenjem prekinut je postupak u ovoj pravnoj stvari do pravnosnažnog okončanja postupka u predmetu Trećeg Opštinskog suda u B... P. br. 3143/96. Protiv navedenog rešenja blagovremeno je izjavio žalbu tužilac sa svih zakonskih razloga iz čla-na 353. ZPP. Ispitujući pravilnost pobijanog rešenja u smislu člana 365. u vezi člana 381. ZPP. Okružni sud je našao da je žalba osnovana. Prvostepeni sud je kod činjenice da je tužena pokrenula parnični postupak kod istog suda protiv tužioca pod brojem P. 3143/96 za utvrđenje prava svojine na nepokretnosti - sobi koja je predmet ovog spora, prekinuo postupak u ovoj parnici nalazeći da se radi o prethodnom pitanju u odnosu na tužbeni zahtev za iseljenje, a na osnovu člana 213. stav 1. tačka 1. ZPP. Međutim, prema stanju u spisima, tužilac je kao vlasnik sporne nepokretnosti tužbom od 19. marta 1992. godine postavio tužbeni zahtev kojim je tražio iseljenje tužene iz stana - sobe povr-šine 25 kvadratnih metara u ulici S...V... na k.p. br. 7002 z.k. 40 KO Z..., koju je do iseljenja koristila V.N. Po nalaženju Okružnog suda, za sada nema uslova za prekid postupka u ovoj par-nici jer je tužilac kao zemljišno-knjižni vlasnik predmetne nepokretnosti tražio iseljenje tužene iz sporne sobe koju koristi bez pravnog osnova, te se time pobijano rešenje zasniva na bitnoj povredi odredaba parničnog postupka iz člana 354. stav 1.ZPP, zbog čega je isto ukinuto.

(Iz rešenja Okružnog suda u Beogradu Gž. br. 1224/96 od 6. 02. 1997. godine)

118899..

Da bi bio osnovan zahtev za otkaz ugovora o zakupu stana treba da se ispune dva uslova da se stan od strane zakupca i članova njegovog porodičnog domaćinstva ne koristi duže od jedne godine, a najduže četiri godine i da zakupac nema sporazum sa zakupodavcem o načinu korišće-nja stana za to vreme.

Iz obrazloženja:

Pravilno je primenjeno materijalno pravo propisano odredbom člana 35. st. 1. tač. 6. Zakona o stanovanju, kao propisa iz vremena podnošenja tužbe. Navedena odredba traži dva uslova da bi bio osnovan zahtev za otkaz ugovora o zakupu stana a to su da se stan od strane zakupca i članova nje-govog porodičnog domaćinsstva ne koristi duže od jedne, a najduže 4 godine i da zakupac nema sporazum sa zakupodavcem o načinu korišćenja stana za to vreme. U konkretnom slučaju, tuženi nije napustio predmetni stan. On ga koristi nekoliko meseci svake godine kad god je u Jugoslaviji. Mora se imati u vidu činjenica da tuženi ima status nezaposlenog radnika, da mu se porodica nalazi na privremenom radu i boravku u Nemačkoj, te da je u takvoj si-tuaciji normalno da i on određeni period vremena tokom godine koristi sa svojom porodicom. Me-đutim, iz utvrđenog činjeničnog stanja ne proizilazi da je tuženi stan napustio. Prema tome, nije is-punjen uslov iz zakona da tuženi stan nije koristio duže od jedne, a najduže 4. godine. Istovremeno, postoji i sporazum sa zakupodavcem u pogledu izdavanja dela stana u podzakup čime je postignuta saglasnost između tužioca i tuženog o načinu korišćenja stana. Prema tome, nije ispunjen ni drugi zakonski uslov za usvajanje tužbenog zahteva za otkaz ugovora o zakupu stana.


STAMBENO PRAV O

- 121 -

119900..

Pravo stanovanja članova porodičnog domaćinstva prestaje promenom prava vlasništva na otkupljenom stanu po bilo kom osnovu (otuđenje, nasleđe).

Iz obrazloženja: U provedenom postupku utvrđeno je da je otac tužilaca pok. R. F. bio nosilac stanarskog prava na predmetnom stanu koji je koristio zajedno sa članovima svog domaćinstva, suprugom J. prvotu-ženom i decom ovde tužiocia. Posle smrti R. F. za nosioca stanarskog prava određena je supruga J. koja je nastavila da koristi stan sa svojom maloletnom decom. U 1993. godini prvotužena J. je otku-pila stan o čemu je sačinjen ugovor Ov. br. ________od 17.06.1993. godine. Februara meseca 1994. godine prvotužena J. prodala je stan drugotuženom o čemu je sačinjen ugovor Ov. br. _________ od 13.02.1994. godine, po osnovu koga je J. kao prodavac primila kupoprodajnu cenu i obavezala se da će najkasnije do 1.07.1994. godine stan osloboditi od lica i stvari. Na osnovu činjeničnog utvrđenja sudovi su stali na stanovište da tužioci imaju pravo stanovanja u predmetnom stanu po osnovu odredbe člaan 16. Zakona o stanovanju, da je ugovor o kupoprodaji stana ništav s obzirom da je zaključen suprotno odredbi člana 121. Zakona o braku i porodičnim odnosima, pa su ispunjeni uslovi za ništavost iz člana 103. Zakona o obligacionim odnosima. Ovakav stav je zauzet iz razloga što otkupljeni stan ima status zajedničke imovine stečene u porodičnoj zajednici, a zajedničari su tužioci i njihova majka, pa je za eventualnu prodaju stana bila potrebna saglasnost tužilaca. Odlučujući po revizijama drugotuženog Vrhovni sud Srbije u B... je presudom Rev. br. ______i Rev. br.________ od 19.06.1996. godine preinačio nižestepene presude tako što je odbijen tužbeni zahtev tužilaca, s tim da svaka stranka snosi svoje troškove. Vrhovni sud Srbije u B... zauzeo je stav da je prvotužena otkupom postala vlasnik stana u smislu od-redbe člana 3. Zakona o osnovnim svojinsko pravnim odnosima. Tako otkupljen stan ne podpada pod režim zajedničke imovine, te prvotuženoj nije bila potrebna saglasnost njene dece za prodaju stana. Protiv presude Vrhovnog suda Srbije u B... Rev. br. ___________i rev. br. __________ od 19.06.1996. godine Savezni državni tužilac je u zakonskom roku podigao zahtev za zaštitu zakoni-tosti zbog povrede materijalnog i procesnog saveznog zakona sa predlogom da se presuda Vrhov-nog suda Srbije u B... preinači tako što će se revizija drugotuženog odbiti kao nesonovana, a drugo-tuženi obavezati da snosi troškove revizijskog postupka. Zahtev nije osnovan. Prvotužena J. postala je vlasnik predmetnog stana saglasno odredbi člana 20. stav 1. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, na osnovu pravnog posla, tj. po osnovu ugovora o otkupu sta-na. Po osnovu otkupa prvotužena je postala vlasnik u smislu odredbe člana 3. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, što znači da ima pravo da stvar drži, da se njome koristi i da njome raspo-laže. S obzirom da je pravo svojine stvarno pravo koje u sebi sadrži najšire ovlašćenje povodom ko-rišćenja i raspolaganja stvari, to je prvotužena kao vlasnik stana imala potpuno ovlašćenje da raspo-laže predmetnim stanom. Bez obzira što je njeno pravo na otkup stana potpicalo od prava njenog pokojnog muža kao nosioca stanarskog prava vlasništvo tužene nije ničim ograničeno i ne može se tretirati, niti kao susvojina, niti kao zajednička imovina majke i dece. Iz ovih razloga neosnovani su navodi istaknuti u zahtevu za zaštitu zakonitosti da je tuženoj za otuđenje predmetnog stana bila po-trebna saglasnost njene dece, tj. organa starateljstva, te da su se zbog nepostojanja te saglasnosti ste-kli uslovi za ništavost ugovora o prodaji iz člana 103. Zakona o obligacionim odnosima. Ovo tim

STAMBENO PRAV O

- 122 -

pre što je odredbom člana 121. Zakona o braku i porodičnim odnosima ("Sl. glasnik RS", br. 22/80) na koji se Savezni državni tužilac u zahtevu poziva, propisano da roditelji mogu samo sa odobre-njem organa starateljstva otuđiti ili opteretiti imovinu svog deteta samo radi njegovog izdržavanja, vaspitanja i obrazovanja ili ako to zahteva koji drugi njegov interes. Kako u konkretnom slučaju predmetni stan nije imovina tužilaca, to i nema uslova za primenu ove zakonske odredbe. Neosnovani su navodi iz zahteva za zaštitu zakonitosti da su tužioci po osnovu odredbe člana 16. Zakona o stanovanju stekli pravo stanovanja, kao članovi porodičnog domaćinstva i da tužena J. nije mogla raspolagati ovim stečenim pravom tužilaca. Pravo vlasništva tužene je apsolutno pravo, a iz svojstva svojine kao stvarnog prava proizilazi i to da vlasnik može isključiti svakoga iz uživanja ili raspolaganja stvari. S obzirom da pravo tužilaca na stanovanje proističe iz prava tužene J., kao jačeg prava, njihovo pravo mora deliti sudbinu prava iz kojeg proističe.

(Savezni sud, Gzs. 46/96 od 27.02.1997. godine)

119911..

Nema mesta otkazu ugovora o korišćenju stana, ako se tužena, kao nosilac stanarskog prava, nikada nije iselila s namerom da stan trajno napusti, već je s obzirom na dugotrajno stanje bolesti, kao i pogoršanje zdravstvenog stanja i neophodnu tuđu pomoć i negu koju nije mogla obezbediti u svom stanu, s obzirom da teško ostvaruje komunikaciju sa drugim ljudima, boravila kod svog unuka, kao i da ona lično nikada nije izdala predmetni stan podstanarima.

Iz obrazloženja: S obzirom na zdravstveno stanje tužene, bilo je veoma teško naći nekoga sa kim bi ona mogla da živi u zajednici, pa je unuk tužene, nakon smrti svoje majke preuzeo brigu o tuženoj, a stan dao porodici P. na korišćenje, s tim da se zauzvrat oni brinu o tuženoj kada poželi da boravi u svom sta-nu, te da stan održavaju u ispravnom stanju. Međutim, porodica P. je promenila bravu na ulaznim vratima predmetnog stana, zbog čega su protiv njih podnete tužbe zbog smetanja poseda i radi ise-ljenja iz spornog stana. Dalje, utvrđeno je da je tuženoj, s obzirom na dugotrajno stanje bolesti, kao i pogoršanje zdravstve-nog stanja, neophodna tuđa pomoć i nega, da tužena istu nije mogla obezbediti u svom stanu, te da su joj pomoć ukazivale najpre kćeri, a potom unuk, kod koga trenutno boravi. Zbog znatno otežane komunika-cije zbog prirode svo-je bolesti, a što je prvostepeni sud neposredno i utvrdio prilikom saslušanja tužene kao stranke, tužena nije u stanju da zaključi ugovor o podstanarskom odnosu, a među strankama i nije bilo sporno da tužena nije izdavala stan porodici P., već da je ugovor o podstanarskom odnosu zaključen između unuka tužene i porodice D. P. Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je pravilnom primenom materi-jalnog prava, i to odredbe člana 35. stav 1. tačka 1. i 6. Zakona o stanovanju, našao da nema mesta otkazu ugovora o korišćenju stana. Za svoju odluku prvostepeni sud je dao pravilne i uverljive raz-loge koje je u potpunosti prihvatio i okružni sud. Okružni sud je cenio navode žalbe tužioca, pa je našao da ne dovode u sumnju pravilnost i za-konitost ožalbene odluke. Ovo stoga što je prvostepeni sud pravilno utvrdio da se tužena iz pred-metnog stana nikada nije iselila sa namerom da taj stan trajno napusti, već je zbog prirode svoje bo-

STAMBENO PRAV O

- 123 -

lesti prvobitno boravila kod svoje kćeri, a posle njene smrti kod unuka, te da ona lično nikada nije izdala predmetni stan podstanarima. Osim toga, zbog prirode bolesti tužene, kao i njenog poznog životnog doba, tuženoj je neophod-no potrebna tuđa nega i pomoć, koju tužena ostvaruje u stanu kod svog unuka, te stoga ne stoje na-vodi žalbe da je ista pomoć mogla biti pružena tuženoj u njenom stanu, s obzirom da joj je ista neo-phodno potrebna 24 časa dnevno. Kako je tuženoj tuđa nega i pomoć neophodno potrebna 24 časa dnevno, s obzirom da teško ostvaruje komunikaciju sa drugim ljudima, a kako joj je ista pomoć i ne-ga pružena od strane njenog unuka u njegovom stanu, po nalaženju ovog suda pravilan je zaključak prvostepenog suda da nema mesta otkazu ugovora o korišćenju stana zbog nekorišćenja istog, jer je tužena mogla biti smeštena u neku od specijalizovanih ustanova za pružanje takve pomoći, u kom slučaju takođe ne bi bilo mesta otkazu ugovora o korišćenju stana zbog nekorišćenja. S obzirom da se tužena iz predmetnog stana nije iselila sa namerom da taj stan trajno napusti, da nikada nije izdavala stan podstanarima, kao i na objektivne okolnosti u vezi sa zdravstvenim sta-njem tužene, pravilno je prvostepeni sud odbio zahtev tužioca da se tuženoj otkaže ugovor o kori-šćenju stana, te da se ista sa svim licima i stvarima iz njega iseli.

(Iz presude Okružnog suda u Beogradu Gž. broj 360/97 od 27.03.1997. godine)

119922..

Nekorišćenje stana duže od jedne godine je razlog za otkaz ugovora o korišćenju stana.

