№01 (8064) 5 ҚАҢТАР 2018 ЖЫЛ

2-бет

ТӨРТКҮЛ ДҮНИЕГЕ ТӨРАҒАЛЫҚ ЕТЕТІН ЖЫЛ

ЖЕЗҚАЗҒАН АЙМАҚТЫҚ ГАЗЕТІ 1973 жылғы 13 сәуірден шығады facebook.com/saryarqagazeti/ sa_jez@mail.ru +7 705 911 13 63

ЕҢСЕЛІ ЕЛГЕ, МЕРЕЙЛІ МЕМЛЕКЕТКЕ АЙНАЛДЫҚ

Нұрсұлтан Назарбаев:

Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев Қазақстан халқын Жаңа жыл

мерекесімен құттықтады. – Құрметті Отандастар! Жаңа жыл –

барша жұрт ізгі тілекпен, үкілеген үмітпен, ақ ниетпен асыға күтетін айрықша мереке. 2017 жыл Тәуелсіздік жылнамасында ерек-ше із қалдырған оқиғаларға толы болды. Ата Заңымызға өзгерістер енгізіліп, мемлекеттік басқару жүйесін жетілдіру үшін маңызды қадам жасадық. Бабалар дәстүрінен нәр алып, болашақтың бағдарын айқындайтын «Рухани жаңғыру» жолын бастадық, – деді Елбасы өз құттықтауында.

Мемлекет басшысы сонымен бірге, құт-тықтау сөзінде өткен жыл қазақ тілінің жаңа әліпбиі қабылданған тарихи шешім ретінде есте қалатынын атап өтті.

– Біз саясатта, экономикада, спорт са-ласында маңызы зор халықаралық шара-ларға бастамашы болдық. Татулық пен тұрақтылықтың мекені – Қазақстан ел мен елдің арасын жақындатты. Әлемнің әр түкпірінен келген спорт саңлақтары Қысқы Универсиада төрінде бас қосты. Астана мен бүкіл еліміздің ажарын ашқан «ЭКС-ПО-2017» көрмесі беделімізді биіктетіп, абы-ройымызды асқақтатты, елдің әр уақытта жадында қалатын үлкен мәселені шешті. Барша мұсылман елдерінің басшылары қатысқан жиын өтті. Биыл біз 18 миллион халқы бар еңселі елге, мерейлі мемлекетке айналдық, – деді өз сөзінде Нұрсұлтан На-зарбаев.

Елбасы өтіп бара жатқан жылды бар-шамыз үшін құтты жыл болды деп сеніммен айтуға болатынын жеткізді.

– Жарқын жетістіктеріміз бен жасампаз жеңістеріміз – бекем бірлігіміздің арқасы. Бұл белестерді өздеріңізбен бірге алдық. Толайым табыстарға Сіздермен бірге жеттік.

Қадірлі қазақстандықтар! Босағамыздан аттағалы тұрған 2018

жыл да берекелі болар деп ойлаймын. Қазақстан келер жылды Біріккен Ұлттар Ұйымының Қауіпсіздік Кеңесіне тұңғыш рет төрағалық етумен бастайды. Бұл жас

тәуелсіз мемлекет үшін үлкен абырой. Бұл – қазіргідей күрделі кезеңде елімізге артылған үлкен сенім және зор жауапкершілік. Алдағы жылы ерке Есілдің жағасындағы ажарлы Астананың 20 жылдығын атап өтеміз. Елор-дасы еңселі, қуатты Қазақстанның мақсаты биік, бағдары айқын, келешегі кемел. Келер жыл ел қазынасын еселеп, халықтың әл-ауқатын арттыратын жемісті жыл болсын баршамызға!, – деді Мемлекет басшысы.

Сөз соңында Мемлекет басшысы әрбір

қазақстандықтардың шаңырағына бақыт пен береке, бірлік тіледі.

– Алдағы жылы еліміз аман, жұртымыз тыныш болсын. Ел ішінде ынтымақ пен молшылық арта берсін. Барша-мыз сол үшін қызмет етейік. Әрбір шаңыраққа бақыт-береке, бірлік тілей-мін. Жаңа жыл баршамызға құтты бол-сын! Елімізге жаңа табыстар әкелсін! – деп құттықтауын аяқтады Нұрсұлтан Назарбаев.

САРЫАРҚА – 45

СЕНІМДЕРІҢІЗ ҮШІН МЫҢ АЛҒЫС!Қазақ елі үшін тарихи оқиғаларға

толы болған 2017 жылды да тарих қойнауына қалдырып, жаңа күнтізбелік

жылға қадам бастық. Өткен жыл тұтастай еліміз үшін ғана емес,

Жезқазған – Ұлытау аймағы үшін де бере-келі, мерекелі жыл болғаны сөзсіз. Қатар жатқан қос қала мен Ұлытау ауданының

күнделікті коммуналдық, шаруашылық тыныс-тіршілігінен бастап,

экономикалық-әлеуметтік саладағы көптеген серпілістерге, соны сілкіністер-

ге бәріміз куә болдық. Жаңа күнтізбелік жылдың алғашқы күндерінің бірінде

қолыңызға тиген «Сарыарқа» аймақтық газетінің бірінші санында өткенге тағы

көз жүгіртіп, талғамы биік оқырманға тағы бір сөз арнауды жөн көрдік.

Бір жыл тарих үшін өте қысқа мерзім, әрине. Алайда, осы уақыт ішінде газетіміздің әр санында қаланың, аймақтың, тұтастай елдің күнделікті тыныс-тіршілігі баяндалып, бір жылғы тарихы беттелді. Газетіміз де мазмұндық тұрғыда біршама толығып, азды-көпті дизайндық өзгерістерді де бастан ке-шті. Алдыңғы буын ағалар қалыптастырған дәстүрлі жолдан жаңылмай, бүгінгі заман талабына сай жұмыс істедік деген ойдамыз. Былтыр қыркүйек айының соңынан бастап «Сарыарқа» 16 бет болып шығып жатқанын өздеріңіз көріп отырсыздар. Бұл газет бетін-де тек мемлекеттік тапсырыс материалда-рымен шектелмей, оқырманның ел, аймақ өміріндегі әр түрлі оқиғалар мен өзекті

мәселелерге орай өзіндік ой түюіне сеп бо-латын жан-жақты мақалалар жариялауға мүмкіндік берді.

Өздеріңіз білетіндей, Ата дініміз Ислам құндылықтарын, адамгершілік пен қам- қорлық, бауырмалдық қағидаттарын наси- хаттауды көздейтін «Имандылық иірім- дері» беті тұрақты түрде жарық көріп келеді. Халықтың құқықтық сауат-тылығын артты-ру, сот, прокуратура, басқа да құқыққорғау органдарының жұмысын елге таныту, осы саладағы реформаларды түсіндіру мақсатында «Заң және Заман», ел ішінде кәсіпкерлікті насихаттау, мемлекет тара-пынан шағын және орта бизнеске жасалып жатқан қолдау мен қамқорлықты көрсету, өз

бетінше іс бастап, бағын бизнестен сынамақ болған ағайынға жол сілтеу міндетінен туған «Кәсіп пен Нәсіп» арнаулы беті де көптің оң бағасын алады деген үміттеміз. Басы ауы-рып, балтыры сыздаған жанға бір септігі ти-ер деген үмітпен «Бірінші байлық» арнаулы бетін әзірлеуді де дәстүрге айналдырдық.

Біз күнделікті жұмыс барысында ең ал-дымен оқырман көңілінен шығуды мақсат тұтамыз және тек оқырманға ғана арқа сүйейміз. Газет бетінде жарияланған әр мақалаға, көтерілген әр мәселеге оқырманнан пікірін күтеміз, оймақтай болса да тұщымды ой арқалаған әр хатты қуана жариялаймыз.

2017 жыл ел өмірінде елеулі оқиғаларға толы болды. Жыл басында Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев республикалық телеарналардың эфиріне шығып, сая-си жүйені модернизациялаудың кезекті кезеңі басталғанын жариялады. Артын-ша Ата Заңға билік институттарының өкі-леттіктерін бөлу, ашық қоғам мен халық алдында есепті Үкімет құруды көздейтін өзгерістер әзірленіп, ол өзгерістер бір ай бойы ел талқысына салынды. Ол талқылауларға «Сарыарқа» бетінде Сіз-дер де қатыстыңыздар. Газет журнали-стері Елбасы бастамасын жан-жақты түсіндіріп, саяси жүйені реформалаудың тиімділігін насихаттап қана қоймай, ел ұсыныстарын жинақтауға, қолданыстағы ереже, тәртіптердің кемшін тұстарын атап көрсетуге де атсалысты.

►►4-бетте

4-бет

БАЛАБАҚШАЛАРДЫҢ ЖҰМЫС УАҚЫТЫ ӨЗГЕРДІ

6-бет

ҰЛЫТАУДАН ШЫҚҚАН ЕЛУ АҚЫН

15-бет

ЖЕЛІГЕ ҚҰМАРЛЫҚТАН АРЫЛУҒА БОЛАДЫ

ҚЫСҚА ҚАЙЫРҒАНДАНҰРСҰЛТАН НАЗАРБАЕВ

БҰҰ ҚАУІПСІЗДІК КЕҢЕСІНДЕ СӨЗ СӨЙЛЕЙДІ

Қаңтарда өтетін Қауіпсіздік Кеңесінде ядролық қаруды таратпау мәселесі басты талқыланатын

тақырып болмақ. Бұл туралы сейсенбіде Нью-Йорктегі БҰҰ штаб-пәтерінде болған баспасөз

мәслихатында Қазақстанның БҰҰ жанындағы тұрақты өкілі, Қауіпсіздік Кеңесінің қаңтардағы

төрағасы Қайрат Омаров мәлімдеді, деп хабарлайды БҰҰ Жаңалықтар орталығы.

Елші Қауіпсіздік Кеңесінің осы айдағы жұмысы жайында әңгімеледі, сондай-ақ, 18 қаңтарда Кеңесте жаппай қырып-жою қаруларын таратпауға арналған жоғары деңгейдегі тақырыптық брифинг өтетіндігін айтты. Оған бірқатар елдердің басшылары мен министрлері қатысады. Бри-фингте Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев сөз сөйлейді.

– Неліктен бұл мәселені қозғауға шешім қабылдадық? Біз бүгінгі таңда түрлі саяси көшбасшылардың, елдердің арасында сенімді қарым-қатынастар құруға көбірек мән беруіміз қажет деп есептейміз. Онсыз ешқандай мәселені шешу мүмкін емес. Меніңше, қазіргі әлемде дәл осы жетпей тұр», – деді Қайрат Омаров.

Қ. Омаров 19 қаңтар күні Қауіпсіздік Кеңесінде Қазақстанның сыртқы істер министрі Қайрат Әбдірахманов Ауғанстан мен Орталық Азия елдері арасындағы өңірлік ынтымақтастықты нығайтуға арналған министрлер деңгейіндегі пікірсайысқа төрағалық ететіндігін мәлім ет-ті. Отырыста БҰҰ Бас хатшысы Антониу Гутерриш сөз сөйлейді.

№01 (8064) 05.01.2018E L T Y N Y S Y2

2017 ЖЫЛЫ АЗЫҚ-ТҮЛІК ТАУАРЛАРЫ 6,5 ПАЙЫЗҒА ҚЫМБАТТАҒАН

Қазақстанда 2017 жылдың желтоқсан айында азық-түлік тауарлары 2016 жылдың желтоқсанымен

салыстырғанда 6,5 пайызға қымбаттады, деп хабарлайды «ҚазАқпарат» ХАА тілшісі ҚР ҰЭМ

Статистика комитетіне сілтеме жасап. Аталған мерзім ішінде кондитерлік өнімдер 10,7%, ал-

когольдік ішімдіктер – 10,3%, сүт өнімдері – 9,3%, балық және теңіз өнімдері – 8,6%, жемістер мен көкөністер – 8,4%, тоқаш және ұн өнімдері – 7,4%, кофе, шай және какао - 6,2%, нан – 2,8%, макарон өнімдері – 2,1%, ұн – 1,8 пайызға қымбаттаған. Ал қанттың бағасы 19,5%, жарманың бағасы 15,1%-ға төмендеген.

Аталмыш кезеңде ет және ет өнімдері бағасының өсімі 11,4% құрады. Сиыр етінің бағасы 15,3%, қой еті – 14,1%, жылқы еті - 9,8%, шошқа еті - 9,3%, шұжық өнімдері – 7,3%, құс еті – 5,8%-ға қымбаттаған.

Қанат Бозымбаев: ҚАЗАҚСТАНҒА ТӨРТІНШІ МҰНАЙ ӨҢДЕУ

ЗАУЫТЫ ҚАЖЕТҚР Энергетика министрі Қанат Бозымбаев

елімізге төртінші мұнай өңдеу зауыты қажет екенін айтты, деп хабарлайды BNews.kz .

Министрдің айтуынша, қазіргі таңда бұл мәселені ар-найы жұмыс тобы қарастырып жатыр.

– Менің пікірімше, Қазақстанға төртінші мұнай өңдеу зауыты қажет. Қазіргі таңда бұл мәселені қарастырып жа-тырмыз. Зауытты салу бір жылдың жұмысы емес. Жанар-жағармай материалдарына сұраныс артуда. Біздің болжа-мымыз бойынша, шамамен 2022 жылы мұнай өнімдерінің импортын өсіру қажет болады. Осы уақытқа дейін төртінші зауыт салынып үлгергені жөн. Артып келе жатқан сұранысты қанағаттандыруға қолданыстағы үш зауыттың қуаты жет-пейді, – деді Энергетика министрі.

Сұхбат барысында Қанат Бозымбаев алдағы жылы жаңа мұнай өңдеу зауытының техникалық-экономикалық негіздемесін дайындау жоспарланып отырғанын атап өтті. Министрдің сөзінше, 2019 жылы инвесторларды тарта оты-рып, аталған зауыттың құрылысын бастау жоспарда бар.

Айта кетейік, қазіргі таңда елімізде 3 мұнай өңдеу зауыты бар. Олар Атырау, Павлодар және Шымкент қалаларында орналасқан.

ӘЛЕМ және ҚАЗАҚСТАН

ТӨРТКҮЛ ДҮНИЕГЕ ТӨРАҒАЛЫҚ ЕТЕТІН ЖЫЛ

Қазақстан 2017-2018 жылдарға Біріккен Ұлттар Ұйымының Қауіпсіздік Кеңесіне (БҰҰ ҚК) тұрақты емес мүше болып сайланғаны белгілі. Бедел-

ді ұйым құрамындағы бір жылымыз табысты аяқталды. 2018 жылды аталған Кеңеске төрағалық етумен бастап отырмыз. Осыған байланы-

сты Қазақстанның БҰҰ жанындағы Тұрақты өкілі Қайрат Омаровтың «Егемен Қазақстан» газетіне берген сұхбатын назарларыңызға ұсынамыз.

– Қайрат Ермекұлы, Қазақстанның БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің тұрақты емес мүшесі болып жұмыс істегені-не бір жыл толды. Осы уақыт ішінде қандай жұмыстар атқарылды? Жаңа 2018 жылғы қаңтарда еліміз Кеңеске төрағалық етеді. Қазақстан тарапы қандай мәселелерді қарастыруды жоспарлап отыр?

– Еліміз Қауіпсіздік Кеңесі құрамында ұйымның көптеген отырыстарына, ашық пікірталастары мен брифингтері-не қатысты. Сонымен қатар, бірқатар бейресми консультацияларға, Кеңеске тұрақты емес мүше елдер бірлестігінің кездесуіне атсалысты. Қазақстан деле-гациясы Кеңестің түрлі комиссиялары құрамында Колумбия, Гаити, Орталық, Батыс және Шығыс Африка елдеріне, Аддис-Абебадағы Африка одағының штаб-пәтеріне, АҚШ басшылығымен кездесу үшін Вашингтон қаласына ісса-пармен барып қайтты.

Қауіпсіздік Кеңесі құрамындағы Қазақстанның басты мақсатының бірі – әлемдік соғыс қаупінің алдын алу. Бұдан бөлек Елбасының «Әлем. ХХІ ғасыр» атты парадигмалық ма-нифесінде айтылған БҰҰ-ның 100 жылдығына орай 2045 жы-лы жанжалсыз әлем құруды жүзеге асыру да негізгі бағыттың қатарында. Бұған қол жеткізу үшін Біріккен Ұлттар Ұйымына мүше мемлекеттер ядролық қарусыз әлемді құру мәселесін, әлемнің түпкір-түпкіріндегі жанжалдар мен шиеленістерді ше-шуге бірлесе ұмтылуы керек.

2018 жылғы қаңтардың екінші жартысында Нью-Йор-кте Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың төрағалығымен «Жаппай қырып-жоятын қаруды таратпау: сенім шарала-ры» тақырыбында пікірталас ұйымдастыру жоспарда бар. Сондай-ақ, Сыртқы істер министрі Қ.Әбдірахмановтың төрағалығымен «Қауіпсіздік пен дамудың өзара тәуелділігінің үлгісі ретінде Ауғанстан мен Орталық Азиядағы аймақтық серіктестікті құру» тақырыбында БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің жарыссөзі өтпек.

– Қауіпсіздік Кеңесіндегі Қазақстанның басты бағыттарының бірі – әлем назарын Орталық Азияның түйткілді мәселелеріне аудару. Осы тұрғыдан алғанда еліміз алға қойған мақсатына қаншалықты жете алды?

– Орталық Азия мәселесі – делегациямыздың БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесіндегі жұмысының маңызды басымдығы. Қазақстан тарапы Орталық Азия және Ауғанстанды бейбіт-шілік, ынтымақтастық және қауіпсіздіктің үлгісіне айналды-руды көздейді және осы мақсатта жұмыс істейді. Қазақстан Қауіпсіздік Кеңесіне тұрақты емес мүше ретінде Орталық Азия аймағынан сайланған тұңғыш мемлекет екені белгілі. Осыған байланысты еліміз аймақтағы мәселелерге ерекше мән береді. Әрі халықаралық қоғамдастық назарын өңірге аудару мақсатында ҚК-нің бүкіл мүмкіншілігін пайдаланамыз.

Аталған басымдықты жүзеге асыру барысында аймақтағы тараптардың мүдделерін ескереміз. Қазақстан үшін көрші ауған елінің бейбіт өмір сүргені, әлеуметтік-экономикалық да-муы, әлеуетінің күшеюі, қауіпсіз болуы маңызды. Сондықтан әлем назарын осыған аударуға талпынамыз. Айта кету керек, еліміздің делегациясы Қауіпсіздік Кеңесінің Ауғанстан мен Талибан бойынша 1988 комитетінің төрағасы ретінде жүйелі жұмыс істеп келеді.

2017 жылы қыркүйекте БҰҰ Бас Ассамблеясының 72-шi сессиясының аясында Орталық Азия елдері сыртқы істер министрлерінің кездесуі өтті. Кездесу нәтижесінде Бас Ассам-блея шеңберінде алғаш рет Орталық Азия елдері сыртқы істер министрлерінің бесжақты бірлескен мәлімдемесі қабылданды. Құжатта тараптар өңірлік мәселелерді теңдік, өзара тиімділік және барлық тараптардың мүдделерін құрметтеу негізін-де өзара тиімді шешімдер қабылдаудың маңыздылығын атап өтті. Сонымен қатар, жиында аймақтағы мәселелерді Орталық Азия елдерінің өздері шешуге қабілетті екені айтыл-ды. Ал, 27 қарашада, Қазақстан, Германия және Ауғанстан делегациялары Қауіпсіздік Кеңесінің Аррия формуласы бойынша «Ауғанстан үшін серіктестер: Орталық Азиядағы қауіпсіздік пен дамудың өзара ықпалдастығы» тақырыбында мәжіліс өткізді. Аталған шараға қатысушылар ауған тарапы-на экономикалық қолдау көрсетудің маңыздылығына назар бөлу қажеттігін сөзге тиек етіп, бұл осы елдің ұзақ мерзімді қауіпсіздігі мен тұрақтылығына қол жеткізудің бірден-бір жолы екендігін жеткізді.

– Еліміз Африка елдерінің мәселелерін де көтеруді мақсат еткен. Бұл бағытта қандай іс-шаралар атқарылды?

– Африкада бейбітшілік пен қауіпсіздікке қол жеткізу – мемлекетіміздің Қауіпсіздік Кеңесіндегі жұмысының ба-сты бағытының бірі. Бұл мәселені Елбасы еліміздің БҰҰ ҚК құрамындағы бесінші басымдығы ретінде атап көрсеткен бо-латын. Қазіргі таңда Қазақстан Африка одағына байқаушы мемлекет ретінде қатысады және ҚК-нің Сомали/Эритрея бойынша комитетінің төрағасы ретінде құрлықтағы татулық пен бейбітшілікті қалпына келтіру мақсатында халықаралық іс-қимылдарға үлес қосып отыр. Айта кету керек, Қауіпсіздік Кеңесінің күн тәртібінде тұрған мәселелердің 70 пайызға жуығы

осы Африкадағы шиеленістерге арналған. Солардың ішінде Судан мен Оңтүстік Судан, Орталық Африка Республикасы, Конго Демократиялық Республикасы, Бурунди, Мали, Ливия, Сомали секілді бірқатар мемлекеттердегі ұзаққа созылған және шиеленіске толы қақтығыстарға жіті көңіл бөлінген.

Африканың біздің елден географиялық алыстығына қарамастан, Қазақстан делегациясы осы мәселелер бойын-ша Қауіпсіздік Кеңесінің жұмысына белсенді қатысады. Жыл басынан бері қазақстандық делегация Африка мәселелері бойынша Кеңестің қосалқы органдарының, әсіресе, Сомали/Эритрея комитетінің шеңберінде белсенді жұмыс атқарып келеді.

Чад көлінің алқабына Қауіпсіздік Кеңесі делегациясы тұңғыш рет іссапармен барды. Біз мұны БҰҰ-ның бітімгер-лік күштерін бақылау үшін емес, аймақта қалыптасқан ауыр жағдайға халықаралық қоғамдастық назарын аудару мақсатында ұйымдастырдық. Себебі Чад көлінің маңындағы мемлекеттерде қауіпсіздік, тұрақты даму және гуманитарлық көмек көрсету мәселелері күйіп тұр. Сапар қорытындысы бойынша, Кеңес аймақтың проблемаларын шешуге үлес қосатын тиісті қарар қабылдады.

Жалпы, Қазақстан аймақтағы «Боко Харам» және Сирия мен Иракта жеңіліс тауып, Африкаға назар аударған басқа да террористік және экстремистік ұйымдардың тамырына бал-та шабу үшін Африка одағының бастамаларын, оның ішінде террористерге және трансшекаралық ұйымдасқан қылмысқа қарсы күрес жөніндегі Сахель аймағы бес мемлекетінің бір-лескен күштерінің құрылуын және іске қосылуын толықтай қолдап, ҚК-нің тиісті қарарларын әзірлеуге атсалысты.

Қазақстан Африкадағы БҰҰ-ның бітімгершілік операци-яларына да тікелей қатысуда. Атап айтқанда, қазақстандық әскери бақылаушылар БҰҰ-ның «Батыс Сахарадағы рефе-рендумды бақылау арқылы бейбітшілікті қолдау» жөніндегі (MINURSO) миссиясында қызмет етеді.

– Елбасы Н.Назарбаевтың былтыр қаңтарда БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесіне арнаған саяси Үндеуінде жеті басымдықты атады. Солардың бірі – ядролық қаруды таратпау. Осы басымдықтың орындалуы жөнінде айтып берсеңіз.

– БҰҰ-ның 100 жылдығына орай ядролық қарусыз әлемге қол жеткізу бағытында бірқатар жұмыстар атқарылды. Мәселен, жаппай қырып-жою қаруларын таратпау бойынша Қауіпсіздік Кеңесінің 1540, 1718 және 2231 қарарларын бұлжытпай орын-дап келеміз. Сонымен қатар, Ядролық қарудан азат әлем құру туралы жалпыға бірдей декларацияның, Ядролық сынақтарға жаппай тыйым салу шарты мен Ядролық қаруға тыйым салу шартының тиісті ережелері сақталып отыр. Қазақстан жаппай қырып-жою қаруын сынау салдарынан ең көп зардап шеккен мемлекеттердің бірі екені белгілі. Еліміз тарихи жағдайды ескере отырып, КХДР-дың Қауіпсіздік Кеңесінің қарарларын көп мәрте бұзуына байланысты туындаған кезеңде өз ұстанымынан бас тартпайды. Осыған сәйкес Солтүстік Кореяға қатысты отырыста біздің ел Қауіпсіздік Кеңесінің қарарларын қолдап дауыс берді.

Жалпы, БҰҰ-ның 100 жылдық мерейтойына орай ядролық қарудан азат әлем құру туралы бастама Қазақстанның сыртқы саясатының ең маңызды басымдықтарының бірі бо-лып қала береді. Бұл мәселені БҰҰ алаңында дәйекті түрде айтып отырамыз.

Былтыр Өскеменде ашылған АЭХА (МАГАТЭ) Төмен байытылған уран банкі осы саладағы маңызды тарихи оқиға саналады. Қазақстан әрдайым ядролық қауіпсіздік жөніндегі саммиттер туралы идеяны белсенді қолдап, осы күнге дейін ұйымдастырылған барлық отырыстарға тұрақты түрде қатысып келді. Төртінші Ядролық қауіпсіздік саммитінде «Әлем. XXI ғасыр» манифесі баршаның назарына ұсынылған болатын. Қазақстан БҰҰ алаңында барлық мүдделі тарап-тармен осы мәселе бойынша үйлесімді өзара әрекеттестіктің барлық мүмкін амалдарын талқылап келеді.

– Әңгімеңізге рахмет. Әңгімелескен Абай АСАНКЕЛДІҰЛЫ

«Егемен Қазақстан» газеті

ЖОЛ ЕРЕЖЕСІНЕ ҚАТЫСТЫ АЙЫППҰЛДАР ТӨМЕНДЕДІ

Қазақстанда келесі жылы жол ережесін бұзу үшін салынатын бірқатар айыппұл сомасы төмендейді, – деп хабарлады

ҚР ІІМ Әкімшілік полиция комитеті төрағасының бірінші орынбасары Әлібек Кеңісбаев.

– Түзетулерге сәйкес жол ережесін бұзудың 28 түрі бойынша айыппұл көлемі төмендетілмек. Оның ішінде, жылдамдықты шектен тыс артты-ру, көлікті тұраққа қою ережесін бұзу, оқу-жаттығу ережесін бұзу, жа-яу жүргіншілердің жол ережесін бұзуы және т.б. бар, – деді Ә. Кеңісбаев баспасөз мәслихатында.

Сонымен бірге, қарсы бағыттық қозғалыс жолағына шығып кет-кені үшін жүргізуші куәлігінен айыру мерзімі бір жылдан алты айға дейін қысқартылады.

– Және де ішкі істер органы қызметкерінің көлікті тоқтату талабын бірін-ші рет орындамаған жағдайда жүргізуші куәлігінен бір жылға айыру жазасы емес, 30 АЕК айыппұл салу қолданылмақ, – дейді полиция басшысының орынбасары.

Ә. Кеңісбаевтің айтуынша, жол жүру ережесін бұзып, бейнекамераға түсіп қалған автокөлік иелері бір апта ішінде айыппұл төлейтін болса, 50% жеңілдік алады.

Оның сөзіне сүйенсек, қазіргі заңнамаға сәйкес Қазақстанда автоматты жүйеде тіркелген жол жүру ережесін бұзу жайттары бойынша 50% жеңілдік қарастырылған.

– Түзетулерге сүйенсек, азаматтар келесі жылдан бастап жол жүру ережесін бұзғаны үшін айыппұл салынған сәттен бастап жеті күн ішінде бекітілген үлгідегі түбіртекпен соманың 50%-ын ғана төлеу мүмкіндігіне ие болады, – деді Кеңісбаев баспасөз мәслихатында.

2018 ЖЫЛДЫҢ БАСТЫ ӨЗГЕРІСТЕРІБірқатар заңдарға енгізілген өзгерістерден кейін 2018 жылдың 1 қаңтарынан

бастап қазақстандықтардың міндетті төлемдері көбейе түспек. 2018 жылдан бастап әлеуметтік төлемдер мен зейнетақы көлемі де артатыны белгілі. Осы және басқа да әр қазақстандыққа қатысты өзгерістерге жасалған

шолуды назарларыңызға ұсынамыз.

Ең төменгі еңбекақы, зейнетақы мен күнкөріс деңгейі өсті

2018 жылғы 1 қаңтардан бастап «2018-2020 жылдарға арналған республикалық бюджет туралы» Заңға сәйкес төмендегі мөлшерлемелер бекітілді:

Ең төменгі еңбекақы мөлшері – 28 284 теңге; Мемлекеттік базалық зейнетақы төлемінің ең төменгі

мөлшері – 15 274 теңге; Ең төменгі зейнетақы мөлшері – 33 745 теңге; Жәрдемақылар, басқа да әлеуметтік, салықтық

төлемдер мен айыппұлдарды есептеу үшін белгіленген ең төменгі айлық есептік көрсеткіш (АЕК) – 2 405 теңге;

Базалық әлеуметтік төлемдер мөлшерін белгілеуде қолданылатын ең төменгі күнкөріс деңгейінің мөлшері – 28 284 теңге.

