ความรูท่ัวไปเก่ียวกับเกาอ้ีลอเข็นและ

การชวยเหลือเบื้องตนแกคนพิการทางกายและการเคล่ือนไหวในการใชลอเข็น เรียบเรียงโดย ศูนยสาธิตอุปกรณเครื่องชวยคนพิการ

ศูนยสิรินธรเพ่ือการฟนฟูสมรรถภาพทางการแพทยแหงชาติ

ลอเข็น (Wheelchair)

ลอเข็น (W/C) เปนอุปกรณชวยในการเคล่ือนท่ี มีลักษณะคลายเกาอ้ี แตมีลอผูนั่งสามารถหมุนหรือ

บังคับลอ ใหขับเคล่ือนไดเองหรือบางคร้ังอาจใหผูอ่ืนชวยเข็นได ซ่ึงอุปกรณลอเข็นสามารถชวยใหผูปวยมีการเคล่ือนท่ีเพื่อเปล่ียนสถานท่ีและชวยใหผูปวยสามารถกระทํากิจวัตรประจําวันไดมากข้ึน

ภาพแสดงสวนประกอบของรถเข็น สวนประกอบของลอเข็น 1. ลอ ( Wheels ) โดยท่ัวไปลอเข็นจะมีลอ 2 คู ไดแก

1.1 ลอหลัง ( Drive wheels ) จะอยูขางหลัง มีขนาดใหญ ขนาดมาตรฐานมีเสนผานศูนยกลาง 24 นิ้ว ความสูงของท่ีนั่งปกติ จากพื้น 20 นิ้ว ถารถเข็นชนิดถอดท่ีวางแขนออกไดลอหลังจะมีเสนผานศูนยกลาง 20 นิ้ว เพื่อใหพอดีกับระดับท่ีนั่ง

ที่กันขอเทาตก

ที่กันขาตกไปดานหลัง

ที่วางแขน

คานยกลอหนา

หามลอ ลอหนา

พนักพิงหลัง

ลอหลัง ที่หมุนลอ

มือจับ

1.2 ลอหนา (Caster wheels ) เปนลอขนาดเล็กท่ีอยูขางหนา ขนาดมาตรฐานมี 2 ขนาดคือ เสนผาน ศูนยกลาง 8 นิ้ว เหมาะสําหรับพื้นท่ีไมเรียบเชน พรม พื้นหญาหรือพื้นขรุขระ ขนาดเสนผาน ศูนยกลาง 5 นิ้ว จะทําใหการขับเคล่ือนคลองกวา วงเลี้ยวแคบ

2. ยาง ( Tire ) มี 2 ชนิดคือ 2.1 ชนิดยางตนั (Solid rubber ) นิยมใชมากกวา เพราะทนทานและคลองกวา 2.2 ชนิดอัดลม ( Pneumatic tire ) มีความเสียดทานมากตองใชแรงมากในการเข็นเม่ือผานพื้นขรุขระ

จะไมสะเทือนและไมคอยเล่ือน แตอาจจะดูแลรักษายากและร่ัวไดงาย 3.ท่ีหมุนลอ (Wheel rim or Hand rim) เปนวงลอทําดวย stainless steel อยูติดกับลอใหญท้ัง 2 ขาง แตขนาดเล็กกวาเล็กนอย ใชสําหรับจับหมุนลอ 4. ท่ีหามลอ (Brake, Wheel lock) รถเข็นทุกคันตองมีหามลอติดท่ีลอใหญท้ัง2ขาง ปกติจะสูงระดบัขนาดท่ีนั่ง 5. ท่ีวางแขน (Armrests) ขนาดมาตรฐานสูงจากท่ีนั่งประมาณ 10 นิ้ว ท่ีวางแขนมีหลายแบบไดแก

5.1 ท่ีวางแขนแบบถอดไมได 5.2 ท่ีวางแขนแบบถอดได 5.3 ท่ีวางแขนสําหรับใชกับโตะ 5.4 ท่ีวางแขนปรับระดับความสูงได