Iz obrazloženja: Prema utvrđenom činjeničnom stanju tuženi je po osnovu radnog odnosa dobio od tužioca pred-metni stan na korišćenje i sa SIZ-om stanovanja 19. novembra 1982. godine zaključio ugovor o ko-rišćenju stana. Međutim, tuženi je u 1986. godini samovoljno raskinuo radni odnos sa tužiocem i u istoj godini otišao na privremeni rad u Švajcarsku, a u stanu je ostala njegova supruga sa njihovo dvoje dece, kao i sa detetom rođenim u toj godini. Ovi članovi porodičnog domaćinstva tuženog prestali su da koriste predmetni stan krajem 1988. godine. O tome kako je dalje korišćen predmetni stan utvrđeno je i na osnovu potrošnje električne ener-gije u stanu, koja je bila neznatna ili je uopšte nije bilo. Naime, u periodu od 30. novembra 1988. do 31. decembra 1991. godine u stanu je potrošeno samo 142 kv. električne energije prve tarife i 274 kv. električne energije druge tarife jer je u tom perioduj u stan navraćao samo otac tuženog, kao i druga lica. U celoj 1992. godini u stanu uopšte nije bilo potrošnje električne energije. Osim toga, utvrđeno je da tuženi, kao i njegova supruga i njihova deca nisu stanovali u predmetnom stanu po-čev od poslednjeg gromesečja 1991. pa do kraja 1992. godien što znači više od godinu dana nepre-kidno. Tuženi sa tužiocem, kao davaocem stana na korišćenje, nije postigao nikakav sporazum o na-činu korišćenja stana za to vreme, što između stranaka i nije bilo sporno, kao ni sa SIZ-om stanova-nja sa kojim je zaključio ugovor o korišćenju stana. Na ovako utvrđeno činjenično stanje pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo iz odredaba čl. 35. st. 1. tač. 6. u vezi čl. 31. Zakona o stanovanju iz 1992. godine, kada su usvojili tužbeni zahtev tužioca, jer su zaključili da su ispunjeni uslovi za otkaz ugovora o ko-rišćenju predmetnog stana zbog nekorišćnja dužeg od godinu dana neprekidno kao i za iseljenje

STAMBENO PRAV O

- 124 -

tuženog sa svim licima i stvarima iz tog stana, pa su stoga neosnovani navodi revizije o pogre-šnoj primeni materijalnog prava. Pošto je Zakon o stanovanju iz 1992. godine važio i u 1992. godini kada tuženi sa porodicom uopšte nije koristio predmetni stan, to je bez uticaja na pravil-nost pobijiane presude to što je taj Zakon objavljen 25. jula 1992. godine, kako to tuženi u revi-ziji navodi. Ovo tim pre što je identične sadržine i odredba čl. 26. st. 1. tačka 5. u vezi čl. 24. Zakona o stambenim odnosima iz 1990. godine.


119933.. Ako nosilac stanarskog prava za života ne traži poništaj ugovora zbog prečeg prava kupo-vine, to ne mogu tražiti ni njegovi naslednici.

Iz obrazloženja: Iz stanja u spisima proizilazi da je majka tužilaca bila nosilac stanarskog prava na predmetnom stanu, da joj je vlasnik stana uputio ponudu za kupovinu istog 14.10.1993. godine, na koju ona nije odgovorila, te da je vlasnik stana prodao stan trećem licu prema ugovoru overenom 29. decembra 1993. godine. Utvrđeno je, takođe, da je majka tužilaca umrla 9. januara 1994. godine, a da za živo-ta nije tražila poništaj ugovora. S obzirom na ovako utvrđeno činjenično stanje pravilno je primenjeno materijalno pravo kad je zahtev tužilaca odbijen kao neosnovan. Naime, kako je u toku postupka utvrđeno, da je majci tužila-ca, kao nosiocu stanarskog prava, pravilno ponuđena kupoprodaja spornog stana prema pravu preče kupovine, a da ona za svog života nije tražila poništaj ugovora, to tužioci, kao njeni naslednici, nisu ovlašćeni za podnošenje tužbe.


119944..

Prilikom odlučivanja o predlogu predlagača da se donese rešenje koje zamenjuje ugovor o zakupu stana, sud je dužan utvrditi osnovanost predloga, s obzirom da se radi o službenom nastojničkom stanu i mogućnošću sticanja svojine na takvom.

Iz obrazloženja: Prema razlozima pobijenog rešenja, predlagaču je rešenjem kućnog saveta zgrade dodeljen stan na korišćenje u istoj zgradi kao nastojnički, 24. novembra 1959. godine, pa s obzirom da od tada predlagač koristi stan sa porodicom i da je prijavljen na istoj adresi, te da na drugi način nema mo-gućnost da reši stambeno pitanje, to je prvostepeni sud zaključio da je predlagač dugogodišnjim sta-novanjem stekao stanarsko pravo, zbog čega je prvostepeni sud doneo ožalbenu odluku, uz poziv na odredbe člana 34. Zakona o stanovanju. Međutim, kako u konkretnom slučaju postoji nastojnički stan koji se po svojoj nameni koristi za obavljanje određenih poslova i zadataka u zgradi, to je nejasan zaključak prvostepenog suda da je

STAMBENO PRAV O

- 125 -

predlagač dugogodišnjim korišćenjem, tj. stanovanjem u istom stekao stanarsko pravo, niti je s tim u vezi jasno pozivanje prvostepenog suda na odredbe člana 34. Zakona o stanovanju, a što se žalbom protivnika predlagača osnovano ukazuje. U ponovnom postupku, prvostepeni sud će imati u vidu na-vedene primedbe, te će oceniti da li je u konkretnom slučaju - s obzirom da je u pitanju nastojnički stan, moguće na istom steći stanarsko pravo, te s tim u vezi osnovanost predloga za donošenje rešenja koje će zameniti ugovor o zakupu stana.

(Prema Rešenju Okružnog suda u Beogradu, Gž. br. 5797/96, od 5.6.1996. godine)

119955.. I dugogodišnjim nekorišćenjem stana razvedeni bračni drug nije izgubio svojstvo sunosio-ca stanarskog prava ako prema svim okolnostima slučaja nije manifestovao volju da trajno prestane da koristi stan.

Iz obrazloženja: Prema utvrđenom činjeničnom stanju stranke su sa svoje dvoje dece koristili predmetni stan po ugovoru o korišćenju stana od 10.02.1982. godine, s tim što je stan dobijen od preduzeća u kojem su obe stranke zaposlene. Brak stranaka je razveden presudom od 17.01.1984. godine, a odnosi između stranaka su od ranije bili teško poremećeni zbog čega je tužena u nekoliko navrata i pre razvoda braka napustila stan i stanovala kao podstanar. Utvrđeno je i da su se odnosi između stranaka pore-metili sa razloga što se tužilac opijao i u alkoholisanom stanju maltretirao tuženu i decu stranaka i lomio stvari u stanu, te da je u ovakvoj situaciji tužena pristala da po razvodu braka deca stranaka ostanu kod tužioca iako je predlog organa starateljstva bio da se deca povere tuženoj kao majci. Po razvodu braka, odnosno u toku 1985. godine tužena je podnela predlog za određivanje nosioca sta-narskog prava na predmetnom stanu. Kod izloženog činjeničnog stanja pravilno je stanovište nižestepenih sudova da je neosnovan tu-žbeni zahtev tužioca da se utvrdi da je tuženoj prestalo svojstvo sunosioca stanarskog prava na pred-metnom stanu. Do napuštanja stana od strane tužene došlo je zbog poremećenih odnosa i psihičke prinude od strane tužioca, pa prema svemu iznetom tužena nije manifestovala volju da trajno presta-ne da koristi predmetni stan. Stoga i nisu ispunjeni uslovi za primenu čl. 15. st. 3. tada važećeg Za-kona o stambenim odnosima kojim je propisano da kad jedan od bračnih drugova - sunosilac stanar-skog prava, umre ili trajno prestane da koristi stan, drugi bračni drug ostaje sam nosilac stanarskog prava na tom stanu.


119966..

Otkaz ugovora o zakupu stana može se dati ako zakupac i posle opomene bez saglasnosti zakupodavca izdaje stan u podzakup.

Iz obrazloženja:

Pazeći po službenoj dužnosti na pravilnu primenu materijalnog prava, Vrhovni sud je našao da su nižestepeni sudovi pravilno primenili odredbu člana 35. st. 1. tač. 1. Zakona o stanovanju. Nai-

STAMBENO PRAV O

- 126 -

me, predmet tužbenog zahteva je otkaz ugovora o korišćenju stana bliže označenog izrekom prvo-stepene presude, zbog toga što je zakupac bez saglasnosti zakupodavca izdavao stan u podzakup. U provedenom postupku je utvrđeno da tužilac pre podnošenja tužbe za otkaz ugovora o zakupu stana tuženog nije opomenuo. Kako je odredbom člana 35. st. 1. tač. 1. Zakona o stanovanju predviđeno da se ugovor o zakupu stana može dati u slučaju ako zakupac i posle opomene bez saglasnosti zaku-podavca izdaje stan u podzakup, to su pravilno nižestepeni sudovi primenili navedenu zakonsku od-redbu kada su odbili tužbeni zahtev za otkaz ugovora o korišćenju stana.


119977.. Osnovanost zahteva za otkaz ugovora o korišćenju stana ocenjuje se prema propisu koji je bio na snazi u vreme kada je nosiocu stanarskog prava radni odnos prestao.

Iz obrazloženja:

Nižestepeni sudovi su pravilno zaključili da se osnovanost zahteva za otkaz ugovora o korišćenju stana ocenjuje prema propisu koji je bio na snazi u vreme kada je tuženom radni odnos prestao. A to znači prema odredbama čl. 52. st. 1. i 2. Zakona o stambenim odnosima ("Sl. list SAPK", br. 11/83). Pre-ma ovim odredbama Zakona davalac stana na korišćenje mogao je otkazati ugovor o korišćenju stana ako je nosiocu stanarskog prava prestao radni odnos kod davaoca stana na korišćenje na njegov zahtev pre nego što je proveo na radu 10 godina. U tom slučaju otkaz je mogao dati tužbom sudu najdocnije tri meseca posle prestanka rada. Budući da je u ovom slučaju tužilac tužbu za otkaz ugovora podneo po proteku naznačenog roka, a radilo se o prekluzivnom roku koji je počinjao da teče od prestanka radnog odnosa tuženom, to se po oceni nižestepenih sudova ugasilo pravo tužioca da upotrebi ovaj otkazni raz-log korišćenja stana, zbog čega tužbeni zahtev kao neosnovan odbijaju. I po oceni Vrhovnog suda, na konkretni spor nije mogao da se primeni novi Zakon o stambenim od-nosima RS, koji je stupio na snagu 27.03.1990. godine, a kojim nije predviđen rok u kome je davalac stana na korišćenje bio dužan da podnese tužbu sudu. Primena novog propisa u ovom delu značila bi pri-menu zakona sa povratnim dejstvom na odnos koji je trajao i završio se pre stupanja na snagu novog za-kona. Primena sa povratnim dejstvom u takvom slučaju morala se u propisu izričito naznačiti a što nije učinjeno. Od subjekata u pravnom odnosu očekuje se ponašanje u skladu sa propisanim pravilima pona-šanja. Dakle, kasnije donet propis ne bi mogao u ovom slučaju da se uzme u obzir, jer bi to bilo suprotno odredbi čl. 117. st. 1. Ustava SRJ i ugrožavalo bi pravnu sigurnost.


119988.. Potvrda preduzeća da je neko privremeno nastanjen na teritoriji neke opštine ne predstavlja Za-konom predviđeni osnov za useljenje i korišćenje sana.

(Vrhovni sud Srbije, Uvp.I. 181/95 od 26. 12. 1995. godine)

119999.. Raniji nosilac stanarskog prava ostaje legitimisan u parnici za iseljenje sve dok se iz stana ne iseli član njegovog domaćinstva.


STAMBENO PRAV O

- 127 -

220000.. Raniji nosilac stanarskog prava ostaje legitimisan u parnici za iseljenje sve dok se iz stana ne iseli član njegovog domaćinstva.


KORIŠĆENJE STANOVA U SVOJINI GRAĐANA PO OSNOVU

STANARSKOG PRAVA (Čl. 40–43. Zakona o stanovanju)

220011.. Smrću dotadašnjeg nosioca stanarskog prava ugovor o korišćenju stana prestaje, te ako novi nosilac stanarskog prava ne zaključi novi ugovor ili isti ne bude zamenjen odlukom suda, onda je on do svoje smrti koristio stan bez osnova. Iz takvog neprava ni njegovi pravni sledbe-nici, kao članovi domaćinstva, ne mogu stanarsko pravo sticati po osnovu faktičkog korišće-nja, bez obzira na to koliko je ono trajalo.

Iz obrazloženja:

Prvostepenom presudom odbijen je tužbeni zahtev tužilaca da se prema tuženima utvrdi da je njihov pravni prethodnik, sada pokojna majka, bez pravnog osnova koristila stan – suvlasništvo tu-žilaca na navedenoj adresi iz izreke presude, te da se tuženi obavežu da se iz stana isele i isprazne ga od lica i stvari. Po žalbi tužilaca drugostepeni sud je u odnosu na tuženu - ćerku pokojne, potvrdio odluku Op-štinskog suda, a u odnosu na tuženog – sina pokojne, preinačio odluku i usvojio tužbeni zahtev. Pravilno je Opštinski sud utvrdio da je otac tuženih, sada pokojni, bio zakoniti nosilac stanar-skog prava na spornom stanu, da nakon njegove smrti majka tuženih, koja je umrla 2000. godine, sa vlasnikom stana nije zaključila ugovor o korišćenju stana niti je tražila da sud donese rešenje koje će zameniti takav ugovor, da su tuženi bili korisnici stana, da je u toku trajanja parnice tužena rešila svoje stambeno pitanje, tako što je dobila i otkupila stan za članove svoje porodice, za šta su tužioci saznali znatno kasnije, a da je nakon smrti majke tuženi tražio da sud donese rešenje koje će zame-niti ugovor o korišćenju stana, pri čemu je zakupninu sve vreme uplaćivao u depozit suda. Tužena se u toku parnice iselila iz stana i time ispunila činidbu.Međutim, tuženi je i dalje u sta-nu i on svoje pravo zasniva na pravu svog prethodnika. Okružni sud nalazi da je pok. majka tuženih, po sili zakona tj. članu 15. Zakona o stambenim odnosima koji je važio u momentu smrti njenog supruga, ostala jedini nosilac stanarskog prava. Ona nije zaključila ugovor o korišćenju stana, niti je tražila da sud donese rešenje koje će zameniti takav ugovor. Smrću dotadašnjeg nosioca stanarskog prava ugovor o korišćenju stana je prestao, te je novi nosilac stanarskog prava bio u obavezi – da bi sačuvao svoje stanarsko pravo, da zaključi novi ugo-

STAMBENO PRAV O

- 128 -

vor ili da isti bude zamenjen odlukom suda. Ovo zato, jer se na osnovu člana 11. navedenog zakona stanarsko pravo stiče danom zakonitog useljenja, a takvo useljenje je zakonito ako je zasnovano na aktu o davanju stana na korišćenje i ugovoru o korišćenju stana. Pokojna majka tuženih nije zaklju-čila ugovor, niti je ugovor zamenjen odlukom suda, tako da je njeno stanarsko pravo prestalo i ona, kao i ostali članovi domaćinstva, su nadalje stan koristili bez pravnog osnova. Iz takvog neprava ni tuženi ne može ostvarivati stanarsko pravo nakon smrti majke, jer se ono ne može sticati faktičkim korišćenjem, bez obzira na to koliko je faktičko korišćenje trajalo.