ТөлқұжатЕнді Қазақстан азаматтары Салық кодексіне енгізілген

өзгерістерге байланысты 2018 жылдан бастап төлқұжат алу қымбатқа түсетін болады. 2018 жылдан бастап төлқұжат құны 19 240 теңге болмақ. Яғни, 8 АЕК (Бір айлық есептік көрсеткіш – 2405 теңге). 2017 жылы төлқұжатты алу үшін отандастары-мыз 4 АЕК (9076 теңге, 1 АЕК – 2269 теңге) көлемінде қаржы төлеп келген еді.

Тұрақты тіркеуге тегін тұра аласыз1 қаңтардан бастап жаңа Салық кодексіне сәйкес

тұрғылықты мекенжай бойынша тіркеуге тұру үшін мемлекеттік баждан ұстап қалу қызметі тоқтатылмақ. Осы уақытқа дейін бұл қызметтің бағасы 227 теңге (0,1 АЕК) тұрған болатын. Десе де, шетелдік төлқұжат иелері үшін мемлекеттік баждың мөлшері екі есеге, нақтырақ айтқанда 4-тен 8 АЕК-ке артты. Бұдан былай оның бағасы 19 мың 240 теңге тұратын болады. Еске сала кетсек, ҚР Президенті 2017 жылдың 25 желтоқсаны күні «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Кодекске қол қойған болатын.

VIP-нөмірлер мен ақылы жолдарЖаңа жылдан бастап, көліктердің VIP мемлекет-

тік нөмірлері қымбаттайды. Нөмір неғұрлым сәнді болса, соғұрлым бағасы да жоғары. Мәселен, 2017 жылы 001, 002, 003, 004, 005, 006, 007, 008, 009, 777 нөмірлері үшін 228 АЕК (517 332 мың теңге) көлемінде төлем енгізілсе, 2018 жылы дәл осындай сәндік нөмірлер үшін мемлекет қазынасына 285 АЕК (685 425) теңге төлеу қажет болады.

Сонымен қатар, 2018 жылы Алматы-Қапшағай тас жо-лымен қатынау ақылы болмақ. Аталған жол учаскесімен же-дел жәрдем, өрт сөндіру, полиция, халықаралық автобустар, ауданаралық автобустар тегін жүре алады.

БЖЗҚ төлемінің жаңа тәртібі2018 жылдың 1 қаңтарынан бастап, Бірыңғай жинақтаушы

зейнетақы қорынан міндетті зейнетақы жарналары, мін-детті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен зейнетақы төлемдері тек ай сайын ғана жүзеге асырылатын болады. Егер Қорға жүгінген күні зейнетақы жинақтарының сомасы ең төмен зейнетақының 12 еселенген мөлшерінен аспаған болса, оларды толығымен алуға мүмкіндік бар. 2018 жылы бұл сома: 33 745 x12 =404 940 теңгені құрайды. Бұл сомадан артық қаражаттың барлығы тек ай сайын төленеді. БЖЗҚ-дан төленетін ай сайынғы зейнетақы төлемдерінің мөлшері Үкімет Қаулысымен бекітілген, Зейнетақы төлемдерінің мөлшерін есептеуді жүзеге асыру әдістемесіне сәйкес, зейнетақы төлемдерінің жылдық сомасының он екіден бір бөлігі ретінде айқындалады.

Жасырын пікір жазуға тыйым салынады

Жаңа жылдан бастап, Қазақстан Интернет кеңістігінде жа-сырын пікірлер қалдыруға заңмен тыйым салынады. Ақпарат және коммуникациялар мәселелері жөніндегі заңнаманы жетілдіруге бағытталған «Қазақстан Республикасының кей-бір заңнамалық актілеріне ақпарат және коммуникациялар мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу ту-ралы» Заң бойынша енді анонимді пікір қалдыруға болмайды. Түзетулерге сәйкес, интернет қолданушылар қазақстандық ресурстарға жасырын пікір жазып қалдыра алмайды. Сайт иесі электронды үкімет порталы немесе SMS арқылы иденти-фикациялау туралы келісім жасауға міндеттейді.

Зейнетақы өседіӘйелдердің зейнетке шығу жасының көбейгеніне

қарамастан, 2018 жылдан бастап, жасына және еңбек өтіліне байланысты зейнетақы көлемі 8 пайызға артады. 2018 жылдың 1 шiлдесiнен бастап, барша зейнеткерге бірдей төленіп келген базалық зейнетақы көлеміне айтулы өзгерістер енеді. Онда зейнеткердің 1998 жылға дейін қалыптасқан еңбек өтілі және 1998 жылдың 1 қаңтарынан кейінгі зейнетақы жүйесіне аударған жарналары есепке алынады. Мәселен, 1998 жылдың 1 қаңтарына дейін 15 жыл, одан кейін – 16 жыл жұмыс істесе, базалық зейнетақы тағайындау үшін жалпы 31 жылдық еңбек өтілі қабылданады. Ал егер бір адамның еңбек өтілі 10 жылдан аз болса, оған автоматты түрде қазіргі ең төменгі күнкөріс деңгейінің 54 пайызы тағайындалды. Бұл сома келер жылы 15 274 теңгені құрайды. Сәйкесінше, зейнетақы жүйесіне қатысқаны үшін 10 жылдан кейінгі әрбір жыл үшін 2 пайыздан қосылып отырады. Біздің жағдайда, 31 жыл еңбек өтілі болса, оның 10 жылы үшін зейнеткер ке-пілдендірілген 54 пайызға ие болады. Қалған 21 жыл үшін

Жол ережесі АйыппұлКөлікті мас күйінде жүргізу (немесе көлігіңізді ішімдік ішкен жүргізушіге басқарту) Көлік құралдарын жүргізу құқығынан

3 жылға айыру

Белгіленген жылдамдықтан сағатына 10-20 км артық жылдамдықпен жүргізу 5 АЕК – 12025 теңге

Белгіленген жылдамдықтан сағатына 20-40 км артық жылдамдықпен жүргізу 15 АЕК – 36075 теңге

Көлік жылдамдығын белгіленген мөлшерден 40 км-ге асырсаңыз 30 АЕК – 72150 теңге

Жүргізуші куәлігін ұмытқан жағдайда 5 АЕК – 12025 теңге

Көлік жүргізу куәлігі жоқ болса, көлік құжатта көрсетілген категорияға сай болмаса 15 АЕК – 36075 теңге

Жол бойына автокөлікті орналастыру, қарама-қарсы бағытта жолға өту, жаяу жүргінші жолына түсу

15 АЕК – 36075 теңге

Қарама-қарсы бағытта жолға шығу, бұрылыс ережесін бұзғаны үшін жүргізуші куәлігін тартып алу

Көлік құралдарын жүргізу құқығынан 6 айға айыру

Аялдама және көлік тұрақтары туралы ережені бұзу 5 АЕК – 12025 теңге

Аялдама және жаяу жүргінші жолы, балалар, спорт мекемелері аймағындағы ережелерді бұзу

10 АЕК – 24050 теңге

Мүмкіндігі шектеулі жандарға арналған тұрақтармен аялдамалар ережесің бұзған жағдайда

10 АЕК – 24050 теңге

Бағдаршам тыйым салған әрекеттерді істеу10 АЕК – 24050 теңге

Қайталанған жағдайда 15 АЕК – 36075 теңге

Жол жүру ережелерін сақтамау, жаяу жүргіншілерге немесе басқа жол пайдаланушыларына жол бермеу

10 АЕК – 24050 теңге

Қайталанған жағдайда 15 АЕК – 36075 теңге

Сақтандыру құжаттарының мерзімі өтсе немесе өзіңізбен болмай шықса 20 АЕК – 48100 теңге

Уақытша көлік басқару құқығынан айырылған жүргізуші болсаңыз 10 АЕК – 24050 теңге

Көлігіңіз техникалық байқаудан өтпеген болса 5 АЕК – 12025 теңге

Жол-патрульдік полициясының талабына бағынбай, айтылған сәтте көлікті тоқтатпау

Көлік құралдарын жүргізу құқығынан 1 жылға айыру

Есірткі мен ішімдікті анықтайтын медициналық тексеруден бас тарту Көлік құралдарын жүргізу құқығынан 2 жылға айыру

Жүрер, жылжу, бұрылу, айналу немесе тоқтар алдыңда белгі бермеу 5 АЕК – 12025 теңге

Айналуға болмайтын жерде айналу 10 АЕК – 24050 теңге

Жүргізушінің телефон қолдануы 5 АЕК – 12025 теңге

Апатты жағдай туғызу 10 АЕК – 24050 теңге

Жаяужолда жүру 10 АЕК – 24050 теңге

Жол белгілеріне немесе жолдың жүретін бөлігіндегі белгілерде көрсетілген талаптарды сақтамау

5 АЕК – 12025 теңге

№01 (8064) 05.01.2018 J Y L J A N ’ A LY Q T A R Y 32 пайыздан – 42 пайыз қосылады. Осылайша, 31 жылдық еңбек өтілі бар зейнеткер 54-ке 42-ні қосқанда, ең төменгі көрсеткіштің 96 пайызын (шамамен 50 мың теңге - авт.) ала алады. Сәйкесінше, 33 жыл еңбек еткен зейнеткерлерге ең төменгі күнкөріс деңгейінің толық сомасы қосылады.

Шағын және орта бизнес үшін жаңа салық жүйесі

Елімізде мақұлданған жаңа Салық кодексі ШОБ өсімін ынталандырып, қаржы секторын нығайтпақ. Жаңа кодек-ске сәйкес, барлық түсініксіз тұстар мен дәлсіздіктер салық төлеушінің пайдасына қарай әлі де талқыланатын болады. Бұл қағидат салық дауларын әділ қарау үшін жасалмақ. Айта кетерлігі, жаңа Салық кодексі интернет сатушылар-ды салықтан босатады, шағын және орта бизнес үшін есеп берудің жеңілдетілген режимін ендіріп, салық жүктемесін азайтады.

Электронды кеден рәсімдері 2018 жылдың 1 қаңтарынан бастап кедендік рәсімдер

электронды форматқа ауысады. Енді жеке тұлға тапсырыс беретін, не әкелетін тауарға баж салығын электронды түрде бере алады. Айта кетерлігі, тек жеке тұлға ғана емес, кеден қызметкері де декларацияны толтырып бере алады. Ол үшін ақша төленбейді.

Әлеуметтік төлемдердің жаңа жүйесі

2018 жылы көп балалы және әлеуметтік аз қамтылған отбасыларға берілетін үш түрлі жәрдемақы біріктіріліп, бір атаулы әлеуметтік көмек ретінде берілетін болады. Яғни азаматтардың табысына қарамастан республикалық бюджеттен тағайындалатын арнаулы жәрдемақы, отбасылардың табысына қарай анықталатын және жергілік-ті бюджеттен төленетін балалар жәрдемақысы мен атаулы әлеуметтік көмектер біріктіріледі. Егер бүгінде азаматтар осы үш жәрдемақыны алу үшін үш пакет құжаттар даярлап, үш түрлі мекемеге баратын болса, енді жаңа жүйе аясында бір пакет құжаттар әзірлеп, бір мекемеге, яғни жұмыспен қамту орталығына барады.

Темекі қымбаттады1 қаңтардан бастап темекінің ең төменгі бағасы 340 теңге

тұратын болды. Былтыр 25 қыркүйекте «ҚР 2007 жылғы 4 сәуірдегі №260 «Фильтрлі темекінің бөлшек саудадағы ми-нималды бағасын бекіту туралы» қаулыға Қазақстан Респу-бликасы Үкіметінің өзгерістер енгізу туралы» №587 қаулысы бекітілген болатын. Осы құжатқа байланысты Қазақстанда фильтрлі және фильтрсіз 20 тал темекінің, папиростың ең минималды бөлшектік бағасы белгіленді. Яғни, ең арзан те-мекі 2018 жылдың 1 қаңтарынан 30 маусымына дейін 340 теңге, 1 шілдеден 31 желтоқсанға дейін 360 теңге, ал, 2019 жылдан бастап 380 теңге тұратын болады.

Өткен жылдың басындағы 5,6-нөмірлерімізде арда-гер журналист Қасым Орынбетовтың «Ел тыныштығы қымбат», журналист, ҚР Ақпарат саласының үздігі Амандық Рахұлының «Қоғамды жаңғыртудың жарқын ре-формасы», «Санатта бар, сапта жоқ партиялардың үні неге шықпайды?», журналист, «Шындық» қоғамдық бірлестігінің төрағасы Абдолла Дастановтың «Ақылдасқан адаспай-ды», «Беделді парламент көктен түспейді, бұл сайлаудағы таңдауға байланысты болмақ» деген тақырыптағы мақалалары сол саяси реформаның парламент рөлі, қоғамдық белсенділік, мүлік пен жер меншігі, азаматтық пен ұлттық қауіпсіздік бағытындағы өзекті тұстарын ашып көрсеткен, «артық қыламыз деп тыртық қылмайық!» деген жанашыр пейілден туған дүниелер еді. Конституциялық реформаны талқылауға газет оқырмандарының, айма- ғымыздың беделді азаматтарының да белсенді атса-лысқанын атап өткен артық болмас.

Өткен жылдың басында жарияланған «Қазақстанның үшінші жаңғыруы: Жаһандық бәсекеге қабілеттілік» атты Елбасының халыққа Жолдауы да елдің саяси-экономикалық, мәдени-әлеуметтік өмірінде елеулі сіл-кіністерге сеп болды. Бұл Жолдауда экономиканың түрлі бағыттарына, білім беру, денсаулық сақтау, аграрлық салаға қатысты тың ойлар мен нақты тапсырмалардың көрініс тапқаны мәлім. Газет ұжымы Жолдау міндеттерін жүзеге асыруға бағытталған әрбір істің сенімді жаршысы болуға тырысты.

Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың 2017 жылғы 12 сәуірде «Егемен Қазақстан» газетінде жарияланған «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» мақаласы еліміздің рухани өмірінде үлкен серпіліс туғызғаны мәлім. Дәстүрлі құндылықтарға құрмет, туған жерге қамқорлық, білім мен ізденіске құштарлық, бәсекеге қабілеттілік талаптарына үндеген мақала қоғамның басым бөлігінің қызу қолдауын иеленді. Аталған мақаладағы міндеттерге сай, «100 жаңа есім», «100 үздік оқулық», «Туған жер», «Киелі жерлер географиясы» сынды бірқатар маңызды бағдарламалар қабылданып, жүзеге асты. Ғылыми ортада көптен бері жан-жақты талқыланып, пісіп-жетілген өзекті мәселе қазақ

САРЫАРҚА – 45

СЕНІМДЕРІҢІЗ ҮШІН МЫҢ АЛҒЫС!

әліпбиін латын графикасына көшіру бойынша да Елбасы мақаласы нақты қадамдарға жол ашты. 2025 жылы қазақ елі латын графикасына негізделген жаңа әліпбиге көшетіні даусыз мәлімделіп, оған дейінгі жасалатын қам-қарекет пысықталды. Ол жұмыстың барлығы «Сарыарқа» бетін-де көрініс тауып, аймақтағы бас басылым рухани жаңғыру үдерістерінің де басы-қасында бола білді деген ойдамыз.

Уақыт бір орында тұрмайды. Экономикамыз нарықтық жолға түсіп, жаңа бағытта дамуға көшсе, руханият саласының да біршама өзгерістерді бастан кешіп жатқаны мәлім. Бәсекелестік пен ашықтыққа негізделген бүгінгі қоғамдық қатынастарда бұқаралық ақпарат құралдары, оның ішінде мерзімді басылымдар да жаңа талаптарға сай болуы шарт. Кадрлық, қаржылық, басқа да мүмкіндіктерді ескере оты-рып, біз де өткенге көп жалтақтамай, ескіліктің елесіне елті-мей, сол жаңа талаптардың үдесінен шығуды мақсат етеміз. Бұл жолда нарық екен, бәсекелестік екен деп, кәсібилікке көлеңке түсіретін сенсация қуудан, жеңілтектікке бой ал-

дырудан сақтанамыз. Ақпарат алаңында әлі күнге қылаң беріп келе жатқан орынсыз ұраншылдық пен айқайшыл ат-таннан да іргемізді аулақ саламыз. Оқырманға объективті ақпарат жеткізіп, салмақты қоғамдық пікір қалыптастыру міндетімізден ауытқымай, жұмысымызды жалғастыра бе-реміз. Ал, атқарылған іске баға беретін, ақиқатын айтатын – өзіміз емес, Сіздерсіздер, қадірлі оқырман!

«Сарыарқаның» әр нөмірінде аймақ тарихы қатталуда дейтініміз бекер емес. Алғашқы саны 1973 жылғы 13 сәуірде жарық көрген газетіміздің биыл – 45 жылдығы. 1973 жы-лы құрылған Жезқазған облысының ресми баспасөз орга-ны сол кездегі «Жезқазған туы» газетінің өңір тарихында, рухани өмірімізде алар орны ерекше. Қасиетті Жезқазған – Ұлытау аймағындағы қарашаңырақ басылым болып отырған «Сарыарқа» газеті аймақтық қана емес, тұтас республика журналистикасында өзіндік орны бар айтулы қаламгерлердің бірнеше буынын қалыптастырған шығармашылық ұстахана екені даусыз ақиқат. Газет ұжымы бұл мерейлі межеден де абыроймен өтіп, оқырманның оң бағасын алатыны-нан үміттіміз. Қырық бес жылдықта толассыз мақтау естіп, жосықсыз марапатқа мас болуды немесе аста-төк той жа-сап, ас ішіп, аяқ босатуды емес, газет тарихын, сол арқылы аймақ тарихын жасаған ардагерлерімізді ұлықтап, осы жылдар ішіндегі ерен еңбекті насихаттауды, жас журнали-стерге шабыт сыйлап, шығармашылық тұрғыда шыңдауды, әріптестеріміздің дүниетанымын кеңейтіп, өз мамандығына деген мақтаныш сезімін қалыптастыруды мақсат етеміз. Жарты ғасырға жуық тарихы бар басылымның беделін одан әрі арттырып, абыройын өсіруді басты міндет санаймыз. Ол міндет үдесінен шығу үшін газет ұжымы үнемі ізденуден, жақсыны үйренуден еш жалықпайды.

Сөз соңында осы жылдар ішінде «Сарыарқамен» бір-ге болған, 2018 жылы да сүйікті газетімді серік етем деген ақжүрек оқырманға шын жүректен алғыс айтамыз. Сіздердің артқан сенімдеріңіз бізді жігерлендіреді, тау қопарар күш-қуат сыйлап, еңбекке деген құлшынысымызды арттыра-ды. Бұл үрдістің бұдан былай да жалғасатынына сеніміміз кәміл. Келіп жеткен 2018 жыл әрқайсыңызға жақсылық жы-лы болсын!

Дархан МҰҚАНОВ

Жалғасы. Басы (1-бетте).

№01 (8064) 05.01.2018Q O G ’ A M4

БАЛАБАҚШАЛАРДЫҢ ЖҰМЫС УАҚЫТЫ

ӨЗГЕРДІ

Жезқазғандық ата-аналардың өтініші ескеріліп, 2018 жылдың 1 қаңтарынан бастап Жезқазғандағы барлық 14 балабақша он екі сағаттық жұмыс

тәртібіне ауысты.Бұған дейін өз жұмысын таңғы сағат

07:30 бастап кешкі 18:00-де аяқтап жүрген мектепке дейінгі тәрбиемен қамту мекемелерінің жұмыс кестесі ата-аналарға қолайсыздық танытқаны белгілі. Қала тұрғындарының басым көпшілігі өндірісте, яғни «Қазақмыс» корпорациясы ЖШС және мемлекеттік мекемелерде қызмет еткен-діктен балаларын балабақшаға апарып-әкелуге жұмыс уақытын жұмсауға тура ке-летін. Жұмысы таңғы сағат 8:00-де бастала-тындар жұмыс орнына кешігіп, ал жұмысы 18:30-ға дейін жалғасатындар жұмыстан ерте кетуге немесе жұмыс арасында баруға мәжбүртін.

– Енді ата-аналар бауыр еті бала-сы үшін еш алаңдамай жұмыс орнын-да өзіне жүктелген міндеттерді орындай алады. Бұған дейін он жарым сағаттық жұмыс тәртібінде қызмет еткен балабақша

қызметкерлеріне қосылған бір жарым сағат үшін ақы төленеді, – деп бөлісті қалалық білім бөлімінің бас маманы Дамира Алтай-баева.

Бүлдіршіндер балабақшада он екі сағат болғанына қарамастан, үш мез-гіл тамақтандыру еш өзгеріссіз қалды. Төрт мезгілдік тамақтануға көшу ата-аналардың ай сайын балабақша үшін төлейтін төлемін қымбаттатуға әкеп соғады. Бұл ата-аналардың наразылығын туғызатыны сөзсіз. Өйткені, бүгіннің өзінде жоғары топ ата-аналары 11 800, ал, кіш-кентай топтағылар ай сайын 9800 теңге төлейді. Бұл соманы бірінің қалтасы көтерсе, көп балалы отбасының бюджетіне айтарлықтай салмақ түсіреді. Бүгінгі күні 2766 жезқазғандық бүлдіршін мектепке дейінгі тәрбиемен қамтылған.

Өз тілшіміз

ТҰРҒЫНДАР НАЗАРЫНА

ПОЙЫЗ БИЛЕТТЕРІ ҚЫМБАТТАДЫ

Жаңа жылдан бастап пойыздардың да жүру кестесі өзгереді. Өзгеріс билет құнын да айналып өтпеді. Жезқазғаннан бет алған отарбалардың уақыты мен билет құны

жөнінде вокзал бойынша кезекші Анастасия Резник толық баяндап берді.– ҚР Инвестициялар және даму

министрлігінің баспасөз қызметі хабар-лағандай бірқатар пойыздардың жүру ке-стесі өзгерді. Дегенмен, бізден шығатын пойыздардың уақыты қысқы уақытқа көшкелі біраз болды. Билет құнында да айтарлықтай өзгеріс жоқ. Шамамен 100 теңгеге қымбаттады, – деді ол.

Жалпы мысты өлкеден 8 жолаушылар пойызы мен 2 электропойыз қатынайды. Жолаушылар пойызының алтауы күндіз, тағы екеуі түнгі уақытта жолға шығады. Күн сайын қатынайтын Жезқазған – Аста-на-1 бағытындағы пойызы сағат 20:36-да жүреді. Бас қалаға дейінгі билет құны купе-де – 4851теңге, плацкарт – 3133, ал жалпы вагондардағы орын 1937 теңгені құрайды. Облыс орталығына купелі орын құны – 3781, плацкарт – 2433 және жалпы – 1483 теңгені құрайды. Еліміздің оңтүстік астанасына сей-сенбі және жұма күндері сағат таңғы 10:35 жолға шығатын пойызда купе – 5804, ал плацкарт – 3133 теңге.Тақ күндері Сыр елі-не бет аалатын №629 Жезқазған-Қызылорда пойызындағы билеттің бағасы купе – 4464, плацкарт – 2884, жалпы – 1789 теңге.

Жезқазған мен Жарық арасын бейсенбі мен жексенбі күндері жалғап тұрған пойыз сағат 10:35 жолға шығады. Аталмыш бағыттағы пойызға купе орнын 3307, плацкартты 2134, ал жалпы орынды 1279 теңгеге сатып алуға бо-лады.Сонымен қатар, Жезқазған қаласынан Қоскөл елді-мекеніне айына екі мәрте, яғни әр айдың 2 және 16 күндері пойыз қатынайды. Ал, Қоскөлден бері қарай бұл пойыз әр айдың 1 және 15 күні жолға шығады.

Теміржол билеттеріне қатысты сұрақ-тарыңыз болса, Жезқазғандағы теміржол вокзалының 74-44-14 нөміріндегі анықтама бөліміне хабарласуға болады. Сондай-ақ, толық ақпаратты «105» бірыңғай анықтама қызметінен алуға болады. Қала нөмірлерінен қоңырау шалу тегін.

Министрлік хабарлағандай, билет құнының қымбаттауы тасымалдаушылардың шығындарының артуымен байланысты және бағыттарды сақтап қалу мақсатында жасалып отыр. Осылайша, 38 бағыт бойынша билет бағасы 7%-ға, 3 бағыт бойынша 3%-ға өседі. Ал,16 бағыттың билет құнында өзгеріс болмайды.

Бота ШАЛҚАР

СҮЙІНШІ!

№01 (8064) 05.01.2018 A ’ L E Y ’ M E T 5ЗЕЙНЕТАҚЫ ЖИНАҚТАУ ЖҮЙЕСІНЕ

ҚАТЫСТЫ БЕС СҰРАҚ

1. Базалық зейнетақыны есептеу механизмі қашан және

қалай өзгереді? Бүгінде мемлекеттік базалық зейнетақы

барлық зейнеткерлерге еңбек өтілдерінің көлеміне қарамастан 14 466 теңге мөлшерінде төленеді (ең төмен күнкөріс деңгейінің жартысынан сәл жоғары). Ал, 2018 жылдың 1 шілдесінен бастап ол еңбек өтілі мен жинақтаушы зейнетақы жүйесіне қатысу өтіліне байланысты төленетін болады. Яғни, зейнеткердің 1998 жылдың 1 қаңтарына дейінгі еңбек өтілі және жинақтаушы зейнетақы жүйесіне қатысу өтілі 10 жыл және одан төмен болған жағдайда, базалық зейнетақы ең төменгі күнкөріс деңгейінің 54 пайызын (2018 жылы бұл – 15 273 теңге) құрайды. 10 жылдан асқан әрбір жыл үшін оның көлемі 2 пайызға ұлғайтылып отыра-ды. Ал, 33 жыл және одан жоғары болғанда базалық зейнетақының мөлшері ең төмен күнкөріс деңгейінің 100 пайызына тең бола-ды (2018 жылы бұл – 28 284 теңге) және одан асырылмайды.

2. 2018 жылдың қаңтарынан бастап ай сайынғы төлемдерді

есептеу әдістемесінің өзгеретіндігін естідім. Осыны

түсіндіріп берсеңіздер екен. 2018 жылғы 1 қаңтардан бастап БЖЗҚ-

дан міндетті зейнетақы жарналары, міндет-ті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен зейнетақы төлемдері тек ай сайын ғана жүзеге асырылады. БЖЗҚ-дан төленетін ай сайынғы зейнетақы төлемдерінің мөлшері Үкімет Қаулысымен бекітілген, Зейнетақы төлемдерінің мөлшерін есептеуді жүзеге асыру әдістемесіне сәйкес, зейнетақы төлемдерінің жылдық сомасының он екіден бір бөлігі ретінде айқындалады. Әдістеме бойынша зейнетақы жинақтарының сома-сын, алушының тиісті жасындағы зейнетақы жинақтарының ағымдағы құнының коэффи-циенті ескеріледі. Зейнетақы жинақтарының ағымдағы құнының коэффициенті – зейнетақы жинақтарының инвестициялық басқаруда болған мерзімін есепке ала отырып олардың болашақтағы құнын еске-ретін көрсеткіш. Зейнетақы төлемдерін алушының жасына қарай оның зейнетақы жинақтарының сомасы тиісті коэффициентке көбейтіліп 12-ге бөлінеді. Одан шығатын со-ма зейнетақы Қорынан жүзеге асырылатын ай сайынғы төлем болып табылады. Бірақ, ай сайынғы зейнетақы төлемдерінің мөлшері тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен күнкөріс деңгейінің 54 пайызынан төмен бол-майды.

Егер Қорға жүгінген күні зейнетақы жинақтарының сомасы ең төмен зейнетақының 12 еселенген мөлшерінен аспаған болса, оларды толығымен алуға мүмкіндік бар екендігін тағы да еске саламыз. 2018 жылы бұл сома: 33 745 x12 = 404 940 теңгені құрайды. Егер зейнетақы жинақтары бұл сомадан артық болса, онда тек ай сайын төленеді.

3. Зейнетақы жинақтарының ағымдағы құны коэффициентінің

шамасы қалай белгіленеді? Мысалдар келтіре отырып,

түсіндіріп берсеңіз екен. Зейнетақы жинақтарының ағымдағы

құнының коэффициенттер кестесі ҚР Үкіметінің қаулысымен бекітілген және жинақ- таушы зейнетақыны есептеу үшін 2003 жылдан бері қолданылып келеді. Коэффи-циенттер кестесі зейнеткерлер өмірінің ор-таша күтілген ұзақтығын ескере отырып, зейнетақы жинақтарын тиісті жылдарға үлестіруге мүмкіндік береді. Енді зейнетақы жинақтарының кесте бойынша қалай төле-нетіндігін мысал арқылы көрсетейік. Зейнет-керлік жасқа толған азаматтың зейнетақы жинақтарының сомасы 4 000 000 теңге бол-сын делік. Бекітілген әдістемеге сәйкес, 63 жаста зейнетақы жинақтарының ағымдағы құнының коэффициенті – 0,10467. Зейнетақы жинақтарының жалпы сомасын осы коэффици-ентке көбейтеміз – 418 680 теңге болады. Бұл соманыы 12-ге бөлеміз – 34 890 теңге шығады. Осы сома БЖЗҚ-дан алғашқы жылы ай сайын алынатын сома болып табылады. Бұдан кейін-гі жылдары төлемдер тиісті жастағы коэффи-циенттер негізінде анықталады.