6. ท่ีนั่ง (Seat) ขนาดมาตรฐาน 18 นิ้ว ลึก 16 นิ้ว สูงจากพื้น 20 นิ้ว ความกวางของท่ีนั่ง ควรนั่งพอดีตัว เม่ือนั่งแลวรูสึกสบาย ไมถูกเบียดหรือไมกวางเกนิไป จนตองกางแขนมากขณะหมุนลอ สวนความลึกควรใหรองรับไดตลอดตนขาถึงขอพับเขา ความสูงจากพื้นควรใหวางเทาบนแผนท่ีวางเทาไดสบายและม่ันคง 7. พนักพิงหลัง (Back rest ) แบบมาตรฐานพนักพิงหลังทําดวยนั่งเทียมยึดติดดานหลังสูงจากท่ีนั่ง 16 นิ้ว นอกจากนี้ พนกัพิงหลังสามารถดัดแปลงไดดังนี ้ 7.1 พนักพิงหลังประเภทถอดออกได (Detachable backrest) สามารถถอดออกเพ่ือเคล่ือน ยายตัวออกไปดานหลัง

7.2 พนักพิงหลังประเภทปรับเอนได (Reclining back rest) อาจจะปรับเอนไดชวง 90-180องศา หรือ 90-150 องศา และอาจตองมีแผนรับศีรษะ (Head rest)

8. ท่ีวางเทา ( Foot rest) เปนแผนโลหะสามารถพับข้ึนไดเพื่อใหไปนัง่และลุกเขาออกไดสะดวกระยะหางจากท่ีนั่งเทาความยาวของขาต้ังแตขอพับถึงสนเทา ท่ีวางเทาควรมีแผนหนังดานหลังปองกันเทาหลน เรียกวา Heel strap 9. ท่ีรองขา (Leg rests) มีหลายแบบดังนี ้

9.1 Swing foot rest สามารถถอดสลักออกไดแลวผลักไปดานขางได 9.2 Removable leg rest สามารถถอดออกได มีประโยชนในการเข็นใหชิดโตะ เตียง 9.3 Elevating leg rest มีแผนกระดาน หรือโฟมหุมดวยหนังติดเหนือท่ีวางเทาเพื่อรองรับขาและสามารถปรับระดับใหอยูในแนวนอนได

10. คานยกลอหนา (Tipping lever) อยูดานหลังของลอ ใชสําหรับใหคนเข็นใชเทาเหยียบลงเพ่ือยกลอหนาใหพนพื้น ขณะข้ึนลงพื้นตางระดับ เชนฟุตบาทหรือข้ึนลงทางลาดชัน 11. ท่ีจับ (Chair handle) สําหรับใหผูดแูลใชจับเพื่อชวยเข็นรถใหผูปวย 12. แผนกันเปอน(Side guards) เปนโลหะติดท่ีใตท่ีวางแขนเพ่ือปองกนัผาโดนลอรถสกปรก การดูแลและการจัดเก็บลอเข็น

ควรทําความสะอาดอยางสมํ่าเสมอ โดยเลือกอุปกรณท่ีเหมาะสมในการทําความสะอาด สวนประกอบท่ีเปนโลหะ หรือหนัง อาจใชผาชุบน้ําหมาดๆ เช็ดถู และทาน้ํายารักษาเคร่ืองหนัง แตหามฉีดหรือราดน้ําใสลอเข็น บริเวณท่ีเปนขอตอ ควรตรวจสอบดูวา ยงัติดแนนดีและควรหยอดนํ้ามันหลอล่ืนทุกสัปดาห และตองตรวจสอบยางทุกเดือนวา มีการร่ัว ยางแบน หรือยางสึก หรือไม สวนมากรถเข็นจะพับเก็บได เพื่อสะดวกในการจดัเก็บและขนยาย กอนการพับรถเข็น ตองพับท่ีวางเทาข้ึนกอน

จากนั้นใหดึงกึ่งกลางท่ีนั่งข้ึน เม่ือตองการใช ใหกดท่ีนั่งลง ดังรูป ดานลาง

การใชลอเขน็ในชีวิตประจําวัน (Wheelchair training techniques)

ทักษะการใชรถนั่งคนพิการ ทักษะเบื้องตน (Basic Skills) - การล็อคเบรกและปลดเบรก การขยับท่ีพักเทาข้ึน-ลง - การทรงตัวบนลอเข็นขณะขยับตัวในทิศทางตางๆ เชน หนา หลัง การเอ้ียวตัว การเอ้ือมมือไป

