61719535 1 Priracnik Vrednuvanje i Ocenuvanje

5/27/2018 61719535 1 Priracnik Vrednuvanje i Ocenuvanje

PRIRA^NIK

ZA OBUKA NA NASTAVNICI

VREDNUVAWE NA ZNAEWATA IPOSTIGNUVAWATA NA U^ENICITE

Septtemvri 2007


SODR@INA :

1. Voved . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . ...... . . . . . . . . . .. . . . . . . 3

2. Definirawe na poimot sledewe, proveruvawe i ocenuvawe. . . . . . . . 4

3. Potreba od proveruvawe na postigawata na u~eni~kite znaewa

i umeewa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

3.1. Koj i {to e predmet na proveruvawe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

3. 2. Koga da se vr{i proveruvaweto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

3.3. Proveruvawe soglasno celta i vremeto na izveduvawe . . . . . . . . 7

3.4. Proveruvawe soglasno na~inot na koj se izveduva . . . . . . . . . . . . 9

3.5. Proveruvawe soglasno toa koj go izveduva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

3.6.Vklu~uvawe na u~enicite vo proveruvaweto i ocenuvaweto . . .14

4. Izbor na metodi, tehniki i postapki na proveruvawe. . . . . . . . . . . . 15

5. Ocenuvawe na u~eni~kite postigawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

5.1. Relacija pome|u proveruvawe i ocenuvawe . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175.2. Skali za ocenuvawe (broj~ani, skali od bukvi,kombinacija na prvite dve) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

5.3. Opisno ocenuvawe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

6. Kriteriumi za ocenuvawe - spored strukturata ispored na~inot na utvrduvawe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

6.1. Kriteriumi za ocenuvawe spored strukturata . . . . . . . . . . . . . . . 246.2.Kriteriumi za ocenuvawe spored na~inot na

nivnoto utvrduvawe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

7. Sporeduvaweto kako eden segment vo ocenuvaweto . . . . . . . . . . . . . . 27

8. Portfolio i kako da se oceni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

9. Primer za samoocenuvawe - Ezero. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

2

10 . Koristena literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . 35


1. VOVED

Denes ìveeme vo vreme na tranzicii i promeni vo obrazovanieto,koi ponaglaseno ja aktualiziraat potrebata od napu{tawe natradicionalnata nastava i preminuvawe kon sovremena nastava .

Vrednuvaweto i ocenuvaweto na postignuvawata na u~enicite vou~ili{tata e predmet na sledewe i analiza od MON1 i BRO2 a koi sesostaven del na najnovite dokumenti vo osnovnoto obrazovanie.3 VoNacionalna programa za razvoj na obrazovanieto stoi deka vo u~ili{tatadominira sumativnoto ocenuvawe, namesto kontinuiranoto i razvojnoanaliti~ko sledewe na napreduvaweto na u~enicite.

So preminot od tradicionalnata vo aktivna nastava na povr{ina seistaknuva i aktivnosta na u~enikot, a bidej}i procesot na pou~uvawe nemoè da se odvoi od proveruvaweto i ocenuvaweto mora da sledi promena ivo toj segment od obrazovniot proces

Fakt e deka promenite koi se slu~uvaat vo obrazovanieto baraat

menuvawe na stilot na rabotata na nastavnicite . Baraat nastavnik koj vosvojata nastavna praktika }e primenuva najraznovidni metodi, tehniki,instrumenti... za sledewe, proveruvawe i ocenuvawe na u~eni~kitepostignuvawa. Baraat nastavnik koj kontinuirano }e go sledi i beleìnapredokot na sekoj u~enik. Nastavnik koj pri proveruvaweto, pokrajkognitivnite procesi }e gi sledi, proveruva i vrednuva i nekognitivniteelementi. Nastavnik koj vo procesot na ocenuvaweto }e gi vklu~i iu~enicite i }e gi nau~i kako sebe si pravilno da se proverat i ocenat.

1Ministerstvo za obrazovanie i nauka na Republika Makedonija

2Biro za razvoj na obrazovanieto

3Nacionalna programa za razvoj na obrazovanieto vo Republika Makedonija 2005-2015 sopridru`ni programski dokumenti.(2006); Koncepcija za devetgodisno osnovno vospitanie iobrazovanie.(2007) i Osnovi na planirawe na sodrìnite i organizacijata na vospitn-obrazovnata dejnost na osnovnoto u~ili{t.e(2006),

3


2. DEFINIRAWENA POIMOT SLEDEWE, PROVERUVAWEI OCENUVAWE

Sledewetoe edna od najstarite postapki za sobirawe na informaciiza predmetot, pojavata, procesot i sostojbata {to se sledi. Sledeweto sesmeta za ve{tina {to moè da se nau~i i da se usovr{uva vo tekot napraktikata. Pod sledewe na u~enikot se podrazbira sistematskobeleèwe na zapazuvawa za razvojot na negovite interesi, motivacijata isposobnostite, negovite postignuvawa vo usvojuvaweto na vospitno-obrazovnite sodrìni na nastavniot predmet ili vospitno-obrazovnotopodra~je , negoviot odnos prema rabotata i postavenite zada~i.

Pod proveruvawe se podrazbira sistematsko sledewe, ispituvawe i

vrednuvawe na u~en~kite postignuvawa i uspehot vo ostvaruvawe nazada~ite na nastavniot predmet ili vospitno-obrazovnoto podra~je.

Proveruvaweto naj~esto vo praksata e aktivnost ili postapka vonastavniot proces kade:nastavnikot postavuva pra{awa ili zada~i i odu~enicite bara da odgovorat.Proveruvawe e i koga nastavnikot nabquduva isledi kako se odnesuvaat u~enicite vo odredeni situacii.

Pra{awata ~esto se postavuvani usno ili pismeno , a ponekoga{ sepostavuvani vo vid na sliki ili grafi~ki.U~enikot potoa podgotvuvaodgovor (re{enie). Za odgovorite i postigawata na u~enicite nastavnikotpribira podatoci,fakti ili drug vid na dokumentacija (testovi,pismeniraboti), vrz osnova na koi potoa }e vr{i ocenuvawe.So toa zavr{uva

procesot na proveruvawe.

Ocenuvaweto e postapka na vrednuvawe na site va`ni fakti zau~enikovite postignuvawa pri sledeweto , proveruvaweto iispituvaweto, a se izrazuva so ocenka.

4


3.POTREBA OD PROVERUVAWENA POSTIGAWATA NAUÊNI^KITE ZNAEWA I UMEEWA

Za uspe{no vodewe na nastavniot proces, kako i za uspe{nopou~uvawe, nastavnikot mora da kontrolira kako se odviva nastavata, kakvirezultati postignuvaat u~enicite, a voedno da vr{i proveruvawe iocenuvawe na nivnite znaewa, umeewa, naviki, stavovi, sposobnosti , kako irazvojot na nivnata li~nost vo celina. So toa toj dobiva povratnainformacija za efikasnosta na svoeto rabotewe so u~enicite.Kolku epocelosna informacijata, kolku e pogolem brojot na u~enicite opfateni soproverkata i kolku proverkata e pokontinuirana, tolku pogolemi se{ansite za pouspe{no vodewe na nastavniot proces.

Povratnata informacija treba da e potpolna, so {to }e mu ovozmoìna nastavnikot da dobie jasna pretstava za toa kakov e kvalitetot ikvantitetot na znaewata na u~enicite.

Od druga strana pak, povratnata informacija }e bide potpolnatoga{ koga nastavnikot }e doznae kakou~enicite prio|aat kon problemite,kako doa|aat do odgovorot, dali i kolku se zainteresirani i motivirani zanastavata po odreden predmet sli~no.

Povratnata informacija treba da bide navremena t.ekontinuirana.A,toa zna~i nastavnikot postojano da dobiva informacija zanapredokot na u~enicite i za nivnite gre{ki i pote{kotii. Za àl,vo

tradicionalnata nastava, proveruvaweto ne e kontinuirano, pa u~enicite seostaveni sami na sebe da se spravuvaat so pote{kotiite i nejasnotiite vosovladuvaweto na nekoja materija.Nastavnikot vo takov slu~aj prodolùvaso nastavata, kako istoto da ne se slu~ilo.

Bez povratnata informacija za tekot i rezultatite od nastavatanastavnikot nea ja vodi ,,slepo,, bez mo`nosti da ja prilagodi na realnatasostojba.Toga{ nastavata ne e planski, organiziran i upravuvan proces tukufluiden, koj vo oddelni etapi se odviva stihijno.

5


3.1.Koj i {to e predmet na proveruvawe

Spored toa koj go vr{i proveruvaweto , toa moè da bide:

interno proveruvawe (go vr{i nastavnikot) ; eksterno proveruvawe (go vr{at institucii nadvor od u~ili{teto) ; samoproveruvawe (go vr{at samite u~enici) .

Spored V.Poqak, predmetot na proveruvawe i ocenuvawe proizleguvaod osnovnite zada~i na nastavata. Tie zada~i se:

materijalni (steknuvawe na znaewa) ; funkcionalni (razvivawe na psihofizi~kite sposobnosti) i vospitni (usvojuvawe na vospitni vrednosti).Zna~i treba da se proveri i oceni :

obemot i kvalitetot na usvoenite znaewa ; stepenot na razvienost na sposobnostite i kvalitetot na formiranite vospitni vrednosti.

Spored Andrilovi} i ûdina ima soznajni celi, psihomotorni iafektivni celi (stavovi,interesi,vrednosti itn.).Pa, spored ovie celitreba da se vr{i proveruvawe i ocenuvawe.

