ส ำนวนไทย

เกบเบยใตถนรำน : " เบย " ในสมยกอนเปนพวกหอยชนดหนงเรยกวา "

เบยจน " ใชเปนเงนแลกเปลยนซอของได แตมราคาตาแปลตามตวอกษรน

กวาเกบเบยทตกอยตามใตถนราน หรอแผงลอยวางของขายซงตกหลนอย

บาง เพราะมการซอขายแลกเปลยนเบยกบของโดยไมเหนวาจะเปนเบยม

ราคาตา สานวนนจงแปลความหมายวาถงจะทางานเลกใหญ หรอคาขาย

อะไรกตาม กพยายามคอย ๆ ทาใหมผลไดแมเลก ๆ นอย ๆ กยงดกวาปลอย

ใหหลดลอยไปเสย.

ขชำงจบตกแตน : หมายความวา ลงทนเสยมากมายเพอทางาน

เลก ๆ เทานน เปนทานองวาผลประโยชนทไดไมคมกบทลงทน หรอ

ทาใหเปนการใหญโตเลย หรอแปลความหมายสน ๆ " ทางานใหญเกน

ตว "

คนลมอยำขำม ไมลมจงขำม : แปลวา คนทเคยมอานาจและ

วาสนามากอน แตตองตกตาลงกอยาเพงไปคดดถกเหยยบยาเขา

เพราะเขาอาจกลบฟนฟขนอกได ไมเหมอนไมทไมมชวตวางทงไวจะ

ขามจะเหยยบอยางไรกได.

จดไตต าตอ : ส านวนน หมายถงการพดกลาวขวญหรอท าอะไรสกอยาง โดยผพดหรอผท าไมรจกคนผนนครนพอรความจรง ผพดหรอผท ากลายเปนคน " หาแตม " ไปเลย ถาเปนการพดกลาวขวญในทางรายหรอนนทาดาคนผนนเขา ดไมดกตองเคราะหรายเปรยบเหมอนจดไตไปต าเขากบตอถงไฟดบ ส านวนนเขาใจวา มาจากการจดไตใหไฟสวางของคนสมยโบราณ ซงใชเปนไฟฉายสองทาง แลวเอาไตไฟไปชนเขากบตอถงดบ.

ดชำงใหดหำง ดนำงใหดแม : สานวนทานองน มอยดวยกนหลายประโยค และมความหมายไปในทานองเดยวกน เชน " ดววใหดหาง ดนางใหดแม " " ดขางใหดหนาหนาว ดสาวใหดหนารอน " ดงทไดยนไดฟงมาบางแลว แตสานวนทวา " ดชางใหดหาง " น มงใหดหางชาง ทบอกลกษณะวาเปนชางดหรอชางเผอก เพราะทปลายหางของมนยงเหลอใหเหนสขาวอยตามเรองทเลาวา เวลาชางพงตกลกเปนชางเผอกสประหลาด พวกชางพลายและชางพงจะชวยกน " ยอม " กลายลกมนเสย ดวยการใชใบไมหรอขโคนดา ๆ พนทบ เพอมใหคนรวาเปนชางเผอกแลวมาจบไป หรออยางไรไมแนชด แตการยอมลกของมนดวยสเผอกใหเปนสนลนน กยงเหลอรองรอยอยอยางหนง คอทปลายหางเปนสขาว เหตนเขาจงใหสงเกตลกษณะของชางเผอกทหางไวเปนหลก สาคญ.