( Presuda Okružnog suda u Nišu, Gž. br. 1399/06 od 13.06.2006. godine)

220022.. Pravo člana porodičnog domaćinstva, odnosno drugog korisnika stana na sticanju stanar-skog prava u svojstvu nosioca stanarskog prava, utvrđuje se prema zakonu koji je važio u mo-mentu nastajanja uslova za ostvarivanje tog prava.

Iz obrazloženja: Prema odredbama Zakona o stambenim odnosima iz 1973. godine, u postupku je utvrđen status tužene na predmetnom stanu s obzirom da tužena pravo korišćenja spornog stana zasniva na pret-hodnom pravu svoje majke - kao člana porodičnog domaćinstva i korisnika stana nosioca stanar-skog prava. Ovo iz razloga, jer se pravo člana porodičnog domaćinstva, odnosno drugog korisnika stana na sticanju stanarskog prava u svojstvu nosioca stanarskog prava utvrđuje prema Zakonu koji je važio u momentu nastajanja uslova za ostvarivanje tog prava. Odredba člana 2. Zakona o stambe-nim odnosima ("Sl. glasnik SRS" br. 29/73), propisuje da se stanarsko pravo posle 29.07.1973. go-dine - kada je taj zakon stupio na snagu, mogao steći samo na stanu u društvenoj svojini, ne i na sta-nu u privatnoj svojini. Posle 29.07.1973. godine nije se moglo sticati ni pravo člana domaćinstva nosioca stanarskog prava, da koristi stan u privatnoj svojini. Kako se majka tužene udala 15.03.1970. godine i iselila iz stana koji je predmet spora i na taj način joj je prestalo svojstvo člana porodičnog domaćinstva nosioca stanarskog prava, to ponovnim useljenjem u stan i zajedničkim stanovanjem sa nosiocem stanarskog prava od maja 1984. godine, više nije mogla steći svojstvo čla-na porodičnog domaćinstva i korisnika stana nosioca stanarskog prava. Time ni tužena nije stekla nikakvo pravo na spornom stanu, niti može naknadno steći pravo da taj stan koristi. Sa tih razloga pravilno je primenjen član 597. ZOO, kada je tuženoj otkazan ugovor o zakupu predmetnog stana 25.09.1997. godine sa pravnim prethodnikom tužioca.


220033..

Kada su se stekli uslovi za otkaz ugovora o zakupu stana zbog neplaćanja zakupnine, vla-snik ima ovlašćenje da ostvari sadržinu prava svojine tako što će dobiti državinu.

Iz obrazloženja: Na utvrđeno činjenično stanje pravilno je primenjeno materijalno pravo, i to odredbe člana 35. stav 1. tačka 2. i člana 40. Zakona o stanovanju, te člana 37. Zakona o osnovama svojinskoprav-

STAMBENO PRAV O

- 129 -

nih odnosa povezano sa članom 3. stav 1. ovog zakona. U konkretnom slučaju stekli su se uslovi za otkaz ugovora o zakupu stana zbog neplaćanja zakupnine na zakonom predviđen način, te tuži-oci kao vlasnici spornog stana imaju ovlašćenje da ostvare sadržinu prava svojine na nepokretno-sti, tako što će je dobiti u državinu.

(Iz presude Vrhovnog suda Srbije, REV. 1967/03 od 29.1.2004. godine)

220044..

Kada se nosilac stanarskog prava na stanu u svojini građana svojom voljom liši svojine na sopstvenom stanu koji je u međuvremenu stekao u svojinu, u nameri da zadrži pravo korišće-nja spornog stana, radi se o zloupotrebi prava stanovanja.

Iz obrazloženja: U postupku je utvrđeno da je tužilja vlasnik spornog stana po strukturi trosoban, površine 100 m2. U tom stanu tužena je stanovala od 1934. godine najpre kao član porodičnog domaćin-stva, a od 1978. godine kao nosilac stanarskog prava na osnovu ugovora o korišćenju stana za-ključenim sa pravnim prethodnikom tužilje. Članovi porodičnog domaćinstva tužene bili su njen suprug, ćerka i sin, a od 1975. godine snaha i unuk. U toku 1960. godine tužena je stekla u svo-jinu dva neuseljiva stana koja se nalaze u B... u istoj stambenoj zgradi i to jedan stan po struktu-ri jednosoban površine 45 m2, a drugi po strukturi dvosoban površine 81 m2. Prvi stan je postao useljiv u toku 1981. godine, u koji se uselio sin tužene sa suprugom i detetom, a drugi je postao useljiv 1989. godine. Oba ova stana tužilja je poklonom 1987. godine prenela na svog sina, a sporni stan je nastavila da koristi sa suprugom i ćerkom, a nakon njihove smrti od 1994. godine sporni stan koristi tužilja sama. Na osnovu takvog činjeničnog utvrđenja, nižestepeni sudovi nalaze da stanovi koje je tužena stekla u svojinu, a potom ugovorom o poklonu prenela na svog sina, bili odgovarajući za zadovoljenje stambe-nih potreba tužene i njenog porodičnog domaćinstva i da su postojali uslovi za otkaz ugovora o zakupu stana. Pri tome sudovi su zaključili da tužena sa lukrativnim pobudama, nastoji da zadrži pravo korišće-nja tuđeg stana, svesno preduzetim pravnim poslovima lišavajući se vlasništva svoja dva stana. Izloženo stanovište nižestepenih sudova je pravilno. U obrazloženju pobijane presude navedeni su jasni i pravilni razlozi, koje prihvata i Vrhovni sud. Naime, kako se tužena, svesno svojom voljom lišila svojine na stanovima, prenoseći ih u svojinu svome sinu radi rešavanja potreba njegove porodične zajed-nice, a pri tome i u nameri da zadrži pravo korišćenja spornog stana u svojini tužilje, nesumnjivo je da se radi o postupcima koji predstavljaju zloupotrebu prava stanovanja. Sa navedenih razloga, stekli su se uslovi za usvajanje zahteva tužilje i iseljenje tužene iz spor-nog stana.


220055..

Preseljenjem po osnovu ugovora u zamenjeni stan, nosilac stanarskog prava na ranijem stanu gubi osnov njegovog korišćenja.

STAMBENO PRAV O

- 130 -

Iz obrazloženja: Tužena je zaključenjem ugovora o zameni stana postala nosilac stanarskog prava na stanu u ul. K... M... i izgubila svojstvo nosioca stanarskog prava na spornom stanu. S obzirom na navedeno, tu-žena je u obavezi da se iz spornog stana iseli, budući da joj je zaključenjem ugovora o razmeni i pre-seljenjem u drugi stan prestao da postoji osnov za korišćenje spornog stana, a članom 37. st. 5. Za-kona o stanovanju iz 1992. godine, predviđeno je da lice koje je zamenilo stan nastavlja sa korišće-njem zamenjenog stana u svojstvu zakupca društvenog stana na neodređeno vreme, iz čega sledi da je po navedenom propisu tužena mogla da nastavi da koristi isključivo zamenjeni stan, odnosno stan u koji se trajno preselila. Neosnovano se revizijom ističe pogrešna primena materijalnog prava i navodi da je postupak trebalo prekinuti do utvrđenja - da li je tužilja postala vlasnik na spornom stanu po osnovu ulaganja u adaptaciju. Naime, pravilan je zaključak nižestepenih sudova da se u navedenom slučaju radi o različitom pravnom osnovu koji tužilja ističe u vezi korišćenja spornog stana, te da nije bilo mesta prekidu ovog postupka do pravnosnažnog okončanja postupka u kojem se utvrđuje pravo svojine tu-žilje na spornom stanu po osnovu adaptacije.


220066..

Vlasnik stana može tužbom zahtevati iseljenje nosioca stanarskog prava iz njegovog stana i predaju tog stana, ako nosiocu stanarskog prava obezbedi drugi stan po osnovu zakupa na neodređeno vreme u skladu sa članom 30. i 39. Zakona o stanovanju.

Iz obrazloženja: Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužioci su suvlasnici petosobnog stana površine 125 m2 , na kome je nosilac stanarskog prava bio sada pokojni svekar tužene u kome je ona nastavila da živi, kao član njegovog porodičnog domaćinstva, i to kao nosilac stanarskog prava - zakupac stana na neodređeno vreme.Tužioci traže iseljenje tužene iz ovog stana i useljenje u drugi stan u njihovom vlasništvu površine od 46 m2. Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo kada su usvojili tužbeni zahtev i obavezali tuženu da se preseli u ponuđeni stan, jer odgovara potrebama porodičnog domaćinstva. Naime, odredbom člana 41. stav 1. Zakona o stanovanju, pro-pisano je da vlasnik stana može tužbom zahtevati iseljenje nosioca stanarskog prava iz njegovog stana i predaju tog stana, odnosno dela stana na korišćenje ako obezbedi nosiocu stanarskog prava drugi stan po osnovu zakupa na neodređeno vreme u skladu sa članom 30. do 39. istog zakona. Sta-vom 4. iste odredbe predviđeno je da stan za iseljenje iz stava 1, 2 i 3. ovog člana, treba da po veli-čini, udobnosti i mestu na kome se nalazi odgovara stanu iz kojeg se iseljava nosilac stanarskog pra-va, odnosno da mu ne pogoršava uslove, s tim da ovaj stan može da bude i manji ako je odgovaraju-ći u smislu ovog zakona. Odredbom člana 17. stav 2. istog Zakona, predviđeno je da se odgovaraju-ćim stanom u smislu ovog zakona smatra stan u kome je broj soba jednak broju članova porodičnog domaćinstva, a najviše četvorosoban stan. Ponuđeni stan po mestu u kome se nalazi i po udobnosti odgovara stanu iz koga je tuženo naloženo da se iseli, pa bez obzira što je manji, odgovarajući je u smislu člana 17. st. 2. Zakona o stanovanju, jer je broj soba jednak broju članova domaćinstva.

STAMBENO PRAV O

- 131 -

Navodi u reviziji kojima se ističe da bi tužena trebalo da ima ista prava kao nosioci stanarskog prava na društvenim stanovima, budući da stanuje u stanu 32 godine, nisu osnovani, zbog toga što prema članu 41. st. 1. Zakona o stanovanju, vlasnik stana ima pravo da traži iseljenje nosioca stanarskog prava, bez obzira na dužinu korišćenja stana u svojstvu nosioca stanarskog prava ili člana porodičnog domaćinstva, pod uslovom da takvom nosiocu stanarskog prava obezbedi odgovarajući stan.

(Iz presude Vrhovnog suda Srbije, Rev. 1087/00, od 5.04.2001. godine)

220077..

Prema članu 16. Zakona o stambenim odnosima ("Sl. glasnik SRS", br. 9/85), ako je sta-narsko pravo stekao jedan od bračnih drugova koji žive u zajedničkom domaćinstvu, nosilac stanarskog prava je i drugi bračni drug.

Iz obrazloženja: Prema utvrđenom činjeničnom stanju dana 1.3.1988. godine između tužioca kao zakupodavca i tuženog kao zakupca zaključen je ugovor o zakupu stana za službene potrebe. U ugovoru nije bliže individualizovan stan koji predstavlja predmet ugovora, ali između stranaka nema spora da se radi o stanu u površiniod 37,32 m2 na kome je tuženi ranije stekao stanarsko pravo u toku 1966. godine. Nižestepeni sudovi smatraju da je stanarsko pravo tuženog prestalo zaključenjem ugovora o zakupu stana za službene potrebe. Kako je radni odnos tuženom prestao u toku 1995. godine zbog odlaska u penziju to stan koristi bez pravnog osnova, pa je obavezan da se iz stana sa licima i stvarima iseli. Zbog pogrešne primene materijalnog prava činjenično stanje nije potpuno i pravilno utvrđeno tako da se za sada izloženo stanovište ne može prihvatiti kao pravilno. Prvostepeni sud nije pouzdano utvrdio da li je sporni stan dodeljen tuženom u toku 1966. godi-ne kao nosiocu stanarskog prava, ili je već tada on predstavljao stan namenjen za službene potrebe imajući u vidu da se nalazio u poslovnoj zgradi pravog prethodnika tuženog. Tu činjenicu i istaknuti prigovor tuženog, tužilac je u toku postupka osporavao tvrdnjom da bez obzira na sadržinu ugovora tuženi nije nikada postao nosilac stanarskog prava zato što stanarinu nije plaćao zajednici stanova-nja, već isključivo pravnom prethodniku tužioca, a kasnije samom tužiocu. Ako je tuženi po ranijem ugovoru, odluci i useljenju u stan postao nosilac stanarskog prava, pre-stanak tog prava mogao je nastati samo na osnovu raskida ugovora o korišćenju tog stana pismeno vansudskim putem u smislu člana 61. ranije važećeg Zakona o stambenim odnosima ("Sl. glasnik SRS", broj 9/85). Ugovor o zakupu stana za službene potrebe iz 1987. godine ne sadrži klauzulu da stanarsko pravo (ranije stečeno) prestaje. Kada bi se utvrdilo da je prava volja ugovornih strana bila da zaključenjem ugovora o zakupu prestaje ranije stečeno stanarsko pravo, bilo je nužno utvrditi da li se sa sadržinom tog ugovora saglasila i supruga tuženog ukoliko je ona živela u zajedničkom do-maćinstvu sa tuženikom u braku. Naime, po članu 16. navedenog Zakona o stambenim odnosima ako je stanarsko pravo stekao jedan od bračnih drugova koji žive u zajedničkom domaćinstvu nosi-lac stanarskog prava je i drugi bračni drug. Iz navedene odredbe proizilazi da ugovor u pismenom obliku o prestanku stanarskog prava moraju da potpišu oba bračna druga ako su živeli u zajednič-kom domaćinstvu u istom stanu. Ako je pismeni sporazum o prestanku stanarskog prava izvršen, a supruga to nije potpisala, bila je nužna njena saglasnost za punovažnost sporazuma. Ukoliko je sa-glasnost izostala takav sporazum ne bi proizvodio pravno dejstvo.

(Iz presude Vrhovnog suda Srbije, Rev. 3558/99od 10.2.2000. godine)

STAMBENO PRAV O

- 132 -

220088..

Prema članu 2. Zakona o stambenim odnosima ("Sl. glasnik SRS", br. 29/73), koji je stupio na snagu 29. jula 1973. godine, stanarsko pravo se ne može sticati na stanu u svojini građana.