Iako me|u pove}eto avtori ima visok stepen na soglasnost vo pogledna predmetot na proveruvawe i ocenuvawe, sepak vo praktikata ne e lesnoostvarlivo. Imeno vo nastavnite programi i u~ebnicite mnogu malkuvnimanie se posvetuva na funkcionalnite i vospitnite zada~a (sporedPoqak) , pred se zaradi nivnata sloèna priroda. Pove}e vnimanie seposvetuva na obrazovnite celi, pa zatoa i nastavnicite gi proveruvaat iocenuvaat niv.

3.2.Koga da se vr{i proveruvaweto

Spored vremeto koga se izveduva, proveruvaweto moè da bide: pred ili na po~etok na nastavata (prethodno ili inicijalno

proveruvawe) ; vo tekot na nastavata (tekovno proveruvawe) ;

po zavr{uvaweto na nastavata(zavr{no proveruvawe).

Ovaa podelba ukaùva na toa deka so inicijalnotoproveruvawese vr{iproverka na predznaewa, so tekovnoto se vr{i proverka na postigawata nanekoja etapa na nastavata, a pak so zavr{notose vr{i proverka na vkupnitepostigawa.

6


3.3.Proveruvawe soglasno celta i vremeto na izveduvawe

Dijagnosti~ko proveruvaweProveruvawe kade za cel se ima utvrduvawe na predznaewata na

u~enicite, a od {to }e zavisi uspe{nosta vo sovladuvaweto na novitesodrìni se narekuva dijagnosti~ko proveruvawe. Ova proveruvawe enameneto za nastavnikot, kade toj procenuva koi sodrìni nedovolno seznaat i koi (kolku) u~enici ne poseduvaat solidni predznaewa.

Eden vid na dijagnosti~ko proveruvawe e proveruvawe na po~etokot nau~ebnata godina.Ova se pravi,osobeno po onie predmeti koi u~enicite giizu~uvale prethodno, no se prepora~uva i toga{ koga za prv pat u~enicitetreba da zapo~nat so izu~uvawe na nekoja nauka.

Dijagnosti~koto proveruvawe se izveduva i vo tekot na u~ebnatagodina ,pred da se zapo~ne so obrabotka na nekoja nova tema ili programskacelina.

Vo ovoj vid na prethodno proveruvawe spa|aat i odredeniorganizirani ispiti kako:

opriemni ispiti, so koi se vr{i izbor na kandidati za nekoj vid naobrazovanie;

o kvalifikacioni ispiti , so koi se proveruva dali kandidatiteposeduvaat odredeni znaewa, ve{tini ili sposobnosti za natamo{noobrazovanie;

o diferencijalni ispiti, so koi se proveruvaat odredeni znaewa, koikandidatot ili ne gi u~el ili nedovolno gi u~el vo prethodnotoobrazovanie, a se neophoden uslov za idnoto obrazovanie.

Vo site dijagnosti~ki proveruvawa mnogu e pobitna procenkata nanastavnikot {to i kolku }e moàt u~enicite da nau~at ne{to novo, otkolkuprocenkata za toa {to nau~ile dotoga{.

7


Formativno proveruvaweFormativno ili tekovno proveruvawe prestavuva kontinuiran proces na

sledewe i kontrolirawe na rabotata na u~esnicite vo nastavata(nastavnikot i u~enicite), zaradi pribirawe podatoci za rezultatite odnivnata rabota (tradicionalna definicija).Sekoe proveruvawe koe mu pomaga na u~enikot da u~i (nau~i) i da se razvivae formativno (sovremena definicija).

Formativnoto proveruvawe se vr{i: na samiot po~etok na obrabotkata na nekoja nastavna sodrìna (preku

sogleduvawe na neohodnite predznaewa) ;

vo tekot na nastavata (preku naso~uvawe na soznajnite, emocionalnitei socijalnite procesi kaj u~enicite) i na krajot od nastavnata celina, kade formativnoto dobiva belezi i

na mikrosumativno vrednuvawe.

Formativnoto proveruvawe go akcentira procesot na steknuvawe naznaewata, a ne na rezultatot , kako {to e vo tradicionalnata nastava.Spored toa, mora da ima pro{iruvawe na predmetot na proveruvawe kadepokraj kognitivnite procesi gi opfa}a i vrednuva i nekognitivniteelementi (brzinata i preciznosta vo rabotata, interesot, me|usebnatasorabotka itn).Pro{iruvaweto na predmetot na proveruvaweto doveduva i

do pro{iruvawe i na na~inite i postapkite na proveruvawe . Pa taka pokrajusnoto i pismenoto proveruvawe potrebna e i primena na drugi postapkikako: ~ek-listi, skali na procenka, nabquduvawe i dr.

Proveruvaweto }e ja ostvari svojata formativna funkcija toga{ koganastavnikot i u~enicite postojano }e imaat povratni informacii zakvalitetot na nivnata aktivnost i efektite od nea.

Sodrìnata na povratnata informacija treba da bide objektivnointerpretirana, no mnogu pova`no e subjektivnoto doìvuvawe napovratnata informacija od strana na u~enikot. Ako kaj u~enikot ostane

somnevaweto vo objektivnosta i korektnosta na informacijata toga{povratnata informacija ja gubi svojata funkcija, a toa e pozitivnotovlijanie na idnata rabota na u~enikot.

8


Sumativno proveruvaweOva proveruvawe se vr{i na krajot na u~ebnata godina ili na polugodie.

Isto taka, ovde moè da se vbrojat i proveruvawata po realiziraweto napogolemi tematski celini. Ovde se vbrojuvaat i site vidovi na godi{niispiti ili ispiti po odreden ciklus (stepen) vo obrazovanieto kako:polumaturski, zavr{ni, maturski, diplomski i dr.

Ova proveruvawe ima za cel celosno i iscrpno sogleduvawe narezultatite od nekolkumese~no ili ednogodi{no rabotewe, kako iformirawe na oficijalni sumativni ocenki.

Zavr{noto sumativno proveruvawe i ocenuvawe ja ostvaruvaadministrativata funkcija na ocenuvaweto.Imeno, vrz osnova na

takvoto ocenuvawe se registriraat oficijalni ocenki vo u~ili{natadokumentacija, koi potoa moàt da se iskoristat za razni analizi, zadonesuvawe na odluki za napreduvawe, nagraduvawe, stipendirawe itn.

3.4.Proveruvawe soglasno na~inot na koj se izveduva

Usno proveruvaweUsnoto proveruvawe e postapka na neposredna komunikacija, vo koja

nastavnikot usno postavuva pra{awa, a u~enikot, isto taka, usno odgovara.Nastavnikot treba da gi izbere sodrìnite, koi }e gi proveruva kako i da goizbere na~inot kako }e go pravi toa.

Eden vid na usno proveruvawe e kateheti~kiot (dirigiran) razgovor,kade nastavnikot postavuva pra{awa, a u~enikot odgovara so ve}e gotovi,napamet nau~eni odgovori.Ovde se bara bukvalna reprodukija na definicii,zakoni,podatoci i sl.

Drug vid na usno proveruvawe e t.n.euristi~kirazgovor.Toa e dijalogkade preku pra{awata {to nastavnikot gi postavuva vsu{nost toj gi vodi

u~enicite do novi soznanija i zaklu~oci.Nastavnikot gi koristiprethodnite znaewa i go pottiknuva logi~koto razmisluvawe kaj u~enicite.

Tret vid na usno proveruvawe se slobodniot razgovor i diskusijata,kade u~enicite moàt da iskaàt svoi stavovi i svoi mislewa.

Rasprostranet oblik na usno proveruvawe e i koga od u~enicite sebara ne{to da objasnat ili da opi{at odredeni nastani , pojavi.

9


Usnoto proveruvawe ima svoi prednostikako:

o steknuvawe na potemelen uvid vo toa {to znae u~enikot ;o moè da mu se postavat pove}e pra{awa i da se baraat pove}e

odgovori;

o sledewe na u~enikot na toa kako pristapuva vo re{avaweto naproblemite,zada~ite i mo`nost da intervenira nastavnikot ;o ne bara obemni podgotovki, materijali i drugo;o polesno se pottiknuva kriti~nosta i originalnosta kaj u~enicite;o go pomaga razvojot na usnoto izrazuvawe kaj u~enicite;o ovozmoùva individualizacija vo izborot na sodrìnite , kako

spored obem, taka i spored sloènosta itn.Nedostatocina usnoto ispra{uvawe se :o nedovolna objektivnost vo ocenuvaweto ;o neekonomi~nost(bara mnogu vreme) ;o nemo`nost da se proverat pogolem del od sodrìnite;o sozdavawe na klima na ispitna ,,treska,, ;o ne e pogodna za u~enicite so slabi govorni sposobnosti,srame`livi i

nesigurni u~enici;o odgovorite na u~enicite ne se registriraat pa i ne podleàt na

proverka;o ne se ostvaruva vo objektivno isti uslovi (sekoj u~enik ocenuvan e za

razli~ni sodrìni) itn.

Usnoto proveruvawe ne moè da se zamisli bez pra{awata nanastavnikot. Pa tie vrz osnova na toa koi soznajni procesi pottiknuvaat sedelat na dve grupi:

pra{awa od nisko nivo (od u~enicite baraat reprodukcija) i pra{awa od visoko nivo (go pottiknuvaat logi~koto ikriti~koto mislewe).

Vo ispra{uvawetoima ~etiri etapi:o postavuvawe na pra{aweto (direktno ili indirektno) ;o pauza (vreme na is~ekuvawe na odgovorot) ;o povikuvawe da se dade odgovor (selekcija na u~enicite koi }e dadat

odgovor na postavenoto pra{awe) ;o povraten odgovor (reagirawe na odgovorot na u~enikot) .

