ค ำน ำ - kroobannok.com · ชุดที่ 4 โครงสร้างและหน้าที่ของใบ ชีววิทยาเพิ่มเติม

ค ำน ำ

ชดกจกรรมการเรยนรแบบกลมรวมมอดวยเทคนค TAI เพอพฒนาผลสมฤทธและทกษะ

กระบวนการทางวทยาศาสตร วชาชววทยา เพมเตม 3 รหสวชา ว30243 โครงสรางและหนาทของ

พชดอก ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 ไดจดท าขนเพอใชในกจกรรมการเรยนการสอนให

สอดคลองกบหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 เพอพฒนาคณภาพของผเรยนดาน

ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร โดยเนนใหผเรยนไดลงมอปฏบตจรง เพอใชในการเรยน

วชาชววทยา ซงมทงหมด 8 ชด ดงน

ชดกจกรรมการเรยนรท 1 เรอง เนอเยอพช

ชดกจกรรมการเรยนรท 2 เรอง โครงสรางและหนาทของราก

ชดกจกรรมการเรยนรท 3 เรอง โครงสรางและหนาทของล าตน

ชดกจกรรมการเรยนรท 4 เรอง โครงสรางและหนาทของใบ

ชดกจกรรมการเรยนรท 5 เรอง การแลกเปลยนแกสและการคายน าของพช

ชดกจกรรมการเรยนรท 6 เรอง การล าเลยงน าของพช

ชดกจกรรมการเรยนรท 7 เรอง การล าเลยงสารอาหารของพช

ชดกจกรรมการเรยนรท 8 เรอง การล าเลยงอาหารของพช

ชดกจกรรมการเรยนรชดนเปนชดกจกรรมการเรยนรชดท 4 เรอง โครงสรางและหนาทของใบ

ซงผจดท าหวงเปนอยางยงวาจะมผลตอการพฒนาการเรยนรวทยาศาสตรของนกเรยน ทงดานความร

ดานทกษะกระบวนการ อนจะสงผลใหนกเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนรสงขนและมเจตคตทดตอการ

เรยนวทยาศาสตร อยางไรกตามหากมขอบกพรองหรอขอผดพลาดประการใด ผจดท ามความยนดและ

ขอขอบพระคณยงหากไดรบค าแนะน าทควรจะแกไขจากผใช หวงเปนอยางยงวา ชดกจกรรมการ

เรยนรเลมน จะเปนประโยชนตอครผสอน นกเรยน และผทสนใจศกษาตอไป

กนนภา ขอพรกลาง

ก

สำรบญ

เรอง หนำ

ค าน า ก

สารบญ ข

ค าชแจงเกยวกบชดกจกรรมการเรยนร ง

ค าชแจงส าหรบนกเรยนในการใชชดกจกรรมการเรยนร จ

ล าดบขนการเรยนโดยใชชดกจกรรมการเรยนร ฉ

ชดกจกรรมกำรเรยนร ชดท 4 เรอง โครงสรำงและหนำทของใบ

จดประสงคการเรยนร สาระส าคญ 1

แบบทดสอบกอนเรยน 3

บตรกจกรรมท 4.1 เรอง โครงสรางของใบ 7

บตรเนอหาท 4.1 เรอง ชนดของใบ 9

บตรงานท 4.1 เรอง ชนดของใบ 19

บตรกจกรรมท 4.2 เรอง โครงสรางภายในของใบ 22

บตรเนอหาท 4.2 เรอง โครงสรางภายในของใบ 24

บตรงานท 4.2 เรอง โครงสรางภายในของใบ 27

บตรเนอหาท 4.3 เรอง หนาทและการเปลยนแปลงของใบ 28

บตรงานท 4.3 เรอง หนาทและการเปลยนแปลงของใบ 34

บตรกจกรรมท 4.3 เรอง เขยนแผนผงมโนทศนของใบ 36

บตรกจกรรมเสรมท 4.1 เพมเตมเสรมค าศพท 37

แบบทดสอบหลงเรยน 38

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน 42

เฉลยบตรกจกรรมท 4.1 เรอง โครงสรางของใบ 43

เฉลยบตรงานท 4.1 เรอง ชนดของใบ 44

ข

สำรบญ(ตอ)

เฉลยบตรกจกรรมท 4.2 เรอง โครงสรางภายในของใบ 47

เฉลยบตรงานท 4.2 เรอง โครงสรางภายในของใบ 48

เฉลยบตรงานท 4.3 เรอง หนาทและการเปลยนแปลงของใบ 49

เฉลยบตรกจกรรมท 4.3 แผนผงมโนทศนของใบ 51

เฉลยบตรกจกรรมเสรมท 4.1 เพมเตมเสรมค าศพท 52

เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน 53

บรรณำนกรม 54

ค

ค ำชแจงเกยวกบชดกจกรรมกำรเรยนรแบบกลมรวมมอดวยเทคนค TAI

เพอพฒนำผลสมฤทธและทกษะกระบวนกำรทำงวทยำศำสตร

1.ชดกจกรรมการเรยนรชดน เปนชดกจกรรมการเรยนรแบบกลมรวมมอดวยเทคนค TAI

เพอพฒนาผลสมฤทธและทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร วชาชววทยา เพมเตม 3 รหสวชา

ว30243 ชนมธยมศกษาปท 5

2. ชดกจกรรมการเรยนรชดนประกอบดวย

ค าชแจงการใชชดกจกรรมการเรยนรแบบกลมรวมมอดวยเทคนค TAI เพอพฒนา

ผลสมฤทธและทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร

ค าแนะน าส าหรบนกเรยนในการใชชดกจกรรมการเรยนรแบบกลมรวมมอ

ดวยเทคนค TAI เพอพฒนาผลสมฤทธและทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร

ขนตอนการศกษาชดกจกรรมการเรยนร

บตรค าสง

สาระส าคญ / จดประสงคการเรยนร

บตรทดสอบกอนเรยน – หลงเรยน

บตรกจกรรม / บตรเนอหา / บตรงาน

บตรเฉลยกจกรรม / บตรเฉลยบตรงาน

บตรเฉลยทดสอบกอนเรยน – หลงเรยน

บรรณานกรม

3. ชดกจกรรมการเรยนรชดนใชเวลาในการเรยน 3 ชวโมง

ง

1. อานค าชแจงและค าแนะน าส าหรบนกเรยนใหเขาใจกอนทจะลงมอศกษาชดกจกรรมการเรยนร

2. ท าแบบทดสอบกอนเรยน จ านวน 10 ขอ โดยใชเวลา 10 นาท เพอประเมนความรเดมของนกเรยน

3. ศกษาชดกจกรรมการเรยนรจากบตรเนอหาทครจดเตรยมไวดวยความตงใจโดยปฏบตตาม

ขนตอนทก าหนดไวในบตรค าสง

4. เมอนกเรยนศกษาบตรเนอหาเสรจเรยบรอยแลว นกเรยนท ากจกรรมทครจดเตรยมไวให

5. หากนกเรยนยงไมเขาใจในบตรเนอหาใดกใหกลบไปศกษาอกครง เพอใหเกดความเขาใจ

มากยงขน

6. ท าแบบทดสอบหลงเรยน เพอเปรยบเทยบความกาวหนาในการเรยนของนกเรยน

7. ในการท าบตรกจกรรม บตรงาน แบบทดสอบกอนเรยน – หลงเรยน ขอใหนกเรยนท าดวย

ความตงใจใหความรวมมอและมความซอสตยตอตนเองใหมากทสด โดยไมดเฉลยกอนท าบตรกจกรรม

และแบบทดสอบกอนเรยน-หลงเรยน

8. หากนกเรยนเรยนไมทนหรอเรยนยงไมเขาใจ ใหรบชดกจกรรมการเรยนรไปศกษาเพมเตมนอก

เวลาเรยนเพอใหเขาใจมากยงขน

จ

ค ำชแจงส ำหรบนกเรยนในกำรใชชดกจกรรมกำรเรยนรแบบกลมรวมมอ

ดวยเทคนค TAI เพอพฒนำผลสมฤทธและทกษะกระบวนกำรทำงวทยำศำสตร

ขนตอนกำรศกษำชดกจกรรมกำรเรยนร

ศกษาคมอในการใชชดกจกรรมการเรยนร

ทดสอบกอนเรยน

ด าเนนการใชชดกจกรรมการเรยนรแบบกลมรวมมอดวยเทคนค TAI

เพอพฒนาผลสมฤทธและทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร

ทดสอบหลงเรยน

ผานเกณฑ ไมผานเกณฑ

ศกษาชดกจกรรมอน

ตอไป

ฉ

ชดกจกรรมกำรเรยนรชดท 4

เรอง โครงสรำงและหนำทของใบ

จดประสงคกำรเรยนร

1. อภปรายเกยวกบโครงสรางภายนอกของใบได 2. อธบายเกยวกบโครงสรางภายนอกของใบได 3. สรปเกยวกบโครงสรางภายนอกของใบ 4. อภปรายเกยวกบโครงสรางภายในของใบพชได 5. อธบายเกยวกบโครงสรางภายในของใบพชได 6. ระบโครงสรางภายในของใบพชได 7. สรปเกยวกบโครงสรางและหนาทของใบพชได 8. อธบายเกยวกบหนาทและชนดของใบพชได 9. ยกตวอยางเกยวกบหนาทและชนดของใบพชได 10 สรปเกยวกบโครงสรางและหนาทของใบพชได