Iz obrazloženja:

Odredbom člana 2. Zakona o stambenim odnosima ("Sl. glasnik SRS", broj 29/73), koji je stu-pio na snagu 29. jula 1973. godine, bilo je regulisano da se stanarsko pravo, odnosno pravo na traj-no korišćenje stana može steći samo na stanu u društvenoj svojini, odnosno ne i na stanu u svojini građana. Članom 8. st. 1. istog Zakona, bilo je regulisano da nosilac stanarskog prava koji je to pra-vo stekao na porodičnu stambenu zgradu i stan u svojini građana do stupanja na snagu toga zakona ima sva prava i obaveze koji se tim zakonom propisuju za nosioca stanarskog prava koji koristi stan u društvenoj svojini. Na isti način je ovo pitanje regulisao i član 2. odnosno član 93. st. 1. Zakona o stambenim odnosima ("Sl. glasnik SRS", broj 9/85), a koji je bio na snazi u vremenu zaključenja braka između predlagača i pok. nosioca stanarskog prava. Polazeći od izloženog, pošto je predlagač zaključila brak sa pok. nosiocem stanarskog prava posle 29.jula 1973. godine, kada se više nije moglo steći svojstvo nosioca stanarskog prava na stanu u svoji-ni građana odnosno u privatnoj svojini, to ni predlagač nije mogao steći svojstvo korisnika takvog sta-na kao član porodičnog domaćinstva nosioca stanarskog prava. U takvoj situaciji, nisu ispunjeni uslo-vi iz člana 34. Zakona o stanovanju iz 1992. godine, sa kasnijim izmenama i dopunama, da se utvrdi pravo predlagača kao zakupca predmetnog stana na neodređeno vreme, odnosno neosnovan je predlog da sud u vanparničnom postupku donese rešenje kojim se zamenjuje ugovor o zakupu toga stana na neodređeno vreme. Bez uticaja je navod revizije, kao i zahtev za zaštitu zakonitosti javnog tužioca da predlagač kao član porodičnog domaćinstva bivšeg nosioca stanarskog prava ima pravo da nastavi posle njegove smrti da stan trajno koristi, u smislu odredbe člana 34. stav važećeg Zakona o stanovanju. Ovo stoga što u momentu zasnivanja bračne zajednice sa pok. nosiocem stanarskog prava 16. marta 1989. go-dine, predlagač nije stekla svojstvo korisnika stana u smislu člana 93. st. 1. tada važećeg Zakona o stambenim odnosima. Prema tome, predlagač momentom useljenja u stan nije stekla nikakvo pravo na stanu, pa samim tim, momentom smrti bivšeg nosioca stanarskog prava ona ne može naknadno steći pravo da stan trajno koristi.

(Vrhovni sud Srbije, Rev. 320/00 i Gzz. 19/00 od 15.3.2000. godine)

220099..

Prema odredbi člana 40. Zakona o stanovanju, nosilac stanarskog prava, odnosno zakupac stana na neodređeno vreme, koji je u svojini građana, od dana stupanja na snagu Zakona, na-stavlja sa korišćenjem stana u skladu sa odredbama člana 30 do 39. ovog Zakona.

Iz obrazloženja: Prema činjeničnom stanju utvrđenom u postupoku, prema ugovoru o korišćenju stana od 13. ja-nuara 1996. godine, majka tuženog je postala nosilac stanarskog prava na predmetnom stanu a kori-

STAMBENO PRAV O

- 133 -

stila ga je sa članom porodičnog domaćinstva tuženim. Tuženi se juna meseca 1991. godine iselio iz ovoga stana i odselio u S..., gde se oženio i stekao prebivalište. 30. oktobra 1995.godine vratio se u predmetni stan da bi sahranio majku, te su mu tužioci dozvolili da za to vreme boravi u stanu, ali je on ostao sve do 1996. godine, kada se ponovo vratio u S... Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, pravilno su nižestepeni sudovi usvojili tužbeni zah-tev, pa ne stoje navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava. Tuženi se iz predmetnog sana iselio juna meseca 1991. godine, kada je bio na snazi Zakon o stambenim odnosima ("Sl. glasnik SRS, br. 12/90). Prema odredbi člana 24. u vezi člana 35. st. 2. istog zakona, najduže vreme u kome je nosilac stanarskog prava mogao da privremeno prestane da koristi stan bilo je četiri godine. Posle isteka roka od četiri godine, po navedenom propisu su bili is-punjeni uslovi za otkaz ugovora o korišćenju stana. Tuženi se iz stana iselio juna meseca 1991. go-dine, a u stan se vratio tek 30. oktobra 1995. godine, da bi sahranio majku. Prema tome, on je više od četiri godine živeo van stana, prestao je da bude član porodičnog domaćinstva bivšeg nosioca stanarskog prava, svoje pokojne majke, pa i korisnik istog stana. On se u stan vratio, kako je rečeno 30. oktobra 1995. godine, kada je bio na snazi sadašnji Zakon o stanovanju ("Sl. glasnik RS", br. 50/92, sa kasnijim izmenama i dopunama), njega su tužioci, kao vlasnici stana pustili u stan da bi obavio sahranu majke, međutim na taj način on nije stekao ni svojstvo korisnika stana, niti su se ste-kli uslovi iz navedenog važećeg zakona da mu se prizna svojstvo zakupca stana na neodređeno vre-me posle smrti bivšeg nosioca stanarskog prava, odnosno zakupca stana na neodrerđeno vreme. Pre-ma odredbi člana 40. sada važećeg zakona, nosilac stanarskog prava, odnosno zakupac stana na neodređeno vreme, koji je u svojini građana, od daan stupanja na snagu toga zakona, samo nastavlja sa korišćenjem stana u skladu sa odredbama člaan 30. do 39. ovog zakona. Prema tome, po navede-noj zakonskoj odredbi ne može se steći svojstvo nosioca stanarskog prava, odnosno zakupca stana na neodređeno vreme na stanu u svojini građana, nego se samo tolerišu ovi odnosi koji su usposta-vljeni po ranije važećim propisima. To pravo moglo se steći samo do 29. jula 1973. godine, kao da-na stupanja na snagu Zakona o stambenim odnosima, koji je članom 2. regulisano da se stanarsko pravo moglo steći samo na stanu u društvenoj svojini, a ne i na stanu u privatnoj svojini.


221100..

Na prostorijama za privremeni smeštaj ne stiče se stanarsko pravo.

Iz obrazloženja: Prema činjeničnom stanju utvrđenom u postupku, pravni predhodnik tužilje je 1969. godine kupio neuseljivu kuću od tuženog kao nosioca prava raspolaganja, pod povoljnim uslovima, odnosno otpla-tom na rate. Pošto nije imao mogućnosti da se u ovu kuću useli, tuženi je 29. aprila 1987. godine prav-nom predhodniku tužilje dodelio na privremeno korišćenje predmetni stan, bez zaključivanja bilo ka-kvog ugovora o tome. U pitanju je službeni stan, koji se nalazi u sklopu poslovne zgrade tuženog. Tu-žilja takođe ne poseduje nikakav ugovor o osnovu korišćenja istog stana, a u vanparničnom postupku, koji je pokrenula 23. novembra 1995. godine u cilju utvrđivanja postojanja uslova za otkup stana sa stanarskim pravom, posle prekida postupka upućena je na parnicu, radi utvrđivanja da je postala nosi-lac stanarskog prava na spornom stanu, odnosno zakupac stana na neodređeno vreme.

STAMBENO PRAV O

- 134 -

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, pravilno su nižestepeni sudovi tužbni zahtev odbili kao neosnovan, uz razloge koje u celini prihvata i Vrhovni sud, pa ne stoje navodi revizije o pogre-šnoj primeni materijalnog prava. U konkretnom slučaju, u pitanju je službeni stan, u okviru poslovne zgrade tuženog, na kome se po odredbi člana 7. Zakona o stambenim odnosima SAPV iz 1982. godine nije moglo steći stanarsko pravo, a koji je dodeljen kao privremeni smeštaj u smislu odredbe člana 6. istog Zakona, na kome se takođe prema tekstu zakona nije moglo steći svojstvo nosioca stanarskog prava. Prema tome, prema tekstu zakona koji je bio na snazi u vremenu dodeljivanja predmetnog stana pravnom predhodniku tu-žilje, on nije mogao steći svojstvo nosioca stanarskog prava. Pošto tužilja sva svoja prava na stanu cr-pe preko svog pravnog predhodnika, to ni ona nije mogla steći više prava nego što je njen pravni pred-hodnik imao, odnosno nije mogla steći svojstvo nosioca stanarskog prava, odnosno zakupca stana na neodređeno vreme prema odredbi člaan 31. stav 1. sadašnjeg Zakona o stanovanju. Bez uticaja su navodi revizije kojima se ističe da nižestepeni sudovi nisu utvrdili da li je pred-metni stan službeni stan, da li je u pitanju nužni smeštaj, te, ukoliko je dodeljen na privremeno ko-rišćenje, do kada ta privremenost traje. Na opisani način nije počinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz lana 354. stav 2. tačka 13. ZPP, odnosno ne postoje nedostaci zbog kojih se presuda ne može sa sigurnošću ispitati, jer se prema odredbi člana 8. stav 2. Zakona o stambenim odnosima SAPV iz 1982. godine na nužnom smeštaju nije moglo steći svojstvo nosioca stanarsog prava, prema odredbi člana 7. stav 2. istog zakona na službenom stanu se takođe nije moglo steći svojstvo nosioca stanarskog prava, a po članu 6. st. 2. istog Zakona ni na prostorijama za privre-meni smeštaj, takođe se nije moglo steći svojstvo nosioca stanarskog prava. Prema tome, bez ob-zira o kakvim se prostorijama radi, odnosno bez obzira koliko privremeno dodeljivanje traje, pravni predhodnik tužilje nije ispunjavao zakonske uslove za sticanje svojstva stanarskog prava na dodeljenim prostorijama, a samim tim ni tužilja kao njegov pravni sledbenik.


221111..

Pravo člana porodičnog domaćinstva, odnosno drugog korisnika stana na sticanje stanarskog prava u svojstvu nosioca stanarskog prava utvrđuje se prema zakonu koji je važio u momentu na-stajanja uslova za ostvarivanje tog prava.

Iz obrazloženja:

Prema utvrđenom činjeničnom stanju na spornom stanu u površini od 30 m2 bila je nosilac sta-narskog prava baba tužioca, koja je umrla 5. novembra 1990. godine. Tužilac je od svog rođenja 1953. godine živeo u porodičnom domaćinstvu svojih roditelja u četvorosobnom stanu površine 95 m2. Tužilac je 1978. godine posle svađe sa ocem zbog izgubljene godine na fakultetu i prodaje nje-govih kola napustio porodično domaćinstvo svojih roditelja i prešao da stanuje kod babe i nakon njene smrti nastavio da živi u spornom stanu iz koga je iseljen u upravnom postupku. Roditelji tuži-oca su živeli i dalje žive u stanu koji je vlasništvo roditelja tužioca a tužilac je u tom stanu registro-vao sedište svog privatnog preduzeća. Tuženi B. je 22. januara 1996. godine zaključio ugovor o za-kupu spornog stana, koji stan je otkupio ugovorom od 27. jula 1996. godine. Na utvrđeno činjenično stanje pravilno je primenjeno materijalno pravo kada su tužbeni zahtevi tužioca kao neosnovani odbijeni, a za takvu odluku nižestepeni sudovi su dali valjane razloge koje prihvata i revizijki sud.

STAMBENO PRAV O

- 135 -

Prema odredbama čl. 60. st. 5. Zakona o stambenim odnosima ("Sl. glasnik SRS", br. 12/90), pra-vo člana porodičnog domaćinstva, odnosno drugog korisnika stana na sticanje stanarskog prava u svojstvu nosioca stanarskog prava utvrđuje se prema zakonu koji je važio u momentu nastajanja uslo-va za ostvarivanje toga prava. U konkretnom slučaju raniji nosilac stanarskog prava na spornom stanu V. Ž., baba tužioca, umrla je 5. novembra 1990. godine, tako da se o pravu tužioca da nastavi sa korišćenjem predmet-nog stana odlučuje prema zakonu koji je važio u momentu smrti ranijeg nosioca stanarskog prava, a to je Zakon o stambenim odnosima ("Sl. glasnik SRS", br. 12/90) koji odredbama člana 15. st. 3. i st. 5. propisuje da nakon smrti nosioca stanarskog prava može da nastavi sa korišćenjem stana i lice koje je srodnik nosioca stanarskog prava u pravoj ushodnoj i nishodnoj liniji krvnog srodstva, koji je sa njim ostvario dugogodišnju zajednicu života i stanovanja (najmanje 10. godina do njegove smrti), ali to pravo ne pripada licu koje je po bilo kom osnovu rešilo stambene potrebe. Na osnovu utvrđenja da je tužilac napustio domaćinstvo svojih roditelja sa kojima je stano-vao u stanu veličine 95 m2, koji stan je vlasništvo roditelja tužioca, te da je tužilac sedište svog privatnog preduzeća prijavio u ovom stanu, pravilno su nižestepeni sudovi zaključili da je tužio-cu u momentu smrti ranijeg nosioca stanarsog prava na spornom stanu bila rešena stambena po-treba u stanu njegovih roditelja i da nije mogao steći pravo da nastavi sa korišćenjem i predmet-nog stana nakon smrti svoje babe V.Ž. Pošto tužilac nije stekao pravo da nastavi sa korišćenjem predmetnog stana nakon smrti ranijeg nosioca stanarskog prava, pravilan je i zaključak nižeste-penih sudova da tužilac nema aktivnu legitimaciju da traži poništenje ugovora o zakupu i otku-pu predmetnog stana i za iseljenje tuženog B. iz predmetnog stana. Stoga se neosnovano u revi-ziji tužioca ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava.


221122..

Posle 29. jula 1973. godine ne može se sticati stanarsko pravo na stanu u privatnoj svojini, niti sticati svojstvo člana porodičnog domaćinstva i korisnika stana.

