25
Baibil stady ka kum. JAN dukiara. Presant — atkaia apia. “Liliaka” “Ai shipka nani nina kat maki winisa, bara klar bila wina saki latara brih auya.” —Jan 10:3b DAWAN BILA NAHKI STADI MUNAIA BA. 1. Dawanra puram suni hilp makas. Man Dawan hilpka nit sma, Baibil ra dia lan takisma ba tanka briaia dukiara. Lawana nani 119:18 ba man puram sunra bris: “Naikra nani langhs, bara yang lamka yamni ka nani ba kaikamna”. 2.Tiks ulbanka bani ba tankira aisi- kaiks, plis kum bin apu kakara. Ani bila kau man mampara kulkanka brisa kaka, mununhtara lain kum wal mark muni suis. Kupiamra bribas Gad ai bila bâk ku man- ra aisi sa. 3. Baibil tiks ka bani wina makaban- ka nani ba ansika yas. 4. Ansikam nani ba laki kaiks, nina tani pura taya prakaika bilara nani ba wal. 5. Tiks yaban nani ba sinskam ra lan taks. Tiks bani ba bilam baikra karna wal aima ailal aisikaiks lan takma ba kat, lan takaia tikska nani ba kaikras aisama ba kat. Bankra sipsma tikska nani bara tanka nani ba sin ulbi saki briaia, winamra brih taukaia dukiara. Yu banira bilam baikra karna wal aisi wibas kupiam kraubia du- kiara. Prinkam kum kum ra aisi wis, baku bara witin anira mistik bara ba sip kabia wapni daukaia. Apia kaka tikska nani kai- kras kira ni ulbi saki, bara praki kaiks pain ulbram sapa. Pain lan kama sin tikska nani ba, wik banira aima kum aisi kaia sma, wik matlalkahbi pura kum. Baha ninkara kati bani aima kum. Naha “ritska 1 DIA DUKIARA JAN SMALKANKA BA ULBI SAKAN? Bamna Jisas mita sain aihka wala nani....” –Jan 20:30, 31 Jan naha smalkanka ulban waitnika na, witin silp ai dahra aisi ulban baha disaipilka ra Jisas latwan kaiki kan ba.” Sip kaiasa Jisas Jan ra kau latwan kaikikan ai disaipilka wala nani ba wal, tanka lika apia kaia. Ban sakuna ai daukanka suapnikira wal, bahara kau latwan kaiki baku kan. Jan naha latwanka na ai kupia aiska wal brin, bara witin kasak pali nukan Kraist kamisan ka ba dia sa, bara dia pali dukiara naha tasbara balan ba. Matyu, Mark, Luk smalkanka ulbi sakan mani ailal luan ninkara, smalkanka kuninkira nani manas bal takan. Naha smalkanka nani bila Jisas ba upla kum kan. Jan naha wali witin naha wauhkataya ulban, Jisas ba Gad kan bara upla takan. Bakusin diara aihka nani ailal Jisas daukan ba wina, Jan diara aihka nani ailal daukan ba wina ani Jisas ra witnis baku help taki nani ba ulbi sakan, Witin ba Kraist baku ai tanka mariki nani ba ulbi sakan. Bara naha diara aihka nani ra “Sain nani” wisata. Bakusin Jan param ulbi sakan dia mita pris tara nani ba Jisas ra misbara kaiki kan ba, bara dusprihni ra pruaia ba dukiara sin ulban. Jisas ba Gad baku kan! Jan wan marikisa Jisas ba ridi taki kan “Gad Syipka Luhpia” takaia, baha tasba saurka brih saki ba. Jisas, ai wina tara ba sakripais kasak pali baku yaban, Gad mak- aban ba kat, Tasba saurka suih tikaia dukiara. Jan lukanka ba naha kan: Witin ai smalkanka (Bila yamni nani ba), aisikakaira nani ba Jisas ra kasak lukbia bara raya bankaiara laka bribia. Kasak puri sunisna naha “Bila yamni nani” Jan wauhkataya ra ulban na, man nani tam bribia Jisas ra kasak luka- ia bara rayakam ra Witin brima Sasakrikam bara Dawan kam baku. Jisas sika rayaka ba, bara Witin sans maikisa man wal iwaia bankaiara kat. Naiwa pali rayakam daukanka almuk ba suiaisma wis, bara Witin ba rayakam ra briaisma. Tinki pali wis rayaka raya maiki ba dukiara. Liliam bris yu bani Witin wal prin lakara wal iwikira. Yu bani kupia laka dauki wal iwi bas. Wala nani- ra sin aisas naha Kraist ka yamni pali na dukiara. Witin nanira sin latwan kaikisa bamna! —(Mrs.) Vicky R. Benson ___________________________________________________ Copyright 1980 by Vicky R. Benson

A bible study on john miskito

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: A bible study on john miskito

Baibil stadyka kum.JANdukiara.

Presant — atkaia apia.

“Liliaka”

“Ai shipka nani nina kat maki winisa, bara klar bila winasaki latara brih auya.” —Jan 10:3b

DAWAN BILA NAHKI STADI MUNAIABA.

1. Dawanra puram suni hilp makas.Man Dawan hilpka nit sma, Baibil ra dialan takisma ba tanka briaia dukiara.Lawana nani 119:18 ba man puram sunrabris: “Naikra nani langhs, bara yanglamka yamni ka nani ba kaikamna”.

2.Tiks ulbanka bani ba tankira aisi -kaiks, plis kum bin apu kakara. Ani bilakau man mampara kulkanka brisa kaka,mununhtara lain kum wal mark muni suis.Kupiamra bribas Gad ai bila bâk ku man -ra aisi sa.

3. Baibil tiks ka bani wina makaban-ka nani ba ansika yas.

4. Ansikam nani ba laki kaiks, ninatani pura taya prakaika bilara nani bawal.

5. Tiks yaban nani ba sinskam ra lantaks. Tiks bani ba bilam baikra karna walaima ailal aisikaiks lan takma ba kat, lantakaia tikska nani ba kaikras aisama bakat. Bankra sipsma tikska nani bara tankanani ba sin ulbi saki briaia, winamra brihtaukaia dukiara. Yu banira bilam baikrakarna wal aisi wibas kupiam kraubia du -kiara. Prinkam kum kum ra aisi wis, bakubara witin anira mistik bara ba sip kabiawapni daukaia. Apia kaka tikska nani kai -kras kira ni ulbi saki, bara praki kaiks painulbram sapa. Pain lan kama sin tikskanani ba, wik banira aima kum aisi kaiasma, wik matlalkahbi pura kum. Bahaninkara kati bani aima kum. Naha “ritska

1

DIA DUKIARA JAN SMALKANKA BA ULBI SAKAN?“Bamna Jisas mita sain aihka wala nani....” –Jan 20:30, 31

Jan naha smalkanka ulban waitnika na, witin silp ai dahra aisiulban “baha disaipilka ra Jisas latwan kaiki kan ba.” Sip kaiasaJisas Jan ra kau latwan kaikikan ai disaipilka wala nani ba wal,tanka lika apia kaia. Ban sakuna ai daukanka suapnikira wal,bahara kau latwan kaiki baku kan. Jan naha latwanka na ai kupiaaiska wal brin, bara witin kasak pali nukan Kraist kamisan ka badia sa, bara dia pali dukiara naha tasbara balan ba.

Matyu, Mark, Luk smalkanka ulbi sakan mani ailal luan ninkara,smalkanka kuninkira nani manas bal takan. Naha smalkanka nanibila Jisas ba upla kum kan. Jan naha wali witin naha wauhkatayaulban, Jisas ba Gad kan bara upla takan. Bakusin diara aihkanani ailal Jisas daukan ba wina, Jan diara aihka nani ailal daukanba wina ani Jisas ra witnis baku help taki nani ba ulbi sakan, Witinba Kraist baku ai tanka mariki nani ba ulbi sakan. Bara naha diaraaihka nani ra “Sain nani” wisata.

Bakusin Jan param ulbi sakan dia mita pris tara nani ba Jisasra misbara kaiki kan ba, bara dusprihni ra pruaia ba dukiara sinulban. Jisas ba Gad baku kan! Jan wan marikisa Jisas ba ridi takikan “Gad Syipka Luhpia” takaia, baha tasba saurka brih saki ba.Jisas, ai wina tara ba sakripais kasak pali baku yaban, Gad mak-aban ba kat, Tasba saurka suih tikaia dukiara.

Jan lukanka ba naha kan: Witin ai smalkanka (Bila yamni naniba), aisikakaira nani ba Jisas ra kasak lukbia bara raya bankaiaralaka bribia. Kasak puri sunisna naha “Bila yamni nani” Janwauhkataya ra ulban na, man nani tam bribia Jisas ra kasak luka-ia bara rayakam ra Witin brima Sasakrikam bara Dawan kambaku. Jisas sika rayaka ba, bara Witin sans maikisa man waliwaia bankaiara kat. Naiwa pali rayakam daukanka almuk basuiaisma wis, bara Witin ba rayakam ra briaisma. Tinki pali wisrayaka raya maiki ba dukiara. Liliam bris yu bani Witin wal prinlakara wal iwikira. Yu bani kupia laka dauki wal iwi bas. Wala nani-ra sin aisas naha Kraist ka yamni pali na dukiara. Witin nanira sinlatwan kaikisa bamna! —(Mrs.) Vicky R. Benson

___________________________________________________

Copyright 1980 by Vicky R. Benson

Page 2: A bible study on john miskito

yamni” Kupiamra manki brima taim, turkam aisara baradaukankam nani ba sat wala kabia. Tiks wala nani sin plikilan taks.

6. Gad bila aisikaikram ba luki kaiks, stady muni barasinskam ra lan taki wal. Gad bâk sakan pramiska kumbrisa, baha nani kakna kra, tihmya kra ai bila tanka ra lukikaiki ba dukiara:

7. Gad dia aisiba alki dauks. James 1:22 ra wan aisi wanwisa, “Sakuna sturi yamni na walaia baman apia, diawiba alki daukaia sa; kan baku daukras kaka, wînam rakunin munisma.” Gad waitna ba praki kaikan bara ai bilanani ba walisa sakuna alki lika daukras, waitna tanis baauhya ra ai watla bapan. Bara li auhwi lisamra dikan barabaha watla auhya ra bapan ba, kauhwan bara sauhki tikan.Bansakuna baha waitnika, mairka bara tuktanka nani Jisassmalkanka bila wali bara alki dauki ba waitna sinskira bakusa, baha ai watla walpara bapan ba. Pasa krawan, li auhwanbara lisamra balan, bara ai watla ba kasak karna pali buikan, walpara bapan mita. Gad dia wan wi ba kat alki dau -kisma taim baman yawan sipsa spirit ra pawaia bara Gadwal kau pain kakaira takaia sipsma. Wauhtaya kumra mandia daukaia lukisma ba (plan) bara alki dauks. Dawan manwal kabia bara witin help mai munbia.

Pyua bani Dawan laka bila wauhkataya ba aisi kaiki

bas, kakna bara tihmia bahara dia daukaia ulban ba

dauki kaia dukyara. Baku diara sut daukisma ba, yamni

man takbia. –Jasua 1:8

Sakuna witin Dawan lâka ra ai latwanka laka ba brisa;

bara baha lâka dukyara kakna ra tihmia ra sin ai kupia

wal aisisa. Bara baha uplika ba dus kum baku sa, awala

lamara mangkan ba, ai pyua kat ai ma saki ba ai wahya

nani ba sin srawras sa. Bara diara sut witin dauki ba

yamni man takisa! –Lawana nani 1:2, 3

2 3

STURI 1. JISAS KRAIST UPLA MAWAN RA BALTAKAN-KA TARA BA.

8. Dawan Gad bila ba upla wala aikuki sir muns.Simbaku dia pamalikam wal lan takram ba upla wala nani rasin smalks. Klismalkan 6:7 ra naku wisa: “Bara luhpiamnani ra ban smalki bas. Wamtla ra kama, yabal ra kamasin baha dukyara aisi bas. Aitnikisma pyua ra, krikrikamwina kli buisma pyua ra sin.”