10


Pismeno proveruvaweOva proveruvawe se sostoi vo toa {to nastavnikot postavuva

pra{awa ili dava zada~i na u~enicite vo pismena forma, a tie , isto taka,odgovaraat pismeno.Postojat razni vidovi na pismeno proveruvawe me|ukoi:

pismenite raboti po oddelni predmeti ; doma{ni raboti ; testovi na znaewa ; kontrolni zada~i ; pra{awa od esejski tip itn.Prednostina pismenoto proveruvawe se slednive:o dava mo`nost za posloboden, pokreativen pristap ;o u~enicite sami odlu~uvaat po koj redosled i so koe tempo }e gi

re{avaat zada~ite;o u~enicite imaat pomalku trema;o pogodno e za proverka na celite na nastavata koi se odnesuvaat na

razvojot na t.n.povisoki mentalni procesi;o u~enicite imaat pove}e vreme za koncentracija, razmisluvawe i

podgotvuvawe na odgovorite;o od pismenoto proveruvawe ostanuva dokumentacija za odgovorite

na u~enicite, koi potoa moàt pove}epati da se pregledaat.

Nedostatocina pismenoto proveruvawe se:o nedovolno e objektivno ;o opfa}a mal del od nastavnata materija, pa ne moè da se govori za

reprezentativna proverka na sodrìnata na predmetot;o ocenuvaweto na odgovorite ne e dovolno dosledno ;o ~esto u~enicite mnogu docna gi dobivaat rezulatite od pismenata

proverka, {to negativno se odrazuva na nivnata motivacija itn.

Nastavnikot treba da se rakovodi od slednive pravilapri davawetona povratnata informacijana u~enicite :

sekoja pozna~ajna tvorba ili test treba da e prosleden so kuskomentar ;

komentarot da zapo~ne so ona {to e dobro napraveno ; vo komentarot treba da se ukaè na gre{ki i nasoki kako da gi

otstrani vo idnina ; komentarot treba da zavr{i so optimisti~na poraka do u~enikot ; komentarot treba da motivira i treba da e konkreten, a ne op{t.

11


Vo edno sprovedeno istraùvawe od u~enicite e pobarano da kaàtkoi dve od ponudenite povratni informacii se najprifatlivi, a koi dvenajneprifatlivi.Rezultatite pokaàle deka mnogu popovolno se prifa}aatporakite koi indirektno go spomenuvaat neuspehot i iskaùvaat nade` dekaidnite raboti }e bidat podobri (na pr.Veruvam deka moè{e podobro) , a

relativno dobro minale i porakite koi tragaat po objasnuvawe iopravduvawe za neuspehot na u~enikot (na pr.Moèbi ova za tebe eprete{ko, pa zatoa ne ispadnalo dobro). Najneprifatlivi za u~enicite seporakite so koi direktno se klasifikuva neuspehot (na pr.Slabo ili Lo{osi go napravil).

Prakti~no proveruvawePrakti~noto proveruvawe se realizira toga{ koga od u~enicite se

bara: da izvedat nekoja fizi~ka aktivnost ; da napravat odreden predmet ; da se sluàt so odreden alat, pribor ; da izvedat, sledat i kontroliraat nekakov proces ili odredeni

operacii ; da odigraat nekakvo povedenie (roqa vo balet i sl.)

Vo site nastavni predmeti ima sodrìni koi moàt prakti~no da seproveruvaat. Na primer: po maj~in jazik toa se ve{tinite na pismeno i usnokomunicirawe, rakuvawe so pribor vo nastavata po matematika, raznisportski aktivnosti, razni ve{tini vo nastavata po osnovi na tehnikata i

proizvodstvoto itn.

Nastavnikot vr{i procenka na postigawata na u~enicite preku:nabquduvawe na odredeni fizi~ki, psihomotorni aktivnosti i prekunabquduvawe na izrabotkata na u~enicite. Vo prakti~noto proveruvawe iocenuvawe neophodno e da se zemat vo predvid izrabotkite, trudovite(portfolija) na u~enicite.

Prakti~noto proveruvawe i ocenuvawe doprinesuva da se:o posveti pogolemo vnimanie i na onie aktivnosti {to imaat

prakti~en karakter;o da se sfati deka prakti~nata strana na nastavata e isto taka va`na

kako pismenite i usmenite proverki na znaeweto;o da nastavnicite i roditelite imaat pojasna pretstava za napredokot

na u~enicite;o da ukaè na slabostite vo nastavata od zna~ewe za prakti~nata

osposobenost na u~enicite;o da po~uvstvuvaat u~enicite deka se aktivni vo nastavata i da

doìveat zadovolstvo od izrabotkite.

12


3.5.Proveruvawe soglasno toa koj go izveduva

Interno proveruvaweInterno proveruvawe e ona kade nastavnikot vr{i proverka i

ocenuvawe. Vo nastavata se vklu~eni i nastavnikot i u~enicite, pa zaraditoa pokraj ocenuvawe na u~enicite e potrebno ocenuvawe i na rabotata nanastavnikot. A, pak od druga strana vo ocenuvaweto treba da se vklu~at iu~enicite (preku samoproveruvawe ili me|usebno ocenuvawe).

Eksterno proveruvawePoradi nedovolna objektivnost na internoto ocenuvawe,

neizedna~enite kriteriumi kaj razli~ni nastavnici i u~ili{ta, kako izaradi drugi faktori, se javuva potreba od nekoj nadvore{en, nezavisenocenuva~.Toj bi gi kontroliral postigawata na generaciite koi se{koluvaat ili zavr{uvaat odreden ciklus ili stepen na obrazovanie(polagawe na matura, priemni ispiti i dr.).

Postojat razli~ni na~ini na eksterno proveruvawe i ocenuvawe, kako

i nadle`ni institucii(Ministerstvo za obrazovanie,Biro za razvoj naobrazovanietoi dr.)

Toa isto taka, se pravi na razli~ni na~ini, preku masovni testirawa,so prisustvo na nadvore{ni ovlasteni ocenuva~i na ispitite itn.Rezultatite od takvite kontroli slu`at kako oficijalni informacii ,istite se dostapni na po{irokata javnost, a ~esto slu`at i za ocenuvawe narabotata na nastavnicite, direktorite , pa i u~ili{tata vo celina.

Prednostina eksternoto proveruvawe se slednive:o pogolema objektivnost vo ocenuvaweto ;o primena na izedna~en kriterium ;o doveduva do pogolema mobilnost na u~enicite i nastavnicite vo tekotna {koluvaweto ;o se ima uvid vo stepenot na realizacija na postavenite celi na

odredeni stepeni na obrazovanie itn.

A, negovi nedostatocise:o ne se vodi smetka za uslovite vo koi rabotat oddelni u~ili{ta ;

13

o go pottiknuvaat u~eweto napamet za ispitot ;


o se zapostavuvaat sodrìnite koi ne se predmet na eksternoispituvawe od strana na u~enicite;

o nivnata primena e skapa itn.

3.6.Vklu~uvawe na u~enicite vo proveruvaweto i ocenuvaweto

Samoproveruvaweto i samoocenuvaweto imaat nekolku svoiprednosti. Koga u~enikot aktivno u~estvuva vo ocenuvaweto na svoiteznaewa toga{ i soznanieto za negovata uspe{nost vo u~eweto, za tempoto nanapreduvawe e poto~no. So samoocenuvaweto se zgolemuva negovataodgovornost za sopstvenoto u~ewe , kako i pozitivno vlijae na negovatamotivacija.Isto taka, u~enicite se naviknuvaat i osposobuvaat zasamoproveruvawe i samoocenuvawe.

U~enicite od pomala vozrast se vklu~uvaat pove}e vo opi{uvawe na

postigawata (koj {to moè, {to znae), a pomalku vo ocenuvaweto, dodekapovozrasnite se vklu~uvaat i vo ocenuvaweto.

Koga u~enikot vr{i samoproveruvawe i samoocenuvawe va`no e kakogo pravi toa, kakov kriterium koristi i so {to go sporeduva svoeto znaewe.U~enicite moàt postigawata da gi sporeduvaat so sopstvenite porane{nirezultati (sami da ocenat kolku postignale) , kako i so oficijalno utvrdenikriteriumi.

Edna druga mo`nost e da u~enicite me|usebno se ocenuvaat i dadiskutiraat za ocenkite {to gi dava nastavnikot ili samiot u~enik.Toga{

mnogu pove}e se zemaat vo predvid mo`nostite na u~enikot, pa iocenuvaweto e popravi~no. Pri vakvoto ocenuvawe uspehot na sekoj u~enikse povrzuva so uspehot na celata paralelka i obratno, so {to se razviva~uvstvoto na odgovornost za zaedni~kiot (ne)uspeh.

Nastavnikot treba da im pomaga na u~enicite da se samoproveruvaat iocenuvaat taka {to:

}e im gi objasni na~inite kako toa se pravi; }e im objasni kako da go analiziraat pokaànoto znaewe; }e im gi objasni kriteriumite za ocenuvawe na znaewata.

14


4. IZBOR NA METODI, POSTAPKI I TEHNIKI NAPROVERUVAWE

Nastavnikot odlu~uva sam na koj na~in, so koi metodi, postapki itehniki }e gi proveruva znaewata. Izborot na postapkite, tehnikite zavisiod pove}e faktorii toa od:

vidot na sodrìnite {to se proveruvaat(predmet na ocenuvawe) ; od celta na proveruvaweto(koi i kakvi informacii treba da se

priberat) ; kakov stepen na objektivnost treba da se postigne ; kolku vreme se ima na raspolagawe ; od vozrasta na u~enicite ; od toa koi tehni~ki i drugi uslovi se obezbedeni za primena na

odredena tehnika itn.