สำระส ำคญ

ใบประกอบดวยโครงสรางตาง ๆ เรยงตวกนอยเปนชน ๆ ลกษณะภายนอกของใบไมชนดตาง ๆ ใบแทแบงออกเปน 2 กลมใหญ ๆ คอ ใบเดยว (Simple leaf) และใบประกอบ (Compound leaf) โครงสรางภายในประกอบดวยเนอเยอจ านวน 3 ชน นอกจากนนใบของพชยงเปลยนแปลงหนาทไปท าหนาทอยางอนอก เชน การสะสมอาหาร การลดการคายน า เปนตน

1

บตรค ำสง

1. นกเรยนอานค าชแจงส าหรบนกเรยนใหเขาใจกอนลงมอศกษาชดกจกรรมการเรยนร 2. ศกษาบตรเนอหาทครแจกให เรอง เนอเยอพช ดวยความตงใจ 3. นกเรยนบนทกผลการเรยนรลงในสมด 4. นกเรยนท าบตรกจกรรมและบตรงานทครจดเตรยมไวให 5. เมอนกเรยนท ากจกรรมเสรจเรยบรอยแลว นกเรยนตรวจค าตอบจากเฉลย

ประกอบการอธบายของคร ในการตรวจบตรกจกรรมและบตรงาน หามนกเรยนเปดด ค าตอบกอน

พรอมแลวไปท ำ

ขอสอบกอนเรยนกนนะคะ

2

1. ใบไมทว ๆ ไปดานหลงใบสเขยวเขมกวาดานทองใบเนองจาก ก. ชนเอพเดอรมสดานหลงใบมสเขยวเขมกวาดานทองใบ ข. ชนควทเคลของดานทองใบจะมมากกวาดานหลงใบ ค. คลอโรพลาสตดานหลงใบจะมมากกวาดานทองใบ ง. คลอโรพลาสตดานหลงใบมสเขมมากกวาดานทองใบ 2. เซลลคมและเอพเดอรมสดานลางของใบนนเปนเซลลแถวเดยวกน แตกตาง กนท ก. เอพเดอรมสมนวเคลยส เซลลคมไมมนวเคลยส ข. เอพเดอรมสไมมนวเคลยส เซลลคมมนวเคลยส ค. เอพเดอรมสมคลอโรพลาสต เซลลคมไมมคลอโรพลาสต ง. เอพเดอรมสไมมคลอโรพลาสต เซลลคมมคลอโรพลาสต 3. เซลลชนดใดของใบท าหนาทสะสมอาหารเพอล าเลยงไปยงสวนตาง ๆ ของพช ก. Parenchyma

ข. Palisade cell ค. Spongy cell ง. Guard cell

แบบทดสอบกอนเรยน

ชดท 4 โครงสรางและหนาทของใบ

รายวชาชววทยา เพมเตม 3

ว30243

ชนมธยมศกษาปท 5

ค ำชแจง

1. แบบทดสอบเปนแบบเลอกตอบ 4 ตวเลอก จ านวน 10 ขอ 10 คะแนน ใชเวลา 10 นาท

2. ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองทสดแลวท าเครองหมายกากบาท (X) ในกระดาษค าตอบ

3

4. เซลลคมเปลยนแปลงมาจากเซลลใด ก. Stoma

ข. Parenchyma ค. Cutin ง. Epidermis

5. ลกษณะใดของใบทไมเกยวของกบการสรางอาหารของใบเลย ก. ดานบนของใบเปนมนเรยบ มควตเคลเคลอบ ข. ดานบนของใบมสเขยวเขมกวาดานลางของใบ ค. ใบมลกษณะบางและแผแบน ง. มดทอน าทออาหารอยตดกบ Palisade cell 6. ลกษณะใดของใบทเหมาะสมส าหรบการท าหนาทสรางอาหารมากทสด ก. ใบมลกษณะเปนเสนบางๆ กระจายไปทวกง ข. ใบแบนบาง มความหนาและมแพลเซดเซลลกนหลาย ๆ ชน ค. ใบแบนบาง พนทผวมาก ใบแผออกแตละใบไมซอนกน ง. ใบหนามขนาดใหญ แตละใบเรยงซอน ๆ กนหลาย ๆ ชน 7. โครงสรางของใบประกอบดวยเซลลหลายชนดซงท าหนาทตาง ๆ กน เปรยบเสมอนกบผก เหลกเสนเปนโครงรางในการกอสรางอาคาร เซลลชนดนท าหนาทเปนโครงเหลกคอ ก. เอพเดอรมส

ข. แพลเซดเซลล ค. ไซเลมและโฟลเอม

ง. สปนจเซลล 8. ใบของพชในขอใดตอไปนเปนใบประกอบทงหมด ก. ใบจามจร ใบมะพราว ใบมะขาม

ข. ใบมะมวง ใบมะขาม ใบมะยม ค. ใบมะยม ใบจามจร ใบกระถน ง. ใบมะขาม ใบมะยม ใบมะมวง

4

9. ตนไมคใดทเปลยนใบไปเปนอวยวะทใชในการจบแมลง ก. กาบหอยแครง ต าลง

ข. หมอขาวหมอแกงลง วานกาบหอบ ค. กาบหอยแครง หมอขาวหมอแกงลง ง. ต าลง วานกาบหอย 10. มอเกาะไมพบในพชชนดใด ก. บวบ

ข. ต าลง ค. เฟองฟา ง. แตงกวา

5

ทดสอบกอนเรยน ทดสอบหลงเรยน ขอ ก ข ค ง ขอ ก ข ค ง 1 1 2 2 3 3 4 4 5 5 6 6 7 7 8 8 9 9 10 10

คะแนน

กอนเรยน

คะแนน

หลงเรยน

เตม

10

เตม

10

ได

ได

กระดาษค าตอบ


รายวชาชววทยา เพมเตม 3

ว30243


ชอ……………………………………………….นามสกล........................................................เลขท...............

สรปผลการทดสอบ

6

บตรกจกรรมท 4.1

เรอง โครงสรำงของใบ

รายการ จ านวนตอกลม (5คน)

1.ใบสบด า 2.ใบราชพฤกษ 3.ใบขาวโพด 4.ใบพระหง 5.ใบกลวย 6.ใบวานกาบหอย 7.ใบพญาสตบรรณ 8.ใบอโศกอนเดย 9.ใบสะเดา 10.ใบขเหลก

1 ใบ 1 ใบ 1 ใบ 1 ใบ 1 ใบ 1 ใบ 1 ใบ

1 ใบ 1 ใบ 1 ใบ

ใหนกเรยนศกษาลกษณะของตวใบ ขนาดของใบ ความเขมของสใบ ขอบใบ

และการเรยงตวของเสนใบ แลวบนทกผลการศกษา

ค าชแจง ใหนกเรยนศกษาลกษณะของใบพชแตละชนดตอไปน

จดประสงคของกจกรรม

เพอศกษาโครงสรางของพชใบเลยงคและพชใบเลยงเดยว

อปกรณการทดลอง

กจกรรมการทดลอง

7

ใบไมชนดตำงๆ

ลกษณะตวใบ

ขนำดของใบ

ควำมเขมของ

ผวใบ

ขอบใบ

กำรเรยงตวของใบ ผวใบ

ดานบน ผวใบ

ดานลาง

1.ใบสบด า 2.ใบราชพฤกษ 3.ใบขาวโพด 4.ใบพระหง 5.ใบกลวย 6.ใบวานกาบหอย

7.ใบพญาสตบรรณ

8.ใบอโศกอนเดย 9.ใบสะเดา 10.ใบขเหลก

……………………………………………………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………………………………………..