Бұл ретте 2018 жылы құрметті демалысқа шығатын азаматтардың 1998 жылға дейінгі еңбек өтілдері бар. Сәйкесінше олар ортақ зейнетқы да алады. Одан басқа, базалық зейнетақы төленеді. Ол 2018 жылдың 1 шіл-десінен бастап еңбек өтілі мен жинақтаушы зейнетақы жүйесіне қатысу өтіліне байланы-сты есептелетін болады.

Мысал: зейнеткердің 1998 жылдың 1 қаң-тарына дейін 20 жылдық еңбек өтілі бар делік. Бұл еңбек кітапшасындағы жазбалармен расталады. 1998 жылдан кейін 13 жылдық еңбек өтілі бар делік. Бұл міндетті зейнетақы жарналарының төленгенімен және Мемле-кеттік корпорацияның Бірыңғай есепке алу орталығымен расталады (бұрынғы зейнетақы төлеу бойынша мемлекеттік орталық).

Бұл жағдайда базалық зейнетақыны тағайындау үшін жиынтық еңбек өтілі 33 жылды құрайды (20 жылдық еңбек өтілі және жинақтаушы зейнетақы жүйесіне қатысу өтілі 13 жыл). Демек, 2018 жылдың 1 шілдесі-нен бастап оның базалық зейнетақысының мөлшері ең төмен күнкөріс деңгейінің 100 пайызын құрайтын болады.

4. Коэффициенттің шама-сы зейнетақы жинақтарының инвестициялану жағдайына

тәуелді ме? Осыған байланы-сты арттырушы коэффициент

пайда болуы мүмкін бе? Зейнетақы жарналары есебінен қалып-

тасатын жинақтарға күн сайын инвестициялық табыс есептеледі. Сәйкесінше бұл ай сайынғы зейнетақы төлемдерінің мөлшеріне оң әсер етеді.

Кезекті төлемнен кейін жеке зейнетақы шотындағы қаржы тұрақты түрде инвестиция-ланады және оған күн сайын табыс есептеледі. Демек, шоттағы зейнетақы жинақтарының со-масы арта түседі деген сөз. Сонымен қатар, зейнетақы жинақтарының көлемі зейнетақы жарналарының қомақты мөлшерде тұрақты аударылып отыруына да тәуелді.

Сонымен қатар, инфляция деңгейі ескеріле отырып, ең төмен күнкөріс деңгейі, ең төмен зейнетақы және басқа да есептік көрсеткіштер жыл сайын қайта есептеліп отырады. Ал, бұл ортақ және базалық зейнетақының мөлшеріне әсер етеді.

5. Зейнетақы жинақтарын зейнетақы Қорынан мерзімінен

бұрын алуға бола ма? ҚР «Зейнетақымен қамсыздандыру тура-

лы» Заңында жинақтаушы зейнетақы жүйе- сінен зейнетақы төлемдерін алу құқығы туындайтын жағдайлар нақты белгіленген. Зейнетақы жинақтарын біріншіден – зей-неткерлік жасқа толғанда, екіншіден – 1,2 топтардағы мүгедектігі бар адамдардың мүгедектігі мерзімсіз болып белгіленген-де, үшінші – Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерге тұрақты тұруға кеткен шетелдiктер мен азаматтығы жоқ адамдар кету фактiсiн растайтын құжаттарды ұсынған жағдайда ала алады. Сонымен қатар «Қазақстан Республика-сында зейнетақымен қамсыздандыру ту-ралы» Заңының 59-бабының 1-тармағына сәйкес Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорындағы зейнетақы жинақтары ай сайын ең төмен зейнетақы мөлшерiнен кем емес төлемдi қамтамасыз етуге жеткілікті болған жағдайда 55 жасқа толған ерлер, 50 жасқа толған әйелдер өздерінің мiндеттi зейнетақы жарналары және міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебiнен қалыптастырылған зейнетақы жинақтарын пайдалана отырып, өздері таңдаған сақтандыру ұйымымен сақтандыру төлемдерiн өмiр бойы жүзеге асыру туралы зейнетақы аннуитетi шартын жасасуға құқылы. Бұл ретте әйелдер үшін зейнетақы аннуитетін жасау мерзімі 2018 жылдың 1 қаңтарынан бастап жыл сайын 6 айға өсіп отырады. Яғни, зейнетақы аннуи-тетін жасау 2018 жылғы 1 қаңтардан бастап – 50,5 жасқа, 2019 жылғы 1 қаңтардан ба-стап – 51 жасқа, 2020 жылғы 1 қаңтардан бастап – 51,5 жасқа, 2021 жылғы 1 қаңтардан бастап – 52 жасқа, 2022 жылғы 1 қаңтардан бастап – 52,5 жасқа, 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап – 53 жасқа, 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап – 53,5 жасқа, 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап – 54 жасқа, 2026 жылғы 1 қаңтардан бастап – 54,5 жасқа және 2027 жылғы 1 қаңтардан бас-тап – 55 жасқа толғанда жүргізіледі. Заңда зейнетақы жинақтарын басқалай жолмен алу жағы қарастырылмаған. Бұл өте өзекті мәселе.

Зейнетақы төлемдері зейнеткердің лайықты өмір сүруін қамтамасыз етуге арналған. Сондықтан, зейнетақы жарнала-рын ерте бастан қомақты көлемде зейнетақы Қорына аударған сайын, болашақта алар зейнетақы төлемдерінің мөлшері де арта түседі. Ал, егер адамдар зейнетақы жар-наларын аудармай, жалақыларын «кон-вертпен» алатын болса болашақта алатын зейнетақы төлемдерінің мөлшері де мар-дымсыз болады.

Тағы да еске сала кетелік, жыл сайын ин-фляция деңгейі ескеріле отырып, ең төмен күнкөріс деңгейі, ең төмен зейнетақы және басқа да есептік көрсеткіштер қайта есеп-теліп отырады. Ал бұл ортақ және базалық зейнетақының мөлшеріне әсер етеді.

Біріңғай жинақтаушы зейнетақы қоры

ҮШ КҮНДЕ 23 НӘРЕСТЕ ДҮНИЕГЕ КЕЛДІЖаңа жылдық мереке күндерін Жезқазған қалалық перинаталды

орталық ұжымы әдеттегідей қызу жұмыспен өткізді. Олар 2018 жылдың алғашқы үш күнінің өзінде-ақ, 23 әйелді аман-есен босандырып алды.

Оның 13-і атқамінер, 10-ы моншақты қыздар. Осылайша, 2018 жылдың да алғашқы сағаттары әр отбасына мерекелі болып, берекесімен кірді.

2017 жылы қалалық перзентханада барлығы 3137 нәресте дүниеге келді. Оның 1589-ы шекесі торсықтай ұл болса, 1496-ы өмірге көрік беретін қыздар. Өткен жы-лы дүниеге келген сәбилердің арасында 16 алып нәресте бар. Олардың туғандағы салмағы 5 келіден жоғары болды. Өткен жылдың соңғы күні, яғни 31 желтоқсанда он келіншек баласын бауырына басса, Валерия есімді ана 2018 жылы алғашқы болып дүниеге келген 3,5 келі жезқазғандықты сағат түнгі 2:40-та босанған.

– Жылды ұл баланың бастауы – жақсы ырым. Бұл биылғы жыл біз үшін табысты болмақ, – деп өзінше жорамалдады қалалық перзентхана директорының орынбаса-ры Ақерке Есболатова.

Жыл сайын еліміздегі сияқты Жезқазған аймағындағы демографиялық көрсеткіш те еселеп артуда. Тауық жылында туған сәбилердің саны 2016 жылмен салыстырғанда 93 бөбекке артық.

Жаңа жылдың басында қатарымызды толықтырған кішкентай жерлестерімізге және олардың аналарына зор денсаулық тілейміз. Және Ит жылында да алтын мен күмістен алқа тағынған батыр аналардың жолын жалғайтындар аз болмасы-на сенеміз.

ӘДЕБИЕТ

№01 (8064) 05.01.2018T Y ’ G ’ A N J E R6

ҰЛЫТАУДАН ШЫҚҚАН ЕЛУ АҚЫНақындарындың сөзі – шындықтың өзі, тарихтың көзі

Ақындар – Алла бойла-рына қасиет, ойларына да-

рын берген сезімдері сергек, көздері қырағы, құлықтары

сақ, жүректері ақ, өлең-жырдың сарқылмайтын қайнар бұлағы. Ақындар

қашанда халықтың сөзін сөйлеп, жоғын жоқтаған.

Ата-балаларымыз ақындарды «халықтың адамы» деп, еркіне жіберіп, беттерінен қақпай еркелетіп

ұстаған. Олар қатты айтты деп жазаламаған, қайта бойындағы ақындар айтқан кемшіліктерін тазалаған.

Яғни, ақындарда дала демократиясы, сөз бостандығы болған. Патшадан да қаймықпай, елге жасап

отырған әділетсіздіктері болса қасқайып тұрып өлеңмен бетіне айтқан. Олардың сөздері ханның өзін

қалтыратқан.Ұлы дала төсіндегі бауырында байлық шалқыған, та-

стар кен боп балқыған, хандар тіккен орданы, батырлары елді қорғады, жағалай таудың етегін көмкерген жасыл орма-ны «Ұлт ұясы» Ұлытаудан бабасы бар, ағасы бар, олардың өнерлерін жалғастырған баласы бар елу ақын шыққан.

Кешегі қазан төңкерісінен кейін, қызылдар қазақ халқына алапат апат ала келді. Елдің қолындағы күнкөрісін тар-тып алып, халықты жаппай ашаршылыққа ұшыратып, қан шығармай қырып салды. 4 миллионнан астам қазақ қасақана жасалған қастандықтан қырылып, сүйектері көмусіз қалды. Дала өліктер алаңына айналды. Елдің қамын ойлаған көзі ашық, көкірегі ояу азаматтарын, халқының сұмдық жағдайын көріп егіліп жырлаған ақындарды «халық жауы» деген жалған жаламан ұстап әкетіп, атып, асып Барсакелмеске айдатып көздерін жойды. Ұлытаудан қызылдардың сайқал саяса-тын сынап, әділетсіздіктерін әшкерелеп, өлеңімен өктемдікке қарсы шыққаны, арқылы ақын Тайжан Қалмағамбетов «халық жауы» деген жалған жаламен ұсталып, әділетсіздіктің құрбаны болып кетті.Тайжанға кінә болып тағылған сөздерінің ішінде «Бозторғай қой үстінде жұмыртқалар, Бұрынғы өтіп кеткен заман келсе» деген сөзі де болған. Әрине, пат-ша үкіметтің тұсында қазақ халқында ондай жақсы өмір болған жоқ. Тұрмыс өте ауыр болды. Халықтың үштен екісі, тіпті одан да көбі кедейшілік шегінде болып, өлмешінің күнін көрді. Патша үкіметі қазақ халқының жағдайында ісі болған жоқ. Қазаққа «бұратана халық» деп қарады. Алайда, қызылдардай жаппай қырғынға ұшыратқан жоқ. Қуғын-сүргін болған жоқ. Тайжан осыны ойлап, ол заманды «қой үстіне бозторғай жұмыртқалаған» заманға теңеген.

Қызыл империяның сойқыны соғысқа келіп ұласты. Аза-маттар қан майданға аттанып ауыл құлазып қалды. Ауылдың ауыртпалығы ерлері соғысқа кеткен жесірлер мен қаусаған қарттарға, әлі буыны бекіп, бұғанасы қатпаған жетімдер-де түсті. Ел қайғыдан қан жұтып, көз жастарын көл етіп, еңіріп жүріп еңбек етті. Осындай ауыр кезеңде елдің еңсесін көтеріп, көңілін бөліп, қайғы-қасіретін жеңілдетуде өнер адамдарының, әсіресе, ақындардың еңбегі ерекше болды. Олар қолымен де тілімен де еңбек етті. Осындай арқаның құдіретті, ақиық, төкпе ақындары Ожанның Ниязы, Қунақтың Омары, Қожабайдың Болманы, Жылқыайдардың Иманжа-ны сияқты дауылпаз ақындар ауылдағы жетім, жесірлердің жебеп-желеушісі болды. Олар өздерінің жырларымен еңсесі түскен елдің рухын көтеріп, ауыр қайғы-қасіреттерін жеңілдетіп отырумен бірге, сол кездегі басқармалардың әділетсіз істерін, сынап, жетім-жесірлерді басынуына жол бермеді. Яғни, ақын бабаларымыз сол кезде ауылдағы жетім-жесірлердің, азаматтары соғысқа кеткен қариялардың қамқоршысы болды. Сондай-ақ, республикалық айтыстарға қатысып ауданның намысын қорғады. Ақындар сол кездегі заманның адам төзгісіз ауырлығын жырларына арқау еткен. Омар ақын өзінің Шәшібай, Тайжан, Нияз, Болман, Иманжан ақындардың шәкірті екенін айта келіп, заманның бет бейнесін ашып береді.

«Мақсат еттім ән-жырды, Сарыарқаны қаңғырдым.Жан шыдамас кезіктімҮкіміне тағдырдың. Дүние жалған,Қыркүйек шалған...» – деп, қызылдардың қылышынан қан

сорғалап тұрғанынан Жақсанбай зобалаң заманның бет пер-десін сыпырып тастайды. Сол кездегі ақындардың өлеңдері елдің тарихы ғой. Сонымен бірге жастарға үлгі-өнеге болатын өсиеттерге толы.

Мысалы Нияз ақынның «Жігіт сыны» деген өлеңінде тоғыз түрлі мінез жігіттерді сипаттайды. Мысалы, біріншісінде:

«... Кеудеңді төмен ұста жоғары аспан, Әрқашан жамандықтың жолын баспа. Мінез өзгермейтін бір қалыпты Сүйкімді болсын тағы замандасқаЕсіктен кіргеніңде әдеппен тұр Өз орның табылғанша жоғары аспа...», – дей-

ді. Бұл жастарға өмірлік өнеге емес пе? Осындай ақын бабаларымыздың есімін ел есінде қалдыру, өрісі кең, өресі биік өлеңдерін жастарының санасына сіңіріп, келер ұрпаққа мұра етіп қалдыру бағыттындағы игілікті істер қолға алынбай келеді. Бұл ақындардың өлеңдерінде елдің тарихы жатыр. Оны жас ұрпақ білу керек. Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты бағдарламалық мақаласының аясында нақтылы жұмыстар жүргізу басты міндет. Қоғамдық сананы жаңғыртуда жастар елдің өткен тарихын білу керек. Өткеннің білсе жаманын, қадірі артат жаңаның. Сондықтан да, баба ақындарымызды есте қалдыру бағытында іс-шаралар өткізіп, туған жерлері-не ескерткіш белгілер қою, бір көшенің атын беру сияқты мәселелерді ойластыруға тиіспіз. Халқымызда «Жалғыздың үні шықпас, жаяудың шаңы шықпас» деген қанатты сөз бар.

Әрине, жоғарғы жақтағы құзырлы органдар жалғыз менің ұсынысымды елеусіз қалдыруы әбден мүмкін. Сондықтан, бұл мәселені көп болып көтерейік, ағайын. «Көп болып көтерген жүк жеңіл» дейді дана халқымыз.

Ақын Әжиақбар Балқанов соғыста жүріп елдің рухын көтеретін өлеңдерімен хат жазып тұрған.

«Күн сайын жылжудамыз батысқа алға, Дұшпан жүр жер таба алмай паналарға. Жем болып ит пен құсқа сұмырайлар, Осындай жауыз қиын түсті халге», – дейді ақын.Сол бір қиын заманда жоғарыдағы бабаларымыз

сияқты от ауызды, орақ тілді ақындарымыз болыпты. Бірақ, олардың өлеңдері ауыл арасынан аспай қалған. Сол кезде-гі сауатсыздықтың салдарынан қағазға түспей, ауыздан- ауызға көшіп, айтылып жүріп, кейін өлеңдері ұмытылып, бізге олардың аттары ғана, ақын болғандығы жеткен. Қаракеңгір ауылында Айтбай Мұханбетжанов, Нұрғали деген, Терісаққанда Мұхан Айманов, Кішібай, Алуа Нұрғалиқызы де-ген ақындар болған. Бала кезімізде Алуа Нұрғалиқызының өлеңдерін колхоздың ересектері ғана емес, балаларына дейін жаттап айтып жүретін еді. Менің есімде кейбір шумақтары, кейбір өлеңнің бір-екі жолдары қалыпты.

Алуа соғыс кезінде жетім-жесірлерге, еңбек адамдарына жағдай жасамайтын өр көкірек өзімшіл Желдіадыр колхозының басқармасын қатты сынаған өлеңі бертінге дейін ауыл адамдарының мақалындай болып айтылып жүрді де, кейін ұмыт болды. Менің есімде кейбір шумақтары, өлеңдерінің бір-екі жолдары қалыпты.

«Колхоздың басқармасы Жәмкен шырақ, Өзіңде, не сөзіңде жоқ қой тұрақ.Қылышын сүйреп қыс та келіп қалды,Малшының үй-қарасы жатыр құлап,Қыстақтардың тасылған шөбі де жоқ.Сенің көзің көрмеді оны бірақ.Халықтың айтқан сөзін елемейсіңСен қандай басқармасың ақпақ құлақ...... Өр көкірек өзімшіл кесепатсын,Бірісің елге келген бес апаттың», – дейтін жері бар.

Сондай-ақ, жаңа үкіметке:«Қызыл келді, деп едік қыдыр келді,... Қызыр болмай, аштықтан қырды елді» – дейтін өлеңі

де бар еді.Иә, заман алмасады, аға ұрпақтың орнына жас ұрпақ

жайғасады. Сөйтіп, өмір әрі қара жалғасады десек «Ат тұяғын тай басар» деген дана халқымыз Аллаға шүкір, жоғарыда аталған ақиық, айтыскер, баба ақындарымыздың өнерін жасғастырып, өмірлерін ұзартып келе жатқан ұрпақтары бар. Республикалық айтыстарға қатысып, елдің намысын қорғап, бабалардың аруағы қолдап жүрген Мұқаш Сейітқазинов, Әнуар Омар сияқты шашасына шаң жұқтырмай, өрен жүйрік тұлпардай ақындарымыз аудан халқының мақтанышы. Бұлар қарсыластарын қақалтып, талай айтыстарда жүлде алған республикаға белгілі ақиық ақындар.

Сондай-ақ, айтыс төріне өрмелеп, өрге ұмтылып көзге түсе бастаған, өлеңдеріне халық ақыны марқұм Фариза Оңғарсынова жоғары баға берген Мұхиден Ботакөздей ақын қызымыз бар.

Айтыс өнерін биікке көтеріп, жандандыруда өлшеусіз еңбек етіп жүрген белгілі ақын, жерлесіміз Жүрсін Ерманов елдің мақтанышы.

Кезінде жауапты қызметтер атқарып, елге еңбектері сіңген, ауданның әлеуметтік-экономикалық дамуына лайықты үлестерін қосқан ағаларымыз Сәрсенбай Оспанов, Шоқан Оспанбеков, Рахымжан Сейсебаев, Қапар Райымбеков, марқұм Түлкібай Досымов зейнеткерлікке шыққаннан кей-ін өздерінің көріп, көңілге түйгендерін, кешегі қиын кездерде

елдің басынан кешірген оқиғаларды жастарға үлгі-өнеге бо-латын өлеңдер жазып, ақындықтың ауылына қоныстанды.

Қасиетті де киелі, ұлтымыздың ұясы Ұлытаудан талай таланттылар шыққан құт мекен. Бұл жерді көрген адам әкім болмауы мүмкін, ақын боп кетері анық. Өйткені, Ұлытаудың табиғатының өзі ақындарымен елдің ыстық ықыласына бөленіп жүрген Батырбек Мырзабеков, Байжұма Мақашев, Файзолла Әжібеков, Көбейсін Еңсебаев, Бағдат Байжантаев, Болат Табынов, Ахат, Қуат Құрмансейітовтер, Жұмағали Кен-жалин, Мұханбедия Әбілов, Рахымжан Молдыбаев, Мұхтар Дәуітов, Қайрат Жұмабаев, Мұхит Уәтаев, марқұмдар: Серік-бай, Аманжол Омаровтар, Болат Дәулетияров, Баткияз Қалиев, Қуат Құдайбергенов сияқты ақындар шыққан.

Бұлардың кейбіреулерінің мықты ақын екенін көпшілік біле бермеуі мүмкін, тек достары, құрбы-құдастары, жақындары жақсы біледі. «Жамандар жақсымын деп айқайлайды, жақсылар жақсымын деп айта алмайды» деген ғой. Ақынның қандай ақын екенін бір шумақ өлеңнен-ақ білуге болады. Мы-салы, Омардың Серікбайы да ақын болатын. Бірақ, ол мен ақынмын деп жар салып, өлеңдерін баспасөзге берген жоқ. Мен оның ақындығын мына бір өлең шумақтарына қарап мойындаймын, бірде дастархан басында әзіл-қалжыңда «Сен бозбала қалпыңдасын, жассың ғой», – дедік. Сонда Серікбай мүдірместен:

«Жаста келді елуіңді алқымдап,Жастық қызу бара жатыр салқындап.Жиырма бес жас қайта айналып келе ме,Найзағайдай жүре тұғын жарқылдап?Алла жазып жетсек сексен, тоқсанғаТаяқ ұстап жүреміз ғой қалтылдап.Көзі бітіп ақпай қалған бұлақтай, Бойындағы қуатың да сарқылмақ», – деп қолма-қол жа-

уап берді. Сондай-ақ, нағашысымен қалжыңдасып отырып сол дастархан басында:

«Тұқымың өрен жүйрік шұбардың,Өмірге де, өнерге де құмармын.Кейбір осал жерім болса бойымда.Нағашыма ұқсап кеткен шығармын, – деді. Кәне, енді

Серікбай ақын емес деп көрші.Бүгін бабаларының, аталарының жолымен шаңды

бұрқыратып өлең өлкесіне келе жатқан жас тұлпарлардың қарасы да айқын, көріне бастады. Осындай келешегінен үлкен үміт күттіретін таланты таудай, талпынысы ширақ ақын інілеріміз Жанат Әбдіғожин, Мұқағали Мұқашұлы, Құрмет Тілеулин, Думан Жұманов, Медет Қарахметов қыздарымыз Әлмира Оспанова, Ақкүлше Ибраева, Фарида Байдалина, Қымбат Балағазина, Гүлшат Әлжан, Кәмшат Құсайыновалар ақындық ауылына екпіндеп келе жатқан талантты жастары-мыз. Халқымызда «Бұлақ көрсең, көзін аш» деген өнегелі өсиет бар. Олай болса жас таланттарға қамқорлық жасап, талаптарына дем беріп отырайық.

Ұлы даланың кіндігі, басталған жер еліміздің бірлігі, қасиетті Ұлытаудың табиғаты тарихқа, бауыры байлыққа то-лы ғана емес, рухани байлыққа да толы. Бұл – елдік пен ер-лік туы көтеріліп, ұлтымыздың рухын асқақтатқан құт мекен. Ұлтымыздың ежелгі астанасы, ашыққандардың тойынар «асханасы», жаудан қорғанар берік қамал баспанасы болған Көктөбе. Бұл жерде ел бастаған көсемдер, сөз зергері ше-шендер, ақылы асқан даналар, алыпты тапқан аналар, ел қорғаған батырлар жатыр. Халқымызға сол балаларымыздың аруағы жар болсын!

Мағзұмбек МАШАЙЫҚҰЛЫ, Ұлытау ауданының Құрметті азаматы, Қазақстанның Құрметті журналисі, Абай, Шәкәрім медальдарының

иегері, Қазақстан Журналистер одағының мүшесі

ХАЛЫҚ МЕДИЦИНАСЫ

Б І Р І НШ І БАЙЛЫҚМІНДЕТТІ ӘЛЕУМЕТТІК МЕДИЦИНАЛЫҚ САҚТАНДЫРУ:

ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ ҚАДАМДАРЫҚолданыстағы нормативтік-құқықтық актілерге

сәйкес әлеуметтік медициналық сақтандыру Қоры Біртұтас төлеуші ретінде 2018 жылы медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде және мін-

детті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесінде медициналық көмек көрсететін қызмет берушілерді

таңдау шараларын жүргізуде.Бірінші этапта 2018 жылдың 7 мен 13 қыркүйек

аралығында профильдеріне сәйкес медициналық көмек көрсетуге дайын, қойылған талаптарына сай медициналық қызметтер көрсетуге үміткер денсаулық сақтау субъек-тілерінің дерекқорын қалыптастырылды. Қызмет көрсе-тушілерге жеңілдік ретінде құжаттар саны азайтылды.

Қазіргі таңда дерекқорға барлығы 129 медициналық ұйым тіркелген және дерекқор тұрақты түрде жаңартылуда. Ден- саулық сақтау субъектілерінің дерекқорын қалыптастыру медициналық көмекті сатып алудың келесі этаптары үшін өте маңызды шара, себебі қолданыстағы заңнамаларға сәйкес біріншілік медико-санитарлық көмек көрсететін ұйымдарға тіркелу кампаниясына, қызметтердің көлемдерін орналастыру рәсіміне, бірлесіп орындаушы ретінде тек қана дерекқорда тіркелген медициналық ұйымдар ғана қатыса алады.

Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесін енгізудің басты мақсаты көрсетілетін медициналық кө-мектің сапасын жақсарту болып саналады. Сапаны көтеру тек бәсекелестік ортада ғана туындайды. Бәсекелестік ортаны қалыптастыру үшін жеке меншік медициналық үйымдар арасында түсініктемелі жұмыстар жүргізілді, әрине, олар Қордың бастамасын қолдауға ниет білдірді. Со-нымен, Қарағанды облысы бойынша денсаулық сақтау субъектілерінің дерекқорында тіркелген 129 медициналық ұйымның 63 (49%) жеке меншік медициналық ұйымдар құрайды, бұл өткен 2017 жылмен салыстырғанда бір жарым есе көп. Сонымен қатар, Қор мемлекеттік медициналық ұйымдар мен жеке меншіктік ұйымдар үшін тең жағдай мен мүмкіншіліктер жасады. Осы мүмкіншілік пен жағдайларды Қарағанды қаласының «Луч» Нейрооңалту орталығы» ЖШС, «Гиппократ» Медициналық фирмасы» ЖШС, «Ди-ацент» ЖШС, Теміртау қаласының «Медицина орталығы «Будь Здоров» ЖШС, Жезқазған қаласының «Жезқазған медициналық орталығы» ЖШС сияқты аймағымыздың ірі жеке меншік иелері пайдаланып медициналық көмек көрсетуге дайындықтарын көрсетті. Кейбір жеке меншік

медициналық ұйымдар мемлекеттік-жеке меншік әріптестік аясында қызмет жасауға дайын.

Емханалық ұйымдарға медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде медициналық көмектің көлемін орналастыруда, қызмет көрсетушілерді таңдау келесі этап – дерекқорда тіркелген емханаларға тіркеу кампания-сын жүргізудің қажеттілігін тудырды. Бұл этапты жоғарыда аталған көмекті 2018 жылдың 01 қаңтарынан бастап халыққа көрсететін ұйымдар үшін Қор 2017 жылдың 15 қыркүйегі мен 15 қараша аралығынында жүргізді.

2018 жылға арналған бұл кампанияның ерекшелігі ҚР азаматтары және оралмандармен қатар ҚР аумағында тұрақты тұратын шетелдіктер қалаған емханаларына тіркеліп медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде медициналық көмек алуға мүмкіндік алды.

Осы кампанияның ерекшелігін түсіндіру мақсатында Қордың Қарағанды облысы бойынша филиалының қыз-меткерлері БМСК денсаулық сақтау субъектілерінің бас-шыларымен, медициналық қызметкерлермен кездесулер өткізіп түсініктеме берді. Сондай-ақ, кездесулер аудан-дарда да өткізілді. Бұқаралық ақпарат құралдарында да мақалалар жарияланды.

Тіркелу кампаниясының нәтижесінде БМСК көрсететін ұйымдарға облыс бойынша 1 млн. 398 мың халық тір-келген, 82%-ын қала халқы құрайды. Жеке меншік медициналық ұйымдарға барлығы 391 445 адам тіркелген бұл көрсеткіш облыс бойынша жалпы тіркелген халықтың 28%-ын құрайды (2017 жылы – 17,7%). Тіркелу кампаниясын өткізуде облысымыздың 23 мыңнан астам азаматтары емханаларды еркін таңдау құқығын пайдаланды, бұл көрсеткіш халықтың өз құқығын білетіндігін «өз» дәрігері мен емханасын таңдау процедурасының маңыздылығын түсінгендіктерін көрсетеді. Және де тағы да бір маңызды мәселе Қордан ақша сол азамат тіркелген емханаға ауда-рылады, яғни бұл жүйеде негізгі «төлеуші» халық болып табылады. Егер азамат қалауы бойынша басқа емханаға тіркелуге ниет білдірмесе онда өзінің мекенжайы бойынша орналасқан емханаға тіркеледі. Тіркелу рәсіміне тұрақты түрде өзгерістер енгізіліп отырылады, осы жылғы тіркелу кампаниясының нәтижесінде Қор денсаулық сақтау минист-рлігіне өзгерістер енгізуге ұсыныстар жіберді.

