2012 – 2013

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΕΥΡΩΠΟΥ

ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Β1 – Β2

2012 – 2013

ΤΑΞΙ∆ΙΩΤΙΚΟΣ Ο∆ΗΓΟΣ ΕΥΡΩΠΟΥ

2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΕΛΙ∆Α ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΚΙΛΚΙΣ 3 ∆ιοικητική διαίρεση - Πληθυσµός 3 Ιστορία 4 Γεωγραφία 6 Οικονοµία - Ασχολίες κατοίκων 7 Ήθη και έθιµα - Εκδηλώσεις 7 Αξιοθέατα 8 ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΕΥΡΩΠΟΥ 11 Πληθυσµός 11 Ιστορία 11 Οικονοµία - Ασχολίες κατοίκων 12 ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ – ΕΚ∆ΗΛΩΣΕΙΣ 12 ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ ΕΥΡΩΠΟΥ 17 ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ 22 ΟΝΟΜΑΤΑ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ – ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ 26

3

ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΚΙΛΚΙΣ ∆ιοικητική διαίρεση - Πληθυσµός

Ο Νοµός Κιλκίς ήταν µια

αυτοδιοικητική δοµή της σύγχρονης Ελλάδας, η οποία βρισκόταν στην Κεντρική Μακεδονία και καταλάµβανε την έκταση των σηµερινών δήµων Κιλκίς και Παιονίας. Ιδρύθηκε το 1934 µε το Νόµο 6311/8-10-1934 και καταργήθηκε το 2010 µε το Νόµο 3852/2010 (Πρόγραµµα Καλλικράτης). Τα όρια του νοµού καθορίστηκαν το 1935 µε το ∆ιάταγµα 5/16-3-1935 και η συνολική του επιφάνεια ήταν 2.505 τ.χλµ.. Συνόρευε στα βόρεια µε την Πρώην Γιουγκοσλαβική ∆ηµοκρατία της Μακεδονίας, στα νότια µε το νοµό Θεσσαλονίκης, στα ανατολικά µε το νοµό Σερρών και στα δυτικά µε το νοµό Πέλλας. Σήµερα αποτελεί την Περιφερειακή Ενότητα Κιλκίς, µια υποδιαίρεση της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, µε πληθυσµό 80.360, σύµφωνα µε την απογραφή του 2011.

Ο ∆ήµος Κιλκίς είναι δήµος της Περιφερειακής Ενότητας Κιλκίς, της Περιφέρειας

Κεντρικής Μακεδονίας, που συστάθηκε µε το Πρόγραµµα Καλλικράτης. Προέκυψε από τη συνένωση των προπαρχόντων δήµων Κιλκίς, Κρουσσών, ∆οράνης, Χέρσου, Μουριών, Πικρολίµνης και Γαλλικού. Η έκταση του νέου ∆ήµου είναι 1581,21 τ.χλµ και ο πληθυσµός του 51.990 κάτοικοι, σύµφωνα µε την απογραφή του 2011. Έδρα του νέου δήµου ορίστηκε το Κιλκίς.

Ο ∆ήµος Παιονίας είναι δήµος της Περιφερειακής Ενότητας Κιλκίς, της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, που συστάθηκε µε το Πρόγραµµα Καλλικράτης. Προέκυψε από τη συνένωση των προπαρχόντων δήµων Αξιούπολης, Ευρωπού, Πολυκάστρου και Γουµένισσας και της Κοινότητας Λιβαδίων και αποτελείται από 28 κοινότητες. Η έκταση του νέου ∆ήµου είναι 923,7 τ.χλµ και ο πληθυσµός του 28.370 κάτοικοι, σύµφωνα µε την απογραφή του 2011. Έδρα του νέου δήµου ορίστηκε το Πολύκαστρο και ιστορική έδρα η Γουµένισσα.

4

Ιστορία Προστορία: Η περιοχή της Περιφερειακής Ενότητας Κιλκίς έχει πλούσια ιστορία, από την εποχή του Τρωικού πολέµου ως και σήµερα. Τόπος κατοικίας Παιόνων στα δυτικά και Κρηστώνων στα ανατολικά κατά την Τρωική εκστρατεία, αποτελούσε κέντρο της περιοχής λόγω της στρατηγικής θέσης. Η Αµυδών (σηµερινό Αξιοχώρι) ήταν ξακουστή πρωτεύουσα της Παιονίας. Εκεί εµφανίζεται η αρχαιότερη χρήση σιδήρου στη νότια Βαλκανική. Οι Παίονες της Αµυδώνας συµµετέχουν στον Τρωικό πόλεµο µε το βασιλιά Πυραίχµη και τον Αστερόπαιο. Σηµαντικές πόλεις, επίσης, ήταν η Καραβία (σηµερινός Λιµνότοπος) και οι Χαίται (σηµερινή Ποντοηράκλεια), επίσης πόλεις Παιόνων. Πόλεις Κρηστώνων είναι το Ίωρον (σηµερινό Παλατιανό), όπου ήταν και ο ναός του ∆ιονύσου, και οι Κλιταί (σηµερινή Ξυλοκερατιά). Κατά το 12ο αιώνα π.Χ. η περιοχή της Παιονίας και Αµφαξίτιδας κατοικήθηκε από Κρήτες, που ονοµάστηκαν Βοττιαίοι, λόγω του οικιστή Βόττωνα. Οι Βοττιαίοι ίδρυσαν στην περιοχή την Αταλάντη (σηµερινή Αξιούπολη), τη Γόρτυνα (σηµερινή Γοργόπη) και την Ειδοµένη. Στις αρχές της αρχακής περιόδου, η περιοχή δέχεται επιδροµές Φρυγών από τα δυτικά και Θρακών από τα ανατολικά. Οι Φρύγες εγκαθίστανται τελικά στην περιοχή και ιδρύουν τη Βαρό (σηµερινό Κάστρο) στην Αµφαξίτιδα και τις Βραγύλες (σηµερινό Μεταλλικό) στην Κρηστωνία. Κλασική, ρωµακή και βυζαντινή εποχή: Την κλασική περίοδο, η περιοχή εισέρχεται στο βασίλειο των Μακεδόνων και έκτοτε ακολουθεί τη µοίρα της υπόλοιπης Ελλάδας. Οι Παίονες περιορίζονται στην περιοχή της ∆οβήρου (∆οράνη). Ιδρύονται σηµαντικές ελληνικές πόλεις, όπως η Μόρρυλος ή Μορρία Ύλη (σηµερινοί Άνω Απόστολοι) µε το περίφηµο Ασκληπιείο, η Καλλίνδοια και η Ευρωπός. Σηµαντικός οικισµός υπήρχε, επίσης, και στο σηµερινό Μικρόδασος, όπου ταυτοποιείται ναός του Απόλλωνα. Μετά την έλευση των Ρωµαίων, η περιοχή πέφτει σε δυσµένεια λόγω των πολλαπλών και συνεχών επιδροµών από βόρειους λαούς. Σηµαντική πόλη, όµως, παραµένει το Ίωρον. Επίσης, ιδρύεται το Κάλλικουµ, Callicum (ή µετέπειτα Γκάλλικουµ, Gallicum), κοντά στο σηµερινό Κιλκίς, που αποτελεί σηµαντικό κέντρο συλλογής χρυσού, προερχόµενου από τον ποταµό Εχέδωρο (σηµερινό Γαλλικό). Οι Ρωµαίοι ιδρύουν, επίσης, τα Ταυριανά (Tauriana), το σηµερινό Πολύκαστρο. Το 10ο αιώνα κάνουν επιδροµές στην περιοχή Βούλγαροι και τη λεηλατούν. Τη Βυζαντινή περίοδο και ενώ οι επιδροµές από βορρά συνεχίζονται, γίνονται κάποια αµυντικά έργα. Οχυρώνεται ξανά η Βαρός (Κάστρο) και χτίζεται το Γυναικόκαστρο.

Ο Σέλευκος Α΄ ο Νικάτωρ, γενάρχης της δυναστείας των Σελευκιδών από την Ευρωπό

Οθωµανική περίοδος: Με τον ερχοµό των Οθωµανών Τούρκων (14ος αιώνας) και τους διωγµούς κατά των Ελλήνων, η περιοχή, αν και βρίσκεται σε παρακµή, αποκτά πολιτική σταθερότητα µετά το 15ο αιώνα. Η µεταξουργία και η υφαντουργία βρίσκονται σε άνθηση και παραχωρούνται σηµαντικά προνόµια στη Γουµένισσα, τη Γρίβα και τα γύρω χωριά. Λόγω της αγροτικής οικονοµίας, όµως, έρχονται στην περιοχή πολλοί Βούλγαροι αγροτοεργάτες, οι

5

οποίοι βαθµιαία εκτοπίζουν το ελληνικό στοιχείο από πεδινούς οικισµούς προς τα ορεινά. Στα τέλη του 18ου αιώνα, σηµαντικότερη πόλη της Περιφερειακής Ενότητας Κιλκίς είναι τα Λιβάδια. Κατά τους αγώνες των Πελοποννησίων για την απελευθέρωσή τους από τους Τούρκους συµµετείχαν οι κάτοικοι της περιοχής Μητρόπολης Πολυανής (σήµερα ∆οράνη, Π.Γ.∆.Μ.) στον Ενετοτουρκικό πόλεµο (1687 - 1715). Το 1716 µε την υποστήριξη της Αυστρίας, οι κάτοικοι της περιοχής συµµετείχαν στην εξέγερση της Μακεδονίας υπό τον µητροπολίτη Σιατίστης και Σισανίου, Ζωσιµά Ρούση. Στην επανάσταση του 1821, οι κάτοικοι της Περιφερειακής Ενότητας Κιλκίς συµµετέχουν άµεσα (όπως ο Ζαφείριος Σταµατιάδης από την Ειδοµένη) ή έµµεσα (συλλέγοντας οπλισµό). Το 1828 η περιοχή µαστίζεται από επιδροµές Τουρκαλβανών ληστών. Στα χρόνια που ακολουθούν επικρατεί βίαιος ανταγωνισµός µεταξύ Ελλήνων και Βουλγάρων για την επικράτηση στην περιοχή µε αποκορύφωµα το Μακεδονικό Αγώνα (1904-1908). Την περίοδο αυτή η περιοχή ανέδειξε σηµαντικούς Μακεδονοµάχους, όπως ο Μιχαήλ Σιωνίδης, ο Γεώργιος ∆οτσίνης, οι αδερφοί Λάζαρος και Γεώργιος (Γκόνος) ∆ογιάµας (από την Καστανερή) και ο Ιωάννης Βίλιογλου ή Ράµναλης (από το Ίσωµα). Τελικά, η Παιονία απελευθερώνεται κατά τον Α΄ Βαλκανικό Πόλεµο (1912) και η υπόλοιπη Περιφερειακή Ενότητα κατά το Β΄ Βαλκανικό Πόλεµο (1913) µετά την ιστορική µάχη του Κιλκίς. Στην περιοχή προσφεύγουν και πολλοί Έλληνες από της περιοχές βόρεια από τα σύνορα (όπως Γευγελή, Στρώµνιτσα).

