##9$98,PRIRUNICI #NNGRAEVINSKI PRIRUNIK 3 #PPTEHNIAR

Urednik #URVojislav . Popovi

Jezika redakcija Mih. Petrovi

Korektura M.

Pretampavanje zabranjeno sva prava zadfana za preduzec odgovara direktor Ljubica Jurela

Spremio za tampu

Ing. #URMIHAILO S. PETROVI

Saradnici:

Ing. STAVRI VELIMIR (Zemljani radovi)

Ing. RISTI BORISLAV (Zemljani radovi) Ing. UKI Z. IVOiRAD (Zemljani radovi, Tucaniki kolovozni

zastori) Ing. DOLENC JANEZ (Odravanje donjeg stroja puteva i obje-

kata na njima) Ing. NAJDANOVI NIKOLA (Mehanika zemljita) Ing. Svet. CINCR JANKOVI (Inenjerska biologija, Zemljani

putovi, Ekonominost kolovoza) Ing. POPOVI VLASTIMIR (Tuneli) Ing. MARKOVI MIROSLAV (Putovi, opti deo, trasiranje i pro-

jektovanje) Ing. GUCI RIST (Oblikovanje putova i signali na putovima

crtei) Ing. PETROVI S. MIHILO (Gornji stroj putova: Opti deo ka-

mene kaldrme, cementni kolovozni zastori, od vetakog ka-mena i dr. o Izboru kolovoza i podloge i kvarova na kolo-vozima)

Ing. MITROVI MILORAD (Ugljovodonini zastori: terni, bitu-menski i ostali)

Ing. NIKOLI ILIJ (Obeleavanje trase, rekonstrukcija i odra-vanje putova sa Ing. Stevanoviem Dobrivojem)

Ing. STEVANOVI DOBRIVOJE (Putno zakonodavstvo, signali., zacija, belezi, ograde, rekonstrukcija i odravanje putova sa Ing. Nikoliem Ilijom)

Ing. TODOROVI BRANI SLAV (Idejni i glavni projekat)

Ing. FURUiNDI BOIDAR (Drveni mostovi) Ing. ILI EDOMIR (Masivni mostovi)

Ing. RADOJKOVI MARKO (Gvozdeni mostovi)

Ing. JANKOVI SVETISLAV (Montani mostovi)

Ing. IVANOVI SVETOLIK (eleznice) Ing. FILIPOVI MILIVOJE (Uvod u hidrotehniku, melioracije) Ing. GAGI MILAiN (Regulacija vodotoka) Ing. BOBROV KONSTANTIN (Rena pristanita, uvod u saobra-

ajnu hidrotehniku) Ing. TOPALOVI IVAiN (Odravanje plovnih objekata) Ing. JOKSIMOVI MILUTIN (Iskorienje vodnih snaga I i II deo) Ing. JOVANOVI DRAGUTIN (Iskorienje vodnih snaga I i

deo) Ing. STEFANOVI ARKO (Iskorienje vodnih snaga III deo) Ing. MOSTARLI MILUTIN (Navodnjavanje, ribnjaci)

Ing. MARJANOV MILENKO (Osnovi hidrometrije, Zatita ze-mljita od erozije)

Ing. NEI SAVA (Regulacija reka za plovidbu) Ing. PETROVI SINIA (Kanalisanje reika i kanala) arh. ZRNI PREDRAG (Registar)

SKRAENICE tj. to jest, itd. i taiko dalje, napr, naprimer str. -^-strana tsl. tome slino si. ' slika, tzrv. tako zvani, v. vidi, NJVLg norme Ministarstva graevina, MB marka betona, 37 U elik 37, privremeni tehniki propisi

PREDGOVOR

Ova trea knjiga Tehniara obuhvata Zemljane radove i Tunele, Putove, Mostove, eleznice i Hidrotehniku.

U zemljane radove date su i Mehanika zemljita i Inenjerska biologija, uz Putove i izvodi iz putnog zakonodavstva i standarda. Ove partije su potpuno i koncizno obraene.

to se mostova tie, konstrukcije od armiranog betona i Statika ovih i gvozdenih konstrukcija, unete su ve u prvu knjigu Tehniara, te u ovoj knjizi nisu obraivane. Fundiranje je takoe izostalo, jer je uneto u drugu knjigu.