Iz obrazloženja:

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je vlasnik predmetnog stana površine 31 m2. Nosilac stanarskog prava je bila majka tuženog - najpre po ugovoru o korišćenju stana od 24.07.1968. godine, zaključenim sa tužiljinim ocem, a zatim po ugovoru o korišćenju od 1.09.1990. godine, zaključenim sa tužiljom kao novim vlasnikom. U stan se uselila 1956. godine sa tuženim i njegovim bratom kao člano-vima njenog porodičnog domaćinstva. U ugovoru iz 1968. godine, tuženi jeste, a u ugovoru iz 1990. go-dine nije bio označen kao član porodičnog domaćinstva nosioca stanarskog prava. Sa svojom porodicom (suprugom i dvoje dece), tuženi je prestao da koristi stan za stanovanje 1970. godine. Nakon toga stano-vao je sa porodicom kao podstanar, a stan je počeo ponovo da koristi za stanovanje 1992. godine, kada se iz stana iselio njegov brat. Majka tuženog umrla je 1993. godine. Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, pravilno su nižestepeni sudovi rešavajući o pravu tuženog da koristi sporni stan tužilje, kao prethodnom pitanju u smislu člana 12. ZPP-a, pri-menili materijalno pravo kada su zaključili da tuženi nema punovažan pravni osnov za korišćenje spornog stana, i da je dužan da ga preda tužilji kao vlasniku, u smislu člana 37. Zakona o osnovama svojinsko-pravnih odnosa.

STAMBENO PRAV O

- 136 -

Vraćanjem u stan 1992. godine i zajedničkim stanovanjem sa nosiocem stanarskog prava, svo-jom majkom u stanu u privatnoj svojini posle 29.07.1973. godine (dan stupanja na snagu Zakona o stambenim odnosima), tuženi više nije mogao ponovo steći svojstvo člana porodičnog domaćinstva i korisnika stana u smislu odredbi tada važećeg Zakona. Ovo bez obzira što je u stanu faktički stano-vao sa nosiocem stanarskog prava, odnosno zakupcem stana, majkom, sve do njene smrti 1993. go-dine. S obzirom na to pravilan je zaključak nižestepenih sudova da je tuženom prestalo svojstvo ko-risnika stana još 1970. godine, te da tuženi nema prava da posle smrti majke kao nosioca stanarskog prava, nastavi sa korišćenjem spornog stana kao zakupac.


221133..

Na stanu u svojini građana posle 29. jula 1972. godine ne može se steći svojstvo nosioca stanarskog prava niti svojstvo člana porodičnog domaćinsstva nosioca stanarskog prava.

Iz obrazloženja:

U postupku je utvrđeno da je tužilac vlasnik zgrade a nosilac stanarskog prava na stanu koji se nalazi u ovoj kući bio je otac tužene, pok. M. koji je umro 7. marta 1996. godine. Utvrđeno je da se tužena 1971. godine preselila u S..., gde je živela sve do 1991. godine, kada se ponovo vratila u predmetni stan. Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja sudovi su pravilno primenili materijalno pravo kada su usvojili tužbeni zahtev za iseljenje tužene a odbili protivtužbeni zahtev tužene. U konkretnom slučaju radi se o stanu u svojini građana na kome se posle 29. jula 1973. godi-ne, kada je stupio na snagu Zakon o stambenim odnosima SRS nije moglo steći svojstvo nosi-oca stanarsog prava niti svojstvo člana porodičnog domaćinstva nosioca stanarskog prava. Prema tome iseljenjem iz predmetnog stana tužena je izgubila svojstvo člana porodičnog do-maćinstva svoga oca kao nosioca stanarskog prava pa doseljenjem posle 20 godina u predmet-ni stan nije mogla da postane nosilac stanarskog prava, obzirom da se radi o stanu u privat-nom vlasništvu. Stoga u smislu odredbe člana 44. Zakona o stanovanju tužena nema pravo da nastavi sa korišćenjem predmetnog stana posle smrti svoga oca kao nosioca stanarskog prava, pa je dužna da se iz istog iseli budući da ga koristi bez pravnog osnova. Za ovu odluku dati su razlozi koje u svemu prihvata i Vrhovni sud, pa su neosnovani navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava.


221144..

Bračni drugovi koji žive u stanu koji je njihova zajednička svojina ili isključiva svojina jednog od njih, bez obzira kada je započeto zajedničko ko-ri-šćenje stana, nemaju stanarsko pravo na tom stanu.

STAMBENO PRAV O

- 137 -

Iz obrazloženja: Prema utvrđenom činjeničnom stanju stranke su razvedeni bračni drugovi a za vreme trajanja bračne zajednice (1961. godine) sagradili su porodičnu kuću koju su zajednički koristili do razvoda braka kada se tuženi iselio. Tužilja traži da se tuženi obaveže da tužilji preda ključ od stana u kući koja je suvlasništvo stra-naka sa razloga što se tuženi, posle razvoda braka, iz stana iselio. Po oceni Vrhovnog suda pravilno je primenjeno materijalno pravo kad je tužbeni zahtev tužilje odbijen kao neosnovan. Parnične stranke kao razvedeni bračni drugovi, bez obzira kada je započeto njihovo zajedničko korišćenje predmetnog stana, koji je njihova zajednička svojina nemaju stanarsko pravo odnosno pravo trajnog zakupa na stanu već se po razvodu braka korišćenje istog uređuje prema pravilima imovinskog prava. Stoga bez sporazuma sa tuženim kao suvlasnikom tužilja ne može imati isključi-vu državinu suvlasničke stvari. Stranke se u odnosu na celu suvlasničku stvar pojavljuju kao sudrža-oci u smislu čl. 70. st. 4. Zakona o osnovama svojinsko-pravnih odnosa. Prema tome, kako tužilja kao suvlasnik drži celu suvlasničku stvar, bez sporazuma sa tuženim kao drugim suvlasnikom, ona ne može tražiti da joj se stan preda u isključivu državinu.


221155..

Nosilac stanarskog prava stiče mogućnost da traži sredstva uložena u povećanje vrednosti stana tek iseljenjem iz stana pa se od tog momenta računa rok zastarelosti a ne od momenta ulaganja sredstava.

Iz obrazloženja: Tužilja je u toku dosadašnjeg postupka isticala, a to navodi i u reviziji da je predmetni stan njen otac dobio na korišćenje kao nosilac stanarskog prava februara meseca 1952. godine, od kada ga i ona koristi i to najpre kao član porodičnog domaćinstva svoga oca a kasnije kao nosilac stanarskog prava. U uverenju da je definitivno rešila svoje stambeno pitanje tužilja je isticala da je ulaganjima označenim u pobojnoj presudi ne samo poboljšala usvove stanovanja, već da je time došlo i do po-većanja građevinske i prometne vrednosti stana. U takvoj situaciji, po oceni ovoga suda tužilja bi mogla da traži naknadu za te radove i to od momenta prestanka korišćenja stana i predaje vlasniku. Tek iseljenjem iz stana tužilja je stekla mogućnost da traži sredstva uložena u povećanje građevin-ske, odnosno prometne vrednosti stana, pa se od tog momenta ima računati početak roka zastarelo-sti, a ne od momenta ulaganja sredstava za adaptaciju stana kako to sudovi pogrešno nalaze.


221166..

Prinudna zamena stanova po zahtevu vlasnika stana može se izvršiti i tražiti iseljenje nosi-oca stanarskog prava iz njegovog stana ako ponuđeni stan za zamenu i iseljenje nosioca sta-narskog prava odgovara po veličini, udobnosti i mestu na kome se nalazi.

STAMBENO PRAV O

- 138 -

Iz obrazloženja: Tužioci su zemljišno-knjižni vlasnici - svaki u jednoj idealnoj polovini trosobnog stana br. 7. koji se nalazi na trećem spratu stambene zgrade površine od 96 m2, prema zemljišno-knjižnom sta-nju ali faktički, u površini od 91,57 m2 koji koristi tužena sama u svojstvu nosioca stanarskog prava bez ugovorenih članova porodičnog domaćinstva. Ćerka tužilaca je zemljišno-knjižni vlasnik stana broj 4, koji se nalazi u istoj zgradi na 11 spratu, a po zemljišno-knjižnom stanju to je jednosoban stan poršine 39 m2 a faktički, ima površinu od 44,06 m2 i predstavlja u stvari jednosoban stan sa stambenom trpezarijom i zastaklenom lođom. Za ovaj stan ćerka tužilaca je dala saglasnost svojim roditeljima sa kojima živi, da ga u svojstvu zakupca na neodređeno vreme daju na korišćenje tuže-noj uz obavezu da se ona iseli iz njihovog stana. Inače utvrđeno je da ovaj jednosoban stan 4, kori-ste tužioci sa dvoje odrasle dece različitog pola ćerkom koja ima 29 godina i sinom koji ima 22 go-dine, kao četvoročlana porodica. Na osnovu nalaza i mišljenja sudskog veštaka građevinske struke utvrđeno je da i pored očigledne razlike u površini stanova ponuđeni stan je odgovarajući za tuženu. Imajući u vidu da tužena faktički koristi srednju - prolaznu sobu predmetnog trosobnog stana, koja ima površinu od 18,48 m2 dok preostale dve sobe od ovog stana koriste druga lica. Na osnovu nala-za i mišljenja sudskog veštaka koji je sud prihvatio, sudovi su zaključili da tužena može smestiti sve svoje stvari u ponuđeni stambeni prostor, koji prema svim normativima je dovoljan za dvočlano po-rodično domaćinstvo čak i za dvočlanu porodicu sa malim detetom. U sklopu tako utvrđenih činjenica i okolnosti, sudovi su zaključili da su ispunjeni zakonom pro-pisani uslovi da se primenom članova 41. stav 1. st. 4. i 5. u vezi sa članom 40. i članom 30 - 39. Za-kona o stanovanju Repubilke Srbije može izvršiti prinudna zamena stanova po zahtevu vlasnika sta-na i tražiti iselenje nosioca stanarskog prava iz njegovog stana jer je i u konkretnim okolnostima slučaja ponuđeni stan za zamenu i iselenje nosioca stanarskog prava odgovarajući po veličini, udob-nosti i mestu na kome se nalazi.


221177..

Bračni drug može postati nosilac stanarskog prava ako je u momentu smrti ranijeg nosio-ca stanarskog prava zajedno sa njim stanovao u stanu.

Iz obrazloženja: Prema utvrđenom činjeničnom stanju tužilac je bio nosilac prava raspolaganja na predmetnom stanu na kojem je nosilac stanarsog prava bio sada pok. I. A. koji je umro 23. oktobra 1991. godine, dok je tužena bila njegova supruga, koja je stan napustila 1986. godine, od kada živi u SAD kod svoje kćeri i u stari stan dolazi povremeno, vrlo retko. Sin tužene, koji nije bio član porodičnog do-maćinstva niti je živeo u spornom stanu, posle smrti ranijeg nosioca stanarskog prva, podneo je zah-tev za zaključenje ugovora o korišćenju stana u ime svoje majke, na zahtevu je potpisao njeno ime, a takođe je imenom svoje majke potpisao kasnije zaključeni, sporni ugovor o korišćenju istog stana. Imajući u vidu ovako utvrđeno činjenično stanje nižestepeni sudovi su pravilno primenili mate-rijalno prvo kada su usvojili tužbeni zahtev i poništili ugovor o korišćenju stana. Prema odredbi člana 15. st. 2. Zakona o stambenim odnosima iz 1990. godine, koji je bio na snazi u vremenu smrti bivšeg nosioca stanarskog prava, uslov da bi, između ostalih, bračni drug po-stao novi nosilac stanarskog prava jeste da je u momentu smrti nosioca stanarskog prava zajedno sa njim stanovao u stanu.

STAMBENO PRAV O

- 139 -

U konkretnom slučaju tužena je kao bračni drug bivšeg nosioca stanarskog prava 1986. godine trajno napustila stan, jer do smrti svog bračnog druga nije stanovala u stanu oko 5 godine, pa tako nije ispunila zakonski uslov da na nju bude preneto svojstvo nosioca stanarskog prava momentom smrti bivšeg nosioca stanarskog prava, odnosno njenog bračnog druga.


221188..

Ako je moguća zamena stana za dve stambene jedinice ali da do zamene ne dolazi isključi-vo krivicom predlagača, onda nije osnovan predlog predlagača da on bude određen za jedinog nosioca stanarskog prava.

Iz obrazloženja:

Prvostepenim rešenjem je utvrđeno da je sporni trosobni stan dodeljen protivniku predlagača kao nosiocu stanarskog prava i za članove porodičnog njegovog domaćinstva i to suprugu, predla-gača, i dve ćerke, da je brak stranaka razveden marta meseca 1979. godine, da su ćerke stranaka po udaji napustile sporni stan, da su stranke penzioneri, i da je zdravstveno stanje predlagača lošije od zdrvstvenog stanja protivnika predlagača. Takođe je utvrđeno da je predlagač u tri navrata odbijala ponudu umešača na strani protivnika predlagača Komande garnizona u K..., da se sporni stan zame-ni za dva manja stana iako je predlagač imala mogućnost da bira koji će od tih stanova dobiti. Ovakvo utvrđeno činjenično stanje prihvatio je i drugostepeni sud, kao pravilno i potpuno utvrđeno, što ne može biti predmet ispitivanja u postupku po reviziji. Na utvrđeno činjenično stanje pravilno je primenjeno materijalno pravo. Kako je utvrđeno da je mogućna zamena spornog trosobnog stana za dve manje stambene jedinice na koji način bi se rešilo stambeno pitanje i predlagača i protivnika predlagača, te da do zamene ne dolazi isključivo krivi-com predlagača koja odbija takvo rešenje i pored toga što protivnik predlagača prepušta pravo izbo-ra ponuđenih stanova, pravilno su nižetepeni sudovi odbili predlog da predlagač bude određen za je-dinog nosioca stanarskog prava odnosno trajnog zakupca na spornom stanu. Zbog toga nisu osnova-ni navodi revizije da se pobijano rešenje zasniva na pogrešnoj primeni materijalnog prava.


221199..

Razvedeni bračni drug koji je prestao da bude nosilac stanarskog prava, dužan je da se, na predlog ranijeg bračnog druga koji je postao nosilac stanarskog prava na stanu, iseli iz sta-na zajedno sa članovima svog porodičnog domaćinstva.