บนทกผลการทดลอง

อภปรายผลการทดลอง

8

ใบ (leaf) คอสวนทเจรญออกมาจากล าตนทางดานขางของล าตนเพอท าหนาทเปนแหลงสราง

อาหาร ซงมกมสเขยวสดของคลอโรฟลล ใบโดยทวไปมกแบนแตอาจเปลยนแปลงไป เพอท าหนาทอนๆ

เชน มอเกาะ หนาม ทนลอยน า หรอดกจบแมลงได ใบเหลานเกดจากขอของล าตน และมกมตาอยใน

ซอกใบหรอซอกมมระหวางใบกบกงหรอใบกบล าตน

ใบทางพฤกษศาสตรจ าแนกได 4 ชนด คอ

1. ใบเลยง (cotyledon) คอใบแรกทอยในเมด ท าหนาทสะสมอาหารเพอเลยงตนออน เชน ใบของพช ใบเลยงคพวกถวเขยว บวบ มะมวง มะขาม หรออาจท าหนาทสะสมอาหารในรปของเอนโดสเปรม เพอเลยงตนออนของพชใบเลยงเดยว เชน ขาวโพด ขาว มะพราว ภาพท 4.1 แสดงใบเลยงของพชใบเลยงเดยวและพชใบเลยงค

ทมา : http://biology-society.blogspot.com สบคนวนท 19 เมษายน 2556 2. ใบเกลด (scale leaf) เปนใบทไมมสเขยว มกมสน าตาล เจรญมาจากใบแทท าหนาทหอหม ตายอดทงบนดนและใตดนเพอปองกนอนตราย ใบเกรดบางชนดท าหนาทสะสมอาหาร เชน ใบเกลดของหอม กระเทยม

บตรเนอหำท 4.1

เรอง ชนดของใบ

ชนดของใบ

9

http://biology-society.blogspot.com/

3. ใบดอก (floral leaf) เปนสวนของใบทเปลยนแปลงไปเปนลกษณะคลายดอกมสสน

สวยงามท าหนาทลอแมลงใหมาผสมเกสร ใบท าหนาทรองรบดอก เรยก ใบประดบ 4. ใบแท ( foliage leaf) คอ ใบสเขยวทเราเหนโดยทวไปมสวนประกอบสมบรณ

(Complete leafe) จะมสวนประกอบตาง ๆ 3 สวน ไดแก ตวใบ (Lamina หรอ Blade) กานใบ (Petiole หรอ Stalk) และหใบ (Stipule) ใบทขาดสวนหนงสวนใดของ 3 สวนนไปถอวาเปนใบทไมสมบรณ (Incomplete leaf) 4. 1 ตวใบหรอแผนใบ (Lamina หรอ Blade) มลกษณะเปนแผนแบนบาง ท าใหเซลลทมคลอโรฟลลรบแสงไดมากทสด ปลายสดของตวใบเรยกยอดใบ (Apex) ลกษณะเรยวแหลม มน หรอเวา แตกตางไปตามชนดของพช ดานตรงขามกบยอดใบเปนสวนโคนของตวใบ เรยกวา ฐานใบ (Base) ภายในตวใบจะเหนเปนเสนนนเปนสนขนมา เสนทอยตรงกลางใบ เรยกวา เสนกลางใบ (Midrib) ท าใหใบแบงเปนซายขวา จากเสนกลางใบมเสนแตกแขนงออกมามากมายเรยกเสนเหลานนวา เสนใบ (Vein) เสนใบเหลานท าใหใบแผกางออกได กำรจดเรยงตวของเสนใบ (Venation) เสนใบแบบขนำน ( parallel venation ) พบในพชใบเลยงเดยว แบงเปนเรยงตามยาวของใบ (plamately parallel venation) และเสนใบขนานกนตามขวางของใบ (pinately parallel venation )

ภาพท 4.2 แสดงเสนใบขนานเรยงตามยาวของใบ ( plamately parallel venation ) ทมา : http://www.nana-bio.com. สบคนวนท 19 เมษายน 2556

10

http://www.nana-bio.com/

ภาพท 4.3 แสดงเสนใบขนานกนตามขวางของใบ (pinately parallel venation) ทมา : http://www.nana-bio.com สบคนวนท 19 เมษายน 2556

สวนของใบเลยงคเปนแบบตาขาย ( netted หรอ recticulated venation ) ซงม 2 แบบคอ

1. แบบตาขายขนนก ( pinnately netted venation ) 2. ตาขายแบบรปมอ ( palmately netted venation )

ภาพท 4.4 แสดงการจดเรยงตวของเสนใบแบบตาขาย (netted venation) ทมา : http://www.nana-bio.com สบคนวนท 19 เมษายน 2556

11



2. กานใบ (Petiole หรอ Stalk) กานใบอยตดกบเสนกลางใบเปนสวนทเชอมระหวางใบกบ

ล าตน (หรอกง) ในพชใบเลยงคมกานใบคอนขางกลม หรอ กลม แตในพชใบเลยงเดยวกานใบมกแผออกเปนแผน หมขอทล าตน เรยกวากาบใบ (Sheath) ในกานใบมทอล าเลยงทงไซเลมและโฟลเอม เชอมระหวางใบกบล าตน ทอล าเลยงท าหนาทล าเลยงน าและแรธาตจากล าตนผานไปยงใบ เพอใหท าหนาทสงเคราะหดวยแสง เมอสงเคราะหอาหารไดแลวสงผานกานใบไปยงสวนตาง ๆ ของพช

ภาพท 4.5 แสดงกานใบ

ทมา : http://www.nana-bio.com สบคนวนท 19 เมษายน 2556 4.3 หใบ (Stiple) หใบเปนสวนของใบทยนออกมาจากโคนกานใบ บรเวณทตอกบล าตน อาจจะออกมาจากกานใบหรอซอกใบกได หใบอาจม 1 ถง 2 อน แตพชสวนใหญไมมหใบ บางชนดถงจะมหใบแตกหลดลวงไปตงแตใบเจรญเตบโตออกมาเพยงเลกนอย หใบมกมสเขยวเชนเดยวกบใบ จงท าหนาทสงเคราะหดวยแสงไดดวยเชนกน ใบทไมมหใบถอวาเปนใบไมสมบรณ เรยกใบชนดนวา Exstipulate leaf สวนใบไมทมหใบเรยกวา Stipulate leaf

ภาพท 4.6 แสดงหใบ ทมา : http://www.nana-bio.com สบคนวนท 19 เมษายน 2556

12

http://www.nana-bio.com/e-learning/plant%20organ/leaf.htm

http://www.nana-bio.com/e-learning/plant

ภาพท 4.7 แสดงสวนประกอบตาง ๆ ของใบ

ทมา : http://www.scimath.org สบคนวนท 19 เมษายน 2556

กำรจดเรยงของใบบนล ำตน ( leaf arrangment ) ใบทออกมาจากสวนของล าตน แบงออกไดกวาง ๆ 3 แบบ คอ 1. แบบสลบ ( alternate หรอ spiral ) 2. แบบตรงขาม ( opposite ) 3. แบบวง ( whorled

ภาพท 4.8 แสดงการจดเรยงของใบบนตน ( leaf arrangment ) 1. ภาพการเรยงตวของใบแบบสลบ

2. ภาพการเรยงตวของใบแบบตรงกนขาม 3. ภาพการเรยงตวของใบแบบวง

ทมา : http://www.promma.ac.th สบคนวนท 19 เมษายน 2556

13

http://www.scimath.org/socialnetwork/groups/viewbulletin

http://www.promma.ac.th/

จ ำแนกไดเปน 2 ชนด คอ 1. ใบเดยว (simple leaf) หมายถง ใบทมตวใบเพยงแผนเดยวหรอใบเดยวตดอยกบกานใบ (Petiole) ทแตกออกมาจากล าตนหรอกง เชนใบออย กลวย ชมพ มะมวง ถงแมใบนนจะหยกเวา แตไมแหวงจนหลดออกจากกน แลวถอวาเปนใบเดยวทงสน เชน มะละกอ มะมวง ชมพ ออย ละหง มนส าปะหลง ลกใตใบ มะยม ฟกทอง ต าลง ตาล สาเก เหงอกปลาหมอ เปนตน