Za eleznice, svakako inenjeri i tehniari na eleznicama, potre-buju svoj prirunik. U ovoj knjizi, pak, obraena su samo elementarna znanja potrebna i svima drugim graevinskim tehniarima.

U Hidrotehnici, isto tako, nedostaju partije ve unete u drugu knjigu (vodovoda i kanalizacije), a druge opet imaju se posebno obra-diti (graenje morskih luka i pristanita i njihovih instalacija).

Na ovoj knjizi radilo je trideset saradnika, po unapred sporazumno utvrenom programu. elja je bila da se zbijeno da to vie i to bo-ljeg sadraja sa to manje sporednog.

Koliko se u tome uspelo, ocenie itaoci.

GRAEVINSKA KNJIGA

S A D R A J

"- Str ZEMLJANI RADOVI I TUNELI i

t. Zeml jan i radovi 1 1. Prethodni radovi na ispitivanju terena -- -- i

a) Prouavanje terena sa geolokih karata i b) Prouavanje terena na licu mesta po spoljnjem iz-

gledu i Vegetaciji -.-r. _ i c) Geoelektrina i geoseizmika ispitivanja 2 d) Sondiranje terena 'jjzk . 2 e) Prikupljanje podataka o stanju povrinske i podzemne f) Korienje geotehnikog uzdunog profila 4

2. Vrste i osobine zemlje -grj - . . --' 4 a) Glavne frakcije u zemlji prema podeli p t p br. 11 4 b) Vrste zemlje 5 c) Kategorija zemljita (prema GN 200) W 6

d) Zapreminske teine za razne vrste zemlje 7 e) Rastresitost i zbijenost zemlje ^ ; 8 f) Odreivanje nagiba Za useke i nasipe h 9 g) Odreivanje podobnosti zemlje' za izradu, puteva prema

grupnom indeksu _ 10 h) blici zemljanih : radova^ - 11 .-.-'vi) Obraun- zemljanih radova ' '.; 12 j) Osvrt na zemljane radove u vezi oblikovanja pri iz- 1

radi autoputeva ! 19 3. Prethodni radovi ha terenu v 'Wr. - 2 0

a) Izrada useka . ^ ^ ^ ^ ' ' 21 b) Razni naini izvrenja useka 22 c) Ostali oblici iskopa pil izvrenju zemljanih radova 28 d) Miniranje 1 33

4. Kamen za puteve . | | | | ||| . ' 38 5. Sljunkare MRtP . ' 6i Transport materijala --. _ 39 7. Izrada nasipa WEM 1 - 43

) Metode nsipahja v ' . 43 1) Izrada nasipa u podUnim horizontalnim slojevima 43 2) Izrada nasipa s ela u punim profilima ' 46 3) Izrada nasipa sa strane .' 47 4) Izrada nasipa pomou skela 'v Ufeg 47

b) Sleganje nasipa za razne .vrste zemlje 48 c) Nabijanje nasipa i maine za nabijanje 48 d) Kontrola zbijenosti za vreme izvoenja zemljanih radova 50 e) Obrada povrina nasipa i useka 52 f) Izrada nasipa na slabo nosivom tlu -r- 52 g) Obezbeenje donjeg stroja puta i pruge 53 h) Zatita od mraza " . 4- 58

8. Klizanje kosina ^ ^ ^ ^,,,-: gx a)v Opte g | | . .--^ 61 b) Oblici, klizanja s? \ 61 c) Prikupljanje podataka sa kliznih terena r-- 62 d) Ispitivanje uzoraka uzetih sa kliznog terena i dono-'

enje zakljuaka , 62 e) Klizanje zemlje kod useka 63 f) Klizanje kosine nasipa :,r-r '. -:. 65 g) Ureenje pozajmita i materijalnih rovova M 66

. Odravanje donjeg stroja i objekata 67 A . D o n j i s t ro j ' W ' ^ ~ ~~ ~ 7

4 B o r b a sa v o d o m ' ^ 1 1 1 67 2. O d r a v a n j e k o s i n a u s e k a i n a s i p a . , 68 3. I s p r a v n o i n e i s p r a v n o d e p o n o v a n j e z e m l j a n i h m a s a -- 68 4. B a n k i n e n a p u t ; ' . 6 9 5. R o v o v i k r a j p u t e v a > 69