Οι Κιλκισιώτες Μακεδονοµάχοι Ιωάννης Βίλιογλου (Ράµναλης) από Ίσωµα (αρ.) και Λάζαρος ∆ογιάµας από Καστανερή (δεξ.)

Σύγχρονη ιστορία: Στον Α΄ Παγκόσµιο Πόλεµο, η περιοχή αποτελεί το σηµαντικότερο κέντρο επιχειρήσεων των συµµάχων που µετά τις µάχες Σκρα-Κιλκίς-Λαχανά διασπούν το Μακεδονικό µέτωπο του Γερµανοβουλγαρικού Άξονα. Ακολουθούν οι ανταλλαγές πληθυσµών µε Βουλγαρία (1919) και Τουρκία (1923), µε αποτέλεσµα να αποχωρήσουν από την περιοχή οι κάτοικοι µε βουλγαρική συνείδηση και οι µουσουλµάνοι και να εγκατασταθούν πρόσφυγες από τη α και Ανατολική Θράκη, Μικρά Ασία, Καππαδοκία και Πόντο. Τη δεκαετία του '30 έγιναν σηµαντικά εγγειοβελτιωτικά έργα και αποξηράθηκαν οι δίδυµες λίµνες Αρτζάν και Αµατόβου, µε σκοπό την αγροτική ανάπτυξη. Κατά το Β΄ Παγκόσµιο Πόλεµο, η περιοχή υφίσταται τις οδυνηρές συνέπειες της Γερµανικής κατοχής και του Ελληνικού εµφυλίου πολέµου που ακολούθησε. Μετά το τέλος του εµφυλίου πολέµου, πολλοί κάτοικοι µε σλαβική συνείδηση (που είχαν παραµείνει εκούσια το 1919), κατέφυγαν στην τότε Γιουγκοσλαβία.

6

Γεωγραφία Το έδαφος της Περιφερειακής Ενότητας Κιλκίς είναι στο µεγαλύτερο µέρος του πεδινό.

Μόνο στο ανατολικό και δυτικό άκρο του είναι ορεινό. Η κατανοµή του παρουσιάζεται ως εξής: 64% πεδινό, 20,2% ηµιορεινό και 15,8% ορεινό. Περιβάλλεται από ανατολικά από την οροσειρά των Κρουσσίων µε τα όρη ∆ύσωρο και Μαυροβούνι που αποτελούν το φυσικό σύνορο µε την Περιφερειακή Ενότητα Σερρών. Η ψηλότερη κορυφή των Κρουσσίων είναι στο Μαυροβούνι στα 1.179 µέτρα. ∆υτικά δεσπόζει το όρος Πάικο, φυσικό σύνορο µε την Περιφερειακή Ενότητα Πέλλας, µε ψηλότερη κορυφή τα 1.650 µέτρα. Βορειοδυτικά ορθώνεται η Κερκίνη (Μπέλλες), που αποτελεί ένα φυσικό τείχος που χωρίζει από τη µια την Ελλάδα και από την άλλη Βουλγαρία και Π.Γ.∆.Μ. Στην Περιφερειακή Ενότητα Κιλκίς, η ψηλότερη κορυφή είναι 1.874 µέτρα. Ανάµεσα σε αυτά τα όρη δηµιουργούνται δύο κοιλάδες, που αποτελούν και τις λεκάνες απορροής των δύο ποταµών του νοµού. ∆υτικά, βρίσκεται η λεκάνη του Αξιού, που διαρρέει το νοµό κάθετα, από βορρά προς νότο, µε τους παραποτάµους του: Μέγα Ρέµα και Ρέµα Γοργόπης δυτικά και Σιλιµλή ανατολικά. Στο Μέγα Ρέµα έχει σχηµατιστεί η τεχνητή λίµνη του Μεταλλείου. Επίσης, σε έναν παραπόταµο του Μεγάλου Ρέµατος (βορειοδυτικά) σχηµατίζεται ένας καταρράκτης που χύνεται στη Γαλάζια λίµνη. Ανατολικά, ο Σιλιµλής πηγάζει από το λόφο της Κορώνας (στα σύνορα Ελλάδας - Π.Γ.∆.Μ.) και χύνεται στην αποξηραµένη λίµνη Αρτζάν, όπου ενώνεται µε το κανάλι αποστράγγισής της, µε τελική κατάληξη τον Αξιό. Στα ανατολικά της Περιφερειακής Ενότητας σχηµατίζεται η λοφώδης λεκάνη του Γαλλικού ή Εχέδωρου ποταµού (παλιότερα λεγόταν και Γοµαροπνίχτης, λόγω των ξαφνικών πληµµύρων του) µε κυριότερο παραπόταµο το Σπανό. Στην Περιφερειακή Ενότητα σχηµατίζονται δύο µεγάλες λίµνες: βόρεια η λίµνη ∆οράνη, η οποία είναι χωρισµένη στη µέση µεταξύ Ελλάδας και Π.Γ.∆.Μ., και νότια η Πικρολίµνη, η οποία είναι ξακουστή για τα ιαµατικά λασπόλουτρά της. Επίσης, πολύ γνωστή είναι η Γαλάζια λίµνη µεταξύ Σκρα και Κούπας, λόγω του καταρράκτη και των γαλάζιων νερών της. Στην Περιφερειακή Ενότητα έχει δηµιουργηθεί και η τεχνητή λίµνη Μεταλλείου στο Μέγα Ρέµα, στις πλαγιές του Πάικου.

Η δασοκάλυψη της Περιφερειακής Ενότητας Κιλκίς είναι µικρή. Τα δάση συγκροτούνται από δρυς και οξιές, που δίνουν θαυµάσια ξυλεία. Το κλίµα είναι ηπειρωτικό, µε ψυχρούς χειµώνες και ζεστά καλοκαίρια. ∆έχεται πολλές βροχές και χιόνια κατά τη διάρκεια του χειµώνα.

Οικονοµία - Ασχολίες κατοίκων Σήµερα η Περιφερειακή Ενότητα Κιλκίς εξακολουθεί να διατηρεί έντονο το

γεωκτηνοτροφικό της χαρακτήρα µε καλλιέργεια σιτηρών, δηµητριακών, καπνού και βαµβακιού. Ανάπτυξη παρουσιάζει και η δεντροκαλλιέργεια, ιδιαίτερα σε µηλιές και καστανιές. Ισχυρό κοµµάτι της αγροτικής οικονοµίας καταλαµβάνει η κτηνοτροφία µε διαρκώς συστηµατικότερη µορφή. Η Περιφερειακή Ενότητα διαθέτει αξιόλογες κτηνοτροφικές µονάδες και καθετοποίηση παραγωγής κυρίως στα γαλακτοκοµικά προόντα. Εξάλλου, λειτουργούν µικρές βιοτεχνικές µονάδες επεξεργασίας αγροτικών προόντων. Τέλος, από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 παρατηρείται δραστηριότητα στον τοµέα του Αγροτουρισµού ιδιαίτερα στους ορεινούς όγκους του Κιλκίς.

Χαρακτηριστικός σιτοβολώνας µε φόντο το Μεγαλιθικό κάστρο του Γαλά

Ήθη και έθιµα - Εκδηλώσεις Αποκριάτικο Γλέντι: Πραγµατοποιείται την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, στον πεζόδροµο της 25ης Μαρτίου στο Κιλκίς, µε πολλή µουσική, χορό και κυρίως µασκαράδες. Απελευθέρωση της πόλης του Κιλκίς: Γιορτάζεται µε µια σειρά από εκδηλώσεις σε συνεργασία µε όλους τους πολιτιστικούς συλλόγους του ∆ήµου, σε ανάµνηση της απελευθέρωσης από τον ελληνικό στρατό το 1913. Οι εκδηλώσεις αφορούν εκθέσεις ζωγραφικής, συναυλίες, οµιλίες, αθλητικές εκδηλώσεις, παραδοσιακούς χορούς αλλά κυρίως παρουσιάσεις των τµηµάτων που λειτουργούν στον Οργανισµό Πολιτισµού, Νέας Γενιάς και Αθλητισµού Κιλκίς. Πολιτιστικό καλοκαίρι: Φιλοξενία θεατρικών σχηµάτων και συναυλιών καλλιτεχνών στο Θέατρο Λόφου του Αγίου Γεωργίου. Οι εκδηλώσεις πραγµατοποιούνται σε όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού ως και το Σεπτέµβρη και γίνονται το σηµείο αναφοράς ολόκληρης της γύρω περιοχής. Έβδοµη Τέχνη: Στα µέσα Νοεµβρίου διοργανώνονται περιφερειακές κινηµατογραφικές εκδηλώσεις, οι οποίες συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον των κατοίκων του νοµού. Εµποροπανήγυρη Κιλκίς: Πραγµατοποιείται στο τέλος Αυγούστου µε αρχές Σεπτέµβρη. Είναι αφορµή για συνεύρεση των δηµοτών µε µουσική και τραγούδια στο πλαίσιο εµπορικών συναλλαγών στην πλατεία του ∆ηµαρχείου. Πολιούχοι Πεντεκαίδεκα Μάρτυρες: Στις 28 Νοεµβρίου το Κιλκίς γιορτάζει τους πολιούχους του Πεντεκαίδεκα Μάρτυρες. Για ένα µήνα περίπου πλήθος πολιτιστικών εκδηλώσεων σε συνεργασία µε τους πολιτιστικούς συλλόγους συµβάλλουν στο να δοθεί ένα άλλο χρώµα στον εορτασµό. Τµήµατα: Τµήµατα καλλιτεχνικής παιδείας - συνεχής πολιτιστική δραστηριότητα. ∆ηµιουργήθηκαν από την ανάγκη για επαφή µε τη ζωγραφική, τη µουσική και το θέατρο το 1999. Από τότε ανθίζουν συνεχώς και απασχολούν εκατοντάδες µικρούς και µεγάλους.

8

Αξιοθέατα Λόφος Αγίου Γεωργίου: Εδώ σώζεται η µεταβυζαντινή οµώνυµη εκκλησία, χτισµένη γύρω στο 1830, πιθανότατα σε θέση παλιότερης. Το κτίριο είναι τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλικού ρυθµού µεγάλων διαστάσεων. Το εσωτερικό διασώζει την αρχική του διακόσµηση. Το ξύλινο τέµπλο είναι ζωγραφιστό και µερικές από τις εικόνες του είναι έργα ζωγράφων από την Κολακιά. Σηµαντική θέση στο διάκοσµο κατέχουν τα ζωγραφισµένα ταβάνια που χρονολογούνται από το 1879. Σ' αυτά, τα γεωµετρικά σχήµατα που διαµορφώνονται µε λεπτούς πήχεις κοσµούνται µε φυτικά και

ανθικά µοτίβα. Τα µορφολογικά στοιχεία και ο διάκοσµος του Αγίου Γεωργίου αποτελούν αντιπροσωπευτικά δείγµατα εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής και τέχνης του 19ου αιώνα στο χώρο της Μακεδονίας.