Iz obrazloženja:

Pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo kada su predlagača odredili za za-kupca na spornom stanu. Naime, prema čl. 17. Zakona o stambenim odnosima koji se primenjuje u ovoj vanparničnoj stvari ("Sl. glasnik SRS", br. 9/85, 11/88), u slučaju razvoda braka raniji bračni drugovi koji su nosioci stanarskog prava sporazumom određuju koji će od njih ostati nosilac stanar-skog prava. Odredbom čl. 17. st. 4. predviđeno je da sud u vanparničnom postupku odlučuje ko će

STAMBENO PRAV O

- 140 -

ostati nosilac stanarskog prava ukoliko ne dođe do sporazuma ili do zamene stana, vodeći računa o stambenim potrebama ranijih bračnih drugova, njihove dece i drugih članova porodičnog domaćin-stva, zatim ko je dobio stan na korišćenje i da li je stan dobijen na korišćenje u braku ili van braka, mogućnostima dobijanja stana sopstvenom stanju bivših bračnih drugova, materijalnim mogućnosti-ma i ostalim okolnostima. Po oceni Vrhovnog suda pravilno su nižestepeni sudovi odredili predlagača za nosioca stanar-skog prava odnosno zakupca na spornom stanu, polazeći pre svega od činjenice da zajednička deca predlagača i protivnika predlagača žive sa predlagačem, te da su predlagač i maloletni sin slabog zdravstvenog stanja. Neosnovani su revizijski navodi kojima se ističe da je protivnik predlagača korisnik navedenog stana kao bivši član porodičnog domaćinstva predlagača, te da kao korisnik stana ne može biti ise-ljen. Ovo zbog toga što je odredbom čl. 18. Zakona o stambenim odnosima predviđeno da razvedeni bračni drug koji je prestao da bude nosilac stanarskog prava, dužan da se na predlog ranijeg bračnog druga koji je postao nosilac stanarskog prava na stanu iseli iz stana zajedno sa članovima svog poro-dičnog domaćinstva. Takođe su neosnovani navodi u reviziji, kojima se ističe da se jednim predlo-gom može samo tražiti da se odredi nosilac stanarskog prava, odnosno zakupac na stanu a ne isele-nje onoga koji je prestao da bude nosilac stanarskog prava su neosnovani. Ovo zbog toga što su od-redbe čl. 17 i 18. Zakona o stambenim odnosima materijalno pravne prirode, kojima se reguliše pita-nje nosioca stanarskog prava odnosno zakupca na stanu u slučaju razvoda braka, a procesno pitanje je da li će se u istom postupku određivati zakupac stana, pitnje iselenja supružnika, za koga je u po-stupku utvrđeno da više nije nosilac stanarskog prava. S obzirom na načelo procesne ekonomije ko-je se primenjuje i u vanparničnom postupku, pravilno je Okružni sud postupio kada je istovremeno sa određivanjem nosioca stanarskog prava na spornom stanu obavezao protivnika predlagača da pre-da navedeni stan oslobođen od lica i stvari.


222200..

Tužilja, kao vlasnica stana koji je tuženi koristio kao nosilac stanarskog prava, a sada kao zakupac stana, nema pravo na naplatu zakupnine koja se formira po tržišnim uslovi-ma, s obzirom na odredbe čl. 40. u vezi čl. 30-39. Zakona o stanovanju, već na zakupninu određenu na način utvrđen propisima koji su bili na snazi do dana stupanja na snagu tog zakona.

Iz obrazloženja: Pogrešno je pravno shvatanje izneto u žalbi da tužilja kao vlasnica stana koji je tuženi koristio kao nosilac stanarskog prava, a sada kao zakupac stana, ima pravo na naplatu zakupnine koja se formira po tržišnim uslovima. Odredba člana 40. Zakona o stanovanju izričito predviđa da nosilac stanarskog prava, odnosno zakupac stana u svojini građana, od dana stupanja na snagu tog zakona nastavlja sa korišće-njem stana u skladu sa odredbama članova 30-39, istog Zakona tj. po odredbama koje važe za korišćenje stanova u društvenoj svojini po osnovu stanarskog prava, odnosno po pravu zakupa. Prema tome za korišćenje stana u svojini građana, po osnovu stanarskog prava, odnosno za-kupca stana, važi odredba člana 32. tog zakona koja predviđa da se za korišćenje društvenog stana

STAMBENO PRAV O

- 141 -

plaća zakupnina određena na način utvređen propisima koji su bili na snazi do dana stupanja na snagu tog zakona. Zbog toga je prvostepeni sud zakonito odlučio kada je odbio tužiljin zahtev da joj tužena plati tzv. ekonomsku zakupninu za stan koji koristi.

(Okružni sud u Zrenjaninu, Gž. 143/96 od 21.01.1998. godine)

222211..

Ako radnik prihvati neodgovarajući stan zbog toga što preduzeće nije u mogućnosti da mu ponudi odgovarajući stan, zadržava pravo da dobije odgovarajući stan na osnovu prava koje je nastalo samom odlukom o dodeljivanju stana na privremeno korišćenje.

Iz obrazloženja: U provedenom postupku je utvrđeno da je po konkursu za dodelu stana 1982. godine, drugotuženi bio na 36 mestu rang liste, te da mu je prema opštim aktima tuženog preduzeća pripadao jednosoban konforan stan. Međutim, tuženo preduzeće nije imalo na raspolaganju za dodelu jednosoban konforan stan, već jednosoban nekonforan i taj stan je kao privremeno rešenje dodeljen drugotuženom. Odredbom člana 15. stav 4. Pravilnika o izmenama i dopunama Pravilnika o stambenim odnosima, predviđeno je da ako radnik prihvati neodgovarajući stan zbog toga što preduzeće nije u mogućnosti da mu ponudi odgovarajući stan, zadržava pravo da dobije odgovrajući stan na osnovu prava koje je nastalo samom odlukom o dodeljivanju stana na privremeno korišćenje. Prema tome pravilno su nižestepeni su-dovi odbili tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio poništaj odluke o dodeli stana drugotuženom, saglasno navedenoj odredbi Pravilnika koja je predviđala obavezu prvotuženog preduzeća da radniku koji je sa-mo privremeno rešio svoje stambeno pitanje dobijanjem neodgovarajućeg stana, definitivno reši stambe-no pitanje dobijanjem odgovarajućeg stana. Navod u reviziji da je tužilac bio prvi na rang listi po konkursu iz 1994. godine, je bez uti-caja na obavezu prvotuženog preduzeća koja svoj pravni osnov ima u Pravilniku o stambenim onosima iz 1987. godine, i Pravilniku o izmenama i dopunama Pravilnika o stambenim odnosi-ma iz 1988. godine.


222222..

Stanarsko pravo na stanu u privatnoj svojini nije se moglo sticati posle 29. jula 1973. godine. Posle 29. jula 1973. godine nije se moglo sticati ni pravo člana domaćinstva nosioca stanar-skog prava da koristi stan u privatnoj svojini.

Iz obrazloženja: U spornom stanu je stanovala majka tuženog. U taj stan je ušla zamenom i koristila ga je sa-ma. Tuženi je, sa svojom porodicom, živeo odvojeno. U sporni stan se uselio 1980. godine i sta-novao sa majkom do njene smrti. Sada je u spornom stanu sam. Tačno je da je drugostepeni sud "proširio" činjenice u odnosu na činjenično stanje iz prvostepene presude. Ali, to "proširenje" nije relevantno. Jedina relevantna činjenica je utvrđena i u prvostepenom i u drugostepenom postupku. Reč je o činjenici da se tuženi uselio u sporni stan 1980. godine.

STAMBENO PRAV O

- 142 -

Prema članu 2. Zakona o stambenim odnosima, ("Sl. glasnik SRS", br. 29/73) stanarsko pravo se posle 29. jula 1973. godine (kada je taj zakon stupio na snagu) moglo steći samo na stanu u društvenoj svojini. Ne i na stanu u privatnoj svojini. Pošto je sporni stan u privatnoj svojini, očito je da tužilac useljenjem u sporni stan, 1980. godine, nije mogao steći pravo korisnika stana, kao član domaćinstva majke, pa su, otuda, nižestepeni sudovi pravilno postupili što su usvojili tužbeni zahtev i naložili nje-govo iseljenje, odnosno što su odbili protiv-tužbeni zahtev da se utvrdi da je stekao pravo da koristi sporni stan kao zakupac na neodređeno vreme.

(Iz presude Vrhovnog suda Srbije, Rev. 4842/97 od 29.10. 1997. godine)

222233..

Kada u toku braka, do pravnosnažnosti presude o razvoju braka, bračni drug koji je ugo-vorni nosilac stanarskog prava zaključi ugovor o otkupu stana, pravo na stan ulazi u režim za-jedničke imovine bračnih drugova.

Iz obrazloženja:

Prema utvrđenom činjeničnom stanju na osnovu koga su donete prvostepena i drugostepena pre-suda tuženi kao ugovorni nasilac stanarskog prava na dvosobnom konfornom stanu u toku trajanja braka pod uslovima iz Zakona o stambenim odnosima zaključuje 23.09.1991. godine, ugovor o ot-kupu ovog stana. Zato je pravilan zaključak nižestepenih sudova da pravo na ovaj stan ulazi u režim imovine koju su stranke kao bračni drugovi stekli radom u toku bračne zajednice koja je njihova zajednička imo-vina u smislu odredbe člana 321. Zakona o braku i porodičnim odnosima. Pritom je bez uticaja da je ugovor o otkupu stana tuženi zaključio po prestanku faktičke bračne zajednice stranaka 27. maja 1991. godine, jer kada u toku braka, do pravnosnažnosti presude o razvodu braka, bračni drug koji je ugovorni nosilac stanarskog prava zaključi ugovor o otkupu stana, pravo na stan ulazi u režim za-jedničke imovine bračnih drugova, a u konkretnom slučaju sporni stan je otkupljen pre pravnosna-žno okončanog spora za razvod braka stranaka, činjenica da je tuženi posle prekida bračne zajednice stranaka 27.05.1991. godine i mimo sredstava koja predstavljaju zajedničku bračnu tekovinu finan-sirao otkup spornog stana bez uticaja je na pravilnost odluke jer sredstva koja je tuženi uložio posle prestanka bračne zajednice ne mogu se uzeti kao njegov poseban doprinos koji bi vodio povećanju njegovog svojinskog udela, već on time samo stiče tražbeno pravo prema tužilji, pa stoga razlozi o pogrešnoj primeni materijalnog prava nisu osnovani.


222244.. Stanarsko pravo se ne može steći na osnovu odluke o privremenom korišćenju stana i zaklju-čenog ugovora u skladu sa tom odlukom o privremenom korišćenju stana, jer je to protivno od-redbi člana 11. tada važećeg Zakona o stambenim odnosima.

Iz obrazloženja:

Prvostepeni sud je odbio protivtužbeni zahtev da se utvrdi da je tužena stekla trajno stanar-sko pravo na stanu tužioca u N...B... i tuženu obavezao da se iz ovog stana iseli.

STAMBENO PRAV O

- 143 -

Drugostepeni sud je potvrdio presudu prvostepenog suda. Prema utvrđenim činjenicama tužilac je tuženoj sporni stan dodelio kao kadrovski na privremeno korišćenje u trajanju od 2 godine. U skladu sa tom odlukom tužena je zaključila ugovor o privremenom korišćenju stana sa SIZ-om za stanovanje u N...B... i uselila se zatim u stan 18. juna 1988. godine. Tuženoj je kod tužioca prestao radni odnos 30. juna 1992. godine i tužilac je nakon toga pozvao tuženu da se iseli iz stana, pa pošto je ona to odbila pokrenuo je ovaj spor. Iz utvrđenih činjenica proizilazi da zahtev tužene kojim je traženo da se utvrdi da je u spornom stanu tužena stekla stanarsko pravo nije osnovan, pa je prvostepeni sud pravilno postupio kada je ta-kav zahtev odbio. Takva odluka je u skladu sa odredbom člana 11. Zakona o stambenim odnosima kojom je propisano da se stanarsko pravo stiče danom zakonitog uselenja u stan, što znači da je za takvo uselenje i sticanje stanarskog prava neophodna odluka o dodeli stana na trajno korišćenje, a ne vremenski ograničeno. Zbog toga tužena na osnovu odluke o privremenom korišćenju stana i za-ključenog ugovora u skladu sa tom odlukom o privremenom korišćenju stana nije mogla steći trajno stanarsko pravo u smislu citiranog člana 11. Zakona o stambenim odnosima.


222255.. Vlasnik stana može tražiti iseljenje nosioca stanarskog prava iz njegovog stana i predaju tog stana ako za iseljenje obezbedi nosiocu stanarskog prava drugi stan po osnovu zakupa na neodređeno vreme.

Iz obrazloženja:

Nižestepeni sudovi su zaključili da je u pogledu udobnosti ponuđeni stan potpuno konforan i da su u njemu bolji uslovi stanovanja nego u kući iz koje se traži iseljenje tužene, iako je ponuđeni stan od najužeg centra grada udaljen oko 1600 metara, ali da je to rastojanje manje u odnosu na dom zdravlja, bolnicu i novu pijacu. Ovako su sudovi našli, iako se ponuđeni stan nalazi u naselju koje se još gradi i u kome nisu u potpunosti rešeni prilazi zgradi, jer smatraju da se zgradi u svakom slu-čaju može kolima prići. Da je za tuženu ponuđeni stan povoljniji za stanovanje i zbog veće nadmor-ske visine u odnosu na stan iz koga se traži njeno iseljenje, jer je izložen gradskoj buci i zagađenosti vazduha u centru grada, kao i s obzirom na njenu starost, ima 70 godina, i zdravstveno stanje, pošto boluje od šećerne bolesti, bronhijalne astme i hroničnog plućnog srca, što je utvrđeno na osnovu ve-štačenja od strane veštaka medicinske struke. Međutim, Vrhovni sud nalazi da je za sada preuranjen zaključak sudova o osnovanosti tužbenog zahteva, jer je zbog pogrešne primene materijalnog prava činjenično stanje ostalo nepotpuno utvrđeno. Prema odredbi člana 41. st. 1. Zakona o stanovanju, vlasnik stana može tužbom kod nadležnog suda da zahteva iseljenje nosioca stanarskog prava iz njegovog stana i predaju tog stana, odnosno dela stana na korišćenje, ako za iseljenje obezbedi nosiocu stanarskog prava drugi stan po osnovu zakupa na neodređeno vreme, u skladu sa članom 30-39. tog Zakona. Po stavu 4. ovog člana, stan za iseljenje i, po stavu 1. istog člana, treba da po veličini, udobnosti i mestu na kome se nalazi odgova-ra stanu iz koga se iseljava nosilac stanarskog prava, odnosno da mu bitno ne pogoršava uslove s tim što ovaj stan može da bude i manji, ako je odgovarajući u smislu tog Zakona. Pod odgovaraju-ćim stanom, u smislu ovog Zakona, po njegovoj odredbi člana 17. st. 2. smatra se stan u kome je broj soba jednak broju članova porodičnog domaćinstva, a najviše četvorosoban stan.