Қазіргі кезеңде Қордың комиссиясы денсаулық сақтау субъектілерінің 2018 жылғы көмек көрсетуге тілек біл-діріп тапсырған құжаттарының нормативті-құқылық ак-

тілерге сәйкестігіне, олардың соңғы жылдардағы басты көрсеткіштеріне сараптама жүргізуде. Өздері көрсеткен медициналық көмек түрлері мен формалары бойынша са-палы көмек көрсете алу мүмкіндіктері – медициналық жабдықтармен, кадрлармен қамтамасыз етілу деңгейі бағалануда.

Сараптама мен өтінімдерді бағалау нәтижесі бойынша бекітілген талаптарға сай денсаулық сақтау субъектілері анықталып, олармен 2018 жылы медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде медициналық көмек беруге келісім шарт жасалынады.

Денсаулық сақтау субъектілеріне бөлінген медициналық көмектің түрлері мен көлемдері туралы қорытынды ақпарат Қордың, Денсаулық сақтау министрлігінің, облыстық денсаулық сақтау басқармасының интернет-ресурстарында жарияланады.

Фазыл ҚОПОБАЕВ, «Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры»

КАҚ Қарағанды облысы бойынша филиалының директоры

ДӘРІСІЗ-АҚ ЕМДЕЛ!

Мүйізгек пайда болса, лимон қабығын мәйегімен бірге ыстық суға салып жұм-сартып, жатар алдында мүйізгекке ба-сып дәкемен таңып тастау қажет. Осылай 2-3 рет жасағаннан кейін мүйізгекті еш қиналмай алып тастауға болады.

Сүйек сынса, сынық тез біту үшін жақсылап ұнтақталған жұмыртқа қабығын тамақ алдында 30 минут бұрын 1 шай қасықпен жеу қажет. Қабықты ұнтақтамас бұрын оны ішкі бетіндегі қабыршағынан тазартқан жөн. Ұнтаққа бал және бірнеше тамшы лимон шырынын қосуға болады.

Тері зеңін (грибок) жұқтырып алсаңыз, 250 г сұйық балшыққа 1 ас қасық 9% сір-ке суын қосып, жақсылап араластырыңыз. Осы қоспаны зақымдалған жерлерге 1-4 сағат басады. Бұл ем шарасын күніне 1 реттен 12-16 күн бойы орындайды. 2-3 ап-та демалған соң ем курсын қайталауға болады. Құрғақ жөтел немесе кеудеде сы-рыл болса, қара аюбадам (черная бузина) гүлдерінің тұндырмасын ішкен пайдалы: 3-4 ас қасық құрғақ гүлдердің үстіне 1 л қайнап тұрған су құйып, жылы орап 1 сағат тұндырады. Тұндырманы ыстық күйінде бал

қосып, күніне 3-4 құтыдан ас алдында ішеді.Қан қысымыңыз ауытқыса, 1 шай қасық

алма сірке суын бөлме температурасындағы 1 құты суға салып араластырыңыз. Сусын-ды қотара ішіп салыңыз. Қан қысымыңыз қалпына келеді. Ішек құрты болса, олар-ды пияз тұндырмасының көмегімен жоюға болады. Бұл үшін пиязды бірнеше бөлікке бөліп, суы бар құтыға бір түнге салып қояды. Таңертең пияз бөлшектерін сол суға сығып алады да, суды аш қарынға ішеді. Бұл ем шарасын 3-4 күн қатарынан жасау қажет.

Тізе қақсаса түйежапырақ не қырық-қабат жапырағын кезектестіріп басады: бір апта түйежапырақ бассаңыз, келесі апта-да қырыққабат басасыз. Тізенің ауырғаны мүлде жойылғанша, бұл ем шарасын тоқтатпайсыз. Қолқа демікпесі мазала-са, 300 г балға алоэның ұсақтап туралған жапырағын қосасыз да үстіне 0,5 құты су құйып, 2 сағат баяу отта қайнатасыз.Қайнатпаны суытып, жақсылап араласты-рып, салқын жерде сақтайды. Күніне 3 рет 1 ас қасықтан қабылдайды.

Ем болсын!

БІЛЕ ЖҮРІҢІЗ!

Бүгінде дер-тіне шипа іздеген қазақстандықтар

ағзадан қан шығару – «хиджа-

ма» әдісіне көптеп жүгініп келеді. Оны капиллярлы немесе

банка қою арқылы қан алу әдісі деп

те атайды. Жалпы «хиджама» әдісін

тарқатып көрсек.

«Хиджама» сөзі араб тілінен аударғанда «сору, тартып алу» дегенді білдіреді. Ал, бұл емді жүргізетін адамды «хиджам» деп атайды. Хиджама – ағзаны дәрі қабылдамай, өзінің ішкі ресурстары-мен емдейтін ем. Хиджама көп уақыттан бері ұмытылып, енді қайта жанданып келе жатқан аурудан құтылудың қарапайым әрі нәтижелі түрі. Адам ағзасын арам қаннан тазалау көптеген ауруларды емдеуге жол ашады. Себебі, қан — адам ағзасының ба-сты элементі. Қан алдыру арқылы ағзаны түрлі аурулардан емдейтін емнің ежелден келе жатқан бір түрі. Бұл емнің негізін-де ағзаны арам қаннан тазартып, соның арқасында қан айналым жүйесін қалыпқа келтіру жатыр.

Бұл емдеу тәсілі қазақ халқында да бұрыннан бар. Сырқат адам ауыл ақсақалына баратын, ол бас мүжіп отырған бәкісін отқа қақтап-қақтап шекесінен шер-тіп жіберіп, қан шығарған. Емдеудің бұл әдісін қазақта – шертпе, ал, өткір пышақты қандәуір деп атаған. Негізінде денеден қан ағызу әдісімен емдеу көптеген елдің тәжірибесінде бар. Мысалға, өзбектер қанды тілдің астынан кесіп алған, қытайлар банка қойған. Бүгінгі күні капиллярлы қан шығару емін Ресей, Түркия, Қытай, тіпті

АҚШ елдері кеңінен қолдануда.Ал, Қазақстанда хиджама дәстүрлі

емес медицинаның ем-дом түрлерінің бірі ретінде 90-шы жылдардың аяғында пайда-лана бастапты. Қазір оны үлкенді-кішілі ем-деу орталықтарында, тіпті үй жағдайында да еліміздің барлық қалаларында жасай-ды. Хиджаманы туберкулез, простатит, арқа ауруы, қалыпсыз қан қысымы, бас аурулары, иммундық жүйенің төмендеуі, тамырлардың тарылуы, мойын және иық аурулары, геморрой, бұлшықет аурула-ры, ревматизм, паралич, жүрек аурулары, буын аурулары және т.б. аурулары бар адамдарға қабылдауға болады. Бірақ, адамның қан қысымы тұрақты төмен бол-са, онкологиялық сырқаттың ІІІ, IV саты-сы, гемофилия және қан ауруларының басқа да түрлерімен ауратындарға бұл ем-деу әдісін қолдануға тыйым салынған.

Ескерте кетейік, дауа іздеп, хиджамға барып жатсаңыз, ең алдымен, оның арнайы медициналық білімі мен бұл ем-дом түрін жасауға рұқсат беретін сертификатының бар-жоғына назар аудару қажет. Оның үстіне бүгінгі күні үйден-үйге барып, хид-жама жасайтындар көбейіп кеткендіктен, санитарлық-гигиеналық талаптардың сақ-талуына мән берген жөн.

ХИДЖАМА ХАҚЫНДА НЕ БІЛЕСІЗ?

№01 (8064) 05.01.2018 D E N S A Y ’ LY Q 7

ТУҒАН ЖЕР

ӘСЕРЛІ КЕШТуған жері Қостанай облысындағы Құсмұрынға шығармашылық кеш өткізуге

жол тартқан ақын Зинаида Чумакованы әріптестері мен өнердегі достары Жезқазған бизнес және көлік колледжінде қарсы алды.

Балалық шақ естеліктері, ең алғаш шыққан өлеңдері, ағасының «адам бол» деген ақылы – барлығы айтылды осы күні. Қазақстан халқы Ассамблеясының қолдауымен ұйымдастырылған сапар сонау тәтті балалық шақтан айырған жылдарды, балалар үйін еріксіз еске түсіргені белгілі. Балалық шаққа жасаған саяхаты туралы Зи-наида Супьяновна өзі тереңінен баяндады.

– Құсмұрын стансасына келдік дегенді естігенде жүрегім ерекше толқыныста бол-ды. Өзімнің туған жеріме келгеніме қатты қуандым бір жағынан, екінші жағынан осы жерде өткен бақытсыз балалық шағым еске түсіп жабырқағанымды жасырмаймын. Бірақ, құсмұрындықтар өте жылы қарсы алып, қонақжайлықтарын көрсетті, – деді ол.

Ақынды қарсы алу кешінде бизнес және көлік колледжі оқушылары Зинаи-да Чумакованың әкесін тұтқынға алу сәтін сахналандырып, жиылғанның көзіне жас үйірді. Содан кейін оқушылар қаламгердің шығармашылығынан жан тебірентер өлең-дерді оқыды.

Тарихи-археологиялық музейдің басшы-сы Раушан Қапарова Зинаида Чумакованы

сәтті сапарымен құттықтап, естелік сыйлық табыс етті. Сазгер Людмила Барламова бол-са, Зинаида ақынның «Рябина», «Скатертью дорога» өлеңдерін гитараның сүйемелдеуімен әуелете шырқап, қатысушыларға ерекше көңіл-күй сыйлады. Ақын, аудармашы Алес Черкас қаламгердің «Құсмұрын» өлеңін серб тіліне аударғандағы нұсқасын паш етті.

Сөз алған білім меценаты, облыстық мәслихат депутаты Бекзат Алтынбеков Зина-ида Супьяновнаға жылы лебіздерін білдіріп, шығармашылық табыс тіледі.

Кездесу колледж ұжымын марапатта-умен жалғасты. Бекзат Алтынбеков білім саласындағы адал қызметі үшін «Ыбырай Алтынсарин» және Тәуелсіздікке 26 жыл толуына орай «Шапағат» медальдары-на лайықты деп танылды. Физика пәнінің оқытушысы Гүлнәр Мусина «Білім беру саласының құрметті қызметкері» атағына ие болса, күндізгі бөлімнің меңгерушісі Гүлнұр Түсіпбекова мен Нұргүл Омарова ҚР Білім және ғылым министрлігінің Құрмет грамотасы мен Алғыс хатын иеленді.

Арайлым КҮНТУҒАНҚЫЗЫ

МЕРЕКЕ АЙШЫҚТАРЫ

ҒАЖАЙЫП ШЫРША ТОЙЫ

№13 «Ертөстік» бөбекжайы «Бәйшешек» тобының ұл-қыздары «Төрлет, төрлет, Жаңа жыл!» атты таңертеңгілігімен жаңа 2018 жылды бар сән-салтанатымен қарсы алды.

Айта кету керек, «Бәйшешек» тобының тәрбиешілері мен тәрбиеленушілері және ата-аналар қауымы әр мейрамды жоғары деңгейде атап өтуге барын салады. Алғыр балақайлар өздеріне жүктелген ән мен өлеңдерді жаттау, би қимылдарын меңгеру сынды жауапкершіліктерді беске орындаса, тәрбиеші апайлар Мейрамгүл Бектұрқызы, Ботагөз Әшімқызы және бөбекжайдың басқа да шығармашылық тобы мерекелік кезде-суді ұйымдастырудың басы-қасынан табы-лады. Ал, ата-аналар тәрбиешілерге қолдау көрсетіп, белсенділік танытады.

Бұл – үштен асып төртке қараған бүлдір-шіндердің бөбекжайдағы екінші шырша ме-рекесі. Былтыр дәл осы уақытта Аяз атадан жатырқап, өлең жолдарын ұмытса, биыл бір

жылға есейген балалардың тілі анық, қимылы шапшаң. Ал, ең басты балақайлар Жаңа жылдық сиқырға сеніп, шаттанды. Ұлдар жағы Санта, қыздар жасыл шырша кейпіне еніп, береке бастауы болған Тауық жылын шығарып салып, молшылығын ала келген жеті қазынаның бірі Итті құшақ жая қарсы алды. Көңілді кештің қонақтары ертегі кейіп-керлері қорқақ қоян мен қу түлкімен дөңгелене ән шырқап, би биледі. Ойын ойнады. Аяз атаға жарыса қазақ-орыс тілдерінде жаттаған өлеңдерін айтып, шуласты. Қызыл шапанды атаның таратқан тәтті базарлығына қуанып, ерекше әсер алды.

Бота ШАЛҚАР Суретті түсірген

Ғалия ӘБДІҒАППАРОВА

БІЛІМ және ТӘРБИЕ

ЕЛ ЕРТЕҢІ – БҮГІНГІ ҰРПАҚЕгеменді еліміздің ертеңі – тәрбие, оқу-біліммен өлшенеді. Ол үшін жан-жақты

ізденіс, шығармашылықпен жұмыспен айналысу қажет. Бүгінгі таңда білім реформасының

түпкілікті жүзеге асуының басты шар-ты – жаңа технологияны тиімді пай-далану. Бұл өз кезегінде педагог қауымынан іскерлікті, ізденімпаздықты, кәсіби деңгейлерінің жоғарылығын талап етеді. Біздің де «Айналайын» бөбекжайы білімді де білікті бас-шымыздың іскерлігінің, тәрбиеші педа-гогтарымыздың тынымсыз еңбек, жауап-кершіліктерінің арқасында «Сырт- тай балабақша» әлеуметтік педагоги-калық жобасы аясында нәтижелі жұмыстарды атқарудамыз.

Заманауи әлемде ерте даму бойын-ша ақпарат көп. Ата-аналарға көмек беретін түрлі әдістемелік құралдар да баршылық. Солардың бірі әрі бірегейі – «Сырттай балабақша» жо-басы. Ол балаларды ерте жастан дамытуға бағытталған. Әлеуметтік-педагогикалық жобаны енгізу барысын-да бөбекжайда Кеңес беру орталығы ашылды. Жоба мектепке дейінгі ұйыммен қамтылмаған балалардың ата-аналарымен қарым-қатынас ор-натуға бейімделген. Мектепке дей- інгі тәрбиемен қамтылмаған ба-лаларды тәрбиелеу, оқыту және дамыту,сауықтыру мәселелері бой-ынша тең мүмкіндіктерін қамта-масыз ету үшін ата-аналарына педагогика-психологиялық көмек көрсетуді мақсат етеміз.

Мектеп жасына дейінгі балаларға дербес нәтижеге бағытталған педаго-гика-психологиялық көмекті жүзеге асы-ру ата-аналарға педагогикалық білі-мін арттыру мақсатында іс-шаралар ұйым- дастыру және отбасы тәрбиесінің ал-дыңғы қатарлы тәжір-биесін насихат-тауды қамтиды. Сырттай балабақшада ата-аналар ең алдымен бөбекжаймен танысты, түрлі сауалнамаларға жауап берді. Алдағы жылғы жұмыс жоспары бекітіліп, ата-аналар бүлдіршіндермен қызыға, қуана келіп, балаларын тілдік және сенсорикалық қабілеттерін да-мыту үшін біраз мағлұматтар алуда. Ата-аналарға бала ойыншығын қалай таңдау керектігі туралы кеңестер беріледі. Сондай-ақ, бала тілінің да-муына ықпал етуде балабақшамыздың

№01 (8064) 05.01.2018D I ’ D A R8

логопедттері де өз үлестерін қосып, ата-аналар-мен бірлесе жұмыс жасауда. Мысалы, «Аңдар бізде қонақта» атты ойын-сауықта, ата-аналар балалармен бірге қонаққа келген ертегі кейіп-керлерімен тапсырмалар орындап, ән айтып, би билеп, мәз болысты. Ойын барысын бақылаған балабақша педагогтары мен психолог мамандары аналарға баланы дамытудағы кеңес-пікірлерін ая-мады. Ата-аналар да өз пікірлерін ортаға салып, толғандырған сұрақтарына тұшымды жауап алуға мүмкіндік алды.

Қалай айтқанда да бүгінгі жас ұрпақ-ертеңгі еліміздің болашағы екенін ұмытпайық. Жаңа заман баласын қалыптастырып дамыту үшін, тұлғаның ішкі дүниесі мен қыр-сырын анықтап, мүмкіншіліктері мен қабілетінің дамуына жағдай туғызу қажет. Сондықтан да, осы жұмысты шира-та түскен сырттай балабақша жобасына қатысам деуші ата-аналарды шақырамыз. Біздің есігіміз әрдайым ашық. Байланыс телефонымыз: 40-04-54, 87712709428. Жарқын болашақтың аза-маттарын бірге тәрбиелейік!

Анар ЕСЕНБЕКОВА, №2 «Айналайын» бөбекжайының тәрбиешісі

БІЛІМ ОШАҚТАРЫНДА

КӨРМЕНІҢ КӨРКІ – ҚОЛӨНЕРБолашақта еңбек етіп, үлкен өмірге араласатындар – бүгінгі мектеп

оқушылары. Мұғалім оларды қалай тәрбиелесе, Қазақстан елінің болашағы да сол деңгейде болады. Сондықтан да, ұстазға жүктелген міндет өте ауыр. Ұстаздар да

осы міндеттерді орындауда аянып қалмасы анық. Технология – басқа пәндерге ұқсамайтын, өзіндік қызметі мен тәлім-тәрбиелік маңызы

зор сабақ. Балалардың жан-жақты үйлесімді дамуында еңбек факторының алар орны ерекше. Оқушы өз қолымен жасаған бұйымдарының нәтижесін көріп, бойында мақтаныш сезімі туғанда оның талпынысы мен құлшынысы арта түседі. Жамбыл Жабаев атындағы №15 Қарсақбай жалпы орта білім беретін мектебі базасындағы ресурстық орталықта өткен «Өнер әдіс бірлестігі» онкүндік аясында балалардың шығармашылығы мен дене дайындығын шыңдап, еңбекке баулитын шаралардың легі ұйымдастырылды. Атап айтқанда, оқушылар арасында волейбол, үстел теннисі, тоғызқұмалақ, шахматтан жолдастық кездесулер өтті. Технология пәнінің мұғалімі С.Сайдалинаның ұйымдастыруымен әр оқушының іскерлігін да-мыту мақсатында өткен «Өнер дегеніміз – қиял мен ойдың табиғаттан орын алуы» атты көрме оқушылардың қызығушылығын арттырды.

Көрмеге 5-сыныптан бастап 11-сыныпқа дейінгі оқушылардың өз қолымен жасаған қолөнер бұйымдары қойылды. Мұндағы көзтартар бұйымдарды оқушылар жарамсыз диск табақшаларынан, пластмасса қалдықтары мен қағаздардан жасаған. Тоқыма жіптер-ден түйген. Көрме қорытындысы бойынша, саусағынан өнер тамған талантты оқушылар анықталды.

Бүгінгі қоғамда рухани бай, терең білімді, халық мұрасын дамытатын, танымдық белсен-ділігі жоғары оқушыларды тәрбиелеу ұстаздың басты міндеті екенін сезіне отырып, алдағы уақытта да жас жеткіншектерге сапалы білім мен тәрбие беруді жалғастырып, жандандыра бермекпіз.

Бақыткүл ҚАЙБРЕНОВА, №15 Қарсақбай орта мектебінің бастауыш сынып мұғалімі

МӘДЕНИ МҰРА

№01 (8064) 05.01.2018 A I ` M A Q 9«ӨШКЕН ЖАНДЫ, ӨЛГЕН ТІРІЛДІ»

композитор Есқожа Сартовтың рухына арналған кештен кейінгі ризашылығын көпшілік осылайша түйіндеді

Өткен ғасырдың 70, 80-жылдары мәдени ортаға жақсы таныс болған композитор Есқожа

Сартовтың есімі кейінгі жылдары көмескілене бастағаны да жасырын емес-ті. Өйткені, оның

өмірден өткеніне де ширек ғасырға жуықтап қалды. Соңында қалған мәдени мұрасы сандықтың түбінде тығулы жатты. Бірді-екілі

еске алу кештері өткізілгенмен, композитордың әндерін тасқа бастыру, таспаға ай-налдыру қолға алынбады. Тұнып тұрған нәзік лирика мен патриоттық рухтағы екпінді

әуендер көпшілікке кеңінен таныла қоймады.«ШЫНДЫҚ» қоғамдық бірлестігінің та-

рапынан Е.Сартов мұраларын жинасты-ру, насихаттау туралы айтылған ұсынысқа Сәтбаев қаласының әкімі Асқар Абылайұлы Ыдырысов толық және нақты қолдау көрсетті. Соның нәтижесінде, Есқожаның «Сағына ма мені?!» деген тақырыппен әнтаспасы және «Ғажап әнім» деген ән жинағы жарық көрді. Жаңа жыл қарсаңында Сәтбаев қаласындағы Ш. Ділдебаев атындағы Кеншілер сарайында «Мені дәйім қарсы алыңдар!» атты Есқожа Сартовтың рухына арналған еске алу кеші бо-лып өтті. Осылайша ол ортамызға өзіне лайық сәнімен әдемі ән болып қайта оралды. Өнерді қолдаудың нақты көрінісі осындай-ақ болсын! Бұл игілікті істер Елбасымыздың «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» мақаласында көрсетілген міндеттердің Сәтбаев қаласында жүйелі түрде жүзеге асырыла бастағанын көрсетеді. Бұл үшін қала басшысы Асқар Абылайұлы Ыдырысовтың атына айтылып жатқан ел алғысында шек жоқ.

«Алтынды ешқашан тот баспайды» дейді халық даналығы. Көптеген жылдар бойы ел көзінен тасада қалған, санада көмескіленіп, өшуге айналған есім өнерге, мәдениетке де-ген шынайы жанашырлықтың арқасында ортамызға қайта оралып отырғаны қандай сүйінішті?! Дегенмен, тозығы жете бастаған мұраны ел игілігіне айналдырудың оңайға түспегенін де айта кеткен жөн секілді.

Біріншіден, өткен ғасырдың нән маг-нитофонына жазылып қалған дауысты бүгіннің техникасына қайта жазу үшін ғана Сәтбаевтан Қарағандыға арнайы баруға тура келді. Облыстық телеарнадағы ескі аппараттардың күшінің арқасында ғана «магнитофон-катушкадағы» әндерді ком-пьютерге қайта жазу мүмкін болды. Ендігі міндет сол әндердің мәтіндері мен автор-ларын анықтау еді. Кейбір мәтіндер интер-нет арқылы іздестіріп анықталды, ал, кей-бірі таспаны қайталап тыңдап отырып қана қағазға түсірілді. Мәтін авторларын анықтау да оңайға түсе қоймады. Мысалы, «Сағына ма мені біреу?» деп аталатын ән мәтінінің

авторы Тұманбай Молдағалиев екенін Сандуғаш Исханова есімді қарындасымыз тек 9 қарашада ғана анықтап берді. Сандуғашқа көп-көп рахметімізді жолдаймыз. Кейбір мәтін авторлары анықталмаған күйі қалды, бәлкім келешекте кемдіктің орны тола жатар. Солай болатындығына үміттенеміз.

Е. Сартовтың әндерін нотаға түсіріп шыққан Құрманғали Тәшетов пен Мәжит Тоғайбеков сынды азаматтардың еңбектері қандай мақтау, марапатқа болсын әбден лайық.

Әнтаспаға неліктен «Сағына ма мені?!» деген атау берілді? Өйткені, қаншама жыл-дар ескерусіз қалған Есқожа рухы бізге ғарыш көгінен осылайша тіл қатып тұрғандай сезілді. Сол сияқты, кітап атауы да «Ғажап әнім» деп, оның өзінің атынан сөйлеп тұр. Бұл орайда Қасым ақынның «Өзге емес өзім айтам, өз жайымды» дейтін сөзін басшылыққа алдық. Неге? Шынында да, Е.Сартовтың әндері ғажап, тыңдаған сәтте адамның ішкі жанса-райын қозғап жібереді. Кітап атауына қарап, Есқожаның рухы «Менің ғажап әндерімді тыңдаңдар, үйреніңдер, елге таратыңдар» деп тіл қатып тұрғандай күй кешесің!

Ш.Ділдебаев атындағы Кеншілер сарайын-да өткен кештің беташарын Сәтбаев қаласы әкімінің орынбасары Айгүл Қосманқызы Төлендина құттықтау лебізімен бастады. Ол Е.Сартов мұрасының ортамызға оралуын қаланың мәдени өміріндегі ерекше оқиға деп атап көрсетті. А.Қ.Төлендина ағасының мұрасын көптеген жылдар бойы сақтап, бүгінге жеткізген інісі Досқожаға әнтаспа мен кітаптың белгілі бір бөлігін сыйға тартты.

Қазіргі кездегі Жезқазған-Ұлытау аймағындағы ән өнерінің қос қанаты іспетті Ғалым Мұхамедин мен Береке Көшеновтің кеш төрінен табылғаны көрген көзді қуантты. Береке аға кештегі ән керуенін Есқожаның Сәкен Сейфуллиннің сөзіне жазылған «Ер-кіндік таңы» әнімен бастаса, ал, Ғалым аға әдемі естелігімен бөлісті. С.Қожамқұлов атындағы Жезқазған музыкалық-драма теа-тры директорының орынбасары, әнші Мира

Сабырқызы көрермендерге Т.Айбергеновтің сөзіне жазылған Есқожаның «Ақ қайыңдар» әнін тарту етсе, жас әнші Мақсат Жұманазаров жаңаша әрленген «Сағына ма мені біреу?!» әнін тамаша жеткізе білді.

Есқожаның аға-жеңгесі Өмірбек Сарт-ов пен Зейнеп Әбілбекова, ел ағасы Төлеген Бүкіров ойда жүргенмен қолға алынбаған шаруаның ретін келтіріп, «өшкенді жандырған, өлгенді тірілткен» қала басшысына, басқа да азаматтарға шынайы алғыс сезімдерін жет-кізді.

Қазақта «жақсыдан – шарапат» де-ген ұғым бар. Рухани жалғастық, өнердегі сабақтастық туралы да ұмытпағанымыз жөн. Сондықтан да, «Ғажап әнім» кітабының екінші бөліміне «Сандуғаш сайраған сәнді өлкем» де-ген тақырыппен Сәтбаев қаласының әуесқой композиторлары Роман Степанович Бурда, Нұрлан Керімбеков, Құрманғали Тәшетов,

Мәжит Тоғайбеков, Алтынбек Сейітпеков, Дәулет Омашевтың шығармалары да нотасы-мен берілген болатын.

Кеш барысында олардың әндері де шырқалды. Н. Керімбековтің «Жігіттің сұлтаны» әнін Айгүл Күлшікенова орында-са, Қ. Тәшетов «Анама» әнін, М.Тоғайбеков «Сағындым балалық шағымды», А.Сейітпеков «Тәуелсіздік – тұғырым» әндерін орындады.

Кеш Е.Сартовтың «Ғарышкер» әнімен аяқталды. Жас әнші Нұрахмет Қаршы-ғановтың орындауында еш кемістік байқалмады.

Сонымен кеш бойы Шынболат сарайын кернеген Есқожа Сартовтың әруағы бізге «Мені дәйім қарсы алыңдар!» деп келіп-кеткендей болды. Ендеше, бір-бірімізге «Есқожаның келесі кешінде кездескенше» дейік!

Абдолла ДАСТАНОВ

БАУЫ БЕРІК БОЛСЫН!

БЕС СӘБИ2018 жылдың алғашқы күнінде дүние есігін ашты

Жаңа 2018 жылдың алғашқы күнінде Сәтбаев қаласында бес бірдей сәби дүние есігін ашты. Шекесі торсықтай төрт ұл мен Айару есімін иеленген қыз бала

мереке күні ата-аналарының қуанышын еселеді.Бүгінде Сәтбаев қаласы №1 ауруханасының перзентханасында босанған ана мен баланың

жағдайлары жақсы. 1 қаңтарда алғаш болып босанғандардың бірі Динара Сәулембекова мерекеде дүниеге келген

Айару отбасындағы үшінші бала екенін айтады. Осы күні босанған Карина Әлібекова болса, тұңғыштарының атаулы күні дүние есігін ашқанын

жақсыға жориды. – Ана болу – әрбір қыз баланың арманы. Мен арманымның жаңа жылдың алғашқы күнінде

орындалғанына дән ризамын. Батырдың есімін әулет болып қарастырып жатырмыз. Әкесі де пер-зентханадан шығарып алар күнді тосып, тыпыршып жүрген жайы бар, – дейді ол.

Сондай-ақ, сәтбаевтық Ботагөз Ақшалова, Балғын Әлменова, Күнсұлу Жапарова да осы күні дүниеге шекесі торсықтай ұл әкелді.

– Босанған аналар мен нәрестелердің денсаулықтарына ешқандай да қауіп-қатер келген жоқ. Сәбилердің жағдайы жақсы. Жаңа жылда дүние есігін ашқан балғындарды жақын арада шығарамыз. Өз тарапымыздан медициналық көмекті барынша атқардық, – дейді перзентхананың аға акушері Людмила Поленчук.

Аталған ауруханының берген дерегі бойынша, өткен жылы мұнда барлығы 631 бала өмірге келген.