Jan 1:1-181Tasba na kau paskras kan

bara, Bila ba pat bara kan. Bilaba Gâd wal kan bara witin sikaGâd kan ba. 2Ta palira, bamnaBila ba Gâd wal kan. 3Witin bakGâd mita diara sut paskan, wi -tin apu kira diara nani bara ba,kumi sin paskras kata. 4Witinra raya kaia laka ba bara kan,bara naha rayaka na sika, uplanani ingnika kan. 5Naha ingnikana, tihmu tara tilara ban ing-wisa, bara tihmu tara ba mita

sin sip daskras, ban ingwisa.6Waitna kum bara kan nina

ba Jan, witin ra Gâd mita bli -kan, 7naha ingnika dukyara wit-nis aisaia, bara baha aisanka raupla sut kasak lukbia. 8Jan banaha ingnika apia kan; sakunaGâd mita witin ba blikan, nahaingnika dukyara aisaia. 9Ing -nika kasak pali upla sut raingwi ba, naha tasba ra aula sa.10Baha Bila ba, naha tasba rakan; Gâd mita witinka bak,naha tasba na paskan, sakunanaha tasba ra iwi nani ba mita,witin ra kaikras kan. 11Balan aitasbaia palira; sakuna ai uplikanani mita, witin ba briras kan.12Sa ku na, ya nani witin ra brin;bara kasak sin lukan; nani ra,witin mita naha uplika nani ra,Gâd luhpia takaia karnika bayan. 13Witin nani Gâd luhpia sa,diara nani paskanka ba winalika apia, baku sin upla brinkabak sin apia, sakuna Gâd mita aikar nika wal mangkan bamna.

Wark daukaia nani.

A. Makabanka banira ansika ba uls. Sip ansa munras maimunbia kaka makaban ka banira, Baibil sturka ba kli aisi kaiks.

1. “Bila ba” ya kata?___________________(burs 1)2. “Bila ba” anira kan?_________ __________(1)3. “Bila ba” witinra dia bara kan? ____________ (4)4. Ingni ba anira ingwisa? ____________ (5)5. Yaura Gad mita blikan ingni ba witnis ka aisa-

ia?__________________ (6)[Naha na Jan Tatabra kata, Jan wala naha smalkanka ayul-

bra lika apia.]6. Ya nani mita Jisas ra briras kan? ___________ (11)[Nisan kum baku mita lika, Israel bui. — Gad ai uplika bak

sakan nani mita — Kraist ra briras kan.]7. Jisas brin nanira dia karnika yaban?__________ luhpia

______________ karnika ba yan. (12)8. Witin nani Gad luhpia sa, “diara nani paskan ka ba wina

_______ _________, baku sin upla ________ baku sin______, sakuna ________ mita ai karnika wal mangkanbamna.” (13)

[Upla kum Gad luhpia takan ba, baha Gad mita witinra

4

14Ba ha Bila ba, upla takan barayang nani tilira iwan. Bamnayang nani ai prana ba kaikri,baha prana Aisa Luhpia kumibaku Gâd wina brin ba.

15Jan, witinka dukyara witnisaisi, naku win: “Naha sika bahayang witin dukiara aisi katna banani aisi; witinka nini ra aula balika, yang wal kau tara sa; kanyang apu kapri bara, witin patbara kan.” 16Yang nani sut, wi -

tin ai yuyaka tara nani ba wina,yamnika sât, sât nani bri bangrisa. 17Gâd mita lâ ba Moses bakyan kata; sakuna latwan lakabara kasak tanka ba lika, JisasKraist bak baman lika sip kata.18Upla kumi sin Gâd ba kaikraspali sa, sakuna ai Luhpia kumibaman, witin sika Gâd, Aisalama pali kat wal asla iwi bawitin mita sika. Gâd tanka bawan marikan.

diara aihka daukan sa. Kristian kum luhpia bara wisi bakutakras; uplika want bara wisi lika baku takras; bara baku sintakras upla want sa man ba kli aisubi takma. Kli aisubi taka-ia ba Gad karnika mita sa.]

9. Bila ba dia takan?__________________(14)10. Bila ba anira iwan kata?_____________(14)11. Kraist brisma bara dia dukia nani brisma? “Kan witin ai

_______ tara nani ba wina, __________ sat, sat nani bribanghri sa” [blisin nani] (16).12. Upla kumi sin Gad ba kaikras? ya sip kan ki balaia Gad

ba wan marikaia dukiara? ai _______ kumi baman (18).[Jisas sika Gad bamna, Witin sip kan tasbara kaia sim

minitka ra ai Aisa wal kaia, ai pliska bankaiara iwi kan bara.(Burs 18 ba wihki burs 1 ba wal praki kaiks.)]

B. Naha tikska na ulbi bara sinskam ra lan taks: Jan 1:12.

Jisas ba Gad sika—Witin upla natkara balan.Yawan Jisas Kraist briaia bara ai nina ba kasak kulkaia,

kuna baha kainara yawan kasak pali sa nu takaia Witin baya sapa. Kan burs 18 ba bila wisa Jisas balan naha tasbaraDawan Gad ba wan marikaia dukiara, kan upla kumi sinGad lamara sip waras kan Witin nahki pali ba kaikaia. Gadprana ba ingni pali sa. Gad ba Holi pali sa bamna.

Waitna ba saura kira bamna, spirit tanira tihmyatara raiwisa. Tasba na sibrinkira palisa kan Gad kaikras bara Witinwal sin iwras bamna. Bansakuna yawan burs 5 ra kaikisa,tihmyatara ba ingni ba mapara sip pura luras kan.

Baibil bila: “Gad ba ingni sa, bara witin ra tihmu kumisin apu sa” (1 Jan 1:5). Jisas, Gad baku “IngniKasakkira” makan (Jan 1:9). Ingni Kasakkira bak ku, wait-na ba witin silp ra kaikisa nahki pali kat saurakira kum ba.Bara Ingni Kasakkira bak ku, witin sip sa Gad ra kaikaia aiprana aiska pali ba kat. Bakusin kaikaia sip sa waitna ba raitpali nahki kaia ba.

5

Page 3: A bible study on john miskito

Jisas ba Gad bila sa.

Baibil bila wisa: “Man bilam ba, yang mini nani lampkakum sa, bara ingni kum sa yabalkira” (Lawana nani119:105). Jisas nina wala ba lika “Gad bila ba.” (burs 1 baburs 14 ba wal praki kaiks.) Baibil ba, Gad bila ulbi sakan basika, bara Jisas sika Gad bila raya bankaya ba, kan Gadsika Jisas Kraist bakku uplara Witin param takan.

“Patitara pyua ra, ai dahra aisasara nani bak Gad wandamika nani ra natka sat, sat ra aima ailal aisin; barananara naha tnata yua nani nara lika, witin mita aiLuhpia bak wan aisin sa (Hibru nani 1:1, 2a).

Aihka prana pali sa, wan tasbaia saura kira, sibrin kira ra“Ingni Kasakkira ba (Jisas) bal ingni daukisa Gad wanmarikaia dukiara! Tuktan mairin lupia kum aisata baku,” Gadlilka kau painkira alki sakan ba sika Jisas! — Upla kum rawaitna ba sipkan kaikaia, walaia, bara kangbaia sin, aimihta ni. Jisas ra.

Jisas ba waitna nani tilara iwan. Tanka upla tilara iwan.Baha bila “iwan” tanka lika tent watla daukan. Burs 14 rawan wisa. Baha sin wan wiaia wantsa, Jisas yawan nani tila-ra iwan. Testament Almukra, tent watla ba tempel kum kankuna karpa wal paskan kan. Gad mita marikan nahki paska-ia ba, Israel uplika nani mahka plis kum wina plis walaraimpaki kan taim ai sturka ta krikan pyua ra. Tent watla bapas daukata — kau kaina mapara Tempel watla ba makanJerusalem ra. Bahara Jehova Gad iwikan ai uplika baksakan nani ba tilara. Kau kaina mapara, Israel uplika naniGad mawan ra saura daukan, bara Gad prana ba Tempel bawina taki wan. Bansakuna nanara Jisas Kraist wina tara ra,Gad kli balan selp ai tawanka bara ai uplika nani tilara! Saripali apia sa ki upla ailal naha sip kaikras muni banghwi ba?— Bansakuna baha uplika nani Gad ra kasak lukan naniJisas ra Gad prana ba kaikan (burs 14) witin balan taim.

6

Jisas ba Gad Rayaka sa.Aima kum pan man aihka damhra walram ki, Kraist wan

kupiara brisuya bara yawan Gad luhpia taki ba dukiara? Nahana baku sa kan, “Rayaka ba Witin ra kan bamna” (burs 4).

Paspali ra yawan Jisas ra kaikisa diara rayaka bri nani bapaski kan (burs nani 3 bara 10). “Witin bâk Gad mita diarasut paskan ba Witin dukiara. Bara Witin ba diara sutkainara pat bara kan, bara diara sut ba Witin ra raya iwisa”(Kolosi 1:16b, 17). Jisas ba, Gad baku, rayaka sut karma sa.Bakusin Witin rayaka sut alki brisa. “Kau Witin mita ni uplasut ra rayaka yabisa, pasa, diara wala nani sin sut...KanWitin taka mita sika yawan raya sa, ayawisa, nara sinbanghwisa” (Wark nani 17:25b, 28a).

Dia natka ba kat waitna ba solka kum raya iwi kaia takan,Gad mita waitna ba paskan taim kakma ra rayaka winghka bapuhbi yan, baku sin Jisas ra karnika yaban wina tara banipurara, ya Witin ra aula nani ra raya bankaya laka yabiadukiara (Spirit tanira) (Jan 17:2). “Ani uplika Gâd Luhpia briba, witin naha raya kaia laka na sin brisa; sakuna ani upli-ka Gâd Luhpia briras ba, naha raya kaia laka na briras sa”(1 Jan 5:12).

Man pat rayaka raya briram ki—Spirit rayaka—Jisas briramtaim bara Witin ai ninara kasakkam lukan ka witin ai ninaramangkram bara? Man baku pat daukram sa kaka, man ba Gadluhpia kum sma, Gad wina aisubi takram, bara man Witin airayaka bankaia ra ba brisma. Witin ai ingnika ra wapismabâra, ai tanka kau param kaikisma rayakam ra, bara manblesin yamni nani sin bri kama witin ai rayaka ra dimi iwismabara. Man kau Witin ba brirasma kaka. Dia mita naminitmakabras ai rayaka ra dimaia, bara rayakam raya yabaia—bankaia ra raya kam ba?

Kasak pali nusna man durkam ra upla kinghbi kan pat bukutbram. Naminit pali Jisas man namiara sa, kupiam durka rakinghbi sa. Witin pramis daukisa, “Kais yang dur ra kingh-bisna; ya yang bili baikra wali dur ba kuakbia kaka, aiwatla ra dimi witin wal plun pimna” (Param Marikan 3:20).

7

Jan 1:19-3419Ju nani Jerusalem wina,

prîst bara Libait nani saki Janra blikan, makabi walaia, witinba ya sapa. 20Bara Jan lika, aitanka yukukras param palisaki, win: —Yang lika Misaiaapia. 21Kli prîst bara Libait nanibui makabi walan: —Ban kaka,man ba ya? Man ba dahra aisas-ara Ilaidya? Pana Jan win: —Yang baha apia sni. Witin nanikli, kli makabi wali kan: —Bamna, man ba baha dahraaisasara balaia kata ba ki? BaraJan, witin nani ra win: —Apia.22Kli aisi win: —Ban kaka, manba ya? Yang nani ra ai blikanuplika nani ra, bila brih waiasna. Bamna man pali dukyamra

dia wan wiaia sip sma ki? 23Janpana win: —Yang sika uplaiwras tasbaia ra bila baikrakum wini ba: “Dawan kainarayabal wapni kum dauks”, dahraaisa sara Aiseya aisin ba baku.24Parisi nani mita Jan wal aisaiablikan uplika nani ba, 25makabiwalan: —Bamna man ba apia,Ilaidya sin apia, bara bahadahra aisasara ba sin apia, bakukaka diakan upla nani ra tahbidaukisma? 26Jan pana win: —Yang lika li ni upla tahbi dau-kisna, sakuna man nani tilamrakum bara sa, man nani witin bakaikras sma. 27Witinka yangnini ra aula. Yang witin suskaawa pan sin langkaia aitani apiasni. 28Naha diara sut na, Jordanawala lalmika tanira takan, pliskumi nina Betania wi bara;bahara lika Jan upla nani tahbidauki kan.

29Yaprika wala, Jan kaikanJisas witin ra aula kan, bamnaupla nani ra nan win: “Kaisman nani, naha waitnika aulana sika, Gâd Syîpka Luhpia,naha tasba saurka bri saki ba.30Yang witin na dukyara sikaaisi, nan wisatna ba: ‘Yang ninira upla kum aula ba sika, yangwal kau tara sa, kan witin lika

STURI 2. JAN TATAHBRA BA JISAS YABALKA RIDIDAUKI SA.

8

Wark daukaia nani.

Lain ba purara ani bila ulbaia kan ulbras ba, baha bila ba uls.1. Jan Tatahbra bila witin sika upla ________ tasbaya ra

_______ baikra kum wini ba (23).2. Jan Tatahbra prapit Aiseya aisan bila ba aisi win,

“Dawan kainara ________ kum _______ dauks” (23).3. Jan Jisas dukiara aisi win, “Witinka yang __________ ra

aula ba. Witin pas yang kainira kan (27-30).[Naha wiaya want sa, Jan Tatahbra bal Jisas yabalka ridi

daukan, kuna Jisas kau kulkan ka tara brikan. Jan witin silpdukiara naku aisin. Yang Witin suska awa pan sin langkaiaaitani apia sni. Jan nukan, Jisas, tara pali ba tanka.]