ภาพท 4.9 แสดงใบเดยว ทมา : http://www.nana-bio.com สบคนวนท 22 เมษายน 2556

ภาพท 4.10 แสดงใบเดยว สบด า ทมา : http://www.samunpri.com สบคนวนท 22 เมษายน 2556

ชนดของใบจ าแนกตามจ านวนของใบทแยกออกจากกาน

14


http://www.samunpri.com/

2. ใบประกอบ (compound leaf ) คอใบทมแผนใบมากกวาหนงเกดบนกานใบอนเดยวกนแตละใบ เรยกวาใบยอย ( leaflet ) กานของใบยอยเรยกวา petiolule หรอ petiolet ใบเดยวหรอใบประกอบสงเกตไดโดยใบเดยวมตาขาง ( arillary bud ) หรอ ตายอด ( terminal bud ) อาศยดความออนแกของใบ ถาเปนใบประกอบจะแกพรอม ๆ กน แตถาเปนกงของใบเดยว ใบตอนโคนจะแกกวาใบตอนปลายกง ใบประกอบแยกออกไดดงน 2.1) ใบประกอบแบบขนนก ( pinnately compound leaf ) มใบยอยออก 2 ขางของ แเกนกลาง ( rachis) ซงเปนสวนทตอกบกานใบ ใบประกอบมใบยอยออกแกนกลาง 2 ครง เรยกใบประกอบแบบขนนก 2 ชน ( bipinnately compound leaf ) แกนของใบประกอบใบยอยแยกออกจากแกนกลาง นเรยก rachilla พชบางชนดมใบประกอบแบบ tripinnately compound leaf คอมการแตกแขนงของใบ ยอยเชนเดยวกบใบประกอบแบบขนนกสองชนแตเพมมาอก หนงชน ถาปลายสดของใบจะเปนใบเดยวเรยก แบบขนนกค (odd ppinnate) เชน กหลาบ อญชน กามป

ภาพท 4.11 แสดงใบแบบขนนกค (odd ppinnate) กหลาบ

ทมา : http://topicstock.pantip.com สบคนวนท 22 เมษายน 2556

15

http://topicstock.pantip.com/

ถาสดปลายใบม 2 ใบ เรยกแบบขนนกค (even pinnate) เชน มะขาม ขเหลก แคบาน

ภาพท 4.12 แสดงใบใบประกอบ ขเหลก ทมา : http://www.samunpri.com สบคนวนท 22 เมษายน 2556

ใบประกอบแบบขนนกอำจแบงยอยไดอก คอ - ใบประกอบแบบขนนกชนเดยว (unipinnate) เปนใบประกอบทมใบยอยแยกออกจาก

แกนกลางเพยงครงเดยว เชน กหลาบ มะขาม ขเหลก

ภาพท 4.13 แสดงใบใบประกอบ มะขาม ทมา : http://www.bloggang.com สบคนวนท 22 เมษายน 2556

-

16


http://www.bloggang.com/

- ใบประกอบแบบขนนกสองชน (bipinnate) เปนใบประกอบแบบขนนกทแยกออกจากกาน

เปนครงท 2 จงมใบยอย เชน จามจร หางนกยง

ภาพท 4.14 แสดงใบประกอบ หางนกยง ทมา : http://www.thaigoodview.com สบคนวนท 22 เมษายน 2556

- ใบประกอบแบบขนนกสามชน (tripinnate) เปนใบประกอบแบบขนนกทแตกแขนงออกจาก

กานเปนครงท 3 จงมใบยอย เชน ปบ มะรม

ภาพท 4.15 แสดงใบประกอบแบบขนนกสามชน มะรม ทมา : http://www.bloggang.com สบคนวนท 22 เมษายน 2556

17

http://www.thaigoodview.com/


2.2) ใบประกอบแบบรปมอ ( palmately compound leaf ) คอใบประกอบทมใบยอยทกใบออกมาจากต าเหนงเดยวกนตรงปลายกานใบ ใบประกอบแบบนถาม 3 ใบยอยเรยก trifoliolate ถาม 4 ใบเรยก quadrifoliolate และถามใบยอยมากกวานเรยก polyfoliolate trifoliolate อาจเปนใบประกอบแบบขนนกถาม rachis

ภาพท 4.16 แสดงใบประกอบรปมอ

ทมา : http://www.nana-bio.com สบคนวนท 22 เมษายน 2556

18

ค ำชแจง ใหนกเรยนตอบค าถามตอไปนใหถกตองสมบรณ 1. ใหนกเรยนสรปแผนผงมโนทศนลกษณะของเสนใบพชมาพอสงเขป

บตรงำนท 4.1


ลกษณะของเสนใบพช

เสนใบของพช

ใบเลยงเดยว


ใบเลยงค

19

2. ใหนกเรยนใสเครองหมาย √ ในชองทเปนลกษณะของใบตอไปน

ขอท

ชอพช

ใบเดยว ใบประกอบ

ขนนกชนเดยว

ขนนกสองชน

ขนนกสำมชน

แบบรปมอ

1 มะมวง 2 จามจร 3 ขาวโพด 4 กหลาบ 5 มะขาม 6 สบด า 7 ชมพ 8 ปป 9 มะรม 10 หางนกยง

20

3. จงเปรยบเทยบลกษณะระหวางพชใบเดยวและพชใบประกอบ


21

รายการ จ านวนตอกลม (5คน)

1.ใบพชใบเลยงค ใบ(สบด า) 2.ใบพชใบเลยงเดยว (ใบขาวโพด) 3.ใบมดโกน 4.น ายาอทยทพย 5.พกน 6.เขมเขย 7.จานเพาะเชอ 8.หลอดหยด 9.แผนสไลด 10.กระจกปดสไลด 11.กลองจลทรรศน

2 ใบ 2 ใบ 5 ใบ

1 ขวด 1 ดาม

1 เลม 1 ชด

1 หลอด 5 แผน 5 แผน 1 กลอง


เรอง โครงสรำงภำยในของใบ

ค าชแจง ใหนกเรยนศกษาและท าการทดลองตามขนตอนตอไปน

จดประสงคของกจกรรม

เพอศกษาโครงสรางภายในของพชใบเลยงเดยวและพชใบเลยงค

อปกรณการทดลอง

22

1. ใหนกเรยนแตละกลมน าใบไมทเปนพชใบเลยงค(ใบสบด า) และพชใบเลยงเดยว (ใบขาวโพด)

2. ส าหรบพชใบเลยงค ใหมวนจากรมใบดานหนงมายงรมใบอกดานหนง มวนใหแนนเปนหลอดกลม

จากปลายใบลงมาประมาณ 1/3 ของใบตดทงออกไป

3. ใชใบมดโกนคมๆ ตดใบตามขวาง โดยใหผานเสนกลางใบใหไดแผนบางทสด เทาทจะบางได

4. น าสวนของใบทตดไดหลายๆ ชน ใสลงในจานเพาะเชอทมน า เลอกชนทบางทสดประมาณ 1-2 ชนวาง

ลงบนแผนสไลดทมหยดน าอย ปดดวยกระจกปดสไลด ระวงอยาใหมฟองอากาศอยภายใน

5. ส าหรบพชใบเดยว ไมสามารถมวนรมใบได ใหใชแผนโฟมตดเปนชนบางๆ 2 แผน วางประกบกนโดยใบ

พชใบเลยงเดยวอยตรงกลาง (ใหนกเรยนศกษาวธตดใบพชตามขวางจากรปท 4.17 )

รปท 4.17 วธตดใบพชตามขวาง

ทมา : พมพนธ เดชะคปตและคณะ (2548 : 40)

6. ใชใบมดโกนคมๆ ตดใบตามขวางใหเปนแผนบางๆ หลายๆ ชน ลงในจานเพาะเชอทมน าอย เลอก

ชนสวนทยาวและสมบรณทสด 1-2 ชน วางบนแผนสไลด ท าเชนเดยวกบพชใบเลยงค

7. น าสไลดไปตรวจดดวยกลองจลทรรศน เลอกดชนใบทบางและสมบรณทสด โดยใชเลนสใกลวตถ

ก าลงขยายต า เมอเหนโครงสรางทงหมดแลวเปลยนเปนเลนสใกลวตถก าลงขยายสงขนเพอตรวจดเซลล

แตละบรเวณ

8. ใหนกเรยนวาดรปทเหนจากกลองจลทรรศนและเปรยบเทยบลกษณะภายในของใบพชแตละชนด

วธการทดลอง

22

............................................................................................................................. .................................

................................................................................................ ..............................................................

............................................................................................................................. .................................

............................................................................................................................................................. .

............................................................................................................................. .................................

............................................................................................. .................................................................

ใบพช....................... ใบพช.......................