Ima nekolku pravilapri izborot na metodi, postapki i tehniki.Edno od tie pravila e: nastavnikot so pogolema sigurnost }e donese ocenkaza uspe{nosta na u~enikot dokolku informaciite za znaeweto se priberatod razni izvori, so pomo{ na razni metodi i tehniki. Osobeno e va`nometodite da se soodvetni na sodrìnite, celite i vozrasta na u~enicite. Zaproveruvawe e va`no da se ocenat site tri aspekti na odnesuvaweto nau~enikot ( kognitivniot, afektivniot i psihomotorniot) .

Ima dve grupi na metodi i postapki za proveruvawe na postigawata nau~enicite. Prvite se onie koi se naso~eni kon rezultatot od

kvantitativnite pokazateli na uspehot i go proveruvaat reproduktivnotoznaewe. Ovie postapki se poobjektivni , povalidni.Tuka spa|aat testovitena znaewa, anketi,~ek listi, struktuiranite esejski zada~i.Vtorite se onie naso~eni kon procesot i kvalitativnite aspekti nauspehot.Tie se pomalku validni i objektivni, a ja procenuvaat celinata nali~nosta.Ovde spa|aat nabquduvaweto, nestruktuiraniot esej i drugi zada~i,koi ne se reproduktivni ,tuku istraùva~ki i kreativni.

Spored toa, vo zavisnost od celite na proveruvaweto i drugi faktori,nastavnikot }e izbere na~ini i tehniki, kako }e go pravi toa.

15


5. OCENUVAWE NA UÊNI^KITE POSTIGAWA

Ocenuvaweto voop{to podrazbira postapka na opredeluvawe ilipridavawe na broj~ana (numeri~ka) ili kvalitativna (kategorijalna)vrednost (ocenka) na ona {to se ocenuva.

Vo sovremenata pedago{ka praksa ocenuvaweto e edna odnevralgi~nite to~ki na procesot na pou~uvawe. U~ili{noto ocenuvawe,(dokimologijata), e edna relativno mlada nau~na disciplina, koja sepojavila vo triesetite godini na XX vek vo razvienite zemji na Evropa iAmerika. Taa se pojavuva kako potreba za ocenuvawe na postignuvawata.Thordike u{te vo 1910 izrabotuva kvalitativna skala za rakopisi, sli~na nanea napravil i Hillegas 1912. Bujas , vo 1937 drì zna~ajno predavawe zaocenuvaweto.

U~ili{noto ocenuvawe ili dokimologijata : se zanimava so prou~uvawe na ispituvaweto i procenuvaweto na

u~eni~kite postignuvawa, ocenkite i ocenuvaweto ; go identifikuva i prou~uva vlijanieto na site faktori koi gi

rasipuvaat metriskite vrednosti na u~ili{nite ocenki ; pronao|a na~ini i postapki za {to poobjektivno, poverodostojno i

podobro ispituvawe i merewe na u~eni~kite znaewa.

Skalite za ocenuvawe, kaj nas i vo okolnite zemji, ve}e so decenii sepovrzuvaat so ocenki: nedovolen (1), dovolen (2), dobar (3), mnogu dobar (4) iodli~en (5). Obele`jeto na navedenata skala e toa {to taa pokaùva dali ene{to pogolemo od drugoto, no ne i za kolku. Preku razni istraùvawautvrdeno e deka rasponot na znaewe koe go pokrivaat nominalno istiteocenki vo razli~ni oddelenija e mnogu golem i razli~en. Od tuka moè da sezaklu~i deka ocenkata e procenka na znaeweto, no ne i negovata vistinskamerka.

Kako {to e kaàno pogore osnovniot sistem za vrednuvawe nau~eni~kite znaewa se potpira na broj~anoto ocenuvawe. Broj~ano seocenuvaat kako tranzitivnite taka i finalnite sostojbi. Tranzitivnitesostojbi se ocenuvaat so usmeni i pismeni proverki, a vo soglasnost solegislativata nekoi predmeti se procenuvaat i so testovi na znaewe kakoalatki so definirani merni karakteristiki.

16

Na krajot na polugodieto, site dobieni ocenki po razli~ni elementise sobiraat i se izveduva zaklu~na ocenka. Site zdravi u~enici na krajot,verojatno, }e gi postignat svoite celi, no se postavuva pra{aweto dali tieceli gi postignuvale vo sostojba na uve`buvawe, koga se procenuvalenivnite postignuvawa. Moèbi vo toj period bile malku pospori, moèbitoga{ se vratile od boleduvawe, moèbi ne se sna{le, moèbi gi bolelaglava. Navistina ima mnogu moèbi. No taa edinica ili dvojka vo sostojbana moèbi }e vlijae na krajot na kone~nata ocenka.


5.1. Relacija pome|u proveruvawe i ocenuvawe

Proveruvaweto e osnova na ocenuvaweto, a ocenuvaweto e epilog naproveruvaweto. Ovie postapki terminolo{ki i pojmovno se odvojuvaat , novo nastavniot proces tie se edinstveni, zatoa {to so proveruvaweto sesobira potrebnata dokumentacija za realizacijata na nastavata, vrz osnovana {to se izveduva i ocenka so koja se ozna~uva stepenot na realizacija nazada~ite. Ova se dva vida aktivnosti koi sekoga{ se odvivaat po istiotredosled, sekoga{ proveruvaweto mu prethodi na ocenuvaweto. Akoproveruvaweto zavr{i bez ocenuvawe toga{ toa nema nikakva smisla.

Ne sekoga{ vo praktikata po proveruvaweto sledi oficijalna ocenkaza u~enikot, {to vnesuva odredena zabuna kaj nego. Ocenka ima, no taa voslu~ajot moè da e tekovna, formativna so cel da se utvrdi kolkavo e

otstapuvaweto od o~ekuvanoto. Isto taka mo`no e posle nekolku vakviproveruvawa u~enikot da ne bide povtorno ispra{an, a da mu bideregistrirana oficijalna ocenka vrz osnova na prethodnite tekovniproverki i oceni. Ova pokaùva deka ocenuvawe ima i toga{ koga nemaregistrirana ocenka, a i deka na sekoe ocenuvawe mu prethodi proveruvawedali na samiot ~as koga se registrira ocenkata ili na prethodni ~asovi.Sledeweto na napredokot na u~enicite ne e mo`no bez kontinuiranoocenuvawe.

5.2. Skali za ocenuvawe (broj~ani, skali od bukvi, kombinacija na prvite

dve)

Ve}e pogore spomnavme deka ocenuvaweto e postapka na opredeluvaweili pridavawe na broj~ana (numeri~ka) ili kvalitativna (kategorijalna)vrednost (ocenka) na ona {to se ocenuva. Toa vsu{nost zna~i dekaocenuvaweto e eden vid na klasirawe na ona {to se ocenuva vo odredenikategorii koi moàt da se ozna~at na pove}e na~ini. Tie kategorii,odnapred opredeleni, vo koi se klasiraat u~enicite vrz osnova na nanivnite postignuvawa se narekuvaat skali za ocenuvawe. Za da se razberatocenkite na u~enicite potrebno e da se znae skalata na ocenuvawe na koja

tie i pripa|aat. Na primer , edno zna~ewe ke ima ocenkata zadovolitelenuspeh ako skalata na koja pripa|a ima samo dva kategorii (zadovoluva i nezadovoluva), a drugo ako taa pripa|a na skala od pet kategorii, vo kojadadenata ocenka e najniskata pozitivna.

Vo razni obrazovni sistemi se koristat razli~ni skali na ocenuvawe,Nekade se koristat broj~ani skali, nekade skali od bukvi, a nekadekategorizacijata se iskaùva so zborovi. Isto taka se upotrebuvaat ikombinacii od razli~ni skali.

17


Broj~ani skali

Vo svetot najzastapeni se broj~anite skali za ocenuvawe na uspehot nau~enicite. Broj~anite skali se razlikuvaat me|u sebe spored utvrdeniotbroj na kategorii, pa taka tie moàt da bidat skali od 1-5 , kade {to 5 enajvisoka ocenka, a 1 najniska ili pak sosema sprotivno, kade {to 5 enajniskata , a 1 najvisoka ocenka. Se sre}avaat skali od 1-6, od 0-6, od 0-10, od1-10, od 3-6, od 4-10.

Nekade broj~anite skali se prosledeni so zborovni ekvivalenti (kako{to e slu~aj kaj nas), 5-odli~en, 4-mnogu dobar i t.n. Vo nekoi zemji pakbroj~anata ocenka e prosledena so dodaten opis za postigawata nau~enicite.

Skali od bukvi

Prili~no za~estena vo svetot e upotrebata i na skalite od bukvi.Obi~no se zemaat bukvite od abecedata A, B, C, D, E, kade {to A e sonajvisoka, a E so najniska vrednost, kako i sosem sprotivno. Moè da bideskala od tri bukvi, moè da se zgolemi brojot na stepenite so dodavawe nadopolnitelni znaci na sekoja bukva (na pr. + ili -). Nekade se dodavaat opisipokraj bukvata ili se dodavaat rezultati od testirawa so standardiziranitestovi izrazeni vo procenti.

Kombinacija od broj~ani skali, skali od bukvi i opisno ocenuvawe

Kombiniraweto na skalite moè da bide napraveno na nekolkuna~ini. Vo nekoi zemji kombinacijata podrazbira istovremeno koristewe nabrojki i bukvi. Na primer 5A, 5V, 5S, kade {to bukvata pridruèna nabrojkata odreduva stepen, nijansa na barawa utvrdeni so obrazovnitestandardi. Ovie vidovi skali se koristat samo na odredena vozrast i samo zapredmeti koi se izu~uvaat na nekolku nivoa.

