8. Η εκ του μη όντος δημιουργία 1. «Ἀλλὰ καὶ [η] τάξις ἡ μὲν φυσική τίς ἐστιν͵ ἡ δὲ κατ΄ ἐπιτήδευσιν [κατά προσποίηση: αποκτάται κάτι που δεν έχει εκ φύσεως]. Φυσικὴ μὲν͵ ὡς ἡ τῶν κτισμάτων κατὰ τοὺς δημιουργικοὺς λόγους διαταχθεῖσα͵ καὶ ὡς ἡ τῶν ἀριθμητῶν θέσις͵ καὶ ὡς ἡ τῶν αἰτίων πρὸς τὰ αἰτιατὰ σχέσις͵ ἐκείνου προδιωμολογημένου τοῦ καὶ τῆς φύσεως αὐτῆς ποιητὴν εἶναι καὶ δημιουργὸν τὸν Θεόν· ἐπιτετηδευμένη δὲ καὶ τεχνικὴ͵ ὡς ἡ ἐν τοῖς κατασκευάσμασι͵ καὶ μαθήμασι͵ καὶ ἀξιώμασι͵ καὶ ἀριθμῷ͵ καὶ τοῖς τοιούτοις» 1 δύο πράγματα επισημάνει: το φυσικό και το τεχνικό. Η φυσική ή οντολογική πραγματικότητα βασίζεται στους δημιουργικούς λόγους του Θεού, όπου φαίνεται καθαρά ο δημιουργός των κτισμάτων. Εμείς υπάρχουμε ως «δημιουργική λόγοι» που σημαίνει ότι αναφερόμαστε σε κάποιον που μας δημιούργησε απ’ όπου δημιουργούνται, κατά τους δημιουργικούς λόγους, όλα τα υπόλοιπα όντα. Δηλαδή εννοείται ευθείς εξ αρχής ο Θεός ως δημιουργός και όλα τα υπόλοιπα όντα ως δημιουργήματα. Το τεχνικό είναι η τεχνική κατασκευαστική που βασίζεται στα μαθηματικά, τα αξιώματα και στους βαθμούς. Τα πραχτικά δηλαδή που δημιουργούμε εμείς οι άνθρωποι. «...πολλῷ γε μᾶλλον ἐπὶ τῆς καὶ αὐτοῦ καὶ πάντων αἰτίας προϋφεστάναι τὰ πάντων τῶν ὄντων παραδείγματα κατὰ μίαν ὑπερούσιον ἕνωσιν συγχωρητέον͵ ἐπεὶ καὶ οὐσίας παράγει κατὰ τὴν ἀπὸ οὐσίας ἔκβασιν. Παραδείγματα δέ φαμεν εἶναι τοὺς ἐν θεῷ τῶν ὄντων οὐσιοποιοὺς καὶ ἑνιαίως προϋφεστῶτας λόγους͵ οὓς ἡ θεολογία προορισμοὺς καλεῖ καὶ θεῖα καὶ ἀγαθὰ θελήματα͵ τῶν ὄντων ἀφοριστικὰ καὶ ποιητικά͵ καθ΄ οὓς ὁ ὑπερούσιος τὰ ὄντα πάντα καὶ προώρισε καὶ παρήγαγεν» 2 . Εδώ αναφερόμαστε στη προαιώνια δημιουργία η οποία υπάρχει στη βούληση του θεού. Και αυτά είναι τα παραδείγματα ή βουλήματα ή προορισμοί ή δημιουργικοί λόγοι των όντων. Αυτοί οι λόγοι των όντων δεν είναι τίποτε άλλο από τα θελήματα του θεού. Όμως το γεγονός ότι η βούληση του θεού δεν μεταβάλλεται, δεν αρχίζει και δεν τελειώνει ποτέ, για αυτό θεωρούμε ότι αυτά υπάρχουν προαιωνίως με την έννοια του χρόνου. Η κτιστότητα της κτιστής πραγματικότητας δεν αναφέρεται στον χρόνο αλλά στην βούληση του Θεού όπου γίνεται η αναφορά της κτίσης στον όντος Όν. 2. «Οἱ τῶν ὄντων λόγοι προκαταρτισθέντες τῶν αἰώνων ἐν τῷ θεῷ͵ καθὼς οἶδεν αὐτός͵ ἀόρατοι ὄντες͵ τα όντα δεν είχαν την ύπαρξη που έχουμε εμείς αυτή τη στιγμή ακόμη, αλλά μόνο ως θελήματα του θεού, όμως για το Θεό τα θελήματα έχουν ύπαρξη γιατί ο Θεός 1 Μ. Βασιλείου, Κατὰ Εὐνομίου Α΄, 20, PG 29, 556B- 557A. 2 Διονυσίου Ἀρεοπαγίτου, Περὶ θείων ὀνομάτων 5, 8, PG 3, 824C.