ขางหนา การกมเก็บของจากพื้น - การลดแรงกดบริเวณกน เชน การขยับตัว การยกกน - การเข็นลอเข็นในทิศทางตางๆ เชน เข็นไปหนา ถอยหลัง และการหมุนลอ - การยายตัวระดับเดียวกนั ทักษะการออกสูชุมชนและทักษะการใชลอเข็นขั้นสูง - การทรงตัวบนลอหลังแลวยกลอหนา - การขับเคล่ือน ขณะยกลอหนา ในทิศทางตางๆ - การขามส่ิงกีดขวาง - การข้ึน/ลงทางลาดเอียง - การข้ึน/ลงทางตางระดับ - การข้ึนลง/บันได - การหกลมและการข้ึนลอ - เข็นขณะหกลม

การจัดทาบนลอเข็น การนั่งและจัดลําตัวในตําแหนงท่ีเหมาะสมจะชวยปองกนัอันตรายท่ีอาจเกิดแกไขสันหลัง และชวยใหการเข็นรถทําไดงายข้ึน ทานั่งท่ีถูกตอง คือ นั่งใหสะโพกชิดดานในของเบาะ หลังตรงชิดกับพนกัพิงของลอเข็น แขนและไหลผอนคลาย น้ําหนักตัวกระจายระหวางกน ตนขา และเขา จัดใหเทาวางราบบนท่ีวางเทา การเข็นลอในทิศทางตางๆ

1. การเข็นไปดานหนา ทําไดโดยจับท่ีหมุนลอเข็นโดยใหมืออยูหลังตอดมุลอแลวเข็นมาขางหนาใหสุดชวง

แขน จากนั้นปลอยใหลอหมุนอิสระ แลวเร่ิมข้ันตอนแรกใหม 2. การเข็นถอยหลัง มีวิธีการใกลเคียงกับการเข็นลอเข็นไปดานหนา

แตใหจับท่ีเข็นลอ โดยมืออยูหนาตอดุมลอ เข็นมาขางหลังใหสุดชวงแขน แลวปลอยใหลอหมุนอิสระ จากนั้นเร่ิมข้ันตอนแรกใหม

การเข็นถอยหลัง

การเข็นรถไปดานหลัง มีหลักการสําคัญ คือ ลําตัวโนมไปดานหนา เล็กนอยตลอดเวลา และมองไปดานหลังผานไหลขางใดขางหนึ่งเพื่อกําหนดทิศทาง

3. การเล้ียวลอเข็น แบงเปนการเล้ียวในพื้นท่ีกวางและพ้ืนท่ีจํากัด แบบมีพืน้ท่ีในการเล้ียวกวางๆ

1. ถาเล้ียวทางขวา มือขวาจับท่ีเข็นลอนิ่งๆ 2. มือซายจับท่ีเข็นลอ แลวดันมาขางหนา (ถาตองการเล้ียวทางซายใหทําตรงขามกัน)

แบบมีพื้นท่ีจํากัด เชน หองน้ํา ลิฟต ถาตองการเล้ียวไปทางซาย ใหใชมือซายดึงท่ีเข็นลอไปดานหลัง พรอมกบัใชมือขวาเข็นลอไปดานหนา จะทําใหลอเข็นเล้ียวไปดานซายไดอยางรวดเร็วและใชพื้นท่ีในการเล้ียวนอย ถาตองการเล้ียวขวาใหทําตรงขาม ขณะเล้ียวรถ ควรระวังไมใหลอหนาไปกระแทกโดนขอบประตูหรือขอบส่ิงกีดขวางอ่ืนๆและไมควรเล้ียวเร็วเกนิไป เพราะอาจทําใหเสียการควบคุมการเคล่ือนท่ีของลอได

4. การเล้ียวในขณะที่ลอเข็นกําลังเคล่ือนท่ีไปขางหนา ถาหองหรือบริเวณท่ีตองการจะเล้ียวไป อยูทางซายมือ เม่ือลอหลังของรถเคล่ือนท่ีผานขอบ

ประตูแลว ใชมือซายดึงลอซายใหเคล่ือนชาลง พรอมกับใชมือขวาเข็นลอขวาใหเคล่ือนท่ีไปดานหนา เอนตัวไปดานหนาเล็กนอย รถเข็นก็จะเคล่ือนตัวไปทางซายผานประตูเขาไปในหองได ถาตองการเล้ียวขวาใหทําตรงกันขาม

5. การเคล่ือนลอเข็นขึ้นลงทางลาดชัน 5.1 แบบมีผูอ่ืนชวยเข็น

การเคล่ือนลอเข็นขึ้นทางลาดชัน แบบ4 ลอ สําหรับการหนัหนาข้ึน ผูชวยเข็นสามารถผลักรถเข็นใหเคล่ือน