Drugi vid na kombinacija e koga kategorijata ozna~ena so bukva ilibroj moè da bide prosledena so sosema sloboden opis od strana nanastavnikot za rabotata, povedenieto, postigawata, pote{kotiite i

voop{to za li~nosta na u~enikot.Treta kombinacija koje e prisutna vo pove}e zemji, a od pred nekolkugodini i kaj nas, e upotrebata na eden na~in na ocenuvawe vo prvite godiniod {koluvaweto, a drug vo ostanatite godini. Vsu{nost se raboti za opisnoocenuvawe vo prvite tri godini, a potoa se prodolùva so broj~anoocenuvawe vo ostanatite godini od obrazovanieto. Kombinacija pretstavuvai ocenuvaweto na znaewata so brojka, a ocenuvaweto na povedenieto so opis.

18


5.3. Opisno ocenuvawe

Od pred nekolku godini vo na{iot obrazoven sistem dojde do promenavo na~inot na proveruvawe i ocenuvawe na u~enicite od prvo do tretooddelenie vo osnovnite u~ili{ta. Promenata voglavno se sostoe{e vo

promena na broj~anoto ocenuvawe so opisno ocenuvawe, kako i vo na~inot nasledewe i proveruvawe na u~enicite. Toa dojde kako neminovno po preminotod tradicionalna vo aktivna nastava, kade {to pri pou~uvaweto seistaknuva ne samo aktivnosta na nastavnikot tuku i aktivnosta na u~enikot.Bidej}i procesot na pou~uvawe ne moè da se odvoi od proveruvaweto iocenuvaweto jasno e deka mora{e da sledi promena i vo toj segment odobrazovniot proces.

Pova`ni stavovi koi ja gradat novata paradigma za ocenuvaweto napostigawata na u~enicite, koi proizleguvaat od teoriskite i prakti~nitesoznanija za u~eweto, pou~uvaweto i znaeweto i nivnata povrzanost soocenuvaweto, kako i onie za motivacijata i za razvojot na li~nosta na

u~enicite, se slednite:

Pro{iruvawe na podra~jata (predmetot) na sledewe, proveruvawe iocenuvawe. Ne se sledi samo znaeweto tuku se stava akcent i nakognitivnite procesi, socio-emocionalnite, motivaciskite ipsihomotornite aspekti na li~nosta na u~enikot.

Sledeweto, proveruvaweto i ocenuvaweto se odvivaat vo pomalkuformalni okolnosti. Sega toa se pravi sekojdnevno, bez da se sozdavaposebna ispitna situacija koja predizvikuva strav i blokirawe nau~enicite. Se ovozmoùva slobodna interakcija me|u nastavnikot i

u~enikot i pri toa ne se bara edinstveno to~en rezultat, tukunajdobar moèn rezultat vo dadeniot kontekst.

Se koristi {iroka paleta na aktivnosti, razli~ni postapki i na~inina sledewe, proveruvawe i ocenuvawe, so koi vo dadenite okolnosti zadadenata sodrìna moè da se dobie najdobar moèn rezultat. Tukaosoben akcent se stava na kvalitativnite zapisi koi ovozmoùvaatrazbirawe na postigawata na u~enikot vo odnos na negovitemo`nosti, vo odnos na prethodnite postigawa, kako i vo odnos nakontekstot vo koj se postignati.

Pogolem akcent se stava na dijagnosti~koto i formativnotoproveruvawe i ocenuvawe, odnosno na nivnata kombinacija. Se zalaga za pogolema vklu~enost na u~enicite i roditelite vo

sledeweto i (samo)ocenuvaweto, {to podrazbira i nivna zgolemenaodgovornost za sopstveniot napredok.

19


Ocenuvaweto e vo funkcija na organizirawe na u~eweto i jaknewetona samodoverbata na u~enicite.

Izmenite koi gi vnese koncepcijata za opisno ocenuvawe seodnesuvaat na slednoto:

Postigawata na u~enicite vo vospitno-obrazovniot proceskontinuirano se sledat, proveruvaat, opi{uvaat i opisno ocenuvaat,namesto dosega{nite broj~ani ocenki;

Vo tekot na nastavnata godina za postigawata se vodat analiti~kiopisi i za niv se iska`uvaat tekovni usni ili pismeni komentari;

Periodi~no na krajot od tromese~ijata i prvoto polugodie seformiraat mikrosumativni (sinteti~ki) ocenki;

Na krajot na u~ebnata godina se pi{uva zavr{na sumativna ocenka zapostigawata vo tekot na godinata ;

Vo treto oddelenie se vr{i postepen premin od opisno kon broj~anoocenuvawe, a na krajot na istoto oddelenie u~enicite se ocenuvaat sobroj~ana ocenka.

Koncepcijata na analiti~koto opisno ocenuvawe se ostvaruva prekusoodvetni aktivnosti strukturirani vo slednive elementi:

1. Spoznavawe na sostojbite - dijagnosti~ko ocenuvawe.2. Sledewe, proveruvawe i formativno ocenuvawe na napredokot na

u~enicite.3. Sumativno ocenuvawe i zavr{na (sumativna) opisna ocenka.4. Premin od opisno kon broj~ano ocenuvawe.

Prviot elementse sostoi od najraznovidni aktivnosti na nastavnikotso koi toj sistematski pribira podatoci za predznaewata na u~enikot,negovite sposobnosti, ve{tini, motivacijata, interesite, socijalizacijatai fizi~kata sostojba. Celta na ovie aktivnosti e nastavnikot da go utvrdistepenot na psihofizi~kata podgotvenost na u~enicite za sledewe nanastavniot proces. Odnosno da go utvrdi obemot i kvalitetot napredznaewata i eventualnite praznini, slabosti, {to }e mu pomogne voprognoziraweto na ponatamo{niot razvoj na u~enikot, kako i voplaniraweto na idnite aktivnosti.

Kako predmet na spoznavawe pred nastavnikot se postavuva:

Kognitivniot razvoj, odnosno predznaewata {to gi poseduvau~enikot (fakti, termini, primenata na znaewata, mislovniteoperacii).

20

Afektivniot (socio-emotivniot) razvoj, odnosno kakvi interesi,stavovi, veruvawa imaat u~enicite, kako gi manifestiraat,sorabotkata vo grupa, me|usebnata komunikacija i komunikacijata sovozrasnite i sli~no.


Psihomotorniot razvoj, odnosno kakvi motorni i manipulativnive{tini poseduva u~enikot.

Dijagnosti~koto proveruvawe se primenuva koga nastavnikot prv patse sre}ava so odredena grupa u~enici ili pred po~etokot na obrabotka na

nova sodrìna. Toa ne se pravi so cel da se ocenat prethodnite znaewa sokoi u~enikot do{ol, tuku da se proceni koi sodrìni nedovolno gipoznavaat i koi u~enici ne poseduvaat dovolno predznaewa.

Nastavnikot moè da dojde do ovie informacii na dva na~ini i toa:

Neposredno- preku pribirawe podatoci od nabquduvawe na rabotata,odnesuvaweto, izrabotkite, razgovori so u~enikot i sli~no.

Posredno - preku pribirawe podatoci od drugi izvori (roditel,u~ili{en pedagog/psiholog, drug nastavnik i drugi subjekti).

Za da gi zabeleì odgovorite, podatocite {to gi sogledal

nastavnikot moè da koristi evidentni listi, pra{alnici, skali naprocenka, testovi na znaewa i sl. Ako nastavnikot saka da dobie validnipodatoci treba da sozdade klima vo koja u~enicite slobodno, spontano }e goiskaàt ona {to go znaat i umeat.

Vtoriot element od opisnoto ocenuvawe go so~inuvaat sledeweto,proveruvaweto i formativnoto ocenuvawe na u~enicite. Tie se tesnopovrzani me|u sebe i se integralni elementi na nastavniot proces.

Sledeweto na napredokot na u~enicite nastavnikot moè da gorealizira preku nabquduvawe, nadgleduvawe, kontrolirawe, snimawe,razgovarawe, ispra{uvawe, beleèwe i sl. pri {to pribira, beleì,

sreduva, obrabotuva podatoci i drugi informacii za tekot na aktivnostitei rezultatite {to gi postignuva u~enikot.

Samoto sledewe svateno vo po{iroka smisla sodrì i elementi naproveruvawe, no nastavnikot praktikuva i posebni aktivnosti naproveruvawe kako {to se usno ispra{uvawe, pismeno odgovarawe,testirawe, prakti~ni raboti i sl. Osnovna cel na tekovnoto sledewe iproveruvawe e da se priberat dobri i kvalitetni povratni informacii koi}e posluàt kako indikatori za procesot na u~ewe na u~enicite, zarezultatite {to gi postignuvaat, kako i drugi informacii koi }e pomognatpri formativnoto i mikrosumativnoto ocenuvawe na nivniot napredok.

21

Ako ocenuvaweto treba da deluva motivira~ki na u~enikot, toga{

formativnoto ocenuvawe e tokmu takvo. Toa se izveduva kontinuirano,preku celata nastavna godina i pred se e naso~eno kon korekcija na na~initena steknuvawe na znaewe, a ne kon korekcija na rezultatite. Pri ovaocenuvawe vaèn e kvalitetot na povratnata informacija {to nastavnikotim ja dava na u~enicite. Kvalitetnata povratna informacija gi zadovoluvarazvojnite potrebi na u~enikot bidej}i mu pomaga da go postigne ona nivo zakoe poseduva potencijal. Taa treba da bide specifi~na za sekoj u~enik,analiti~na, objektivna, celosna i prifatena od nego.


