ទសនា កការ: P.O.BOX 0193, Pennsauken, NJ 08110, USA, Tel:(856)655-3838, E-mail: info.dep@khmerkrom.org

១៤ បរទេសធៗ គាបេសហពនធខមែរកមពជាទបោមោា យជាសមាជក

អនកផដលទោរលននអងគោរសហបរជាជាត (ECOSOC)

-ទកថលា គងម ើលម ើញដលបាតដ ............................................... ......២

-១១ ឆនា វតតមានខមែរមរកា មៅកាងឆនកអនតរជាត...................................៤

-យនកពងមលងមខោ នមៅមលើឆនកអនតរជាត.......................................៦

-ជហានររវតតសនសត ត.............................................................................៨

-ខមែរមរកា ៖ មយើង នអាចផលា រតរអតតកាល............................ .....១០

- UKKBS មរកាងខចកអាហាររករណដលមាជក ...................... ....១១

- ពនធ ណនសខមែរមរកា មៅថៃមវើកចចវតតឧរជាយ..............១២

-១៤ ររមទគារទហពនធខមែរក ពជាមរកា ................................១៣

- លមហតហពនធខមែរក ពជាមរកា ពាយា ចល..........................១៦

-តណាងរាសត ត Frank Wolf ម ាើទមាា កតខណងអគគរដឋទត .......... ....១៩

-ររ មការទតអាម រកខ តងកតបារ ភ .......................................... ....២០

-តណាងរាសត ត ៣ ររគារទមចកដអពាវនាវ................................ ....២១

-ក ែន តមវៀតណា ៖លទធររជារមតយយដកនា ........................ ..២៣

-ការបាា នសនែ នចមពាះកចចររតរតតខដលមវៀតណា បាន .................២៥

--នកណាពយ៖ រយពានរមណាះ ............................................ ..២៨

-នកណាពយ៖ កនករពា.................................................................២៩

មាតកាពតមាន

ឆនា ទ ០៩ លេខ ៨៩ - ខខកកកដា គ. ស. ២០១២ - ព. ស. ២៥៥៦ Vol.09 No.89 - July 2012

ដោយ ថាច បរជា ដ ឿន ( ពតមានលម អត ទពរ ១៣ )

១១ ឆនន វតតមានខមែរទបោមទៅកនងឆនកអនតរជាត

(ពតមានលម អត ទពរ ៤ )

ទកថាា ងតតដម ើលដ ើញដលបាតដ អត ថរទវចារណកថា ដោយ ដោក សង សដបមច សដអព សហពន ធតម ែរកម ពជាដបោមដបតៀមចលជាសមាជក ននបកមបរកាដសដ ឋកច ច នង សង គមកច ច អ. ស. រ. ក នងនាមជាអ នកផ ដលដោរលពដសស ។ ( ទពរ ២ )

រក យវជន KKF ចលរ កចចររជ ទធ ន សមៅ UNOHCHR

នាទរកង ហសខណវ ចារពថៃៃទ ០៩ ដល ១៣ ខមកកកដា ឆនា ២០១២ ។

បពត តរបតររសសហពន ធតម ែរកម ពជាដបោម ដលម ៨៩ តមមថនា ឆនន ២០១២ ទពរ ០២

េកថលា គងខតទមើលទ ើញដលបាតដ

ថៃៃទ ០៨ ខមកកកដា ឆនា ២០១២ ដោយ សង សដបមច l VOKK

កាង កចចររជ នាថៃៃទ ៣០ ខម នា ឆនា

២០១២ គណ:ក ែការមដឋកចច នង

ងគ កចច ថនអងគការហររជាជាត

បានឮអពមចកតខៃាងការណររតណាង ថនសនធារណ

រដឋ ងគ នយ មវៀតណា ខដលបាននយាយកាងនា ជា

អាកមងកតការណ ។ អាកតណាងររមនាះ បានទា ទារឲយចះ

រញជជាផាវការនវការតវា រររដាឋ ភបាលមវៀតណា ជទា

ការទទលយកនវ តនាទររហពនធខមែរក ពជាមរកា ជា

អងគការពមរគាះមយារលពមរមារគណក ែការមដឋ

កចច នងងគ កចចថនអងគការហររជាជាត (United Nations

Economic and Social Council) ។

កាងការតវា មនះ អាកតណាងមវៀតណា បានអាង

មលើមហតផល ខដលគាែ ននយ នងគាែ នការពតទាលខតមសនះ

មដាយបានមចាទររកាន ចមពាះហពនធខមែរក ពជាមរកា

នមពការមចាទររកានជាររថពណ ខដលអាជាា រមវៀត

ណា ខតងរររពតតជាមល មដើ បមវើទកោរកម ាញរមខភ

ទធមរភាព ចមពាះខមែរមរកា ជាហរខហ កមហើយមនាះ

ខដរ។ការមចាទររកានដ ៃនៃរ ពរទក ែភាពរខរកខដន

ដ (Secession)ខដលមវៀតណា បានមលើកម ើងមនាះ គជា

ការរភាន ត កលមខក ជាការ លរងកក ចយាា ងអយតត

ខដល នអាចទទលយកបានម ើយ ។ កទលនងមពល

មនះ ររមទនានាកាងពភពមខកបានតា ដាន នងបាន

ម ើញយាា ងចារកខ តថល ហពនធខមែរក ពជាមរកា

រគានខតជាអងគការ ខដលមវើក ែភាពតវា មដាយនតភាព

រផត មរពាះមហត នអាចរទារទឈររទខភាករទរតមចៀក

ចមពាះទមងវើរមខភរពានយាា ងសនហាវថរពថផស រររដាឋ ភ

បាលមវៀតណា ចមពាះ ជនរ មខហតខមែរក ពជាមរកា ដ

អភពវជាជនរងមរគាះខតរាមណាោ ះ ។ ភ តតាងមានជាកខ តង

មៅកាងមចកតខៃាងការណ នងអនសនននានាថនហ

ពនធខមែរក ពជាមរកា នខដលបាននយាយរនតចណាម ើយ

អពអវខដលអាកតណាងមវៀតណា បានដាកមមែ ះ ថលជាការ

ទា ទាររខរកខដនដមនាះ ។ ផទយមៅវញ អងគការមយើងមាន

ការយលដងយាា ងមរៅរជះ នងមគារពទាងរងចមពាះ

មគាលការណ ថនចារអនតរជាត ជារមាន ។

ការមចាទររកាន លរងកក ចយាា ងទទងទរររដាឋ

ភបាលមវៀតណា គមានលកោណៈ នម អពការយក

មលមចាទររកានររតវចចកដកណាច ចមពាះកន

មចៀ ដ ាតរត ខដលចះផកទករជលងអរ មាន កជា ែ

ជាតថល បានមវើឲយលអកទកកាងមរឿងមរពងនទានបារាង La

Fable de la Fontaine មនាះម ើយ ។ រឯគនតដមមែ រកមវកថន

ការ មចាទររកាន គរគានខតរកមលមដើ បខាខហកសនច

កនមចៀ ខតរាមណាោ ះ ។

វជាការមចាទររកាន យដហ យកាល នងគរ

ឲយអមណើ ចខដលរគានខតបានរងកា ញឲយម ើញកានខត

ចា អពផាតគនត នលអររមវៀតណា ជាម មដើ មចាទ

ខដលអាងអណាចមានជាអាកខាា ង រតតរតាមលើខមែរមរកា ខត

រាមណាោ ះ ។ មៅកាងទ ាករណថនការររឆនងជទា ររអាក

តណាងមវៀតណា ដខដល បាននយាយអពថល រដាឋ ភបាល

មនះ បានយកចតតទកដាកគាពារចមពាះជនភាគតចខមែរ ន

មពជនភាគតចទាង ៥៤ កាងររមទមវៀតណា ។

ចណចមនះមានការ នពតទាងរង ។

ទ ១ មរពាះខមែរមរកា ជាជនជាតមដើ ខដលបានរ

មៅមលើទកដណត ថនទមនាម គងគ ឬ ក ពជាមរកា មនាះរារ

ពានឆនា កមហើយ ។ មយើងជាជនជាតខមែរមានឯងរព ទាង

ររវតតវទរកាងកលមខកបានដង បានឮ នងទទលសនគ ល

ចាខណា មទាះជាមវៀតណា មខកកាថ ររវតត

សនសត តៃែឲយមពការពតយាា ងណាក នអាចមៅរចខដរ ។

ទ ២ ការខដលមវៀតណា អាអាង អពការយកចតត

ទកដាកចមពាះខមែរមរកា មនាះ ជាការ នពតមទ។ ពកមយើង

កពងខតបាតរង ទធមរភាព ជា លដាឋ នពវខររយាា ង

កាងមនាះមានទធររតរតតរពះពទធសននាមៃរវទ ការខៃ

រកាវរប ទមនៀ ទមាា រ ររថពណ ការទទលពតមាន ទធ

រ ររជ ការមរ ើ មអើងពជសននការបាតរងដ ា ។ល។

នង ។ល។ កាងនា មយើងជាជនជាតមដើ មៅមលើខដនដ

ណត ថនទមនាម គងគមនះ មយើងមានទធជាពមកាង ៤៦

មារតា ខដលររកាមដាយអងគការហររជាជាត មហើយ

ខដលររមទមវៀតណា មានឯង បានមវើចាច រនទទល

សនគ លនា ឆនា ២០០៧ ។

មដាយមយាងមៅមលើរបាយការណជាមរចើន រារទាង

រពតតការណជាកខ តង ខដលកពងមកើត មានមៅមលើទកដ

ក ពជាមរកា ពវថៃៃ របាយការណររអងគការ UNPO -

UPR របាយការណររអងគការទធ ន សអនតរជាតថនរដាឋ

ភបាលហរដឋអាម រក នងរបាយការណររររមទ

នានាកាងកលមខក ខដលមវើការកតគាល នងផតលជា

អនសននដលររមទមវៀតណា បានរញជជ កចាថល

មវៀតណា មៅខតរនតការគារងកត នងររទទធមរភាព

ន សយាា ងៃនៃរ ។ មយាងមលើសនា នភាពមនះ នងឈរមលើ

ចារទធ ន សជាកល មយើងជាខមែរមរកា មានទធមវើ

ការតវា ចមពាះរាលទមងវើរមខភរពានរររដាឋ ភបាល

ខដលរគររគងជារដឋអណាច មហើយទមងវើដររចារអនតរ

ជាតររមយើងមនះ មវៀតណា នអាច លរងកក ចថល ជា

នមយាបាយរផ រផលរងោចរងកក ចញះញង ឬ មវើឲយអនត

រាយដលសន គគភាពររមវៀតណា បានម ើយ (politically

motivated acts, such as slandering, inciting, and undermin-

ing the national unity of the State of Viet Nam)។

ចមពាះមរឿងខដលមវៀតណា បានអាអាងថល ហ

ពនធខមែរក ពជាមរកា ជាជនរមរៅរក នអាចជាតណាង

ឲយររជាពលរដឋខមែរក ពជាមរកា បានមនាះ វកានខតគរឲយ

អមណើ ចណាមៅមទៀត មរពាះថល ររនមរើពកមយើង

ជាមាជក ថនអងគការហពនធ នមគចមានមចញមរៅមទ

មៅកាងដងកគ រខដកខររផលត ចការមនាះ ពកមយើងរបាកដជា

គាែ ន មាបាយខរករាយការណ ឲយពភពមខកបានដង

ឮ អពការរមខភជះជាន រររដាឋ ភបាលមវៀតណា ខដរ

មហើយមយើងមារបាកដជារតវរមដាយលបាកមវទនាកាងភព

ងងតអនធការ នមពរពវការជនររមយើងជាមរចើនជនាន

កមហើយមនាះខដរ ។

មវៀតណា អាចករទកឲយលអក រខងវងសនា នភាពទកោ

មវទនាខមែរមរកា រងមរគាះ នឲយពភពមខកម ើល ម ើញ

បានខត តង យរគាមទ ។ ទរផតទកនងខររជាថលា មហើយមគ

កអាចម ើលម ើញដលបាតដ ។ ហពនធខមែរក ពជាមរកា

រគានខតឈរមលើចច គតយតត ម តាត នងមចកត

មគារពម ាហា ចមពាះមចកតថៃាៃា ថន ន សជាត ជាអាក

ឃាតឃាងកឲយមវៀតណា កករទកឲយលអកខតរាមណាោ ះ ទក

ឱកាឲយពភពមខកបានជយជនជាតមដើ ខមែរមរកា

ផងចះ ៕

បពត តរបតររសសហពន ធតម ែរកម ពជាដបោម ទពរ ០៣

បពត តរបតដចញផាយបរចាតមររសសហពន ធតម ែរកម ពជាដបោម ឯកសារ PDF មានដៅក នងដ ហទពរ www.khmerkrom.net នង www.vokk.net

ដលម ៨៩ តមមថនា ឆនន ២០១២

ដោយ ថាច បរជា ដ ឿន l សារពតមាន នបពន រ

មៅ ថៃៃទ ១៥ ខមកកកដា មនះ ជា

ថៃៃគរ រមរ ១១ ឆនា ខដល

ហពនធខមែរក ពជាមរកា

(Khmers Kampuchea – Krom Federation) បានចលជា

មាជកថន អងគការររជាជាត នងពលរដឋខដលគាែ នតណាង

(Unrepresented Nations and Peoples Organization) មៅ

កាតថល UNPO កាលពថៃៃទ ១៥ ខមកកកដា ឆនា ២០០១ មៅទ

រកឡាមអ ររមទហ ង ។ ទធ ផលជារឋ ខដលមកើត

មចញ ពការចល ជាមាជក ថនអងគអនតរជាត យមនះគ

បានមវើឲយអងគការមនះទទលសនគ លមមែ ះ « ខមែរមរកា »

មហើយបានកតចលកាងរញជ មាជកររមគជាភាសន

អងមគា ថល « Khmer Krom » មដាយមគបានទទលសនគ ល «

ខមែរមរកា » ថលជាររជាជាត យថនខដនដក ពជាមរកា ឬ

ភាគខាងតបងមវៀតណា ។

មនះជាការកតមាគ លជហាន ចារមផដើ យខដល

បានមវើឲយវតតមានររ « ខមែរមរកា » បានមលច មមចញ

មៅកាងឆនកអនតរជាតរហត កដលថៃៃមនះ ។មណៈខដល

ពលរដឋខមែរមរកា មានររមាណជត ៨ ខននាកខដលកពង

រមៅខដនដក ពជា មរកា ពវថៃៃរតវបាន ជឈដាឋ នជាត

នងអនតរជាតដងឮពតមាន ពពកមគកានខតមរចើននាមពល

រចចរបនាមនះ មានពលរដឋខមែរមរកា មានឯងផង នងពលរដឋ

ខមែរថនររមទក ពជាផង កាងមនាះមានអាកកាខតនង សតនត

រដាឋ ភបាល យចនន បាននយាយនងមររើរបាមមែ ះ

«ខមែរ មរកា »នងខដនដ « ក ពជាមរកា » នទានបានរត

រតវមៅម ើយ ។

នាមពលកនាង ក មយើងមងកតម ើញមាន ន ស

យចននបាននយាយពាកយមៅមៅមលើពលរដឋ « ខមែរ

មរកា » ឬ « ខមែរ » ខដលរមៅខដនដក ពជាមរកា ថល

« រងរអនក ពជាមរកា »នងអាកមាះមទៀតនយាយពាកយមៅ

មលើមមែ ះភ សនសត តឬមមែ ះខដនដ « ក ពជាមរកា » ថល

«ខមែរក ពជាមរកា » ឬ « ខមែរមរកា » មៅវញ ដចជានយាយ

« មា កពខមែរមរកា » ឬ « មាធាា រមៅខមែរមរកា មលង » ជា

មដើ ខដលម ើលមៅហាកដចជាពកគាតមៅមានភាពរ

មពចរពលមៅម ើយ ។

មមែ ះទាងពរមនះ ររនមរើមខកអាកយកចតតទក

ដាកមនាះ វ នមានការយលរច គាា ម ើយគ« ខមែរមរកា »