ไปดานหนาดวยลอท้ังส่ีลอไดเลย ในกรณท่ีีผูนั่งมีน้ําหนกัมาก หรือทางมีความชันมาก หรือทางลาดชันมีชวงท่ียาว อาจใชตนขาดานหนาของผูชวยดันท่ีดานหลังพนกัพิง และดันข้ึนเปนชวงๆ

สําหรับผูนั่งควรผงกศีรษะข้ึนเล็กนอย หลังพิงพนักพิง ปลอยตัวตาม สบาย ดังรูป

การเคล่ือนลอเข็นลงทางลาดชัน แบบ 4 ลอ สําหรับการถอยหลังลง ดวยวิธีนี้ในกรณีท่ีผูนั่งมีน้ําหนกัมาก หรือทางมี

ความชันมาก หรือทางลาดชันมีชวงท่ียาวแตแคบ หรือทางลาดชันมีชวงท่ีส้ันแตกวาง ผูชวยควรระวังการเคล่ือนของรถเข็น โดยใชดานหนาของตนขาตานทางดานหลังของพนักพิง และโดยวางเทาใหหางกนัพอสมควร และดึงลงเปนชวงๆ

สําหรับผูนั่งควรผงกศีรษะข้ึนเล็กนอย หลังพิงพนักพิง ปลอยตัวตาม

สบาย ดังรูป หมายเหตุ : ไมควรเคล่ือนลอเข็นลงทางลาดชันแบบ 4 ลอโดยการหันหนาลงเพราะจะทําใหผูนั่งตกลอเข็นได

การเคล่ือนลอเข็นขึ้นทางลาดชัน แบบ 2 ลอ -โดยการหันหลังข้ึน ใหผูชวยใชเทาดานใดดานหนึ่งเหยียบท่ีคานยกลอหนา เพือ่ใหลอหนายกข้ึน มือกดลงตรงท่ีจับและยกคางไวในทายกลอหนา

-จากนั้นดึงลอเข็นใหเคล่ือนไปดานหนาดวยลอหลังท้ังสองลอ วิธีการนี้นยิมใช ในกรณีท่ีผูชวยมีรูปรางท่ีแข็งแรง และมีรูปรางใหญกวาผูนั่ง หรือผูนั่งมีน้ําหนกันอย หรือทางลาดชันมีความชันมาก แตมีชวงท่ีส้ันเนื่องจากตองใชแรงมาก แตเปนทาท่ีผูนั่ง มีความปลอดภัยสูง ขณะข้ึนอาจใชตนขาของผูชวยรองรับท่ีดานหลังพนกัพงิ เปนชวงๆ

สําหรับผูนั่ง ควรผงกศีรษะข้ึนเล็กนอย หลังพิงพนักพิง ปลอยตัวตามสบาย

การเคล่ือนลอเข็นลงทางลาดชัน แบบ 2 ลอ

เปนวิธีการท่ีไมนิยมใช เนื่องจากจะทําไดในกรณีท่ีผูชวยมีความ

แข็งแรงและทางลาดชั้นนั้นตองไมชันและยาวมาก วิธีการทํา ใหผูชวยยกลอหนาข้ึนเหมือนการข้ึนทางลาดชันจนน้ําหนักมาอยูท่ีลอหลัง ขณะเคล่ือนลง ใหดึงท่ีมือ เพือ่ชะลอลอเข็นใหลงอยางชาๆ

การเคล่ือนลอเข็นขึ้นทางลาดชัน แบบซิกแซก

โดยการหนัหนาข้ึนสามารถผลักรถเข็นใหเคล่ือนไปดานหนาดวย ลอท้ังส่ีลอ และดันสลับซาย-ขวาไดเลย มักใชในกรณีท่ีผูชวยมีรูปรางท่ีแข็ง แรง ผูนั่งมีน้ําหนักมาก หรือทางลาดชันมีความชันมาก หรือมีชวงท่ียาวและ กวางพอใหทําซิกแซกได ทานี้จะใชแรงคอนขางมาก

ผูนั่งควรผงกศีรษะข้ึนเล็กนอย หลังพิงพนักพิง ปลอยตัวตามสบาย การเคล่ือนลอเข็นลงทางลาดชัน แบบซิกแซก

โดยการหนัหนาลงสามารถดันรถเข็นใหเคล่ือนไปดานหนาดวยลอท้ัง ส่ีลอ และดันสลับซาย-ขวา มักใชในกรณีท่ีทางลาดชันมีความชันมาก หรือทางลาดชันมีชวงท่ียาวและกวางพอใหทําซิกแซกได ทานี้จะชวยในการควบคุมความเร็วของรถเข็นไดดี ขอควรระวัง คือการเปล่ียนทิศทางตองทําอยางชาๆ