Od formativnoto proizleguva mikrosumativnoto ocenuvawe napostigawata na krajot na tromese~ijata i polugodieto i sumativnotoocenuvawe na krajot na celiot nastaven period. Mikrosumativnotoocenuvawe moè da bide neformalno, odnosno da nema oficijalen karakter,oficijalna ocenka, tuku samo zapisi koi nemaat odnapred utvrdena forma i

koi nastavnikot gi oformuva vo zavisnost od okolnostite i u~enikot za kojse odnesuvaat. Dodeka pak formalnoto mikrosumativno ocenuvawenastavnikot go izveduva na krajot na opredeleni nastavni periodi i tiezavr{uvaat so zbiren prikaz na postigawata na u~enicite, koj moè da bidesporeden so zaedni~kite celi utvrdeni so programata.

Za da se organizira i izvede sistematsko formativno sledewe,proveruvawe i ocenuvawe potrebno e toa dobro da se isplanira.Planiraweto podrazbira izbor i operacionalizacija na celite ~ijapostignatost treba da se proveri i oceni, opredeluvawe na izvorite nainformacii (procesot na u~ewe i rezultatite), izbor na u~enici koi }e sesledat, planirawe na vremeto, opredeluvawe na kriteriumi, planirawe na

u~estvoto na u~enicite i roditelite i izbor na metodi, tehniki iinstrumenti za sledewe, proveruvawe i ocenuvawe.Pri sobiraweto na podatocite za postigawata na u~enicite

nastavnicite naj~esto koristat :o Anegdotski bele{ki - toa se objektivni opisi od namerni ili

nenamerni nabquduvawa na nastani so zabele`livi reakcii nanekoj u~enik. Pokraj sodrìnata na odnesuvaweto se beleì ivremeto i mestoto. Ne sodràt ocenki ili bilo kakvivrednosni iskazi i komentari.

o U~eni~ko dosie - zbirka na podatoci za u~enikot za koinastavnikot smeta deka se va`ni za razbirawe na napredokot na

u~enikot.o Tekovno analiti~ko beleèwe na postigawata na u~enicite vo

oddelni vospitno-obrazovni podra~ja (kusi opisi,registrirawe na podatoci i rezultati od testirawa i drugiproverki, te{kotii, postignati celi i sl.).

o Tekovni komentari - kusi iskazi na nastavnikot vo vrska soizrabotkite, izvedbite i odgovorite na u~enicite koi moàt dabidat dadeni usno i pismeno.

o Kompleksni analiti~ko-sinteti~ki zapisi - sumativni ocenkikoi nastavnikot gi pravi za oddelni periodi od nastavnatagodina.

22

Tretiot element na opisnoto ocenuvawe e sumativnata zavr{naopisna ocenka. Sumativnoto ocenuvawe e sloèn proces vo koj treba da sesumiraat site soznanija od sledeweto i proveruvaweto na sekoj u~enik votekot na u~ebnata godina, sporedeni so programskite barawa. Seto toanastavnikot treba da go iskaè vo opisna forma kako zavr{na sumativnaopisna ocenka. Zavr{nata opisna ocenka pretstavuva sintetiziran,sloboden zbiren zapis od iskazi, sudovi, mislewa so koi se izrazuvaatvrednosnite karakteristiki na postigawata na u~enikot vo tekot na


u~ebnata godina. Ovaa ocenka se oformuva na krajot na nastavnata godina ipretstavuva oficijalna opisna ocenka.

Nejzinata sodr`inska struktura e sledna:

Zainteresiranosta na u~enikot za nastavata i za ostanatite obvrskivo u~ili{teto.

Postigawata po oddelnite nastavni predmeti, odnosno znaewata,kognitivnite procesi i ve{tini i sposobnostite na u~enikot.

Socijalizaciskite aspekti koi se relevantni za postigawata navospitno-obrazovnite celi.

Posebnostite na u~enikot koi imaat vlijanie vrz rezultatite odrabotata.

Preminot od opisno kon broj~ano ocenuvawe e ~etvrtiot elementnaopisnoto ocenuvawe. Celta na ovoj element e da obezbedi postapen preminod opisno kon broj~ano ocenuvawe, a toa e potrebno da se napravi odslednive pri~ini:

Ocenuvaweto ne mo`e vo potpolnost da go izbegne elementot nasporeduvawe, a toa pouspe{no se pravi so broj~ani ocenki, pa poraditoa u~enicite mora da bidat podgotveni i za toj na~in na ocenuvawe.

Vo predmetnata nastava broj~anoto ocenuvawe e mnogu po~estoprisutno vo site obrazovni sistemi i toa poradi prakti~ni pri~ini.

Predmetniot nastavnik predava na golem broj u~enici vo razli~nioddelenija i vremeto {to go pominuva so niv e pokuso od ona vreme naoddelenskiot nastavnik. Poradi toa toj nema mo`nost dovolno dobroda gi zapoznae decata i da pi{uva zapisi za nivnite postignuvawa.

Otkako u~enicite pominale niz iskustvoto so opisnoto ocenuvawe,nivnata samodoverba e zajaknata i tie se osposobile zasamoocenuvawe, a so toa e sozdadena dobra osnova za pouspe{nofunkcionirawe i na broj~anoto ocenuvawe na u~enicite.

Koncepcijata za opisno ocenuvawe predviduva ovoj premin da se

napravi vo tekot na tretoto oddelenie, za da na kraj na ova oddelenieu~enicite bidat oceneti so brojki. Pri preminot mnogu e va`no da sesledat reakciite na u~enicite i roditelite vo odnos na broj~anite ocenki,kako nivnite emocionalni reakcii, taka i odnesuvaweto na u~enicite vovrska so nivnoto u~ewe i napreduvawe. Soznanijata {to }e gi dobijat }e impomognat na nastavnicite ovoj premin da go napravat {to pobezolen za da nese odrazi nepovolno vrz natamo{noto u~ewe na u~enicite.

23


6. KRITERIUMI ZA OCENUVAWE SPORED STRUKTURATA ISPORED NAÎNOT NA UTVRDUVAWE

Kako najsloèn problem pri ocenuvaweto na postignuvawata nau~enicite se javuva postavuvaweto na kriteriumite. Ako kriteriumite, koise eden vid merka na uspehot, ne se dobri, ne se sigurni, toga{ i ocenkiteizvedeni od niv nema da moàt da ja prikaàt vistinskata sostojba ipostigawata na u~enicite.

Kriteriumot pretstavuva odredena, propi{ana vrednost, odnosnoobjektivna merka so koja treba da se meri ne samo kvalitetot i kvantitetotna znaewata, izvr{uvaweto na odredeni aktivnosti, odnesuvaweto nau~enicite, tuku i postigawata vo opredeleni situacii. Goleminata namerkata {to e opredelena kako kriterium se smeta za cel (minimalno

barawe, standard) {to treba da ja postignat u~enicite i toj e osnova zautvrduvawe na nivnata uspe{nost spored elementite {to se ocenuvaat.Kriteruimot moè da se definira i kako merka za efikasnosta na

edinkata vo ostvaruvaweto na celite i zada~ite na vospitno-obrazovniotproces vo koj taa e vklu~ena. Ottamu proizleguva deka kriterium zaocenuvawe na u~enicite vo nastavata ne moè da bide ona {to tie gopostignuvaat, tuku ona {to od niv se o~ekuva da postignat, odnosno ona {toe postaveno kako cel vo nastavnata programa.

Koga se postavuvaat kriteriumite treba da se vodi smetka za dveva`ni pra{awa:

1. {to da se proveruva i ocenuva, {to treba u~enicite da znaat i umeat;2. do koj stepen treba ne{to da znaat i moàt.Prvoto pra{awe se odnesuva na strukturata na elementite na

kriteriumot, a vtoroto na kvantitetot i kvalitetot {to treba da se pokaèza sekoj element.

6.1. Kriteriumi za ocenuvawe spored strukturata

Pri ocenuvaweto na uspehot na u~enicite moàt da se primenuvaatdva vida kriteriumi i toa: eden op{t ili kompoziten (koj moè da sodrì

pove}e elementi) i multipli kriterium ili pove}e posebni kriteriumi koine se spojuvaat vo eden.

Kompozitniot kriteriumgi zema predvid site oddelni elementi nauspehot, no istite ne gi prikaùva posebno, tuku preku eden edinsteven,zbiren rezultat,osobeno koga stanuva zbor za broj~ano ocenuvawe. Naprimer pri ocenuvaweto na uspehot po maj~in jazik treba da se zematpredvid pove}e elementi: pismeno i usno izrazuvawe, jazik, literatura itn.Da se zemat zbirno i da se prikaàt so edna ocenka. Nedostatokot so ovoj

24


kriterium e toj {to zbirnata ocenka ne pokaùva koi se postignuvawata nau~enikot pooddelno po elementi. Moèbi toj pove}e postignuva vo jazikot, apomalku vo literaturata, no toa nema da moè da se vidi od krajnata ocenka.Ova e u{te poizrazeno koga se sobiraat ocenkite od site predmeti za da seizvede prose~na ocenka. Taa prose~na ocenka vsu{nost ne pokaùva po koi

predmeti u~enikot pove}e postignal, a po koi pomalku i taa ne moè da biderelevantna vo prognoziraweto na ponatamo{niot uspeh na u~enikot.Ovoj kriterium ima opravduvawe samo koga poedine~nite elementi se

vo visoka korelacija, {to ne e taka ~est slu~aj kaj nastavnite predmeti.Multipli kriteriumotgi ima vo predvid site posebni komponenti

na uspehot po nekoj predmet, pa zatoa i nudi pove}e kriteriumi za negovoocenuvawe. So ovoj kriterium posebno se ocenuvaat komponentite na edenpredmet. Na primer, po predmetot maj~in jazik u~enikot }e dobie posebnaocenka za pismeno izrazuvawe, a posebna za usno izrazuvawe, pritoa tie dveocenki nema na krajot da se sobiraat i da se izveduva prosek, tuku }e stojatkako zasebni ocenki. Vo nekoi dràvi posebno se ocenuva jazikot i posebno

literaturata, ili po predmetot matematika posebno se ocenuvaat algebrata,odnosno aritmetikata i geometrijata.Da se utvrdat kriteriumi za ocenuvawe na postigawata na u~enicite e

mnogu sloèna rabota, zatoa {to i predmetot na ocenuvawe e mnogu sloèn iopfa}a brojni, raznorodni komponenti. Kriteriumot mora da bide odraz nasite relevantni komponenti. Zaradi toa kriteriumite obi~no seizgraduvaat vo dve etapi:

1. analiza na celite i na sodrìnite{to se predvideni so programata,pri {to se identifikuvaat site komponenti ( znaewe na fakti,generalizacii, sposobnost za analiza, interpretirawe na fakti,

sposobnost za prakti~na primena na znaewata, osposobenost zakoristewe na razni izvori za samou~ewe) {to se relevantni zauspe{nosta vo sovladuvaweto na programata;

2. utvrduvawe na konkreten indikator za sekoj element, odnosnokriteriumska merka so koja }e se iskaè uspe{nosta.