บนทกผลการทดลอง


23

สวนตาง ๆ ของใบเมอตดตามขวาง และน ามาสองดดวยกลองจลทรรศนพบวาประกอบดวยชนตาง ๆ 3 ชน คอ

1. เอพเดอรมส (Epidermis) เปนเยอหมใบทมอยทงดานบนและดานลางของใบ ประกอบดวยเซลลแถวเดยว และรปรางสเหลยผนผาเหมอนในล าตน เปนเซลลทไมมคลอโรพลาสต จงท าใหเอพเดอรมสทงดานบนและดานลางไมมสเขยว มควทนเคลอนท ดานนอกของผนงเซลล จงปองกนการระเหยของน าออกจากใบ เอพเดอรมสดานบน (Upper epidermis) มกมควทนฉาบหนากวาเอพเดอรมสดานลาง (Lower epidermis) ควทน ทฉาบอยเปนเยอบาง ๆ ใส ๆ เรยกวา ควทเคล (Cuticle) มลกษณะคลายขผง เอพเดอรมสบางเซลลมการเปลยนแปลงไปเปนเซลลคม (Guard cell) อยกนเปนค ๆ มรปรางคลายเมลดถว หรอคลายไต เซลลคม 2 เซลลจะหนดานเวาและมความหนามากกวามาประกบกน ท าใหเกดชองวาง เรยกวา ปากใบ หรอรใบ (Stomata) เซลลคมเปนเซลลทมเมดคลอโรพลาสตอยภายใน ในขณะทเซลลของเอพเดอรมสไมมคลอโรพลาสต

ภาพท 4.18 แสดงปากใบวานกาบหอย

ทมา : ปรชา สวรรณพนจ และนงคลกษณ สวรรณพนจ หนา 61



24

ใบไมทว ๆ ไปมกมปากใบอยทางดานลาง (Ventral side) ของใบมากกวาดานบน หากมปากใบมากจะเกดการคายน ามาก พชทมใบอยปรมน า เชน บวสาย ปากใบจะอยทางดานบน (Dorsal side) ของใบเทานน และพชทจมอยในน า เชน สาหรายหางกระรอก (ไมไดจดเปนสาหราย แตเปนพชชนดหนงทอยในน า) ใบของสาหรายหางกระรอกจะไมมปากใบ และไมมสารควทนฉาบใบดวย จ านวนปากใบของพชแตกตางไปตามชนดของพช

2. มโซฟลล (Mesophyll) อาจเรยกวาเปนสวนของเนอใบ หมายถงสวนของเนอเยอทอยระหวางเอพเดอรมสดานบน และเอพเดอรมสดานลาง เนอเยอสวนใหญเปนพวกพาเรงคมา ทมคลอโรพลาสตอยดวย จงเรยกชอใหมวา คลอเรงคมา (Chlorenchyma = Chloroplast + Parenchyma) มโซฟลลแบงออกเปนสองชนคอ ก. แพลเซดมโซฟลล (Palisade Mesophyll) เปนชนทอยใตเอพเดอรมสดานบนเขามาในเนอใบ ประกอบดวยเซลลยาว และแคบเรยงตงฉากกบเอพเดอรมสดานบน (ลกษณะคลายเสารว) เซลลเรยงกนเปนแถวอดแนน อาจจดตวเรยงเปนแถวเดยวหรอหลายแถวขนกบชนดของพช ภายในเซลลเหลานมคลอโรพลาสตอยกนอยางหนาแนนเตมไปหมด เรยกเซลลเหลานวาแพลเซดเซลล (Palisade cell) ข. สปนจมโซฟลล (Spongy mesophyll) เปนชนทอยถดจากแพลเซดมโซฟลลเขาไปอก จนถงเอพเดอรมสดานลาง เปนเซลลทอยกนอยางหลวม ๆ ไมเปนระเบยบ เซลลมรปรางคอนขางกลม จงเรยกเซลลเหลานวา สปนจเซลล (Spongy cell) มชองวางระหวางเซลลมาก ผวเซลลจงมโอกาสสมผสกบอากาศไดมาก ท าใหแกสตาง ๆ แพรเขาออกไดสะดวก ในแตละเซลลมปรมาณคลอโรพลาสตนอยกวาเซลลในชนแพลเซดมโซฟลล จงท าใหดานลางของใบมสเขยวนอยกวาดานบนของใบ

3. มดทอล าเลยง (Vascular bundle) คอสวนของเสนใบขนาดตาง ๆ กนทอยภายใน เนอใบนนเอง มดทอล าเลยง ประกอบดวยไซเลม และโฟลเอม มาเรยงตดตอกนเปนเสนใบ มดทอล าเลยงมกลมเซลลทเรยกวาบนเดลชท (Bundle sheath) ลอมรอบ จงท าใหมดทอล าเลยงมความแขงแรงเพมขน บนเดลชทประกอบดวยเซลลพาเรงคมา หรอสเกลอเรงคมาเรยงตวกนอย 1 หรอ 2 ชน สวนใหญของมดทอล าเลยงอยในชนสปนจมโซฟลล จงเหนเสนใบนนออกทางดานทองใบ

25

ภาพท 4.19 แสดงโครงสรางภายในใบ

ทมา : ปรชา สวรรณพนจ และนงคลกษณ สวรรณพนจ หนา 47

26

ค ำชแจง ใหนกเรยนเตมขอความตอไปนใหครบถวนสมบรณ



โครงสรางภายในของใบ

มดทอล าเลยง เอพเดอรมส

.………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

………………………………………………………………

..............................................................................

..............................................................

........................................................

........................................................

........................................................

........................................................

........................................................

.......................................................

.....................................................................

.........................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

.................................................

................................................

.................................................................

........................................................

...............................................

...............................................

...............................................

...............................................

...............................................

...............................................

...............................................

.……………………………………………………………

……………………………………………………………

……………………………………………………………

……………………………………………………………

……………………………………………………………

……………………………………………………………

……………………………………………………………

……………………………………………………………

……………………………………………………………

……………………………………………………………

…………………………………………………………..

27

โครงสรางหรออวยวะตาง ๆ ของพช มหนาทและลกษณะทแตกตางกน ไมวาจะเปนสวนราก ล าตน หรอใบ ใบเปนแหลงทมคลอโรพลาสตปรมาณมากทสด จงมการสงเคราะหดวยแสงมากทสด

หนาทส าคญของใบ มหลายประการ คอ

1. สรางอาหารดวยกระบวนการสงเคราะหดวยแสง 2. หายใจ (Respiration) 3. คายน า (Transpiration) นอกจากนนใบยงมหนาทอน ๆ ไดแก 4. ยดหรอค าจนล าตน โดยเปลยนไปเปนมอเกาะ (คลายกบล าตนทไดกลาวมาแลว) 5. สะสมอาหารและน า เชน กาบกลวย ใบวานหางจระเข กลบหวหอม เปนตน

6. แพรพนธ เชนใบตนตายใบเปน หรอเศรษฐพนลาน ทองสามยาน ทมการสรางตาบรเวณใบ ซงตามปกตแลวใบไมมตา

7. ปองกนล าตน ดวยการเปลยนใบเปนหนาม เชน หนามเหงอกปลาหมอ หนามกระบองเพชร

8. ชวยผสมเกสรโดยเปลยนเปนกลบดอกและใบประดบสตาง ๆ เพอลอแมลง 9. ปองกนยอดออนหรอใบออน เชน เปลยนเปนเกลดหมตา

ใบทเปลยนแปลงไปท าหนาทพเศษ (Modified leaf) เปนใบทมการเปลยนแปลงไปจากใบแทท

มสเขยวและแผแบน ไปเปนรปอนทเหมาะสมกบหนาทไดแก


เรอง หนำทและกำรเปลยนแปลงของใบ

หนาทของใบ

ใบทเปลยนแปลงไปท าหนาทพเศษ (Modified leaf)

28

1. ใบสะสมอาหาร (Storage leaf) เปนใบทเปลยนแปลงไปเปนทเกบสะสมอาหาร จงมลกษณะอวบหนา ไดแกใบเลยง (Cotyledon) และใบพชอกหลายชนด เชน ใบวานหางจระเข หวหอม หวกระเทยม กาบกลวย สวนกะหล าปลเกบอาหารสะสมไวทเสนใบ และกานใบ อนงใบเลยงเปนใบใบแรกทอยในเมลด พชบางชนดมใบเลยงขนาดใหญเนองจากการสะสมอาหารไว โดยดดอาหารมาจากเอนโดสเปรม (Endosperm) เพอน าไปใชในการงอกของตนออน ใบเลยงจงมลกษณะอวบใหญ ใบเลยงยงมหนาทปกคลมเพอปองกนยอดออนไมใหเปนอนตราย เมอยอดออนแทงทะลดนขนมา และเมอพนดนแลวยงชวยสงเคราะหอาหารอกดวย ในพชบางชนด