Ανοιχτό Θέατρο Λόφου: Στην ίδια περιοχή βρίσκεται το αρχαιοπρεπές Ανοιχτό Θέατρο που λειτουργεί από το έτος 1989 και φιλοξενεί του θερινούς µήνες στα πλαίσια του Πολιτιστικού Καλοκαιριού «Στου Φεγγαριού το φως» δεκάδες θεατρικές και µουσικές παραστάσεις, ενώ κατά το µήνα Οκτώβριο στην πόλη φυσάει ένας αλλιώτικος αέρας: καλλιτέχνες από όλο τον κόσµο κυκλοφορούν στους δρόµους και στα µαγαζιά και συµµετέχουν σε δρώµενα στα πλαίσια του Φεστιβάλ Κουκλοθέατρου.

Σπήλαιο Κιλκίς: Βρίσκεται, επίσης, στο λόφο του Αγίου Γεωργίου και αποτελεί ένα από τα σηµαντικότερα τουριστικά αξιοθέατα της πόλης. Ανακαλύφτηκε τυχαία γύρω στο 1925 από το λατόµο Γεώργιο Παυλίδη, όταν κατά την εκτέλεση της λατοµικής του εργασίας διάνοιξε την είσοδό του. Ένας χώρος µυστηρίου απλώνεται σε µήκος 500 µέτρων, σε δύο ορόφους που ξεπερνούν τα 1000 τ.µ., γεµάτος σταλακτίτες και σταλαγµίτες. Το σπήλαιο του Κιλκίς παρουσιάζει ένα πρωτότυπο σχηµατισµό, µε έξι ευρύχωρους θαλάµους, όπου βρέθηκαν απολιθώµατα και οστά ζώων από ύαινες, άλογα, ελάφια και τρωκτικά. Σύµφωνα µε έρευνα Τσέχων γιατρών, το σπήλαιο παρουσιάζει θεραπευτικές ιδιότητες για το βρογχικό άσθµα και άλλες πνευµονοπάθειες και δερµατικές ασθένειες. Τηλέφωνο επικοινωνίας: 23410 20054

Το Αρχαιολογικό Μουσείο: Αξιόλογα αρχαιολογικά ευρήµατα φιλοξενεί το αρχαιολογικό µουσείο της πόλης, µε σηµαντικότερο το µοναδικό στη Βόρεια Ελλάδα Κούρο της αρχαίας Ευρωπού, του 6ου π.Χ. αι. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν, επίσης, τα τέσσερα µνηµειακά αγάλµατα από το Παλατιανό, η συλλογή κεραµικών της πρώιµης εποχής του Σιδήρου και τα γλυπτά και επιτύµβιες στήλες των ελληνιστικών και ρωµακών χρόνων.

Το Μουσείο περιλαµβάνει τρεις αίθουσες. Στην πρώτη αίθουσα εκτίθενται ευρήµατα προστορικής περιόδου. Ανάµεσά τους ξεχωρίζουν τα νεολιθικά ειδώλια από τον οικισµό της Κολχίδας και η συλλογή των προστορικών εργαλείων από τον ίδιο οικισµό. Υπάρχει, επίσης, µια µικρή συλλογή από τα εκπληκτικά χάλκινα κοσµήµατα της πρώιµης εποχής Σιδήρου που συνήθως είναι πολύσπειρα χάλκινα βραχιόλια, δαχτυλίδια και περίαπτα. Στον υπόλοιπο χώρο εκτίθεται µια επιτύµβια στήλη µε ανάγλυφη παράσταση ιππέα, τµήµα αττικής σαρκοφάγου µε παράσταση νέων ανδρών και αλόγου, καθώς και τιµητικό ψήφισµα της πόλεως της Μορρύλου.

Στην επόµενη αίθουσα υπάρχουν ανασκαφικά ευρήµατα από τον αρχαιολογικό χώρο του νεκροταφείου της εποχής του Σιδήρου του Παλιού Γυναικόκαστρου. Εκτίθενται τεφροδόχα αγγεία και κτερίσµατα, όπλα, µαχαιρίδια, διπλοί πελέκεις και κοσµήµατα.

Η τρίτη αίθουσα περιλαµβάνει ευρήµατα των ιστορικών χρόνων, όπως

γλυπτά, αγγεία, κοσµήµατα και άλλα καθηµερινά αντικείµενα. Από τα εντυπωσιακότερα γλυπτά είναι ο κούρος της Ευρωπού του τέλους του 6ου αι. π.Χ., τα τέσσερα αγάλµατα του ηρώου του Παλατιανού του 2ου αι. µ.Χ., το άγαλµα του θεού ∆ιόνυσου από το Παλατιανό, καθώς και τα αγάλµατα των θεών Απόλλωνα και Αφροδίτης από τις περιοχές του Μικρού ∆άσους και Χωρυγίου. Ώρες λειτουργίας: ∆ευτέρα κλειστά. Από Τρίτη ως Κυριακή από 8.30 π.µ. ως 3 µ.µ. Τηλέφωνο επικοινωνίας: 23410 ∆/νση: Ουτσκούνη & Ρεγκούκου γωνία Είσοδος ελεύθερη

Το Πολεµικό Μουσείο: Βρίσκεται στον πευκόφυτο λόφο του Ηρώου που απέχει 2.5 χλµ. νοτιοδυτικά από το κέντρο της πόλης. Κύριο θέµα του µουσείου είναι η τριήµερη µάχη του Κιλκίς-Λαχανά κατά των Βουλγάρων (19-21 Ιουνίου 1913). Τα εκθέµατα του µουσείου περιλαµβάνουν ντοκουµέντα από το 1912-1913, προσωπικά αντικείµενα των αξιωµατικών που πήραν µέρος στη µάχη του Κιλκίς, στολές, όπλα (όλµους, οβίδες, πυροβόλα) και σηµαίες συνταγµάτων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο ανάγλυφος χάρτης και η οπτικοακουστική παρουσίαση της µάχης. Το µουσείο ανήκει στο Υπουργείο Εθνικής Άµυνας και λειτουργεί από το 1966 (το 1971 επεκτάθηκε). Το µουσείο λειτουργεί καθηµερινά από τις 08:00 ως 14:00 και από 17:00 ως 20:00 και τα

Σαββατοκύριακα από 08:00 έως 20:00. ∆ιαθέτει µικρό χώρο στάθµευσης για ΙΧ οχήµατα (χώρος στάθµευσης για λεωφορεία 300 µ. από το Μουσείο) και έχει δυνατότητα πρόσβασης για άτοµα µε ειδικές ανάγκες. Η είσοδος είναι δωρεάν. Τηλέφωνο επικοινωνίας: 23410 76911

Μουσείο Α΄ Παγκοσµίου Πολέµου - Μάχης Σκρα: Λειτουργεί από το Μάιο του 2002 σε ειδικά διαµορφωµένο χώρο. Η έκθεση του Μουσείου παρουσιάζει κειµήλια, φωτογραφίες και ιστορικά έγγραφα από το Μακεδονικό Μέτωπο του Α΄ Παγκοσµίου Πολέµου, καθώς και από την καθοριστική για τους Έλληνες νικηφόρα µάχη της 17ης Μα˙ου του 1918 (Μάχη Σκρα), µια από τις σκληρότερες του Μακεδονικού Μετώπου, όπου τη βασικότερη επιθετική δύναµη αποτέλεσαν οι τρεις ελληνικές µεραρχίες της Εθνικής Άµυνας, Αρχιπελάγους, Σερρών και Κρήτης. Τηλέφωνο επικοινωνίας: 23430 31656

Το ξινό νερό: Πέντε χιλιόµετρα βόρεια από την πόλη του Κιλκίς βρίσκεται ο όµορφος και γραφικός οικισµός του Μεταλλικού, ο οποίος διαθέτει πλούσιο πράσινο. Το χωριό είναι γνωστό για το ιαµατικό µεταλλικό ξινό νερό που διαθέτει, εκτός από τη στάση δροσιάς που προσφέρει στους ταξιδιώτες, και δυνατότητες για φυσιολατρικές δραστηριότητες, όπως πεζοπορία και ποδηλασία. Σηµαντικός, επίσης, θεωρείται και ο ναός του Αγίου Γεωργίου µε τις περίφηµες αγιογραφίες του, που χρονολογείται από το 1815. Ο ναός είναι τρίκλινος ξυλόστεγος βασιλικού ρυθµού µικρών διαστάσεων. Το εσωτερικό διασώζει την αρχική του διακόσµηση και το ξύλινο τέµπλο είναι ζωγραφιστό. Είναι διατηρητέο µνηµείο.

ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΕΥΡΩΠΟΥ Πληθυσµός

Ο Ευρωπός είναι από τις σηµαντικότερες από αρχαιολογική άποψη τοποθεσίες της

περιοχής, µε ευρήµατα από την προστορική εποχή. Είναι κυρίως γνωστή, γιατί εδώ βρέθηκε το περίφηµο αρχακό άγαλµα του Κούρου (650 π.Χ.) σε φυσικό µέγεθος (ύψος 1,80µ.), κυκλαδίτικης τεχνοτροπίας, είναι το µοναδικό που ανακαλύφτηκε στο βορειοελλαδικό χώρο και φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Κιλκίς. ∆ιαθέτει, επίσης, κολυµβητήριο, σύγχρονο αθλητικό κέντρο και χώρους αναψυχής.

Η ∆ηµοτική Ενότητα Ευρωπού είναι µια από τις σηµαντικότερες, ιστορικά, περιοχές του δήµου Παιονίας και αποτελείται από τις Τοπικές Κοινότητες του Ευρωπού, του Αγίου Πέτρου, της Μεσιάς, του Πολύπετρου και της Τούµπας. Σύµφωνα µε τα αποτελέσµατα της απογραφής του 2011, ο πληθυσµός του δήµου Παιονίας ανέρχεται σε 28.370 κατοίκους, ενώ η ∆ηµοτική Ενότητα Ευρωπού (πρώην δήµος Ευρωπού) ανέρχεται σε 5.541 κατοίκους. Ο πληθυσµός του Ευρωπού µετά την απογραφή του 2011, σύµφωνα µε ανεπίσηµα στοιχεία, ανέρχεται σε 1741 κατοίκους, έχοντας υποστεί σηµαντική µείωση συγκριτικά µε την προηγούµενη απογραφή, στην οποία ο πληθυσµός ανερχόταν στους 3.500 περίπου κατοίκους. Η ∆ηµοτική Ενότητα Ευρωπού συστήθηκε µε κύρια χαρακτηριστικά στοιχεία την πληθυσµιακή οµογένεια και την αγροτική οικονοµία και µε συγκριτικό πλεονέκτηµα την κοντινή απόσταση τον οικισµών του από την έδρα του δήµου Ευρωπού, την Ευρωπό, στην οποία και συγκεντρώνονται οι περισσότερες δηµόσιες και κοινωφελείς υπηρεσίες (Αστυνοµικός Σταθµός, Ταχυδροµείο, Γυµνάσιο, Λύκειο). Βρίσκεται δυτικά του Κιλκίς, σε απόσταση 44 χιλιοµέτρων από το κέντρο του.