ДУМАН

ПАРТИЯ ФИЛИАЛЫ БАЛАЛАРҒА ҚУАНЫШ СЫЙЛАДЫ

Сәтбаев қаласында «Нұр Отан» партиясы «Қазақмыс» корпорациясы жанындағы Қарағанды филиалының ұйымдастыруымен компания қызметкерлері балаларына

арналған жаңа жылдық шырша мерекесі өтті. Мерекеге барлығы 250 бала қатысты.Жаңа жылдық шырша мерекесін-

де Жезқазған қаласының С. Қожамқұлов атындағы музыкалық-драма театры әртістері түрлі мультфильм кейіпкерлерін сомдап, ба-лаларды қызыққа бөледі. Олар шыршаға қатысушылармен бірге би билеп, ән шырқады, түрлі қызықты ойындар ойнады. Мерекелік кештің көркі болған Аяз ата мен Ақшақар ортаға келгенде бүлдіршіндер мен ата-аналар мәз болысты.

«Нұр Отан» партиясының «Қазақмыс» кор-порациясы жанындағы Қарағанды филиалы төрағасының бірінші орынбасары Бауыржан Шыңғысов құттықтау тілегін жеткізіп, шыршаның шамын жақты.

– Біздің филиалдың ұйымдастыруымен мұндай шаралар Жезқазған қаласында да өткен болатын. Бұл жолғы шараға кеніштерде еңбек ететін кеншілердің балалары қатысуда. Оның ішінде көпбалалы отбасылар қамтылып отыр. Дәстүрге айналған шараның ерек-шелігі, биыл бала санын көбейттік. Балаларға қуаныш сыйлау, әрбір отбасының міндеті деп білеміз, – дейді «Нұр Отан» партиясының «Қазақмыс» корпорациясы жанындағы фи-лиалы Сәтбаев өкілдігі есеп секторының меңгерушісі Динара Шумаева.

Кеш соңында барлық балаларға тәттілер салынған сый-қоржындар үлестірілді.

Өз тілшіміз

№01 (8064) 05.01.2018Q U Q Y Q10

СОТ ЖҮЙЕСІ ДАМУ ҮСТІНДЕМемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың

бес институционалдық реформаны жүзеге асыру жөніндегі «100 нақты қадам» атты

арнайы бағдарламасында судьялар жасаған қалыптастырудың тәртібін түбейгейлі түрде

қайта қарау қажеттілігі айтылған еді. Бұл арқылы Елбасы сот жүйесіне үлкен талаптар

мен міндеттер қойды.Сот саласын қайта құруға Елбасының

бұлайша ерекше мән беруінің астарында қарапайым халықтың мүддесін қорғаудағы соттың жұмысын одан әрі жетілдіру, сол арқылы оның ашықтығын, қолжетімділігін және әділ сот төрелігін жүзеге асыру жатқаны күмәнсіз.

Тәуелсіздігімізді алғаннан кейінгі жыл-дарда сот саласында көптеген қайта құрулар жүргізіліп, сот саны жағынан да, сапасы жағынан да биіктерге көтерілді. Республиканың сот жүйесі осы жылдар ара-лығында құқықтық мемлекеттің стандартта-рына және тәуелсіздікке қарай қар-қынды қадам басты. Сонымен қатар, сот жүйесіндегі елеулі өзгерістің бірі мамандануды дамыту сот жүйесін жетілдірудің маңызды бағыты болып табылады. Соның нәтижесінде бүгінгі күні елімізде экономикалық, әкімшілік, әскери, ювеналды соттар жұмыс істейді.

Мамандандырылған соттардың қызметі азаматтардың құқықтарын қорғау тетіктерін күшейтуге, нарықтық институттардың да-муына және республиканың инвестициялық жағынан тартымдылығының артуына оң септігін тигізді. Сот жүйесінде болған түбе- гейлі өзгерістер қолжетімділікті ғана қамта-масыз етіп қоймай, кез келген тұлғаның өз құқықтарын сот арқылы жүзеге асыруына жол ашты және азаматтардың сот билігіне деген сенімін күшейтті.

Сот жүйесінің ашықтығы мен жария-лылығын жүзеге асыру мақсатында сотта жаңа технологиялар енгізіліп жатыр. Оның ішіндегі кең тарағаны әрі тиімдісі электрон-ды түрдегі «Сот кабинеті». Бұл жаңашылдық сотқа талап-арыздар мен шағымдарды элек-тронды түрде жолдауға мүмкіндік береді. Аталмыш жоба ҚР Жоғарғы Сотымен 2014 жылы енгізілді. Азамат немесе оның өкілі-адвокат үйден шықпай, интернет арқылы арыз беруге, сот құжаттарын қарауға, соны-мен қатар, іс бойынша сот актілерін шығарып алуына үлкен септігін тигізуде. Сондай-ақ, сот процесстерінде аудио-бейне жазба жүйесін жүргізу кең тәжірибеге енді. Ол отырыстың қорытындысы бойынша құжаттарды дайында-уды жылдамдатады, шаралардың объектив-

тілігі бойынша сұрақтар алынады. Елбасының 2012 жылдың қаңтарындағы құжат айналымы мен есепті қысқарту мақсатындағы тапсыр-масы бойынша «Қазақстан Республикасы мемлекеттік органдарының электронды құжат айналымының бірыңғай жүйесі» құрылып, республиканың барлық соттары осы жүйеге қосылды. Электронды құжат айналымы сот жүйесі органдарының басқа мемлекеттік ор-гандармен қатынасына, қағаз түріндегі құжат айналымының азаюын қамтамасыз етті, сотқа жүгінудің механизмін жеңілдетті және талап арызды қабылдау және сот ісін жүргізу барысындағы процедураларды тездетті.

Осындай жаңа технологияларды енгізу мен қолдану сот ісін жүргізуді қысқартады, сот қызметкерлері мен азаматтардың байла-нысын азайтады. Ол жемқорлықтың алдын алуға, халықтың уақыты мен қаражаттарын үнемдейді де, сот жүйесінің ашықтығы мен қолжетімділігін тағы бір мәрте дәлелдей түсуде.

Біз келешегі бар мемлекет құруды көздеген халықпыз, сондықтан сот төрелігінің әділдігі мен толық орындалуы еліміздің ке-мел болмысының көрінісі болмақшы. Сот жүйесінің дамуы тоқтап қалатын құбылыс емес, оны үздіксіз жетілдіріп отыру қоғамның біртұтас дамуына оң әсерін тигізеді.

Дәулет САТЫБАЛДИН, Қарағанды облысының № 2 кәмелетке

толмағандардың істері жөніндегі мамандандырылған ауданаралық

сотының кеңсе меңгерушісі

ГЕНДЕРЛІК ТӘРБИЕНІҢ МАЗМҰНЫ мен МӘНІ

Біздің халқымыз ер-азаматты шаңырақ иесі десе, әйел-ананы отбасының алтын қазығы деп бағалаған. «Халық айтса, қалт айтпайды» деген ерлі-зайыпты

адамдарға арнап айтылған осы бір тамаша теңдеу ғасырдың тереңінен толғанып, өмірдің бай тәжірибесінен шыққан болса керек.

Бұрын «әйел теңдігі» ұғымы мәселе болса, бүгінгі күні ол «гендерлік теңдік» деген үлкен саясатқа ұласып, мемлекет басшысының қолдауымен осы гендерлік теңдік аясында «Тұрмыстық зорлық-зом-былықтың профилактикасы туралы» Заң қабылданды. Бұған қоса Қазақстан Ре-спуб-ликасы Президенті жанындағы Отбасы істері және демографиялық саясат жөніндегі ұлттық комиссия құрылып, жұмыс жасау-да. Жоғарыда айтылғандай, біздің елімі-зде әйел теңдігін қамтамасыз етуге ықпал ететін 2009 жылы екі заң қабылданды. Оның бірі – Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 8 желтоқсандағы №223-IY «Ерлер мен әйелдердің тең құқықтарының және тең мүнкіндіктерінің мемлекеттік ке-пілдіктер туралы» Заңы болса, екіншісі Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 4 желтоқсандағы №214-IY «Тұрмыстық зорлық-зомбылық профилактикасы туралы» Заңы.

Мемлекет басшысы бекіткен ген-дерлік теңдік стратегиясы негізнен ер-лер мен әйелдердің теңдігіне қол жеткізу мақсатындағы билік пен қоғамның өзара тиімді әрекет етуіне бағытталып шығарылған заң. Қазіргі кезеңде азаматтық қоғам ұлттық гендерлік саясатты жүзеге асыруға және өмірдің барлық саласында гендерлік теңдікке қол жеткізу тетігін жасауға белсенді түрде кірісіп, кең көлемде жұмыстар атқаруда. Біздің елімізде бұл мақсаттағы жұмыс көңілге қуаныш ұялатады. Бұл саясатқа Елбасының өзі мән беруде. Президент Н.Назарбаевтың халыққа арнаған Жолдауында «Қоғамның өркениеттік деңгейі оның әйелдерге де-

ген қарым-қатынасымен өлшенеді...» деп тұжырымдауында үлкен мән жатыр. «Отбасы-тұрмыстық зорлық-зомбылықтың профилак-тикасы туралы» Заң тек әйелдерге ғана емес, отбасының басқа мүшелерінің тең құқықтарын сақтап, тұрмыстағы қысымды болдырмауға ықпал етеді.

Бүгін әйел билік басында еркекпен иық теңестіріп жұмыс істеп жүр. Олар – ана, жар, қыз, келін. Ең бастысы әйел – қоғамның тең құқылы мүшесі.

Көпшілік қауым, гендерлік саясатты әйелдерден еркек жасау деп түсінеді. Ген-дерлік саясат дегеніміз әйелдерді ерлермен тең дәрежеде билікке тарту, ана мен балаға айрықша әлеметтік жағдай жасау, отбасындағы зорлық зомбылықтың алдын алу сияқты мәселелерді шешу болып табылады.

Жанна ҚҰРМАНҒАЛИЕВА, Жезқазған қалалық сотының кеңсе

меңгерушісі

КӘСІБІ – КӨЛІК ТОНАУЖезқазған қаласының ішкі істер басқармасына 1995 жылы туған қала тұрғыны

қомақты қаржысы мен құнды заттары ұрланғаны жөнінде шағымданды. Жәбір көруші ұрлықтың орталық ба-

зар маңында болғанын жеткізді. Автокөлігін кілттемей кеткен ол қолдорбасынан айрылған. Онда 105 мың теңге көлемінде ақша, жеке ба-сын куәландыратын және көлік құжаттары мен банк карточкалары болған. Сонымен қатар, құны шамамен 315 мың теңге болатын ер-лер сақинасы мен 200 мың теңгені құрайтын екі әйел жүзігі де қолды болды. Осылайша, жәбірленушіге келтірілген шығын 820 мың теңгені құрады.

Тәртіп сақшылары ҚР қылмыстық кодек-сінің 188-бабының 2-тармағы бойынша сот алдындағы тергеу жұмыстарын бастап, «Ұр- лыққа жол жоқ» атты жедел іздестіру шара-ларының нәтижесінде қылмысқа қатысы бар деген екі азамат құрықталды. 1982 және 1984 жылы туған азаматтар тергеу кезінде өз кінәларын толық мойындап, автокөліктің ашық жатқанын пайдаланып, ұрлыққа барғандарын жеткізді. Олардың қалталарынан ұрланған ал-тын бұйымдар да табылды.

ҰРЛЫҚ ТҮБІ – ҚОРЛЫҚ«ЦУМ» сауда орталығында өз кәсібін дөңгелетіп отырған 1978 жылғы азаматша

қалалық ішкі істер бөліміне арыз түсіріп, белгісіз біреу бутигінен ерлерге арналған қыстық күртені ұрлағанын баяндапты.

Іздестіру кезінде 25 мың теңгелік күртені ұрлады деген күдікпен жұмыссыз 1984 жылы туған қала азаматы ұсталды. Көп ұзамай ол кінәсін мойындап, күртенің қайда екенін айтып берді.

Өкінішке орай, бүгінгі күні сауда нүктелеріндегі ұрлық үдеп тұр. Мысалы, Сейфуллин көшесіндегі «Сина» сауда орталығындағы бутиктердің бірінен бәзбіреулер 21 мың теңгенің көйлегін қолды қылған. Сатушы дереу тәртіп сақшыларының көмегіне жүгініп, қылмыскер құрықталды. Көйлек те иесіне қайтарылды. Осы екі іс бойынша күдікті деп танылғандар қамауға алынды.

«МИЛЛИОНЕР» АЛАЯҚТАРЖезқазған қаласы ІІБ-ның кезекші бөліміне 1939 жылы туған қария келіп,

алаяқтардың қармағына ілінгенін айтып, арызданған.Сейфуллин көшесіндегі аллеяда серуендеп жүргенінде қарияға екі әйел жақындап,

әңгімеге тартқан. Жылы-жылы сөйлеп, қарияның сеніміне кірген. Кейін лоторея арқылы көп ақша ұтып береміз деп уәде етіп, жалғызбасты қарияның 1 000 000 теңгесін алған. Содан ізім-қайым жоғалған. Ұтқан лотореясы жоқ, не өзінің тірнектеп жиған ақшасынан хабар болмағанда ғана қарт өзінің алданғанын ұққан.

Аталмыш арыз бойынша ҚР Қылмыстық кодексінің 190-бабының 2-тармағы бойынша қылмыстық іс қозғалып, миллионер атанғысы келген алаяқтарды іздестіру шаралары бастал-ды. Нәтижесінде 1992 және 1961 жылы туған екі азаматша алдау-арбауға қатысы бар деген күдікпен ұсталып, қарияны алдап соққандарын мойындады.

CОТ ЗАЛЫНАН

ТЕМІР ТОРҒА ТОҒЫТЫЛДЫ2017 жылдың 4 желтоқсанында күндізгі

сағат 14:45 шамасында белгісіз біреу 102 нөміріне хабарласып, Жезқазған қаласының Ішкі істер басқармасының әкімшілік ғимаратына жарылғыш заттың қойылғанын хабарлаған. Дегенмен, бұл жалған ақпар екені анықталып, қауесет таратқанды іздестіру басталған.

Нәтижесінде С.Чалых есімді қала тұрғыны құрықталып, сот алдына әкелінді. Ол масаң күйде өзінің ұялы телефонынан хабар-ласып, елді дүрліктірген. Бірақ, өз әрекетіне есеп беретін жағдайда болғанын мойында-

ды. Қоғамдық тыныштық бұзып, мемлекеттік мекеме қызметкерлерінің жұмысына кедергі келтіретінін сезінсе де, жалған хабарлама қалдырған.

27 желтоқсанда өткен сот процесін-де күдікті деп танылған қала тұрғыны ҚР Қылмыстық кодексінің 273-бабы бойынша айыпты деп танылып, бір жылға дейін бас бостандығынан айыру жазасына кесілді. Сондай-ақ, ҚР Қылмыстық кодексінің 91 және 98-бабына сәйкес түзеу мекемесінде ішімдіктен мәжбүрлі түрде емдеу шарасы да қарастырылды.

МІНДЕТІН ОРЫНДАМАҒАН АНАҚарағанды облысы №2 кәмелетке толмағандардың істері жөніндегі мамандандырылған

ауданаралық сотында Қазақстан Республикасы Әкімшілік құқық бұзушылық кодексінің 127 бабының 2-тармағы бойынша азаматша С.-ға қатысты әкімшілік іс қаралды.

Сот отырысы барысында азаматша С. бұрын ҚР ӘҚБтК 127-бабының 1 бөлігі бойынша әкімшілік жауапкершілікке тартылған. Оның 09.07.1998 жылы туған Ж. және 20.07.2005 жылы туған П. есімді кәмелетке толмаған балаларының тәрбиесіне мүлде көңіл бөлмейтіні, ішімдік-ке әуес екендігі және балаларын туыстарының үйіне қалдырып кететіні анықталды.

Сотпен, Қазақстан Республикасы Әкімшілік құқық бұзушылық кодексінің 127-бабының 2 тармағы бойынша азаматша С. кінәлі деп танылып, аталған бап бойынша айыппұл төлеуге міндеттелді.

АЛИМЕНТ МӨЛШЕРІН КӨБЕЙТТІҚарағанды облысының №2 кәмелетке толмағандардың істері жөніндегі

мамандандырылған ауданаралық сотымен талапкер Л.-дің жауапкер М.-ге алимент мөлшерін көбейту туралы азаматтық іс қаралды.

Сот отырысы барысында тараптар азаматтық іс жүргізу заңнамасын түсіндірумен қоса сот медиациясын жүргізуді өтінді. Мамандандырылған ауданаралық сотымен медиация тәртібімен келісім бекітілді. Онда жауапкер М. талапкерден кәмелетке толмаған балаға алы-натын табысының немесе өзге де кірістерінен ай сайын ұстайтын 1/6 (16,6%) мөлшеріндегі алимент көлемін 1/4 (25%) дейін көбейтуге келісімін берді.

БАЛАСЫН СОҚҚЫҒА ЖЫҚҚАНҚазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 140-бабының 2-бөлігімен (кәмелетке

толмаған адамды тәрбиелеу жөніндегі міндеттерді орындамау) Н. қатысты қылмыстық іс қаралды.

Ол мас күйінде кәмелетке толмаған қызына қатыгездік танытып, оны еш себепсіз ұрып, дене жарақатын салған. Сот-медициналық сараптамасының қорытындысына сәйкес, кәмелетке толмаған баланың сол жақ иығы жырылған. Аталған дене жарақаттары қатты және өткір емес затпен салынып, денсаулыққа жеңіл жарақат келтірген.

Сот отырысында сотталушы Н өзіне тағылған айыпты толық мойындап, мас күйінде бо-ла тұра, өзінің қызы М-ны еш себепсіз ұрып, дене жарақатын салғаны рас екенін айтты. Жәбірленушіден кешірім сұрап, татуласып, қылмыстық жазадан босатуды өтінді.

Аталған қылмыстық іс Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 68-бабының 1 бөлігіне сәйкес сотталушының жәбірленушімен татуласқанына байланысты қысқартылды

ҚЫЛМЫС ХРОНИКАСЫ

«АТАМЕКЕН» ХАБАРЛАРЫ

№01 (8064) 05.01.2018 N A R Y Q 11

ҰЛТТЫҚ ПАЛАТА КӘСІПКЕРЛЕРГЕ 200 МЫҢНАН АСА ТЕГІН ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТТІ

ҚР «Атаме-кен» Ұлттық

кәсіпкерлік пала-тасы 2017 жылы

консультациялық қызмет көрсету

жоспарын 170%-ға орындады.

«Атамекен» ҰКП «Бизнестің жол картасы – 2020» Бағдарламасының төртінші бағыты аясында бизнеске қаржылай емес қолдау көрсетеді. Қаржылай емес қолдау құралдары кәсіпкерлердің білім көтеруге және шетелдік тәжірибені үйренуге көмектеседі.

Іскерлік байланыс«Іскерлік байланыс» жобасымен аты-

раулық бизнесмен Диас Байсмақов Герма- нияның озық кәсіпорнының өндіріс жүргізу технологиясы мен тәжірибесін игеруге, ше-телдік үздік өндіруші зауыттардан замана-уи жабдық жеткізу байланысын орнатуға мүмкіндік туды.

«Жахан Атырау» ЖШС бас директо-ры Диас Байсмақов бизнес жүргізудің за-манауи әдістерін тегін үйреніп, шет ел-де тағылымнамадан өтуге мүмкіндік бе-ретін «Іскерлік байланыс» жобасы туралы әріптестерінен естіп, білген.

Бүгінде «Жахан Атырау» компаниясы не-міс серіктестермен қазандықтар үшін жөндеу жабдығын алу келісімін жүргізіп келеді. Диас Байсмақовтың айтуынша, жұмыс істеп тұрған жабдықтың жарамдылық мерзімін ұзартуға, яғни орташа есеппен 30%-ға арттыруға мүмкіндік береді. Мұнымен қоса отын матери-алдарын айтарлықтай үнемдейді.

Бизнес-мектепКәсібін жаңадан бастаған Әзиза Семізба-

ева «Бизнес-мектеп» жобасымен білім алған. Бойжеткен – ірі зауыттың дилері, болашақта өнеркәсіпке арналған ыдыс шығаратын кәсіпорын ашқысы келеді. Оның айтуынша «Бизнес-мектеп» жобасы арқылы білім алу сауатын арттырып, жаңа бизнес-байланыс қатарын толықтыруға мүмкіндік берген.

Аталған жоба «Бизнестің жол картасы – 2020» бірыңғай бағдарламасының төртінші бағыты – «Кәсіпкерлік әлеуетті күшейту» ая-сында жүзеге асырылады.

Аға сеньорлар«Аға сеньорлар» жобасы аясында Жам-

был облысына Канададан екі сарапшы келді.

Туризм және қонақ үй бизнесі саласындағы сарапшы Боб Тасс – осы салада 50 жыл бойы еңбек етіп келе жатқан тәжірибелі маман.

«Байтерек «Travel» Center» және «Жам-был-Сервис» жауапкершілігі шектеулі серік-тестері канадалық маманның қызметі мен кеңесіне жүгінді. Облыстағы екі апталық сапа-рында Боб Тасс өңірдегі туризмге баға берді. Сарапшы менеджмент, маркетинг, қоғаммен байланыс секілді бірнеше салаға жаңа техно-логияны енгізу туралы кеңес берді.

Маркетинг, білім беру мен жаттықтыру бағдарламасын дайындау маманы, көш-басшылық, сату, бизнес-жоспарлау мен топ құруға қатысты құралдардың авторы Джей-мс Гордон Уильямстың «Айналайын» бала-лар орталығы агенттігінің басшысы Жанар Иманәлиева Жамбыл облысы Шу қаласына шақыртты.

Кәсіпкер ханым өз орталығында ағылшын тілі мен менталды арифметика курсын ұйым-дастырды. Шетелдік сарапшы жеке биз-нес мәселесінде көмек беріп қана қоймай, «Ағылшындық марафон» Канада–Қазақстан– Израиль халықаралық білім беру конференци-ясына қатысты.

«Шетелдік мамандармен өткізген уақыт пайдалы да қызықты болды. Бірлескен жұмыстың арқасында жергілікті атқарушы ор-гандар хабардар болды, қолдау көрсетеді деп үміттенеміз», – деді Жанар Иманәлиева.

Қызылордалық үш компания – «Сыр Мар-жаны» ЖШС, «Абзал и К» ТС пен «Қызылорда Құрылыс НК» ЖШС осы құрауыштың көмегін пайдаланды.

Канададан келген сарапшы маман Уве Фоэрин Қазалы ауданындағы «Сыр Мар-жаны» ЖШС-де болып, топырақты тыңайту мәселесінде тәжірибесімен бөлісті. Жергілікті шаруалар қолданатын тәсілдерге жоғары баға берді.

«Аға сеньорлар» құрауышын әрбір кәсіп-кер пайдалана алады. Экономиканың ба-сым бағытында қызмет атқаратын шағын және орта бизнестегі жұмыс істеп жүрген кәсіпорындардың жоғары және орта деңгейдегі басшылары қатысуына болады.

Қорытынды2017 жылдың қорытындысы бойынша

шағын және орта кәсіпкерлік субъектілеріне 51 348 қызмет көрсетілді. ШОК субъектілеріне қызмет көрсету жоспары 171%-ға орындалды (ҚР ҰЭМ жоспары – 30 000 ШОК субъектісі).

Сонымен қатар, Моноқалалар, шағын қалалар мен аудан орталықтарында халыққа мемлекеттің бизнесті қолдау шаралары жай-лы ақпарат беру мақсатында құрылған 189 кәсіпкерлерге қолдау көрсететін орталықта 113 393 клиентке қызмет көрсетіліп, 237 835 консультациялық қызмет берілді, бұл жоспарлық көрсеткіштен 170% жоғары (ҚР ҰЭМ жоспары – 140 кеңес беру).

2017 жылы «Бизнес-мектеп» құрауышы бойынша 22 291 адам білім алды (жылдық жоспары 149%-ға орындалды).

2017 жылдың 9 айында «Іскерлік бай-ланыс» құралының 1 кезеңі аясында 555 мекеменің басшылары білім алды, жоспар бойынша 500 адамды оқыту керек еді, соны-мен қатар, екінші кезең аясында 43 кәсіпкер Германияның Тюбинген және Дрезден қалаларында тағылымнамадан өтті.

«Басқару әдісі, өндіріс технология-сы, жабдығын енгізу және мамандарды оқыту мәселесі бойынша шетелдік біліктілігі жоғары мамандарды тарту (аға сеньорлар)» құрауышы шет елдің тәжірибесі мол маман-дарын қатыстыра отырып, қатысушыларға кәсіпорындарда басқарудың жаңа әдісін, өндіріс технологиясы, жабдығын енгізу мен мамандарды оқыту мәселесіне қатысты кеңес беру мақсатында жүзеге асырылады.

2017 жылдың 11 айында «Атаме-

кен» германиялық серіктестің көмегімен 67 сарапшылық миссия ұйымдастырды (ҚР ҰЭМ доспары – 64 миссия), тіке-лей кәсіпорындарда жұмысты жақсартуға қатысты консультациялық қызмет көрсетілді.

Анықтама ретінде:Еске салсақ, «Атамекен» ҚР Ұлттық

кәсіпкерлер палатасы «Бизнестің жол кар-тасы – 2020» бағдарламасының төртінші бағыты бойынша бірнеше құрауыш жұмысын үйлестіреді:

1) Жұмыс істеп тұрған бизнеске сервистік қолдау көрсету;

2) Моноқала, шағын қала мен аудан орталықтарында мемлекеттің бизнесті қолдау шаралары жайлы ақпаратты тарату, хабардар ету;

3) Кәсіпкерлік қызметтің негіздерін оқыту;4) Іскерлік байланыс;5) Басқару әдісі, өндіріс технологиясы,

жабдығын енгізу және мамандарды оқыту мәселесі бойынша шетелдік біліктілігі жоғары мамандарды тарту (аға сеньорлар).

Мемлекеттің қаржылай емес қолдау ша-ралары облыстық деңгейде 27 кәсіпкерлерге қызмет көрсету орталығында және аудандық деңгейде 189 кәсіпкерлерге қолдау көрсететін орталықта көрсетіледі. Көрсетілетін қыз-мет саны айтарлықтай артып отырғаны байқалады.

АТАКӘСІП

ШАРУА ҚОЖАЛЫҚТАРЫНЫҢ БІРТҰТАС ДЕРЕКҚОРЫ ЖАСАЛУДА

Ауыл шаруашылығы өнімдерінің бағасын бес есе төмендетіп, са-

тып алушы мен фермерді ғаламтор арқылы таныстыратын Agrobiz.

kz порталы өткен жылдың мамыр айында іске қосылған еді. Таяу-да осы жобаның басы-қасында

жүрген мамандар журналистер-мен жүздесіп, жарты жылдағы

жұмыстарының қорытындысын жариялады.

Портал үкімет пен ЮСАИД қорының қолдауымен дүниеге келді. Жоба же-текшісі Айдос Аманбайдың айтуынша, порталға бағаны төмендету ғана емес, іш-кі нарықтағы экономикалық интеграцияны жылдамдату жүктелген. Басты мақсат – фермерлер мен мемлекеттік ұйымдардың, квазисектор мен ғылыми ортаның байла-нысын оңтайландыру.

– «Agrobiz. kz» порталын алыс-жақын шетел кәсіпкерлері жақсы біледі. Таяуда қытай фермерлері хабарла-сып, асқақбақ дәніне тапсырыс бер-ді. Ал, бірін-бірі портал арқылы тапқан германиялық кәсіпкер мен оңтүстік қазақ- стандық кәсіпкер арасындағы байла-

ныс келісім-шарт деңгейіне жетті. Қазір «Agrobiz.kz» порталында жарияланған мәліметтерді үкіметтік порталға қосу мәселесі талқыланып жатыр. «Цифрлы Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасы біздің интернет ресурсымыздың әлеуетін әртараптандырады деп үміттенеміз, – деді жоба жетекшісі Айдос Аманбай.

Ол порталда шаруа қожалықтарының біртұтас дерекқоры жасалып жатқанын жеткізді. Оның сөзінше, шаруалар веб-кабинет ашып, шаруашылығын ғаламтор арқылы таныстыруға мүмкіндік алған. Дерекқордан шаруаның нарықта қашаннан бері жұмыс істейтінін, нарыққа не ұсына алатынын білуге болады.

– Сайттағы электронды картада әрбір қожалықтың географиялық орны, мекен-жайы көрсетілген. Агрокартада қашықтықты есептеу функциясы бар. Ол шаруаға өзіне қажетті дүниені сатып алатын ең жақын жерді көрсетеді. Бұл функция белгіленген жерге жету үшін неше литр бензин кететінін және жолға қанша уақыт жұмсалатынын да есептеп береді, – деді Айдос Аманбай.

Бүгінге дейін портал шаруа қожа-лықтарының, ауылдық округтардың, агро-кәсіпорындардың ортақ дерекқорына айна-лып үлгеріпті. Осы уақытқа дейін порталға 37 400 адам тіркеліп, 10 135 қолданушы жеке веб-парақшасын ашқан көрінеді. Айтпақшы, кез келген фермер порталға жарнамасын тегін жариялап, портал

қызметін тегін пайдалана алады екен. Айдос Аманбай сөз арасында ауылдық

округтердің базасын жасап жатқанын ай-тты. Бұл санатта әрбір округте қанша сиыр, қанша қой, қанша жылқы, қанша жер бар екені және оның қай тұсы суармалы, қай тұсы жайылымдық жер екені туралы мәлімет беріледі. Мұндай деректер қоры инвесторлар үшін тиімді болмақ. Себебі инвестор 50 мың қойы немесе 20 түйесі бар ауыл туралы мәліметті ғаламтордан оқып, сол ауылдан тері өңдейтін немесе сүт өнімдерін қабылдайтын цех ашуы мүмкін.