4. Jan, uplara Jisas dukiara naku aisi wikan: “Kais mannani, naha waitnika aula na sika, ________ Shipka______, na ha tasba _________ bri _______ ba” (29).

5. Jan li wal tahbi dauki balan Jisas ra kakaira takbiadukiara _______ uplika nani mita (31).

9

yang apu kapri wina ban barasa.’ 31Yang sin, witin ba ya sapakaikras katna, kuna upla nani ralî ni tahbi dauki balri, Israeluplika nani mita witin bakakaira takbia dukyara.” 32BaraJan naha sin win: “Yang kaikriSpirit Hu likira butku baku, kas-brika pura wina bal iwi witinkapura kat takaskan ba. 33Bahakat sin yang witin ba ya sapa kaukai kras katna; saku na witinka lîni tahbi daukaia ai blikan bamita ai wisata: ‘Ani waitnikapura ra Spirit Hulikira ba bal iwita kaskan kaikma ba, baha mita

sika, Spirit Hulikira ni tahbi dau-ki ba.’ 34Pat yang mita kaikri,bara baha witniska sin aima -kisna: witin sika Gâd Luhpiaba.”

Page 4: A bible study on john miskito

10

Jisas yabalka Ridi Daukikan.

Mani 400 luan nani ra, Gad mita bak sakan nisanka Israelba, prapit kumi sin briras kata Gad bila witin nani ra brih ba -laya dukiara. Testament Almuk ba lika bri banghwi kan, lanani ba nu takaia dukiara, bara Gad pramiska nani sin. Witinnani nu kan Misaia ba, Gad, suaki sasakra bâk sakan ba, yukum balbia bara Israil purara rul munbia. Aisia bila win, mairintiara kum wina aisubi takbia, bara Imanyuil baku dahra aisisa(Ai seya 7:14). Tanka lika “Gad yawan nani wal sa.” Maika(Mikeas) kaina manis aisan kan, Witin ba Betlehem ra aisubitakbia bara Israel Dawan ka kabia (lalka tara) (Maika 5:2).

Man lukrasma ki upla nani ba ta iwi aihka ai dahra walibanghwikan, bara sin lilia banghwikan Jan Tatahbra ra walinaku smalki kan taim: man nani ridy taki banghs Dawan aulaba dukiara. Nahki upla nani ba sipkabia ridi takaia? Matyuwauhkataya ra wan wisa, Jan Tatahbra naku smalki kan:“Man nani kupiam laks, kan Gad King aimaki laka ba patbaila sa bamna!” (Matyu 3:2). Upla ailal pali Jan Tatahbramita tahbi daukan kata Jardan awala ra, “Ai saurka dahra aisisakan ninkara”. Kan upla kupia nani ba kaina manis pat ridikaia sa, Jisas briaia dukia ra, ai saurka nani ba swiaia, kasakpali lukaia sa, (ai kupia lakaia). Yawan nani wan saurka naniba swiaia ridi taim—wan daukanka saura nani, lukan sauranani, Gad mapara bara waitna mapara daukanka satka naniba swiaia—ba taim yawan nani ridi sa Jisas ba, Gad ra waiayabalka baku kaikaia, bara wan King ka bara wan Dawankabaku briaia. Jan tahbi daukanka li ra dauki kan ba, saurka naniwan kupia wina sikbi saki ba marikaia want kan. Jisas likaSpirit Holikira wal tahbi daukbia wan saurka nani ba pautaklahwi ba ni klin wan daukbia dukiara (Matyu 3:11, 12) ba -

6. Jan nukan, Jisas, Gad Luhpia ba (Gad waitna bakuaisubi takan ba). Kan Gad Spirit ka kasbrika pura wina_______ baku bal iwan, bara Witin ai pura kat takaskan(32). Naha sin sain kum kan, baha Jisas ________________ ni tahbi daukbia ba sainka (33).

kusin rayaka raya wapni kum wankaia dukiara (Kraist rayakayawan nani ra). Man Gad ra pat saurkam dahra aisi wiram ki?

Jisas, Gad Ship ka Luhpia Ba.Israel uplika nani kasak pali nu banghwikan ship luhpia

kum ba kulkanka tara briba Gad wark ka nani dukiara yusmunikan ba. Mani handad nani ailal luanra, Isrial uplika naniIgip ra alba laka ra bri kan taim, Dawan Gad Fero kupiaraaisan ai uplika nani pri lakara suika wabia dukiara, Egip wina.Gad yus munaia kan sauhkanka satka matawalsip nani, Ferobaha uplika ailal nani ba pri lakara swika wabia dukiara, uplanani ba 2 milian baku praiska kan. Lâs sauhkan ka ba kausaura kan, baha sika Dawan ba Igip tasbaiak ku lui waikan,bara baha tihmika pamali bani luhpia tahwakia bani ba pruankabia.

Bansakuna natka kum bara kan, nahki suakwaia ba. Utlabani ra adar kum yan kata Gad wina, bila kat wali daukbia ba,tahwakia prubia apia. Gad adar yan ship luhpia kum taya ramark apu klin kaka ikbia. Bara baha talia ba brih utla banidurka nayara sain mankbia talia ba ni, bara durka pura ra sin.Bamna Gad baha sainka dur naya nani ra kaikuia bara witinbaha watlara dimras lui auya, bara luhpia tahwakia ba pru-bia apia. Ba mita Isrial uplika nani baha pyua wina mani baniinsal luan liliaka daukisa, ai kupiakrauki, Gad, “witin nani ai purak kila dauki luan ba,” kan witin naniship luhpia talia ni ai durka purara, naya nani ra sin sain mangka-ta (Naha sturka na Impakan stur-ka 12:1-42) ra sa).

Nahki painkira sa, Jisas, Tasbaaiska mawanka ra aima pas triptaki sa, “Gad Ship ka Luhpia!”baku. Witin balan kan sakripais

11

daukaia ship ka luhpia baku, kasak pali saurka apu kira, bakumika ai talia pranakira laikuia ba bri upla kupia durka un, baranaya nanira sain mankbia, bara Gad laka wan saurka tawanla daukaia balbia taim, krais talia sainka ba kaiki “wan puraklui wabia.” Hibru nani 9:22 ra naku wan wisa: “bara tala sakilaikras kaka, saurka nani ba sip swih tikras sa. (Saurkanani ban swih tiki ba).” Libait Laka 17:11 ra naku wisa “. . . kantala ba sika upla rayaka mana aibapi ba.” Mani nani luan raship nani sut sakripais daukan ba, Jisas “Gad Ship kaLuhpia”, baku balaia kan ba dukiara tanka mariki kan, ai talyalaikaia, bara ya uplika witin ba ai sasakrika (suaki sasakrika)baku bribia kaka sip kabia ai kupia durka pura ra tala sainkabriaia. “Kasak pali mai wisna: Yang aisisna bara ya amanwalisa, ai blikan bara sin kasak lukisa kaka, witin rayaban kaia laka ba brisa, pât ra sin lulkan kabia apia; kunapruan wina taki pat raya kaiara luan sa (Jan 5:24).

Aiseya 53:7 wan wisa “bara ship baku ikaia pliskara bri-h wan.” Jisas pruaia balan naha tasba uplika saurakira naniswaki sakaia dukiara. Dia mita tingki wiras ai bila baikra tarawal, Witin ba Gad Ship ka Luhpia, ba dukiara, witinka talia lai-wan man dukiam ra bara saurkam nani klin dauki ba? Gadtala ba kaiki bara man saurkam nani ba witin kaikras. WitinKraist sakripaiska kasak pali bâ man kaikisa, kan witin wansaurka ai purara brih twilkan, bara lâ mihta ra aimakan yawannani wan sirkara (widiska ra) Gad ra mayuns!

Saurka sut wina suakuaia want sma ki?Jisas ki baman karnika brisa.Raya iwi holi lakara lilia iwaia want sma ki?Jisas ki baman karnika brisa.

ATKI SAKAN tanka ba KUMIRA Gad wal asla sa kan Jisas talya ba wan saurka wina

klin wan daukisa bamna.

12 13

STURI 3. JISAS WAL KAKAIRA TAKAN.

Jan 1:35-4935Yaprika wala, kli Jan bara

kan, ai nina blablikra wal bakira. 36Jisas bal luya kan kaiki,Jan mita naku win: —Kais mannani, witin sika Gâd Syîpka Luh-pia ba. 37Jan nina blablikra walba mita, naha aisin walan bara,mahka Jisas nina blikan. 38Bam -na Jisas ai nina ra taui kaikan,baha nani ai nina bliki kan, baranaku wisata: —Dia pliki bang-wisma ki? Witin nani bila: —Smasmalkra. Anira takaskismaki? 39Jisas pana win: —Mannani bal kaiks. Bamna witinnani wih kaikan, Jisas anira ta -kaski kan pliska ba; bara bahayua kau taka ba, witin nani Jisaswal takaskan; kan pat tutni 4aklak kan bamna. 40Jan aisinwali, waitna wal taki Jisas ninablikan ba wina, kumi ba nina

Andru maki kata, witinka baSaiman Pita muihnika kan.41Andru ai muihni Saiman plikisaki, naku win: —Yang naniMesaia ba sakri (baha tankalika Kraist). 42Ningkara Andrumita Saiman ba brih wan, Jisasbara kan ba kat, bamna Jisaskaiki, naku win: —Man baSaiman, Jan luhpia, sakunaSipas mai makan kabia (bahatanka ba: Pita).

43Yu wala Jisas Galili tasbaiara waia luki kan bara, witinPilip wal prawan, bara witin ranaku win: —Nini bliks. 44Piliplika Bitsaida taunka wina kata,Andru bara Pita taunka ba.45Bamna Pilip lika wan Nitanîlpliki, bara naku win: —Yangnani waitna kum kaikri, witinkadukyara Moses bara dahraaisasara nani mita ulban kan ba.Baha ba lika Jisas Nasaret wina,Josep luhpia ba. 46Nitanîl bila:—Nasaret ba wina ban diarapain bal takbia ki? Pilip mitawin: —Bal kaiki, tankam bris.47Jisas kaikan Nitanîl ai lamaraaula kan, bara witin dukyaranaku win: —Kais Israel waitni-ka pali kum aula ba, witinka rakunin apu ba. 48Nitanîl makabiwalan: —Nahki ai kaikisma ki?Pana Jisas bila: —Pilip kau mai

Page 5: A bible study on john miskito

Bal bara Kaiks.Jan Tatahbra disaipil ka wal ba, Jisas dukiara kau nu takan

dauki kan, Jan naku aisi kan taim: Kais man nani, naha wait-nika aula na sika, “Gad ship ka Luhpia ba!” Witin nani Jisasba anira iwi sa, sapa tanka pliki kaikaia luki banghwan. Jisaswitin nani ra paiwan, “balbia bara kaikbia.” Man nani tankambriaia sip sma ki, dia sat sturka yamni nani aisan sapa Jisaswal naha disaipilka nani! Witin nani diara ailal Jisas tankadukiara lan taki banghwan. Kan naha luan tisku pali kan,waitnika nani wina kum, Andru, mita ai muihni Pita ra win,Witin nani Misaia ba saki banghwan!

Misaia tanka ba “blis munan”—Baha uplika Gad mitaprapit, pris bara king baku blikaia kan ba, Israel pura ra rulmunbia lalka tara baku, bara King baku. Testament Almuk raprapit ailal naha bâk sakan waitnika aula ba dukiara ulbansa.Mosis pali sin ulbansa Witin dukiara, Mosis ra Gad mita nakuwisata, “Ai muihni nani tila wina prapit bukamna, manbaku; bara ai bilara, yang bili yamni nani ba mankamna,bara witin, yang dia wimna ba sut pali aisi kabia” (KliSmalkan 18:18). Kau naika kan bara Jisas ai pyuara naku win“Aisa ai smalkanka ba baman lika aisisni” (Jan 8:28b).Naha waitinika nani aihka pali ai dahra wali banghwi kan!