មៅមៅមលើ ន ស ឬ ពលរដឋខដលរមៅមលើទតាងថន

ខដនដក ពជាមរកា នង រឯ « ក ពជាមរកា » វញ មៅមៅ

ខដនដខដលខមែរមរកា កពងរមៅ ឬ ខមែរមរកា ជាមាច

រកថនខដនដក ពជាមរកា ។

ដមចាះ មរើមយើងចងនយាយមៅមៅមលើ ន ស ឬ

ពលរដឋគរមររើពាកយថល « ខមែរមរកា » ដចជានយាយថល

« មាជាខមែរមរកា » ឬ « រងរអនខមែរមរកា » ជាមដើ

នងមរើចងនយាយមៅមៅមលើខដនដ ឬ ភ សនសត តរតវ

មៅថល « ក ពជាមរកា » ឬថល « ខដនដក ពជាមរកា » ដច

ជានយាយថល «ខមែរមរកា ជាមាច រក ថនខដនដក ពជា

មរកា » , « ខមែរមរកា រតវបានអាជាា រមវៀតណា មវើទកោរក

ម ាញមៅក ពជាមរកា » , « មាបានមៅមលងមៅក ពជា

មរកា » នង «ក ពជាមរកា ជាខដនដ យភាគថនររមទ

ក ពជាពអតតកាល » ជាមដើ ។

ទរមាបានមគសនគ លថល « ខមែរមរកា ជានរណា ? » នង

«ក ពជាមរកា មៅទណា ? » មនាះ គដនតាខមែរមរកា បានត

យាា ង វតសនវ ញ ររឆនងនងការពាយា លររបាតពជ

ទងជាតររររជាជាត ខមែរមរកា

១១ ឆនន វតតមានខមែរទបោមទៅកនងឆនកអនតរជាត

បពត តរបតររសសហពន ធតម ែរកម ពជាដបោម ទពរ ០៤ ដលម ៨៩ តមមថនា ឆនន ២០១២

សននពរររយនរគរ យគ យ ខដលអមខកទាង

មនាះ មានឧកញា ង គយ ជាមដើ បានរជាជវតមដើ ប

រការពះពទធសននាមៃរវទ ឲយបានគងវងសដលពវថៃៃ ។

ដមចាះ មដើ បបានមរ ចទមៅអវ យខដលខមែរ

មរកា រគរររចងបាននាមពលអនាគតមនាះ គរគគលខមែរ

មរកា មានឯងរតវដងឲយបានចាអពមាន ជាងមគទាងអ

មហើយនាគាា របារមៅ ជឈដាឋ ននានា ឲយបានរជារនវ

អតដ ញជា ណររមាន មទើរមវើឲយខមែរមរកា កានខតពរងង

បាននវឥទធពលររមានមៅកាងឆនកអនតរជាត។

ចារតាងពថៃៃខដល «ខមែរមរកា » បានចលជា

មាជកអងគការររជាជាត នងពលរដឋគាែ នតណាង

(UNPO) ខដលមានហពនធខមែរក ពជាមរកា (KKF) ជាអាក

តណាងមវើការខផាកទធ ន សជា យ ហគ នអនតរជាត

កដលថៃៃទ ១៥ ខមកកកដា ឆនា មនះ មានរយៈមពលខត ១១

ឆនា គតរាមណាោ ះបាន មវើឲយរដាឋ ភបាលមវៀតណា មានការ

ផលា រដរនមយាបាយរមារ ពលរដឋខមែរមរកា មៅខដនដ

ក ពជាមរកា គរឲយកតមាគ ល ។ មនះកមដាយសនរខតមមែ ះ

« ខមែរមរកា » រតវបានមលច មមចញមៅកាងមវទកា

អចថសតនតយថនអងគការហររជាជាត ដពរញជា ជនជាតមដើ

(UNPFII) ជាមរៀងរាលឆនា ខដលមវើឲយរដាឋ ភបាលមវៀតណា

នអាចខកបាងខមែរមរកា មៅកាងរនាងខដកររមគបាន

តមៅមទៀត ។

ដមចាះ ការខដលខមែរមរកា នាគាា មៅមមែ ះ « ខមែរ

មរកា » នងខដនដ « ក ពជាមរកា » ររមាន

ឲយបានចា, ការដះម ើងនវនធាន ន សខមែរមរកា មៅ

រគរទកខនាង នងការពរងកឥទធររខមែរមរកា មៅកាងឆនក

អនតរជាត ជាគនាះ យចារមផដើ មឆនព ះមៅរកការផលា រដរ

ងគ ខមែរមរកា ទាងមៅមរៅររមទ នងមៅខដនដក ពជា

មរកា នាមពលអនាគត ៕

ខផនទក ពជាមរកា ។

ររថតពធបរោសលេធផលននោរសកាអកសរខមែរររសកមារខមែរទបោម ទៅវតតរពវា វនារាម (ខបពកពនទង)

ទមតតឃលា ង ោលពនថៃេ ២៩ ខមកកកដា ឆនន ២០១២ ទបោយពបរឡងរញច រោរសកា

បពត តរបតររសសហពន ធតម ែរកម ពជាដបោម ទពរ ០៥ ដលម ៨៩ តមមថនា ឆនន ២០១២

លមតមត តអ នកអាន ររសវទយសដេងកម ពជាដបោម (VOKK)

កា លពថៃៃទ ២៣ ខមកកកដា ឆនា

២០១២ កនាងមៅមហើយៃែៗ

មនះ រក ររកាមដឋកចច នង

ងគ កចចថនអងគការហររជាជាត បានមបាះមឆនា ះតរដ

ម នទទលសនគ លការចលជាមាជកថនរក ររកា

មនះ ររហពនធខមែរក ពជាមរកា នងជាការរតរឥរយារទ

ររគណៈក ែការរក ររកាមនះ ពការខដលបានទទល

សនគ ល (Granted) ឱយហពនធខមែរក ពជាមរកា ជាមាជក

កាលពថៃៃទ ២០ ខមឧភា ឆនា ២០១២ មដាយសនរការ

ររឆនងជទាយាា ងខាា ង ររតណាងរដាឋ ភបាល ថនររ

មទសនធារណរដឋ ងគ នយ មយៀតណា ។ ការរដ

មរររក ររកាមដឋកចចនងងគ កចច ថនអងគការ

ហររជាជាតមនះ បានមវើឱយ ជឈដាឋ ននានាមានមយារល

ននងមានកងវលមៗពគាា ។

កាងការជទាមនាះមវៀតណា មានមខក ម ហាវ យ

រតង ជាតណាងបានមលើកយកររការ យចននខដល

ទាកទងមៅនងសនា នភាព ថនការរមៅររខមែរមរកា នង

ក ែ ភាពររហពនធខមែរក ពជាមរកា កខត

រតដាង មដើ បជាមលកាងការអពាវនាវឱយអងគការមដឋ

កចច នងងគ កចចមនះរដមការម ាើ ររហពនធខមែរ

ក ពជាមរកា មដាយបានរញចះរញចលរណាដ ររមទ យ

ចនន ឱយគារទ ញតតជទាររមវៀណា ។ កាងការមលើក

ម ើងមនាះ មានចណច យមវៀតណា បាននយាយថល “ម

ដកនាហពនធខមែរក ពជាមរកា បានមររើពាកយ មៀ ឬ

យន កាងនយម ើល ងកយដលររជាជាតទាងពរមនះ” ។ ន

ខតរាមណាោ ះ អាកការទតយនររមនះបានភាជ រការមររើពាកយថល

‹‹យន›› មនះររម ដកនាហពនធខមែរក ពជាមរកា មៅនង

អាកដកនាខមែរក ែយន តមាន រាល ពត ជាមដើ ខដលធាា រ

ខតមររើរបា ជាមលកាងការមា នពានររមទមវៀត

ណា នងជារមទាកាងការមាា រជន ាតរតងមយៀត

ណា កាងអ ាងឆនា ១៩៧៧-១៩៧៩›។ មរឿងការមាា រ

ន សមៅររមទក ពជាកាលពជាង ៣០ ឆនា នមនាះ

ឥ វមនះកពងខតរតវបានតខការ អនតរជាតមវើការ មដើ ប

រកយតត ជនជនរងមរគាះមហើយ ងឃ ថលតខការមនះ

នងមានភវនចឆយ កាងការរកយតត មនះ ។ រឯមរឿងពាកយ

ថល ‹‹យន›› មនាះវញ ទកឱយភាសនវទជាអាកមានជនាញ

ខាងខផាកភាសន មខកពនយលចះ ។ (១)

ចខណកមាវញធាា រខតមររើពាកយថល ‹‹យន›› មនះតាងខត

ពមពលខដលមចះនយាយ កម ាាះ មរពាះមៅឯរកមា គ

ខមរតរពះរតពាងយនដរមៅជារតាយញ រចមៅជាវញ រញ-

មៅជាគវ ង រច កជារតាវញដខដលមៅមពលរចចរបនា

មនះ ពខដលមាននរណាមាា កមៅជនជាតយនថលមយៀត

ណា ឬ មវៀតណា មទ មរពាះពាកយថល ‹‹មយៀតណា ›› មនះ

មគមររើរមារមៅររមទមនះ គមគមៅថលររមទមយៀត

ណា តា មនៀងអាកមៅមយៀតណា ខាងតបង ។

ចះជនជាតយនជានរណា ? កាងឯកសនរពម ើញមាន

ខចងអពជនជាតមយៀតណា ម ើយ ។ កាលពររមទមវៀត

ណា ខរកបាកជាពរ សនធារណរដឋមយៀតណា ឬមយៀត

ណា ខាងតបង មគមៅជនជាតយនមានមគថល ‹‹មងើយមយៀត

(Nguoi Viet)›› មគមៅខមែរមរកា ថល ‹‹មងើយមយៀតហក ក

ម ៀង (Nguoi Viet Goc Mien) កាងនយថលយនមានមដើ

កមណើ តជាខមែរ›› ។

យនក ែយន ដពវថៃៃមនះ មគមៅយនមានមគថល

‹ ‹មងើយគញ (Nguo i K inh ) ជាជាត ន ស យកាង

រណាដ ជាត ន សទាង ៥៤ ខដលកពងខតរមៅកាង

ររមទមនះ។កាងភាសនខមែរពមានម ើញ ពាកយថល ‹‹គញ››

កាងនយមៅជាត ន ស យមៅររមទមយៀតណា មទ

ផទយ កវញមានពាកយថល ‹‹យន›› ជាជន ដមចាះមហើយបាន

ជាខមែរមយើងមររើពាកយថល ‹‹យន យន›› មនះជាហររខហតាងខត

ព ររាណ កាល ក ដចគាា នងជនជាតតយន ខដលខតងខត

មៅខមែរមយើងថលមងើយម ៀង (Nguoi Mien) ឬ ម ៀង (Mien)

អចងខដរយនជនានាៃែមគមៅខមែរមយើងថលមងើយក ពជាមៅ

វញ ។ ដមចាះការខដលខមែរមយើងមររើពាកយ ‹‹យន›› មដើ បមៅ

យនកពងទលងទខោ នទៅអនតរជាត

បពត តរបតររសសហពន ធតម ែរកម ពជាដបោម ទពរ ០៦ ដលម ៨៩ តមមថនា ឆនន ២០១២

ជាត ន ស យមៅកាងហគ នមយៀតណា មនាះ ពមាន

ការមឆគងអវម ើយកាងនយថនភាសនខមែរ នគរអាកការទត

យនយកជាមលកាងការមឃានាមៅអងគការហររជា

ជាត មដើ បចញចះរញចលររមទ យចនន ឱយគារទញតតររ

មានម ើយមរពាះ ថលការមចាទររកានមនះ ជាការមចាទ

ររកាន ខដលពមាន លដាឋ នរត រតវទាលខតមសនះ ។

មហើយការ មចាទររកានមនះមទៀតមសនត វផទយមៅនង

មចកដររការរអងគការហររជាជាតថៃៃទ ១៣ ខម

កញជា ឆនា ២០០៧ ដអពទធររជនជាតមដើ រតងមារតាទ

១៣ ៖

Article 13/-1.Indeginous people have the right to

revitalize, use, develop and transmit to future generations

their histories, languages, oral traditions, philosophies,

writing systems and to designate, and retain their own

names for communities, places and persons.

មារតាទ ១៣.១ ជនជាតមដើ មានទធមវើឱយរម ើង

វញទធមររើរបាអភវឌឍនងមផទរ ឱយកនមៅជនានមរកាយ

នវររវតតសនសត ដ ភាសន ចារទមាា រ ទសនវជាជ ររពនធ រ

មរចារនងអកសរសនសត ដ ររ ទាងរកាមមែ ះមដើ ររពក

មគ កាងការមៅហគ នទកខនាងនងរគគលមាា កៗ ។

តា ពតមៅរក ររកាមដឋកចចនងងគ កចចថនអងគ

ការហររជាជាតគរខតទទលសនគ ល មហើយផដលមាជក

ភាពឱយហពនធខមែរក ពជាមរកា មដើ បមវើជាថដគកាងការ

អភវឌឍងគ កចចមៅររមទមវៀតណា ខដលមានជនជាត

ដលមៅ៥៤ញជច តមៅកាងហគ នមនះមាន ជាអាទ ជន

ជាតខមែរក ពជាមរកា ផងខដរ ។ ខតការមវ ររខហររ

រណាដ ររមទ យចននខដលមានទធមបាះមឆនា តកាល ព

ថៃៃទ ២៣ ខមកកកដា ឆនា ២០១២ បានមវើឱយម ងររ

ររជាពលរដឋមវៀតណា នអាចបានឮដល ជឍដាឋ នអនតរ

ជាត ដចជាររសននររអាកការពារទធ ន ស Vo Van

Ai ថល៖ ‹‹វជាមរឿងគរឲយអាមាា ខដលររមទជាមាជក

ថន UN នបានមវើអវមៅតា ឆនទៈររមាន មដាយសនរខត

មានមាព ពររមទមវៀតណា មហើយ គនតជា យ

ររមទមវៀតណា មដើ បរនទចរងកអ កម ងអាកការពារ

ទធ ន ស មហើយកជាការរងកា ញថនញជា អវជជមានមៅ

ររជាជនកាងររមទមវៀតណា ខដលហគ នអនតរជាត

នឈរខាងភាគររជាពលរដឋកាងររមទមវៀតណា ខដល

មរកឃាា ន មរភាព» ៕

-------------------------------------------------------

(១) យនជាពាកយតដលតម ែរតតងដបរ ើតាងពររមររាណមក ដចជា យន ចន ចាម ជាា មាាឡាយ ក ាង គ ភមា ។ល។

ពលរដឋខមែរទបោមកនងទខក សមខថាងអណរគណចទពវះ

បរទេសធៗទាង ១៤

តដលបានគាបទសហពន ធតម ែរកម ពជាដបោមឲយចលជាសមាជកក នងបកមបរកា ដសដ ឋកច ច នង សង គមកច ច ននអង គោរសហបរជាជាត (ECOSOC) តដលមានរាយនាមដចខាងដបោម