สําหรับผูนั่ง ควรผงกศีรษะข้ึนเล็กนอย หลังพิงพนักพิง ตามสบาย หมายเหตุ : ในกรณีท่ีผูปวย/คนพิการไมสามารถควบคุมขาได ควรมีแผนรัด รองรับสวนของนองไว

6. การเคล่ือนรถเข็นขึ้น-ลงทางลาดชันดวยตวัเอง

การขึ้นทางลาดเอียง ขณะเข็นข้ึนใหพยายามโนมตัวมาดานหนา พรอม กับเข็นข้ึนทางลาดเอียง ดวยจังหวะส้ันๆและเร็ว กรณีท่ีทางลาดเอียง เอียงมากๆ ควรข้ึนลักษณะซิกแซก

การลงทางลาดเอียง ใหนั่งเอนตัวไปดานหนา เข็นลอลงทางลาดเอียง โดยมือจับท่ีเข็นลอ คอยๆควบคุมการลงชาๆ กรณีท่ีทางลาดเอียง เอียงมากๆ ควรลงลักษณะซิกแซก กรณีท่ีทรงตัวขณะยกลอไดดี และมือแข็งแรงมากๆ ใหยกลอหนาข้ึนแลวคอยๆเล้ียงลอเข็นลงทางลาดเอียง

7. การเข็นลอเข็นขามส่ิงกีดขวาง ใหใชเทากดลงท่ีคานยกลอหนา ใหลอยกขึ้น แลวเข็นรถ ใหพนส่ิงกดีขวางออกไป

8. การเคล่ือนลอเข็นขึ้นลงทางตางระดบั 8.1 แบบมีผูอ่ืนชวยเข็น 1 คน

การเคล่ือนลอเข็นขึ้นทางตางระดบั โดยหันหนาขึ้น ใหผูนั่งนั่งชิดพนักพิง กมศีรษะไปทางดานหนา ผูชวยเข็นลอเข็นมาชิดพื้นตางระดบั (รูปท่ี1) ใชเทา

เหยยีบคานยกลอหนา ใหลอหนายกข้ึน เคล่ือนลอหนาไปบนทางตางระดับอยางชาๆงอเขาท้ัง 2 ขาง (รูปท่ี2) ยกดามจับข้ึน แลวเคล่ือนรถเข็นจนกระท่ังลอหลังข้ึนอยูบนทางตางระดับ (รูปท่ี3)

หมายเหตุ : ถารถเข็นหนัก ใหมีผูชวย 2 คน โดยผูชวยอยูดานหนาและชวยยกลอหนาข้ึน

การเคล่ือนลอเข็นลงทางตางระดับ โดยหันหลังลง ใหผูนั่งนั่งชิดพนักพิง กมศีรษะไปทางดานหนา ผูชวยเล่ือนลอเข็นมาชิดขอบพื้นตางระดับ โดยใหผูนั่ง

หันหลังเขาหาทางตางระดับ (รูปท่ี1) จากนั้นคอยๆเข็นลอเข็นลงทางตางระดับโดยมือท้ัง 2 จับดามจับยกลอเข็นข้ึน คอยๆเอาลอหลังลง ระวังไมใหรถกระแทกพื้น (รูปท่ี2) เม่ือลอหลังถึงพื้น ใหยกลอโดยการใชเทาเหยยีบคานยกลอหนาข้ึน แลวคอยๆเข็นมาดานหลัง (รูปท่ี3) คอยๆวางลอหนาลงชาๆ (รูปท่ี4)

การเคล่ือนลอเข็นลงทางตางระดับ โดยหันหนาลง ใหผูนั่งนั่งชิดพนักพิง เล่ือนลอเข็นมาใหพอดีกับทางตางระดับ แลวเหยยีบคานยกลอหนาข้ึน ให

น้ําหนกัอยูบนลอหลัง (รูปท่ี1) คุมสมดุลของลอเข็นใหเอียงมาทางดานหลังตลอด และคอยๆเคล่ือนลอเข็นลงมา จนกระทั่งลอหลังถึงพื้นอยางนิ่มนวล ควบคุมความเร็วโดยดึงท่ีจับมาทางดานหลัง และงอเขาท้ัง 2 และใหเทาขางหนึ่งอยูดานหนา(รูปท่ี2) คอยๆวางลอหนาลงกบัพื้น อยางชาๆ (รูปท่ี3)