Ιστορία

Η πόλη παρουσιάζει συνεχή κατοίκηση από τον 6ο π.Χ. αιώνα µέχρι το τέλος της αρχαιότητας. Η αρχαία πόλη της Ευρωπού ανήκε στις πόλεις της Κάτω Μακεδονίας. Η ταύτιση του χώρου µε την αρχαία πόλη έγινε το 1938. Η ανασκαφική έρευνα ξεκίνησε το 1989 και αποκαλύφτηκε τµήµα της νεκρόπολης. Κορυφαίο εύρηµα αποτελεί ο Κούρος του 6ου αι. π.Χ., γλυπτό υπερφυσικού µεγέθους νεαρού άνδρα, προόν κυκλαδίτικου εργαστηρίου. Στη διάρκεια του 4ου-5ου αι. π.Χ, η Ευρωπός ήταν από τις πλέον αναπτυγµένες και οχυρές πόλεις της Βοττιαίας. Η πλειονότητα των τάφων είναι ακτέριστοι. Υπάρχουν και κτερισµένοι µε αγγεία, όπλα, εργαλεία, ειδώλια, κοσµήµατα και νοµίσµατα, ταφικά έθιµα ίδια µε της υπόλοιπης Μακεδονίας. Περισσότερα στοιχεία διαθέτουµε για τη ρωµακή εποχή και τα παλαιοχριστιανικά χρόνια. Οι ανασκαφές στην ακρόπολη αποκάλυψαν µικρό τµήµα του πολεοδοµικού ιστού και µάλιστα στη φάση της ερήµωσης και εγκατάλειψής του, γύρω στον 6ο αι. π.Χ.

Υπήρξε πατρίδα του ιδρυτή της δυναστείας των Σελευκιδών Σελεύκου Α΄ Νικάτορος, στρατηγού του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Σε ανάµνηση της µακεδονικής Ευρωπού, ο Σέλευκος ίδρυσε την Ευρωπό στη Συρία και την Ευρωπό στη Μεσοποταµία.

Από το 1350-60, όταν οι Τούρκοι κατέλαβαν αυτήν την περιοχή της Ελλάδας, άρχισαν, παράλληλα µε τον εξισλαµισµό του πληθυσµού, την αλλοίωση τις ελληνικότητας του χώρου και

12

την αντικατάσταση των τοπικών ελλήνων ονοµασιών µε αντίστοιχες τουριστικές ονοµασίες. Στην περιοχή δόθηκε το όνοµα Ασικλάρ.

Με τη λήξη των βαλκανικών πολέµων και την προσάρτηση της περιοχής στο ελληνικό κράτος, ο οικισµός αναγνωρίστηκε µε την ονοµασία κοινότητα «Ασικλάρ», µε βασιλικό διάταγµα το 1918. ∆ιοικητικά η κοινότητα ανήκε στην Υποδιοίκηση Γιαννιτσών και στη συνέχεια, µε βασιλικό διάταγµα το 1919, υπάχθηκε στην Υποδιοίκηση Γουµένισσας Παιονίας.

Το Σεπτέµβριο του 1924 οι µουσουλµάνοι κάτοικοι του Ευρωπού (τότε µε την ονοµασία Ασικλάρ), αντικαταστάθηκαν από προσφυγικές οικογένειες της Μικράς Ασίας και του Πόντου. Το χωριό δεν ήταν έτοιµο για την έλευση των προσφύγων, µε αποτέλεσµα οικογένειες να φιλοξενούνται προσωρινά στα δωµάτια των 150 περίπου σπιτιών των µόνιµων κατοίκων του Ευρωπού. Πολλές οικογένειες αναγκάστηκαν να µείνουν σε αποθήκες, στάβλους, παραπήγµατα, ακόµη και στην ύπαιθρο. Το 1925, στα βοσκοτόπια του χωριού, χτίστηκαν από τον Οργανισµό Αποκατάστασης Προσφύγων νέες κατοικίες για την εγκατάστασή τους. Λέγεται, ακόµα, ότι το όνοµα «Ευρωπός» προέκυψε από την επιγραφή στο κατώφλι ενός τουρκικού σπιτιού που έγραφε «Ευρωπαίων η πόλις». Στο Ασικλάρ εγκαταστάθηκαν 277 οικογένειες καταγόµενες από το Φούλατσικ της Βιθυνίας–Μ.Ασίας, 83 οικογένειες από την Τσαντό της Ανατολικής Θράκης, 9 οικογένειες καταγόµενες από το Κιζδβρέντ της Βηθυνίας–Μ.Ασίας, 7 οικογένειες καταγόµενες από τον Πόντο, 2 οικογένειες από την Αρµενία και αργότερα 11 οικογένειες από τα Μεγάλα Λιβάδια του Πάικου. Οικονοµία – Ασχολίες κατοίκων

Η τοπική οικονοµική ζωή στηρίζεται σε µεγάλο βαθµό στην αγροτική παραγωγή. Στον πλούσιο κάµπο καλλιεργούνται δυναµικές καλλιέργειες, όπως βαµβάκι, ντοµάτα, καπνός και σιτηρά, που συναντώνται κυρίως στις περιοχές όπου το ποσοστό αρδευοµένης έκτασης του αγροκτήµατος είναι ιδιαιτέρως υψηλό. Συµπληρωµατική διέξοδο στην ενίσχυση του εισοδήµατος δίνουν µικρές σε δυναµικότητα βιοτεχνικές µονάδες και εµπορικές επιχειρήσεις που συνήθως λειτουργούν σε οικογενειακή βάση.

ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ - ΕΚ∆ΗΛΩΣΕΙΣ Το «Κεσκέκι»: Είναι ένα πανάρχαιο έθιµο που αναβιώνουν Μικρασιάτες Φουλατζικιώτες της ∆ηµοτικής Κοινότητας Ευρωπού. Επί αιώνες στη Μικρά Ασία η θυσία κόκορα, προβάτου, ή βοδιού στη µνήµη αγίων, το «κουρµπάνι» όπως το ονόµαζαν, αποτελούσε επίκληση της θείας προστασίας, ευχαριστία, εκπλήρωση τάµατος για υγεία, ευτυχία, ευκαρπία, ξόρκισµα. Οι πρόσφυγες του Φουλατζικιού µετέφεραν στη νέα πατρίδα τους, τον Ευρωπό, το έθιµο του «Κεσκεκιού». Οι κτηνοτρόφοι από την προηγούµενη µέρα το απόγευµα έφερναν αρνιά στην εκκλησία και τα έσφαζαν στην αυλή. Μερικά από αυτά προσφέρονταν στην εκκλησία και χρησιµοποιούνταν για την παρασκευή του «κεσκεκιού», η προετοιµασία του οποίου ξεκινούσε από την παραµονή της γιορτής του Αγίου Γεωργίου και ολοκληρωνόταν µε τη διανοµή του την επόµενη το απόγευµα στους παρευρισκόµενους στο «µοναστηράκι» (έτσι λέγεται η τοποθεσία που πραγµατοποιείται το «κεσκέκι»), την εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής. Το έθιµο αυτό γίνεται κάθε χρόνο την ηµέρα του Αγίου Γεωργίου, προστάτη των Μικρασιατών.

13

«Μπερεκέτι» (χριστουγεννιάτικο έθιµο): Το βράδυ της Πρωτοχρονιάς µαζεύονταν σε σπίτια συγγενών. Αφού άλλαζε ο χρόνος, πέταγαν πυροτεχνήµατα, αναβώσβηναν τα φώτα και ο ένας από την οικογένεια πήγαινε στη βρύση µε ένα δοχείο σιτάρι, κριθάρι και καλαµπόκι. Έβαζε νερό στο δοχείο και το έριχνε σε διάφορους χώρους για να έχουν καλή σοδιά. Αλλά όταν αυτός που πήγαινε στη βρύση, δε µιλούσε µε κανέναν, σύµφωνα µε το έθιµο («Μπερεκέτι»). Τέλος, έτρωγαν και έπιναν για την καινούρια χρονιά. Έθιµα του γάµου: 1) Συνήθως οι γάµοι γίνονται την Κυριακή. Την εβδοµάδα του γάµου έπλεναν και σιδέρωναν την προίκα της νύφης µε τραγούδια, χορούς και τραπέζια. Την Πέµπτη το πρωί οι ανύπαντρες φίλες της νύφης ζύµωναν τις κουλήκες (τα τσουρέκια). Το απόγευµα πήγαιναν στους συγγενείς µε όργανα και ούζο και τους καλούσαν (το σηµερινό προσκλητήριο).Την Παρασκευή και το Σάββατο έστρωναν τραπέζια για όλους και σέρβιραν τα παραδοσιακά σαρµαδάκια. Το Σάββατο το απόγευµα ο κουµπάρος, οι συγγενείς και οι φίλοι του γαµπρού πήγαιναν ένα σεντούκι στη νύφη, για να το γεµίσει µε την προίκα της. Το γλέντι γινόταν χωριστά. Μετά το γλέντι, ο γαµπρός πήγαινε και κοιµόταν στη νονά του. Την Κυριακή οι φίλοι του γαµπρού τον ξύριζαν και τον έντυναν µε συνοδεία οργάνων και χορών. Μετά πήγαιναν να πάρουν τον κουµπάρο και έκαναν πολλές ώρες να φτάσουν στην εκκλησία, γιατί στο δρόµο γλεντούσαν µε χορούς, ούζο και τραγούδια. Μετά πήγαιναν στη νύφη και έπαιρναν µία κότα και την κρέµαγαν σε ένα ξύλο. Έβαζαν στα κάρα την προίκα και την πήγαιναν πίσω από τη νύφη. Πήγαιναν στην εκκλησία και, αφού τελείωνε το µυστήριο, µετά γινόταν ένα γλέντι στο σπίτι του γαµπρού. Την άλλη εβδοµάδα πήγαιναν µπακλαβά στον κουµπάρο.