1. Bulgaria

2. Canada

3. Finland

4. France

5. Germany

6. Ireland

7. Italy

8. Lativa

9. Netherlands

10. Slovakia

11. Spain

12. Switzerland

13. The United Kingdom

14. The United States of

America

បពត តរបតររសសហពន ធតម ែរកម ពជាដបោម ទពរ ០៧ ដលម ៨៩ តមមថនា ឆនន ២០១២

ដោយ សង សដបមច វចារណកថាវទយសដេងកម ពជាដបោម

រមារររមទក ពជានាមពល

មនះ ក ពជាមរកា អាចរដច

ជារមមាលថនអតតកាល

ខតរាមណាោ ះ ។ រាខនត រមារខមែរក ពជាមរកា មានឯង យ

ដមងាើ មចញចល គជាការរតររណាងជា យ ចចរាជខដល

រានរាងររលយជវតងកោ រ ។ យជហានមនមៅ ម គ

ជា ការតឈែជឈែលមរនាចរច ះមអាយរចផតពទក

មរពាះមវៀតណា ជាអាកពា យា រចតរចានពនាច ។

តងមនះមទៀត មៅមពលខដលហពនធខមែរក ពជា

មរកា រគានខតចងបានចលជាមាជកផតលមយារលជា

ពម កាងនា ជាអងគការមរៅរដាឋ ភបាលរររក ររកា

មដឋកចច នងងគ កចចថនអងគការ ហររជាជាត (ECO

SOC) កបានរតវមវៀតណា រារាងជារ ។ មវៀតណា បាន

មឃានារថភាពនយល ដលររមទជាមាជកថនអងគការ

ហររជាជាត ខដលរតវមបាះមឆនា តខដង តថល ហ

ពនធមានមគាលមៅ ទា ទារឯករាជយរខរកខដនដ ។

កាងវចារណកថលមលើក ន វទយម ងក ពជាមរកា

បានមលើកម ើង មររៀរររដចចមពាះការមចាទររកានររ

មវៀតណា មនះ មៅនងការមចាទររកាន លរងកក ចររ

តវចចកមៅមលើកនមចៀ ថលបានមវើលអកទកកាងមរឿងមរពង

នទានបារាងររមខកហវ ងខតន ។ កទលមពលមនះ

មរកាយការមបាះមឆនា តមៅអងគការហររជាជាត កាលពថៃៃ

ទ ២៣ ខមកកកដា ឆនា ២០១២ ខដលលររមទ យចនន ន

ទានបានយលចាអព ដមណើ រមរកក ែ ររហពនធ

ខមែរក ពជាមរកា មហើយមជឿតា ការមឃានាររមវៀត

ណា បានមបាះមឆនា តគារទមវៀតណា ររឆនងជទាចមពាះ

មាជកភាពហពនធខមែរក ពជាមរកា មនាះ ។ ជាណរ

រ ម ើងថល មរើការមចាទររកានររចចកមវៀតណា រត

រតវខ ន មតើខមែរមរកា ជាកនមចៀ ដក តមនាះ នងរតវ

ចចកកណាចខាខហកឬ ? មរឿងមនះ គវ នខ នងកយ

ដមចាា ះមទ ! បខតជនជាតមវៀតណា ខដលមានមចកត

ថៃាៃា នងយតត កាងមាន បានយលចាអពខមសរនាទ ត

ខដលហពនធកពងមដើរ ក នអាចមៅម ៃៀ បានចមពាះ

នមយាបាយអគតរររដាឋ ភបាលមវៀតណា នងនមយា

បាយរពចរពលររររមទមាះមទៀត ខដលមជឿតា

ការមឃានាររមវៀត ណា ខដរ ។

មយាងតា ពតមានពវទយអាមរ ថៃៃទ ២៣ ខម

កកកដា ឆនា ២០១២ បានដករងការយល ម ើញររររ

ធានគណៈកមាែ ការទធ ន សមវៀតណា មៅររមទ

បារាង គមខក យា យាង ថអ (Vo Van Ai ) បានមាន

ររសននថល មនះជាមរឿងអារកក យ ខដលរដាឋ ភបាល

មវៀតណា នចងឲយមានការខកខររ នវមគាលនមយាបាយ

មគារពទធ ន សមៅកាងររមទមវៀតណា ខតខររជាមវើ

ការមចាទររកានហពនធខមែរក ពជាមរកា ថល ចងទា ទារ

រមងកើតរដឋឯករាជយមៅកាងររមទមវៀតណា មៅវញ ។

មខក យា យាងថអ បានរនតថល៖ “វជាមរឿងគរឲយ

អាមាា ខដលររមទជាមាជកថនអងគការហររជាជាត

នបានមវើអវមៅតា ឆនទៈររមាន មដាយសនរខតមាន

មាព ពររមទមវៀតណា មហើយ គនតជា យររ

មទមវៀតណា មដើ បរនទចរងកអ កម ងអាកការពារទធ

ន ស មហើយកជាការរងកា ញថនញជា អវជជមានមៅររជា

ជនកាងររមទមវៀតណា ខដលហគ នអនតរជាត ន

ឈរខាង ភាគររជាពលរដឋកាងររមទមវៀតណា ខដល

មរកឃាា នមរភាព”។

តា ររភពពតមានដខដលខដលដករងររសនន

ររអាកររវតតសនសត តជាជនជាតខមែរមៅក ពជាវញ មាន

មយារលថល មរឿងមនះជរញឲយហពនធខមែរក ពជាមរកា

មតមតរខនា មទៀត ពមមវើយាា ងណារងកា ញអព

ក ែភាពររមានដលពភពមខកថល រាលទមងវើររ

ហពនធកពងមវើមនាះ រគានខតចងការពារទធមរភាព

ជនររជាពលរដឋខមែរក ពជាមរកា មៅកាងររមទមវៀត

ណា រចចរបនាមទ នជារពាកពនធនងការចងទា ទាររដឋឯក

រាជយមនាះមទ ។ សនសតសនត ចារយខផាកររវតតសនសត តថនសនកល

ជហានបរវតតសាសតសត

បពត តរបតររសសហពន ធតម ែរកម ពជាដបោម ទពរ ០៨ ដលម ៨៩ តមមថនា ឆនន ២០១២

វទាលយភ នទភាមពញ មខកសនសតសនត ចារយ ររ មាណាោ រាា

មានររសននថល “ការមបាះមឆនា តមរជើ មរ ើ យកហពនធ

ខមែរក ពជាមរកា ជាមាជករក ររកាមដឋកចច ងគ កចច

ថនអងគការហររជាជាតមនះ វអារយមលើភាគអនតរជាត

ខដលជា ររមទជាមាជកជាអាកមរ ច ។

រាខនតមទាះយាា ងមនះកដ មខក ររ មាណាោ រាា បាន

ពនយលថល ហពនធខមែរក ពជាមរកា រតវររងខររងតមៅ

មទៀត មៅកាងរករមណឌ ឲយអនតរជាតម ើលម ើញ នវក ែ

ភាពររមាន ពមឲយរដឋមវៀតណា យលដងអពទ

មៅររមានខដលថល មានរគានខតមវើការងករមដើ បទា ទារ

ទធ មរភាពជនររជាពលរដឋខមែរមនាះ ។

ចមពាះមយើងជាខមែរមរកា វញ មយលពយះខដលមវៀត

ណា មផាមបាករកមនាះ គគាែ នអវមរៅពមវើឲយមដើ មឈើទាល

ខមែរមរកា ចាករាកានខតមរៅ មានមគាលជហរសន គគ

ភាព នងកមាា ងតកានខតរងមាខតរាមណាោ ះ ។ មៅមលើ

មវទកា ថនអងគការហររជាជាត ហពនធខមែរក ពជាមរកា

គាែ នខាតរងអវម ើយ ។ រាខនតគមវៀតណា មទ ខដលភយ ាន

មសនា ររងរតមសរមមសៀវមឆវចឆនវ ច មដាយអមពើទចចរតមវៀចមវរ

រមានឯង ។

ជហានៃែររហពនធខមែរក ពជាមរកា នាមពល

មនះ ជាជហានររវតតសនសត តដលបរនទអរងន តកល

មខក ទាង លឲយសនគ លខមែរមរកា ជាអាកណា មហើយកចារ

មផតើ ពចារណា អព ឥរយារៃររររមទមវៀតណា ផង

ខដរ ។

ពតខ នខតមដាយសនរភាពរពចរពល នងផល

ររមយាជនមរៀងៗមានបាននាឲយររមទមាះមបាះមឆនា តជទា

ចមពាះមាជកភាព ថនហពនធខមែរក ពជាមរកា នាមពល

មនះខ ន រាខនតទកខដលថលា គងអាចម ើញដលបាតដជា ន

ខាន ។ មៅអនាគតររមទមាជក ថនអងគការហររជា

ជាតរារទាងររមទខដលគារទមវៀតណា នាមពលមនះផង

ខដលទធ ខតធាា រមថលក លមទាមវៀតណា ពរទរមខភទធ

ន ស ទធសននា ទធខៃរកានង ររតរតតទមនៀ ទមាា រ

វរប ររថពណ ទធថនការផាយនងទទល ពតមាន ទធ

រ ររជនងការមរ ើ មអើងររកានពជសនន ។ល។ មហើយក

ធាា រខតផតលអនសននជាហរខហ មដើ បររមទមនះខក

ល អឲយបាន ររ ជា យររមទវលយនានាកាង

ពភពមខក មដាយរព ទទលយកអាករាយការណពម

ររអងគការហររជាជាតផងមនាះ មជានងបានយល

ចា ពការពតរនតច តងជា នខាន មរពាះថល “ការពតមៅ

កាង មខកមនះ មានខត យមទ” មហើយការពតមនាះ គខមែរ

មរកា ខដលបាតរងមរភាពម ទើរ ខតអរលងមដាយសនរ

ការរមខភជះជានររមវៀតណា មនាះ រគានខតមាន

រណងចងឲយ មវៀតណា មគារពទធររមានជាជនជាតមដើ

ខតរាមណាោ ះ ៕

ដជា ជយដធរផតដៅក នងជវត មនតមនជាោរមនតដលដលដនាះដទ ។ រ ាតន តវាជាោរដបោកឈរដេើងវញរាល

ដពលតដលដយើងដល ។ ខនលសន មាា នទដឡា (Nelson Mandela)

ដោក តនលសន មាានដដឡា ជាបរធានាធរត អាហរហាកខាងតបង ពឆនន

១៩៩៤ រហតដល ឆនន ១៩៩៩ ។ ដៅក នងឆនន ១៩៩២ គាតបានទទលពានរងវា នសន ត

ភាពណតរ ែល នងពានរងវា នជាង ២៥០ ដទៀតក នងកេងដពល ជាង ៤០ ឆនន ។ សព ានថ ៃ

គាតជានមត តសញញា ននសន តភាព ភាពអតធ ែត នង ោរដកនាដលបរជាជនរារោននាក

ជ វញពភពដោក ។

បពត តរបតររសសហពន ធតម ែរកម ពជាដបោម ទពរ ០៩ ដលម ៨៩ តមមថនា ឆនន ២០១២

ដោយ ថាច បរជា ដ ឿន l សារពតមាន នបពន រ ថៃៃទ ២៧ ខម ៃនា ឆនា ២០១២

ចារពថៃៃទ ១៨ ដលទ ២១ ខម ៃនា ឆនា ២០១២

តណាងហពនធខមែរក ពជាមរកា នង លន នតាញា រដ

បានជរជគាា មៅទរកងរពខល (Brussels) មដើ បមរើកកចច

ររជ យជា យរក មា ជករពទធ ភាអររ , ទររកា

នមយាបាយ , តណាងរដាឋ ភបាល ខរលក (Belgique) នង

លន ខដលបានចាតតាងម ើងមដាយអងគការររជាជាត

នងររជាជនគាែ នតណាង (UNPO) ។

គណៈររតភតណាងខមែរមរកា [ មៅក ពជាមរកា ]

នង នតាញា រដ [ មៅតរនមពងរារភាគ កណាដ ល] ថន

ររមទមវៀតណា បានខ ដងនវកដបារ ភររពកមគមៅ

មលើការមៅខតរនតរមខភ ទធ ន ស ថនរដាឋ ភបាល មវៀត

ណា ដចជាការរតរនតងមលើមរភាពសននា, ការអររ,

មរ ភាពថនការរមញចញ ត, ការរមងកើត មាគ នងទធ

កាងការចលនា ជាមដើ ។ គណៈររតភក បានចារអារ ែណ

ដលម ង អនសននទាង ១៨១ ចណចររររមទអ

ររកាងការជរ ញ មវើឲយររម ើរម ើងខផាកទធ ន ស មៅ

មវៀតណា ។ រាខនតអនសននទាងមនះមានមរចើនណា

ខដលរដាឋ ភបាលមវៀតណា នបានពនតយម ើល នងអនវតត

តា ។

មៅកាងកចចររជដមានសនរៈខានមនះ រតវបាន

ឯកភាពថល សនា នភាព [ទធ ន ស ] មៅមវៀតណា ជា

រញជា យគររពយបារ ភយាា ងខាា ង មហើយថល នងមានកចច

ពភាកា យជា យនងរដាឋ ភបាលមវៀត ណា ថលមតើមវៀត

ណា បានអនវតតអវមាះមដើ បទធ ន ស ។ សនា នភាពររ

ជនមភៀមានខមែរមរកា មៅររមទក ពជា រតវបានមគ

មលើកម ើង កពភាកា នងវជារញជា យខដលររមទ

អរររតវមវើការ ពចារណាខៃ មទៀត ។

ហពនធខមែរក ពជាមរកា បានអពាវនាវឲយមវៀតណា

ទទលសនគ លជនជាតទាង ៥៤ រក ខដលជា អាករមងកើត

ររមទ នងផតលទធជា លរដាឋ នដលពកមគមដើ បឲយមាន

ភាពម ែើគាា ។ អាកខដលបាន ចលរ កាងអងគ ររជបាននា

តា ការអពាវនាវររខមែរមរកា ឲយទទលសនគ លរាល

សនា នរនររពកមគតា ចារជាតនងអនតរជាត ។

ដមណើ រទសនកចចៃែរផត មៅទរកងរពខលមនះ ជា

ការកតមាគ ល យកាងកចចផារភាជ រ កាងកចចមតមររងខររង

ជារនតរនាទ រ មដើ បមវើឲយមានការយកចតតទកដាក ពរក

អាកគ មរគាងការណនមយាបាយ មហើយកជារញជា យមវើ

ឲយមានការរកចមរ ើនជាងមនះ មទៀតមៅចងឆនា ២០១២ ខាង

មមនះ ៕

ខមែរទបោម៖ “ទយើងមនអាចផលា សរដរអតតោល ខតទយើងអាចផលា សរតរអនាគត”

បពត តរបតររសសហពន ធតម ែរកម ពជាដបោម ទពរ ១០

កចចររជររហពនធខមែរក ពជាមរកា នង លន ាង

តាញា រដមៅទរកងរពខល ជា យអាកនមយាបាយ

ថនររមទលអរ ារ។ររៃតមដាយ៖ UNPO

ររតភ ហពនធខមែរក ពជាមរកា នង នតាញា រដ (Montagnard) បានមលើកយកមគាលការណខានៗ ជរមារដល

អាកគ មរគាងការណនមយាបាយអររថល ទធររពកមគ នរតវបានមគារព មទាះរមវៀតណា មានការរកចមរ ើន ខផាកមដឋ