ภาพท 4.20 แสดงใบสะสมอาหาร

ทมา : http://www.nana-bio.com สบคนวนท 27 เมษายน 2556 2. ใบประดบ หรอใบดอก (Bract ) เปนใบทเปลยนแปลงพเศษเพอรองรบดอก โดยอยบรเวณกานดอกสวนมากมสเขยว แตมหลายชนดทมสอนๆ สวยงามคลายดอก เชน เฟองฟา หนาวว ครสตมาส

ภาพท 4.21 แสดงใบประดบของเฟองฟา ทมา : http://www.nana-bio.com สบคนวนท 27 เมษายน 2556

29

3. ใบเกลด (Scale leaf) เปนใบทเปลยนมาจากใบแท เพอท าหนาทปองกนอนตรายใหแกตาและยอดออน ใบเกลดไมมสเขยว เพราะไมมคลอโรฟลล เชน ใบเกลดของสนทะเลทเปนแผนเลก ๆ ตดอยรอบ ๆ ขอใบเกลดของโปรงฟาเปนแผนเลก ๆ ตดอยตรงขอเชนเดยวกน ใบเกลด ของขง ขา เผอก แหวจน เปนตน นอกจากนใบเกลดบางชนดยงสะสมอาหารไวดวย ใบเกลดจงมขนาดใหญ เชน หวหอม หวกระเทยม

ภาพท 4.22 แสดงใบเกรดของขา ทมา : http://www.nana-bio.com สบคนวนท 27 เมษายน 2556

4. มอเกาะ (Leaf tendrill) เปนใบทเปลยนแปลงไปเปนมอเกาะเพอยดและพยงล าตนใหขนสง มอเกาะอาจเปลยนมาจากใบบางสวน หรอใบทงใบกได ตวอยางมอเกาะของถวลนเตา ถวหอม บานบรสมวง พวงแกวดรน มะระ กะทกรก ดองดง หวายลง เปนตน

ภาพท 4.23 แสดงใบมอเกาะมะระ

ทมา : http://www.nana-bio.com สบคนวนท 27 เมษายน 2556

30



5. หนาม (Leaf spine) เปนใบทเปลยนแปลงเปนหนาม เพอปองกนอนตรายจากสตวทมากดกน พรอมกบปองกนการคายน า เนองจากปากใบลดนอยลงกวาปกต หนามทเกดอาจมการเปลยนแปลงทงใบกลายเปนหนาม หรอบางสวนของใบกลายเปนหนามกได ตวอยางเชน หนามของตนเหงอกปลาหมอเปลยนแปลงมาจากขอบใบและหใบ หนามของตนกระบองเพชรเปลยนแปลงมาจากใบหนามมะขามเทศเปลยนแปลงมาจากหใบ หนามของศรนารายณ (หรอตนรอยป) เปลยนแปลงมาจากขอบใบ เปนตน

ภาพท 4.24 แสดงใบหนามกระบองเพชร

ทมา : http://www.nana-bio.com สบคนวนท 27 เมษายน 2556 6. ฟลโลด (Phyllode หรอ Phyllodium ) บางสวนของใบเปลยนแปลงไปเปนแผนแบนคลายใบแตแขงแรงกวาปกต ท าใหไมมตวใบทแทจรง จงลดการคายน าไดดวย เชน ใบกระถนณรงค ซงเปลยนแปลงมาจากกานใบ

ภาพท 4.25 แสดงใบฟลโลดกระถนณรงค ทมา : https://www.google.co.th สบคนวนท 27 เมษายน 2556

31


https://www.google.co.th/

7. ทนลอย (Floating leaf) พชน าบางชนดมการเปลยนแปลงกานใบใหพองโตคลายทน ภายในมเนอเยอทจดตวอยางหลวม ๆ ท าใหมชองอากาศกวางใหญ สามารถพยงล าตนใหลอยน ามาได เชน ผกตบชวา

ภาพท 4.26 แสดงทนลอยของผกตบชวา ทมา : http://www.nana-bio.com สบคนวนท 27 เมษายน 2556

8. ใบสบพนธ (Vegetative reproductive organ) เปนใบทเปลยนแปลงไปเพอชวยแพรพนธโดยบรเวณของใบทมลกษณะเวาเขาเลกนอย มตา (Aventitious bud) ทงอกตนเลก ๆ ออกมาได ตวอยางเชน ใบของตนตายใบเปน (หรอคว าตายหงายเปน) ตนเศรษฐพนลาน ตนโคมญปน เปนตน

ภาพท 4.27 แสดงใบสบพนธของตนตายใบเปน ทมา : http://www.nana-bio.com สบคนวนท 27 เมษายน 2556

32



9. ใบดกจบแมลง (Insectivorous leaf หรอ Carnivorous leaf) เปนใบทเปลยนแปลงไปเปนกบดกแมลง หรอสตวขนาดเลก ภายในกบดกมตอมสรางเอนไซมประเภทโพรทเอส (Protease) ทยอยโปรตนสตวทตดอยในกบดกได พชชนดนมใบปกตทสามารถสงเคราะหแสงไดเหมอนพชทว ๆ ไป แตพชเหลานมกอยในทมความชนมากกวาปกต อาจขาดธาตอาหารบางชนดจงตองมสวนทเปลยนแปลงไปเปนกบดก เชน ตนหมอขาวหมอแกงลง (หรอน าเตาฤๅษ) ตนกาบหอยแครง ตนหยาดน าคางตนสาหรายขาวเหนยวหรอสาหรายนา

ภาพท 4.28 แสดงใบเปลยนไปเปนกบดกแมลง ทมา : http://www.nana-bio.com/e-learning/plant สบคนวนท 27 เมษายน 2556

33


ค ำชแจง จงตอบค ำถำมตอไปนใหถกตองสมบรณทสด 1. จงยกตวอยำงพชทเปลยนแปลงใบไปท ำหนำอนๆ

1. ใบสะสมอาหาร

.................................................................................................... ............................................. 2. ใบดอก

........................................................................................... ...................................................... 3. ใบประดบ

............................................................................................................................. .................... 4. ใบเกลด

.................................................................................................................................... ............. 5. ใบเกลดหมตา

.................................................................................................... ............................................. 6. ใบมอเกาะ

............................................................................................................................. .................... 7. ใบหนาม

............................................................................ ..................................................................... 8. ใบฟลโลด

............................................................................................................................. .................... 9. ใบทนลอย

.................................................................................................................................... ............. 10. ใบแพรพนธ

..................................................................................................................... ............................



34

2. จงอธบำยลกษณะรปรำง และหนำทของใบพเศษตำมรปภำพทก ำหนดให

ภำพใบ

ชนดของใบ ลกษณะ/หนำท

35

ค ำชแจง ใหนกเรยนเขยนแผนผงมโนทศนของใบ


เรอง เขยนแผนผงมโนทศนของใบ

36

ค าชแจง ใหนกเรยนคนควาหาค าศพทภาษาองกฤษของค าทก าหนดใหตอไปนใหถกตอง

ท ค าศพทภาษาไทย ค าศพทภาษาองกฤษ

1 ใบแท 2 ใบสะสมอาหาร

3 ใบประดบ

4 ใบเกลด 5 มอเกาะ

6 หนาม 7 ฟลโลด

8 ทนลอย

9 ใบสบพนธ 10 ใบจบแมลง

บตรกจกรรมเสรมท 4.1

“เพมเตมเสรมค ำศพท”

37

1. ใบไมทว ๆ ไปดานหลงใบสเขยวเขมกวาดานทองใบเนองจาก

ก. ชนเอพเดอรมสดานหลงใบมสเขยวเขมกวาดานทองใบ ข. ชนควทเคลของดานทองใบจะมมากกวาดานหลงใบ ค. คลอโรพลาสตดานหลงใบจะมมากกวาดานทองใบ ง. คลอโรพลาสตดานหลงใบมสเขมมากกวาดานทองใบ

2. เซลลคมและเอพเดอรมสดานลางของใบนนเปนเซลลแถวเดยวกน แตกตาง กนท ก. เอพเดอรมสมนวเคลยส เซลลคมไมมนวเคลยส ข. เอพเดอรมสไมมนวเคลยส เซลลคมมนวเคลยส ค. เอพเดอรมสไมมคลอโรพลาสต เซลลคมมคลอโรพลาสต ง. เอพเดอรมสมคลอโรพลาสต เซลลคมไมมคลอโรพลาสต