Фермерлердің базасында ғылыми жетекшінің болуы субсидия алуды жеңіл-детеді. Порталға ауыл шаруашылығы са-ласына тікелей немесе жанама қатысы бар 600-ден аса отандық ғалым мен ғылыми қызметкерлер туралы дерек енгізілген. Мұнда олардың аты-жөні, байланыс нө-мірлері, ғылыми жұмысының тақырыбы мен бағыты, жұмыс орыны, көрсететін қыз-меті нақтыланған.

– Бұл – білім мен ғылымның және өндірістің интеграциясы үшін қажет. Фер-мерлер өзінің шаруашылық бағытына қажетті ғылыми кеңесті осы жерден таба-ды, – деді Айдос Аманбай.

Алматыға Шымкенттен келген фермер Әскер Алман «Agrobiz. kz» порталы ауыл шаруашылығы өнімдерінің бағасына әсер етіп отырғанын айтты.

– Оңтүстік Қазақстан облысының дихан-

дары жылдың 4 мезгілінде бау-бақша бап-таумен айналысады. Порталда тіркелген кәсіпкерлердің 60%-ы осы облыстан. Порталдағы деректер базасы тәулік бойы жаңартылып тұрады. Өзін қызықтырған мәлімет тапсырыс берушінің немесе фер-мердің ғаламтордағы почтасы немесе ұялы телефонына хабарлама ретінде ке-леді. Шаруа қожалықтары иелері интернет ұстамайтын жерлерде өмір сүреді. Алайда, олардың барлығында ұялы байланыс бар. Енді фермер ақпарат іздемейді, ақпарат фермерді өзі іздеп табады. Себебі портал-да SMS-хабарлама тарататын сервистік қызмет бар. Ол көлік шығынын жояды, уақыт пен еңбек шығынын қысқартады, телекоммуникациялық шығынды 90%-ға үнемдейді. «Маусым кезінде алыпсатар-лар диханнан қызанақтың бір келісін 30 теңгеден сатып алады. Фермердің иеле-гіндегі жерден көтерме сауда базарла-рына дейін қолдан-қолға 4 рет өтеді. Төртінші саты – базарға немесе дүкен сөрелеріне жеткенде оның бағасы 200-400 теңгеге шарықтап кетеді. Ортадағы 150-350 теңге алыпсатарлардың қалтасында қалады. Осы олқылықтың орнын толтыру үшін ақпаратты технология фермерлердің тұрмысына енді. Енді олар осы игілікті тиісінше пайдалануы тиіс, – деді Әскер Алман.

Дереккөз: аbctv.kz

№01 (8064) 05.01.2018R Y ’ H A N I ’ Y A T

«НАҒЫЗ МҰСЫЛМАН ҚОҒАМҒА ҚҰРМЕТПЕН ҚАРАЙДЫ»Ислам бейбіт өмірді, тыныш тіршілікті, ынтымақты

қарым-қатынасты насихаттайтын болса, мұсылман осы аталған ұғымдарға айрықша көңіл бөліп, назарда ұстауы

тиіс. Дегенмен, жұртшылық арасында кей кезде діни таным-түсінік мәселесінде келіспеушіліктер көрініс тауып жата-ды. Мұның себебі де жоқ емес. Islam.kz діни ағартушылық

сайтының діни сарапшысы, белгілі исламтанушы Абдусамат ҚАСЫММЕН болған сұхбатта осы мәселелер

төңірегінде өрбіді.

– Абдусамат Тұрғынұлы, қазіргі кезде-гі жалпы жұртшылықтың, жастардың дінге бет бұрысына қандай баға бересіз? Қоғамдағы діни ахуал туралы пікіріңіз?

– Аллаға шүкір, халқымыздың, соның ішінде жастардың дінге деген бет бұрысы күннен-күнге артып жатқаны байқалады. Жал-пы, елдегі діни ахуалдың, дәлірек айтқанда діндарлардың діни білім деңгейлері де күн санап кеңейіп жатқандығы да мәлім. Бұл – әлеуметтік желілерде кең түрде діни бағытта жазылып жатқан жазбалар, мешіт мінберін-де айтылып жатқан уағыздар, медресе-лерде беріліп отырған дәрістердің, жүйелі жолға түскен уағыз-насихаттардың жемісті нәтижесі деп ойлаймын. Дегенмен, әлі де ді-ни ахуалдың күйі жетілуді қажет етеді. Бұл – әрине, уақыттың еншісінде.

Дәл қазіргі біздің елдегі мұсылманшылық әлі буыны қата қоймаған жас бала тәріздес. Жекелеген түрде қарағанда, білімді кісілер жоқ емес, бар. Бірақ, бәрібір жаттанды-дан гөрі көкірек көзі ояу ойшылдар, дуалы ауыз данагөйлер, жан-жақты сауатты діндар мұсылман тұлғалар әзірге елімізде жоқтың қасы. Болашақта мұндай тұлғалардың қалыптасатынына сенімдімін.

– Сіздіңше діндарлық пен діншілдік ұғымы бір ме, әлде бөлек пе?

– «Діндарлық» дегенде, менің ойыма тақуа кісі елестейді: қолдан келгенше шариғаттың бұйырғанын орындап, тыйғанынан тыйылып жүрген, өсек-аяңнан, біреудің ала жібін ат-таудан аулақ, сүннет-мұстахабтарды тәрк еткенінен гөрі, оларды амалға асырғаны көп мұсылман.

«Діншілдік» дегенде, көбіне діни мәселеде асыра сілтеушілік ойға келеді. Ислам діні – жеңіл әрі икемді. Уақыт талғамайды. Әйткенмен де, тілдік тұрғыда екеуінің де мағыналары бір.

– Соңғы уақытта қоғам ішінде, әсіресе, әлеуметтік желілерде дін мен дәстүрді не-месе ұлт пен шариғатты бір-біріне қарсы қою яки бөлек дүние етіп көрсету үрдісі байқалады. Шындығы қайсы?

– Дін мен дәстүр сабақтастығы бүгінде күн тәртібіндегі нәрсе. Асыл дініміз жер-гілікті салт-дәстүрмен және әдет-ғұрыппен санасатындығы, оларды назардан тыс қалдырмайтындығы анық. Ислам шариғатында кей мәселелерде жергілікті әдет-ғұрыпқа қарай үкім шығарылады. «Әл-Адәту мүхаккәмә» де-ген қағида бар. Мағынасы: «Әдет-ғұрып – үкім анықтауда жүгінетін орын». Ханафи ғалымы Имам Сәрәхси былай деген: «Әдет-ғұрыппен бекітілген үкім – насспен (аят-хадис) бекітілген үкіммен тең».

Алайда, «дәстүрдің озығы бар, тозығы бар» деген өнегелі сөзді еш ұмытпауымыз керек. Әдет-ғұрып пен салт-дәстүрлердің де ақылға сыйымсыз, адамның өмір салтына теріс келетін тұстары болады. Өйткені, әдет-ғұрыптар – түптеп келгенде, адамдардың туындысы. Тәңірлік уахиға сүйенбейді. Сол себептен, олардың да тозығы жеткендері бо-луы мүмкін. Біз – мұсылмандар, төл дініміз – Исламды киелі деп білеміз. Ол – құдіреті күшті Жаратушы тарапынан келген «құдайы заң» деп сенеміз. Құдайдан күшті, одан білгір, одан асқан еш нәрсе жоқ. Жаратушымыздан жеткендіктен дініміз кемшіліксіз болатындығы сөзсіз. Сол себепті, әдет-ғұрып пен салт-дәстүрлердің ақ-қарасын діннің іргелі сенім-негіздері мен іргелі қағидаттарына салыстыра анықтаймыз. Дінімізге сәйкес болса, қабыл етіледі. Дінге қайшы келген кейбірі теріске шығарылады.

Дегенмен, айта кету керек, қазақи салт-дәстүрлердің дінге сәйкес келмейтіндері-нен гөрі үндес түсетін тұсы өте көп. Кейбірі ғана болмаса (олардың өзі қазақ ұлтында ұмытылып жатқандар), басым көпшілігі дініміз-ге сай. Бұны көптеген жазбаларымызда айтып келеміз.

– Осы тұрғыда «Дәстүрлі Ислам діні» дегенді қалай түсіндіресіз?

– «Дәстүрлі Ислам діні» деген сөз – Мұхаммед пайғамбарымыздан бастап, оның ізімен жүруші сахаба-и кирам, табиғин және сәләф ғұламалардан жалғасып келе жатқан, әлемдегі көпшілік мұсылмандардың

ұстанатын діни түсінікті білдіреді. Дәлірегі, «Әһли сүннә уәл жамағат» жолы. Сүнниттік ұстаным. Пайғамбарымыздың тілімен айтқанда «Сәуәдуль Ағзам» – Қарақұрым жо-лы. Бұл жерде «дәстүрлі» сөзі тілдік мағынада қолданылып тұр: «Ортодоксальды» деген ұғымда.

– Дін ұстану арабшылдық болып көрінуінің бір себебі уағыз-насихаттың қайнар көзі мен бояуында жатқан секілді. Мешіт мінберлерінде қазақтан шыққан дін ғалымдарының еңбектері айтыла бермейді. Тарихымызда дін қайраткерлері санаулы ғана ма? Олардың еңбектері неліктен көбірек танылмайды, уағыз ба-рысында қолданылмайды?

– «Арабшылдық» деген сөзге өз басым қарсымын. Мүмкін кей мәселелерде бұл сөзді қолдануға болатын шығар. Жалпы алғанда, «арабшыл Ислам» болмайды. Ислам діні – бір. Бәріне ортақ. Ол – Құран және сүннеттен әрі ғұламалардың ижмасынан тұрады. Құран және сүннет араб тілінде болғандықтан Ислам ғалымы болу үшін араб тілін меңгеруіміз шарт. Өйткені, Құран мен сүннетті және іргелі діни әдебиеттерді түпкі нұсқасында оқымай Ислам ғалымы болам деу бекер.

Бұл жерде, «араб болайық» деп айтқалы отырмағанымды ескерте кеткім келеді. Араб тілінен, араб ұлтынан безу және ол ұлтқа жек көрінішпен қарау – дұрыс емес деп отырмын. Әр ұлттың жаманы да бар, жақсысы да жетіп асады. Кейбір қандастарымыз «арабқұл» де-ген сөздерді қолданып жатады. XX ғасырда Еуропада «антиарабизм» белең алды. Ба-сында еуропалықтар Исламмен күресті. Одан кейін олар арабтардың өздеріне шүйлікті. Соның әсерінен әлемде араб деген ұлтқа теріс көзқарас қалыптасқан. Бұл – саясат.

Тарихта түркі тілдес дін ғұламалар көп болған. Олардың бәрі көбіне араб тілінде сөйлеп, араб тілінде еңбек жазды. Біріншіден, дін ілімі үшін араб тілі маңызды, екіншіден – ол заманда барлық мұсылмандар өз тілдерімен қатар араб тілінде де сөйлейтін. Тіпті, Әл-Фараби мен Ибн Сина да өз еңбектерін араб тілінде жазды. Енді, оларды «арабшылдар» немесе «арабқұлдар» деп айтуға бола ма? Кешегі алаш зиялылардың көпшілігі медресе түлегі. Бәрі арабша хат танып өскен.

Біздің мақтанышымыз – Әбу Наср әл-Фарабидің ғұлама болып, «екінші ұстаз» ата-нуына араб елдеріндегі ғылым жолындағы сапарларының рөлі орасан зор деп айтуға болады. Әбу Наср әл-Фараби Фараб пен Бұхарада бастапқы ғылымын алғаннан соң, Бағдатқа аттанған. Одан әрі Дамаск, Каир, Ха-леб сынды қалалардан ілім іздеді. Әбу Наср әл-Фараби араб тілді ғалым саналған.

Ислам дінімен жүруді арабшылдыққа не-месе арабқұлдыққа балау – өрескел қателік. Ислам діні тек араб ұлтына тән емес. Барлық адамзатқа арналған дүние. Ол – бәрімізді жаратқан бір Алланың шариғаты. Мақсатымыз, Ислам діні арқылы араб ұлтын асқақтату емес. Мақсат бір құдайдың бұйрығын үйретіп, тый-ымын ескерту болып табылады. Төл дінімізді адамдар арасында жаю. Бірақ, Құран тілі – араб тілі болғандықтан және діннің қайнар бұлағы араб ұлтынан шыққандықтан, араб ұлтына деген ерекше сыйымыз бар екендігі жасырын емес. Әрине, олардың арасында жа-мандары да бар, жақсылары да бар. Ол басқа мәселе.

Бұл жерде мен қазақшылықтан безу ке-рек деп отырғаным жоқ. Әр ұлт өзінің тілі мен салт-дәстүрін сақтауы керек. Онсыз болмайды. Енді сіздің сұрағыңызда айтып отырғаныңыз «дінді түсіндіргенде қазақ мен-талитетін назарға ұстауымыз керек» дегендік шығар. Мысалы, қазақ даласынан шыққан

ежелгі ақын-жазушылардың, даналардың сөздерімен салыстыра түсіндірілсе, олардың айтқан дүниелерінің мәнін аша отырып, дінді олар қалай түсінген? Сол мәселелер кеңінен айтылса, құба-құп.

– Зайырлы қоғам мұсылман қауымы үшін жат па?

– Зайырлылық – дін мемлекеттен бөлек деген қағидаға негізделген. Ал, Ислам дінінде дін мемлекеттен бөлек емес. Дегенмен, бұл - жергілікті заңға бағынбау керек деген сөзді білдірмейді. Діндар мұсылман өзінің тұрып жатқан мемлекеттің заңына бағынуы тиіс. Заң дегеніміз, әлеуметтік тәртіп деген сөз. Қаһарман Бауыржан Момышұлы атамыздың сөзімен айтсақ, «Тәртіпке бағынған құл бол-майды». Қасиетті Құран Кәрімнің «Юсуф сүресінде» Жүсіп пайғамбар жайында оқиға орын алған. Сонда, Жүсіп пайғамбардың Мы-сыр елінде қазына басшысы болған шағында жергілікті патшаның заңы үстемдік құрып тұрған еді. Енді, Жүсіп пайғамбар да сол заңға бағынғандығын қасиетті аяттардың аста-рынан ұғынуға болады. Ендеше, Қазақстан Республикасы өзін демократиялық, зайыр-лы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде орнықтырғандықтан, бұған діндар мұсылмандар да сый-құрметпен қараулары ләзім. Отан – бәрімізге ортақ.

– Бүгінгі қоғамдағы мұсылманның мақсат-міндеті қандай болмақ?

– Бүгінгі қоғам – біліктілік пен байлықтың үстем етіп тұрған орын. Бүгінде не білімді болуыңыз керек, не болмаса, дәулетті болуыңыз қажет. Мұсылман кісі осы екеуі-нен де қапы қалмауы ләзім деп ойлаймын. Мұсылманның ең басты мақсаты – Ал-ла ризалығына қауышу. Ізгілікті насихат-тау, жақсылықта жарысу. Титтей де бол-са, игі істер істеп, қоғамға пайдасын тигі-зу, сол арқылы сауапқа кенеліп, Алланың жарылқауына қол жеткізу болып табыла-ды. Ислам діні бізге «о дүниемен қатар, бұ дүниені де ұмытпа» деп үйретеді. Сондықтан да, мұсылман жан-жақты білікті де, білімді болуы тиіс. Өзінің асыл дінімен қоса, өз мамандығын жетік білгені жөн. Сонымен бірге адал жолмен дүние тауып, бай болу да дінге қайшы емес. Кезінде бай сахабалар болған. Пайғамбарымыз (с.а.у.) «Алаған қолдан, береген қол артық» дейді. Алайда, байлық мұсылманның жүрегінде емес, қалтасында орын алуы абзал болмақ.

– Уақыт бөліп, сұхбат бергеніңізге рахмет.

Әңгімелескен Жайық НАҒЫМАШ Дереккөз: Kazislam.kz

12

САЙЫС

ҚҰРАН ОҚЫП ЖАРЫСТЫ31 желтоқсанда Қарағанды облысы Жезқаған қаласы «Ахмет ишан

Оразайұлы» мешітінде «Құран жарысы» өтті.Жарыс екі бағытта өтті. Бірінші

Нәбә – Нас сүресі аралығы бойынша, оған 11 адам қатысты. Екінші Дұха – Нас сүресі аралығы бойынша, оған 22 адам қатысты. Қатысушылардың арасындағы үлкені 66 жаста болса, ең кіші қатысушының жасы – 6 жас. Қазылар алқасының мүшесі ретін-де Қарағанды облыстық «Әнет ба-ба» мешітіне арнайы Мысыр елінен келген ұстаз Мұхаммед Мұстафа және Қарағанды облыстық «Әнет баба» мешітіне Түркия елінен арнайы келген ұстаз Фарук Ок шақырылды. Мысыр елінен келген қонақ 66 жастағы және 55 жастағы кісілердің жарысқа қатысып, Құран оқығандарын тыңдап, осы жасқа

келіп Құран үйренгендеріне дән риза болды.

Жарыс қорытындысы бойынша Нәбә – Нас сүресі аралығында 1-орын Әділет Саяжановқа, 2-орын Аманбай Көшековке, 3-орын Иса Фаталиевке бұйырды. Дұха – Нас сүресі аралығында 1-орынды Даурен Айтуаров, 2-орын-ды Мұхаммед Рысқыбаев, 3-орын-ды Файруз Малик иеленді. Барлық жүлдегерлерге ақшалай сыйлық беріл-ді. Сондай-ақ, жарысқа қатысқан үміткерлердің барлығына алғыс хат-тар мен сыйлықтар табысталды. Құран жарысынан соң мешіт асханасында жамағатқа ас берілді.

Ізтөлеу ТҮСІП

QAZAQSTAN06:05 Концерт. 07:00 «Таңшолпан». 10:00 «Hit Qazaqstan». 10:50 «Апта». 11:55 «Күмбір де күмбір тербетіп». 12:00 «Үзілмес үміт». Т/х. 13:00 Ақпарат. 13:15 «Мәңгілік махаббат». Т/х. 14:55 «Ана». Т/х. 15:45 «Қалқанқұлақ». Т/х. 16:30 «Қазақ даласының құпиялары». 17:00 Ақпарат. 17:15 Елден хабар. 17:30 «Көңіл толқыны». 17:50 «Менің Қазақстаным!». 18:20 «Жүрекке жол». Т/х. 20:00 Ақпарат. 20:30 Басты тақырып. 20:50 «Қарекет». 21:45 «Үзілмес үміт». Т/х. 22:35 «Ана». Т/х. 23:25 «Түнгі студияда Нұрлан Қоянбаев». 00:00 Дабыл. 00:05 Ақпарат. 00:35 Басты тақырып. 00:55 Елден хабар. 01:05 «Hit Qazaqstan». 01:50 «Қарекет».

ХАБАР07:02 «Ауырмайтын жол ізде». 07:30 «Тағдыр тартысы». 08:10 Т/х. «Өгей жүрек». 09:00 Новости. 09:10 М/с. «Звездные войны». 10:30 «Мечты сбываются». 11:00 «Ана мен бала». 12:00 Жаңалықтар. 12:10 «Біздің на-

08.0

1.20

1809

.01.

2018

10.0

1.20

1811

.01.

2018

12.0

1.20

18

зарда». 12:30 Т/х. «Пәленшеевтер»-2. 13:00 Новости. 13:10 Т/с. «Сын моего отца». 14:00 Т/с. «Подкидыши». 15:00 «Мечты сбывают-ся». 15:30 Т/х. «Пәленшеевтер»-2. 16:25 «Са-на». Духовное возрождение. 17:00 «Народ-ный контроль». 17:15 «Ана мен бала». 18:00 «Давайте говорить!». 19:00 Қорытынды жаңалықтар. 19:30 «Бетпе-бет». 20:00 «Ар-найы хабар». 20:30 «Бюро расследований». 21:00 Итоги дня. 21:30 «Болашаққа бағдар». 22:15 Т/с.«Подкидыши». 23:15 «Тағдыр тартысы». 23:45 Қорытынды жаңалықтар. 00:15 Т/с.«Осколки». 01:00 Қорытынды жаңалықтар. 01:30 «Ауырмайтын жол ізде». 02:00 Қорытынды жаңалықтар.

КТК07.05 «КТК» қоржынынан». 07.35 «Тағдыр қосқан асыл жар». Т/х. 09.30 «Кеттік тойға!». 10.00 «Свадьба вслепую». 11.30 «Чтобы уви-деть радугу, надо пережить дождь». 15.00 Дневные новости. 15.15 Күндізгі жаңалықтар. 15.25 «Өнерлі отбасы». 16.25 «Арман.Когда ангелы спят». 18.20 «Сүйікті Дениз». Т/х.

20.00 Кешкі жаңалықтар. 20.40 «КТКweb». 21.00 Вечерние новости. 21.40 «Главная редакция». 22.40 «Завещание принцессы». 00.10 «Бессонница». 01.45 «Шырғалаң». Т/х. 03.00-04.30 «КТК» қоржынынан».

АСТАНА05:00 «Сырты бүтін...». 06:00 Димаш. Фильм-концерт. 07:00 Союзмультфильм. 08:00 Х/ф. «Джентльмены удачи». 10:00 «Ұрланған тағдыр». Т/х. 11:00 «Зехра». Т/х. 12:20 «Абы-сындар». Т/х. 14:20 Х/ф. «Елки 1914». 16:50 «Тәтті шайға шақырады Нұрдәулет». 18:30 «Зехра». Т/х. 20:00 Жаңалықтар. 20:30 Но-вости «20:30». 21:00 «Ұрланған тағдыр». Т/х. 22:00 «Абысындар». Т/х. 00:00 «Қош келдіңіз!». 01:30 «Суперпапа». 02:00 Новости «20:30». 02:30 Жаңалықтар. 03:00 «KazNet».

7-АРНА06.00 «Қыздар арасында». 06.40 «Ене мен келін». 07.10 Т/х «Әкемнің отбасы». 08.10 Т/х «Элиф». 09.00 «Гадалка». 09.30 «Суб-

ботний вечер». 11.30 Т/с «Я больше не бо-юсь». 12.20 М/ф «Савва. Сердце война». 13.45 «Q-елі». 14.00 Х/ф «Побег из аула. Операция Махаббат». 14.50 «Айнаonline». 15.10 «Япырай». 15.40 Т/х «Әкемнің от-басы». 16.30 «Тамаша». 17.20 Т/х «Няня-аға». 18.00 «Q-елі». 19.10 Т/х «Элиф». 20.10 Т/х «Тағдырым шешілген күн». 21.00 Т/х «Жана келін». 21.50 Т/с «Последний мент». 22.40 Т/с «Я больше не боюсь». 23.30 Х/ф «Помпеи 3D». 01.10 «Гадалка». 01.40 Т/с «Побег из аула. Операция Махаб-бат». 02.10 «KZландия». 03.00 Т/х «Элиф». 04.30 «Ене мен келін». 05.00 «Жеңіп көр!».

3106:00 Ризамын. 07:00 Информбюро. 08:00 Т/с. «Жүрегім сен». 09:00 Т/с. «Қыздың жо-лы жіңішке». 11:00 «Готовим с Адель». 11:30 «Иван Царевич и Серый Волк». 13:00 Т/с. «Родители». 14:00 Т/с. «Воронины». 15:00 «Келіндер бәйгесі». 16:00 Т/с. «Қыздың жо-лы жіңішке». 18:00 Т/с. «Родители». 19:00 Т/с. «Воронины». 20:00 Информбюро. 21:00

«Келіндер бәйгесі». 22:00 Т/с. «Мави». 00:00 Т/с. «Өшпес махаббат». 01:30 «Амрапали». 03:30 Үздік әзілдер. 05:00 Қазақша концерт.

ДИДАР08.00 «Гороскоп». 08.05 «Ән шашу». 08.30 «Женщины способны на все». 09.30 «Сағындырған әндер –ай». 12.00 «Муль-тфильм». 12.30 «Тайны нашего кино». 13.00 «Ұлытау жаңалықтар». 13.15 «Рухани келісім». 13.30 «Новый год с доставкой на дом». 14.45 «Георгий Данеля. Великий об-манщик». 15.30 «Неизведанный Казахстан». 16.00 «Хабарландыру». 16.30 «Денсаулық және сүлулық». 17.30 «Любовь Орлова. Двуликая и великая». 18.15 «Мультфильм». 18.30 «Гороскоп». 18.35 «Хабарландыру». 19.05 «Тайны нашего кино». 19.40 «Неизве-данный Казахстан». 20.10 «Латын әліпбиіне көшу-игі қадам». 20.30 «Дидар». 21.00 «Сәлем». 22.00 «Тәулік тынысы». 22.20 «Территория происшествий». 22.30 «Вален-тина Теличкина. Начать с нуля». 23.15 «Ән шашу». 23.30 «Дидар».

QAZAQSTAN06:05 Концерт. 07:00 «Таңшолпан». 10:00 «Hit Qazaqstan». 10:50 «Элвин мен алақоржындар». М/х. 11:15 «Қоңыраулы қала». М/ф. 11:25 «Қызық екен...». 12:10 «Үзілмес үміт». Т/х. 13:00 Ақпарат. 13:15 «Жүрекке жол». Т/х. 14:55 «Ана». Т/х. 15:45 «Қалқанқұлақ». Т/х. 16:30 «Қазақ даласының құпиялары». 17:00 Ақпарат. 17:15 Елден хабар. 17:30 «Көңіл толқыны». 18:05 «100 бизнес бастауы». 18:20 «Жүрекке жол». Т/х. 20:00 Ақпарат. 20:30 Басты тақырып. 20:50 «Қарекет». 21:45 «Үзілмес үміт». Т/х. 22:35 «Ана». Т/х. 23:25 «Түнгі студияда Нұрлан Қоянбаев». 00:00 Дабыл. 00:05 Ақпарат. 00:35 Басты тақырып. 00:50 Елден хабар. 01:00 «Hit Qazaqstan». 01:45 «Қарекет».

ХАБАР07:02 «Ауырмайтын жол ізде». 07:30 «Тағдыр тартысы». 08:00 Жаңалықтар.08:10 Т/х. «Өгей жүрек».09:00 Новости. 09:10 Т/х. «Батыл жүрек». 10:30 «Bilim». 11:00 «Ана мен бала». 12:00 Жаңалықтар. 12:10 «Біздің назарда».

12:25 Т/х. «Пәленшеевтер»-2. 13:00 Но-вости. 13:10 Т/с. «Сын моего отца». 14:00 Т/с. «Подкидыши». 15:00 «Bilim». 15:30 Т/х. «Пәленшеевтер»-2. 16:10 Т/х. «Арман жолында». 17:00 «Народный контроль». 17:15 «Ана мен бала». 18:10 «Давайте го-ворить!». 18:55 Жаһандық саясат. 19:00 Қорытынды жаңалықтар. 19:30 Т/х. «Ба-тыл жүрек».20:55 Большая политика. 21:00 Итоги дня. 21:30 Т/х. «Арман жолында». 22:20 Т/с.«Подкидыши».23:20 «Тағдыр тартысы». 23:50 Т/с. «Осколки». 00:35 Қорытынды жаңалықтар. 01:05 «Ауырмай-тын жол ізде». 01:35 «Заң бойынша». 02:05 Қорытынды жаңалықтар.

КТК07.05 Кешкі жаңалықтар. 07.35 «Тағдыр қосқан асыл жар». Т/х. 09.20 Новости. 10.00 «Главная редакция». 11.00 «Завещание принцессы». 12.30 «Дежурный врач-2». Т/с. 15.00 Дневные новости. 15.15 Күндізгі жаңалықтар. 15.25 «Өнерлі отбасы». 16.25 «Әйел қырық шырақты». 17.25 «Мере-келік концерт». 18.20 «Сүйікті Дениз». Т/х. 20.00 Кешкі жаңалықтар. 20.40 «КТКweb».

21.00 Вечерние новости. 21.40 «Было де-ло». 22.40 «Завещание принцессы». Т/с. 00.20 «Бессонница». 02.00 «Шырғалаң». Т/х. 03.00-04.20 «КТК» қоржынынан». .

АСТАНА05:00 «Сырты бүтін...». 06:00 Жаңалықтар. 06:30 Новости «20:30». 07:00 Союзмуль-тфильм. 08:00 М/ф. « Маша и Медведь». 09:00 «Қош келдіңіз!». 10:00 «Ұрланған тағдыр». Т/х. 11:00 «Зехра». Т/х. 12:20 «Абысындар». Т/х. 14:20 «Қасиетті ме-кен». 14:40 «KazNet». 15:00 М/ф. « Маша и Медведь». 16:00 Т/с. «Я вернусь». 17:00 «Ән мен әзіл». 18:30 «Зехра». Т/х. 20:00 Жаңалықтар. 20:30 Новости «20:30». 21:00 «Ұрланған тағдыр». Т/х. 22:00 «Абысын-дар». Т/х. 00:00 «Қош келдіңіз!». 01:00 Т/с. «Кровинушка». 02:00 Новости «20:30». 02:30 Жаңалықтар. 03:00 «KazNet».