កចចកមដាយ ។ ខាងមរកា ជាមចកដខៃាងការណររហពនធខមែរក ពជាមរកា នង លន នតាញា រដ កាងឱកាពកមគ

បានមៅមវើទសនកចចមៅមៅរកងររខល (Brussels) ថនររមទខរលគ ។

ដលម ៨៩ តមមថនា ឆនន ២០១២

បពត តរបតររសសហពន ធតម ែរកម ពជាដបោម ទពរ ១១

សមពនធសមណនសសត-នសសតខមែរកមពជាទបោម ទបគាងផតលអាហាររករណ

ដលសមាជក សមាជោ បរចាឆនន ២០១២

ដោយ UKKBS

កា លពរមៀលថៃៃអាទតយទ ០១

ខមកកកដា ឆនា ២០១២ ពនធ

ណនសត – នសតខមែរ

ក ពជាមរកា បានមរើកកចចររជ ខាន យ មៅទសនា កការ

ររមានឋតកាងកដមលម ១៧ វតតរទ វត ងកក តចត ម

មណឌ ដនមពញ រាជធានភាមពញ មដើ បរកររលទធផលថន

ក ែភាពររ ចាឆមាទ ១ ឆនា ២០១២ នងការផតលអាហា

ររករណដលមាជក មាជកា ររចាឆនា ២០១២ ផង

ខដរ ។

ឋតកាងអងគររជ មរកា អរតភាពរពះមតជរពះ មតជ

រពះគណ មយឿង តារា រពះររធាន ពនធ ណ នសត-

នសតខមែរក ពជាមរកា នងមដាយមានការន នត អមញជើញ

ចលរ ពរក ររកាភបាល គណៈក ែការនាយក គណៈក ែ

ការរណាដ ការយាលយទាងរបា យ នងមាជក មាជកា

ទាងអមានររមាណ ២២ អងគ នងររ ។

អងគររជបានមវើមចកដរាយការណ ដអពក ែ

ភាព នង ទធផលពរណាដ ការយាលយទាងអ រព ទាង

ការវយតថ ា នងការផតលជាអនសននអពណាករក

ររកាភបាលថល “ការចលរ ការងករងគ ជាកតាត ខាន

ណារមារការរមៅកាងងគ មហតមនះការមរជា

ខជងការយកចតតទកដាក ថនគណៈក ែការកាងការងករជាកតាត

លអណា” ។

ររភពពអងគររជបានឲយដងផងខដរថល អាហាររ

ករណខដលរមារផតលដលមាជក មាជកា គបាន

កពរបរជនទាងកាងនងមរៅររមទ កាងមនាះមាន

ហរដឋអាម រក នងងាររជាមដើ ។ អងគររជបានឲយដង

មទៀតថលឆនា មនះ ពនធ ណនសត-នសតខមែរក ពជា

មរកា បានមរ ចផតលអាហាររករណដល មាជក

មាជការរមានរ មានចនន ៨ អងគ នងររ ខដលកាង

មនាះទធ ងខតជាមាជក មាជកា ខដលមវើការយាា ង

ក ែ នងមានភាពមវះខាតយាា ងខាា ងកាងការកាមរៀន

រតជាពមនសតខដលកពង កាថលា កររញជា ររត

មៅកាងររមទក ពជា ។ ការមរជើ មរ ើ មរកោជនខដលមាន

ឧរនសយរតវបានទទលអាហាររករណមនាះ គមវើម ើង

មដាយរក ររកាភបាល នងគណៈក ែការនាយក ។

ពខចកអាហាររករណមនះនងមវើម ើង មៅមវខ

មមាា ង ១៣:៣០ នាទ ខៃ ច ថៃៃអាទតយ ទ ២៩ ខមកកកដា ឆនា

២០១២ ។

រញជជ កផងខដរថល ពនធ ណនសត-

នសតខមែរក ពជាមរកា ខដលមានទសនៈវ យគមផលត ត

មៅមលើការអភវឌឍនធាន ន សមនាះ កាង យឆនា ៗបាន

រញជន ណនសតខមែរមរកា ររមាណជាជាង ១០ អងគ

មៅកាមៅររមទថៃ នងការផតលអាហាររករណដល

មាជកមាជការរមាន ររមាណជាជាង ១០ អងគ ខដល

កពងកាមៅកាងររមទក ពជា ៕

កចចររជររ ពនធ ណនសត-នសតខមែរក ពជា

មរកា ររចាឆមាមដើ បរកររលទធផលថនក ែភាព

ររចា ឆមាទ១ ឆនា ២០១២ នងការផតលអាហាររករណ

ដលមាជក មាជកា ររចាឆនា ២០១២ មៅទសនា កការ

កណាដ លថន ...ម.ក ។

ដលម ៨៩ តមមថនា ឆនន ២០១២

ដោយ ថាច បរជា ដ ឿន l សារពតមាន នបពន រ

ណនសតខមែរមរកា ររ

មាណ ៤០ អងគខដលកពង

មរៀន មៅ ហាវទាលយ

នានាមៅររមទថៃ បានជរជគាា មដើ បគាលនងមវើកចច

សន ចក ែ ឬ មវើកចចវតតរពះឧរជាយរពះមតជរពះគណ

រពះរណឌ ត មមាែ ល មៅវតតសនខ យ ថនមមតត រនទ នង

រពះជារពះម គណមមតត រនទផងខដរ ។ ពមវើកចចវតតមនះ

រររពតតមៅមៅវតតមទពរនទនាមមតត រនទកាលពថៃៃ ៣០ ខម

កកកដា មរកា ការមរៀរចររ ពនធ ណនសត—

នសតខមែរមរកា នង លនរពះពទធសននាមៃវទខមែរ

មវៀតណា ខាងតបង មៅររមទថៃ ។

រពះងឃខដលបានន នតមៅមវើកចចវតតមនះ បានរបារ

អព លមហត ខដលរពះងឃខមែរមរកា របារពធពមនះ

ថល មហតខដលនា ណនសតទាងមនះ នបានមៅមវើ

កចចវតតដលរពះឧរជាយររមានផលទ ល មៅខដនដក ពជា

មរកា មនាះ មរពាះមានរៈកាងការកា មហើយមរ ចមវើ

កចចវតតរពះឧរជាយរពះម គណមមតត រនទជន វញ ។

យមទៀត រពះម គណមមតត រនទខតងខតផដលកដអនមរគាះ

នងជយមរជា ខរជងកាងការការរ ណនសតខមែរ

មរកា មៅថៃជាមរៀងត ក ។ ដមចាះមហើយ បានជារពះងឃ

ខមែរមរកា ទាងមនះ មវើកចចវតតមដើ បខ ដងនវកតញាតា

ចមពាះរពះម គណ នងរការរថពណររមានខដលខតងខត

មវើចមពាះឧរជាយមៅក ពជារក ។

ពមវើកចចវតត ឬ យកវតតរពះឧរជាយមនះ ជាររថព

ណរពះងឃខមែរមរកា មៅក ពជាមរកា ខតងខតមវើមរៀង

រាលឆនា នមពលរពះងឃចលកានរពះវា ៣ ខម ។ កាងរ

ដវ នចលចលវាមនះ រពះងឃខមែរមរកា ខតងន នត

រតាចចរមចញពវតត យមៅកានវតត យ ខ វងរកឧរជាយ

ររមានមដើ បមវើកចចររណរតត ឬ មវើកចចយកវតត ។

ឆនា មនះ រពះងឃចលវាមៅថៃៃ យរក ១ មរាច

ខមទតយាសនឍ ឆនា មរាង ចតាវ ក ព. . ២៥៥៦ រតវនង

ថៃៃទ ៣ ខមហា ខាង មមនះ ។ កាងឱកាមនះ រពះងឃ

ខមែរមរកា មៅក ពជាមរកា ខដលមានវតតចនន ៤៥២ វតតក

ចលកានរពះវាតា វនយរញាតត ផងខដរ ៕

សមណនសសតខមែរទបោមទៅនថទធាើកចចវតតបពះឧរជាយមនទពលចលបពះវសា

រពះងឃខមែរមរកា មៅមវើកចចវតតរពះគណមមតតរនទ កាលពថៃៃទ ៣០ ខមកកកដា ឆនា ២០១២ ។

បពត តរបតររសសហពន ធតម ែរកម ពជាដបោម ដលម ៨៩ តមមថនា ឆនន ២០១២ ទពរ ១២

បពត តរបតររសសហពន ធតម ែរកម ពជាដបោម ដលម ៨៩ តមមថនា ឆនន ២០១២ ទពរ ១៣

កា លពថៃៃចនទ ទ ២៣ ខមកកកដា

គណៈក ែការអងគការ នខ ន

រដាឋ ភបាលថនរក ររកា

មដឋកចចនងងគ កចចអងគការហររជាជាត (ECOSOC –

Economic and Social Council) បានមបាះមឆនា តរដម

ហពនធខមែរក ពជាមរកា មៅកាតថល KKF ចមពាះការ

ចលជាមាជកកាងនា ជាអាកផដលមយារល ។

មៅកាងរទមាភ ន យជា យ Radio Australia

ភាសនយន មចញផាយថៃៃទ ២៥ ខមកកកដា ឆនា ២០១២ អាក

នាពាកយ នងជាររធានខផនការណររហពនធខមែរក ពជា

មរកា មខក រតង មាា ន រនទ បានខៃាងថល កាលពឆនា ន រក

គណៈក ែការមរ ចររ ECOSOC បានយលរព ឲយ

ហពនធខមែរក ពជាមរកា មវើជាមាជកកាងនា ជាអាក

ផដល មយារលថន ECOSOC ខត កដល ថៃៃទ ៣០ ខមឧភា

ឆនា មនះ មវៀតណា បានជទាចមពាះមចកដ មរ ចមនះ ។

ទវៀតណាមថល KKF មានរណងទាមទារឯករាជយ៖

កាលពថៃៃទ ២៩ ខមឧភា អគគរដឋទត ម វា យ រតង

(Lê Hoài Trung) តណាងររមវៀតណា ររចាអងគការមរៅ

រដាឋ ភបាល (Committee on Non-Governmental Organ

isations – CNG0) ថនរក ររកាមដឋកចច នងងគ កចច

ររអងគការហររជាជាត ( ECOSOC ) បានឲយដងអព

លមហតជទាហពនធខមែរក ពជាមរកា មរពាះថល "ហ

មរពាះ ខតមានការជទាពមវៀតណា ហពនធខមែរក ពជាមរកា នបាន

កាា យជាមាជក ថនគណៈក ែការអងគការ នខ នរដាឋ ភបាលថន

រក ររកាមដឋកចច នងងគ កចចអងគការហររជាជាត (UN-

ECOSOC) កាងនា ជាអាកផដលមយារល ។ ខតមទាះជាយាា ងមនះកដ អងគការទធ ន សអនតរជាត ខ ដងការ

មសនកសនដ យចមពាះហពនធខមែរក ពជាមរកា ខដល នបានជារជាមាជកថនអងគការហររជាជាត

យមនះ មដាយសនរខតររមទ យចនន ពមររមទ មវៀតណា បានមបាះមឆនា តទមាា ក ។ អាក

កាខផាកររវតតសនសត តខមែរបានពនយលថល ហពនធខមែរក ពជាមរកា នជារជាមាជកមនាះ មដាយ

សនរខតរញជា ររមទមវៀតណា នទានមានទនកចតតមលើ ហពនធខមែរក ពជាមរកា ។

១៤ បរទេសធៗគាបេសហពនធខមែរកមពជាទបោមោា យជាសមាជក

អនកផដលទោរលននអងគោរសហបរជាជាត (ECOSOC)