2) Ο γάµος γινόταν Σαββατοκύριακο και το Σάββατο βράδυ γινόταν το γλέντι στο σπίτι της νύφης και πήγαινε ο καθένας το δώρο του. Έπειτα ακολουθούσε γλέντι µε φαγητό και χορό. Το ίδιο βράδυ πάλι ο γαµπρός δεν έπρεπε να δει την νύφη και, αν πήγαινε, τον τιµωρούσαν βάζοντας του ένα σαµάρι. Την Κυριακή τα κορίτσια έντυναν τη νύφη και της τραγουδούσαν µε τα όργανα. Επίσης, δεν άφηναν να µπει ο γαµπρός, αν δεν έδινε µπαξίς, δηλαδή χρήµατα. Τα κορίτσια έκλειναν την πόρτα και, αν ο γαµπρός έδινε τα χρήµατα, τα κορίτσια του άνοιγαν και, αφού έµπαινε, έπαιρνε τη νύφη και µε τα όργανα ξεκινούσαν, για να πάνε στη στέψη. Μετά την στέψη πήγαιναν στο σπίτι του γαµπρού, όπου τους περίµενε η µάνα του µε ένα πιατάκι γλυκό και, όταν έφταναν στην πόρτα, τους έδινε από λίγο (αυτό είχε την έννοια να είναι αγαπηµένοι). Εκτός όµως από το γλυκό υπήρχε και ένα µπερεκέτ, δηλαδή το κουβαδάκι, το οποίο µέσα είχε σιτάρι και η νύφη έπρεπε µε το µικρό της δαχτυλάκι να το πάει µέχρι µέσα στο σπίτι. Αφού λοιπόν γινόταν αυτό, µε τα κάρα ξεκινούσαν για το σπίτι της νύφης, για να πάρουν την προίκα της να την πάνε στου γαµπρού. Αφού, λοιπόν, έπαιρναν την προίκα, πήγαιναν πάλι στο σπίτι του γαµπρού. Όταν κατέβαζαν την προίκα, υπήρχε ένα µπαούλο, πάνω στο οποίο κάθονταν δύο-τρία κορίτσια. Ο γαµπρός, για να το πάρει, έπρεπε να δώσει λεφτά. Στο τέλος, το γλέντι συνεχιζόταν στο σπίτι του γαµπρού µέχρι αργά τα ξηµερώµατα.

3) «Μα είναι στενό το παπούτσι!» Με αυτόν τον τρόπο η νύφη «ζορίζει» τον κουµπάρο, ο οποίος προσπαθεί να της βάλει το παπούτσι. Αυτό το έθιµο υπάρχει ακόµη και σήµερα σε πολλές περιοχές της Ελλάδας. Ο κουµπάρος πηγαίνει στο σπίτι της νύφης, για να την πάρει για την εκκλησία και εκείνη του κάνει τη ζωή δύσκολη. Προσποιείται ότι το παπούτσι (που προσπαθεί να της βάλει) δεν της χωράει και ότι είναι στενό. Ο µόνος τρόπος, για να µπει, είναι να βάλει ο κουµπάρος χρήµατα µέσα στο παπούτσι. Αν και πάλι «είναι στενό», τότε συνεχίζει να βάζει χρήµατα και να βάζει και να βάζει…

Λαµπαδηφορίες: Είναι σχολική γιορτή που έχει ρίζες στην αρχαιότητα µε τις λαµπαδηδροµίες και αργότερα να συµβολίζει τη φλόγα της Επανάστασης. Παιδιά ξεκινούν µε αναµµένους δαυλούς από τα τέσσερα σηµεία του ορίζοντα του χωριού. Τραγουδώντας καταλήγουν στην πλατεία, αφού έχει δύσει ο ήλιος, ρίχνουν τα δαδιά στο κέντρο και στήνουν το χορό. Συµµετοχή έχουν και οι επισκέπτες που παρευρίσκονται.

14

To έθιµο του Μα˙ου (Τούµπα): Είναι διανοµή παραδοσιακού φαγητού, ανήµερα του Αγίου Αθανασίου (όπως και η παλιά εκκλησία) στις 2 Μα˙ου. Γίνεται περιφορά της εικόνας την παραµονή και ανήµερα, µετά τη θεία λειτουργία, αφού διαβάσει και ευλογήσει ο ιερέας «το κουρµπάνι», µοιράζεται στον κόσµο. Είναι ένα έδεσµα σιταριού (µπλιγούρι) µε πρόβειο κρέας. Το έθιµο του «κουρµπανιού» το έφεραν οι πρόσφυγες από το Τζελέπ-Κιόι της Ανατολικής Θράκης. Εκεί είχε γίνει ένα θαύµα σε κάποιο πηγάδι που υπήρχε, το αγίασµα του Αγίου Νικολάου. Είχαν τοπική γιορτή και έκαναν όλοι οι κάτοικοι προσφορές τροφίµων που µαγειρεύονταν και διανέµονταν σε όλους. Όταν ήρθαν στην Τούµπα και βρήκαν την εκκλησία του Αγίου Αθανασίου, θεώρησαν ότι, αφού οι ηµεροµηνίες είναι κοντινές, µπορούσαν να

κρατήσουν και εδώ αυτό το έθιµο. Εδώ τις προσφορές τις κάνουν οι βοσκοί. Η σηµασία της περιφοράς είναι σηµαντική για τους κατοίκους, γιατί ο Α Θανάσης, όπως λένε, προστατεύει το χωριό και όλες τις καλλιέργειες που ξεκινούν την άνοιξη.

Το καρναβάλι (Τούµπα): Είναι µία φαντασµαγορική γιορτή την ηµέρα της Καθαράς ∆ευτέρας. Τα θέµατα αντλούνται µέσα από την παράδοση και προκαλούν άφθονο γέλιο, αλλά δε λείπουν και τα σατυρικά θέµατα της εποχής. Μετά το τέλος της παρέλασης µοιράζονται φασολάδα και λαγάνες σε όλους. Το κρασί που προσφέρεται ανεβάζει τη διάθεση και ο χορός που στήνεται στην πλατεία του χωριού κρατά ως τις απογευµατινές ώρες. Το χάφτο (Τούµπα): Είναι αναβίωση ενός παλιού εθίµου, που γινόταν την πρώτη Κυριακή των νηστειών. Με αυτό σφράγιζαν το στόµα για τη νηστεία που ακολουθούσε. Μαζεύονταν κατά οικογένειες στα σπίτια των µεγαλύτερων και ένας από τους µεγάλους έδενε ένα αυγό µε µια κλωστή και το περνούσε γύρω από τα κεφάλια των παιδιών που ήταν στα γόνατα µε τα χέρια σταυρωµένα πίσω. Όλοι προσπαθούσαν να «χάψουν» το αυγό, και από αυτή την προσπάθεια πήρε το όνοµά του. Το κλέψιµο του κοριτσιού (Τούµπα): Είναι ένα σατυρικό έθιµο που αναβιώνει µια εβδοµάδα πριν την Καθαρά ∆ευτέρα. Οι προστάτες φυλούσαν το κορίτσι µην τους το κλέψουν, και, όταν κατάφερναν να τους το πάρουν, έπιαναν τους απαγωγείς και τους ζητούσαν να πληρώσουν στη µάνα για το κλέψιµο. Στο τέλος, έστηναν το χορό και βλέπουµε τον «αράπικο χορό» να αναβιώνει στο κέντρο της πλατείας. Είναι ένας σατυρικός χορός µε πολλά πειράγµατα και χειρονοµίες, που έκαναν προς το κοινό που τους παρακολουθούσε.

Στιγµιότυπα από τα έθιµα της Τούµπας

Κόλιντε (Πολύπετρο και Άγιος Πέτρος):

Ανάγεται στα χρόνια της γέννησης του Χριστού και έχει σχέση µε τη γέννηση του Θεανθρώπου. Οι κάτοικοι των χωριών το βράδυ της 23ης ∆εκεµβρίου ανάβουν µεγάλη φωτιά στη πλατεία του χωριού

προαναγγέλλοντας τη γέννηση του Χριστού. Γύρω από την τεράστια σε ύψος φωτιά συγκεντρώνεται όλο το χωριό.

Ήδη από νωρίς σιγοβράζουν στη θράκα άφθονα καζάνια µε παραδοσιακή φασολάδα. Από κοντά και οι ελιές, τα σπιτικά τουρσιά, το µπούκοβο, το µακεδονικό τσιπουράκι, το χωριάτικο ζυµωτό ψωµί, τα διάσηµα λουκάνικα του Αγίου Πέτρου και το ντόπιο µπρούσκο κόκκινο κρασί. Όλα αυτά διανέµονται δωρεάν σε όλο τον κόσµο. Το γνήσιο λακό γλέντι συνεχίζεται για πολλές ώρες µε παραδοσιακούς χορούς ως και τις πρώτες πρωινές ώρες, µέχρι δηλαδή να βγουν τα παιδιά να πουν τα κάλαντα.

«Κουρµπάνι» (Άγιος Πέτρος): Πραγµατοποιείται στις 27 Ιουλίου, κάθε χρόνο, το έθιµο ζωοθυσίας για την εύνοια του Θεού. Το «κουρµπάνι» (προέρχεται από την τουρκική λέξη kurban, που σηµαίνει θύµα – λέγεται το ζώο που θυσιάζεται, καθώς και η θυσιαστική λειτουργία στο σύνολό της), δηλαδή το συµποσιακό φαγητό κοινής εστίασης των χριστιανών, είναι κληρονοµικό έθιµο. Σύµφωνα µε το έθιµο οι κάτοικοι του χωριού -µια φορά το χρόνο- µε κοινή χρηµατική συνεισφορά τους ή από τάµατα των πιστών , αποφάσιζαν όλοι µαζί να φτιάξουν φαγητό «περί υγείας» αφιερωµένο στα παιδάκια του χωριού. Εικάζεται ότι επί τουρκοκρατίας κακό έπληξε το χωριό από µεγάλη αρρώστια και µεταξύ άλλων τα παιδιά πέθαιναν και από ασιτία. Oι γονείς των παιδιών στράφηκαν στην εκκλησία και, για να σταµατήσει αυτό το κακό, έδωσαν ως τάµα αρνάκια, για να φτιάξουν το «κουρµπάνι». Έτσι και τώρα οι προσφορές είναι αρνάκια και όλες οι νοικοκυρές του χωριού µαγειρεύουν. Η ηµέρα ξεκινά στις 08:30 µε τη Θεία Λειτουργία στο ναό, όπου ευλογείται ο άρτος του «κουρµπανιού» που προσφέρεται από τις γυναίκες (είτε αυτός αγοράστηκε είτε ζυµώθηκε παραδοσιακά). Έπειτα, συγκεντρώνονται 21 ή 27 αρνάκια (ή από προσφορές ή από συµπληρωµατική δωρεά της εκκλησίας), το λάδι, τα πράσινα κρεµµύδια, το κόκκινο πιπέρι και ο δυόσµος. Αφού σφαχτούν τα αρνάκια, τα τεµαχίζουν και τα µαγειρεύουν σε µεγάλα καζάνια. Στην συνέχεια προσθέτουν τα πράσινα κρεµµύδια, αλάτι, κόκκινο πιπέρι και δυόσµο, ετοιµάζοντας έτσι το «κουρµπάνι». Τα εντόσθια και οι συκωταριές τηγανίζονται χωριστά και στις 12:00 έρχονται τα παιδιά του χωριού να γευµατίσουν µε τον άρτο που τους µοιράζεται. Στους ήχους της καµπάνας, στις τρεις το µεσηµέρι, ο ιερέας ευλογεί το φαγητό, δίνοντας έτσι την έναρξη της µοιρασιάς του φαγητού. Στην αρχή οι γυναίκες και τελευταίοι οι άντρες, οι οποίοι και προσφέρουν χρήµατα στην εκκλησία εκφράζοντας έτσι και έµπρακτα τις ευχαριστίες τους. Όλοι υποµονετικά περιµένουν την σειρά τους. Η προσέλευση όλων των κατοίκων στον αυλόγυρο της εκκλησίας τους δένει και διατηρεί το έθιµο των πατεράδων και των παππούδων τους ζωντανό. Το έθιµο διατηρείται για αιώνες και έφτασε µέχρι την εποχή µας ως µέσον εξασφάλισης των αγαθών και της ίδιας της ζωής.