7-АРНА06.00 «Қыздар арасында». 06.40 «Ене мен келін». 07.10 Т/х «Әкемнің отбасы». 08.10 Т/х «Элиф». 09.00 «Моя красивая мама». 09.30 «Человек-невидимка». 10.30

Т/с «Последний мент». 11.30 Т/с «Я боль-ше не боюсь». 12.20 Х/ф «Пенелопа». 14.20 Т/с «Побег из аула. Операция Ма-хаббат». 14.50 Т/х «Тағдырым шешілген күн». 15.40 Т/х «Әкемнің отбасы». 16.30 Т/х «Жана келін». 17.20 Т/х «Няня-аға». 18.00 «Q-елі». 19.10 Т/х «Элиф». 20.10 Т/х «Тағдырым шешілген күн». 21.00 Т/х «Жана келін». 21.50 Т/с «Последний мент». 22.40 Т/с «Я больше не боюсь». 23.30 Т/с «Секретные материалы». 00.20 «Чело-век-невидимка». 01.10 «Гадалка». 01.40 Т/с «Побег из аула. Операция Махаббат». 02.10 «KZландия». 03.00 Т/х «Элиф». 04.30 «Ене мен келін». 05.00 «Жеңіп көр!».

3106:00 Ризамын. 07:00 Информбюро. 08:00 Т/с. «Жүрегім сен». 09:00 Т/с. «Қыздың жолы жіңішке». 11:00 М/с. «Русалочка». 12:00 Т/с. «Остин и Элли». 13:00 Т/с. «Ро-дители». 14:00 Т/с. «Воронины». 15:00 «Келіндер бәйгесі». 16:00 Т/с. «Қыздың жо-лы жіңішке». 18:00 Т/с. «Родители». 19:00 Т/с. «Воронины». 20:00 Информбюро. 21:00 «Келіндер бәйгесі». 22:00 Т/с. «Мави».

00:00 Т/с. «Өшпес махаббат». 01:30 «Бес-ценный подарок». 04:00 Үздік әзілдер. 05:00 Қазақша концерт.

ДИДАР08.00 «Дидар». 08.30 «Гороскоп». 08.35 «Ән шашу». 09.00 «Денсаулық және сүлулық». 10.00 «Барып қайт, балам, ауылға!». Темірәлі Бақтыгереевтің шығармашылық кеші. 11.45 «Мультфильм». 12.15 «Лю-бовь Орлова. Двуликая и великая». 13.00 «Дидар». 13.30 «Латын әліпбиіне көшу-игі қадам». 13.50 «Тайны нашего кино». 14.20 «Ән шашу». 14.45 «Валентина Теличкина. Начать с нуля». 15.30 «Неизведанный Ка-захстан». 16.00 «Хабарландыру». 16.30 «Приют комедиантов». 18.00 «Дидар». 18.15 Мультфильм. 18.30 «Гороскоп». 18.35 «Хабарландыру». 19.05 «Деректі фильм». 19.25 «Неизведанный Казахстан». 19.55 «Асанәлі Әшімовтың қатысуымен баспасөз маслихаты». 20.30 «Дидар». 21.00 «Сәлем». 22.00 «Тәулік тынысы». 22.20 «Территория происшествий». 22.30 «Владимир Басов. Львинное сердце». 23.15 «Ән шашу». 23.30 «Дидар».

QAZAQSTAN06:05 Концерт. 07:00 «Таңшолпан». 10:00 «Hit Qazaqstan». 10:50 «Элвин мен алақоржындар». М/х. 11:15 «Қоңыраулы қала». М/ф. 11:25 «Қызық екен...». 12:10 «Үзілмес үміт». Т/х. 13:00 Ақпарат. 13:15 «Жүрекке жол». Т/х. 14:55 «Ана». Т/х. 15:45 «Қалқанқұлақ». Т/х. 16:30 «Қазақ даласының құпиялары». 17:00 Ақпарат. 17:15 Елден хабар. 17:30 «Көңіл толқыны». 18:05 «Кәсіп пен нәсіп». 18:20 «Жүрекке жол». Т/х. 20:00 Ақпарат. 20:30 Басты тақырып. 20:50 «Қарекет». 21:45 «Үзілмес Үміт». Т/х. 22:35 «Ана». Т/х. 23:25 «Түнгі студияда Нұрлан Қоянбаев». 00:00 Дабыл. 00:05 Ақпарат. 00:35 Басты тақырып. 00:50 Елден хабар. 01:00 «Hit Qazaqstan». 01:45 «Қарекет».

ХАБАР07:02 «Ауырмайтын жол ізде». 07:30 «Тағдыр тартысы». 08:00 Жаңалықтар. 08:10 Т/х. «Өгей жүрек». 09:00 Новости. 09:10 Т/х. «Батыл жүрек». 10:30 «Рожден-ные вдохновлять». 11:10 «Ана мен бала».

12:00 Жаңалықтар. 12:10 «Білу маңызды». 12:25 Т/х. «Пәленшеевтер»-2. 13:00 Но-вости. 13:10 Т/с.«Сын моего отца». 14:00 Т/с.«Подкидыши». 15:00 «Рожденные вдох-новлять». 15:40 Т/х. «Пәленшеевтер»-2. 16:10 Т/х. «Арман жолында». 17:00 «Важ-но знать». 17:15 «Ана мен бала». 18:10 «Давайте говорить!». 19:00 Қорытынды жаңалықтар.19:30 Т/х. «Ғашықтық дерті». 21:00 Итоги дня. 21:30 Т/х. «Арман жолын-да». 22:20 Т/с.«Подкидыши». 23:20 «Тағдыр тартысы». 23:50 Қорытынды жаңалықтар. 00:20 Т/с.«Осколки». 01:05 «Ауырмайтын жол ізде». 01:35 «Заң бойынша». 02:05 Қорытынды жаңалықтар.

КТК07.05 Кешкі жаңалықтар. 07.35 «Тағдыр қосқан асыл жар». Т/х. 09.20 Новости. 10.00 «Было дело». 11.00 «Завещание принцес-сы». Т/с. 12.30 «Дежурный врач-2». Т/с. 15.00 Дневные новости. 15.15 Күндізгі жаңалықтар. 15.25 «Өнерлі отбасы». 16.25 «Әйел қырық шырақты». 17.25 «Мерекелік концерт». 18.20 «Сүйікті Дениз». Т/х. 20.00 Кешкі жаңалықтар.

20.40 «КТКweb». 21.00 Вечерние новости. 21.40 «Министерство правды». 22.40 «Заве-щание принцессы». Т/с. 00.20 «Бессонница». 02.00 «Шырғалаң». Т/х. 03.00-04.00 «КТК» қоржынынан».

АСТАНА05:00 «Сырты бүтін...». 06:00 Жаңалықтар. 06:30 Новости «20:30». 07:00 Союзмуль-тфильм. 08:00 М/ф. « Маша и Медведь». 09:00 «Қош келдіңіз!». 10:00 «Ұрланған тағдыр». Т/х. 11:00 «Зехра». Т/х. 12:20 «Абы-сындар». Т/х. 14:20 «Қасиетті мекен». 14:40 «KazNet». 15:00 М/ф. « Маша и Медведь». 16:00 Т/с. «Я вернусь». 17:00 «Ән мен әзіл». 18:30 «Зехра». Т/х. 20:00 Жаңалықтар. 20:30 Новости «20:30». 21:00 «Ұрланған тағдыр». Т/х. 22:00 «Абысындар». Т/х. 00:00 «Қош келдіңіз!». 01:00 Т/с. «Кровинушка». 02:00 Новости «20:30». 02:30 Жаңалықтар. 03:00 «KazNet».

7-АРНА06.00 «Қыздар арасында». 06.40 «Ене мен келін». 07.10 Т/х «Әкемнің отбасы». 08.10 Т/х «Элиф». 09.00 «Гадалка». 09.30 «Че-

ловек-невидимка». 10.30 Т/с «Последний мент». 11.30 Т/с «Я больше не боюсь». 12.20 Х/ф «Белоснежка: месть гномов». 14.20 Т/с «Побег из аула. Операция Махаббат». 14.50 Т/х «Тағдырым шешілген күн». 15.40 Т/х «Әкемнің отбасы». 16.30 Т/х «Жана келін». 17.20 Т/х «Няня-аға». 18.00 «Q-елі». 19.10 Т/х «Элиф». 20.10 Т/х «Тағдырым шешілген күн». 21.00 Т/х «Жана келін». 21.50 Т/с «Последний мент». 22.40 Т/с «Я больше не боюсь». 23.30 Т/с «Секретные матери-алы». 00.20 «Человек-невидимка». 01.10 «Гадалка». 01.40 Т/с «Побег из аула. Опе-рация Махаббат». 02.10 «KZландия». 03.00 Т/х «Элиф». 04.30 «Ене мен келін». 05.00 «Жеңіп көр!».

3106:00 Ризамын. 07:00 Информбюро. 08:00 Т/с. «Жүрегім сен». 09:00 Т/с. «Қыздың жолы жіңішке». 11:00 М/с. «Русалочка». 12:00 Т/с. «Остин и Элли». 13:00 Т/с. «Родители». 14:00 Т/с. «Воронины». 15:00 «Келіндер бәйгесі». 16:00 Т/с. «Қыздың жолы жіңішке». 18:00 Т/с. «Родители». 19:00 Т/с. «Воронины». 20:00

Информбюро. 21:00 «Келіндер бәйгесі». 22:00 Т/с. «Мави». 00:00 Т/с. «Өшпес махаб-бат». 01:30 «Весы правосудия». 03:50 Үздік әзілдер. 05:00 Қазақша концерт.

ДИДАР08.00 «Дидар». 08.30 «Гороскоп». 08.35 «Ән шашу». 09.00 «Неизведанный Казахстан». 09.30 «Мультфильм». 10.00 «Дидар». 10.15 Сазгер Дүйсенхан Сыздықовтың «Бақыт құсы». атты шығармашылық ән кеші. 12.15 «Владимир Басов. Львиное сердце». 13.00 «Дидар». 13.30 «Асанәлі Әшімовтың қатысуымен баспасөз маслихаты». 14.05 «Приют комедиантов». 15.35 Деректі фильм. 16.00 «Хабарландыру». 16.30 «Михаил Та-нич. Все хорошее- не забывается!». 17.50 «Ән шашу». 18.00 «Дидар». 18.15 Муль-тфильм. 18.30 «Гороскоп». 18.35 «Хабар-ландыру». 19.00 «Прощание. Трус, Балбес и Бывалый». 19.45 «Неизведанный Казахс-тан». 20.15 «Серпін». 20.30 «Дидар». 21.00 «Сәлем». 22.00 «Тәулік тынысы». 22.20 «Тер-ритория происшествий». 22.30 «Тайны наше-го кино». 23.00 «Ән шашу». 23.30 «Дидар».

QAZAQSTAN06:05 Концерт. 07:00 «Таңшолпан». 10:00 «Hit Qazaqstan». 10:50 «Элвин мен алақоржындар». М/х. 11:15 «Қоңыраулы қала». М/ф. 11:25 «Қызық екен...». 12:10 «Үзілмес үміт». Т/х. 13:00 Ақпарат. 13:15 «Жүрекке жол». Т/х. 14:55 «Ана». Т/х. 15:45 «Қалқанқұлақ». Т/х. 16:30 «Қазақ даласының құпиялары». 17:00 Ақпарат. 17:15 Елден хабар. 17:30 «Көңіл толқыны». 17:50 «ЖАрқын бейне». 18:20 «Жүрекке жол». Т/х. 20:00 Ақпарат. 20:30 Басты тақырып. 20:50 «Қарекет». 21:45 «Үзілмес Үміт». Т/х. 22:35 «Ана». Т/х. 23:25 «Түнгі студияда Нұрлан Қоянбаев». 00:00 Дабыл. 00:10 Ақпарат. 00:40 Басты тақырып. 01:00 Елден хабар. 01:10 «Hit Qazaqstan». 01:55 «Қарекет».

ХАБАР07:02 «Ауырмайтын жол ізде». 07:30 «Тағдыр тартысы». 08:00 Жаңалықтар. 08:10 Т/х. «Өгей жүрек». 09:00 Новости. 09:10 Т/х. «Ғашықтық дерті». 10:30 «Сим-волы нашей Родины». 11:00 «Ана мен бала». 12:00 Жаңалықтар. 12:10 «Білу

маңызды». 12:25 Т/х. «Пәленшеевтер»-2. 13:00 Новости. 13:10 Т/с.«Сын мое-го отца». 14:00 Т/с.«Подкидыши».15:00 «Символы нашей Родины». 15:30 Т/х. «Пәленшеевтер»-2. 16:10 Т/х. «Арман жолында». 17:55 «Важно знать». 17:00 «Ана мен бала». 18:10 «Давайте гово-рить!». 19:00 Қорытынды жаңалықтар. 19:30 Т/х. «Ғашықтық дерті». 21:00 Итоги дня. 21:30 Т/х. «Арман жолында». 22:20 Т/с.«Подкидыши». 23:20 «Тағдыр тар-тысы». 23:50 Қорытынды жаңалықтар. 00:20 Т/с.«Осколки». 01:05 «Ауырмайтын жол ізде». 01:35 «Заң бойынша». 02:05 Қорытынды жаңалықтар.

КТК07.05 Кешкі жаңалықтар. 07.35 «Тағдыр қосқан асыл жар». Т/х. 09.20 Новости. 10.00 «Министерство правды». 11.00 «За-вещание принцессы». Т/с. 12.30 «Дежур-ный врач-2». Т/с. 15.00 Дневные новости. 15.15 Күндізгі жаңалықтар. 15.25 «Өнерлі отбасы». 16.25 «Менің сырым». 17.25 «Мерекелік концерт». 18.20 «Сүйікті Де-низ». Т/х. 20.00 Кешкі жаңалықтар. 20.40

«КТКweb». 21.00 Вечерние новости. 21.40 «Иная реальность». 22.30 «Завещание принцессы». Т/с. 00.00 «Бессонница». 02.00 «Шырғалаң». Т/х. 03.00-04.00 «Менің сырым».

АСТАНА05:00 «Сырты бүтін...». 06:00 Жаңалықтар. 06:30 Новости «20:30». 07:00 Союзмуль-тфильм. 08:00 М/ф. « Маша и Медведь». 09:00 «Қош келдіңіз!». 10:00 «Ұрланған тағдыр». Т/х. 11:00 «Зехра». Т/х. 12:20 «Абысындар». Т/х. 14:20 «Қасиетті ме-кен». 14:40 «KazNet». 15:00 М/ф. « Маша и Медведь». 16:00 Т/с. «Я вернусь». 17:00 «Ән мен әзіл». 18:30 «Зехра». Т/х. 20:00 Жаңалықтар. 20:30 Новости «20:30». 21:00 «Ұрланған тағдыр». Т/х. 22:00 «Абысын-дар». Т/х. 00:00 «Қош келдіңіз!». 01:00 Т/с. «Кровинушка». 02:00 Новости «20:30». 02:30 Жаңалықтар. 03:00 «KazNet».

7-АРНА06.00 «Қыздар арасында». 06.40 «Ене мен келін». 07.10 Т/х «Әкемнің отбасы». 08.10 Т/х «Элиф». 09.00 «Гадалка». 09.30 «Че-

ловек-невидимка». 10.30 Т/с «Последний мент». 11.30 Т/с «Я больше не боюсь». 12.20 Т/ф «Под прицелом любви». 14.20 Т/с «По-бег из аула. Операция Махаббат». 14.50 Т/х «Тағдырым шешілген күн». 15.40 Т/х «Әкемнің отбасы». 16.30 Т/х «Жана келін». 17.20 Т/х «Няня-аға». 18.00 «Q-елі». 19.10 Т/х «Элиф». 20.10 Т/х «Тағдырым шешілген күн». 21.00 Т/х «Жана келін». 21.50 Т/с «Последний мент». 22.40 Т/с «Я больше не боюсь». 23.30 Т/с «Секретные материалы». 00.20 Т/ф «Под прицелом любви». 02.10 «KZландия». 03.00 Т/х «Элиф». 04.30 «Ене мен келін». 05.00 «Жеңіп көр!».

3106:00 Ризамын. 07:00 Информбюро. 08:00 Т/с. «Жүрегім сен». 09:00 Т/с. «Қыздың жолы жіңішке». 11:00 М/с. «Русалочка». 12:00 Т/с. «Остин и Элли». 13:00 Т/с. «Ро-дители». 14:00 Т/с. «Воронины». 15:00 «Келіндер бәйгесі». 16:00 Т/с. «Қыздың жо-лы жіңішке». 18:00 Т/с. «Родители». 19:00 Т/с. «Воронины». 20:00 Информбюро. 21:00 «Келіндер бәйгесі». 22:00 Т/с. «Мави». 00:00 Т/с. «Өшпес махаббат». 01:30 Алда-

распан, шаншар, нысана. 03:00 Музыкалық сағат. 03:30 Үздік әзілдер. 04:00 Қазақша концерт.

ДИДАР08.00 «Дидар». 08.30 «Гороскоп». 08.35 «Ән шашу». 09.00 «Неизведанный Казахс-тан». 09.35 «Мультфильм». 10.00 «Дидар». 10.15 « Тамара Асар мен Серик Сариевтің «Жорға» би мектебінің «Арман дейтін-арғымақ» атты шығармашылық кеші. 12.15 «Прощание. Трус, Балбес и Бывалый». 13.00 «Дидар». 13.30 «Серпін». 13.45 «Ми-хаил Танич. Все хорошее- не забывается!». 15.05 «Ән шашу». 15.30 «Тайны нашего кино». 16.00 «Хабарландыру». 17.00 «Алек-сандр Кайдановский. По лезвию бритвы». 17.50 «Ән шашу». 18.00 «Дидар». 18.15 Мультфильм. 18.30 «Гороскоп». 18.35 «Ха-барландыру». 19.35 Мультфильм. 19.45 «Неизведанный Казахстан». 20.15 «Ауы-лым- алтын бесігім». 20.30 «Дидар». 21.00 «Сәлем». 22.00 «Тәулік тынысы». 22.20 «Территория происшествий». 22.30 «Поль-ские красавицы. Кино с акцентом». 23.30 «Дидар».

QAZAQSTAN06:05 Концерт. 07:00 «Таңшолпан». 10:00 «Hit Qazaqstan». 10:50 «Элвин мен алақоржындар». М/х. 11:15 «Қоңыраулы қала». М/ф. 11:25 «Қызық екен...». 12:10 «Үзілмес үміт». Т/х. 13:00 Ақпарат. 13:15 «Жүрекке жол». Т/х. 14:55 «Ана». Т/х. 15:45 «Қазақ даласының құпиялары». 16:20 «Енші». 17:00 Ақпарат. 17:15 Елден хабар. 17:30 «Көңіл толқыны». 17:50 «Трансшекаралық өзендер мәселесі». 18:20 «Жүрекке жол». Т/х. 20:00 Ақпарат. 20:35 «Сазгер». 22:00 «Үзілмес үміт». Т/х. 22:50 «Ана». Т/х. 23:40 «Парасат майданы». 00:15 Дабыл. 00:20 Ақпарат. 00:50 «Достар». 01:40 «Hit Qazaqstan».

ХАБАР07:02 «Ауырмайтын жол ізде». 07:30 «Тағдыр тартысы». 08:00 Жаңалықтар. 08:10 Т/х. «Өгей жүрек». 09:00 Но-вости. 09:10 Т/х. «Ғашықтық дерті». 10:45 «Алтын бесік». 11:30 «Сана». Рухани жаңғыру. 12:00 Жаңалықтар.

12:10 «Біздің назарда». 12:25 Т/х. «Пәленшеевтер»-2. 13:00 Новости. 13:10 Т/с. «Сын моего отца». 14:00 Т/с. «Подкидыши». 15:00 «Алтын бесік». 15:40 Т/х. «Пәленшеевтер»-2. 16:15 Т/х. «Арман жолында». 17:00 «Народный контроль». 17:15 «Золотая середина». 18:00 «Кто возьмет миллион?». 18:55 Жаһандық саясат. 19:00 Қорытынды жаңалықтар. 19:30 Т/х. «Ғашықтық дерті». 20:55 Большая политика. 21:00 Итоги дня. 21:30 Т/х. «Арман жолын-да». 22:15 Молодежное юмористическое шоу. 23:30 Қорытынды жаңалықтар. 00:00 Т/с. «Осколки». 00:45 Қорытынды жаңалықтар. 01:15 «Тағдыр тартысы». 01:45 Қорытынды жаңалықтар.

КТК07.05 Кешкі жаңалықтар. 07.35 «Тағдыр қосқан асыл жар». Т/х. 09.20 Новости. 10.00 «Иная реальность». 10.40 «Заве-щание принцессы». Т/с. 12.20 «Дежур-ный врач-2». Т/с. 15.00 Дневные новости. 15.15 Күндізгі жаңалықтар. 15.25 «Өнерлі

отбасы». 16.25 «Менің сырым». 17.25 «Мерекелік концерт». 18.20 «Сүйікті Де-низ». Т/х. 20.00 Кешкі жаңалықтар. 20.40 «КТКweb». 21.00 Вечерние новости. 21.40 «Наша правда». 22.40 «Улыбка лиса». 02.00 «Шырғалаң». Т/х. 03.00-04.00 «Менің сырым».

АСТАНА05:00 «Сырты бүтін...». 06:00 Жаңалықтар. 06:30 Новости «20:30». 07:00 Союзмультфильм. 08:00 М/ф. « Маша и Медведь». 09:00 «Қош келдіңіз!». 10:00 «Ұрланған тағдыр». Т/х. 11:00 «Зехра». Т/х. 12:20 «Абысындар». Т/х. 14:20 «Қасиетті мекен». 14:40 «KazNet». 15:00 М/ф. « Маша и Медведь». 16:00 Т/с. «Я вернусь». 17:00 «Ән мен әзіл». 18:30 «Зехра». Т/х. 20:00 Жаңалықтар. 20:30 Новости «20:30». 21:00 «Ұрланған тағдыр». Т/х. 22:00 «Абысындар». Т/х. 23:40 «Сырласу Назира Бердалымен». 00:30 «Қош келдіңіз!». 01:00 Т/с. «Кро-винушка». 02:00 Новости «20:30». 02:30 Жаңалықтар. 03:00 «KazNet».

7-АРНА06.00 «Қыздар арасында». 06.40 «Ене мен келін». 07.10 Т/х «Әкемнің отбасы». 08.10 Т/х «Элиф». 09.00 «Гадалка». 09.30 «Человек-невидимка». 10.30 Т/с «Послед-ний мент». 11.30 «День Аиста». 11.40 «Q-елі». 12.10 «Измайловский парк». 14.50 Т/х «Тағдырым шешілген күн». 15.40 Т/х «Әкемнің отбасы». 16.30 Т/х «Жана келін». 17.20 «Айнаonline». 18.00 «Q-елі». 19.10 Т/х «Элиф». 20.10 Т/х «Тағдырым шешілген күн». 21.00 Х/ф «Подарок с ха-рактером». 22.30 Х/ф «Билет на Vegas». 00.00 Т/с «Такая Лайф». 03.00 Т/х «Элиф». 04.30 «Ене мен келін». 05.00 «Жеңіп көр!».

3106:00 Ризамын. 07:00 Информбюро. 08:00 Т/с. «Жүрегім сен». 09:00 Т/с. «Қыздың жолы жіңішке». 11:00 М/с. «Русалочка». 12:00 «Наруто 9:Путь ниндзя». 14:00 Ера-лаш. 15:00 «Келіндер бәйгесі». 16:00 Т/с. «Қыздың жолы жіңішке». 18:00 Айта бер-сiн. 19:00 «What’s Up?». 20:00 Информбю-ро. 21:00 «Келіндер бәйгесі». 22:00 «Звезд-

ные войны: Эпизод 2- атака клонов». 00:40 «What’s Up?». 01:30 Қазақша концерт. 03:00 Үздік әзілдер. 04:00 Қазақша кон-церт.

ДИДАР08.00 «Дидар». 08.30 «Гороскоп». 08.35 «Ән шашу». 09.05 «Александр Кайданов-ский. По лезвию бритвы». 10.00 «Дидар». 10.15 «Алматының алмасы» Ескендір Хасанғалиевтің ән кеші. 12.30 «Неизве-данный Казахстан». 13.00 «Дидар». 13.30 «Ауылым- алтын бесігім». 13.45 «Поль-ские красавицы. Кино с акцентом». 14.45 «Ән шашу». 15.00 «Нерасказанные исто-рии второй мировой войны». 16.00 «Ха-барландыру». 17.00 «Женщины способны на все». 18.00 «Дидар». 18.15 «Муль-тфильм». 18.30 «Гороскоп». 18.35 «Хабар-ландыру». 19.35 «Неизведанный Казахс-тан». 20.10 «Қариялыққа бір қадам». 20.30 «Дидар». 21.00 «Сәлем». 22.00 «Тәулік тынысы». 22.20 «Территория происше-ствий». 22.30 «Бұл менің өмірім». 23.00 «Қазақстан байтақ өлке». 23.30 «Дидар».

№01 (8064) 05.01.2018 Q A Z T E L E R A D I O 13

QAZAQSTAN06:05 Жаңажылдық кон-церт. 07:35 «Айналайын». Т/х. 08:35 «Сазгер». 010:00 «Hit Qazaqstan». 10:55 «Ел ішінде». 11:15 «Әзіл әлемі». 12:50 «Оззи». 14:15 «Жаңа қоныс». Т/х. 15:20 «Теміржол». Т/х. 18:20 «Жай-дарман». 20:00 «Мәселе». 20:30 «Сыңғырлаған сиқырлар». 23:40 «Достар». 00:30 «Мәселе». 01:00 «Hit Qazaqstan». 01:50 «Ел ішін-де». 02:05 «Көңіл толқыны».

ХАБАР

07:02 «Қалжың қоржыны». 08:15 «Көрімдік». 08:45 «Әсем әуен». 09:30 «Өзін-өзі тану». 09:45 «Я – чемпион». 10:15 Кино. «Ирония судьбы». 13:30 «Қызық times». 14:45 «Кел, шырқайық!». 16:15 «Ду-думан». 16:45 «Өмір жолы». 17:15 «Менің арманым». 18:00 «Асыл жарым». 20:15 «Кто возьмет миллион?». 21:00

13.0

1.20

1814

.01.

2018

«7 күн». 22:00 «С глаз - долой, из чарта- вон!». 23:45 Т/х. «Ал-дар көсе». 01:15 Т/х. «Ақ күң».

КТК07.05 «Бірбеткей ғашықтар». 08.50 «Мәссаған». 09.50 Новости. 10.30 «Не было бы счастья-2». 14.00 «Наша правда». 15.00 «Ал-дараспан». 15.30 «Кеттік тойға!». 16.00 «Ән мен әнші-2018». 18.55 «Жанұя». 20.30 «Дау-дамайсыз». 21.00 «Пока не поздно». 22.00 «Последний ход королевы». 01.15 «Свадьба вслепую». 02.15 «Бір-беткей ғашықтар». 03.30-04.15 «КТК» қоржынынан».

АСТАНА05:00 «Сырты бүтін...». 05:30 Но-

вости «20:30». 06:00 Жаңалықтар. 06:30 «KazNet». 07:00 Союзмуль-тфильм. 08:30 Х/ф. «Белоснеж-ка». 10:00 «Ұрланған тағдыр». Т/х. 11:00 «Зехра». Т/х. 12:20

Үздік әндер. Ернар Айдар. 13:30 Союзмультфильм. 14:10 «Охот-ники на драконов». 15:30 «Алып қашу операциясы». 17:50 «Ел ау-зында». 18:30 «Зехра». Т/х. 20:00 «Біздің уақыт». 20:45 «KazNet». 21:00 «Ұрланған тағдыр». Т/х. 22:00 Международный музы-кальный фестиваль «Жара». 00:30 Х/ф. «Рождество сестер Март». 2:30 «Ой мен ойын». 03:30 «KazNet».

7-АРНА06.00 «Қыздар арасында». 06.40 «Қуырдақ». 07.30 «Ене мен келін». 08.00 Т/х «Н2О: бір тамшы судың құдіреті». 09.00 «Верните хит!». 09.30 «KZландия». 10.00 «Моя красивая мама». 10.30 М/ф «Монстр в Париже». 12.00 Х/ф «Подарок с характером». 13.30 Х/ф «Билет на Vegas». 15.00 Т/х «Н2О: бір тамшы судың құдіреті». 15.30 «Япырай». 16.00 «Тақиясыз

периште».16.30 «Q-елі». 18.00 Т/х «Няня-аға». 19.10 Т/х «Жана келін». 21.00 «Проводы Старо-го года». 23.50 Х/ф «Бунтарка». 1.40 М/ф «Монстр в Париже». 03.00 Т/х «Элиф». 04.30 «Ене мен келін». 05.00 «Жеңіп көр!».

31006:00 Ризамын. 07:00 Инфор-мбюро. 08:00 «ӘЗІЛ СТУДИО». 09:00 М/с. «Три кота». .10:00 «Го-товим с Адель». 10:30 «Наруто 9:Путь ниндзя». 12:30 Новогодний Концерт ТТТ. 14:10 Айта берсiн. 15:10 «What’s Up?». 16:00 «Звезд-ные войны: Эпизод 2- атака кло-нов». 18:40 «Отступники». 21:30 «What’s Up?». 22:30 «Понт». 00:30 «Вторжение: битва за рай». 02:10 Қазақша концерт. 03:00 Үздік әзілдер. 04:00 Қазақша концерт.

ДИДАР08.00 «Дидар». 08.30 «Гороскоп».