3. เซลลชนดใดของใบท าหนาทสะสมอาหารเพอล าเลยงไปยงสวนตาง ๆ ของพช ก. Parenchyma

ข. Palisade cell ค. Guard cell ง. Spongy cell

แบบทดสอบหลงเรยน


รายวชา ชววทยาเพมเตม 3

ว30243


ค ำชแจง

1. แบบทดสอบเปนแบบเลอกตอบ 4 ตวเลอก จ านวน 10 ขอ 10 คะแนน ใชเวลา 10 นาท

2. ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองทสดแลวท าเครองหมายกากบาท (X) ในกระดาษค าตอบ

38

4. เซลลคมเปลยนแปลงจากเซลลใด

ก. Stoma ข. Parenchyma ค. Epidermis ง. Cutin

5. ลกษณะใดของใบทไมเกยวของกบการสรางอาหารของใบเลย ก. ดานบนของใบมสเขยวเขมกวาดานลางของใบ ข. ดานบนของใบเปนมนเรยบ มควตเคลเคลอบ ค. ใบมลกษณะบางและแผแบน ง. มดทอน าทออาหารอยตดกบ Palisade cell

6. ลกษณะใดของใบทเหมาะสมส าหรบการท าหนาทสรางอาหารมากทสด ก. ใบแบนบาง พนทผวมาก ใบแผออกแตละใบไมซอนกน ข. ใบมลกษณะเปนเสนบางๆ กระจายไปทวกง ค. ใบแบนบาง มความหนาและมแพลเซดเซลลกนหลาย ๆ ชน ง. ใบหนามขนาดใหญ แตละใบเรยงซอน ๆ กนหลาย ๆ ชน

7. โครงสรางของใบประกอบดวยเซลลหลายชนดซงท าหนาทตาง ๆ กน เปรยบเสมอนกบผก เหลกเสนเปนโครงรางในการกอสรางอาคาร เซลลชนดนท าหนาทเปนโครงเหลกคอ ก. เอพเดอรมส ข. แพลเซดเซลล ค. สปนจเซลล

ง. ไซเลมและโฟลเอม

8. ใบของพชในขอใดตอไปนเปนใบประกอบทงหมด ก. ใบจามจร ใบมะพราว ใบมะขาม

ข. ใบมะมวง ใบมะขาม ใบมะยม ค. ใบมะยม ใบจามจร ใบกระถน ง. ใบมะขาม ใบมะยม ใบมะมวง

39

9. ตนไมคใดทเปลยนใบไปเปนอวยวะทใชในการจบแมลง

ก. กาบหอยแครง หมอขาวหมอแกงลง ข. กาบหอยแครง ต าลง

ค. หมอขาวหมอแกงลง วานกาบหอบ ง. ต าลง วานกาบหอย

10. มอเกาะไมพบในพชชนดใด

ก. บวบ ข. เฟองฟา

ค. ต าลง ง. แตงกวา

40

ภำคผนวก

41

เฉลย

แบบทดสอบกอนเรยน

ขอ ค าตอบ

1 ค

2 ง

3 ค

4 ง

5 ก

6 ค

7 ค

8 ก

9 ค

10 ค

42

เฉลยบตรกจกรรมท 4.1

เรอง โครงสรำงของใบ

ใบไมชนดตำงๆ

ลกษณะตวใบ

ขนำดของใบ

ควำมเขมของ

ผวใบ

ขอบใบ

กำรเรยงตวของเสนใบ ผวใบ

ดานบน ผวใบ

ดานลาง

1.ใบสบด า เปนแผนบางๆ ขนาดใหญ ผวเขม ผวจาง ขอบใบเรยบ แบบตาขาย 2.ใบราชพฤกษ เปนแผนบางๆ ขนาดใหญ ผวเขม ผวจาง ขอบใบเรยบ แบบตาขาย 3.ใบขาวโพด เปนแผนบางๆ ขนาดใหญ ผวเขม ผวจาง ขอบใบเรยบ แบบขนาน 4.ใบพระหง เปนแผนบางๆ ขนาดใหญ ผวเขม ผวจาง ขอบใบหยก แบบตาขาย 5.ใบกลวย เปนแผนบางๆ ขนาดใหญ ผวเขม ผวจาง ขอบใบเรยบ แบบขนาน 6.ใบวานกาบหอย

เปนแผนบางๆ ขนาดเลก ผวเขม ผวจาง ขอบใบเรยบ แบบขนาน

7.ใบพญาสตบรรณ

เปนแผนบางๆ ขนาดใหญ ผวเขม ผวจาง ขอบใบเรยบ แบบตาขาย

8.ใบอโศกอนเดย เปนแผนบางๆ ขนาดเลก ผวเขม ผวจาง ขอบใบหยก แบบตาขาย 9.ใบสะเดา เปนแผนบางๆ ขนาดเลก ผวเขม ผวจาง ขอบใบหยก แบบตาขาย 10.ใบขเหลก เปนแผนบางๆ ขนาดเลก ผวเขม ผวจาง ขอบใบเรยบ แบบตาขาย

ตวใบสวนใหญมลกษณะเปนแผนบางเหมอนกน ตางกนทขนาดของใบ รปรางใบ ความเขมของส

ใบดานบนดานลางไมเทากน ผวใบดานบนเขมกวาผวใบดานลาง และผวใบดานบนจะมนกวาผวใบา

นลางอาจมกานใบหรอไมมกได ขอบใบ ปลายใบ อาจมลกษณะแตกตางกนไป ผวใบบางชนดอาจมขน

อยดวย ลกษณะการเรยงตวของเสนใบแตกตางกน

บนทกผลการศกษา


43

เฉลยบตรงำนท 4.1


ค าชแจง ใหนกเรยนตอบค าถามตอไปนใหถกตองสมบรณ

1. ใหนกเรยนสรปแผนผงมโนทศนลกษณะของเสนใบพชมาพอสงเขป

ลกษณะของเสนใบพช


ใบเลยงเดยว


ใบเลยงค

เสนใบแบบขนำน

( parallel venation )

เรยงตามยาวของใบ

(plamately parallel venation)

เสนใบขนำนกนตำมขวำงของใบ

( pinately parallel venation )

เสนใบแบบตำขำย

(netted venation)

แบบตำขำยขนนก

( pinnately netted venation )

ตำขำยแบบรปมอ

( palmately netted venation )

44

2. ใหนกเรยนใสเครองหมาย √ ในชองทเปนลกษณะของใบตอไปน

ขอท

ชอพช


ขนนกชนเดยว

ขนนกสองชน

ขนนกสำมชน

แบบรปมอ

1 มะมวง √ 2 จามจร √ 3 ขาวโพด √ 4 กหลาบ √ 5 มะขาม √ 6 สบด า √ 7 ชมพ √ 8 ปป √ 9 มะรม √ 10 หางนกยง √

45

3. จงเปรยบเทยบลกษณะระหวางใบเดยวและใบประกอบ

ใบเดยว ใบประกอบ ใบเดยว (simple leaf) ใบทมตวใบแผนเดยว เชน ใบนอยหนา มะมวงชมพ พชบางชนดตวใบเวา โคงไปมา จงทาใหดคลายมตวใบหลายแผนแตบางสวนของตวใบยงเชอมกนอยถอวาเปนใบเดยว เชน ใบมะละกอ ใบฟกทอง ตวใบมกตดกบกานใบ ถาใบทไมมกานใบเรยก sessile leaves เชนบานชน

ใบประกอบ (compound leaf) ใบทมตวใบหลายแผนตดอยกบกานใบเดยว เชน ขเหลก ใบจามจร ใบยอย เรยกวา leaflets ใบประกอบจะมตาทซอกใบทตดกบลาตนเทานน (แตสวนทเปนกานใบยอยจะไมพบตา)ใบประกอบยงสามารถแบงเปนประเภทยอยๆ ได 2 ประเภท

46



ค าชแจง ใหนกเรยนบนทกผลการศกษา

พชใบเลยงคทอล าเลยงน าและอาหาร คอสวนทเปนเสนกลางใบ (midrib) และเสนใบยอย

พชใบเลยงค เสนใบซงเปนสวนของทอล าเลยงจะเรยงตวกนเปนรางแห สวนในพชใบเลยงเดยวทอล าเลยงน าและอาหารจะขนานกนตามความยาวของใบ ลกษณะคลายหวกะโหลก ประกอบดวย ไซเลมและโฟเอม

ใบพช ใบเลยงค (สบด า) ใบพช ใบเลยงเดยว (ขาวโพด)