STAMBENO PRAV O

- 144 -

Po iznetom, radi se o tzv. prinudnoj zameni stanova, koja se može ostvariti i bez pristanka nosi-oca stanarskog prava. U konkretnom slučaju tuženoj se kao drugi stan obezbeđuje stan u novoizgrađenoj višestambe-noj zgradi za koju nije utvrđen status, odnosno da li je podobna za upotrebu, pa je stoga za sada bez značaja što u toj zgradi ima stanara, jer su se mogli i iz drugih razloga useliti u stanove i pre izdava-nja upotrebne dozvole za zgradu i faktički te stanove koristiti, pa i onda kada svi radovi predviđeni građevinskom dozvolom nisu u potpunosti završeni ili eventualni nedostaci nisu otklonjeni. Zbog toga se dovodi u sumnju zaključak sudova da je ponuđeni stan dovršen, tim pre što je i u samom ugovoru o kupovini tog stana od 24. novembra 1995. godine konstatovano u članu 2. da je prdmet prodaje stan koji je nedovršen, kao i koje radove s tim u vezi treba uraditi. Međutim, tuženoj se po osnovu zamene ne može naložiti useljenje u stan za koji nije utvrđena njegova podobnost za stano-vanje u smislu odredaba Zakona o izgradnji objekata ("Sl. glasnik RS", br. 44/95 i 24/96). Naime, po članu 40. ovog Zakona podobnost objekta za upotrebu utvrđuje se tehničkim pregledom, koji se vrši po završetku izgradnje objekta, odnosno svih radova predviđenih građevinskom dozvolom i na-kon toga nadležni organ u smislu člana 42. navedenog Zakona, izdaje upotrebnu dozvolu, jer se objekat tek tada, po članu 38. istog Zakona, može koristiti. Osim iznetog, pri ocenjivanju da li ponuđeni stan odgovara stanu iz koga se traži iseljenje tužene, sudovi nisu uzeli u obzir sadašnje faktičko stanje lokacije, tj. naselja u kome se taj stan nalazi, kao ni stepen njegove uređenosti. Naime, u pogledu ove okolnosti treba uzeti sadašnje faktičko stanje i prema tom stanju ispitati da li su na toj lokaciji, odnosno u naselju obezbeđeni odgovarajući uslovi za normalno stanovanje, tj. da stanovanje u ponuđenom stanu bitno ne po-goršava uslove, što podrazumeva i postojanje saobraćajnica, prilaznih puteva, objekata uslužnih delatnosti i sl. Postojanje zakonom propisanih uslova kod ponuđenog stana za zamenu ne može se utvrditi na osnovu pretpostavljenog stanja za koje nije izvesno da li će se uopšte i kada uspo-staviti.

(Iz odluke Vrhovnog suda Srbije, Rev. 5701/96, od 25.10. 1996. godine)

222266..

Raniji nosilac stanarskog prava ostaje legitimisan u parnici za iseljenje sve dok se iz stana ne iseli član njegovog domaćinstva.


OSTALE ODREDBE


222277..

Kod rešavanja stambenih potreba zaposlenih mora se vrednovati ukupni radni staž zaposle-nog bez obzira gde je ostvaren, a ne samo radni staž ostvaren kod davaoca stana na korišćenje.

STAMBENO PRAV O

- 145 -

Iz obrazloženja: Uvidom u Pravilnik o rešavanju stambenih potreba zaposlenih u holding kompaniji, Ustavni sud je utvrdio da je odredbom tog pravilnika propisano da za svaku godinu radnog staža u holding kom-paniji zaposlenom pripada 3 boda. Iz te odredbe Pravilnika proističe da se priznaje samo radni staž ostvaren u holding kompaniji, a ne i radni staž ostvaren na teritoriji Republike Srbije, Državne za-jednice Srbija i Crna Gora, bivše SRJ i bivše SFRJ. Odredbom člana 27. st. 3. Zakona o stanovanju ("Sl. glasnik RS", br. 50/92) propisano je da no-silac prava raspolaganja svojim opštim aktom uređuje uslove, kriterijume i postupak davanja stam-benih zajmova, a odredbom člana 47. st. 2. istog zakona propisano je da preduzeća i ustanove mogu u skladu sa svojim opštim aktom, odnosno propisom o rešavanju stambenih potreba da daju stanove u zakup na neodređeno vreme zaposlenim licima. Iz navedenih zakonskih odredaba proizilazi da za-konom nisu uređeni način, uslovi i postupak za dodelu stanova u zakup i davanja stambenih zajmo-va niti ograničenja u pogledu izbora i vrednovanja kriterijuma, i da je donosilac opšteg akta ovla-šćen da samostalno uređuje uslove i osnove, odnosno kriterijume, merila i postupak za rešavanje stambenih potreba, uz poštovanje Ustavom utvrđenih principa. Po oceni Ustavnog suda, osporenom odredbom navedenog Pravilnika povređeno je načelo jed-nakosti građana iz člana 13. Ustava Republike Srbije, prema kome su građani jednaki u pravima i dužnostima i imaju jednaku zaštitu pred državnim i drugim organima kod kojih ostvaruju svoja pra-va. Kriterijum "radni staž" se u opštem aktu mora vrednovati u skladu sa ustavnim načelom o jedna-kosti građana, jer je radni staž osnovni element za ostvarivanje prava po osnovu rada. Zato osporena odredba Pravilnika, koja priznaje samo radni staž ostvaren u holding kompaniji, nije u saglasnosti s Ustavom i zakonom.


222288..

Radnik kome je prestao radni odnos ne može pobijati odluku o dodeli stana, iako je bio učesnik u postupku za njegovu raspodelu, jer za pobijanje odluke o dodeli stana nema aktivnu legitimaciju.

Iz obrazloženja: Naime, prema odredbama člana 9. st. 1. i 2. u vezi člana 60. st. 3. Zakona o stambenim odnosi-ma ("Sl. glasnik SRS", broj 12/90), važećeg u vreme podnošenja tužbe (18.10.1990. godine), koje se na osnovu člana 47. st. 5. Zakona o stanovanju ("Sl. glasnik RS", broj 50/92) primenjuju na postupke započete kod suda u kojima do dana stupanja na snagu tog zakona nije doneta pravnosnažna odluka, nosilac prava raspolaganja na stanu u društvenoj svojini (davalac stana na korišćenje) samoupravnim opštim aktom uređuje uslove i način raspolaganja svojim stanovima i može pravo davanja stana na ko-rišćenje preneti drugom društveno pravnom licu. Raspodela stanova i sredstava u radnoj organizaciji i zajednici prema članu 15. st. 2. Samou-pravnog sporazuma od 21.04.1987. godine o stopama izdvajanja, načinu korišćenja, osnovama i me-rilima raspolaganja sredstvima za finansiranje izgradnje stanovima na načelima solidarnosti, od stra-ne tuženog kao učesnika ovog samoupravnog sporazuma vrši se samo radnicima preduzeća na osno-vu samoupravnih opštih akata učesnika.

STAMBENO PRAV O

- 146 -

Kako se sudska zaštita povodom zadovoljavanja stambene potrebe ostvaruje u radnom sporu, u kome radnik traži zaštitu svojih prava, osnovna predpostavka za pružanje sudske zaštite vezana je za radni odnos. Stoga i po oceni Vrhovnog suda, radnik kome je prestao radni odnos, ne može pobi-jati odluku o dodeli stana, iako je bio učesnik u postupku za njegovu raspodelu, jer za pobijanje od-luke o dodeli stana nema aktivnu legitimaciju. Stoga navodi revizije kojima se osporava ovakav za-ključak nižestepenih sudova nisu osnovani. Osim pobijanja navedenih rešenja tuženog o dodeli stana umešaču, tužilac zahteva i predaju spornog stana u državinu i na korišćenje, pri čemu prema odredbama člana 47. navedenog Zakona o stanovanju preduzeća, ustanove i državni organi, u skladu sa svojim opštim aktom, odnosno propi-som o rešavanju stambenih potreba, sada mogu da daju stanove u zakup na neodređeno vreme samo zaposlenim a ne i drugim licima. Radnik u sporu za zaštitu prava u kome traži poništaj odluke o do-deli stana drugom radniku, može zahtevati samo poništaj takve odluke i ponovnu raspodelu, jer sud nije ovlašćen da vrši raspodelu stanova, a tužilac inače, ne bi mogao učestvovati u ponovnoj raspo-deli spornog stana, ukoliko bi se ona i vršila, obzirom da mu je radni odnos prestao i da su navedene odredbe člana 47. st. 2. Zakona o stanovanju imperativnog karaktera.


222299..

Prema članu 47. st. 5. Zakona o stanovanju postupak započet kod suda odnosno organa uprave do dana stupanja na snagu ovoga zakona, a po kome nije doneta pravosnažna odluka, okončaće se po odredbama zakona koji je bio na snazi u vreme pokretanja postupka.

Iz obrazloženja:

Čanom 47. st. 5. Zakona o stanovanju predviđeno je da postupak započet kod suda odnosno or-gana uprave do dana stupanja na snagu ovoga zakona, a po kome nije doneta pravnosnažna odluka, okončaće se po odredbama zakona koji je bio na snazi u vreme pokretanja postupka. Postupak za određivanje nosioca stanarskog prava pokrenut je 28.3.1988. godine, znači u vreme va-ženja Zakona o stambenim odnosima ( "Sl. glasniku SRS", br. 9/85). Kada u smislu čl. 17. toga zakona sud u vanparničnom postupku odlučuje ko će ostati nosilac stanarskog prava vodi računa o stambenim potrebama ranijih bračnih drugova, njihove dece i drugih članova porodičnog domaćinstva, ko je dobio stan na korišćenje, da li je stan dobijen na korišćenje u braku ili pre braka, mogućnosti dobijanja drugog stana, a njihovom zdravstvenom stanju o njiho-vim materijalnim mogućnostima i ostalim okolnostima. Razlozi koje zakonski tekst navodi su taksa-tivno nabrojani i zakon ne daje prednost ni jednom od tih razloga iz čega dalje proizilazi zaključak da svi razlozi moraju biti predmet ocene od strane nižestepenih sudova te da jedan razlog nema prednost u odnosu na ostale. U konkretnoj situaciji nižstpeni sudovi su pošli od činjenice da je mal. kćer stranaka poverena majci na čuvanje i vaspitanje i zbog toga odredila da ona ostane zakopac sta-na. Po shvatanju Vrhovnog suda, u konkretnoj situaciji, kada predlagač sa detetom već sedam godi-na živi u stanu koji se nalazi u kući njenog brata, činjenica poveravanja deteta ne može da bude od-lučna okolnost. Sa druge strane postoje druge okolnosti koje predviđa čl. 17. a to je da je protivnik predlagača kao zakupac još 1982. i 1984. godine dobio stan, znači da je stan dobijen pre nego što je brak zaključen, brak između stranaka je kratko trajao, a što se tiče materijalnog stanja ono je pribli-žno kod predlagača i kod protivnika predlagača. Kod protivnika predlagača postoji i okolnost koja

STAMBENO PRAV O

- 147 -

se odnosi na njegovo zdrvstveno stanje jer je u toku postupka utvrđeno da isti boluje od angine pek-toris. Stoga Vrhovni sud smatra da u takvoj situaciji kada je stan dobio protivnik predlagača, i to pre braka kada je protivnik predlagača bolestan bez obzira na činjenicu što i dalje radi, a predlagač sta-nuje u kući svoga brata godinama ne plaćajući ništa za korišćenje stana, pri čemu se u korist braće odrekla imovine, onda su ove okolnosti bile odlučujuće da se protivnik predlagača odredi za zakup-ca stana, što je Vrhovni sud preinačujući odluku nižestepenih sudova i učinio.


223300.. Preostali sustanar ima pravni interes da u postupku pred upravnim organom zahteva ise-ljenje lica koja su se nakon smrti drugog sustanara bespravno uselila u ispražnjeni deo stana.

Iz obrazloženja: Osporenim rešenjem odbijena je žalba sustanara podneta protiv prvostepenog zaključka kojim je od-bačen njegov zahtev za iseljenje lica koja su se nakon smrti drugog sustanara uselila u ispražnjeni deo stana, zbog nedostatka aktivne legitimacije. Upravni organi su svoje odluke doneli sa obrazloženjem da podnosilac zahteva u upravnom postupku nije dokazao da mu je sporni deo stana dodeljen u zakup. Odredbom člana 48. st. 2. Zakona o stanovanju propisano je da nosilac prava raspolaganja ispra-žnjeni deo stana koji je koristio jedan od sustanara može dati na korišćenje preostalom sustanaru, ako se time obezbeđuje za tog sustanara odgovarajući stan u smislu ovog zakona. Imajući u vidu navedene odredbe zakona, tužilac kao preostali sustanar kome se može dati na korišćenje ispražnjeni deo stana koji je koristio drugi sustanar, po nalaženju suda, ima pravni interes da u postupku pred upravnim organom zahteva iseljenje lica koja su se nakon smrti drugog sustana-ra uselila u ispražnjeni deo stana, a u smislu člana 5. Zakona o stanovanju. Stoga je sud tužbu uva-žio i osporeno rešenje poništio.

(Iz presude Okružnog suda u Beogradu U broj 877/99 od 29.06.1999. godine)

223311..

Postupak za rešavanje stambene potrebe započet po opštem aktu, odnosno propisu po ko-me do dana stupanja na snagu ovog zakona, nije doneta prvostepena odluka ili je odluka poni-štena od strane suda, nastaviti po odredbama čl. 47. stav 4. Zakona o stanovanju.

Iz obrazloženja: Nižestepeni sudovi su usvojili tužbeni zahtev tužioca i poništili navedenu odluku nalazeći da je ona nezakonita, jer je doneta suprotno odredbi člana 47. st. 4. Zakona o stanovanju ("Sl. glasnik RS", br. 50/92, 76/92, 84/92, 33/93, 53/93, 67/93, 46/94, 47/94 i 48/94) kojom je propisano između ostalog da će se postupak za rešavanje stambenih potreba započet po opštem aktu - propisu po kome do dana stupanja na snagu ovog zakona nije doneta prvostepena odluka ili je odluka poništena od strane suda nastaviti po odredbama ovog zakona, a tuženi je postupak za raspodelu spornih stanova sproveo po odredbama Za-kona o stambenim odnosima ("Sl. glasnik SRS", br. 12/90, 47/90 i 55/90) i Pravilnika o stambenim od-nosima od 11.7.1991. godine iako je postupak sproveden posle stupanja na snagu Zakona o stanovanju.