Πάσχα: Το Σάββατο του Λαζάρου τα παιδιά γύριζαν στα σπίτια και έψελναν την Ανάσταση του Λαζάρου και οι νοικοκυρές τα φίλευαν µε βρασµένα καλαµπόκια, φουντούκια και καρύδια. Τους έδιναν, ακόµα, κουλούρια και αυγά. Την Κυριακή των Βα˙ων, τα παιδιά µετά τον εκκλησιασµό γύριζαν στα σπίτια µε καλαθάκια στο χέρι και έψελναν το δίστιχο: «Βάι βάι και των Βαγιών, σεν κερκέλ κ'εµέν ωβόν», δηλ. εσύ το κουλούρι και εγώ το αυγό. Κάθε νοικοκυρά έδινε στα παιδιά αυγό και κουλούρι. Τα παιδιά είχαν µαζί τους ένα σπάγκο, όπου περνούσαν τα κουλούρια και τα φορούσαν στο λαιµό σαν περιδέραιο. Τη Μ. Πέµπτη, κάθε οικογένεια έβαφε µε κόκκινη µπογιά ή µε κρεµµυδότσουφλα τα αυγά που έβραζαν στον τέντζερη και γίνονταν χρώµατος µελί. Κάθε οικογένεια έβαζε µέσα σε καλαθάκι τόσα αυγά όσα ήταν τα µέλη της, ακόµη ένα για την Παναγιά και ένα για το σπίτι, έραβαν πάνω στο καλαθάκι ένα πανί όπου έγραφαν το όνοµα της οικογένειας και τη Μ. Πέµπτη τα πήγαιναν στην εκκλησία. Τα έβαζαν κάτω από την Αγία Τράπεζα, για να διαβάζονται, και τα έπαιρναν µετά την Ανάσταση. Το Πάσχα έτρωγε ο καθένας από ένα αυγό, ενώ τα δύο άλλα, δηλαδή της Παναγιάς και του σπιτιού, τα έβαζαν στο εικονοστάσι και, όταν γινόταν τρικυµία, τα έριχναν στη

θάλασσα, για να σταµατήσει η φουρτούνα. Μέσα στο καλαθάκι έβαζαν ακόµα µικρές πάνινες σακουλίτσες µε σιτάρι, καλαµπόκι, φασόλια, κολοκυθόσπορο, αλεύρι, προζύµι και αλάτι. Τους σπόρους τους διαβασµένους τους ανακάτωναν µε τους σπόρους για τη σπορά για το καλό και το αλεύρι το έριχναν στο αµπάρι για ευλογία. Οι γείτονες και οι συγγενείς έστελναν τσουρέκια και αυγά σε οικογένειες φτωχές. Υποχρεωτικά όλοι οι συγγενείς και φίλοι έπρεπε να περάσουν από όλα τα σπίτια, για να πουν το «Χριστός Ανέστη» και να τσουγκρίσουν τα αυγά.

Το χριστιανικό Πάσχα κατάγεται από το εβρακό κι αυτό πάλι από την αιγυπτιακή

γιορτή «Πισάχ», που ήταν η γιορτή της εαρινής ισηµερίας. «Πισάχ» σήµαινε το πέρασµα, τη διάβαση του ήλιου από τον ισηµερινό. Η Α΄ Οικουµενική σύνοδος το 325 µ.Χ. όρισε να γιορτάζεται το χριστιανικό Πάσχα την πρώτη Κυριακή µετά την πρώτη πανσέληνο της εαρινής ισηµερίας. Η Ανάσταση είναι η νίκη του Χριστού πάνω στο θάνατο. Με την Ανάληψη ο Υιός επιστρέφει στον Πατέρα και παίρνει τη θέση του «εκ δεξιών του Πατρός» και την Πεντηκοστή στέλνει το Άγιο Πνεύµα στους µαθητές του. Μέσα στο δογµατικό περιεχόµενο του Πάσχα έχουν ενταχτεί ως λακά έθιµα πολλές προχριστιανικές παγανιστικές λατρευτικές συνήθειες που συνδέονται µε τη βλάστηση. Τα έθιµα αυτά προσπαθούν να ενισχύσουν τη γονιµότητα της γης αποτρέποντας το κακό και τους κινδύνους, που απειλούν τη βλάστηση αυτή την εποχή. Ένα έθιµο κατεξοχήν ανοιξιάτικο και χαρούµενο, είναι οι κούνιες που γίνονται το Πάσχα. Έχει αρχαία ελληνική καταγωγή από τα «Ανθεστήρια». Αλλά, βέβαια, αν πρέπει µε κάτι να συνδέσουµε κατεξοχήν το Πάσχα, αυτό είναι το πολύ και καλό φα˙. Μετά τη νηστεία της Μεγάλης Σαρακοστής, η µαγειρίτσα, ο οβελίας που ψήνεται, τα αυγά και τα τσουρέκια είναι το όνειρο κάθε πιστού. Πρωτοχρονιά: Η παράδοσή µας είναι γεµάτη από προλήψεις και λακές δοξασίες που συνοδεύουν την πρώτη ηµέρα του νέου χρόνου. 1) «Ότι κάνεις την Πρωτοχρονιά, θα το κάνεις όλο το χρόνο!»: Η δοξασία λέει πως ό,τι µας συµβεί την πρώτη µέρα του χρόνου θα µας ακολουθεί ολόκληρη τη χρονιά. Για το λόγο αυτόν, αποφεύγουµε να δανείσουµε λεφτά, να πληρώσουµε χρέη, να τσακωθούµε µε τους αγαπηµένους µας, να γκρινιάξουµε, µε το σκεπτικό ότι, αν δεν κάνουµε όλα αυτά την πρωτοχρονιά, ίσως να µην µας «καταδιώκουν» για όλο το χρόνο.

2) «Κρεµάστε έξω από το σπίτι σας, αγριοκρεµµύδα!»: Η αγριοκρεµµύδα πρέπει να κρεµιέται στην εξώπορτα του σπιτιού την παραµονή της Πρωτοχρονιάς. Θεωρείται σύµβολο αναγέννησης και υγείας, αφού συνεχίζει να βγάζει νέα φύλλα, ακόµα κι όταν τη βγάλεις από τη γη! Όσο περισσότερα βγάλει τόσο καλύτερη θα είναι η χρονιά, αφού η αγριοκρεµµύδα θα έχει µεταδώσει τη ζωτική δύναµή της στο σπιτικό. 3) «Το περιστέρι που φέρνει υγεία και τύχη»: Το να επισκεφτεί το µπαλκόνι ή την αυλή του σπιτιού ένα περιστέρι την Πρωτοχρονιά θεωρείται σηµάδι υγείας και καλοτυχίας. Αν µάλιστα το περιστέρι µπει µέσα στο σπίτι, τότε οι κάτοικοί του θα πρέπει να νιώσουν ιδιαιτέρως ευλογηµένοι για το νέο χρόνο. 4) Τι δείχνει ο καιρός της Πρωτοχρονιάς: Σε πολλά µέρη της ορεινής κυρίως Ελλάδας ο καιρός της Πρωτοχρονιάς ερµηνεύεται ως «σηµάδι» από τους ντόπιους. Ο καθαρός ουρανός το ξηµέρωνα της 1ης Ιανουαρίου προµηνύει µια «καθαρή χρονιά», χωρίς ασθένειες. Το χιόνι, επίσης, ερµηνεύεται ως «καλό σηµάδι» και από αυτή τη λακή αντίληψη πηγάζει η ρήση «άσπρη µέρα, άσπρος χρόνος». 5) Στη Βόρεια Ελλάδα σε κάποια χωριά οι κάτοικοι τη νύχτα της Πρωτοχρονιάς αφήνουν ανοιχτή τη βρύση του χωριού, για «να τρέχει η τύχη σαν το νερό», ενώ στη νησιωτική χώρα θεωρούν θετικό σηµάδι να φυσάει βοριάς την πρώτη µέρα του χρόνoυ. Μικρασιάτικη στολή: Η παραδοσιακή στολή αποτελείται από γιλέκο βελούδινο µε γυρίσµατα από στόφα στα µανίκια, πουκάµισο µε δαντέλα στον ποδόγυρο και φόρεµα. Επίσης, έχει χρυσά φλουριά, µαντήλα και πόρπη.

ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ ΕΥΡΩΠΟΥ

Αρχαιολογικός χώρος

Η απουσία ανασκαφών µέχρι και το 1989 µας στερούσε τη δυνατότητα να συνδέσουµε το νήµα της διαχρονικής διαδροµής της πόλης από την αρχακή περίοδο µέχρι το σηµερινό Ευρωπό. Τότε εντάχτηκε για πρώτη φορά µετά από πρόταση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στο ειδικό αναπτυξιακό έργο της τότε Νοµαρχίας Κιλκίς η ανασκαφική έρευνα της αρχαίας πόλης.

Η αρχαία πόλη της Ευρωπού βρίσκεται περίπου 1000 µ νοτιοδυτικά από το σηµερινό χωριό, στη λοφοσειρά που δεσπόζει στην περιοχή. Αποκαλύφτηκαν σηµαντικά ταφικά µνηµεία των ύστερων ρωµακών χρόνων. Η πόλη παρουσιάζει συνεχή κατοίκηση από τον 6ο π.Χ. αιώνα µέχρι το τέλος της αρχαιότητας. Η αρχαία πόλη της Ευρωπού ανήκε στις πόλεις της Κάτω Μακεδονίας. Η ταύτιση του χώρου µε την αρχαία πόλη έγινε το 1938. Η ανασκαφική έρευνα

18

ξεκίνησε το 1989 και αποκαλύφτηκε τµήµα της νεκρόπολης. Κορυφαίο εύρηµα αποτελεί ο Κούρος του 6ου αι. π.Χ., γλυπτό υπερφυσικού µεγέθους, νεαρού άνδρα, προόν κυκλαδίτικου εργαστηρίου. Στη διάρκεια του 4ου-5ου αι. π.Χ, η Ευρωπός ήταν από τις πλέον αναπτυγµένες και οχυρές πόλεις της Βοττιαίας. Η πλειονότητα των τάφων είναι ακτέριστοι. Υπάρχουν και κτερισµένοι µε αγγεία, όπλα, εργαλεία, ειδώλια, κοσµήµατα και νοµίσµατα, ταφικά έθιµα ίδια µε της υπόλοιπης Μακεδονίας. Περισσότερα στοιχεία διαθέτουµε για τη ρωµακή εποχή και τα παλαιοχριστιανικά χρόνια. Οι ανασκαφές στην ακρόπολη αποκάλυψαν µικρό τµήµα του πολεοδοµικού ιστού και µάλιστα στη φάση της ερήµωσης και εγκατάλειψής του, γύρω στον 6ο αι. π.Χ. Η έρευνα στα νεκροταφεία της Ευρωπού µας παρείχε τη δυνατότητα να παρακολουθήσουµε διαχρονικά την πορεία της πόλης από τον 4ο αιώνα π.Χ. µέχρι το τέλος των αυτοκρατορικών χρόνων. Η οικονοµική κατάσταση των βασιλικών εταίρων προκύπτει από τα ανεκτίµητης αξίας χρυσό στεφάνι και βραχιόλι, τον κούρο και τα κτερίσµατα των τάφων που βρέθηκαν.