បពត តរបតររសសហពន ធតម ែរកម ពជាដបោម ដលម ៨៩ តមមថនា ឆនន ២០១២ ទពរ ១៤

ពនធខមែរក ពជាមរកា មានទសនា កការមៅមរៅររមទ នខ ន

ជាអាកតណាងឲយពលរដឋខមែរមរកា មៅមវៀតណា មទ " ។

តា ររសននររមខក រតង ថល ហពនធខមែរ

ក ពជាមរកា មាន "មានទមៅនមយាបាយមមែ ងងត" យ

កាងការមលើកទកចតតខមែរមរកា ឲយ " រមងកើតរដឋឯករាជយនងរដាឋ

ភបាល "ររពលរដឋខមែរមរកា យមៅមវៀតណា ។

តា ររសនន មខក រតង ថល មវៀតណា មានការ

មគារពដលជនជាតទាងអកាងមនាះមានខមែរមរកា មៅកាង

ហគ នជនជាតថនររមទមវៀតណា ដចគាា , ន ស

រគរគាា មានទធម ែើគាា ចមពាះ មចារ នង នមានទធ

មរ ើ មអើងរវងជនជាតមនះ ឬជនជាតមនាះម ើយមៅកាង

ចមណា ជនជាតទាងអថនររមទមវៀតណា ។

មខក រតង បានរនតមទៀតថល ជវភាពររជនជាត

ន យៗ រ ទាងជនជាតខមែរផង មានការរកចមរ ើនជារនត

រនាទ រ នងពកមគមានតណាងអាជាា រមៅរគរសនា រន ។

មខក រតង បានរនតមទៀតថល "រគសនរមវៀតណា មាន

ទាងអ ៥៤ ជនជាតកាងមនាះមានខមែរមរកា ផងខដរ មៅខត

រមដាយរះរលជាមរចើនតណ កមហើយកាងការ

ការពារ នង សនា រនាររមទ [មវៀតណា ] " ។

ទវៀតណាមចងរទលាចបរវតតសាសតសត ៖

មឆាើយតរមៅនងរញជា មនះ មខក ថលច ងាក ថលច ជា

ររធានហពនធខមែរក ពជាមរកា បានរភាថល វ នខ នជា

មរឿងខមែរមរកា ចងទា ទារទកដអវមទ ករណខផនទគមវៀត

ណា រតវខតទទលសនគ លការពតនវមរឿងររវតតសនសត តររ

មាន ។ មខករញជជ កថល ការមចាទររកានមនះរគានខតជាការ

មលើកម ើងខដលមវៀតណា ចងរមភាចនវររវតតសនសត តខត

រាមណាោ ះ ។

KKF តសមតទដើមបោរពវរសេធខមែរទបោម៖

មខក រតង មាា ន រនទ បានរចានមចាលនវការមចាទ

ររកានពភាគមវៀត ណា មដាយមលើកមហតផលថល "ពក

មយើង នខដលបាននយាយដលរញជា ឯករាជយមទ នងមយើងមា

នខដលរមងកើតរដាឋ ភបាលណា យដាចមដាយខ កម ើយ"។

តា ររសនន មខក រតង មាា ន រនទ ទមៅររ

ហពនធខមែរក ពជាមរកា មពលចលជាមាជក ថនរក

ររកាមដឋកចចនងងគ កចចអងគការហររជាជាតមនាះ

"មដើ បទទលបានទធ កាងការចលរ ខ ដង តជាសនធា

រណៈ មៅមលើមវទកាថនអងគការហររជាជាត នងរាលមពល

ខដលមវៀតណា ចលខ ដង ត មៅមលើមវទកាមនះគ ហ

ពនធខមែរក ពជាមរកា កមានទធចលរ ខដរ ។ មរៅពមនះ

គណៈក ែការ ថនមវទកាកបានអមញជើញររមទនានា កសនដ រ

ហពនធខមែរក ពជាមរកា មវើមចកដរាយការណ អពសនា ន

ភាពទធ ន សររពលរដឋខមែរមរកា មៅមវៀតណា ខដល

ររជាជាតខមែរមរកា ររមយើងមារងទកោជាយរ កមហើយ " ។

មខក រតង មាា ន រនទ បានមានររសននទាកទងនង

អវខដលហពនធខមែរក ពជាមរកា ចាតទកថល ជាការររកាន

ពជសនន នងជះជានទធសននា នងអវខដលមខកបាន

មចាទររកានរដាឋ ភបាលមវៀតណា ថល មានរណងរខយ

វរប ភាសនររខមែរមរកា ។

មខកនយាយថល ហពនធខមែរក ពជាមរកា មាន

មគាលការណតមដើ បទធ ន ស,ទធជនជាតមដើ ខដល

ពលរដឋខមែរមរកា កពងរមៅ ខដនដណដ ទមនាម គងគ

[ក ពជាមរកា ] ពវថៃៃ ។

មខកបានរញជជ កអពមារតាទ ៣ ថនទធជនជាត

មដើ ខដលរតវបានអងគការហររជាជាតអន តកាលពថៃៃ

ទ ១៣ ខមកញជា ឆនា ២០០៧ ថល មវៀតណា ជាររមទហតា

មលមផងខដរ ។ មារតា មនះបានរញជជ កថល រាលជនជាតមដើ

មានទធមរ ចវនាមានមដាយមានឯងអពនមយាបាយ

ងគ នងមដឋកចចថនជនជាតររមាន ។

មខកថល៖"ហពនធខមែរក ពជាមរកា បានផសពវផាយ

នវមារតាទាងមនះឲយ ន សរគរគាា បានដង មដើ បជរ ញឲយ

មវៀតណា អនវតតតា អវ ខដលមគបានចះកចច នាជា យ

អងគការហររជាជាត" ។

អាកកាខផាកររវតតសនសត តបានពនយលថល ហពនធ

ខមែរក ពជាមរកា នជារជាមាជករក ររកា មដឋកចច

នងងគ កចចថនអងគការហររជាជាតមនាះ មដាយសនរខត

រញជា ររមទមវៀតណា នទានមានទនកចតតមលើហពនធ

ខមែរក ពជាមរកា មៅម ើយ ។

ពនយលឲយទវៀតណាមយលពោរតស ទដើមបោរពវរសេធ

ខមែរទបោម៖

មទាះរជាយាា ងមនះកដ អាកររវតតសនសត តបានជរញឲយ

ហពនធខមែរក ពជាមរកា មតមតរខនា មទៀត ពម

មវើយាា ងណារងកា ញ អពក ែភាពររមានដលពភព

មខកថល រាលទមងវើររហពនធកពងមវើមនាះ រគានខតចង

ការពារទធមរភាពជនររជាពលរដឋខមែរមរកា មៅកាងររ

មទមវៀតណា រចចរបនាមទ នជារពាកពនធនងការចង

ទា ទាររដឋឯករាជយមនាះមទ ។

សនសតសនត ចារយខផាកររវតតសនសត តថនសនកលវទាលយ

ភ នទភាមពញ មខកសនសតសនត ចារយ ររ មាណាោ រាា មាន

ររសននថល ការមបាះមឆនា តមរជើ មរ ើ យកហពនធខមែរ

ក ពជាមរកា ជាមាជករក ររកាមដឋកចច ងគ កចចថន

អងគការហររជាជាតមនះ វអារយមលើភាគអនតរជាត

ខដលជាររមទជាមាជកជាអាកមរ ច ។

រាខនតយាា ងមនះកដ មខក ររ មាណាោ រាា បានពនយល

ថល ហពនធខមែរក ពជាមរកា រតវររងខររងតមៅមទៀត មៅ

កាងរករមណឌ ឲយអនតរជាតម ើលម ើញ នវក ែភាពររ

មាន ពមឲយរដឋមវៀតណា យលដងអពទមៅររមាន

ខដលថល មានរគានខតមវើការងករមដើ បទា ទារទធមរភាព

ជនររជាពលរដឋខមែរមនាះ ។

សមាជក UN មនទធា ើតាមឆនទះររសមាន៖

ររធានគណៈកមាែ ការទធ ន សមវៀតណា មៅ

ររមទបារាង មខក វរ វង ថអ មានររសននថល មនះជា

មរឿងអារកក យខដលរដាឋ ភបាលមវៀតណា នចងឲយមាន

ការខកខររនវមគាលនមយាបាយមគារពទធ ន ស មៅកាង

ររមទមវៀតណា មនាះ ខតខររជាមវើការមចាទររកានហ

ពនធខមែរក ពជាមរកា ថល ចងទា ទាររមងកើតរដឋឯករាជយមៅកាង

ររមទមវៀតណា វញមនាះ ។

មខក វរ វង ថអ៖ «វជាមរឿងគរឲយអាមាា ខដល

ររមទជាមាជកថន UN នបានមវើអវមៅតា ឆនទៈររ

មាន មដាយសនរខតមានមាព ពររមទមវៀតណា មហើយ

គនតជា យររមទមវៀតណា មដើ បរនទចរងកអ ក

ម ងអាកការពារទធ ន ស មហើយកជាការរងកា ញថន

ញជា អវជជមានមៅររជាជនកាងររមទមវៀតណា ខដល

ហគ នអនតរជាត នឈរភាគររជាពលរដឋកាងររមទ

មវៀតណា ខដលមរកឃាា នមរភាព» ។

នមនះ មៅថៃៃទ ១៨ ខមកកកដា មានអងគការអនតរជាត

ចនន ១៤ កាងមនាះមានអងគការឃាា ម ើលទធ ន ស (HWR

– Human Rights Watch), គណៈក ែការអាកចារអនតរជាត

(ICJ – International Com mission of Jurists), អងគការពភព

មខកររឆនងការមវើទារណក ែ (OMCT – World Organi

sation Against Torture) ... បាន "ខ ដងការគារទយាា ងមពញ

ទហង" ដលហពនធខមែរក ពជាមរកា នងបានទា ទារឲយ

អងគការ យមនះ "មានទធអនវតតទធមរភាពកាងការ

រមញចញទសនៈមដាយនតវ ទាកទងនងសនា នភាពមៅ

មវៀតណា " ។

កាងកចចររជកាលពថៃៃចនទ ទ ២៣ ខមកកកដា គណៈ

ក ែការ នខ នរដាឋ ភបាល (CNGO) បានមបាះមឆនា តមរ ច

អពការចលជាមាជក ភាពផដលមយារលររហពនធ

ខមែរក ពជាមរកា មៅកាងរក ររកាមដឋកចច នងងគ កចច

អងគការហររជាជាត (ECOSOC) ។

លទធផលថនការមបាះមឆនា ត គ ២៧ ររមទមបាះមឆនា ត

គារទមវៀតណា នឲយហពនធខមែរក ពជាមរកា ចលរ

មៅកាង ECOSOC កាងនា ជាអាកផដលររកា , ១៤ ររមទ

ជទាមវៀតណា គារទហពនធខមែរក ពជាមរកា នង ១០

ររមទអនរវទ ។

ររមទខដលគារទមវៀតណា មានដចជា ចន,

Cuba , Indonesia, Lybia,Mongolia, Philippines, Brazil,

Bangladesh, Ecuador, Nicaragua, Ukraine, ឥណាដ នង

រ ស .... ។

១៤ ររមទខដលមបាះមឆនា តគារទខមែរមរកា ជទា

មវៀតណា មានដចជា Bulgaria, Canada, Finland, France,

Germany, Ireland, Italy, Lativa, Netherlands, Slovakia,

Spain, Switzerland, អងមគា (United Kingdom) នង ហ

រដឋអាម រក (United States of America) ។

ររមទអនរវទមានដចជាររមទអសតសនត ល, Chile,

Zambia នង Bahamas...៕

បពត តរបតររសសហពន ធតម ែរកម ពជាដបោម ដលម ៨៩ តមមថនា ឆនន ២០១២ ទពរ ១៥

ដោយ ហាស សាន l RFA

ហពនធខមែរក ពជាមរកា បាន

ពាយា រញចះរញចលររ

មទ យចនន នងអងគការ

មរៅរដាឋ ភបាល មដើ បឲយជយមវើយាា ងណាឲយបានចលជា

មាជកកាងរក ររកា មដឋកចច នងងគ កចចថនអងគការ

ហររជាជាត (អ..រ.) រាខនត នបានមរ ចដចរណង

ម ើយ ។

ការខដលហពនធខមែរក ពជាមរកា ររាជយមនះ គ

មដាយសនរររមទជាមាជករក ររកាមនះ ភាគមរចើន

មបាះមឆនា តមៅថៃៃទ ២៣ ខមកកកដា ឆនា ២០១២ គារទជហរ

រដាឋ ភបាលងគ នយ មវៀតណា ខដលជទានងមរកោ

ភាពហពនធខមែរក ពជាមរកា ចលជាមាជករក

ររកាជាគណៈក ែការ យ កាងចមណា គណៈក ែការទាង

៦ ររ អ..រ. ។

ហពនធខមែរក ពជាមរកា បានទទលការគារទពររ

មទចនន ១៤ ជាមាជករក ររកាមដឋកចច នងងគ

កចច អ..រ. មហើយនងអងគការមរៅរដាឋ ភបាលអនតរជាត រ

នងអងគការមរៅរដាឋ ភបាលររចាតរនចនន ១២ ខដលម ាើ

ចលជាមាជកពមរគាះផដលមយារលកាងកចចររជររចា

ឆនា មៅររញវយាក រមារឆនា ២០១២ ។ សនធារណរដឋ

ងគ នយ មវៀតណា បានទទលការគារទពររមទចនន

២៧ រឯររមទចនន ១០ បានមបាះមឆនា តអនរបវទ ។

ឯកអគគរដឋទតមវៀតណា ររចា អ..រ. មខក ម

ហាវ យ រទង (Le Hoai Trung) បានមៅការពាយា រកមរ

ភាព នងយតត ររហពនធខមែរក ពជាមរកា រមារ

ជនជាតខមែរថល កពមានគនតនមយាបាយ ខដលជាការ

រមខភៃនៃរដលតថ ាឯកភាពជាតដជាទកាក រៈ ។

តណាងហរដឋអាម រក នងររមទមអៀរ ង

(Ireland) បានខៃាងថល ជាការ ន រ យទាលខតមសនះ

ខដលជទា នផដលការទទលសនគ ល ដលអងគការ យ

មដាយសនរអងគការមនះ ខ ដងទសនៈផទយពជហររដាឋ ភ

បាលខដលមានវតតមានកាងរក ររកាមដឋកចច នងងគ

កចចមនាះ។

ររធានអងគការមមែ ះ គណៈកមាែ ការមវៀតណា

ខផាកទធ ន ស (Vietnam Committee on Human

Rights=VCHR) មខក វា វា ន អាយ (Vo Van Ai) បានខៃាងគារទ

ហពនធខមែរក ពជាមរកា ថល ជាការអាមាា រផតខដលរដឋ

ជាមាជក អ..រ. រនទនតា មាព មវៀតណា មហើយ

កាា យជាអាកចលថដរារាងម ងររចារ ររអាកការ

ពារ ទធ ន ស ។

រក ររកាមដឋកចច នងងគ កចចហររជាជាត

ជាសនខាដ ខាន យថនអងគការហររជាជាត ជាគណៈ

ក ែការ យកាងចមណា គណៈក ែការទាង ៦ ថនអងគការ

ពភពមខកមនាះ ។

ហពនធខមែរក ពជាមរកា បានពាយា ចលជាមា

ជកពមរគាះផដលមយារលកាងរក ររកាមដឋកចច នងងគ

កចចមនាះ កពរក ររកាមនះទទលរនទកចាតខចងខរងខចក

រ ល នងផដលជនយដលក ែភាពខផាកមដឋកចច

មលទហតសហពនធខមែរទបោមពាោមចលកនងបកមបរកានន អ.ស.រ.

ទរកង Toulouse ររមទបារាង

ថៃៃទ ២៦ ខម ៃនា ឆនា ២០១២៖

ទងជាតខមែរមរកា មៅកាងឱកាមរឆនា ទ ៦៣ ថនទវ

បារាងកាតខដនដក ពជាមរកា ររគលឲយមវៀតណា

រគររគងខផាករដឋបាល

០៤ ៃនា ១៩៤៩ - ០៤ ៃនា ២០១២ ។

បពត តរបតររសសហពន ធតម ែរកម ពជាដបោម ដលម ៨៩ តមមថនា ឆនន ២០១២ ទពរ ១៦

ងគ កចច ន ស នងវរប កាងកលមខក កាងនា

អងគការហររជាជាត។ រក ររកាមដឋកចច នងងគ កចច

រមងកើតមចញព ែនញាហររជាជាត មៅឆនា ១៩៤៥ មវើ

វមសននក ែ ដងមៅឆនា ១៩៦៥ ដងមទៀតមៅឆនា ១៩៧៤

មានររមទមាជកព ១៨ ដល ៥៤ នាមពលរចចរបនា ។

មាជកភាពកាងរក ររកាមនះ ខរងខចកតច ឬ

មរចើនមៅតា តរនកាងពភពមខក រ ទាងមាជកអចថសតនត

យថនរក ររកានតមហររជាជាតផង មពាលគ

អានៈចនន ១៤ ផដលឲយទវរអាសតហវ ក ១១ ឲយទវរអា ៦ ឲយ

ទវរអរ ារខរាកខាងមកើត ១០ ឲយទវរអាម រកឡាទន ឬអាម រក

ខាងតបង នង ១៣ ឲយអរ ារខាងលច រព ទាងតរនមផសងៗ

មទៀត ។

មរៅពមានរដឋជាមាជក មារតា ៧១ ថន ែនញា

ហររជាជាត មរើកឱកាដលរក ររកាមដឋកចច នង

ងគ កចច អនញជា តឲយងគ វល មពាលគអងគការមរៅ

រដាឋ ភបាល ចលរ ពមរគាះផដលមយារលចនន ២.៥០០អងគ

ការ កាងនា ជាមាជកមានទធពមរគាះផដលមយារល ។

មាភាពមាជកមានរ ណាឋ ន ឬឋានៈ។

ឋានៈពមរគាះផដលមយារលទមៅ ឋានៈពមរគាះផដលមយា

រលពម នងមានមមែ ះចះកាងរញជ មានអតាររមយាជន

(roster) ។ អងគការណាពបានទទលឋានៈណា យតា ការ

ម ាើអាចមានមមែ ះកាងរញជ រាយនា ថនរក ររកាមដឋ

កចច នងងគ កចច ជាអងគការរមារផដលមយារល ដង

មាក ល ។

មដាយខ កពខៃាង នទទលសនគ ល ហពនធខមែរ

ក ពជាមរកា មរពាះជាអងគការមៅមរៅរក មខក ថលច

ងាក ថលច ររធានហពនធខមែរក ពជាមរកា កាងពភពមខក

មានររសននថល រដាឋ ភបាលងគ នយ មវៀតណា យក

លមហតថល ខមែរមរកា មៅជនជាតមវៀតណា ថល "យន"

ខដលជាភាសនមៅររមាៃម ើលងកយជាតសននររ

មគ ។

មខក ថលច ងាកថលច៖ «...ពាកយថល យន ជាពាកយពជ

ដនជតា កម ាាះ មហើយជនជាតដថទមៅររមទមវៀតណា

ដចជាជនជាតភាគតច ាងតាញា កមគមៅថល យន ខដរ»។

រឯជនជាតចា ខដលមានឫគលពអតតអាណា

ចរកច ាា កមៅជនជាតមវៀតណា ពវថៃៃថល យន ដមចាា ះ

ខដរ មហើយមយាងតា ឯកសនររសនវរជាវ ការមៅមនាះក ន

មៅនយាយរញឆ តរមញឆៀងកាងនយររមាៃម ើលងកយអវ

ម ើយ ។

តា ពងាវតារមងោរថនទកដអតតមមតតកាងអាណា

ចរកចនភាគខាង តបង នងអតតអាណាចរកច ាា តា ដង

រទចនខាងតបង ចះផាយកាង wikipedia អងមគា ន

នងបានកាា យជាមមែ ះររមទមវៀតណា ខដនដររចន

មនាះ ដាកមមែ ះថល ណា មវៀត កទលឆនា ១១១ ន

គ.. ។ ចារពតវតសទ ៨ កទលតវតសទ១៩ ទកដ

មនាះដរមមែ ះ ១១ ដង គព "អណាោ " មៅ "រតានណា " រច

មៅ "អណាោ " វញ រច "ទញហាយគាន" រច "ដាយកមវៀត"