8.2 แบบมีผูอ่ืนชวยเข็น 2 คน

การขึ้นพืน้ตางระดบัทางดานหนา ใหผูชวยคนหนึ่งเหยียบคานยกลอหนาข้ึน แลววางลอหนาลงกับพื้น (รูปท่ี1) ผูชวยท้ัง2 คนยืนอยูดานขาง ขาขางหนึ่งวางบนพื้นตางระดับ ยอเขาลงเล็กนอย มือขางหนึง่จับลอของลอเข็น ขณะท่ีมืออีกขางหนึ่ง

จับไวท่ีท่ีจับ (รูปท่ี2) ผูชวยท้ัง 2 คน นับ 1-2-3 ผลัก หมุนลอของลอเข็นและดนัท่ีจบัไปขางหนา ท้ิงน้ําหนกัลงบนเทาหนา และผลักลอเข็น ข้ึนทางตางระดับ (รูปท่ี3) ผูนั่งนั่งพิงพนักตามสบาย กมคอลงเล็กนอย

8.3 แบบผูนัง่เข็นเอง

การขึ้นพืน้ตางระดบัทางดานหนา เคล่ือนลอเข็นมาท่ีทางตางระดับ โดยใหลอเข็นอยูตรงพอดีกับทางตางระดับ แตไมตองชิดกับทางตาง

ระดับ โนมตัวไปทางดานหนา มือจับใหอยูดานหนา แลวดึงท่ีหมุนลอไปทางดานหลัง ใหลอหนายกข้ึน(รูปท่ี1) และใหแรงผลักอยางรวดเร็วไปท่ีมือจับ เพื่อใหลอหนายกข้ึนวางบนทางตางระดับ (รูปท่ี2) โนมตัวไปขางหนาอีกคร้ัง และออกแรงผลักท่ีมือจับ นําลอดานหลังข้ึนมาที่ทางตางระดับ (รูปท่ี3)

9. การเคล่ือนยายผูปวยจากลอเข็นไปรถยนตและจากรถยนตมาลอเข็น (ในทายนื) 9.1 การเคล่ือนยายผูปวยจากลอเข็นไปสูรถยนต แบบมีผูชวยบางสวน (ตองการผูชวย 1 คน )

เปนวิธีการทีใ่ชในกรณีท่ีผูปวยสามารถชวยลุกยืนไดบาง เชน ผูปวยอัมพาตคร่ึงซีก เร่ิมจากถอดที่วางแขนและท่ีวางเทาของลอเข็นดานท่ีอยูชิดรถยนตออก จอดลอเข็นใกลรถยนตมากท่ีสุด โดยใหทํามุมพอมีเนื้อท่ีสําหรับผูชวย เหลือยืน จากนั้น ล็อคลอเข็น ปรับกระจกรถยนตลง ใหผูปวยจับขอบกระจกดานหนารถยนตและขอบประตู ถาผูปวยไมสามารถใชมือจับได ใหโอบรอบคอของผูท่ีชวย ผูชวยใชมือจับท่ีเข็มขัดของผูปวย ยืนยอ

เขาลงเล็กนอย หลังตรง (รูปท่ี 1) ใหสัญญาณ “1 2 3 ยืน” ใหผูปวยใชมือออกแรงดึงเพื่อใหลุกข้ึนยืน

สวนผูชวยดึงท่ีเข็มขัดเพื่อใหผูปวยลุกข้ึนยืน (รูปท่ี 2) บอกใหผูปวยหมุนเทาจนกระท่ังขาดานหลังชิดรถยนต เปล่ียนมือซายไปจับขอบประตูรถยนต (รูปท่ี 3) กมศีรษะไปดานหนา แลวนั่งลงบนเบาะรถยนต จากนั้นชวยจบัเทาผูปวยเขาในรถยนต (รูปท่ี 4)

หมายเหตุ 1. ท่ีสําคัญตองแนใจวาผูปวยกมศีรษะไปขางหนามากพอ 2. การเคล่ือนยายจะเปนไปไดงายถารถยนตและลอเข็นอยูบนถนนระดับเดียวกนั 3. เปดกระจกเพื่อใหมีท่ีจับเวลาเกิดเหตุฉุกเฉิน