B ) O b j e k t i m o s t o v i i p r o p u s t i ==; m . 70 M o s t o v i i p r o p u s t i 7Q

a) C e v i "fe ~~ '"""T -' . 7 0 b) P r o p u s t i od k a m e n a i b e t o n a | 5 | | | | | ; 70 c) D r v e n i , m o s t o v i plSK-T' ' I I I 70 d) K a m e n i i a r m i r a n o b e t o n s k i m o s t o v i 71 e) G v o z d e n i m o s t o v i i i , 7 2

C) D r u g i o b j e k t i - V ' . 1 ^ . U-:^ 7 3 a) Oblon i , p o t p o r n i z i d o v i ' '^'y'-'r^f ' 73 b) T u n e l i i g a l e r i j e ' 7 3 c ) D r e n a e | l i | | 7 3 d) O s i g u r a n j e o b a l e - * ~ 7 4 e ) O s i g u r a n j a g | ' - 74

. Mehanika zemljita 75 O p t e -W t ^ ^ r - - J ' : ^ : 7 5

A) P r o u a v a n j e z e m l j i t a . " VTT' '-"11- 7 6

I) P o s t a n a k z e m l j i t a , v r s t e z e m l j i t a i n j i h o v e o s o b i n e 76 a) P o s t a n a k z e m l j i t a ^ ' 76 b) V r s t e z e m l j i t a . - i g .. 77 c) F i z i k e o s o b i n e z e m l j i t a .' , '' 7 7

1. F a z e m a t e r i j a l a u z e m l j i n o j m a s i , -- ' 77 2. G r a n u l o m e t r i s k i s a s t a v z e m l j i t a 78 3. M e a n j e z e m l j a n o g m a t e r i j a l a 80 i . S t r u k t u r a z e m l j a n e m a e ^ . ^ - 8

d) P o r o z n o s t i k o e f i c i j e n t p o r o z n o s t i 8 1 e) R e l a t i v n a z b i j e n o s t ' ' -r--...- 83 f ) S p e c i f i n a t e i n a - -r- 83 h) Z a p r e m i n s k a t e i n a . 84 g) K o l i i n a v o d e u z e m l j i . . " . ^ 8 4 h) P l a s t i n o s t i k o n s i s t e n i j a ; - 85 i) H e m i s k e o s o b i n e z e m l j i t a . 86 j) E l e k t r i n e o s o b i n e z e m l j i t a - 86 k) H i d r a u l i k e o s o b i n e z e m l j i t a ; - ^ . 87

a) K a p i l a r n o s t - - ^ , " - 87 v b) P r o p u s t i j i v o s t -. r-'SfV v - 88

1) U z i m a n j e u z o r a k a iz z e m l j i t a ~ 8 9

a) V a e n j e p o r e m e e n i h u z o r a k a ' ^ 89 b) V a e n j e n e p o r e m e e n i h u z o r a k a g l |p||jj; -. 90 _c) Izrada -geo lokog ' pro f i l a '

m) D e j s t v o m r a z a n a z e m l j i t e ' j ^ P l l a l 92 a) D e f o r m a c i j e z e m l j i t a u s l e d m r a z a ' 92 b) O c e n a p o s t o j a n o s t i z e m l j i t a n a m r a z u . 93 c) Za t i ta p r o t i v d e j s t v a m r a z a ' 93

n) vrs toa z e m l j i t a " --r 94 a) SUI j i v o s t 9 4 b) vrs toa i pr i t i sak pr i n e s p r e e n o m b o n o m i r e n j u 97 c) Otpor z e m l j i t a na s m i c a n j e ^ w a s l l i ^ f s f e 98

. S t a t i k e i d i n a m i k e o s o b i n e z e m l j i t a . . - 102 a) Op te ^ '' i*. 102 b) S t a b i l n o s t z e m l j a n i h kosina'vfe}- ' ; " 102 c) A k t i v n i i p a s i v n i z e m l j a n i pr i t i sak i s t a b i l n o s t p o t p o r -

n i h z i d o v a | - - .. FSpPg 107-d) S t a b i l n o s t f u n d i r a n j a ^ ^ | | j - H 6

III. Osnov i i n e n j e r s k e b i o l o g i j e i/ -U 131 1. Z n a a j i zadac i i n e n j e r s k e b i o l o g i j e | | | | | | 131