រច "ដាយមវៀត" រច "ដាយង" រច "ជាវជ" រច "ដាយមវៀត" រច

"មវៀតណា " រច "ដាយណា " ។ បារាងដាកតរនតងកង

អណាោ នង ក ងន មរកា អាណានគ មាន មៅថល

ឥណឌ ចនបារាងខ ពឆនា ១៨៨៧ ដលឆនា ១៩៤៥ ។

មខក ថលច ងាក ថលច រញជជ កថល ហពនធខមែរក ពជា

មរកា មៅខតមានងឃ មរពាះររមទខដលគារទហ

ពនធខមែរមរកា ជាររមទ ហាអណាច មហើយជាររមទ

មរ ររកានលទធររជារមតយយ៖ « ហាអណាចមាន

.រ.អា បារាង នង អងមគា មគគារទហពនធ។ រឯររមទ

ក ែយន ត មាន រ ស ជាមដើ មគគារទមវៀតណា មហើយ

មៅថៃៃចងមរកាយ ចនមគដរគនតពគារទហពនធ មៅគារទ

យន វញ ។ នមានអចខ ាកមទ ក ែយន ត មគគារទក ែយ

ន តគាា មគអចងឯង» ។

ហពនធខមែរក ពជាមរកា មានរណងចងបានទធ

ចលពមរគាះផតលមយារលមៅកាងរក ររកា មដឋកចច នង

ងគ កចច អ..រ. មរពាះថល មានររមទជាមរចើនជា

មាជកអ..រ. រ នងរក ររកាមនះផលទ លផង ផដល

ជនយទាកទងនងវ យមដឋកចច ងគ កចច ន ស

នងវរប ដលររមទមវៀតណា រាខនតខមែរមរកា នបាន

ទទលផលដចជនជាតមវៀតណា ។ ាា ងមទៀតខមែរមរកា

ខដលជាជនជាតមដើ មលើខដនដ ណដ កសនងន ពមាន

បពត តរបតររសសហពន ធតម ែរកម ពជាដបោម ដលម ៨៩ តមមថនា ឆនន ២០១២ ទពរ ១៧

ទធមរភាពមពញមលញដចជាជនជាតមវៀតណា មនាះ

ម ើយ។ យវញមទៀត ខមែរមរកា បានពាយា ទា ទារទធ

មរភាពកាងនា ជាមាច ទកដ យាា ងមហាចណាឲយបាន

ដចជនជាតមវៀតណា ខដរ ។

ររជាពលរដឋខមែរ យររមានមដើ កមណើ តមៅខដនដ

ក ពជាមរកា មហើយបានមៅរមៅ.រ.អា. រនាទ រពចលរ

មរ ើកងទពមវៀតណា ចលវយលករមដាះក ពជាពរក រាល

ពត មៅឆនា ១៩៧៩ គមខក នវ ឡា អរាយរបារវទយ

អាមរថល រដឋអណាចមវៀតណា មានមគាលការណ

រារខមែរមរកា ខដលពឲយឱកាដចជនជាតមវៀតណា មទ

ជាពមកាងវ យកាអររ ។

មខក នវ ឡា៖ «ក ែយន តហា ងតាងពមដើ ក មគ

នថល នឲយមយើងមរៀនមទមគឲយ ។ រាខនតមគរករគរ

មាបាយឲយមយើងហា ងឈរឯង។ មគឲយមរៀនពថលា កទ ៦ ទ

៧ ទ ៨ ទ៩ ទ ១០ អចង រាខនតចលថលា កទ ៦ មគរក

មាបាយមហើយ ។ ដចជាថលា កទ ៦ ហា ង កនខមែរហា ងអាច

មវើជារគរមរងៀនបាន។ មរើកនយន ថលា កទ ១០ ១១ ១២ មទើរ

មវើរគរមរងៀនបាន ។ ករ តរមរងៀន មរើកនយន រមរងៀន

ថលា កទ ៦ ៧ ៨ មហើយកនខមែររមរងៀនថលា ក មតយយ ថលា កទ

៣ ទ៤ អចងមទ» ។

មរើជាទាហាន រដឋអណាចមវៀតណា ផដលអាទភាព

ដលខមែរមរកា មៅថល អមទៀន រាខនតរតវមៅមរៀនសនខ

នាយទាហានមគាា គខមែរមរកា មរៀនមៅសនខមផសង ជន

ជាតមវៀតណា មរៀនមៅសនខមផសង៖ «...មា នយាយពមៅ

ទាហាន។ មយើងខតថលា កទ ៩ ទ ១០ មៅទាហាន មចញ ក

ពាកកដ ១ ភាសនយន មគមៅថល អមទៀន (អមទៀន= អាទ

ភាព) មគឲយកនខមែរបានមៅចលមរៀនសនខទាហាន ។ មរើ

កនយន ថលា កទ ១២ បានមៅចលសនខទាហានបាន មហើយ

មចញ កពាកកដ ១ កនខមែរមគឲយមៅមរៀនមៅសនខ

មមែ ះ ដងមដ។ ដងមដហា ង នអាចម ើងផលក យបានមទ ។ កន

ខមែរ ៩៩% មរៀនមៅដងមដហា ងមហើយ។ កនយន មរៀនថលា កទ

១២ មៅមរៀនមៅសនខទាហានមៅដាឡាក មចញ កពាក

កដ១ដចគាា ខដរ រាខនតអាចមនមៅពាកផលក យបាន ។ កន

ខមែរបានរត កដ៥ អមហើយ»។

មខកថល មរើខមែរមរកា ចងរនតការកាខវងឆនៃ យ

កនអាករករតវខ វងម ើង កមរៀនមៅររមទក ពជា រឯកន

អាករធារអាចរនតមរៀនមៅ ហាវទាលយមៅរកងថរពនគរ

បាន មដាយរមរៀរមានទពងមាន មពាលគគាែ នក ែវ ឧរតា ភ

ពរដឋ ងកយរលដលនសតខមែរអាចទទលបានមនាះ

ម ើយ ៕

បពត តរបតររសសហពន ធតម ែរកម ពជាដបោម ដលម ៨៩ តមមថនា ឆនន ២០១២ ទពរ ១៨

រពះវហារវតតឃាា ង ឋតកាងទរ មមតតឃាា ង ។

ដោយ ម ររ l VOKK ចះផាយថៃៃទ ១១ ខមកកកដា ឆនា ២០១២

យថៃៃ នមខករ Hillary Clinton រដឋ សតនដរកង

ការររមទ ហរដឋអាម រក ករមពញទសនកចចមៅទ

រកង ហាណយ អាកតណាងរាសត ដ Frank Wolf ពគណរកស

សនធារណរដឋ បានរមរលមតជនមខកររធានារត

Barak Obama ទមាា កតខណងមខក David Shear អគគរដឋ

ទតហរដឋអាម រក ររចាររមទមវៀតណា មដាយដាក

កហថល សតនដការររមទររមនះ នបានមលើកទកចតត

ចមពាះ ទធ ន ស។

មខក Wolf កបានម ាើមខក Obama រដរមខក Shear

មដាយជន សតនដការទតអាម រកមាា ក មានមដើ កមណើ ត

មវៀតណា ។

កាលពថៃៃចនទ អាកតណាងរាសត ដររចារដឋ Virginia

នងជា ន សខាា ងពខកខាង ការពារទធ ន សជាយរឆនា

បានមានររសននថល មខកអគគរដឋទត Shear ធាា របាន

នាជា យមខកថលនងអមញជើញអាកចលនា ររជារមត

យយ អាកមលង Blog នងអាកតមដើ បមរសននាមៅ

ររមទមវៀតណា ចលរ ព ជរមលៀង មៅកាងសនា នទត

អរអរទវឯករាជយ ថៃៃទ៤ ខមកកកដា។ មរកាយពមនាះមខក

បានទរពទមៅកានមខកអគគរដឋទត Shear មដើ បមចាទរ

អពការខដលមខក Shear នបានអមញជើញអាកខដលមាន

ទសននមយាបាយ ររឆនងដលបមមែ ះចលរ ពមនាះ

មហើយមខកកបានទទលនវការមឆាើយតរជាអវខដលមខក

ពណនាថល “ជាការគរឲយ អរមមពើ ហមហត” អាកតណាងរា

សត ដWolf បានមានររសននឲយដងថល មខកអគគរដឋទត

Shear បានមឆាើយតរមខកថល មខក Shear រតវការរកានវ

“តលយភាព”។

អាកតណាងរាសត ដ Wolf បានមានររសននថល

“ហរដឋអាម រកគរបជាម ាង ថនជនខដលគាែ នទធ

រមញចញម ង ។ សនា នទតហរដឋអាម រក គរបជាមកាះ

ថនមរភាព ាតមរកា ការរគររគង មដាយអគគរដឋទត

ហរដឋអាម រកកកាា ហាន យររ ខតមខក Shear នខ ន

ជារគគលដមចាះម ើយ” ។ អាកនាពាកយរកងការររមទ

ហរដឋម រក Victoria Nuland បានមានររសននកានមជើង

មខកអគគរដឋទត Shear មខករបានមានររសននថល

មខក Shear បានទទលរដ ណាឋ រៈជា យ ន សជា

មរចើនភាគមផសងៗគាា មៅររមទមវៀតណា រារទាងរក

អាកតមដើ បររជារមតយយ នងរក អាកដកនា សននា

មហើយកបានអមញជើ ញតណាងរក ន សទាងមនះ កចល

រ កាងពទវ ៤ កកកដា ផងខដរ។ មខករ Nuland បាន

មានររសននរខនា មទៀតថល មខកអគគរដឋទត Shear “បាន

ទទលការមជឿជាកទកចតតទាងរកររមខររធានារត

Obama នងរដឋ សតនដរកងការររមទ Clinton”។

មខកអគគរដឋទត Shear ជា សតនដការររមទចាវាបាន

មវើការរមរ ើឲយររមទមៅអាជាមរចើន។ ក ែជន

នមយាបាយហរដឋអាម រក គាែ នទធអណាច ចមពាះការ

ទមាា កតខណងអគគរដឋទតម ើយ មរពាះជាអាក ខដលរតវ បាន

ររធានារតខតងតាង នងមានការយលរព ពរពទធ ភា៕

តណាងរាសតសដ Frank Wolf ទសនើេមាា កតខណងអគគរដឋេតអាទមរក

បរចាបរទេសទវៀតណាម

មខក Frank Wolf តណាងរាសត តរដឋ Virginia ហរដឋអាម រក ។

បពត តរបតររសសហពន ធតម ែរកម ពជាដបោម ដលម ៨៩ តមមថនា ឆនន ២០១២ ទពរ ១៩

ដោយ ថាច បរជា ដ ឿន l សារពតមាន នបពន រ ខៃាងមៅកាង កចចជនរការទតរវងររមទទាងពរ

មៅរដឋធាមៅហាណយ កាលពថៃៃទ ១០ ខមកកដដារដឋ សតនត

រកងការររមទហរដឋអាម រក ហលឡារ កានមតានបាន

ខៃាងថល ហរដឋអាម រកចងឲយររមទមវៀតណា មវើ

កខណទរ ងខផាកនមយាបាយ ទនទ នងការរកចមរ ើនខាង

វ យមដឋកចច។មខករខៃាងថល៖ “លទធររជារមតយយ

នងការរកចមរ ើនរតវមដើរទនទ គាា , ការមវើកខណទរ ងខផាក

នមយាបាយ នងលតខខាងវ យមដឋកចចរតវផារ

ភាជ រ នងគាា នងហរដឋអាម រកចងគារទការរកចមរ ើនទាង

ពរ វ យមនះ ” ។

មៅខតរមខភទធ ន ស៖

ររ មការទតអាម រក មខករ ហលឡារ កានមតាន

បានខៃាងរនតមទៀតថល ” ពមរពាះ លមហតមនះមហើយ បាន

ជាមាខ ដងនវកដបារ ភអពរញជា សនា នភាពទធ ន ស រ

ទាងការមៅខតរនត មានរក ក ែជន, អាកចារ នងអាក

រមររាក មដាយរគានខតពកមគរមញចញ ត នងគនត

មដាយនតវ ។ ជាពម មយើងមាមានកដបារ ភ ដលការរត

រនតងមរភាពកាងការរមញចញ ត មៅមលើររពនធ អនមើ

ណត នងតខការមរៀរ នងកាតមទា ពកអាករមងកើតការ

អាកកាខតមរ មៅមពលខាង មមនះ” ។របាយការណៃែ

រផត ដអពទធ ន សរររកងការររមទហរដឋ

អាម រក បានរាយការណថល ទធ នមយាបាយ មៅមវៀតណា

រតវរតរនតងយាា ងៃនៃរ មណៈខដលការមបាះមឆនា តរដឋ

ភា នមានមរ នងតមាា ភាព នងររពនធចារមវៀតណា

រតវបានមគអនវតតរសតញជច ទ មរពាះឥទធពលនមយាបាយ

នងមរគាះថនអពពករលយ បានរាលដាលរគរកខនាង ។

រក អាករមររាកទាងមនះ រតវបានអាជាា រមវៀត

ណា មចាទររកានពរទថល បានផសពវផាយររឆនងរដាឋ ភ

បាល តា រយៈការអាកកាខតមរ ។ រក មនះ បានរមងកើត

ម ើងកាលពឆនា ២០០៧ កាងមគាលរណងជរ ញ ឲយមាន

កាខតឯករាជយ នងមរភាពថនការរមញចញ ត។

មវៀតណា បានរចានមចាលនវរបាយការណ ដអព

ទធ ន សរររកងការររមទហរដឋអាម រក

មដាយចាតទកថល ជាមរឿងគរឲយមសនកសនដ យ នងថល របាយ

ការណមនាះ “រគានខតជាការកតមាគ លពងខផអកមៅមលើ

ពតមាន នពត “។

ជរ ញឲយមានការមគារពទធថនការរមញចញ ត៖

នមពលការមចញ ដមណើ រមៅរមពញទសនកចច

មៅមវៀតណា យថៃៃររ រដឋ សតនតរកងការររមទ

ហរដឋ អាម រក ហលឡារ គានមតាន , ពទរកង New York

មៅថៃៃ ទ ០៩ ខមកកកដា អងគការឃាា ម ើលទធ ន ស

(Human Rights Watch) បានមចញមចកដខៃាងការណ យជ

រ ញ ឲយររ មការទតហរដឋអាម រក ដាកមាព មវៀត

ណា ឲយមដាះខលងរក អាករមញចញមយារល តា ររពនធ

អនមើណត នងឲយមវៀតណា មគារពទធមរភាពថន ការ

រមញចញ តនងមរភាពអនមើណត ។

រដ ឋមហរន តបកសងោរររដទសសហរដ ឋអាដមរក Hillary Clinton បានរដពញទសសនកច ចដៅដវៀតណាមដៅនថ ៃទ ១០ តមកក កោ កន ាងដៅដនះ ដបៅពពបងងនដ ពាណជ ជកម ែបរមមោរទតសហរដ ឋអាដមរក កបានដល ើកដេ ើងនវក ដបារម ភពសាថ នភាពននោររដោភសទ ធមនសសដៅក នងបរដទសដវៀត ណាមតដរ ។

បរមមោរេតអាទមរកសខមដងកដបារមភអពសាា នភាពសេធមនសសទៅទវៀតណាម

រដឋ សតនតរកងការររមទហរដឋអាម រក Hillary Clinton

( មឆវង ) នងអគគមលខាការរកសក ែយន តមវៀតណា

មៅហាណយកាលពថៃៃទ ១០ ខមកកកដា ឆនា ២០១២ ។

បពត តរបតររសសហពន ធតម ែរកម ពជាដបោម ដលម ៨៩ តមមថនា ឆនន ២០១២ ទពរ ២០

មចកដមផដើ ថន មចកដខៃាងការណររអងគការ

ឃាា ម ើលទធ ន សបានកតមាគ លថល៖ “រដឋ សតនតរកង

ការររមទហរដឋអាម រក ហលឡារ កានមតាន គរខត

ររកាជាសនធារណៈជរ ញឲយមវៀតណា មគារពទធ

មរភាពថនការរមញចញ ត នង មរភាពអនមើណត

មហើយមដាះខលងរក អាករមររាកលបៗ មពលគាត [ហ

លឡារ កានមតាន] មៅដលមវៀតណា មៅថៃៃទ ១០ ខម

កកកដាឆនា ២០១២” ។

នាយកររតរតតទទលរនទកកចចការររចាតរនអា

ថនអងគការឃាា ម ើលទធ ន ស មខក Phil Robertson បាន

ខៃាងថល “រដឋ សតនត ហលឡារ កានមតាន គរខតជរ ញមវៀត

ណា ឲយលរមចញនវទធរពខដន កណតររពរងកង

ចារអនមើណត នមពលវរតវបានមគមលើកម ើងមៅកាង

រដឋ ភា ” ។

រញជជ កថល មវៀតណា ជាររមទររកានយក

រររក ែយន ត រាលសនា រនពតមាន កាងរកទធខតជា

ររពនធមឃានា រររកសរដឋទាងអ ។ មវៀតណា ជានចច

កាល រតវបានអងគការទធ ន សមៅមរៅររមទ កាងមនាះ

មានហពនធខមែរក ពជាមរកា ផងខដរ បានមថលក លមទាថល

“មវៀតណា ខតងខតងរមខភទធយាា ងៃនៃរ មៅមលើ

ពលរដឋររមាន កាងមនាះមានពលរដឋខមែរមរកា ជាមាច

រកថនខដនដក ពជាមរកា ផងខដរ ” ៕

ដោយ ថាច បរជា ដ ឿន l សារពតមាន នបពន រ

កា រអពាវនាវឲយដកតខណងអគគ

រដឋទតហរដឋអាម រកមៅ

មវៀតណា មានការគារទ ។

មាជកភាហរដឋអាម រក ៣ ររ គ មខក Dan

Lungren , មខក Joseph Pitts នង មខក Chris Smith មទើរ

ខតបានចះហតាមលខាមលើលមតររតណាងរាសត ត Frank

Wolf ណ ពរឲយរដាឋ ភបាលមខក ររ ធានារត អបាមាា

ដកតខណងអគគរដឋទត David Shear មដាយ ចាតទកថល

មខក Shear បានររាជយកាងការជរ ញឲយមវៀតណា មវើ

កខណទរ ងខផាកទធ ន ស ។

លមតខដលបានមផាើជនចមពាះរដឋ សតនតរកងការររ

មទហរដឋអាម រក Hillary Clinton បានងកតៃនថល ទធ

ន ស នង មរភាពកាងការររតរតតសននាមៅមវៀតណា

រតវដាកមៅ មថនទនាកទនងរវងហរដឋអាម រកនង

មវៀតណា ។

រក អាកតណាងរាសត តខដលចះមមែ ះមលើលមតមនះ

បានខ ដងកដបារ ភថល រដាឋ ភបាលហរដឋអាម រកជា

ពមអគគរដឋទត Shear មៅ នទានជរ ញឲយមានររទធ

ភាពមដើ បទធ ន សមៅមវៀតណា ខតផទយមៅវញ អគគរដឋ

ទត Shear បានដាករញជា មនះមចញមៅមរៅ ។ មនះជាលមត

ទរមហើយខដលមាជកភា Frank Wolf មផាើឲយ ររធា នា

រតនងរដឋ សតនតរកងការររមទហរដឋ អាម រក ទា ទារ

ឲយដកតខណងអគគរដឋទត Shear ។

កាងរទមាភ យដល VOA ម ងហរដឋអាម

រកភាសនយន មខក Wolf បានរញជជ កថល៖ "ររនមរើរដាឋ ភ

បាលហរដឋអាម រកមវើរតវ ពកមគនងផលា អគគរដឋទត

តណាងរាសតសត ៣ ររទេៀតគាបេចទពវះទសចកដអពវវនាវ

ឲយដកតខណងអគគរដឋេតអាទមរកទៅទវៀតណាម

តណាងរាសត តហរដឋអាម រក Dan Lungren,

Joseph Pitts នង Chris Smith ។

(តលៅទពរទ ២២)

បពត តរបតររសសហពន ធតម ែរកម ពជាដបោម ដលម ៨៩ តមមថនា ឆនន ២០១២ ទពរ ២១

តបរសបមល៖ news.sabay.com.kh បរភព៖ BBC មាដ យររអាករមររាកជនជាត មវៀតណា ដលប

លាញមាា ក បានសនា ររនាទ រពដតមានមដើ បររឆនងនងរដាឋ ភ

បាលខដលបាន មវើការ ឃាងកនរររមាន។ មនះមរើ

តា ដរគសនរជនរងមរគាះ។

ការដតមានររសត តជាមាដ យមមែ ះ Dang Thi Kim

Lieng មនះមវើម ើងមដើ បររឆនងតវា នងការចារមានកនរ

ររ មខករគនាង Ta Phong Tan ខដលរតវរាល

ចារមានមដាយមចាទររកានពរទមឃានាររឆនងនង រដាឋ ភ

បាលកាលពខមហា ឆនា មៅ ញ។

លមហតខដលនាមៅរក ការដតមានមនះគ មខករ

នបានទទលដណងអវទាងអពកនរចារតាងពការ

ចារមាន ក។ នខតរាមណាោ ះ កនរខដលចារមានអាចនង

ររឈ ការកាតមទាដាកគករហតដល ២០ ឆនា មទៀតផ

ង។

មរើតា ដររកនរមាា កររសត ត រងមរគាះ

របារឲយដងថល មាដ យររនាងបានមដើរមៅកានអគាររដាឋ ភ

បាល យកខនាងកាង មមតត Bac Lieu មដាយ នរបារអាកណា

ទាងអ រនាទ រ កកបានដតមានឯងមនះខត ដង។

មរកាយពមហតការណ មនះមកើតម ើងមហើយ រាល

បានរញជនសត តរងមរគាះមៅមសតងកគ ះកាង នទរមពទយ យ

កខនាងកាងទរកងហជ ញ រាខនត នអាចជយមរសនចរង

ជវតបានម ើយ ។

រក អាកឃាា ម ើលទធ ន សជាមរចើនកាងររមទ

មវៀតណា បានមវើការររឆនង នងមចាទររកានរដាឋ ភបាល

ថល បានមវើរសតងកក រ នងរតតបតទធកាងការរមញចញ តមៅ

មលើអាកររឆនងរដាឋ ភបាល យាា ងកាងរយៈកាលចងមរកាយ

មនះ។

អាករមររាកដលបមមែ ះនាង Ta Phong Tan ជា

ន សមាា កកាងចមណា អាកររឆនងលបៗជាមរចើននាកមទៀត

ខដល រតវរាលចារមានពរទររឆនងនងរដាឋ ភបាល ៕

សតសតជនជាតទវៀតណាមមាន កដតសមាា រមានបរឆនងរដាឋ លបាល

អាករ ដាង គ ម ៀង ។

Shear មដាយជន អាកមផសងខដលមចះចលនា មដើ បតថ ា

ររហរដឋអាម រក, ជរ ញឲយមានទធ ន ស នងជយ

ដលរក សននារគ ត, ពទធររ ទ, ពលរដឋ នតាញា រដ

មៅតរនមពងរារ,អាកចលនាលទធររជារមតយយ នងអាករ

មររាក រព ទាងអាកខដលកពងខ វងរកទធមរភាពជា

លដាឋ នររ ន ស " ។

អាកនាពាកយរកងការររមទហរដឋអាម រក

V i c t o r i a N u l a n d បានររតក ែ ខ ដងការគារទ

ចមពាះមខក Shear ថល៖ មខក Shear "រតវបានការផដល

ទនកចតតទាងរងពររធា នារត បារាា កអបាមាា នងរដឋ

សតនតរកងការររមទ Clinton " ។

មខក Frank Wolf ធាា របានរដមដមចកដររកា

ររអាកនាពាកយរកងការររមទហរដឋអាម រក ។

មខក David Shear បានចលកានតខណងជាអគគរដឋ

ទតហរដឋអាម រកមៅមវៀតណា ចារពខម ហា ឆនា មៅ

ញ ៕

(តមកទពរទ ២១ )