9.2 การเคล่ือนยายผูปวยจากรถยนตไปสูลอเขน็ แบบชวยบางสวน (ตองการผูชวย 1 คน ) ถอดท่ีวางแขนและท่ีวางเทาดานท่ีอยูชิดรถยนตออก จอดลอเข็นใกลรถยนตมากท่ีสุด โดยใหทํามุมพอมี

เนื้อท่ีสําหรับผูชวยเหลือยืนจากนั้น ล็อคลอเข็น ปรับกระจกรถยนตลง ชวยนําเทาผูปวยวางบนพ้ืน บอกใหผูปวยเคล่ือนตัวมาขอบเบาะรถยนต กมศีรษะไปดานหนา มือจับขอบกระจกดานหนารถยนตและขอบประตู (รูปท่ี 1) ผูชวยเหลือ ยืนยอเขาเล็กนอย ใหสัญญาณ “1 2 3 ยืน” พรอมกับดึงเข็มขัดผูปวย พรอมยืนข้ึนโดยการเหยยีดเขา สวนผูปวยใหใชมือออกแรงดึงเพื่อใหตัวลุกข้ึนยืน (รูปท่ี 2) ผูปวยหมุนเทาจนกระท่ังขาดานหลังชิดลอเข็น เปล่ียนมือซายไปจับท่ีวางแขนของรถเข็นและมือขวาจับขอบประตูรถยนต แลวคอยๆนั่งลงบนลอเข็น(รูปท่ี 3) เม่ือผูปวยลงนั่งแลว ชวยจดัทานั่งใหอยูในทาท่ีเหมาะสม

หมายเหตุ 1. การเคล่ือนยายจะเปนไปไดงายถารถยนตและลอเข็นอยูบนถนนระดับเดียวกนั 2. เปดกระจกเพื่อใหมีท่ีจับเวลาเกิดเหตุฉุกเฉิน

9.3 การเคล่ือนยายผูปวยจากลอเข็นไปสูรถยนต แบบตองชวยเหลือมาก (ตองการผูชวย 1 คน ) ถอดท่ีวางแขนและท่ีวางเทาดานท่ีอยูชิดรถยนตออก ใหจอดลอเข็นใกลรถยนตมากท่ีสุด โดยใหทํามุม

พอมีเนื้อท่ีสําหรับผูชวยเหลือยืนจากนั้นล็อคลอเข็น ไขกระจกรถยนตลง บอกใหผูปวยวางมือท้ังสองขางบนไหล (โอบรอบบาและคอ) ของผูชวยเหลือ และโนมศีรษะมาขางหนา สวนผูชวยใชมือท้ังสองขางโอบรอบสะบักใตรักแรของผูปวยใชเขาและเทาล็อคเขาและเทาของผูปวยไว (รูปท่ี 1) ผูชวยยืนยอเขาเล็กนอย แลวให

สัญญาณ “1 2 3 ยืน” จากนั้นยืนข้ึนโดยการเหยียดเขาเพือ่ใหผูปวยข้ึนสูทายืน(รูปท่ี 2) ชวยหมุนเทาจนกระท่ังขาท่ีอยูดานหลังของผูปวยชิดรถยนต กมศีรษะไปดานหนา แลวนั่งลงบนเบาะรถยนต (รูปท่ี 3) ชวยจดัเทาของผูปวยเขาไปในรถยนต (รูปท่ี 4)

หมายเหตุ 1. ท่ีสําคัญตองแนใจวาผูปวยกมศีรษะไปขางหนามากพอ 2. การเคล่ือนยายจะเปนไปไดงายถารถยนตและลอเข็นอยูบนถนนระดับเดียวกนั 3. เปดกระจกเพื่อใหมีท่ีจับเวลาเกิดเหตุฉุกเฉิน

9.4 การเคล่ือนยายผูปวยจากรถยนตไปสูรถเข็น แบบตองชวยเหลือมาก (ตองการผูชวย 1 คน ) ถอดท่ีวางแขนและท่ีวางเทาดานท่ีอยูชิดรถยนตออก จอดลอเข็นใกลรถยนตมากท่ีสุด โดยใหทํามุมพอมี