บนทกผลทดลอง


47



ค ำชแจง ใหนกเรยนเตมขอควำมตอไปนใหครบถวนสมบรณ

โครงสรางภายในของใบ

มดทอ

ล าเลยง

เอพเดอรมส

มโซฟลล

แพลเซดมโซฟลล - อยใตชนเอพเดอรมส - มเมดคลอโรพลาสตหนาแนน

- ปกคลมแผนใบทงดานบนและดานลาง - ไมมคลอโรพลาสต -บางชนดเปลยนเปนเซลลคม

ไซเลม ใชล าเลยงน าและแรธาต

โฟลเอม ใชล าเลยงสารอาหาร

สปนจมโซฟลล - ถดจากเพลเซดมโซฟลลถงเอพเดอรมสดานลาง - มชองวางระหวางเซลล - มคลอโรพลาสตหนาแนนนอยกวาแพลเซดมโซฟลล

48



ค าชแจง จงตอบค าถามตอไปนใหถกตองสมบรณทสด 1. จงยกตวอยางพชทเปลยนแปลงใบไปท าหนาอนๆ

1. ใบสะสมอาหาร ตอบ ใบวานหางจระเข หวหอม หวกระเทยม กาบกลวยใบดอก

2. ใบประดบ ตอบ กาบปลกลวย กาบเขยงมะพราว หมาก

3. ใบเกลด ตอบ กาบปลกลวย กาบเขยงมะพราว หมาก

4. ใบเกลดหมตา ตอบ จ าป สาเก

5. ใบมอเกาะ ตอบ มะระ กระทกรก บานบรสมวง

6. ใบหนาม ตอบ กระบองเพชร มะขามเทศ ตนเหงอกปลาหมอ

7. ใบฟลโลด ตอบ ใบกระถนณรงค

8. ใบทนลอย ตอบ ผกตบชวา 9. ใบแพรพนธ

ตอบ คว าตายหงายเปน ตนเศรษฐพนลาน ตนโคมญปน

49

2. จงอธบำยลกษณะรปรำง และหนำทของใบพเศษตำมรปภำพทก ำหนดให

ภำพใบ

ชนดของใบ ลกษณะ/หนำท

ใบสะสมอาหาร (Storage leaf)

เปนใบทเปลยนแปลงไปเปน อวยวะสาหรบเกบหรอสะสม อาหารหรอนา ใบประเภทนจะมลกษณะอวบอวน เนองจากเกบอาหาร และอมนาไวมาก เชน ใบเลยงของพชตางๆใบวานหางจระเข กลบหวหอม และ กลบของกระเทยม

กบดกแมลง เปนใบทเปลยนแปลงไปเปนกบดกแมลง หรอสตวเลก ภายในกบดก จะมตอมสรางนายอยอาหารจาพวก โปรตน เชนตนกาบหอยแครง หยาดนาคาง สาหรายขาวเหนยว หมอขาวหมอแกงลง เปนตน

ใบสบพนธ

เปนใบทเปลยนแปลงมาเพอสบพนธ เพอชวยในการแพรพนธ

ทนลอย

(Floating leaf )

สามารถลอยนาอยได โดยอาศยกานใบ อาศยกานใบพองโตออก ภายในมเนออยกนอยางหลวมๆ และมชองวางอากาศใหญทาใหมอากาศอยมาก จงชวยพยงใหลาตน ลอยนาอยได

มอเกาะ (leaf tendril

เปนใบทเปลยนแปลงมาเปนมอเกาะเพอพยงล าตนไหไตขนทสงได อาจเปลยนแปลงมาจากใบหรอสวนใดสวนหนงของใบ เชน มอเกาะของถวลนเตา มะระ

50

ค ำชแจง ใหนกเรยนเขยนแผนผงมโนทศนของใบ


เรอง เขยนแผนผงมโนทศนของใบ

51

ค าชแจง ใหนกเรยนคนควาหาค าศพทภาษาองกฤษของค าทก าหนดใหตอไปนใหถกตอง

ท ค าศพทภาษาไทย ค าศพทภาษาองกฤษ

1 ใบแท Lamina 2 ใบสะสมอาหาร Storage leaf

3 ใบประดบ Bract

4 ใบเกลด Scale leaf

5 มอเกาะ leaf tendril

6 หนาม Leaf spine

7 ฟลโลด Phyllode

8 ทนลอย Floating leaf

9 ใบสบพนธ Vegetative reproductive organ

10 ใบจบแมลง Insectivorous leaf

เฉลยบตรกจกรรมเสรมท 4.1

“เพมเตมเสรมค ำศพท”

52

เฉลย

แบบทดสอบหลงเรยน

ขอ ค าตอบ

1 ค

2 ง

3 ง

4 ค

5 ข

6 ค

7 ง

8 ก

9 ก

10 ข

53

บรรณำนกรม

กระทรวงศกษาธการ. (2552). แนวปฏบตกำรวดผลและประเมนผลกำรเรยนร ตำมหลกสตรแกนกลำงกำรศกษำขนพนฐำน พทธศกรำช 2551. กรงเทพมหานคร : โรงพมพชมนมการเกษตรแหงประเทศไทย จ ากด. กรมวชาการ. (2551). หลกสตรกำรศกษำขนพนฐำน พทธศกรำช 2551. พมพครงท 3. กรงเทพมหานคร : โรงพมพครสภาลาดพราว. ประดษฐ พงศทองค า สรนทร ปยะโชคณากล และ สมศกด อภสทธวาณช. (2547). ชววทยำ 3. กรงเทพมหานคร : บรษทดานสทธาการพมพ จ ากด. ประสงค หล าสะอาด และจตเกษม หล าสะอาด. (2554). คมอรำยวชำพนฐำน กลมสำระกำรเรยนรวทยำศำสตร ชววทยำ ม.4-6 เลม 3. กรงเทพมหานคร: โรงพมพเพมทรพยการพมพ. ปรชา สวรรณพนจ และ นงลกษณ สวรรณพนจ. (2556). High School Biology ม. 4- 6 เลม 3. กรงเทพมหานคร : เจรญดมนคงการพมพ. ณฐพงศ กองคณวฒน. (2556). สรปเนอหำชววทยำ ม. ปลำย. กรงเทพมหานคร : กรนไลฟ พรนตง เฮาส จ ากด. มลนธทางไกลผานดาวเทยม. (2556). คมอพระรำชทำนสอนทำงไกลผำนดำวเทยม ส ำหรบโรงเรยนปลำยทำง. กรงเทพมหานคร : อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง จ ากด (มหาชน) สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. (2555). หนงสอเรยนรำยวชำเพมเตม ชววทยำ เลม 3. กรงเทพมหานคร :โรงพมพสกสค. ลาดพราว. ส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต. (2551). กำรสบคนทำงวทยำศำสตร. พมพครงท 2. ปทมธาน : มปพ. สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. (2552). กำรจดสำระกำรเรยนร กลมสำระวทยำศำสตร. กรงเทพมหานคร :โรงพมพสกสค. ลาดพราว. สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย(สสวท). “คลงควำมรสควำมเปนเลศทำง วทยำศำสตร คณตศำสตรและเทคโนโลย”.

http://biology-society.blogspot.com สบคนวนท 19 เมษายน 2556

http://www.nana-bio.com. สบคนวนท 19 เมษายน 2556

http://www.scimath.org สบคนวนท 19 เมษายน 2556 http://www.promma.ac.th สบคนวนท 19 เมษายน 2556

54

http://biology-society.blogspot.com/


http://www.scimath.org/socialnetwork/groups/viewbulletin

http://www.promma.ac.th/

http://www.nana-bio.com สบคนวนท 22 เมษายน 2556 http://www.samunpri.com สบคนวนท 22 เมษายน 2556 http://topicstock.pantip.com สบคนวนท 22 เมษายน 2556 http://www.samunpri.com สบคนวนท 22 เมษายน 2556 http://www.bloggang.com สบคนวนท 22 เมษายน 2556 http://www.thaigoodview.com สบคนวนท 22 เมษายน 2556 http://www.bloggang.com สบคนวนท 22 เมษายน 2556 http://www.nana-bio.com สบคนวนท 22 เมษายน 2556 https://www.google.co.th สบคนวนท 27 เมษายน 2556 http://www.nana-bio.com สบคนวนท 27 เมษายน 2556

55



http://topicstock.pantip.com/



http://www.thaigoodview.com/



https://www.google.co.th/


Documents

ค ำน ำ - kroobannok.com · ชุดที่ 4 โครงสร้างและหน้าที่ของใบ ชีววิทยาเพิ่มเติม