กบในกะลาครอบ

- คนทขาดวสยทศนมองเหนแตสงทอยใกลตวเทานน

กรวดน าคว าขน

- ตดขาดไมคบคาสมาคมดวยอกตอไป

กระดกรองไห

- การจบตวฆาตกรมาลงโทษไดหลงจากพบหลกฐานโดยบงเอญ

กระตายหมายจนทร

- ชายทหลงรกหญงทสงสงกวาตนและไมมทางทความรกจะสมหวง

กระโถนทองพระโรง

- ผทใครๆกใชงานได และเปนทระบายอารมณของทกคน

กวาถ วจะสกงากไหม

- การท าอะไรสองอยางพรอมกนโดยไมรอบคอบหรอชกชา

อาจเกดความเสยหายได

กนน าใตศอก

- เสยเปรยบ จ าตองเปนรอง คอยรบเดนคนอน

กนน าเหนปลง

- ตะขดตะขวงใจเมอจะท าอะไรซกอยาง

เกลอเปนหนอน

- คนในบานหรอพวกเดยวกน คดคดทรยศ

ขนทรายเขาวด

- ท าบญท ากศลโดยวธน า หรอหาประโยชนเพอสวนรวม

ขวานผาซาก

- พดตรงเกนไปโดยไมเลอกกาลเทศะและบคคล

เขยนเสอใหววกลว

- ท าเปนขใหเสยขวญหรอเกรงขาม

คนดผคม

- คนท าดมกไมมภย

คว าบาตร

- ประกาศไมยอมคบคาสมาคมดวยไมรวมงานดวย

ตกน ารดหวตอ

- แนะน าพร าสอนเทาไหรกไมไดผล

ตาน าพรกละลายแมน า

- ใชจายทรพยมากมายโดยไรประโยชน

น ำขนใหรบตก

- มโอกาสดควรรบทา

มอไมพำยเอำเทำรำน ำ

- ไมชวยทางานแลวยงกดขวาง ทาใหงานไมกาวหนา

รกววใหผกรกลกใหต

- จะเลยงดลกใหดตองดแลใกลชด ไมปลอยปละละเลย

เรอลมเมอจอด

- มอปสรรคเมอใกลจะสาเรจหรอเสยคนเมอแก

ววหายลอมคอก

- เมอเกดเรองเกดราวถงขนเสยหายขน

เสยกอน แลวจงคอยมาคดแกภายหลง

หมจะหาม เอาคานเขามาสอด

- การทเขาไปขดขวางผลประโยชน หรอกจการของคนอนทเขาก าลงจะส าเรจอยแลว

หงขาวประชดหมา ปงปลาประชดแมว

- การท าประชดหรอท าแดกดนทกลบเปนผลรายแกตนเอง

ตกน าใสกะโหลก ชะโงกดเงา : ส านวนนเปนค าเปรยบเปรย หรอเปนเชงเตอนสตคนทไมรจกทต าทสง หรอคนททะเยอทะยานท าตนเสมอกบคนทสงกวา ใหรจกยงคดวาฐานะของตนเองเปยอยางไรเสยกอน จงคอยคดท าเทยมหนาเขา ความหมายท านองเดยวกบทวา " สองกระจกดเงาของตวเองเสยกอน " ส านวนน ผหญงสงศกดมกจะใชเปนค าเปรยบเปรยเยยหยนผชายทมฐานะต าตอยกวา.

เต ยอมคอม : เปนส านวนทหมายถง คนทมฐานะยากจนอยแลว ยงอตสาหไปชวยคนทยากจนกวาตนเขาอก เทากบ " เตยอมคอม " คอ ยงท าใหตวเองแยลงไปอก หรอจะเปรยบไดอกทางหนงวาคนทท างานหรอท าอะไรเปนภาระใหญมากมายเกนสต

ก าลงของตน ซงไมแนวาจะท าไปไดตลอดหรอไม.

ทานาบนหลงคน : หมายถงคนทคดหาผลก าไรหรอหาผลประโยชนใสตน ดวยวธเบยดเบยนหรอรดนาทาเรนเอาจากน าพกน าแรงของผอน โดยขาดความเมตตา เชน ใหกเงนแลวเรยกดอกเบยแพง ๆ หรอกวานซอขาวจากชาวนาในราคาถก ๆ เพอเอามาคาหาก าไรโดยเหตทการท านาของคนไทยในสมยโบราณจดวา เปนอาชพหลกและส าคญสวนใหญโบราณจงเอาเรอง " ท านา " มาผกเปนส านวน

ความหมายท านองเดยวกบ " รดเลอดกบป " กได.

น ามาปลากนมด น าลดมดกนปลา : หมายถง โอกาสของใครหรอจงหวะดของใคร ฝายนนกยอมชนะความหมายอยางเดยวกบ

ค าวา " ทใคร ทมน ".

พงหอกเขารก : ส านวนน หมายถงท าอะไรทสกแตวาท าลงไปใหแลวเสรจ โดยไมคดค านงถงผลเสยหรอผลทจะไดรบเปนอยางไร เปรยบไดกบการพงหอกเขาไปในทรก โดยไมรวา หอกนนจะไปตกตองโดนอะไรเขาไปเปนผลเสยหาย

บาง เพราะในทรกยอมมองไมเหนวามอะไร.

ไมเหนน าตดกระบอก ไมเหนกระรอกโกงหนาไม : หมายถง การดวนท าอะไรลวงหนาไปกอน โดยทยงไมรวา การณขางหนาจะมหวงแนนอนหรอเปลา เพราะไมมเคาวาจะปรากฏภายหนาใหเหนเลยเรยกวา เปนการคาดคะเนลวงหนาไวกอน แลวกรบจดเตรยมไว โดยถาหากผดคาดไปกเสยเปลา.