បពត តរបតររសសហពន ធតម ែរកម ពជាដបោម ដលម ៨៩ តមមថនា ឆនន ២០១២ ទពរ ២២

បពត តរបតររសសហពន ធតម ែរកម ពជាដបោម ដលម ៨៩ តមមថនា ឆនន ២០១២ ទពរ ២៣

ដោយ តាន ហសង-ហរហាងសារ l RFI ជត ៤០ ឆនា កនាង កមហើយខដលមវៀតណា ខាង

មជើងនងមវៀតណា ខាងតបង បាន ររងរររង គាា មៅជា

ររមទខត យខដលដកនាមដាយគណរកស ក ែយន ត។

មទាះរជាបាននងកពងរនតមវើមរក ែមដឋកចចតាងព ឆនា

១៩៨៦ កកត កមវៀតណា ខដលយកតរមារតា ររមទ

ចនមៅខតជាររមទកានអណាចផលត ចការ កាងមពល

រចចរបនា ។មរកាយរនាទ រពទរកងថហក ង (Saigon) បានធាា ក

មៅខមម សនឆនា ១៩៧៥ មវៀតណា ខាង មជើងនងមវៀតណា

ខាងតបងរតវ បានររងរររង គាា មៅជាររមទខត យ

វញខដលកាា យជារររក ែយន តផលត ចការ មរកា មមែ ះថល

សនធារណរដឋ ងគ នយ មវៀតណា ។ ឥ វមនះ ជត៤០

ឆនា មរកាយ ក ជាផាវការទរកងហាណយ )Hanoi) ចាតទក

រររនមយាបាយថនររមទមានថល ជា"លទធររជារមតយយ

ដកនាមដាយគណរកសខត យ" មនាះ គគណរកសក ែយ

ន តមវៀតណា ។

រដាឋ ភបាលពនយលថល មានកពងររងខររងមវើឲយលទធ

ររជារមតយយ រកចមរ ើននស ៗមៅ ម មដាយនតវ ។

មៅកាងនយមនះ អាជាា រអះអាងថល មៅមពលមបាះមឆនា ត

ភា តងៗ ខតងខតមានតណាងរាសត ត យចនន ខដល ន

ខ នមចញ កពជរគណរកសក ែយន ត។ ជាកខ តង វមាន

អចងខ នមរកោជន នខ ន ក ែយន តកាងមពលមបាះមឆនា ត

ឆនា ២០០៧ កដចកាងមពលមបាះមឆនា តឆនា ២០១១ ខដរ ។

ករាខនត ការពតទាងរង វ នដចមាតរដាឋ ភបា

លថលមនាះម ើយ។ អាក ខដល នខ នក ែយន ត អាចឈរ

មមែ ះមបាះមឆនា តបាន លះរតាខតអាកមនាះជាមរកោជនឯកឯង

គាែ នអងគការនមយាបាយ ងគ ឬសននា មៅពមរកាយ។

យាា រជាងមនះមៅមទៀត មរកោភាពថនរណាត ជនឯករាជយទាង

អមនាះ រតវឆាងកាត មអាជាា រ លដាឋ ន រចមហើយ ម

អាជាា រថលា កជាត ។ជាទមៅ មរកោភាពមរចើននធកនាធ រ

ណារតវបានរចានមចាលមរកា មលថល ជាការគរា

កខហងដលណាត រធាា រសនធារណៈ ។

មរកា មលថលជាការគរា កខហង ណាត រធាា រសន

ធារណៈ អាជាា រមវៀតណា ចារក ែជនររជារមតយយ

នងក ែជនទធ ន សញតរញចលគក មវើទកោរកម ាញ

មៅមលើជនជាតភាគតច មៅមលើររ មពទធសននា នង

ររ មរគ តសននា។ នរត ខតគាែ ន មរភាពសននា

រាមណាោ ះមទ បខតមរភាពសនរពតមានកគាែ នខដរ។ ជាក

ខ តង មៅកាងរបាយការណឆនា ២០០៨ររមាន អងគការអាក

សនរពតមានគាែ នរពខដន បានរមរជាអាទថល"នគរបាល

នមយាបាយ មៅមវៀតណា បានចាតវធានការររឆនងនង

ការមបាះព ភផាយ មផសងៗររពកអាក ជទា។

ររឆនងនងការមបាះព ភផាយមផសងៗររពកអាក

ជទា ។ អាកកាខតមាា ក នងពកអាករមរអតារទ

ររឆនងនងរដាឋ ភបាល តា អនរខណតចននជាង ១០ នាក

រតវបានកាតមទាឲយជារពនធនាគារ មហើយអាកកាខត

បារាងមាា កមវើការឲយវទយររឆនង យរតវបានចារមានកាងរទ

មភរវក ែ ។

នយាយរ ររពនធនមយាបាយថនររមទមវៀតណា

មាន លដាឋ នមៅមលើអណាចថនរកស ក ែយន ត។ គគណៈ

កមាែ ការ ជឈ នងការយាលយ នមយាបាយថនរកសជាអាក

អន តរាល មចកត មរ ចចតត ខានៗ។ រកសក ែយន ត

មវៀតណា មានវតតមានមៅរគរជានថលា កនងរគរទ កខនាង

ពរដឋបាលជាតនង លដាឋ ន ពកងទពនងនគរបាលរហត

មៅដលសនខមរៀននងហរគារដឋឬឯកជន ។

ផទយមៅវញ មៅមលើវ យមដឋកចច មវៀតណា យក

តរមារតា ចនមដាយបានមបាះរងមចាល មដឋកចច

ខផនការខររមៅ រកមដឋកចចទផារនងមរើកចហររមទ

មដើ បទទលវនមយាគររមទ។ ថលា កដកនាមវៀតណា បាន

មផតើ មវើមរក ែមដឋកចចមៅឆនា ១៩៨៦ ។ កាលមនាះ ទ

ទវៀតណាមកមែយនសត៖ លេធបរជាធរទតយយដកនាទដាយ

គណរកសខតមយ

បពត តរបតររសសហពន ធតម ែរកម ពជាដបោម ដលម ៨៩ តមមថនា ឆនន ២០១២ ទពរ ២៤

រកងហាណយបានអន តចារ យចនន បានអនញជា តឲយ

មានវនមយាគររមទជាមលើកទ យរងអ ។ គជាការមផតើ

ម ើងថននមយាបាយdoi moi ខដលមគអាចរកខររថលជា

កខណទរ ង ឬការផលា រតរឲយបានររម ើរម ើងរមដៀងគាា

នងពាកយ Perestroïka មៅហភាពមវៀត យមខក

Gorbatchev។មរកាយ កមទៀត មៅឆនា ១៩៩១ ថលា កដកនា

មវៀតណា បានមផតើ មវើមរក ែមៅមលើវ យកក ែ។ ដ

ាខលងជាក ែ ទធររ ហភាព។ រដាឋ ភបាលទទល

សនគ លវ យឯកជន នងមវើកខណទរ ងរក ហនរដឋ។

នមយាបាយdoi moi បាននា កយាា ងមលឿនរហ នវលទធ

ផលលអហការសនែ ន នងគរឲយភាា កមផអើលជាទរផត។ មៅ

ចងទវតសរទ៩០ មវៀតណា ខដលជាររមទរកគាែ នអងករ

រចកឆនា ង បានកាា យជាររមទលកអងករមចញ មៅមរៅ

លដារថលា កមលម យមៅកាងពភពមខក។

មៅឆនា ១៩៩៥ មវៀតណា កាា យជាមាជកថនអា

សនន មានទនាកទនងទតម ើងវញជា យហរដឋអាម រក

ខដលបានមរ ចឈរដាកទណឌ ក ែមដឋកចច មៅមលើ

ររមទអតតរតវ យ មនះររមាន មៅឆនា ១៩៩៤។ ជា

ការពតណាខដលថល មរក ែមដឋកចចមៅមវៀតណា

នបាននា កទនទ គា ា នវររជារមតយយរនយក ែថន

ររមទ ។ករាខនតរក អាកមងកតការណ អះអាងថលពវថៃៃ

មៅថផទកាង គណរកសក ែយន តមវៀតណា មានការត

តយាា ងផ ផល ជវញររធានមរឿងពរ។ ររធានមរឿងទ

យគការចាបាចកាងការរមងកើតឲយមានអងគការ យ ចនន

ខដល នអារយនងរកសក ែយន ត ដចយាា ងអងគការ

ររយទធររឆនងនងអមពើពករលយជាមដើ ។ មគាលមៅ គមវើ

យាា ងណាមដើ បឲយមានរមណត ើ រៗ សនា រនឯករាជយខដលអាច

ទរកមាា ងខាា ងរជលររគណរកស ក ែយន ត ពមរពាះ

ពភពមខកខដលផលា រតរ ទា ទារឲយមានការផលា រតរខដរ

មៅកាងររមទមវៀតណា ។

ររធានមរឿងទពរថនការត តមៅកាងថផទកាងរកស

ក ែយន ត មវៀតណា ពវថៃៃគការមរៀរច ឲយមាន

តលយភាពលអ រវងចរនតពកក ែយន តខាងតបង នងចរនតពក

ក ែយន តខាងមជើង ។ គររញជជ កថល មៅឆនា ១៩៧៥

មរកាយមពលខដលទរកងថហក ងបានធាា ក ពកក ែយន ត

ខដលបានរងករមានមៅមវៀតណា ខាងតបងបាកកមាា ង ទន

មមសោយខាា ង។ លមហតទ យគរណាត ល កព កាងចមនាា ះ

ឆនា ១៩៦៨ នងឆនា ១៩៧៥ ពកក ែយន តរងករមាន មៅមវៀ

តណា ខាងតបង បានសនា រអមរចើន។ឯ លមហតទពរ គ

រណាត ល កព ការររងរររង យាា ងមលឿនរហ មវៀត

ណា ខាងតបងនងមវៀតណា ខាងមជើងមៅជាររមទខត

យនងការខត នធងរមរៀររគររគងររមទតា ខររ

ក ែយន ត ពខាងមជើង កខាងតបង មវើឲយចរនតពកក ែយ

ន តខាងមជើង មានឥទធពលខាា ងជាង ចរនតពកក ែយន ត

ខាងតបង។ ករាខនត មៅមដើ តវតសរទ២១មនះ មដឋកចច

មានតថ ាជាង មនាគ វជាជ បាននយថលតរនខរាកខាងតបង

ជាពមទរកងថហក ងខដលជា កាលមាា នមដឋកចច

កពងសនគ លការ អភវឌឍនមលឿនជាងតរនខរាកខាងមជើង ជា

មហតមវើឲយចរនតពកក ែយន តខាងតបង មានទកមាតថររ

ម ើងវញ។

មលើពមនះមៅមទៀត ររជាជនមវៀតណា មៅ

ររមទ កនមៅររជនមភៀមាន Boat people ខដលបាន

មរៀនរតមៅអាម រកឬមៅអរ ារ រត រចល កកាងមាត

ររមទវញ ជាពម ករមៅទរកងថហក ង នងរក

មានបាន កាា យជាតអងគមដឋកចចខានៗ ខដលពអមណើ ះត

មៅគណរកសក ែយន តមវៀតណា រតវខតយកចតតទក

ដាក ៕

បរជាជនដវៀតណាមដៅររដទស កនដៅររសជនដភៀសម ាន Boat people តដលបានដរៀនសបតដៅអាដមរកឬដៅអរ ារ បតេរចលមកក នងមាតបរដទសវញ ជាពដសសមករសដៅទបកងនសហកង នងរកសមានបាន ោា យជាតអង គដសដ ឋកច ចសខានៗ តដលពអដណើះតដៅ ណរកសកម ែយនស តដវៀតណាម បតវតតយកចត តទកោក ។

(តពមលម ន)

របាយការណរររដាឋ ភបាលហរដឋ អាម រកក

បានខចងខដរថល ការរតតពនតយមលើអតារទខដលចះកាងទពរ

សនរពតមាន ខតងធានាមដាយ ’’ការរតត ពនតយមដាយមាន

ឯងមនាះ កានខតរកសនយភាយ មដាយ កពររឈ ការរតវ

រទមចាល ឬករតវចារមាន’’ តា រយៈការរតតពនតយមដាយ

ផលទ ល។ មៅខមក ភៈឆនា ២០១១ រកតយៃែរមារសនរពតមាន

បានរតវចលជារមាន មៅមវៀតណា ។

អងគការឃាា ម ើលទធ ន ស បានររការកតយ

មលម២ ជាចាច រន តពការរមខភការងករ រដឋបាលថនអាក

សនរពតមាននងការផាយ ឱយកាា យជា’’ការវយឱយរមរើក

មដើ ប មរភាពថនការរមញចញ តមៅ មវៀតណា មៅ

អនាគត’’ មនាះ បានកតគាលថល វហាកដចជាកានខត

បានមវើឱយមានការគារងកតអាក សនរពតមាន នងអាកចះ

រាក ខដលររករមដាយទសនៈទលទខយកានខតខាា ង

ម ើង ។ រកតយខចងអពការពនយចមពាះអាកកាខត ខដល

រមខភមលើមខដលបាននា ទាងឡាយយាា ងទលទខយ

រារទាងចារសនរពតមាន ឆនា ១៩៩០ ខដលតរ វឱយ’’ ផតល

មដាយមសនែ ះរតងនវដណងកាងរកនងអនតរជាត ឱយររ

តា ផលររមយាជន ររររមទនងពលរដឋ’’ ។ ការ

កណតចមពាះអវខដលមាននយថល “តា ផលររមយាជន

ររររមទនងពលរដឋ’’ បានផតលឱយចមពាះភាា កងកររដាឋ ភ

បាល រារទាគណក ែការររជាជន កងកមាា ងរាលនងកង

ការពាររពខដន ។

រកតយកបានតរ វឱយអាកសនរពតមាន ផាយពររ

ភពទកខនាងររមាន គជាតរ វ យខដលមវើឱយអាកកាខត

អទកចតតកាងការផាយពតមាន មដាយភយខាា ចចមពាះ

ការផាយនងការរតវររអ ។ សតនតឃាា ម ើលទធ ន ស ដ

មានរទពមសននមាា កបានកតគាលថល “រកតយមនាះមចញ

កកាងរណងគរមា កខហងអាកភាកខញច នងជនរងមរគាះព

ការរមខភទធ កឱយមវើហការជា យសនរពតមាន’’ ។

ការមឆាើតរររ អាកយកការណ គាែ នរពខដន

(ជាភាសនបារាង) RSF:

នខដលមានមសនះមទ នវសនរពតមានឯករាជ នង

សនរពតមានឯកជនមៅមវៀតណា , មលើកខលងខតការ

ផាយខដលររឆនង ។ ការរមរពតមានវទយ នង

ទរទសន ទធខតរតវរតតពនតយមដាយអាជាា ររកងហាណ

យ។ គរខតកតគាលខដរ ថលមទាះជារមរៀរខតងនពនធបាន

រកចមរ ើន នងការររកតររខជងមកើតមាន រាខនតសនរពតមាន

មៅខតឋតមរកា អណាចថនសនា រនររ រកសក ែយន ត

ោរបាា នបរមាណចទពវះកចចបរតរតត ខដលបរទេសទវៀតណាម

បាននងមនបានទធាើ ទៅពវកកណាត លទពលកណត ទដាយ UPR

តបរសបមលដោយ សង សលរមច

បពត តរបតររសសហពន ធតម ែរកម ពជាដបោម ដលម ៨៩ តមមថនា ឆនន ២០១២ ទពរ ២៥

សទធមនសស

កងទពភាា កងករសនរពតមានរដឋ ឬរដឋធាន ។

មលើព មនាះមៅមទៀត “អងគការរដឋ’’ ជាពម

អងគការររជាជន ជារពតតររតររចាថៃៃរររកសក ែយន ត

មគរារថល មានជាង ៦០០ ។ រាខនតទាងអមនះ ទធខតរតវ

បានរតតពនតយ មដើ បរកឱយម ើញ នវការ “រមខភៃនៃរ

មៅមលើ ចារសនរពតមាន’’ ។ វទយជាតខដលរតវមគសនត រដ

មរចើន រតវរតតពនតយមដាយទ តការនាយករដឋ សតនត នងគ

ណៈក ែការកណាត ល រកសក ែយន ត ជឈ ។ វទយអនតរជាត

ជាភាសនមវៀតណា អាចសនត របានខតតា រលកធាតអា

កាមា ឬកណាត ល រដាឋ ភបាលររខកក នរព មចញអាជាា

រណោ ឱយតម ាើងកពរលកធាតអាកាមទ។

អនសននមលម៤៧ ផតលមដាយររមទកាណាដាៈ

ឱយរដាឋ ភបាលមវៀតណា យកចារសនរពតមាន កអនវតតន

ឱយបានរត រតវតា មារតា ១៩ ថន ICCPR ។ កណតររ

វជាជ សនា នទធ ន សៈ មវៀតណា នបានររតរតតតា

មសនះមទ ។

ការមឆាើយតរររ UNPO: មាននយដចគាា កាងការ

មឆាើយតរនងអនសននទ ៤៤ ខដរ ។ ការមឆាើតរររ អាក

យកការណគាែ នរពខដន(ជាភាសនបារាង) RSF:

គាែ នការរខនា ចារសនរពតមានណា យ ខដល

ររមៅតា កតកាញជា អនតរជាត ទាកទងមៅនងទធ

វលនងនមយាបាយ បានចលជារមានមទ ។ ផទយមៅវញ

រដាឋ ភបាលបានអន តយករកតយ យមៅខម ករា ឆនា

២០១១ មដើ ប “ហពទធ’’ ក ែភាពអាកសនរពតមាននងអាក

ចះរាក នងដាកករតរតតពនតយមលើ Internet។មចកតកាង

រកតយហា ឃាតការផាយមដាយអនា ក ហា របា ការ

ផាយមដាយមររើរហសនា ។ រកតយមនាះ ការពារការរតត

ពនតយ <<អាកនពនធពតមានគាែ នការអនញត>> ឬ << ន

ររជា យផលររមយាជន ររជាជន>>។ មាននយ

នយទលទខយ នចាខដមរចើន ខដលមរើកផាវដល

ការរករសនយយាា ងមង នងការចារមានកានខតមរចើនម ើ

ង។ ហពមនាះមៅមទៀត រកតយៃែបានដាកពនយជារបាករ

ខនដង ( ម ែើនង ១៥៥ ដខា ) ចមពាះការផាយឯកសនរ

ឬលមត មដាយអាកនពនធ នបានរញជជ កពររភព ឬមមែ ះ

ររមាន នង ២០ ខនដង (ម ែើនង ១០០០ ដខា ) ចមពាះ

ការផាយឯកសនរខដលទាកទងជា យ ការមើរអមងកតជា

ផាវការ ។

អនសននមលម ៤៨ ផតលមដាយររមទកាណាដាៈ

ឱយរដាឋ ភបាលមវៀតណា រនាយចារនតម ខដលដាកក

រតចមពាះការពភាកាអពលទធររជារមតយយពហរកស ឬ

ការរះគនរដាឋ ភបាលរារទាងការនាយកចារនតម នង

ចារមឃានា ឱយ ររតា ICCPR ។ កណតររវជាជ

សនា នទធ ន សៈ មវៀតណា នបានររតរតតតា

មសនះ មទ ។

អនសននមលម៤៨ ផតលមដាយររមទ អា ាងៈ

ឱយរដាឋ ភបាលមវៀតណា មររើរបាមដាយរគរ មាបាយ

ខដលចាបាច មដើ បរញចរការដាកករតរពខដន មៅមលើ ទធ

មដើ បមរភាពការរមញចញ ត នងការរ ររជមដាយនត

ភាព។

កណតររវជាជ សនា នទធ ន សៈ មវៀតណា នបាន

ររតរតតតា មសនះមទ។ការមឆាើយតរររអងគការររជាជាត

នងពលរដឋគាែ នតណាងUNPO: មាននយដចគាា កាងការ មឆាើយ

តរចមពាះអនសននមលម ៤៤ ។

អនសននមលម៥៧ ផតលមដាយ សនធារណរដឋររជា

រមតយយ កមរ ាៈឱយរដាឋ ភបាលមវៀតណា មររងខររងតមៅ

មមទៀត កាងការមលើកកពអងគការងគ នងនមយាបាយ

នងការពារទធ ន ស។

កណតររវជាជ សនា នទធ ន សៈ មវៀតណា នបាន

ររតរតតតា មសនះមទ។ការមឆាើយតរររអងគការររជាជាត

នងពលរដឋគាែ នតណាងUNPO:

រដាឋ ភបាលមវៀតណា រនតការហា ឃាតចមពាះអងគ

ការទធ ន សឯករាជ។ រកសក ែយន ត នអតឱនមទ

ចមពាះ ការរានរាងររអងគការ ឬរគគល ខដលមវើអតាា

រាយអពកចចររតរតតទធ ន ស មហើយបានមររើ មា

បាយ រគរខររយាា ង មដើ បរបាតការរះគន ។ វ សនសត ត

មនះ រាររញចលទាងការតា ដានឃាា ម ើល នងការរតត

ពនតយផលទ លចមពាះសនរពតមាន ពនតយតា ដាននងមវើ

អនតរាគ នចមពាះទនាកទនងពរគគល យ មៅរគគល យ

បពត តរបតររសសហពន ធតម ែរកម ពជាដបោម ដលម ៨៩ តមមថនា ឆនន ២០១២ ទពរ ២៦

សទធមនសស

បពត តរបតររសសហពន ធតម ែរកម ពជាដបោម ដលម ៨៩ តមមថនា ឆនន ២០១២ ទពរ ២៧

នងការចារ ឃាង ។ ជាទមៅររជាពលរដឋបានរតវហា

ឃាត នឱយទាកទងជា យអងគការទធ ន សអនតរជាត ។

រដាឋ ភបាលរនតររខកក នរព មរើកផាវឱយអាកឃាា

ម ើលទធ ន ស ខដល កពអងគការមរៅរដាឋ ភបាលអនតរ

ជាត (មនះមរើតា របាយការណរររដាឋ ភបាលហរដឋអា

ម រកអពររមទមវៀតណា ឆនា ២០១០) ។

ការមឆាើយតរររអងគការសន គគភាពអាករគ ទ

សននាអនតរជាត (CSW) :

រដាឋ ភបាលមវៀតណា មៅខតជាអាករមខភទធ

ន សយាា ងដាចអហងកក ជាពម ទធមដើ បមរភាព

សននា នងជមនឿ នងទធកាងការរមញចញ ត។ លទធភាព

មដើ បដមណើ រការថនរក ងគ វល មៅររមទមវៀត

ណា បានរតវករតយាា ងតងរង។ ជាឧទាទ ហរណ អងគការមរៅ

រដាឋ ភបាលមដាយភាគមរចើន ខដលបានចះរញជ មៅមវៀត

ណា ទធខតជាអងគការរររដាឋ ភបាល ។ នា ករណអាក

កានរគ ទសននា ខដលមានចារបានចះរញជ មាន

លកោនតកៈ បានរតវទកមដាយខ កពរដាឋ ភបាលកាងការងករ

ងគ ខដលមានករតរដាឋ ភបាល ។

អនសននមលម ៦៥ ផតលមដាយររមទហាវ ង ងៈ

ឱយមវៀតណា លរមចាល ឬខកខររម ើងវញ នវ

ចាររពហែទណឌ មដើ បធានាថល នបានរតវយកមៅអនវ

តមដាយ រមរៀររមខភរពានតា អមពើចតត មដើ បការពារ

មរភាពថនការរមញចញ ត។ កណតររវជាជ សនា នទធ

ន សៈ មវៀតណា នបានររតរតតតា មសនះមទ។

ការមឆាើយតរររអងគការ UNPO:

ពាកយខដលខចងយាា ងទលទខយ មៅកាងមារតា

ទាងឡាយថនចាររពហែទណឌ ររររមទមវៀតណា គ

រមារយកមៅមររើរបាយាា ង ដាចអហងកក តា លដាឋ ន

នតក ែ មដើ បការពារទធរគគលកាងការរមញចញ ត រារ

ទាង តសននានងការរ ររជជាសនធារណៈ ។ ជនជាត

មដើ មានជាអាទមដហាគ ាងតាញា នងខមែរមរកា ខដលបាន

ចលរ កាងការតវា មដាយអហងា នងររតរតតសននាមរៀង

មាន ខតងទទលរងការមចាទររកានថល បានមវើឱយអនតរាយ

ដលសន គគភាពជាត រងកអ កនតម នងរខានដលងគ

មវៀតណា ។

អនសននមលម ៦៦ ផតលមដាយររមទហាវ ង ងៈ

ឱយមវៀតណា អនញត ឱយសនរពតមានទទលនវត

នាទ ជាអាកយា ឃាា ម ើលកាងងគ ។ កណតររវជាជ

សនា នទធ ន សៈ មវៀតណា នបានររតរតតតា មសនះ

មទ។

ការមឆាើតរររ អាកយកការណគាែ នរពខដនRSF:

សនរពតមាន នឯករាជមទមៅមវៀតណា រដឋមវើការ

រតតពនតយយាា ងតងរងមលើសនរពតមាន មហើយពរងងកមាា ង

គារងកត ររឆនងនងអាកសនរពតមាន នងអាកចះរាក ។

តាភាពរររក សនរពតមានកាងការផាយរះគន ក

បានរតវរនាយយាា ងទាររផត មហើយងកយទទលផលវបាក

ថលបាន “រមខភៃនៃរមៅមលើចារសនរពតមាន’’។ អាក

សនរពតមានខដលហានរះគន ឬមវើការតា ដានមើរ

អមងកតមរឿងរាា ងថនអមពើពករលយ ររសនា នការកាអររ

ររណភាពររមវៀតណា ចមពាះររមទចន បានរតវ

ចារដាកគក នងមចាទររកានពរទ ’’ររហាមករ តចមពាះ

គណរកស ’’ពរទ’’ មឃានាររឆនងរដឋ ’’ ឬពរទ ’’ដាកនត

មររមទជាតកាងមរគាះថលា ក ។ ’’Internet មានការរក

ចមរ ើនមរចើនណាមៅមវៀតណា ការចះរាកមានឥទធពល

យចមហៀង មដាយមវើកចចការមលើររធានរទ ខដលគាែ នកាង

ររថពណពតមាន ។ មៅមពលមនាះអាជាា ររកងហាណយ

បានររកានយកនវវធានការយាា ងតងខតង នងគារងកត

ចមពាះអាកចះរាក ដាកការរតតពនតយមៅមលើ internet ។

អនសននមលម ៦៩ ផតលមដាយររមទបារាងៈ

ឱយមវៀតណា ចាតវធានការ ខដលឧរតា ភមដាយ

គណៈក ែការទធ ន ស មដើ បរញចរការគារងកតមៅ

មលើមរភាពថនការខដង នងរមញចញ ត ជាពម

មពលជា យគាា រញចរការរទ នឱយមានសនរពតមាន

ឯកជន ។

(មានតមៅមលមមរកាយមទៀត)

អានអត ថរទដនះទាងសសងជា ភាសាតម ែរ នង អងដ ាសដៅដល ើដ ហទពរ www.vokk.net ឬ www.preynokornews.blogspot.com

សទធមនសស

ដបឆនា ឆនា យសរកពរាតពកឃលា តមែ ដងចត តឥតមហែនកកករដនតា នកវតតភរយរាជយធលា បកៅរកា កាតផទះអាកតាមកែរមាតអនាង ។ ភ ភរយរខជពរកកកកដៅ ពតមនពរាតឪកៅមែកសោចសរង ពរពកកៅករៀនយនលងា ចករៀននងរងឃ តាងចត តខពររងតាបណដៅ មែ ។ បងសរទ យជាពរតយពររោរ កវើមសរចការនមដហត ញញមតរ កាតកងហមរងពររងមពររងជយមែ រកាថា មថចញច រនៗ ។ រណមែរណបងខ ញរងនបាន ឥឡវឃលា តពរាណដចពរាងឆនា យកែន ផសងកពរពងវារនាខ ានទពងខ ាន រណបណយតាដនជយមថមែផង ។ រយានសរកណដះនមរនអាហយ សរកណដះខមាៅ យជាបមភែកទាងរង នករណបងសរគមា នកពហកភាចៅង រណមែរណបងខ ញាទាងអរ ៕

រយពវនបសទណាះ

ថងៃទ ២៣ ខែកមភៈ ឆនា ២០១២

ទដាយ ថលច ទតៀង

បពត តរបតររសសហពន ធតម ែរកម ពជាដបោម ដលម ៨៩ តមមថនា ឆនន ២០១២ ទពរ ២៨

រពះងឃ នង ពទធររ ទថនវតតភរ យរាជយ (ភរ យម) ឋតមៅកាងរកកពងសនព ន មមតតរពះរតពាង ។

កនមសរកកៅករ ថាឱពរពះមែ ពរពះកកនកអើយ ! មតករកវើកពើ នរៅកោះកឡើយ ឱមាៅ យកនកអើយ អាកកៅទណដ ? កពហយបធលា កខយហ កនមានកងវហ កកើតកៅកលា ចផា មាៅ យនកៅជត មនបនតយអាតាា ជយយកអាោ កពហកនមានទក ខ ។ កនមែកពរា ររយែងកវទនា នោា ហក ៅរខ កកើតកហពររនកដៅ ឈកាហវហខ ជបជនកៅទក ខ ពមានអាកមថ ។ ឱពរពះថថាកអើយ! ករកៅពរពកង ើយ កពរាះនមនមែ កនសរកទកមភែក ករទើររាហថថាមខ ចងបានការមថ ថាា កថា បប ។ ពរតកនករបាន មាៅ យបញជ នពរាណ ទាងពរររទាងសរ ឲយកៅរពរតករៀន មរវងរកររម នដចកនអ កៅកពរដោលង ។ ឃលវ ហកគមាបកាៅ តាយថាកា កនកកមងកពរា នហា នសរថ នហា នទាទារ បណរកៅ ខងារ ខ ពងខ ពរឧតត ។ កណែើ យចះអាកមាៅ យ! កននបរយយ លកមញរាពរទា កទាះជាកភាៀងពយះ រាករាៀកៅរា ចត តកនកពររៀពររ កពរាះខ ានកពរា ។ រតថាពរគមនហម បែកណេះរររ បញច បកវរា ខនតអត ាត តាពរពះឈែះមារ កវៀរាកកាកពៀរ រនសករហ ។ មតកទាះខពររង ខអតបែណេ ង កនកៅមតខ វហ កពរាះមាៅ យកនករ កលងភនរកបរកហ មតងរកហែចកហ កវើបាបកនមាៅ យ ។ តាងចត ត ងមាត កនរារងាវ ត នមពររងកនឿយណដយ កបើកនមានកទារ រថផទអាកមាៅ យ កលងកអាសរយ ឱយកនមាៅ យផង ៕ —————————————————- (១) តម ែរដបោមដយើង ដរ ើរាររញចលក នងមហាប សារ តដលមហរន តយនតតងតតនោយដនាះ ដបរៀរបាននងដក ែងកបពា តដលទទលរងោរដវទនាប រតររសព ាោាងប រដពលដវោក នងមហាប សារដនាះ ។ វត ថប រតររោាងមានកណតករតចណះររសវា ។ ទក ខររសដក ែង កបពាកមានករតតដលបតវអតបទាតដរដបរៀរដចជាតកវតដលដពញដៅដោយទកតតដ ចាករតន ថមមយតណកដទៀតបបាកដជាបតវដហៀរដចញពតកវដហើយ ៕

កនកបពវ

ថងៃទ ២១ ខែកកកដា ឆនា ២០១២

ទដាយ ថលច សាវា ន

បពត តរបតររសសហពន ធតម ែរកម ពជាដបោម ដលម ៨៩ តមមថនា ឆនន ២០១២ ទពរ ២៩

បរតភសហពនធខែែរកមពជាកបោមជរ កោក បស Suzan Johnson Cook មនរនតសថា នទតកោចរ កសរភាព សថសនាអនតរជាត

ថនបកសងោរររកទសហរដឋអាកមរក កៅថងៃអងគា រ ទ ១០ ខែកកកដា ឆនា ២០១២ ។ កចចបរជ តមលកនះ កវើក ើង កដើមបជរជាមយ

នងតណាងអងាោរកបៅរដាឋ ភបាល កដើមបពភាការញហា ខដលគរយកចតត ទកដាក ដលដក ើរ កៅរកពញទសសនកចច កៅបរកទសក ៀ

តណាមររសកោកបស ោលពកពលកនលងមកកនះ ។ ររងត៖ តាង ក ន

បកមយ ជនថនសហពនធខែែរកមពជាកបោមចលរមកាងកចចបរជសទធមនសសកៅោរយាលយឧតតមសា ងោរ អ. ស. រ. ទទលរនទកសទធ

មនសស នាទបកង ហសខ , បរកទសសវ ស ចារពថងៃទ ០៩ ដល ១៣ ខែកកកដា ឆនា ២០១២ ។ ររងត៖ បតង សថរង