เนื้อท่ีสําหรับผูชวยเหลือยืนจากนั้น ล็อคลอเข็น ไขกระจกรถยนตลง ชวยนาํเทาผูปวยมาวางบนพ้ืน เคล่ือนตัวมาขอบเบาะรถยนตใหผูปวยกมศีรษะไปดานหนา (รูปท่ี 1) ผูชวยเหลือใชมือท้ังสองขางโอบรอบสะบักใตรักแร ใชเขาและเทาล็อคเขาและเทาของผูปวยไว ผูปวยวางมือท้ังสองขางบนไหล(โอบรอบบาและคอ) ผูชวยเหลือ ยืนยอเขาเล็กนอย (รูปท่ี 2) ให สัญญาณ “1 2 3 ยืน” ใหผูชวยเหลือยืนข้ึนโดยการเหยยีดเขาเพื่อใหผูปวยข้ึนสูทายืน หมุนเทาจนกระท่ังขาท่ีอยูดานหลังของผูปวยชิดลอเข็น (รูปท่ี 3) คอยๆวางผูปวยลง เม่ือผูปวยลงนั่งแลว ชวยจดัทานั่งใหอยูในทาท่ีเหมาะสม(รูปท่ี 4)

10. การยกลอเข็นและผูปวยขึน้ลงบันได 10.1 การยกลอเข็นและผูปวยขึ้นลงบันได (โดยใชผูชวยเหลือ 2 คน)

ใหผูปวยนั่งชิดพนักพิง กมศีรษะมาดานหนา

ผูชวยเหลือคนท่ี 1 ใชปลายเทากดคานยกลอหนา ใชมือกดท่ีจับลง เพื่อถายน้ําหนักใหมาท่ีลอใหญดานหลัง (รูปท่ี 1) ผูชวยเหลือคนท่ี 1 ยืนบนบันไดโดยเทาขางหนึ่งอยูบันไดข้ันแรกสวนอีกเทาอยูบนบันไดข้ันท่ี 2 กํามือใหแนนและทรงตวัใหม่ันคง สวนผูชวยเหลือคนท่ี 2 ยอตัวลงอยูดานหนาลอเข็นและจับโครงรถใตท่ีวางแขน พยายามใหรถเอนไปดานหลังตลอดการเคล่ือนไหว (รูปท่ี 2) ใหสัญญาณ “1 2 3 ข้ึน” ผูชวยเหลือคนท่ี 1 ใชมือดึงโดยออกแรงใหน้ําหนักถายไปบนขาหลังเพื่อดึงใหลอเข็นข้ึนบันได 1ข้ัน สวน ผูชวยเหลือคนท่ี 2 เหยยีดเขาตรงและยกลอเข็นข้ึน (รูปท่ี 3)ผูชวยเหลือท้ังสองคน หยดุพกับนบันไดข้ันใหมและทําตามข้ันตอนเดิม (รูปท่ี 4)

10.2 การยกลอเข็นและผูปวยลงบันได (ใชผูชวยเหลือ 2 คน) ผูชวยเหลือคนท่ี 1 ใชปลายเทากดคานยกลอหนา ใชมือกดท่ีจับ ลง เพื่อถายน้ําหนักใหมาท่ีลอใหญ

ดานหลัง และจับใหสมดุล แลวเคล่ือนลอเข็นมาบริเวณขอบบันได (รูปท่ี 1) ผูชวยเหลือคนท่ี 2 ยอตัวลงอยูดานหนารถเข็นยืนบนบันไดโดยเทาขางหนึ่งอยูบันไดข้ันแรกสวนอีกเทาอยูบนบันไดข้ันตํ่าลงมา เทาบนหันเขาหาลอเข็น เทาลางขนานกบัข้ันบันไดและมือจับโครงใตท่ีวางแขน พยามใหลอเข็นเอนไปดานหลังตลอดการเคล่ือนไหว (รูปท่ี 2) ใหสัญญาณ “1 2 3 ลง” แลว ผูชวยเหลือคนท่ี 1 ดันใหลอเข็นเคล่ือนลงอยางชาๆ ขามขอบบันไดและลงมาบันไดข้ันตํ่ากวา ใหลอสัมผัสกับขอบบันไดข้ันบน ควบคุมแรงดึงลง โดยดึงดามจับมาดานหลังและถายน้ําหนกัจากหลังมาขาท่ีอยูหนาขณะยกลอเข็นลงข้ันบันได ผูชวยเหลือคนท่ี 2 ยนืใหม่ันคงและชวยชะลอการเล่ือนลงของลอเข็นโดยออกแรงดันลอเข็นไว (รูปท่ี 3) ผูชวยเหลือท้ังสองคน หยุดพกับนบันไดข้ันตํ่ากวา จดัเทาใหม่ันคงและทําตามข้ันตอนเดมิ(รูปท่ี 4)