6.2.Kriteriumi za ocenuvawe spored na~inot na nivnoto utvrduvawe

Poradi nedostatok na pojasno definirani obrazovni standardi i

kriteriumi za ocenuvawe, proveruvaweto i ocenuvaweto se najslabitestrani vo na{iot obrazoven sistem. Bidej}i ne postojat op{toprifatenikriteriumi sekoj nastavnik gradi sopstveni kriteriumi koi ne se sosemjasno definirani i ne im se poznati na u~enicite. Najgolema slabost e toa{to i samite nastavnici ~esto od razli~ni pri~ini gi menuvaatkriteriumite koi samite gi utvrdile.

25

Spored na~inot na utvrduvawe, vo na{ite u~ili{ta se primenuvaataprioristi~ki i statisti~ki kriterium.


Aprioristi~kiot kriterium, kako {to kaùva i samoto negovo ime,e odnapred utvrden kriteruim vrz osnova na opredeleni standardi. Toazna~i deka u{te pred da se pristapi kon proveruvaweto i ocenuvaweto napostigawata na u~enicite se utvrduva koe nivno znaewe }e se smeta zazadovolitelno, koi i kakvi stepeni na uspe{nost i so koi ocenki }e se

ocenuvaat. Ova se pravi vrz osnova na teoretski i prakti~ni soznanija zatoa {to e neophodno da znaat u~enicite i {to moàt da nau~at naopredelena vozrast. Ovie kriteriumi se utvrduvaat za ocenuvawe samo naoddelni elementi od programata po nekoj predmet i toga{ se tie konkretnii mnogu jasni. Na primer kriterium za ocenuvawe na brzinata na ~itawetona krajot od prvo oddelenie kade {to ocenkata se opredeluva spored brojotna pro~itani zborovi za edna minuta.

Aprioristi~ki kriterium moè da se opredeli i na znaeweto na nekojnastaven predmet vo celost. Iako vakviot kriterium e relativno globalensepak jasno moè da gi razgrani~i nijansite i kvalitetot na baranotoznaewe za sekoja ocenka. Ako ume{no se definira, aprioristi~ki

kriterium moè da se utvrdi za ocenuvawe na postigawata na u~enicite posite predmeti, so {to bi se izbegnale mnogu nedostatoci i subjektivizmi.Aprioristi~kiot kriterium ima svoi pozitivni i negativni strani.

Pozitivni strani Negativni straniIsti normi za ocenuvawe za siteocenuva~i {to ja zgolemuvaobjektivnosta

Ne gi zema predvid objektivniteuslovi vo koi u~enikot gi steknuvasvoite znaewa kako vo u~ili{te,taka i doma

Se bara izedna~eno znaewe odu~enicite za ista ocenka

Ne ja zema vo predvid aktivnosta nau~enikot niz tekot na nastavniot

procesObezbeduva pogolema validnost nau~ili{nite ocenki i pogolemasigurnost deka zad ista ocenka stoi ipribli`no isto znaewe po obem ikvalitet od razli~ni u~enici

Ne go zema predvid napredokot nau~enikot i negovite postignuvawa ioscilacii niz samiot tek nanastavata

Nema sporeduvawe u~enik-u~enik,tuku se sporeduva uspehot sokriteriumot

Bidej}i aprioristi~kiot kriteriume globalen, vo negovata ponatamo{narazrabotka moè da se pojavatsubjektivizmi od strana nanastavnicite

26

Statisti~kiot kriterium se temeli vrz zakonot za verojatnost,spored distribucijata na u~enicite vo odnos na prosekot. Vsu{nost se poa|aod pretpostavkata deka vo pogolema grupa u~enici najgolemiot broj otpa|ana prose~nite, a kolku pove}e se oddale~uva od prosekot, bez ogled dali vopozitivna ili negativna smisla brojot opa|a. Spored ova najgolem broju~enici bi bile so ocenka 3, pomalku so ocenka 4 i 2 i najmalku so ocenka 5 i


1. Ottuka proizleguva deka statisti~kiot kriterium ne e odnapredopredelen, tuku dovolno e da se napravi edno potemelno proveruvawe naznaewata za da se vidi koj u~enik vo koja grupa pripa|a. Va`no kaj ovojkriterium e toa {to grupata u~enici treba da bide dovolno golema (stotinau~enici), da ìveat vo pribli`no isti uslovi, da bidat ispitani na ist

na~in i za isti sodrìni so test na znaewe. Ova zna~i deka statisti~kiotkriterium e izveden kriterium vrz osnova na ve}e dobieni podatoci zauspehot na pogolema grupa u~enici.

Nekoi nastavnici go primenuvaat ovoj kriterium pri ocenuvaweto napismeni raboti ili testovi na znaewe. Tie, za da postignat {to pogolemaobjektivnost vo ocenuvaweto, prvo gi pregleduvaat site pismeni raboti ilitestovi za da vidat {to srabotile u~enicite pa potoa go utvrduvaatkriteriumot za da gi ocenat. Ova pretstavuva nekoj vid na normativnoocenuvawe, zatoa {to nastavnikot sam formira normi vrz osnova nastrukturata na u~enicite so koi raboti vo paralelkata ili u~ili{teto.

Ovoj kriterium kako nedostatok ja ima promenlivosta vo zavisnost od

sostavot na grupata. Moè da se slu~i vo paralelki so pogolem broj nau~enici da se utvrdat povisoki normi i obratno, {to moè da dovede i dopremnogu nizok kriterium.

7. SPOREDUVAWE KAKO EDEN SEGMENTVO OCENUVAWETO

Vo osnovata na sekoe ocenuvawe stoi nekoj vid na sporeduvawe.

Sporeduvaweto ne mora zadolìtelno da poseduva edinici na merewe iakotoa e poèlno. Vo sporeduvaweto obi~no se utvrduva dali eden objekt epodobar od drug, a ne i za kolku merni edinici.

Pri sporeduvaweto na postigawata na u~enicite vo na{ite osnovni isredni u~ili{ta mo`ni se slednive vidovi na sporeduvawe:

me|usebno sporeduvawe na uspehot na eden u~enik so uspehot naostanatite u~enici vo paralelkata ili oddelenieto;

sporeduvawe na postigawata na u~enikot so barawata na normite,odnosno standardite utvrdeni so programata;

sporeduvawe na postigawata na eden ist u~enik vo razli~ni etepi odnastavata (na po~etokot, polugodieto, krajot na u~ebnata godina);

sporeduvawe na uspehot na u~enikot so negovite psihofizi~ki mo`nostii uslovite vo koi raboti.

27


8. PORTFOLIO I KAKO DA SE OCENI

Portfolioe ograni~en zbir od dela (izraboteni zada~i) na u~enikot {to sekoristi prvenstveno za da gi pretstavi najdobrite dela na u~enikot i za da

go demonstrira negoviot obrazoven napredok so tek na vreme.

Od samata definicija proizleguva deka portfolioto se koristi za:- da gi pretstavi najdobrite dela na u~enikot;- da go demonstrira obrazovniot napredok na u~enikot.

Portfolijata mo`at da se koristat i za:- da gi pretstavat omilenite dela na u~enikot;- da dokumentiraat nekoj proces (na pr. dolgotraen proekt);- da go demonstriraat grupniot uspeh na pove}e u~enici.

Va`no e nastavnikot i u~enikot da se potrudat da ne go pretvoratportfolioto vo album na se {to rabotel u~enikot. Portfolioto mo`e dabide vo forma na papka, kutija so predmeti ili bilo kakva druga formaneophodna za smestuvawe na elementite/ nau~enoto {to se ocenuva.

a) Portfolio na najdobri dela (na omileni dela)Op{ta cel 1: Najdobrite dela na u~enikot se izbiraat kako o~igledenpokazatel deka u~enikot gi postignal konkretnite krajni celi na u~eweto.Konkretni celi:

Da dade pokazateli za izvonrednite poznavawa na temata i u~eweto; Da dade pokazateli deka e postignat visok uspeh vo oddelna oblast, naprimet umetnost ili pi{uvawe; Da dade pokazateli deka e postignata makar minimalna

kompetentnost po oddelen predmet; Da dade pokazateli za uspehot na nekoe u~ili{te ili oblast.

Op{ta cel 2: Komunikacija (spodeluvawe)Konkretni celi:

Da se pretstavat delata na u~enikot pred negovite roditeli; Da mu se prenesat informacii za u~enikot na sledniot nastavnik; Da se pretstavat talentite vo u~ili{teto.

b) Portfolio za napredok i u~ewe

Konkretni celi:

28

Nastavnikot i/ili u~enikot pravat pregled na napredokot ipromenite vo uspehot;


U~enikot treba da gi pregleda svoite dela za da ja sogleda vkupnataslika za ona {to go postignal.