Man ka Jisas tanka nu takan mai daukisa ki? Witin wina kaulan takan mai daukisa ki? Nu takan mai daukisa ki ya ba Jisassapa? Jisas naiwa man ra naku wisa: “Bal bara kaiks.” Diaranani ba plikuma bara sakisma, kaikisma. Jisas naku win:“Pliks, bara sakma” (Matyu 7:7). Man Jisas ra balma kaka,

14

winras kan bara, yang pat maikaikri kan, kwah damni dusamunuhnta ra katma bara.49Bamna Nitanîl bila: —Smasmalkra, man ba Gâd Luh -pia bara Israel Kingka sma.

man sip kama kaikaia! Witin wal takasma bara wal mai swikaaisama kaka ai bila ba wal, Witin mai marikbia Witin ba raitpali ya sapa. Man selp wal kakaira taka sipsma! “Yang witinnani ra kupia yabam na, bara witin nani ai kaikbia yangna Jehova sna, bara witin nani upliki nani kabia, yangsin witin nani ai Gad ka kamna. Kan witin nani ai kupiaaiska ni yang ra kli taui balbia bamna” (Jirimaia 24:7).

Jisas dukiara witnis aisi sa.

Upla kum Jisas ra aula bara Witin ba ya pali ba kaikuyataim, Witin dukia ra upla wala ra aisan daukisa! Jisas dukiaradia nu ba upla wala smalki sir munan daukisa, bara baku mikaai panika nani sin “bal bara kaikbia” dukiara. Man Jisas walkakairasma kaka, bara Witin wina diara lan takisma kaka; mannaha sturka yamni na upla wala aikuki aisi sir munisma ki?

Man mampara Jisas ba ya sa kaka, lain nani ba pura ra uls:

_______________________________________________

_______________________________________________

________________________________________________

Gad ra sans kum makas, man naiwa upla kum wal witin aidahra aisi sir munaia, baku mika baha uplika sin sip kabia“bal bara kaikaia.”

STURI 4. JISAS MARIT PATA KUM RA LILIA DAUKISA.

15

John 2:1-111Yu yuhmpa aimakan ra, ma -

rit laka kum bara kan Kena,Galili tasbaia ra. Jisas yaptikabara kan, 2bara Jisas ai disaipel-ka nani wal sin, marit patarapaiwan kata. 3Wain laya ba,dahn takan, bamna Jisas yapti-

ka win: —Wain laya apu, dahntakan sa. 4Jisas pana win: —Mairin, diakan man yang rabaha ai wisma ki? Yang awarkiba kau balras sa. 5Jisas yaptika,wark dauki nani ra win: —Dia,dia witin man nani ra mai wibiaba, dauki bangws. 6Bahara lî

watla walpa ni paskan 6 barakan, Ju nani klin takaia dukya rayus muni kan ba. Laya watlabani ba, batil 50 tila nani ba 70alki kan. 7Jisas wark tatakra na -ni ra naku win: —Naha layawatla nani na, lî laiki bangkidauks. Baku bamna witin nanimita bangki daukan. 8NingkaraJisas bila win: —Nanara wiralaiki saki, naha lilia paiwanka ta

uplika bara brisi yas. Witin nanibaku daukan. 9Bamna lilia daukita uplika ba, lî wina wain daukanba dih kaikan; baha ba ani winatakan sapa nu apu kan, sakunaalba nani li pangkan ba; bamanlika nu kan, kan witin nani lî bapangkan bamna. Baku bara, tauplika ba, marit waitnika barawinan, 10 bara naku win: —Uplanani sut ba, wain pain ba pastaura uplika nani paiwan ra yuidakakisa, bara baha nani manisdin bara lika, wain karna apiaba dakakisa. Sakuna man lika,wain kau pain ba alki takas-kram nana ra kat sakisma.11Naha na lika, pas sain kataJisas daukan ba Kena Galili ra;baha wal ai prana ba marikan,bara disaipel nani witin rakasak luki bangwan.

16

Wark daukaia nani.

Lain nani ba pura ra sturi aisan bila nani kum brih uls.

1. Jisas yaptika mita wark dauki nani ra win, “_______

____________________________________” (burs 5).

2. Jisas wark dauki uplika nani ra win, sumi nani ba li laikibanghki daukbia, Witin nani li laiki banghki daukan,“_____________________________________” (7)

Bila walaia ba, lilia kaia kimihtika sa.Jisas yaptika ba, bankra Jisas diara aihka daukan kaikras kan.

Kuna witin nu kan Jisas sip kan ba diara kum daukaia help muna-ia dukiara. Nanara yawan nusa dia sat wainka yus munan ba

naha maritka patara, bla taki wainka apia kan. Naiwa yua nani raupla wain paski nani ba sat apia. Laya ba auhni palikan, wain ma(grip ma) wina laya subi sakan. Swira laka kaia kan wain apu kankata!

Bankra man ba pat Kristian kum sma.Dia, dia nitka briram ki naha yua nanira?Samtaim kupiam alki takaskaia nitka brismaki? Kupiam ba imti sa ki lilia bara latwanlaka sin apu naha minitka nani ra? Jisasman nitkam nani sut ba kaiki sa, dia sat,kabia sin. Witin yamni mai munaia want sa raya kam ra diaraaihka kum dauki! Witin swiram takma wantapia sa Kristianrayakam ra, lilia laka, laman laka bara latwan laka uya brirasmataka. Witin pramis daukan “ya witin ra kasak lukbia ba, aiswira takbia apia” (Rom 9:33). Kuna baha ra sikrit kum baraba, man nu takaiasma sa! Bila wawalra kaia ba blesin kum sa.“Diara sut witin mai wibia ba dauks” (Jan 2:5). Yawan bila walitaim, Jisas diara aihka nani wan daukaia sip sa. Yawan ai bilawalisa bara yawan mariki sa, Witin ra kasak lukisa.

Upla kum kra manra saura mai munan sa kaka, Man baha upli-ka saurka ban swih tikram sa ki? (Matyu 6:14, 15). Man heven rakukan kam daukisma ki? (Matyu 6:20). Bankra lu kisma man basipapia sma Gad wark ka ra wark daukaia. Kuna Jisas nu sa mannitkam nani ba. Witin ra kasak luks bila wali kira. “Jehova bila,man nani baku dauki traiki kaiks, man nani kaikma kasbri-ka purara windarka nani ba bukutbi, yamnika ailal mannani sut puramra yakabras kamna sapa” (Malakai 3:10b).

“Spirit ni aibanghwi bas,” Gad bila naiwa (Epesus 5:18).Kristian kumi sin lilia lakara iwbia apia, Gad Spirit ka niaibanghras sa kaka yu banira.

Bankra man Kristian apiasma. Bankra rayakam ba sua prambaku damhra walisma. Man sin Jisas adarka bila wali daukaiasipsma. Witin ra bal bara ai rayaka ni aibanghs—lai pura pali kat.Witin bila wisa: “Sakuna yang balri na lika witin nani raya kaialaka bribia ba dukiara, bara baha sin manis pali bribia mata” (Jan 10:10).

17

Page 6: A bible study on john miskito

Wark taki uplika nani ai bila kat wali daukan. Witin nani suminani ba li bakriki man laikras kata. Sakuna banghki pali laikibanghwata. Dawan Gad ra kupiam aiska kira ni bila wa lisma taimlilia bara yamni laka brih bali sa. “Dia dia man nani daukismabara wilinkira dauki bas, Dawan warkka daukisma baku,upla nani warkka daukisma baku lika apia. Bamna man nanipat kaikisma Dawan wina mamna brima kukan ka maikaia bawina, kan man Dawan wark ka daukisma ba mita” (Kolosi3:23, 24).

Dia kum bara sa ki Jisas mamkaban ai bila wali daukmadukiara? Diakan naiwa daukras? Naiwa dauks.

Disaipil nani ba diara aihka daukan kaikan bara ai kasak kalukanka ba kau karna pali kasak lukan — witin nani Witin ra kasak lukan. Bamna man Dawan Gad bila ba kat, bila wali daukisma kaka, bara Gad wark dauki ba kaiki, kasak lukankamba sin pawi sa. Kasak lukanka ba wan wina bunhka baku sa. Yusmuni bara iksasais daukisma bara kau karhna takisa. Kaisa yubanira wan kasak lukanka wal nina blikaia. “Kasak kira bakasak luki ba mita raya kabia” (Rom 1:17).

KASAK LUKAN LAKA = Diara sut lulki swiaia, witin ra kasak lukisni.

STURI 5. JISAS TEMPEL BA KLIN DAUKI SA.

Jan 2:13-2213Insal luan yua Ju nani kulki

ba pat baila kan bamna, JisasJerusalem taunka ra wan. 14Tem-pel watla bilara kaikan uplanani ba bip nani, syîp nani barabutku nani sin atki kan. Lalahsins mamunra nani ba sin, aiiwaika ra iwi, upla nani lalahkasins muni kan. 15Jisas baha kai -kan bara kiwa lupia nani brin, bara wipaia kiwka kum paskan,bara tempel watla wina baha

18

Jisas dia nu kan ba.Man damra walisma ki “Insal luan” ba dia tanka sa? Naha

dukiara yawan wahya 10 ba ra aisikan. Jisas Jerusalem ra wan“Insal Luan” lilia ka daukaia dukiara. Tempel bilara upla naniba kaikan bara Witin aihka pali ai dahra walata. Dawan Gadra mayunaia pliska kum baku kaikras, bara sin walras kan,apia kaka Gad wan saurka ban swih tikbia dukiara pli kayapliska baku sin apia kan. Sim markit kum baku kan, bin aihkapali kan! Dawan baha tempeka ba wina laiura pali kan. Jisaskasak pali ai kupia sauhki lawan.

Rait lika upla nani ba nitkan daiwan lupia nani ba atki brihGad ra sakripais daukaia dukiara. Bansakuna daiwan atki upli-ka nani mita praiska nani ba uba mana pali atkikan, lahla ailalsakaia dukiara. Bara daiwra nani ba tempel bila kat atki bangh-wi kan. Sim baha tawan Jisas mita tempel wina kangbi sakan.Mark 11:17 ra naku wisa: “Ulbanka nani ra naku wisa: ‘Yangwaitla ba tasba aiskara upla nani ai pura sunaia watlamakan kabia,’ sakuna man nani lika aimplikra watla daukram sa.”

19

nani sut kangbi sakan ai syîpkabara bipka waihntka nani sutaikuki. Lalah sins muni uplikanani ra, lalahka tasba ra yaka-ban, bara tebilka ba makupan.16Butku aiâtkra nani ra win: —Baha nani ba saks naha wina!Yang Aisiki watla na, sin atkaiawatla baku daukpara! 17Bahakat disaipel nani ba Ulbanka raaisi ba tanka bri bangwan: “Manwamtla na tawan, yang kupiaiska ni lauri.” 18Bamna Ju nanimita, Jisas ra makabi walan: —Dia sainka ni wan marikisma,man ba naha diara daukaiakarnika brisma ba? 19Jisas pana

win: —Man nani naha tempelkana sauhki bangks, bara yu yuhm-pa bilkara yang kli paskam na.20Ju nani mita win: —Mani 46naha tempelka na paski tnataalkan, bamna man lika sipkama ki yu yuhmpa bilarapaski tnata alkaia? 21Sakunatempel dukyara Jisas aisi kanba lika, witin ai wîna pali duk-yara aisi kata. 22Jisas raiti winabuan pyua, ai disaipel naninaha dukyara ai kupia kraukibangwan; naha dukiara aisanba, bamna Jisas bila nani rakasak lukan bara Ulbanka nanira sin.

20

Jisas mita ju nani lalka nanira wisata, baha witin tempel klindaukaia raitka bri ba, tanka param marikbia. Witin nani (ju nani)mita tempel ba slingbi banghbia taim. Bara Witin Jisas mita yuyumpa ra kli bukan kabia! Witin nani siran tara iwi banghwan,kan witin nani nu apu kan Jisas ai wîna tara ba dukiara aisi kanba. Jisas nu kan ju nani lalka nani mita dus prihnira sabaikanba. Baku sim witin nu kan dus prihni ra sabi ikbia ninkara yuyumhpa ra Witin kli buaya kan ba prura nani tila wina.

Jisas wina tara ba Gad tempeka kan. Mani nani kaina ra luan ra, Salaman tempel pranakira kum

paskan ba, Gad prana nani ni aibangwan kan. Kuna Israelnisan ka gad bahki nani ra mayunan taka Gad prana nani batempel ba wina taki wan, bara sauhki tikan. Kau kaina maparatempel ba kli makan kata, baha nani kli Gad yabalkara balandauki kan nani ba mita. Gad baha yua nanira aisi win: “ baranesan nani sut want ba, balbia [Misaia] bara naha watlaprana ni banghkamni; baku win Jehova karnika aiska alkiba bila” (Hagai 2:7). Jisas bara kan, tempel ra balan klindaukaia dukiara! Witin bara kan, param sin aisi wikan ai winatara ba Gad tempil ka sa!

“Bamna Gad tanka nani ba witin ai wina aiska ra iwisa”(Kolosi 2:9).

“ . . . Gad ba upla baku latan takan . . . ” (1 Timoti 3:16).“Tyara aihwa ba kwihra tiwbia, bamna ai luhpia waitna

kum sakbia, ai nina ba Imanyuel makbia” (baha tanka lika:“Gad yawan wal sa”) (Matyu 1:23).