STAMBENO PRAV O

- 148 -

Drugostepeni sud je potvrdio prvostepenu presudu nalazeći da je prvostepeni sud pravilno postupio kada je poništio odluku upravnog odbora tuženog o raspodeli spornih stanova u zakup, jer raspodela sta-nova nije izvršena u skladu sa odredbama člana 47. st. 1. tač. 4. Zakona o stanovanju, već po odredbama Zakona o stambenim odnosima i po pravilniku koji je donet po odredbama toga zakona. Međutim, Vrhovni sud nalazi da zaključci nižestepenih sudova o zakonitosti sporne odluke upravnog odbora tuženog nisu osnovani. Naime, nije sporno da će se prema odredbi člana 47. st. 4. Zakona o stanovanju postupak za re-šavanje stambene potrebe započet po opštem aktu, odnosno propisu po kome do dana stupanja na snagu ovog zakona, nije doneta prvostepena odluka ili je odluka poništena od strane suda, nastaviti po odredbama ovog zakona. Znači, odredba člana 47. st. 4. odnosi se samo na povratno dejstvo od-redaba Zakona o stanovnju, a ne i drugih propisa ili opštih akata, a što je izričito propisano i članom 21. st. 1 i 2. Ustava Republike Srbije, prema kojem zakon, drugi propis ili opšti akt ne može imati povratno dejstvo, ali se može samo zakonom odrediti da pojedine njegove odredbe, ako to zahteva opšti interes utvrđen u postupku donošenja zakona, imaju povratno dejstvo. Prema tome, sporna od-luka tuženog ima se proceniti prema Pravilniku o stambenim odnosima tuženog od 11.7.1991. godi-ne koji je bio na snazi u vreme raspisivanja konkursa, odnosno donošenja ranije odluke koja je poni-štena od strane suda jer bi se samo na taj način mogla pravilno oceniti njena zakonitost.


223322..

Prema članu 48. stav 1. Zakona o stanovanju na ranije zasnovane sustanarske odnose i za-štićene podstanare shodno se primenjuju odredbe ovog zakona o zakupu društvenog stana ako njime nije drugčije određeno.

Iz obrazloženja:

Prema činjeničnom utvrđenju na kome su zasnovane presude nižestepenih sudova, prostorije koje tuženi koristi se nalaze u zgradi u Č... čiji je vlasnik bio pravni predhodnik tužilaca. Tuženi se u ove prostorije uselio 1.04.1957. godine na osnovu ugovora o zakupu koji je zaključen između nje-ga kao zakupca i sada pravnog prethodnika tužilaca kao zakupodavca. Od tada, tuženi koristi sada sporne prostorije. Takođe je utvrđeno da u D... T... tuženi poseduje zemljište i da je zajedno sa su-prugom i sinovima sagradio stambene objekte stim što je jedna kuća koja se sastoji od prizemlja i potkrovlja sagrađena u toku 1980. godine, i većim delom tada dovršena i useljena 1985. godine. Drugi objekat još nije upodobljen za stanovanje jer se na njemu moraju izvesti dodatni radovi. U prisustvu tako utvrđenih činjenica, nižestepeni sudovi su i po stanovištu Vrhovnog suda pravilno zaključili da je tužbeni zahtev za iseljenje tuženih osnovan. Naime, prema odredbama čl. 104. st. 1. Zakona o stambenim odnosima ("Sl. list SFRJ", br. 11/66) licu koje se na dan 23.07.1959. godine, kao dana stupanja na snagu Zakona o stambenim od-nosima ("Sl. list FNRJ", br. 16/59), zateklo kao podstanar može se otkaz podstanarskog odnosa dati samo u slučajevima i pod uslovima koji su ovim Zakonom određeni za davanje otkaza ugo-vora o korišćenju stana nosioca stanarskog prava. Pošto su ispunjeni i ostali uslovi iz navedenih odredbi, nižestepeni sudovi pravilno zaključuju da je tuženi imao status zaštićenog podstanara. Ovaj status je zaštićenim podstanarima davao privilegiju da im se otkaz podstanarskog odnosa može dati samo u slučajevima i pod uslovima predviđenim za otkazivanje ugovora o korišćenju stana nosiocu stanarskog prava. I prema odredbi čl. 49. Zakona o stanovanju, lice koje se na dan

STAMBENO PRAV O

- 149 -

23.07.1959. godine zateklo u stanu u svojstvu podstanara ima, po Zakonu, prava i obaveze utvr-đene za sustanare, osim prava na otkup stana. Prema čl. 48. st. 1. Zakona o stanovanju, na ranije zasnivane sustanarske odnose i zaštićene podstanare shodno se primenjuju odredbe ovog zakona o zakupu društvenog stana ako njime nije drugačije određeno. Prema tome, tuženom se može dati otkaz na osnovu čl. 35. Zakona o stanovanju što su tužioci i učinili ovom tužbom. Prema stavu 1. tač. 4. navedenog člana 35. zakupodavac može dati otkaz ugovora o zakupu stana ako zakupac, njegov bračni drug ili drugi član njegovog domaćinstva steknu u svojinu useljiv stan koji je odgovarajući za to porodično domaćinstvo. Kada su nižestepeni sudovi uzeli za utvrđenu činjenicu da je tuženi 1985. godine stekao u svoji-nu stambenu zgradu sa stanom koji je u to vreme zadovoljavao potrebe njega, njegove supruge i nje-govog porodičnog domaćinstva, pravilno su zaključili da su se stekli razlozi za otkaz ugovora o za-kupu stana - odnosno otkaz ugovora o korišćenju stana, i o tome dali jasne, dovoljne i pravilne raz-loge koje prihvata i Vrhovni sud. Stoga navodi revizije da stan u D...T... nije bio odgovarajući za tuženog nisu osnovani. Nižestepeni sudovi su pravilno zaključili da u vreme završene izgradnje te prostorije jesu bile odgovarajuće za tuženog, i on je tada imao rešenu stambenu potrebu. Svesnim i voljnim odricanjem od tako rešene stambene porebe tuženi i po stanovištu Vrhovnog suda nije mogao osujetiti prava tu-žilaca u pogledu spornih prostorija, kako i nižestepeni sudovi ispravno nalaze.


223333..

O pravu na rešavanje stambenog pitanja zaposlenog odlučuje preduzeće kao vlasnik stana na osnovu svojih propisa.

Iz obrazloženja: Tužilac je tužbom tražio da se utvrdi njegovo pravo prioritetnog rešavanja stambenog pitanja dodelom odgovarajućeg stana na području grada B..., i da se tuženom zabrani svako dodeljivanje stanova drugim radnicima pre konačnog rešenja njegovog stambenog pitanja. Prvostepeni sud je odbacio tužbu sa ovako postavljenim tužbenim zahtevom, nalazeći da predmet sudske zaštite može biti samo konačna odluka tuženog kao davaoca stana u zakup, koju sud, shodno svojim ovlašćenjima, ako utvrdi njenu nezakonitost može poništiti i naložiti ponovnu raspodelu. Zakon o stanovanju je u članu 47. st. 2. propisao da preduzeća, ustanove i državni organi daju stano-ve u zakup na neodređeno vreme zaposlenim licima, u skladu sa svojim opštim aktom ili propisom o re-šavanju stambenih potreba, pa odluku o tome može doneti samo preduzeće, a sud u izuzetnim slučajevi-ma. Kako u konkretnom slučaju konačne odluke tuženog o dodeli stana nema, to je prvostepeni sud pra-vilno odbacio tužbu tužioca kao nedozvoljenu, jer nisu ispunjeni uslovi za pružanje sudske zaštite.

( Rešenje Vrhovnog suda Srbije, Rev. br. 942/97 od 7.05.1997. godine)

223344..

Odredbama Zakona o stanovanju propisano je da je opština dužna da do 31. decembra 1995. godine obezbedi stan za preseljenje nosioca stanarskog prava na stanu u svojini građa-

STAMBENO PRAV O

- 150 -

na, kada zahtev za preseljenje podnese vlasnik koji je stan stekao kao useljiv pre 26. decembra 1958. godine, odnosno naslednici tog vlasnika.

Iz obrazloženja: Iz spisa se vidi da su tužilje, suvlasnici sa po jednom polovinom idealnog dela stana u Bulevaru revolucije, podnele zahtev prvostepenom organu dana 26. septembra 1990. godine za iseljenje D. D., nosioca stanarskog prava na predmetnom stanu na teret stambenog fonda opštine, u smislu člana 37. Zakona o stambenim odnosima ("Sl. glasnik SRS", broj 12/90), odnosno u smislu člana 42. u vezi sa članom 46. Zakona o stanovanju ("Sl. glasnik RS", br. 50/92). U postupku koji je prethodio donošenju osporenog rešenja je utvrđeno da su B. I. i J. M. suvla-snici sa po 1/2 idealnog dela stana u ul. B... r..., na osnovu ostavinskog rešenja Četvrtog opštinskog suda u B... br. V.0. _______od 14. septembra 1988. godine, kojim se gore imenovane oglašavaju za naslednice na predmetnoj nepokretnosti, ranije vlasništvo pok. R.I. Iz spisa se vidi da je prethodni vlasnik predmetne nepokretnosti bila R. I. na osnovu ugovora o poklonu zaključenog dana 4. janua-ra 1965. godine, između R. I. kao poklonoprimca i J. T. kao poklonodavca R. I. je od 26. januara 1965. godine u zemljišnim knjigama upisana kao vlasnik stana u B... r... Iz spisa se vidi i to iz izjave V. I. i iz izvoda iz zemljišnih knjiga za kat. parcelu br. ____ZKUL br. _____KO B... 2, da je J. T. predmetnu nepokretnost kupila pre Drugog svetskog rata. Utvrđeno je da je nosilac stanarskog pra-va na predmetnom stanu L. D. na osnovu ugovora o korišćenju stana zaključenog 1. oktobra 1955. godine između L. D. i stambene uprave NOO opštine S... Đ... i ugovora zaključenog 2. maja 1971. godine između L.D. i R.I. Kod ovakvog činjeničnog stanja, pravilno je tuženi odlučio kada je žalbu tužilje odbio kao neo-snovanu uz pravilnu primenu odredbe člana 41. Zakona o stanovanju ("Sl. glasnik RS", br. 50/92 i 76/92), dajući za svoju odluku dovoljne i jasne razloge koje prihvata i ovaj sud. Navodi tužbe nisu osnovani, jer je odredlbom člana 42. st. 1. Zakona o stanovanju propisano da je opština dužna da do 31. decembra 1995. godine obezbedi stan za preseljenje nosioca sta-narskog prava na stanu u svojini građana, kada zahtev za preseljenje podnese vlasnik koji je taj stan stekao kao useljiv pre 26. decembra 1958. godine, odnosno naslednici tog vlasnika. Tužilje su pravo svojine na neuseljivom stanu stekle 1988. godine na osnovu ostavinskog rešenja Četvr-tog opštinskog suda u B..., br. V.0._____, od 14. septembra 1988, kojim se gore imenovane oglašavaju za naslednice na predmetnoj nepokretnosti - ranije vlasništvo pok. R.I., a i prethodni vlasnik predmetne nepokretnosti R.I. je stekla pravo svojine na predmetnom neuseljivom stanu na osnovu ugovora o poklonu zaključenog dana 4. januara 1965. godine između R.I. kao poklo-noprimca i J. T. kao poklonodavca. I po nalaženju ovog suda, tužilje ne spadaju u krug lica iz člana 42. stav 1. navedenog zakona, koje mogu ostvariti pravo da opština obezbedi stan za pre-seljenje nosioca stanarskog prava. Sa svih napred iznetih razloga, sud je, nalazeći da osporenim rešenjem nije povređen zakon na štetu tužilja, shodno odredbi člana 42. stav 2. ZUS-a, tužbu kao neosnovanu odbio.

(Prema Presudi Okružnog suda u Beogradu U.br.1280/95 od 28.02.1996. godine)

223355..

Pravilnikom o rešavanju stambenih potreba zaposlenih može se odrediti da se ne smatra podstanarom lice koje stanuje kod roditelja, odnosno člana svog porodičnog domaćinstva.

STAMBENO PRAV O

- 151 -

Iz obrazloženja: Osporenom odredbom Pravilnika o stambenim odnosima određeno je da se ne smatra podstana-rom lice koje stanuje kod roditelja, odnosno člana porodičnog domaćinstva radnika. Razmatrajući osporenu odredbu pravilnika, Ustavni sud je utvrdio da je ona doneta na osnovu ovlašćenja iz člana 27. st. 3. i člana 47. st. 2. Zakona o stanovanju, koji ovlašćuju donosioca opšteg akta na izbor i vred-novanje kriterijuma u opštem aktu kad dodeljuje zajmove za stambenu izgradnju ili dodeljuje stano-ve na korišćenje u zakup, pa je ocenio da je osporena odredba saglasna Zakonu. Ustavni sud je utvr-dio da osporenom odredbom nije povređen ni princip jednakosti iz člana 13. Ustava Republike Srbi-je, jer se ona odnosi na sve radnike preduzeća, pod istim uslovima.

(Iz Rešenja Ustavnog suda Republike Srbije, U-br. 172/95 od 3.10. 1996. godine)

KAZNENE ODREDBE (Čl. 54 i 55. Zakona o stanovanju)

223366.. Korišćenje stana bez pravnog osnova predstavlja prekršaj za koji se može izreći novčana kazna ili kazna zatvora do 30 dana.

Iz obrazloženja:

Prema članu 5. Zakona o stanovanju, stambene zgrade i stanovi koriste se na osnovu prava svo-jine na stanu i po osnovu zakupa. U stavu 2. navedene odredbe propisano je da vlasnik stana, odno-sno lice koje ima pravni interes, može kod opštinskog organa nadležnog za stambene poslove da zahteva iseljenje lica koje koristi stan bez pravnog osnova. Odredbom člana 54. Zakona o stanova-nju predviđena je novčana kazna ili kazna zatvora do 30 dana za prekršaj koji vrši lice koje se useli-lo u stan ili zajedničke prostorije stambene zgrade bez pravnog osnova. Iz navedenih odredaba Za-kona o stanovanju proizlazi da je zakonom propisano korišćenje stana isključivo po osnovu prava svojine, odnosno po osnovu zakupa, kao i da korišćenje stana bez pravnog osnova predstavlja prekr-šaj koji je sankcionisan odredbom člana 54. Zakona o stanovanju. Stoga je Ustavni sud ocenio da osporena odredba Pravilnika o stambenim odnosima, koja predviđa mogućnost korišćenja stana i bez pravnog osnova i vrednovanje stambene situacije takvog radnika, nije u saglasnosti sa navede-nom odredbom Zakona o stanovanju.

(Iz Odluke Ustavnog suda Republike Srbije, U-br. 123/96 od 6.03. 1997. godine)

Documents

6. STAMBENO PRAVO - poslovnibiro.rs. STAMBENO PRAVO.pdf · STAMBENO PRAVO - 3 - prostora sagrađena je prostorija od 9 m2, koja je neuslovna, nehigijenska, nepropisna i napravljena