Osnovni elementi na edno portfolio:

1. Bele{ka na koricata. Za avtorot i {to pokaùva portfolioto zanapredokot vo u~eweto ( se pi{uva na kraj, no se stava napred).Bele{kata na koricata gi sumira pokazatelite za u~ewe i napredokotna u~enikot.

2. Sodrìna so broevi na stranicite.3. Elementi zadolìtelni ({to mora da se opfatat) i nezadolìtelni

(elementi po izbor na u~enikot). Zadolìtelnite elementi mora dabidat zastapeni kaj site u~enici bidej}i davaat zaedni~ka osnovaspored koja }e se odlu~uva pri ocenuvaweto. Nezadolìtelniteelementi ovozmoùvaat portfolioto da gi pretstavi posebnitekvaliteti na sekoj u~enik.

4. Datumi koga se vklu~eni elementite, za da se olesni sledeweto nanapredokot so tek na vreme.5. Nacrti za usni i pismeni produkti i preaboteni verzii, na pr. prv

nacrt i popraveni verzii.6. Razmisluvawa koi moàt da se pojavat vo razli~na faza od procesot

na u~ewe.a) Za sekoj element treba da se dade kuso obrazloènie zo{to e odbranpritoa odgovaraj}i na slednive pra{awa:

[to nau~iv od ova?[to srabotiv najdobro?Zo{to go odbrav ovoj element?

[to sakam da podobram vo elementot?[to mislam za mojata prakti~na osposobenost?Kade imav problemi?

b)Za celoto portfolio (bele{ki na koricata)

Fazi vo razvivaweto sistem na portfolija i karakteristiki na dobriteportfolija

[est ~ekori za razvivawe sistem na portfolija:

1. Utvrdete gi celta i gokusot na portfolioto2. Utvrdete gi op{tite krajni celi za uspehot {to treba da se oceni3. Utvrdete ja soodvetnata organizacija4. Re{ete kako }e se koristi portfolioto vo praktikata5. Vrednuvajte go portfolioto i negovite elementi6. Vrednuvajte gi listite za analiti~ko ocenuvawe

29


Karakteristiki na dobro portfolio:

Jasno definirana cel i krajni celi na u~eweto Sistemska i organizirana zbirka na produkti na u~enikot Prethodno definirani nasoki za toa {to }e opfa}a Nekoi elementi {to }e bidat opfateni se po izbor na u~enikot Samoanaliza i samovrednuvawe od strana na u~enikot Napredokot se dokumentira so konkretni produkti ili vrednuvawa Jasni i soodvetni kriteriumi za vrednuvawe na produktite na

u~enicite Diskusii za portfolijata me|u u~enicite i nastavnicite Vklu~uvawe na roditelite vo procesot na izrabotkata na

portfolioto.

Tri soveti za ocenuvawe na portfolijata:

1. Vklu~ete avtenti~ni dela na pr., vo portfolioto po prirodninauki, u~enikot treba da raboti na vrednuvawe na dokazite, dakoristi nau~ni objasnenija vo potkrepa na podatocite, ili da pribirapodatoci za da gi potvrdi ili da gi pobie objasnenijata onaka kako{to pravat vistinskite nau~nici.

2. Vodete evidencija za konceptualniot razvoj portfolijata treba daopfa}aat objasnenija na u~enicite, bele{ki za toa {to razbrale.Portfolioto treba ~esto da se a`urira kako {to u~enikot napreduvavo proektot ili vo re{avawe na problemot, za da se vidat promenitevo konceptualnata ramka i vo razmisluvaweto na u~enikot so razvojotna proektot.

3. Razmisluvajte zaedno so u~enikot u~enikot go koristi portfoliotokako osnova za diskusii so nastavnikot vo odnos na svoeto razbirawena osnovnite koncepti, principi i teorii za toa {to raboti.Nastavnikot ja naso~uva diskusijata i mu pomaga na u~enikot.

30


Povrzuvawe na krajnite celi na u~eweto so sodrìnata na portfolijata

Krajna cel na u~eweto [to vleguva voportfolioto

Za~estenost na elementoti na ocenuvaweto

U~enikot go vrednuva

sopstveniot napredokso tek na vreme

U~enikot go

pregleduvaportfolioto;u~enikot odgovarana pra{awa odnastavnikot zasvojot razvoj

Dvapati godi{no ili

po~esto

U~enikot u~estvuva voizveduvaweto nanau~ni eksperimenti igi beleì otkritijatai zaklu~ocite

U~enikotdokumentira dekau~estvuval voizveduvaweto naeksperimentite i

gi beleìzaklu~ocite

êtiri do pet pati voedno polugodie

U~enikot efikasno giprenesuva svoite ideivo pismena forme

Nastavnikot iu~enikot izbiraatpismeni zada~i {to}e bidat vklu~enivo portfolioto

Dva ili tri pati vo ednopolugodie

U~enikot gidokumentira klu~nite~ekori vo proektot

U~enikot izbiraklu~ni aspekti naproektot {to }e giopfati

Tri ili ~etiri pati votekot na proektot

Rezime na glavniterezultati na proektot

U~enikot gidokumentiraklu~nite rezultatina proektot

Edna{ na krajot odproektot

Sodrìna na razvojnoto portfolio

31

Krajna cel na u~eweto [to vleguva vo portfoliotoU~enikot pokaùva razbirawe zamatemati~kite koncepti

Opis od strana na nastavnikot zaaktivnosta na u~enikot kojpokaàl razbirawe za nekoj

matemati~ki konceptU~enikot re{ava sloèniproblemi

Nacrt, prerabotena i kone~naverzija na zada~ata na u~enikot zasloènite problemi

U~enikot si zadava i re{ava zada~ipo algebra

Zada~i po algebra {to gi kreiralu~enikot

U~enikot gi analizira strategiiteza re{avawe problemi i gi

Pismeno obrazloènie zasodrìnata na portfolioto


utvrduva pozitivnite strain islabosti

Drugi primeri za sodrìna na portfolio

Portfolio po biologija Portfolio po istorija- Laboratoriski izve{taj- Dnevnik za re{avawe

problemi- Esej na nekoja tema- Istraùvawe- Snimen razgovor so

avtoritet- Samovrednuvawe na

portfolioto

- Lista na pro~itani zapisi- Mapi- Istraùvawa- Video zapisi od prezentacii- Vrednuvawe na portfolioto

so pomo{ na analiti~kilisti

- Ocenuvawe od strana nasou~enicite

Vrednuvawe na portfolijata

Pokazatelii datumi

Ve{tina/krajna cel

Komentari Ocenka odnastavnikot

Ocenkaodu~enikot

%

Bele{ka nakricata

planirawe 5%

Nacrt,prerabotenai kone~naverzija na

zada~ata nau~enikot zasloèniteproblemi

U~enikotre{avasloèniproblemi

10%

Holisti~ko ocenuvawe na portfolio

32

4 boda (odli~no)3 boda (dobro)2 boda (dovolno)1 bod (nedovolno) Portfolioto ne dava nikakvi ili

re~isi nikakvi pokazateli deka sepostignati krajnite celi nau~eweto. U~enikot oddeluva malkuvreme za samoanaliza. Voportfolioto nedostigaat nekolkuzadolìtelni komponenti.


Vo sorabotka so partnerot razmislete koi sodr`ini mo`e da vklu~ite voportfolioto po va{ite predmeti povrzani so krajnata cel na u~eweto.

Krajna cel na u~eweto [to vleguva vo portolioto

Krajna cel na u~eweto [to vleguva vo portolioto

33


9. Primer za samoocenuvawe-

1.

___

.,.

.

:

1) ?

_____________________________________________________________

2) ,?

__________________________________________________________________________________________________________________________

3) ,

?

_____________________________________________________________

_____________________________________________________________

4) ?

_____________________________________________________________

_____________________________________________________________

5) ?

_____________________________________________________________

_____________________________________________________________

6) ?

_____________________________________________________________

_____________________________________________________________

7) ?

__________________________________________________________________________________________________________________________

____________

,

.

34

:______________


10. KORISTENA LITERATURA

1. Poposki K. :,,Sovremeni sfa}awa za proveruvaweto i ocenuvawetona postigawata na u~enicite,, Skopje, 1996 god.

2. Minoski J. i \or|ievska G.,Sledewe i analizirawe na nastavata,,Skopje, 1997 god.

3. Petrovska-Be{ka V.,,Izrabotka i primena na objektivni testovina znaewe,,Filozofski fakultet, Skopje, 1993 god.

4. Grupa avtori ,,Opisno ocenuvawe,, Pedago{ki zavod na Makedonija,Skopje, 2000 god.

5. Naceva B., Mickovska G. i Poposki K. ,,Opisno ocenuvawe napostigawata na u~enicite od I,II i III odd. na osnovnoto

u~ili{te,,Skopje, 2001 god.

6. ,,Nacionalnaprograma za razvoj na obrazovanieto vo RepublikaMakedonija 2005-2015 so pridru`ni programski dokumenti,Ministerstvo za obrazovanie i nauka na RM.

Ovoj prira~nik e namenet za obuka na nastavnici za vrednuvawe na znaewatai postigawata na u~enicite .

Prira~nikot go izgotvija :

- Vera Stanojevi} diplomiran pedagog

- Branka Markovi}-dipl.psiholog, specijalist za ge{talt sovetuvawe iterapija

- Faik Ademi diplomiran pedagog- Bajram Selmani diplomiran pedagog- Margarita Ga{evska diplomiran psiholog

35

Documents

61719535 1 Priracnik Vrednuvanje i Ocenuvanje