“Naha tasba wihtka nani wina kumi sin sinska laka natanka briras kata. Witin nani tanka na brin kan sa kaka,Dawan pranakira ba dus prihni ra sabaia apia kan” (1 Korint2:8). Kupiam krawisa, Jisas nahki praiska ai prana marikan.“Sturi 4 ra” kaiki luram ba? (Jan 2:11). —Ju uplika nani lalka taranani ba nu apu kan prana Dawanka ba witin nani ai tila-ra kanba, Jisas wina tara ra iwikan bamna kasak pali kan ai tempekaba klin daukaia!

“Man nani nu apiasma ki Gad tempelka sma ba, bara GadSpiritka man nanira iwi ba?” (1 Korint 3:16).

Jisas upla banira iwisa, ya kasak pali ai kupiara brin ba,Spirit Holikira bak ku! “Apia kaka kaikrasma ki man naniwinam ba Spirit Holikira tempel ka ba, Witin sika mannani ra iwi sa, baha Gad wina bri banghwisma ba, baraman nani ba, man nani dukiam apia sma ba? Kan mannani sika mana tara ni mai atki banghwansa; bamna Gadra mayuns winam tara ra bara Spirit kam ra sin, baha naniba Gad dukia sa bamna” (1 Korint 6:19, 20).

Nahki tara pali sa yawan nani mapara, rayaka Holi kumiwaia ba! Aima Kum sin yawan wan wina wal saurka daukaiaapia sa, yawan wan rayaka ra Kraist brinsa kaka, baku sa kakayawan na Witin ai wina piska kum sa, bara yawan Witin rakasak pali lukaia sa. Gad ai raitka aiska brisa ai tempelka klindaukaia. Witin ai raitka aiska brisa, wan rayaka klin munaia, anipiska Witin ai kupia laka apia ba. Witin klin wan dauki barakaisa ai mina ra bawi kap. Witin bila ba wal klin wan daukisa.

“Dia wal wahma ba ai yabalka klin daukbia? Man bilamdia wi ba kat dauki ba mita” (Lawana Nani 119:9).

“Yawan Gad ra wan saurka nani dahra sakbia kaka,Witin ba kasak sa, bamna kasakira baku wan saurka nanisut ban swih tikbia, bara wan watawan ka laka sut ba winasikbi klin won sakbia” (1 Jan 1:9).

Naiwa yuara Gad tempel ka ba anira sa?

21

Page 7: A bible study on john miskito

22

“Kuna Yawan (ai bila) ingnikara taukisa kaka, Witin sikaingnika, bamna wan walka aikuki wan tanka brisa aslalakara, bara Witin ai Luhpia Jisas Kraist ai talia ni wansaurka sut wina klin wan daukisa.” (1 Jan 1:7).

Gad ba upla Kristian bani wina baman ai tempelka daukras,baku sin Kristian nani sut asla ba “Kraist wina” makisa. “Bakusin, yawan ailal na, Kraist ra prakan bara wina kumi sa”(Rom 12:5a). “Kraist ba wina tara lalka sa, baha sika surtsba” (Kolosi 1:18a).

“Jisas Kraist pali sika baha playa bapan walpaia kautara ba. Bamma Kraist baha playka ba pura ra, utla ba aipliska kat, kat bapan, ban taua, taua tempel hulikira kumtakisa, Dawan wal asla lakara. Baku sin man nani, Kraistwal asla takram ba mita, wala nani sut ba wal asla taki utlakum takram, bara Gâd bahara iwisa ai Spiritka Hulikirabak” (Epesus 2:20b-22). Nahki painkira sa upla bani Gad waliwi bara! Yawan traikaikaia sa wan Kristian ka wala nani rakulkan ka yabaia bara latwan laka sin. Witin nani ra nahkipraiska kulkan ka yabisma ba, simbaku praiska yawanDawanra sin kulkisa.

Pal dukiara aisabia kaka, “Kanra yamni, wan kasak kalukanka aiska wal pyua banira baku, nanara sin Kraistyang winira yamni daukbia, raya kamna kra apia kakapruri kabia kra” (Pilipai 1:20b).

Yawan kasak wan dahra wali kap, baha wan wina — tempelnani ba pura sunra pliska nani sa, bahara yawan yu bani Gadwal aisisa bara yawan wan dahra walisa Witin wan lamara sa.Baha tempel ka ba yarka “aimplikra nani pliska takbiara”, kannaha tasba dukia nani bara naha rayaka brinka nani ba mitaGad prana ba tihmu daukisa.

STURI 6. JISAS, JU NANI TILA WINA TA UPLIKAKUMRA NAHKI KLI AISUBI TAKAIA BA WISA.

Jan 3:1-8, 14-21, 361Parisi waitna kum bara kan,

nina ba Nikudimus makikan;

witin ba Ju nani tilara kulkankatara bri kata. 2Tihmia kan bara,Nikudimus ba Jisas kaikaia wan,

bara naku win:—Smasmalkra,yang nani kaikisna wan smalka-ia dukyara, Gâd mita man bamai blikan sa; kan upla apu sasain aihka nani daukaia, mandaukisma ba baku; Gâd ba wi -tin wal apia sa kaka. 3Jisas panawin: —Kasak pali mai wisna, yakli aisubi takras sa kaka, witinsip Gâd king aimaki ba lakakaikbia apia. 4Nikudimus panamakabi walan:—Kuna, nahkiupla kum pat tara pawan ba sipkabia kli aisubi takaia? Sip ka -bia ki ai yaptika byara ra aima-ki kli aisubi takaia? 5Jisas mitapana win: —Kasak pali mai wis -na, ani uplika lî ni bara Spiritwina aisubi takras kaka, witinsip Gâd kingka tasbaia ra dimbiaapia. 6Upla wina aisubi takan

ba, wan wîna sika; sakuna Spiritwina aisubi takan ba, spirit sika.7Aihka lukpara mai wisna badukyara: ‘Upla sut ba kli aisubitakaia sa.’ 8Pasa ba krauisa, wi -tin ani tani wina kraun daukibara; ai binka ba walisma, saku-na kaikras sma ani tani winaaula sapa bara ani tanira auyasapa. Baku sa ani uplika Spiritwina aisubi taki ba.

14Bara baku sin, Moses uplaiwras tasbaia ra, pyuta pura rabukan kata baku, Upla Luhpikawaitna ba sin pura ra bukankabia. 15Bamna witin ra kasaklukbia ba sut, raya ban kaia lakaba bri kabia.

16“Bamna Gâd tasba ra uyalatwan kai kan, bara witin mitaai Luhpia kumi baman bri kanba yan; bara baku mika aniuplika witin ra kasak lukbia ba,sut pali tanis tiwbia apia, sakunaraya ban kaia laka ba bribia.17Gâd mita ai Luhpia nahatasba ra blikras kan, upla nanina pât ra lakaia, sakuna witinmihta swaki sakaia.

18“Ani uplika Gâd Luhpia rakasak luki ba, pât ra lakan ka -bia apia, sakuna ya kasak lukrasba, witin Gâd Luhpia kumi ba -man bara kasak lukras bamna,pât ra lakan kabia. 19Kasaklukras nani ba pat pât ra lakan

23

24

sa; kan ingnika naha tasba rabalan bara, witin nani tihmiabara kau brin daukan, ingni ralika baku apia, kan diara sauranani baman daukisa. 20Sauradauki uplika nani ba sut ingni ramisbara kaikisa, bara ingni la -mara sin balras, witin nani sa u -ra dauki ba param sakbia sia.21Sakuna baha nani kasakkalaka dauki ba, witin nani lika

sut ingni lamara aula, baku mi -ka kaikbia dia witin nani daukiba tilara Gâd kupia laka sinbara ba.

36Ya Gâd Luhpia ra kasak lu kiba, raya ban kaia laka ba brisa;sakuna ya Gâd Luhpia ra kasaklukaia apia wi ba, sip ba ha raya-ka ba bribia apia, sakuna Gâdklalka saura pali ba bri bia.

Wark daukaia nani.

A. Sturi aisi kaikram tila ba wina, bila nani bri lain nani bapurara ulbi banhki dauks.

1. Nikudimus ba _______ _______ _______ ju nani tilara.(burs 1). Witin Jisas kaikaia balan _______ ra (2).

[Jisas upla sutra help munaia want sa — lalahkira kra apiaumpira kra, Sinskira kra apia aisi kaikras kra.]

2. Nikudimus lukan Jisas ba ____________ kum Gad mitablikan balan (2).

3. Jisas pana win, Gad King aimaki ba laka kaikaia kaka,waitna kum ba ____________ ____________Takaia sa (3).

4. Waitna kum, Gad Kingka tasbaia ra sip dimbia apia, witinL __ ni bara S _______ wina aisubi takras sa kaka (5).

[Nikudimus mapara li, tanka ba klin laka. Sturi 2 ra yawannani kaikan nahki Jan Tatabra liwra tahbi daukikan upla nani aisaurka dahra aisi ai kupia lakuia taim. Jisas lika Spirit Holikirawal bal tahbi daukan bara uplara rayaka raya yabaia balan.Gad Kingka lakara dimaia dukiara, wan saurka nani ba sutswiaia sa, bakusin Gad Spiritka rayaka ba wan kupiara briaia.]

5. Upla wina aisubi takan ba, ________ sika (6).[“Wîna” dukiara aisi bara, wan wîna tara dukiara baman ais-

aras, bansakuna yawan ûn wan wina brinka dukiara sin aisisa(Rom 8:8, 9).]

6. Spirit wina aisubi takan ba S_______ sika (6).[Bamna wan wina tara na tasba aisika yaptika nani wina

aisubi takan taim; yawan nani sin tasba uplika wina tarabrisa. Bakusin wan Spiritka nani ba Gad wina aisubi takantaim; yawan nani sin Spirit rayakira kum brisa, bara GadSpirit dukia nani sin tanka briaia sipsa (1 Korint 2:12, 14).]

7. Upla Luhpika waitna ba (Jisas) pura ra bukan kaia kan(dus prihni ra sabi) dus prihnira, M ______ upla iwras plis karap _______ pura ra bukata baku (14).

8. Jisas naha tasbara balan tanka ba sika, Gad tasbara uyal ________ kaikan. Ani uplika Witin ra kasak lukbia ba, tanis t_______ apia, sakuna r ______ b ______ laka ba bri bia (16).

9. Gad mita ai Luhpia naha tasbara blikras kan, upla nani ra_______ ra lakaia, (yu kum Witin tasba na laka daukaisa),bansakuna Witin mihta _________ sakaia balan (17).

10. Ani uplika Jisas ra kasak luki ba ________ ra lakan kabiaapia. Ani uplika Jisas ra _________ lukras ba pât ra lakisa (18).

11. Ingni ba naha tasbara balan, bara upla nani ba ______tara ba kau brin daukan ________ ba wal, kan wark saurabaman dauki ba mita. Jisas naha daukanka nina “p_______b________” makisa (19).[Pât bankaiara ba, tanka sika pât kam ba danh takras, bara

Gad wina sin dakwi takram.]12. _________ laka dauki nani ba, ingni ra aula (21).[Upla apia sika kasak laka dauki ingni ra bali ba.“Upla

apusa kasak laka dauki ba, kumi sin apu sa” (Rom 3:12).Ani uplika kasak laka ra iwi ba, baha uplika ai saurka dahrasin kasak pali aisi sa; bara Gad mita saurka sut swih tikisa.“Sakuna yawan Gad ra wan saurka nani dahra sakbiakaka, Witin ba kasakkira sa, bara sip sa wan saurka nanisut ban swih tikaia, bara wan saurka sut ba wina wansikbi klin wan daukaia” (1 Jan 1:9).]B. Sturi 6 ra, Jan 3:16 bara Jan 3:36 burska nani ba: ulban-ka munhtara lain kum uls, apia kaka wauhtaya pis sirpikumra ulbi saks.

25

Page 8: A bible study on john miskito

Dia tanka ba kli aisubi takaia.

Kli aisubi takaia tanka ba, “pura wina” aisubi takaia, rayakaraya kum ta krikaia, ta krikanka sat wala kum briaia. Tasbaraaisubi takisma ba mita tasba uplika famali ka mai daukisa.Spirit wina aisubi takisma ba lika Gad famali ka membar kakum mai daukisa. Spirit ba yawan ra wark takisa bara latatanira yawan nani ra wan daukanka sat wala taki ba kaikisa.Sampla kum wibia kaka: upla kum kra imhpliki kan kaka, kliimhplikras. Naha na pasa krawi ba baku. Yawan sip pasa bakaikras kuna dia dauki ba lika kaikisa.