Με τη διαµόρφωση του νεκροταφείου της Ευρωπού σε επισκέψιµο αρχαιολογικό χώρο δόθηκε η δυνατότητα στον επισκέπτη να προσεγγίσει ένα τµήµα µιας τυπικής επαρχιακής πόλης της όψιµης αρχαιότητας, στο οποίο αντιπροσωπεύεται όλη η κοινωνική διαστρωµάτωση και όχι µεµονωµένα ταφικά µνηµεία της άρχουσας τάξης. Η διατήρηση των υπέργειων κατασκευών που συνδυάζονται µε την ταφική τελετουργία και την τέλεση των ταφικών εθίµων, δηλαδή των «τρίτων», των «ενάτων», των «τεσσαρακοστών» και των «ενιαυσίων», καθώς και των επιµνηµόσυνων γευµάτων που γίνονταν πάνω στους τάφους, αποτέλεσε έναν επιπλέον παράγοντα για τη διαµόρφωση του χώρου. Η επιβίωση της πρακτικής των ταφικών εθίµων στη σηµερινή εποχή γεφυρώνει το χρονικό διάστηµα από το 2ο-4ο αι. µ.Χ. ως τον 21ο αι. και αποκαλύπτει την προέλευσή τους από τον ειδωλολατρικό κόσµο.

Τηλ. Επικοινωνίας αρχαιολογικού χώρου: 23433 50600

Ο κούρος της Ευρωπού είναι έργο αρχαίας ελληνικής τέχνης. Μετά την ανακάλυψή του κλάπηκε και ξανά επέστρεψε στην Ελλάδα. Φιλοξενείται σήµερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Κιλκίς. Πρόκειται για το µοναδικό άγαλµα του είδους του που βρέθηκε στη Μακεδονία. Το άγαλµα, σε φυσικό ύψος 1,80 µέτρα, παραπέµπει στη µορφολογία του Κούρου και πρόκειται για προόν νησιώτικου και πιθανότατα κυκλαδίτικου εργαστηρίου, όπως φανερώνει η σύσταση προέλευσης του µάρµαρου. Ο Κούρος χρονολογείται στα τέλη του 6ου αιώνα π.Χ. και θεωρείται από τα πλέον όψιµα παραδείγµατα της σειράς των Κούρων, γιατί τα χέρια και τα πόδια έχουν σχεδόν αποκολληθεί από το σώµα, ενώ παριστάνεται µε κοντά µαλλιά, αντίθετα µε τη χαρακτηριστική κόµη των υπόλοιπων που γνωρίζουµε.

Σύµφωνα µε τους αρχαιολόγους ο Κούρος της Ευρωπού ήταν «επιτάφιο σήµα» ενός επιφανούς πολίτη, ντόπιου ή και αποίκου από τη νότια Ελλάδα, εγκαταστηµένου στην αρχαία πόλη. Η ανεύρεσή του στην περιοχή φανερώνει τις εµπορικές και κοινωνικο-οικονοµικές

σχέσεις της Ευρωπού µε τις υπόλοιπες Ελληνικές πόλεις. Η θεωρία αυτή ενισχύεται από τα όστρακα (κοµµάτια αγγείων) κορινθιακής ή αττικής µελανόµορφης και ερυθρόµορφης εισαγµένης κεραµικής που αποκάλυψε η ανασκαφική έρευνα.

Τον Αύγουστο του2008 και βρέθηκε στην αγορά της Εύκλειας αυτό το χρυσό στεφάνι µε φύλλα βελανιδιάς (4ος αι. π.Χ.), το οποίο, σύµφωνα µε τους επιστήµονες, αποδίδεται σε έναν από τους δύο γιους του Μ. Αλεξάνδρου, στον Αλέξανδρο ∆΄ ή το πιθανότερο στον Ηρακλή, το γιο της Βαρσίνης. Το στεφάνι αυτό είναι πανοµοιότυπο µε το στεφάνι του Φιλίππου Β΄ που βρέθηκε στις ανασκαφές του 1977. Το σηµαντικό είναι πως πρόκειται για το πρώτο ταφικό εύρηµα που βρέθηκε εκτός του νεκροταφείου και της µεγάλης τούµπας των βασιλικών τάφων της Βεργίνας και µάλιστα στο χώρο της αρχαίας αγοράς.

Βρέθηκε, επίσης, ένα χρυσό βραχιόλι

σε τάφο του 3ου αιώνα π.Χ. στηνν Ευρωπό. Οι κεφαλές των αιγάγρων (κατσικιών) ήταν ιδιαίτερα συνηθισµένο θέµα για τους κατά βάση κτηνοτρόφους της περιοχής.

Λαογραφικό Μουσείο – Μουσείο Αγροτικής και Πολιτιστικής Κληρονοµιάς Το έργο αφορά την έρευνα και καταγραφή της λαογραφικής – αγροτικής και

πολιτιστικής κληρονοµιάς της περιοχής, καθώς και τη λειτουργία Μουσείου Αγροτικής και Πολιτιστικής Κληρονοµιάς στο δεύτερο όροφο του Παλιού ∆ηµοτικού Σχολείου Ευρωπού, το οποίο είχε ανακαινιστεί µε την Κ.Π. LEADER II και το οποίο έχει ανεγερθεί το 1928.

Στο Μουσείο προβάλλεται το πολιτιστικό – αγροτικό - λαογραφικό παρελθόν της περιοχής και εκτίθενται σε πίνακες τα αξιολογότερα µνηµεία, ενώ παράλληλα παρέχεται η δυνατότητα πληροφόρησης µε τη χρήση νέων επικοινωνιακών µέσων, καθώς και ηλεκτρονικού αρχείου καταγραφής, επεξεργασίας και προβολής της τοπικής παράδοσης. Παρουσιάζεται ο τρόπος ζωής των κατοίκων σε σχέση µε τον κύκλο των γιορτών, πανηγυριών, τοπικών εθίµων και παραδόσεων που σχετίζονται µε την αγροτική ζωή από τις κοινωνικές οµάδες του πληθυσµού της Ευρωπού (Μικρασιάτες, Πόντιοι, Βλάχοι, Ντόπιοι), καθώς και οι παραδοσιακές καλλιέργειες.

Το µουσείο αποτυπώνει µε τον καλύτερο τρόπο την εξελεγκτική πορεία των αγροτικών εργαλείων και εργαλείων ζωής, µε τα οποία οι γονείς και οι παππούδες των κατοίκων της περιοχής µπόρεσαν να οργανώσουν τη ζωή τους και τις καλλιέργειές τους, ώστε να ζήσουν οι ίδιοι, τα παιδιά τους, συγκεντρώνοντας κοινωνικό πλούτο για τις επόµενες γενεές, ο οποίος τώρα αποτελεί έκθεµα στις προθήκες. Η χρονική διάρκεια αναφοράς κυµαίνεται µεταξύ του 1900 και 1960-1970.

Η δεύτερη ενότητα του µουσείου αφορά την προφορική παράδοση, όπως έχει καταγραφεί µε τις αφηγήσεις και τις δραστηριότητες των µεγαλύτερης ηλικίας κατοίκων από όλα τα τοπικά διαµερίσµατα της περιοχής του Ευρωπού.

Η έκθεση απευθύνεται σε µαθητές και κοινό όλων των ηλικιών και στόχος είναι η προβολή της πολιτιστικής κληρονοµιάς και η σύνδεσή της µε το σύγχρονο «γίγνεσθαι», ενώ η είσοδος στο µουσείο είναι ελεύθερη. Ώρες λειτουργίας: 10:00-18:00 καθηµερινά εκτός από Κυριακή Τηλ: 23433 50600, Φαξ: 23433 50617

Αγίασµα Ζωοδόχου Πηγής

Το αγίασµα µαζί µε το ναό της Ζωοδόχου Πηγής βρίσκονται δυτικά του Ευρωπού και στο δρόµο που οδηγεί στο χωριό Πολύπετρο.

Τα πρώτα ευρήµατα ήταν τρεις τάφοι χτισµένοι µε πλατιές κεραµοειδείς πλάκες, τοποθετηµένες µε σχήµα πυραµίδας και µέσα στους τάφους αυτούς βρίσκονταν σκελετοί ανθρώπων. Όσο προχωρούσε το έργο, κάτι το καινούριο ανακάλυπταν οι σκαπανείς. Βρέθηκαν διάφορα νοµίσµατα και άλλα αντικείµενα. Η ανακάλυψη διάφορων αντικειµένων οδήγησαν

22

τους εργάτες να σκάψουν βαθύτερα και έτσι βρέθηκαν µπροστά σε ένα πηγάδι χτιστό, από το οποίο ανάβλυζε ανάµεσα από τις πέτρες καθάριο νερό. Το πηγάδι αµέσως καθαρίστηκε και το νερό ξεχείλισε από τα χείλη του.

Οι εργασίες σταµάτησαν το 1954. Οι ιθύνοντες του Ευρωπού θεώρησαν καλό µε µηχανήµατα να ισοπεδώσουν το σκαµµένο χώρο, για να µη γίνουν ατυχήµατα εξαιτίας του βάθους. Ανατολικά του αγιάσµατος και σε απόσταση λίγων µέτρων φυτεύτηκε το 1955 ένα µικρό πλατάνι σε ανάµνηση της αρχικής βελανιδιάς. ∆ίπλα από το αγίασµα κατασκευάστηκε ένα µικρό εκκλησάκι µε λαµαρίνες. Το 1956-1960, στη θέση του ανεγέρθηκε ο καινούριος ναός της Παναγίας Ζωοδόχου Πηγής. Ακόµα, το 1964-1965 χτίστηκαν τα σκαλιά του αγιάσµατος και τα πλάγια τοιχώµατα, µε σκοπό να σκεπαστεί µε τσιµεντένιο τρούλο. Το 1998,το αγίασµα πήρε την τελική του µορφή. Χτίστηκε πιο ψηλά και σκεπάστηκε µε ξύλινη σκεπή. Καθαρίστηκε ο γύρω χώρος και διευρύνθηκε. Έτσι, πήρε την κανονική του µορφή.

ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Πώς να φτάσετε

Φτάνετε στη Θεσσαλονίκη µε όλα τα µέσα µεταφοράς (αεροπλάνο, τρένο, λεωφορείο, πλοίο). Από εκεί προς τον Ευρωπό πρέπει να ακολουθήσετε την ακόλουθη διαδροµή. Με αυτοκίνητο κατευθύνεστε δυτικά από τη Θεσσαλονίκη προς Έδεσσα. Φτάνοντας στον κόµβο της Χαλκηδόνας (38 χµ από Θεσσαλονίκη) στρίβετε δεξιά προς Κουφάλια (6 χµ από Χαλκηδόνα). Αφού περάσετε τα Κουφάλια, θα διασχίσετε τα χωριά Άθυρα, Άγιος Πέτρος και Μεσιά και µετά από 15 χµ θα έχετε φτάσει στον Ευρωπό (η συνολική απόσταση Θεσσαλονίκης-Ευρωπού είναι 59 χµ).

23

Πού να µείνετε: (ευρύτερη περιοχή: Ευρωπός-Γουµένισσα 15 χµ, Ευρωπός-Αξιούπολη 12 χµ, Ευρωπός-Πολύκαστρο 15 χµ)

ΠΑΡΥΦΕΣ url: www.paryfes.gr e-mail: info@paryfes.gr τηλ. 23430 42615, 3ο χλµ. Γουµένισσας - Γρίβας

ΚΟΤΖΑ-ΝΤΕΡΕ url: www.kotza-ntere.gr e-mail: victoria_lazarou@hotmail.com τηλ. 23430 31307, 4ο χλµ. Αξιούπολη - Πηγή

∆ΗΜΟΣΘΕΝΗΣ url: www.dimoshotel.gr e-mail: dimos-ht@otenet.gr τηλ. 23430 41302, Γουµένισσα

ΒΙΕΝΝΑ e-mail: hotelvienna@mailbox.gr τηλ. 23430 22135, 24464, 22521, Θεµιστοκλέους 13, Πολύκαστρο

ΑΣΤΡΟ url: www.hotelastro.gr e-mail: info@hotelastro.gr τηλ. 23430 23332, Ολυµπίου ∆ιός 1, Πολύκαστρο

ΟΛΥΜΠΙΟΝ e-mail: hotelvienna@mailbox.gr τηλ. 23430 22135, 24464, 22521, Θεµιστοκλέους 14, Πολύκαστρο

ΠΑΡΚ e-mail: parkhotel@otenet.gr τηλ. 23430 22221, Πολύκαστρο

ΟΡΦΕΑΣ url: hotel-orfeas-polykastro-kilkis.focusgreece.gr e-mail: missgee7@yahoo.com τέρµα Ακοκαλίδου, Πολύκαστρο

Πού να φάτε:

ΨΑΡΟΤΑΒΕΡΝΑ ΑΓΡΗΡΟΠΟΥΛΟΣ Μεγάλου Αλεξάνδρου 178, Πολύκαστρο, τηλ. 23430 22558

ΕΤΣΙ ΚΑΙ ΑΛΛΙΩΣ Μεγάλου Αλεξάνδρου 29, Πολύκαστρο, τηλ. 6979124616

ΓΕΥΣΕΙΣ -ΚΑΤΟΓΛΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ Πολύκαστρο, τηλ. 2343 0252115, 6946925141

ΠΟΡΦΥΡΙΑ ΑΘΑΝΑΣΙΑ Πευκόδασος Πολυκάστρου, τηλ. 2343 22500

ΚΙΒΩΤΟΣ Χαφηλό, τηλ. 2343 022500

ΠΑΝΤΙΚΙΟΥ ΝΙΚΗ Ευρωπός, τηλ. 23430 62603

ΨΗΣΤΑΡΙΑ Η ΣΤΕΡΝΑ Γουµένισσα, τηλ. 23430 41338

ΨΗΣΤΑΡΙΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Γρίβα Γουµένισσας, τηλ. 23430 43129/42009

ΨΗΣΤΑΡΙΑ ΤΟ ΠΕΥΚΟ Πευκοδάσος Πολυκάστρου, τηλ. 6974589865

24

ΤΟ ΑΓΝΑΝΤΙ Καστανερή Γουµένισσας, τηλ. 23430 25177

ΤΟ ΤΖΑΚΙ Εθνικής Αντίστασης 3, Γουµένισσα, τηλ. 23430 41020

ΚΡΙΝΟΣ Γκίγκερη Γρηγορίου 6, Γουµένισσα, τηλ. 23430 41876

Πού να πιείτε καφέ – ποτό:

ΑΜΠΑΤΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ Ευρωπός, τηλ. 23430 61340

ΜΠΑΡΚΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Ευρωπός, τηλ. 23430 61317

ΠΑΠΟΥΤΣΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ Άγιος Πέτρος, τηλ. 23430 61223

ΛΑΠΟΡ∆ΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Άγιος Πέτρος, τηλ. 23430 61560

ΚΑΡΑΝΙΚΟΛΑ ΦΩΤΕΙΝΗ Άγιος Πέτρος, τηλ. 23430 62453

ΒΑΖΝΙΑΚ ΑΝΝΑ Αξιούπολη, τηλ. 6974101076

ΗΛΚΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Αξιούπολη, τηλ. 23430 62084

ΑΛΙΡΗ ΜΑΡΙΑ Αξιούπολη, τηλ. 23430 71038

ABC CAFÉ BAR Πλατεία Πολυκάστρου, τηλ. 23430 23211

CAFE ΑΝΤΙ∆ΟΤΟ Εθνικής Αντίστασης, Γουµένισσα

CRISIS CLUB Πολύκαστρο

CAFFE DIATIRITEO Κουντουριώτη 2, Γουµένισσα, 23430 41379

DISNEYLAD CAFFE Γουµένισσα, τηλ. 23430 43075

ΕΠΕΣΤΡΕΦΕ ALL DAY BAR Τέρµα Εθνικής Αντίστασης, Γουµένισσα

LOCAL CAFE Πευκοδάσος Πολυκάστρου, τηλ. 6940509332

CAFE ΤΟ ΚΑΝΟΝΙ Μικρό ∆άσος Πολυκάστρου, τηλ. 23430 51392

VERANO POOL BAR Πολύκαστρο, τηλ. 6973394497

EL GRECO Μεγάλου Αλεξάνδρου 61, Πολύκαστρο, τηλ. 23430 23403

ΜΙΚΡΟ ΚΑΦΕ Πολύκαστρο, τηλ. 23430 24260

ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΕΠΟΧΕΣ Μεγάλου Αλεξάνδρου 39, Πολύκαστρο, τηλ. 23430 24864

25

Τηλέφωνα πρώτης ανάγκης: ΙΑΤΡΕΙΟ ΕΥΡΩΠΟΥ 23430 61250 ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΕΥΡΩΠΟΥ 23430 61478 ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΓΟΥΜΕΝΙΣΣΑΣ 23430 41411/41200 ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΗ ΓΟΥΜΕΝΙΣΣΑΣ 23430 41199/199 ΤΗΛΕΦΩΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ∆ΗΜΟΥ ΠΑΙΟΝΙΑΣ 23433 50101 ΚΕΠ ΠΟΛΥΚΑΣΤΡΟΥ 23430 50820/20251/20252 ΚΕΠ ΑΞΙΟΥΠΟΛΗΣ 23430 20676/20677 ΚΕΠ ΓΟΥΜΕΝΙΣΣΑΣ 23430 43601/43602 ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΥΚΑΣΤΡΟΥ 23430 23333 ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΑΞΙΟΥΠΟΛΗΣ 23430 31444 ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΓΟΥΜΕΝΙΣΣΑΣ 2343041231 ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ ΚΙΛΚΙΣ 23410 22445 ΤΡΟΧΑΙΑ ΚΙΛΚΙΣ 23410 22444 ΣΙ∆ΗΡΟ∆ΡΟΜΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΚΙΛΚΙΣ 23410 28585 ΚΤΕΛ ΚΙΛΚΙΣ 2341022311 ΚΤΕΛ ΠΟΛΥΚΑΣΤΡΟΥ 23430 22315 ΤΑΞΙ ΠΟΛΥΚΑΣΤΡΟΥ 23430 22380

26

Η σχολική εργασία που προηγήθηκε είναι αποτέλεσµα οµαδικής δουλειάς των παρακάτω µαθητών και µαθητριών των τµηµάτων Β1 και Β2 του Γυµνασίου Ευρωπού Κιλκίς της σχολικής χρονιάς 2012-2013 στο πλαίσιο του µαθήµατος Νεοελληνική Γλώσσα:

1. Αγόρατζης Νικόλαος 2. Ανθοπούλου Ελισάβετ 3. Αραµπατζής Παύλος 4. Αράπογλου Ελένη 5. Γιαννακούλας Γεώργιος 6. ∆αλιανόπουλος Ιωάννης 7. ∆ουλκερίδης Κωνσταντίνος 8. Ελευθεριάδης Νικόλαος 9. Ήλκος Τρύφωνας 10. Κακανά Μαρία 11. Καραγιαννόπουλος Νικόλαος 12. Καραελευθερίου Στέφανος 13. Κασικτσή Σταυρίνα 14. Κεσίδου Ξένια 15. Κορουτζή Ειρήνη 16. Κουνουπάκης Αλέξανδρος 17. Κουρτζανίδης Θεόδωρος 18. Κωνσταντίνου Ιωάννης 19. Λάµπρου Νικόλαος 20. Ματραπάζης Αναστάσιος 21. Νετελτσίδης Ιωάννης 22. Νίκογλου Σταύρος 23. Παντικίδης Γεώργιος 24. Παντικίδου Μαρία 25. Παπαδόπουλος Βασίλειος 26. Παπαδόπουλος Εµµανουήλ 27. Παρασκευόπουλος Μιχαήλ 28. Πεντέρης Νικόλαος 29. Ράπτης Ιωάννης 30. Ραπτοπούλου Φωτεινή 31. Σαχινάι Μπρισίλντα 32. Σταυρίδου Νεκταρία - Μαρία 33. Στράντζαλης Κωνσταντίνος 34. Τοκαλάκη Μαρία 35. Χατζηαράπη Κλεονίκη 36. Χατζηαράπης Μιχαήλ 37. Χατζηγεωργίου Χαράλαµπος 38. Χριστοδουλίδης Χρήστος

Υπεύθυνος καθηγητής: Παναγιώτης. Αδαµόπουλος, Φιλόλογος Ευχαριστούµε για τη συνεργασία και τη βοήθεια τις καθηγήτριες του Γυµνασίου:

1. Παναγιώτα Στεργίδου, καθηγήτρια Πληροφορικής 2. Αναστασία Γώγου, καθηγήτρια Αγγλικών 3. Άννα Μιχαλάκη, καθηγήτρια Γαλλικών 4. Ήρα Γκίντερ, καθηγήτρια Γερµανικών