08.35 «Ән шашу». 09.00 «Нера-сказанные истории второй ми-ровой войны». 10.00 «Дидар». 10.15 «Айттым сәлем, сағынып» Рамазан Стамғазиев. 12.15 «Мультфильм». 12.30 «Қазақстан байтақ өлке». 13.00 «Дидар». 13.30 «Қариялыққа бір қадам». 13.50 «Бұл менің өмірім». 14.20 «Женщины способны на все». 15.20 «Мультфильм». 15.30 «Не-изведанный Казахстан». 16.00 «Хабарландыру». 16.00 «Хабар-ландыру». 16.30 «Ольга Волкова. Не хочу быть звездой». 17.20 «Ән шашу». 17.30 «Тайны нашего ки-но». 18.00 «Дидар». 18.15 «Муль-тфильм». 18.30 «Гороскоп». 18 35 «Хабарландыру». 19.00 «Наслед-ство советских миллионеров». 19.45 «Мезгіл». 20.00 «Сәлем». 21.00 «Шаңырақ». 21.50 «Время шелкового пути». 22.20 «Елена Проклова. Обмануть судьбу». 23.00 «Апталық шолу».

QAZAQSTAN06:05 Концерт. 07:30 «Айна-лайын». Т/х. 08:35 «Ақсауыт». 09:00 «Таңшолпан». 11:05 «Дара жол». 12:10 «Сиқырлы орман». 12:55 «Көңіл толқыны». 13:25 «Ұлы дала ұлағаты». 13:55 «Жалғызым». 15:25 «24 сағат табиғат құшағында». 16:00 «Теміржол». Т/х. 19:00 «Апта». 20:00 «1-студия». 20:55 «Әзіл әлемі». 00:05 «Ұлы дала ұлағаты». 00:35 Концерт. 01:40 «Ақсауыт». 02:00 «24 сағат табиғат құшағында».

ХАБАР

07:02 «Қалжың қоржыны». 08:15 «Көрімдік». 08:45 «Әсем әуен». 09:30 «Самопознание». 09:45 М/с. «Дино-фроз». 10:15 М/ф. «Цыпленок Цы-па». 11:45 «Хабарлайын». 12:15 «Кто возьмет миллион?». 13:00 Т/х. «Ақ күң». 14:30 «Тайны. Судьбы. Имена».

15:30 «Ду-думан». 16:45 «Бабала-рым, рахмет сендерге». 18:00 «Кел, шырқайық!». 19:45 «Қызық times». 21:00 «7 күн». 22:00 «Бурлеск».00:15 Т/х. «Алдар көсе». 01:30 Т/х. «Ақ күң».

КТК06.05 «Той beststar». 07.10 «Махаб-бат әлемі-2». 09.00 «Кривое зерка-ло». 11.00 «Последний ход короле-вы». 14.50 «Сағыныш көктем». 16.40 Юлдуз Усманованың шығармашылық ән-кеші. 18.30 «Кек». 20.00 «Аптап». 21.00 «Портрет недели». 22.00 «Слу-ги народа». 22.30 «Бестселлер по любви». 00.15 «Пародия, пародия!». 02.00 Басты ролде. 02.50-04.00 «Той beststar».

АСТАНА05:00 «Сырты бүтін...». 06:00 «Ән мен әзіл». 07:30 Союзмультфильм. 08:40 «Охотники на драконов».

10:00 «Ұрланған тағдыр». Т/х. 11:00 «Зехра». Т/х. 12:20 Международный музыкальный фестиваль «Жара». 14:20 Х/ф. «Девять жизней Рождест-ва». 16:20 «Әбігер». 18:30 «Зехра». Т/х. 20:00 «Избранное за неделю». 20:45 «Новый курс». 21:00 «Ұрланған тағдыр». Т/х. 22:00 «Репортер пред-ставляет». 22:40 «Кенеттен». 00:40 «Ой мен ойын». 01:40 «Ән мен әзіл». 03:00 «Сырты бүтін...».

7-АРНА06.00 «Қыздар арасында». 06.40

«Қуырдақ». 07.30 «Ене мен келін». 08.00 Т/х «Н2О: бір тамшы судың құдіреті». 09.00 «Верните хит!». 09.30 «Моя красивая мама». 10.00 «Про-воды Старого года». 13.30 Х/ф «Ма-мы-3». 15.00 Т/х «Бастық боламын». 15.50 «Япырай». 16.30 «Q-елі». 18.00 Т/х «Няня-аға». 19.00 Т/х «Жана

келін». 21.00 «Юрмала». 22.40 Х/ф «Жемчужина Нила». 00.30 Х/ф «Ро-мео и Джульетта». 02.30 «KZландия». 03.00 Т/х «Элиф». 04.30 «Ене мен келін». 05.00 «Жеңіп көр!».

3106:00 «ӘЗІЛ СТУДИО». 07:00 Риза-мын. 08:00 «ӘЗІЛ СТУДИО». 09:00 М/с. «Три кота». 10:00 М/с. «Паро-возик Тишка». 11:00 Ералаш. 12:00 «What’s Up?». 13:00 Кино. (Киргизия) «Понт». 15:00 «Отступники». 17:50 «Парень с нашего кладбища». 19:30 «Иван Царевич и Серый Волк 2». 21:00 «What’s Up?». 22:00 Новогодний Концерт ТТТ. 00:00 «Парень с нашего кладбища». 01:40 Қазақша концерт. 03:00 Үздік әзілдер. 04:00 Қазақша концерт.

ДИДАР08.00 «Гороскоп». 08.05 «Ән ша-

шу». 08.35 «Время шелкового пу-ти». 09.05 «Шаңырақ». 10.00 «Ди-дар». 10.15 «Өнер-бағым» Бағдат Сәмединованың ән кеші. 11.45 «Оль-га Волкова. Не хочу быть звездой». 12.30 «Тайны нашего кино». 13.00 «Апталық шолу». 14.00 «Елена Про-клова. Обмануть судьбу». 14.40 «Ән шашу». 15.00 «Наследство советских миллионеров». 15.45 «Мезгіл». 16.00 «Хабарландыру». 16.30 «Три гене-рала-три судьбы». 17.15 «Хроники московского быта». 18.00 «Қазақстан байтақ өлке». 18.30 «Гороскоп». 18.35 «Хабарландыру». 19.00 «Александр Михайлов. Я боролся с любовью». 19.45 «Ұлытау жаңалықтары». 20.00 «Сәлем». 21.00 «Смех с доставкой на дом». 21.45 «Неизведанный Ка-захстан». 22.20 «Жаным» Айнұр Байнұлдинованың шығармашылық кеші.

•Жезқазған қаласындағы 4 бөлмелі пәтер 2 бөлмелі пәтерге 1000000 тг. үстемемен айырбасталады. Тел.: 87765251958.

Тел.: 8 705 629 96 06, 8 778 767 73 06.• Продам 4-х комнатный коттедж на

91-квартале. Продам 1-комнатную квар-тиру в центре города Караганда. Тел.: 87773489315.

• Меняю 2-х комн. 2 этаж в центре с ре-монтом на 3х комн. можно безремонта или на 2-х комн. квартиру. Тел.: 87775726402.

• Продам 2-х комнатную квартиру, по ул. Ғарышкерлер, 28 , 2 этаж с ремонтом, домофон, телефон, кабельное, железная дверь, комнаты смежные, пластиковые ок-на, балкон застеклен, частично с мебелью, без долгов 5 200 000 тенге. Тел.: 8701532 6442, 8777 676 4338.

• Продам 4-х комнатную квартиру 1-этаж, пл.104 кв.м. Тел.: 87015265396, 87051601522.

• Продается 4-х комнатная квартира: евроремонт, частично с мебелью, двойная дверь, домофон, интернет, новая сантехни-ка и электропроводка, не угловая, 2 этаж, балкон отделан пластиком, дом блочный, с водой проблем нет. Адрес: ул. Сатпаева 33, тел.: 8777 611 2580.

• Жезқазған қ. Ғарышкерлер бақжолы 29-үйдің 3-қабатындағы 3 бөлмелі пәтер . Тел: 87715293430, 87713106898.

• 5-бөлмелі үй Вокзал ауданы, Май-лин көшесі, 15, бағасы 10 000 000 тг, орталық жылу жүйесі. Ұсыныстарыңызды қарастырамыз. Тел.:87773952661, 90-16-34

• 2 бөлмелі пәтер. Шевченко көшесі, 39. 1-қабат.Тел.: 7052291903.

• Ленинградтық жобадағы 4 бөлмелі пәтер. Жөндеу жүргізілген, жиһазымен. 12 млн. Тел.: 87775148789.

• Жезқазған қаласында 4 бөлмелі пәтер сатылады немесе 2 бөлмелі пәтерге айырбас талады. Тел.: 87474874227, 87770529108.

• Продам 3-х ком.кв. лен. проект. осо-бой планировки. 14000000 тг, 1 ком.кв. в Караганде 43 м.кв. с мебелью. Тел.: 87071212222.

• Коттедж. 91-орам, Марғұлан көшесі, 51-2. 14 млн. тг. Тел.: 87774840144, 87477342304.

• 3 бөлмелі пәтер. Бейбітшілік к-сі, 61. 6 млн. 500 мың тг.Тел.: 87051898076, 78-17-08.

• Сәтбаев қаласында 5 бөлмелі жаңа үй, гараж, монша, 10 сотық жерімен 27 млн. Тел.: 87052313920, 87754395474.

САТЫЛАДЫ

АВТОКӨЛІК• Продам Тойота камри 35 (араб) 2006 г.в. за 2

800 000 тг. торг. Тел.: 87775726402.• Продам редуктор на авто «Урал – 5557». Тел.:

87756304120.

ҚЫЗМЕТ

САТЫП АЛАМЫН• Куплю кондиционер БК за 3500 тенге.

Тел.: 87773004969, 76-61-12.• Қорда (навоз) сатып аламын. Куплю навоз пе-

регной. Тел.: 87770461992. • Куплю двухкомнатную квартиру в центре горо-

да. 5 этаж не предлогать Тел.: 87471820272.

• Продам 3-х ком.кв. 4 этаж. Тел.: 87774849498.

• Спальный гарнитур 7 предметов б/у, куртка кожанная жен. (парка) р. XL. 10000 тг, Продам спальный гарнитур 2-кровати с ор-топедическим матрацом (новый) 2-тумбоч-ки, трельяж, 3-х створчатый шкаф, пуфик, комод. Тел.: 72-18-61. • Жезқазған қ. Жеңіс көшесі, 7-үйдің 2-қабатындағы 4 бөлмелі пәтер 8200000 тг сатылады немесе орталықтағы 2 бөлмелі пәтерге 3000000 тг үстемемен айырба-сталады. Пластик терезелер, интернет. Мектеп, балабақша, дүкен жанында. Тел.+77075219303.

• 4 бөлмелі пәтер. 2-қабат, ремонты бар, Анарқұлов көшесінде. Қарыз жоқ. Бағасы 8300 000 теңге. 87072509687.

• Продается дача с урожаем. Тел:87774840498.

• Жезді кентіндегі 6 бөлмелі (суы, дәретханасы, ваннасы ішінде) коттедж, те-мір гараж.Тел.:87770461070.

• Жаңа гираскутер, бағасы 130000 теңге. Тел.: 87015269719, 735388.

• 1. Жұмыс істеп тұрған дүкен көлемі 80м2. 2.Кафе-бар 36 орындық екеуі жап-сарласып салынған 170 м2. иесі біреу. Тел.:723972, 87779611942.

• Срочно меняю 4-х комнатную (5 этаж) на 2-х комнатную с долатой 1100000тг. Тел.: 87765251958.

• 92-орамда 10 соток жер телімі сатыла-ды. Тел.:87775749601, 87475527643.

• Гараж (91-орам). Тел: 87471941754. • Жезді кентінде істеп тұрған «Ақниет» дүкені құрал-жабдығымен. Тел.: 87051020116.

• Продам земельные участки под жилые дома в восточном районе г.Сатпаев. Тел.: 8777 1382214.

• Сәтбаев қаласындағы 3 бөлмелі пәтер (4-қабат) жиһазымен сатылады немесе Балқаштағы 4 бөлмелі пәтерге айырбаста-лады. Тел.: 8 701 272 54 56, 8 777 573 01 58.

• Сәтбаев қаласындағы 3 бөлмелі пәтер сатылады (5000000 теңге) немесе ұзақ мерзімге жалға беріледі .Тел.:87012725456, 3-84-33.

• Гостинный стол 4 метра за 65000 тг .Тел.:87789643030.

• Жезқазған қаласында 4 бөлмелі пәтер 2 бөлмелі пәтерге 1000000 тг. үстемемен айырбасталады. Тел.:87765251958.

• Сәтбаев қаласындағы 3 бөлмелі пәтер (орталық, 4-қабат) сатылады немесе Балқаш қаласына баспа-бас айырбастала-ды. Тел.: 8 701 272 54 56.

ЖЕКЕ ХАБАРЛАНДЫРУЛАР

• Электрик қызметі. Тел.: 87059821349.

№01 (8064) 05.01.2018Q A Z T E L E R A D I O14

ҚАЙЫРЫМДЫЛЫҚ

ҚОЛДАУ ТАНЫТУ – ПАРЫЗСадақа, қайырымдылық – бір мағынаны білдіретін сауабы мол іс.

Соқырмен көрісіп, мылқаумен сөйлесіп, саңырауға естірту қабілеті тек қана қайырымдылықта жатыр. Бұл асыл қасиет әлемдегі барша адамзатқа тән.

«Әр елдің салты басқа» демекші, түрлі елде садақа түрліше таратылғандығы белгілі. Дегенмен, қайырым-дылықтың түпкі мағынасы бір. Ол біреуге қолдау көрсету арқылы жан ләззатына бөлену. Сол себепті адамдар көп жағдайда бойын үрей, қорқыныш билегенде, жан толғаныстар мен толқулар кезінде, сабырлылық іздеген-де садақа беруге асығады. Бүгінде қайырымдылықты қо-лына ту еткендердің қатары күннен күнге артып жатқаны көңіл қуантады. Қайырымдылық дегеніміз – бір сөзбен айтқанда, өзіңнен артылғанын қоғам-ның мұқтаж өкілдеріне қайтарымсыз беру.

Мүмкіндігі шектеулі азаматтар, панасыз қалған қарт, бағусыз қалған жетім сынды мұқтаждар адам баласының иманын селк еткізеді. Осындай кезде жүректен шынайы қайырымдылық туады. Сүрінгенді демеп, құлағанды көтеріп қолдау танытқан әрбір азамат мойнынан жүк түскендей әсер алады. Жан-дүниесі рахаттанады. Бұл заңдылық та. Осы орайда, жиғаныңыз өзіңізден артылып,

байқамай ысырапшылдыққа жол берсеңіз қайырымдылық жасаңыз. Қажет болмай қалған киім-кешекті, тұрмыстық техниканы немесе басқа да заттарды жетім-жесірлерге, аз қамтамасыз етілген отбасыларға үлестіріп, қолғабыс етуга шақырамыз. Тіпті, арамызда жылы сөзге зәру де тұрғындар бар. Сондықтан, қазақ халқы үлкенге – құрмет, кішіге – ізет танытқан, жетімі мен жесірін жылатпаған халық екенін ұмытпайық.

Шын мұқтаждың алғысынан асқан артық разылық жоқ.

Жезқазған қаласы бойынша мемлекеттік кірістер басқармасы

БСН 050340007333, ЖСК KZ098560000005225027, БСК KCJBKZKX «Банк ЦентрКредит» АҚ, «Сарыарқа газеті редакциясы» ЖШС.

100600, Жезқазған қаласы, Бейбітшілік даңғылы, 13-үй. E-mail: sa_jez@ mail.ru Директор – бас редактор – 72-38-60, бухгалтерия/факс – 72-38-99, тілшілер, газет тарату бөлімі – 77-50-25.

Меншік иесі:«САРЫАРҚА газетi редакциясы»

жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

Директор – бас редакторДархан Қабылдашұлы МҰҚАНОВ

Қазақстан Республикасының Мәдениет және ақпарат министрлiгi Ақпарат және мұрағат коми­тетiнде қайта тiркелген (18.06.2012 ж.), куәлік №12839­Г (алғашқы есепке қою кезіндегі номері мен мерзімі – №569. 08.07.1997 ж.)

Газетте жарияланған мақала автор ла ры ның пiкiрi редакцияның түп кiлiктi көз қа ра сы болып табыл­майды. Мақала лардың нақтылығы үшiн автор жауапты.

Газет редакцияның өз компьютер орталығында терiлiп, беттелдi.

Қызылорда қаласында «Сыр медиа» ЖШС баспаха­насында (Сұлтан Бейбарыс көшесi, 4) офсеттiк тәсiлмен басылды.

Таралымы – 2500. Көлемi – 4 баспа табақ. Тапсырыс 1. Газет аптасына бір рет – жұма күні шығады. А – материал ақылы.

№01 (8064) 05.01.2018 T I R S ’ I L I K 15СІЗ БІЛМЕЙТІН ҚЫЗЫҚТАР

ҚАБІЛЕТ ПЕ, ДЕРТ ПЕ?Гипертимезия — өмірінің әрбір сәтін есте

сақтау қабілеті. Негізі, қабілеттен гөрі ауытқушылық ретін­

де есепке алынып, психологтардың қарауында болады екен. Алғаш рет бұл термин 2006 жылы қолданылған.

Тәжірибе ретінде, кешегі күнді еске алып көріңіз. Балақайды көтеріп алып, еркелетіп, құттықтаған шығарсыз. Бірден өз­өзіңізді кино­дан көргендей сырттан елестетіп тұрсаңыз, бәрі дұрыс. Ал, есте сақтау қабілеті ерекше күшті адамдар өзінен бұрын жан­жағын өз көзімен көріп тұрғандай елестетеді екен. Десе де, симптомдар нақты емес. Өткенін қалыптан тыс жиі ойлайтын адамдар бірте­бірте осы дертке шалдыға бастай­ды деседі. Бірақ, ауа райы, қасында кім, қандай киімде болғанын, сағат, секундына дейін ұмытпау — бұл диагноз.

Ерекше адамдардың бірі — актриса Мэри­лу Хеннер (суретте). Алпысты алқымдап қалған әйел 1 жарым жасынан бергі жағдайлардың әр сәтін еске түсіре алады екен. Сол кезде ағасымен ойнап жүргенін айтса, адамның екі жасына дейін­гі өмірі есінде қалмайды деген анықтама қайда қалды?

Өзінің айтуынша, арнайылап еске алмай­ды да. Сөзден сөз шығып, автоматты түрде оқиғалар ойына оралады. Мысалы, әріптесімен әңгімелесіп отырып, құрбысы өзінің тұрмысқа қашан шыққанын айтып жатқанда Мэрилу «Той­ды дүйсенбі жасағандарың қызық» деп қалыпты. Актрисаның бұл феномен қасиетіне қызыққан

көп адам (арасында мамандар да бар) талай сұрақтармен тексеріп, көздері жеткен соң мойын­дапты. Жазушылық қырын да сынап жүрген әйел бір кітабын осы қабілетіне арнап, «100 пайыздық жад» деп атапты.

Әлемде жиырма шақты адамның ғана гипертимезияға шалдыққаны дәлелденген

ЖЕЛІГЕ ҚҰМАРЛЫҚТАН АРЫЛУҒА БОЛАДЫ

Артта қалған өмірге бір қарайласам, барлық уақыт қолдағы телефонмен, әлеуметтік желіге шұқшиып өтіп барады екен. Адамдармен де сирек араласатын болдық. Қарап отырсақ, айналадағы адамдарға реалды өмірге қарағанда, виртуалды өмір қызығырақ сияқты. Отырыстарда, кештерде барлығы «инстаграм» мен «фейсбукке» шұқшиып отырады. Оның ішінде Сіз де болуыңыз мүмкін. Мен мына жердемін деп салып жібереміз. Бұл мақтанғанымыз ба, әлде басқа ма ?

Бір отбасының үйінде Wifi өшіп, туыстарымен амалсыз сөйлесіп, «жақсы адамдар екен» дейтін әзіл­шыны аралас әңгімені естіген боларсыздар. Біз бұған жете қоймадық, бірақ, осы бетімізбен кете берсек, шыңыраудан бір­ақ шығарымыз анық. Желіні дерт дейміз. Мұның себебі де бар. Болып жатқан барлық келеңсіз оқиғалар – осы желінің жемісі. Енді осы дерттен құтылудың, сәл болса да жазылудың амалы бар ма?

Ғалымдар көпшіліктің желіге кіруінің себеп­терін зерттепті. Адамда ішкі қанағаттану деген болады екен. Мысалы, бір адам өзіне көңілі тол­майды. Сырт келбеті қисынсыз, болмаса өз­өзіне сенімділігі төмен. Оған «сен сұлусың», «саған мы­на киім жарасымды» деп ешкім айтпайды. Тіпті

ата­анасы да. Осындай жағдайда адамда ішкі ашығу пайда болады. Ол қарынның ашуына мүлде ұқсамайды. Сол аштықтан құтылу үшін, желі арқылы тояттауға тырысады.

Нәтижесі – ашық­шашық суреттер мен ұяттқа қайшы келетін бейнелер. Жазылушыла­рынан келетін лайк, комментарий бәрінен іштей қанағаттанады. Бірақ, бұл – уақытша ғана. Әлгі ашығу қайта келгенде жоғарыдағы оқиға қайта қайталанады...

Қамшының сабындай ғана ғұмырды желі­ге желімделіп өткізіп жатырмыз. Ата­анаға және барлық қолданушыға құлаққағыс. Ру­хани ашықпас үшін мына емді қолдансақ. Айналамыздағы адамдарға жылы қатынаста болсақ, бумеранг заңы бойынша оның оң нәтижесі ұзамай қайта келеді. Достарымызға жақсы пікірлер. Сонда олар рухани ашықпайды, желіге жүгінбейді. Соңғысы, ата­аналар ба­лаларына жақсы сөздер айтып отырса «сен әдемісің», «сен өзіңe сенімдісің»,«сенің қолыңнан бәрі келеді» сынды сөздер. Сонда балаларыңыз сіз айтуға тиісті сөзді сырттан іздемейді.

Өз тілшіміз

ЖЕКЕ ТҰЛҒАЛАР ҮШІНРедакциядан келіп алу – 2800 теңге;

Мекенжайға жеткізіп беру – 3600 теңге;КӘСІПОРЫНДАР ҮШІН

Редакциядан келіп алу – 4600 теңге;Мекенжайға жеткізіп беру – 5500 теңге.

Құрметті оқырман! Жезқазған аймақтық «Сарыарқа» газетіне

2018 жылға жазылу жалғасуда.

ГАЗЕТКЕ ЖАЗЫЛУ БАҒАСЫ:

Газетке жазылу «Қазпошта» арқылы емес, төмендегі реквизиттер арқылы жүргізілетінін еске саламыз.

«Сарыарқа газеті редакциясы» ЖШСБСН 050340007333 ЖСК KZ098560000005225027

«Банк ЦентрКредит» АҚ БСК KCJBKZKX БеК 17, ТМК 851

БАСПАСӨЗ – 2018

ТЕГІН ХАБАРЛАНДЫРУЛАР

ҚАБЫЛДАНАДЫҚарағанды, Жезқазған, Сәт баев қалалары мен Ұлытау, Жаңаарқа ау дан дары на тарайтын

«Сары арқа» аймақтық газе тіне WhatsApp же лісі ар қылы сату/сатып алу, жалға беру/жалға алу, қыз мет көрсету туралы тегін хабар лан дыру қа был данады. Ха бар ландыру мәтіні 10 сөзден ас-пауы және екеуден артық емес телефон нөмірі көрсетілуі, әр аптаның сәрсенбісінен кешіктіріл-мей +7(705) 911-13-63 нөміріне жолдануы керек.

Құттықтаймыз!Құрметті Абдымұхан

Абдықадырұлы Қалмағамбетов!

Сізді бүгінгі 60 жас мерейтойыңызбен құттықтай отырып, зор денсаулық, қажымас қайрат, ұзақ өмір, шат күлкі, балаларыңыз бен немерелеріңіздің рахатын көріп, жүз жасаңыз.

Құтты болсын қуанышты күніңіз,Бақытты боп шаттық өмір сүріңіз.Алпыстың да асқарына жеттіңіз,Енді жүзге құлаш сермеп шығыңыз.

Тілек білдірушілер: «Қаратал» өндірістік кооператив ұжымы

БАЛУАНДАР ЖЕҢІСІ

№01 (8064) 05.01.2018A ’ R T A R A P T A N16

Жезқазған қаласының спорттық сауықтыру кешені талай чемпиондарды түлетті. Олар қай намысты бәсекеге қатысса да, жеңіс түғырынан көрініп, ұшқан

ұяларының абыройын асқақтатуда. Осы жолы жаттықтырушы-бапкер Өміртай Дәрібаев шәкірттерінің бағы жанды.

Еліміздің оңтүстік астанасында өткен ҚР конфедерация кубогын сарапқа салған республикалық спорт додасында жезқазғандық Асылхан Берікбай, Ғалымжан Искаков, Нұрлыбек Мұхаметалин, Жасұлан Қошанов пен Ерұлан Искаков Қарағанды облысы құрамасы атынан өнер көрсетті. Грек-рим күресінің барлық айла-тәсілін жіті меңгеріп алған балуандар жартылай финал-да Қызылорда құрамасын 8:0 есебімен жеңді. Ақтық сында Алматы облысының спортшы-лары 2 ұпаймен алға суырылды. Осылайша, біздің жігіттер күміс медаль иегері атанды.

Аты аталған спортшылардың барлығы грек-рим күресінен спорт шебері. Олар халықаралық турнирлердің бірнеше дүркін жеңімпаздары атанып жүр. Биыл сәуірде Бішкек қаласында өтетін Азия ойындарында Жасұлан Қошанов пен Ерұлан Искаков ел на-мысын қорғайтын болады. 2017 жылы өткен Азия ойындарында қола жүлдені қоржынға байлаған Ерұлан балуан биыл алтын алатыны-на сенім мол. Жеңімпаз жерлестерді жеңісімен құттықтап, алдағы күндері де асығының алшы-сынан түсуін тілейміз!

Бота ШАЛҚАР

СПОРТ

ЖЕҢІСТЕР мен ЖЕТІСТІКТЕР ЖЫЛЫ

«Ұлытау» спорт сарайында Жезқазған қаласының мамандандырылған олимпиадалық резервтегі балалар және жасөспірімдер мектебі жылды қорытындылап, спорт саласындағы үздіктерді анықтады.

«Жыл үздіктері» деп аталған қорытындылау сал-танатына Жезқазған қаласы әкімінің орынбасары Зина Ақылбекова қатысып, барша спортшыларды Жаңа жыл-мен құттықтады. Сондай-ақ, өткен жылы мысты қаламызда жеті республикалық турнир, чемпионат және ашық бірін-шіліктер өткенін тілге тиек етті. Жезқазған қаласының мамандандырылған олимпиадалық резервтегі балалар және жасөспірімдер мектебінің басшысы Саят Серіков Зина Жұманазарқызына «Спорт жанашыры» номинациясын та-быстап, құрмет көрсетті.

Мерекелік кеште спорт меценаттары Смағұл Сызды-манов, Николай Раскопов, Марат Бекмағанбетов, Дмитрий Иванченко және Бауыржан Букашинге мектеп атынан Алғыс хат берілді. Спортқа қосқан үлесі үшін Қ.Сәтбаев атындағы №7 мектеп-лицей директоры Нүрия Жұмажановаға, №8 гимназия басшысы Сара Әбдікероваға және қалалық №9 тірек (ресурстық орталық) мектеп-интернатының директоры Маратбек Төребековке де Алғыс хат табыс етілді. Сондай-ақ, мектеп тәрбиеленушілерінің ата-аналары да елеусіз қалған жоқ. Бокс бөлімінен Мұсылманбековтер отбасы, дзюдо бөлімінен Ли отбасы, еркін күрестен Дүйсенбаевтар

отбасы және футбол бөлімінен Гуляс отбасы Алғыс хатқа ие болды. Қазақстан Республикасының Ұлттық құрама командасының мүшесі, Жоғары Ұлттық дәрежедегі төреші Мұқашбек Аманов «Спорт саласындағы адал қызметі үшін» номинациясы мен Республикалық Ұлттық құрама команданың формасымен марапатталды.

«Үздік спортшы – 2017» марапаттауы бойынша ер-кін күрестен спорт шеберлігіне үміткер Еламан Амангелді ІІІ орынды, бокстан спорт шеберлігіне үміткер Ерсұлтан Назарқұлов ІІ орынды иеленді. Ал, баскетболдан спорт ше-берлігіне үміткер Асылжан Майлыбай, Малика Өміртай, Ма-дина Рахымбердиноваға «Үздік спортшы – 2017» лентасы тағылды. «Үздік бапкер-жаттықтырушы – 2017» номинация-сы бойынша ІІІ орын дзюдодан І санатты бапкер Береке От-иншинге бұйырды. Бокстан жоғарғы санатты бапкер Тұралы Талипов аталмыш номинацияның ІІ орнына лайықты деп танылса, баскетболдан ІІ санатты бапкер-жаттықтырушы Ержан Ибраев жүлделі І орынға ие болды.

Арайлым ЕРҚОҢЫРОВА Суретті түсірген Ғалия ӘБДІҒАППАРОВА