Upla kum spiritka ba Gad wina aisubi takras sa kaka, nahauplika Spirit tanira “pruan sa” (Epesus 2:1, 5). Wan saurkanani klin daukaia ba, pas ta palira, Kraist pruanka mita ba lisa,bara kainara wan rayaka natka almuk pruanka—Kraist klirawi buan raya ka ba kira. Naha dukia wal na nit pali sa GadKingka laka ra dimaia sa kaka. Aisubi takanka raya kum basip sa takaia Spirit Holikira (Jisas Spirit Ka) yawan wanwinara kasak pali rait dimi iwbia kaka lika. “Ani uplika KraistSpiritka ba briras sa kaka, Witin lika Kraist uplika apiasa” (Rom 8:9b).

Kraist natka ba yawan nani brisuya. (2 Pita 1:4): wan dau -kanka raya, wan brinka karnika raya kum, wan sinska rayakum ai bila Holikira ba tanka briaia dukiara.

Man Nikudimus baku sma ki? Bankra man pyu banirashurts uplika aihwa pali kapram. Kuna yu kum pan pura winaaisubi takram ki, Gad Spirit ka Holikira ba mita paskan karaya kum mai daukan ki? “Baku bara, ya Kraist wal aslatakan sa kaka, witin lika upla raya kumi sa; diara almuknani ba lui wan sa, bara nanara diara raya baman takansa” (2 Korint 5:17). Man kau “Kli aisubi takrasma” kaka. Diamuni man na minit Jisas ra balras, Nikudimus daukan baku?Jisas ra makas rayakam ra balbia dukiara, baku lika manrayaka raya kum briaia sip kama, bara Gad pamalika kumkama. “Ani uplika Gad Luhpia bri ba, witin rayakaia lakabrisa; sakuna ani uplika Gad Luhpia briras ba, raya kaialaka ba briras sa” (1 Jan 5:12).

26

Mosis twi lalma upla iwras pliskara.

Kaina pyuara, Israel luhpianani twi lalma upla iwraspliskara iwi banghwi kan pyura,ai ta uplika Mosis mina muntarakan taim, witin nani urangbibara aisi banghwan diara sauramanas Gad mapara bara Mosismapara sin. Witin nani, Gad mitanahki natkara plun nani yabi bamapara brukwi banghwan.Bamna Gad mita upla nani tila-ra pyuta ailal blikan, upla ra

sambia dukiara. Upla ailal pruwi banghwan. Upla nani ba Mosisra bali banghwan bara ai saurka dahra aisan. Mosis ra biktaki banghwan Gad ra ai pura sunbia, pyuta nani ba upla tilawina sakbia dukiara. Gad ai pura sunra nani ra, ansika yabankuna natka walara. Wi tin mita Mosis ra win bras pyutka kumpasbia bara dus kum bapi baha purara pambia. Ani uplikabaha bras pyutika aipami ba kaikan bara rawan kan. Pyutapuisin saura briba mita sambia sin witin rawi kan, bras pyutkaba kaiki sa bara. (Naha sturka na: kulki Kaikan 21:4-9) raulban sa.

Saurka ba pyuta napa kum wan saman baku praiska puisinbrisa, pruwaia pali kat. Yawan nani sin pruwaia sipsa Jisas rakat kaikras sa kaka, baha Witin saurakira takan ba yawannani wan tnatamana. (aima kum sin saura daukras kan kuna).Upla ailal na twiya lalma ra pruwi banghwan pyuta samantaim, bras pyutka ra kaikras kan ba mita. Baha nani bras pyutkapaman kan ra kaikan nani ba, baman rawi banghwan. JisasNikudimus ra win, witin sin Jisas ra kat kaikras sa kaka rayakaraya kum briaia dukiara, ban tanis tiwbia.

Sim baha waitnika pyuta “pruwan” kum paman kan bakaikan bara rawan baku, witin nani sin, baha kumika tasba

27

saurka brih saki yaba ai purara suni dus prihni ra saban ba,bahara kaikaia sa, (Jan 12:32, 33). Kaiks bara raya bas!Witin nani tanka briaia nitka apukan, “nahki” rawan ba, braspyut ka ra kaikan baman. Witin nani diara kumi bamandaukaia kan ba sika, kasak lukan wal bila walaia. Bara yamnipali takan!

Kaiks bara raya bas, muihki, raya bas!Nanara Jisas ra kat kaiks bara raya bas;Naha na ai bila ra grabar munan sa aleluya!Baha baman sa “aman kaiks bara raya bas.”

Ingni ra aulma bara.

Yawan Kraist ra aula bara, wan saurka nani sut ba paramsakisa, kan Jisas sika ingni ba mita (Jan 1:9). Tihmya bamita kasak ka laka ra yukukisa, bansakuna ingni ba likadiara nani nahki pali ba param marikisa.

Ani uplika Gad ingnika ra balaia wantapia luki nani ba, aisaurka nani pura bikisa, bara Gad ra sans yabras ai saurkawina ai Kupia laki Gad uplika takaia. Upla saurakira ba, witinpat ridika daukan sa ilpauta prana. Witin Kraist ba nit takisa,ilpauta wina suakwaia sa kaka. Ani uplika Jisas briras naniba nanara Gad lawanka munhtara sa. (burs 36), kuna aniuplika Kraist briba, rayaka raya kum ta krikisa, heven rarayaka briaia ba baku raya bankaia ra Gad wina ba. “Gadsika ingni, bara Witin ra tihmu laka kumi sin apu sa.Bankra yawan wibia, Gad wal asla sa, kuna yawan tih-mya lakara taukisa kaka, yawan kunin aisisa, barayawan kasak ka laka ba alki brih daukras; bansakunayawan ingnira taukisa kaka, Witin ingnira ba baku;yawan asla lakara iwisa wan walka wal, bara Jisas KraistGad Luhpia talya ba yawan wan saurka nani sut winaklin wan daukisa” (1 Jan 1:5-7).

Upla kum holi kan daukisa, bara witin wantsa ai saurkanani ba param sakbia, bara ai saurka swih tikbia. Baku,

28

Kraist ra balaia ba raya kaia apiaprura. Kuna raya kam ba ingni bawal dia daukma ba wal aibapbia.Ingni ra aulma ki? Apia ingni winiyuku waisma?

KASAK LUKANKA + GAD BILA BA (JISAS) = RAYABANKAIA RA.

STURI 7. JISAS, RAYAKA LAYA YABISA.

Jan 4:5-425Bamna witin Sameria taun -

ka kumi ra balan, nina ba Sa i -kar; baha ba lika Jekob mita ailuhpia Josep ra, tasba kum ya -bata ba wal baila kan. 6Baharasika Jekob laya wahnta makibangwi kan ba, bara kan. Jisasyabal wihka pali wapan ba mih-ta swapan kan bamna, laya wah-nta ba lamara iwan; baha pyua

29

Yang rayaka briri

Jisas wina!_________________

Nina_________________

Yua katka manka

Page 9: A bible study on john miskito

ba lika pat yu wan lal kat bailakan. 7-8Disaipel nani ba lika,plun wiria atki piaia dukyarataun ra wan kan. Baha sinawarka ra, Sameria wina mairinkum balan lî pangkaia, bamnaJisas bui win: —Lî wira aikdiaia. 9Sakuna Ju nani ba,Sameria uplika nani wal diarabriras bamna mairka ba nakuJisas ra win: —Man ba Ju upli-ka kum sma, bara nahki manyang ra lî diaia makabisna, kanyang na Sameria wina mairkasna na? 10Bara Jisas pana win:—Gâd diara yabi ba kaikramkata, bara ya sin man ra lî ma -kabi ba, kasak pali mai wisnaman, witin ra lî makabaiakapram; bara witin mita lî rayakira ba maikbia. 11Mairin babila: —Masa, dia ni lî pangkaiakat sin apu sma ba, bara liwah-nta na sin pakni pali sa. Bamnaani wina lî diaia aikma ki?12Yang nani damiki Jekob nahaliwahnta na wan kan; witin palisin naha wina din, ai luhpia nanibara ai daî wra nani sin. Bamnadia man kau tara sma ki witinba wal? 13Jisas pana win: —Aniuplika nani naha laya wina dîba, sut kli din daukbia; 14saku-na yaura yang mita lî yarkadibia ba, kli din daukbia apia.Kan yang lî diaia yamna ba,witin wina li aubi kabia raya

ban kaiara. 15Pana mairin ba bila win: —

Masa, baha laya ba aik dimnabara kli diran ai daukbia apiaba mata, bara naha liwahntikara kli bal lî pangkamna apia.16Jisas mita win: —Man wihmaîam wini brih, nahara kli bal. 17Mairin ba pana win: —Yangmaî apu. Bamna Jisas mita win:—Man aitani aisaram, maîamapu; 18kan man pat waitna 5brih swiram, bara nanara bris-ma ba sin, man maîam apia sa.Naha man kasak aisaram.19Naha walan bara, mairin babila: —Masa, yang kaikisniman na dahra aisasara kumsma. 20Wan damika nani Same-ria wina kan ba, naha ilka raGâd ra ai pura suni mayuni kan;sakuna man nani Ju uplika nanibila Jerusalem ra baman Gâdra wan pura suni mayunaia sa.21Jisas pana win: —Mairin,yang ra pain ai wals, pyua baaula bara man nani Aisa rapuram suni mayuni kama nahailka ra balras kira, baku sinJerusalem ra waras kira. 22Mannani Sameria uplika nani ba,yaura puram suni mayunismasapa sin kaikras; sakuna yangnani lika kaikisna, yaura purisuni mayuni sna ba; swaki sa -kan laka ba Ju nani wina aulabamna. 23Pyua ba aula, bara

30 31

baha ba nanara pali sika, baraAisa ra ai pura suni mayunibangwi ba lika, ai pura suni ma -yunbia kasak tanka ra bara Spi -rit ra sin. Aisa ba baku brindaukisa, witin ra ai pura sunimayuni bangwi ba baku dauk-bia. 24Gâd ba Spirit sika, bamnawitin ra ai pura suni mayunibangwi ba baku daukbia, kasaktanka ra bara Spirit ra sin.25Mairin ba mita pana win:—Yang kaiki sna Misaia ba balbia(baha wiaia ba, Kraist); barawitin balbia bara, diara sut tan -ka ba param wan wibia. 26Jisasmita win: —Baha ba yang sika,man wal aisi na ba.

27Baha pali pyua ra disaipel nani ba aidrubi balan, bara wi-tin nani sut aihka luki kan, Jisasmairin kum wal man aisi kanbamna. Sakuna witin nani kumisin karnika apu kan makabiwalaia dia want sapa, bara Jisasra sin makabi walras kan, diamuni mairin ba wal man aisikan sapa. 28Bamna mairin ba ailaya watla ba swisi taun ra wan,bara upla nani ra win: 29—Mannani bal kais, nahki waitna kumyang dia daukri ba sut ai win.Naha apia ki Kraist ba? 30Bam -na witin nani taun ba wina taki,Jisas ra aidrubi balan.

31Kau aidrubi balras kan baradisaipel nani Jisas ra, win:—

Smasmalkra, plun wiria pan pis.32Sakuna witin mita win: —Yang piaia dukya brisna, bahaman nani kaikras sma ba.33Bamna disaipel nani ba pana,pana taui makabi wali kan:—Upla kum mita witin ra plunpiaia sal yan ki? 34Sakuna Jisasmita win:—Yang pati sikawitinka ai blikan ba kupia lakadaukaia, bara ai warkka sin sutpali daukaia. 35Man nani wisma:‘Kau kati 4 bara insla ma nanikrikaia pyua kabia’; sakunayang mai wisni: Namkra nanibuki insla nani bara kais, mâ bapat pihwan sa, mahka krikaiapyua sika. 36Insla ma kriki upli-ka ba ai mana brisa, bamnainsla mâ wahbisa raya ban kaiaba briaia, bara baku lika mâmangki ba bara mâ kriki ba walsut lilia kabia. 37Bamna kasakpali sika, sturi aisanka kumnaku win ba: ‘Upla kum mâ

32

mangkisa bara upla wala sikama kriki ba.’ 38Yang man naniba mai blikri anira mâ mang -kras sma ba wina mâ krikaia,upla wala wark takan ba winayamnika briaia.

39Sameria uplika nani bahataunka ra iwi bangwi kan batila, manis Jisas ra kasak lukan,dia baha mairin aisin natkawina: “Dia daukri ba sut witinyang ra ai win.” 40Baku bara Sa -meria uplika nani bal Jisas ra

makaban, witin nani wal takask -bia; bamna witin baha nani walyu wal takaskan, 41bara kau up -la manis kasak lukan, Jisas paliaisin walan ba mita. 42BamnaSameria uplika nani mita mai -rin bara win: —Nanara yangnani kasak lukisni, man wanwiram ba baman apia, kunayang nani pali mita, witin winawalri bamna; bara yang nani sintanka brisna, witin ba kasak satasba aiska swaki sasakrika sa.

Wark daukaia nani.

A. Makabanka nani ba ansika yabaia sturi ba wina.1. Jisas nahki ai dahra walikan, bara baha wal witin ba rait

pali upla ba ai tanka wan mariki sa? (burs 6) ______________

2. Jisas dia wisata, Samaritan mairka ra? (7) _________________________________________________________

3. Dia mita naha mairka siran iwan Jisas witin ra aisantaim? (9) _________________________________________

________________________________________________

[Samaritan nani ba ju nani kiamka; upla tringsar wal marittaki luhpia baikan nani ba. Witin nani Israel Gad ka ra bamanai pura suni mayunra ya bras kan, sakuna gad bahki nani rasin mayunra yabi banghwi kan. Rait pali ju uplika nani mahkaai tempilka kli maki banghwi kan taim Jerusalem ra, Samari -tan uplika nani helpka wantapia wibanghwan. Kuna Jisasupla kumi bani nitka dukiara kasak pali luki kan, ju nani lakaapia kan kuna, ju waitnika kum mairin kum wal upla ailalmawanra aisi kaia ba; Jisas lika upla sut wal aisikan.]

4. Jisas, dia yabaia wata ki, naha mairka dia pali makaba-ia ba nu kan kata? (10) ______________________________

5. Dia baku sat wala sa ki, liwanhta laya diaia ba wihki Jisasli yabi ba diaia wal? (13, 14) ______________________

_______________________________________________

6. Jisas dia nu kan naha mairka dukiara? (18)________________________________________________________________________________________________

[Jisas, yawan nani wan saurka sikrit ra yukuki bri ba sutnusa.]

7. Bara Jisas Samaritan mairka ra ai saurka nani paramsaki win taim, dia saki aisata ki naha mairka? (20). Witin pliskum dukiara aisan, waitna nani ba naha ________________________________________________________________

[Samaritan nani ba silp ai tempelka ra mayunra dauki kanGerisim ilka pura ra. Witin Testament Almuk wina taura wauh-taya ulbanka 5 ba baman kulki kan. Bara man “relidian”dukiara kau aisaia want kama ki, Gad wal kau asla taki kaiaba wal?]

8. Nahki Gad ra mayuni kan, rait lalukra nani ba? (23) ____________________________________________________

[Gad ra kasak pali mayunaia kaka, yawan kli Spirit winaaisubi takaia sa.]

9. Bara naha mairin, Jisas ba ya pali ba nu takan taim, witindia daukan? (28, 29)_______________________________________________________________________________10. Dia dukia ba kau Jisas ra kupia pah dauki kan plun piaia

ba wal? (34) ____________________________________________________________________________________.11. Jisas ba ya wisi luki banghwata ki Samaritan uplika nani

mita? 42) _______________________________________________________________________________________.

B. Sinskam ra lan taks naha burs ka na: Jan 4:24.

33

Page 10: A bible study on john miskito

Nahki kasak lukan laka pawi ba.Yamni apia sa ki, Samaria mairka Jisas wal kakaira takisa

bara kau sin kasak lukisa, Witin wal kau aisibara? Burs 9 balaki kaiks. Witin pas taura Jisas ba ju uplika kum bakukaikuya, baha witinra bila yamni pali aisan ba. Burs 11 ba lakikaiks. Ai respik ka ba kau pawisa bara mairin ba mita“Dawan” wisa. Burs 19 ba laki kaiks. Jisas naha mairkatanka uba nukan, bara mairin ba lukisa Witin ba prapit kumkaia sa. Burs 29 ba laki kaiks. Mairin ba nanara lukisa Jisasba Kraist kaiasa, Misaia pramis munan kan ba.

Yawan Jisas ra Kau swiram wan aisi taim Baibil bakku,Witin ra wan kasakka lukanka ba kau pawisa! “Baku bamna,kasak lukanka balisa wali ba mita, bara walaia ba Gadbila ba wali mita” (Rom 10:17).

Dia ba rayakaia laya?Samaria mairka ba naku lukan, diara yamni pali kabia Witin

ai bukitka ba wal kli Jekob liwanhtika wina li panhkbia apia. Liba lawanhta pura wina 30 mita prais ka pali kat bara kan,baha tihu pali kan. Kuna Jisas yawan di ba laya dukiara ai -saras kan. Jisas aisikan ba lika Witin kupia pah laka yabaiasip ba, naha mairka diran bahki Spiritka wal ai wina brinkasaura nani baman pliki tauki ba, witin lukanka wina tikaia.Bara kupia pah kabia. Raya kaia laya dukiara Witin aisi basika raya bankaiara presant ka ba dukiara aisisa — Witin airayaka ba. Karma iswi ba lika lilia bara laman laka wal aibanghram damhra walisma ba sika, Witin Spiritka wal aibanghram taim.

Mairin ba li ba want sa, kuna pastaura Jisas ai Kupia baKangbi kaikaia wantkan. Mairin ba ai saurka nani sut dahraaisaya kan bara baha nani sut ba sin wilin kaia swiaia kauJisas wina rayakaia laya briras kainara.

Naha Sturka wan marikisa nahki Gad warkka daukaia ba.

1. Upla bani ba Dawan bila ba walan kaia sa, bara Kraist rasin kasak lukaia suaki sakan laka ba briaia dukiara. Yawan

34

upla kumira sin lulkan, bahki baku kulkaia apia. Jisas bakudaukras kan.

2. Na tasbara Spirit nasla nani ba pat pihwan atia sa, rididakaya baman sa. Yawan nitsa wan purara tawi kaikaia, barawan naya ra kaikaia upla an pali plun pin dauki baku daukisakasakka laka tanka briaia dukiara, bara ridi sa tanka briaiabaman.

3. Upla kum ba mamankra kaia sipsa (wala nani ra Jisasdukiara aisaia, Baibil bila aisi kaiki yabaia, Gad bila smalka-ia). Upla wala kum sipsa dakaia. (Kraist ra upla kupia alki brihbalaia). Yawan nani nitsa naha dukia nani daukaia. Mankiuplika baku, bara daki uplika sin walsut liliakira banghwi kaia.

4. Gad kupia laka dauki bara yu bani wan warkka nanidanh daukaia, bara naha kau wan kupia pah laka wankisaplun kum piaia ba wal.

5. Diara tara pali sa wan panika nani ra Jisas dahra aisaiaba, bara Witin ra sin brih balaia wal kakaira takaia dukiara.

35

STURI 8. JISAS WIHTA TARA KUM LUHPIA RAKISA.

Jan 4:46-5446Bara Jisas Galili wina kli

Kena ra wan, bahara sika witinmita li wina wain daukata ba.

Bahara wihta tara kum barakan, witin ai luhpia waitna Ka -pernaum ra siknis pali bri kata.47Naha wihtka tara na walan,Jisas kli Judia wina Galili rabalan, witin wih Jisas ra maka-ban, ai watla ra wih ai luhpiawaitna sikniska ba wina rakbia,pat pruaia man sa bamna.48Jisas pana wisata: —Man nanisip kasak lukras sma, wark aih -ka nani ba kaikras kaka. 49Sa -kuna wihtka tara ba bila: —Dawan, aihni bal kau luhpi

36

pruras bara. 50Jisas mita nakuwisata: —Wamtla ra kli taui was;man luhpiam ba raya sa. Wait -nika ba Jisas bila kat kasaklukan. 51Bamna witin ai watla raauya kan bara, ai albika naniwitin ba prawaia taki wih, nanwin: —Man luhpiam waitna baraya sa! 52Bamna wihtka ba aialbika na ni ra makabi walan, ailuhpia waitna ba, dia pyua winamahka yamni takan sapa. Alba

nani ba bila: —Nahwala tutniwanaklak wina ai rihka ba swin.53Baku bara aisika ba ai kupiakraukan, baha pali pyua rakata, Jisas witin ra wisata ba:“Man luhpiam ba raya sa”;bara witin ai watla uplika sutaikuki Jisas ra kasak lukan.54Naha ba, aima wal sika, Jisasmita sain aihka daukan ba,witin Judia wina Galili ra balanpyua ra.

Gad bila karnika ba.

Dawan Gad dia dukia aisi wibia kaka, baha dukia takisa!Naha Gad ka kasbrika bara tasba wal paskan, bara diaraaiska baha bila ra nani ba sin ai bila baikra Kumi aisin ba wal,nana ra wihta kum ra aisi sa “was luhpiam raya sa” (Jan 4:50).

Bara rait rayakan Jisas naku aisi win: Baibil bilara diara nanipramis munan ba sut takaia kabia (Mateo 5:18). Man Gadbila ba kasak kulkisma ki? Man dia kasak lukisma baku dau -kisma ki—naha waitnika kasak lukata baku?

Yawan wan bila nani aisisma ba karnika brisa, Kraist wankupia bilara iwisa kaka. Mark 11:22, 23 ra Jisas ai disaipil kanani ra win: “Man nani Gad ra kasak lukan laka bris! Kanyang kasak pali mai wisni, ani uplika naha ilkara wibia:taki was bara kabu bara dimuas, kuna ai kupiara sringh-ka apukira ni, dia aisan ba takbia lukbia kaka, bakukabia”. Yawan wan bila aisi nani ba, Gad ra wan kasak lukan-ka ba mita karnika tara brisa. Dia sat bila nani aisisma man?Man kupia bukaia bila, maisa nihkaia bila, kasak ka bila, baralatwan laka bila nani aisisma ki?

Naha sturka wan marikisa pura sunra ba dukiara.Naiwa yua ra, Jisas wan makaban ka nani ansi ka wankisa

ki? Hibru 13:8 ra wan wisa Jisas Kraist ba: “Witin ba bansanahwala, bara naiwa, bara handad mani nani luan rasin.” Yawan nusa Witin ra waia ba, wan makabanka naniwal. Witin bila wisa: “Bara ya yang ra aula ba, yang sipkangbi sakamna apia.” (Jan 6:37b). Witin wan wisa: “Mannani makas bara maikbia; pliks bara sakama; dur rakingks bara man nani ra kwakan kabia.” (Matyu 7:7).

Baha ninkara yawan Witin ra waia sa, Witin ansika wantbialukanka wal. “Kuna upla kum kasak lukan laka apu kaka,witin ra Gad mita sip pain kulkbia apia. Kan ani uplika Gadlamara waia kaka, kasak lukaia sa Gad ba bara sa, barawitin ra pliki uplika nani ra sin mana yabisa” (Hibru 11:6).

Yawan wan Kupia pah Kaia sa, Jisas dia ansika wanki bawal. Naha waitnika wihta tara kan ba Jisas ra makaban aiwatlara balbia dukiara, kuna Jisas witin watlara waras kan.Kau kan mapara ni Witin mita win: “Was luhpiam rayasa”(Jan 4:50). Witin pyu bani manra ansika maikbia apia mandia pali makabisma baku, bansa kuna Witin pyu banira, manmampara dia kau yamni ba baha dauki kabia, bara dia maka-ma ba wal baha natkara ansika maikbia.

Kasak lukan laka ba wal diara sut pali lika wapni mantakras (Hibru 11:35-39) ba stady muns; kuna kasak lukanlaka ba pyu bani wan tâ brisa, bara laman laka wan kupiarabanghkisa. “Man nani diara kumi sin dukiara sari takpara,sakuna dia, dia luha sma ba sut, Gad ra puram suni ma -kabi wis, bara tinki sin wis. Bara Gad ai kupia kumi laka,upla sinska tanka sip briras ban pura lui ba, man kupiambara man lukankam nani suni swibia Jisas wal asla”(Pilipai 4:6, 7).

Man Gad ra kasak lukisma taim, bara Gad ai warkka karnadaukuia taim, kasak lukankam ba kau karna taki sa. Man pama-likam kasakka lukan ka sinbaku kau karna takbia, sim nahawaitna wihta tara watla aiska Gad ra kasak lukan ba baku.

37

Page 11: A bible study on john miskito

Jan 5:1-9, 14-19a1Naha ningkara, Ju nani lilia

yua tara kum brikan, bamnaJisas kli Jerusalem ra taui ba -lan. 2Jerusalem pliska ra, Syîpnani Durka wi ba lamara, lî ma -dakura kumi bara sa, Hibru bi -lara Bitsata maki ba, bahara dur5 nani bara sa. 3Bahara upla sik -niskira ailal tasba ra aitniki kan:kaikras nani, skahwa nani, barawîna tara lawi pruan nani sin.[Bara witin nani sut lika li klah-bia ba bila kaiki bangwi kata.4Kan insal kumi ai pyua katbaha li madakura bal iwi klahbikan, bara ani uplika pas li klah-ban ba ningkara dimuya kaka,dia dia sat sikniska bri kan basut wina rawi kan.] 5Ba harawaitnika kum kan pat mani 38siknis kata. 6Jisas naha waitnikaaitniki kan ba kaikan bara, patsin kaikan nahki pyua wihka

baku ba, bamna makabi walan:—Man sikniskam ba wina ra -wan mai daukisa ki? 7Siknis -kira waitna ba pana win: —Da -wan, yang ra help ai munaia upli-ka briras sna, lî klahbi ba pyuara, lî madakura ai alki ai dingka-ia; ani pyua yang dim waisnabara, kainira upla wala patdimisa. 8Jisas mita win: —Busman, krikrikam ba twilki was.9Baha sin pyua ra, waitnika ba aisikniska wina rawan, bara aiyapaika wahbi brih, mahkawapan. Sakuna baha yua ba likawingka puhbaia yua kan bam na.

14Ningkara Jisas baha waitni-ka wal prawan tempel ra, barawin: —Kais, nanara man siknis -kam ba wina rawram sa, kunakli saura yapara, diara kau sa u -ra mai takbiara sia. 15Waitnikaba mahka wan, bara Ju nani sutra maisapahkan, baha ba Jisaskata witin ra rakan ban. 16Bahamihta Ju nani ba Jisas ra aiwaihla saki ikaia want kan, kannaha diara nani na wingka puh-baia yua ra dauki kan bamna.

17Sakuna Jisas witin nani rawin: —Yang Aisiki pyu sut warktakan, bara yang sin wark ta -kisna. 18Naha tawan, Ju nani Ji -sas ra maka ikaia want kan,baha lika wingka puhbaia yua

STURI 9. JISAS WAITNA WAPRAS KUM RAKISA.

38 39

Wark daukaia nani.

Lain ba pura ra ulbi banghki dauks.1. Waitna kum Bitsata laya madakra unra bila kaiki kan Witin

ba mani ___________ pali siknis kan bara suapan kan (5).2. Jisas witin ra makabi walanka tara pali kum daukan: Man

siknis kam na wina _________ ________ dauki sa ki? (6).3. Jisas mita win diara daukaia sip apia praiska ba, dauk-

bia win. Witin bila: Bus man ___________ ba twilki was (8).4. Ninkara Jisas naha waitnika wal tempil ra prawan taim

win: “Kais nanara man raw ram sa, kuna _________ _______ _________, diara kau saura mai takbiara sia”

(14).5. Ju nani diara tara wal taka Jisas ra ikaia plikikan: (a) Kan

Witin __________ __________ ___________ laka mansauhkras (18). [Waitna kum raki ju nani ris yua kulkikan yuara], (b) baku sin Gad ba witin ai aisika pali sa win, Witin ai winaba ________ __________ ___________ dauki kan. (18).

Man rawan mai daukisa ki?Bankra man winam ra rawaia nitka kum brisma bara winam

ba, sinskam ba karna kaia dukiara. Bankra man rayakam radiara kum brisma mita man Dawan warkka sip maikandaukras mai munisa man wantsma baku. Lukan saura mitasip kaia sa kupiam bila tani ra mai sauhki kaia.

Jisas man nitkam nani sut kaikisa, bara Witin mai wisa,“Man rawan mai daukisa ki?” Man sip sma dia tawanrawrasma ba iskius ka brikaia. Kuna baha Jisas mapara tra-bil apia sa. Witin nâ minit mai rakaia sipsa! Sakuna Witinsipsa mamkabaia diara kum man daukaia sip apia lukismaba, sat ka kum daukma, sim baha waitnika sip wapras kan ra

kulkaia lâka baman sauhkras,sakuna witin ai wîna ba Gâd walbaku dauki kan, bara Gâd baai Aisika pali sa win bamna.

19aBamna Jisas bila baha nani rawin: “Yang kasak pali man nanira wisna, Gâd Luhpia ba witinyakan diara daukras sa.”

40

Jan 5:24-2924“Kasak pali mai wisna: Yang

aisisna bara ya aman walisa, aiblikan bara sin kasak lukisakaka, witin raya ban kaia lakaba brisa, pât ra sin lulkan kabiaapia; kuna pruan wina taki patraya kaiara luan sa. 25Kasak pa -li mai wisna, pyua ba aula, barabaha ba lika nanara pali, pruannani ba Gâd luhpika waitna bilabaikra walbia, bara baha nanibila wali bangwbia ba sut rayatakbia. 26Kan Aisa ba yakan

raya ban kaia laka ba brisa;baku sin witin ai luhpia ra yan,witin yakan raya ban kaia lakasin briaia; 27bara lâ aisi daukaiakarnika sin yan, kan witin sikaupla takan ba. 28Naha dukyaraman aihka lukpara, kan pyua baaimakbia, bara pruan nani sutbila baikra wali, 29raiti wina buankabia. Yamni daukan nani babuan kabia raya kaia laka babriaia; sakuna saura daukannani ba lika buan kabia, pâttara ra lulkan kabia dukiara.

STURI 10. KLI RAWIBUANKA WAL BA.

makaban baku: bui wapbia bara kau pali ai krikrika ba brihtwilkbia win. Dia, dia, dukia kra kabia sin mahka man Gadbila ba alki bila wali dauki auma bara, Jisas, karnika nitsmaba maikbia bara man rauma! Ninkara, Witin pura luan rayakakum ra mai brih wabia.

Luki kaikaia dukia.Painkira apia sa ki Jisas ra walaia wan kupia durkara kingh-

bi taim, bara yawan Witin ra kasak luki wan rayaka ra swindimisa, baku mika yawan sipsa kasak lukaia yawan rayabankaiara laka brisa! Yawan baku nu kaia sipsa yawan pâtrawan lulkbia apia. Yawan baku nu kaia sipsa yawan prura winapat lui rayakaia laka brin. Makabi walisma kra. Nahki sipkabia naku takaia? Naha sipsa baku kaia kan rayaka ba JisasWitin ra sa mita, Witin rayaka ba brisa (burs 26). Wina tarabrinka kat luki iwi uplika nani ba. Gad kupia laka sip daukrassa. (Rom 8:8). Baku bamna raiti wina kli rawi bukbia taim,Witin nani bila kaikan kabia ai laka daukaia bara Gad winadakwi takan laka bankaiara ba baman witin nani dukia kabia.

Wark daukaia nani.Jan 5:24 tiks ka na sinskamra lan taki bris, sim man kainam

kahbaika baku, kupiam kraui kabia dukiara naha tiks ka natanka na man suaki sakan kamsa. Pyu bani man Gad bilawalisma taim, bara Witin ra kasak luki walisma. (Man bila walidaukisma ba, man tankam marikisma Witin ra kasak lukismaba). Setan yarka kupiam ra bara sinskam ra namhpa, namh-pa lukanka mankbia ra. Gad wantsa nu takma man ba Witinai dukiasma ba. Man Gad wal asla sma bara dia kumkramistik daukma kaka, Gad mita param mai wiaisa damhra aisisakma dukiara bara baha saurka ba swima. Gad kli mai alkimai bukisa, Setan lika damhra saki mai sauhkisa.

STURI 11. JISAS RAYAKA BRED KA BA.

Jan 6:5-14, 35, 47-51, 53-56, 635Jisas ai nakra buki kaikan,

upla ailal pali ai nina bliki aulakan, bamna Pilip ra win: —Aniwina yawan plun atkbia nahauplika nani na dakakaia? 6Pilipba dia aisabia sapa kaikaia wisi,Jisas baku wisata, kan witinpain nu kan dia daukaia ba.7Bamna Pilip pana win: —La -lah ma handat wal brit plunatkbia sin, naha uplika sut nabaha wina wiria pan sin pibiaapia. 8Bamna disaipel wala ku -mi nina Andru, Saiman Pitamuihnika ba, bila: 9—Naharalika tuktan waitna lupia kum,barli britka 5 brisa bara inskasin wal; sakuna, baha ba dia saki naha upla ailal na mapara?10Bamna Jisas bila: —Witin

nani ra wis sut iwbia. Bahapliska ra twi manis pawi kan,bara upla 5,000 ba iwan. 11BaraJisas brit nani ba ai mihta rabrih, Gâd ra tingki wih, baraupla nani iwi kan ba tilarayuan. Inska wal ba ni sin bakudaukan, sut want kan ba

41

Page 12: A bible study on john miskito

praiska kat. 12Sut pih ai byarabangki daukan ba ning kara,Jisas ai disaipelka nani ra win:—Yuika nani kau takas kan bawahbi bris, wiria sin ti wan kaiaapia ba mata. 13Wahbi bangwanbara, upla nani barli britka pinyuika nani ba 12 pa-taki wah-ban kata. 14Bamna up la nani baJisas naha sainka aihka palidaukan kaiki, nan win: —Kasakpali, naha sika da hra aisasaratasba ra balaia kan ba.

35Bara Jisas pana win: —Yangsika raya kaia yabi britka ba. Yayang ra aula ba kli plun daukbiaapia; bara yang ra kasak lukiba, kli sin diran daukbia apia.

47“Yang kasak pali mai wisni,ya yang ra kasak luki ba, rayaban kaia laka ba brisa. 48Yangsika raya ban kaia yabi britkaba. 49Man damikam nani likaupla iwras tasbaia ra manna bapin, sakuna sut pruan. 50Sakunayang aisisna na lika kasbrikapurara ba wina bal iwi britkaba dukyara, bamna ani uplikaba ha pibia ba, prubia apia.51Bara yang pali na sika, baha

rayaka britka kasbrika puraraba wina bal iwan ba; ya nahabritka na pibia kaka, bankaiara raya ka bia. Baha britkayang mita ya bamna ba lika,yang pali wîni tara ba sika.Yang baha yabamna, upla nanisut raya kabia ba dukyara.

53Jisas pana win: —Kasak,ka sak pali mai wisna, man naniUpla Luhpika waitna wîna tarana piras bara talia sin dirasmakaka, raya ban kaia ba brirassma. 54Ya, yang wîni tara baratailya sin disa kaka, raya bankaia ba brisa, bamna yang mitatnata yua ra pruan wina bukam-na. 55Kan yang wîni tara ba likaplun aingwa sa, bara tailya balika diaia laya aingwa sa. 56Yayang wîni tara ba pisa bara taliasin disa kaka, witin ba yang walasla iwsa, bara yang sin witinwal asla sna.

63Spirit ba sika raya kaia yabiba; wan wîna tara ba lika bahkipali sa. Bara deiara nani yangmai wiri ba lika kasak pali spi-rit tanka nani sa, bara raya kaiasin yabisa.

Wark daukaia nani.

Jan 6:35 bara Jan 6:63 burska nani ba sinskam ra lan takibris.

Naha sturka wan smalki ba.1. Jisas yawan wan nitka nani dukiara kasak pali lukisa.

42 43

Witin pat redi daukan sa yawan wan nitka nani wankaiadukiara, kuna Witin kaikaia wantsa Witin ra yawan nahkiprais kat kasak luki sa sapa. Witin wantsa yawan nani baWitin kat kaikbia, bara Witin wina helpka nani bri kabia dianitka bri ba dukiara.

2. Jisas pali sin tinki win wiria man brikan ba dukiara. Gadnan wan wisa: “Diara sut dukiara tinki wis, kan baha sikaGad kupia laka yawan nani wal Jisas Kraist ra” (1 Tesalonaika 5:18).

3. Jisas trabil bani ba wapni daukaia sipsa, bara nitka nanibani, kupia pah aihwa pali daukaia sipsa. “Bara Gad ramayunan kabia, witin lika sip pali sa yawan dia makabiaba, bara wan kupia ra luki ba sut kau pura luki daukbia,ai karnika yawan ra wark dauki ba bani” (Epesus 3:20).

4. Dawan Gad wantapia sa, diara bahki ra tikaia ba. Witinwant sa diara sut wanki ba, sut pali yus munbia, “diara kumisin bahkira munbia apia.”

Witin want sa wan taimka ba sins laka kat yus munbia:“Pyua brisma na pain yus muni bas, kan yua nani nasaura sa. Man nani sins apu baku kapara; sakuna Dawankupia laka ba dia sapa tanka pain bris” (Epesus 5:16, 17).

Witin wantsa yawan dia pain dauki ba bara wan talentkanani ba sins laka kat yus munbia: “Bara Dawanka ba bila:Pain, man ba alba pain bara yamni sma. Man ba diarawiria wal kasak kapram bamna, diara ailal mihtam ramangkamna. Bal dims Dawan kam lilia ra” (Matyu 25:21).

Baku sin Jisas want sa wan lalahka ba sins laka kat yusmunbia. “Man nani naha tasba ra yuya nani suni bripara,kan yula nani mita sauhkisa, diara nani ba sut aisauisa;bara aimplikra nani implikaia dimisa. Sakuna, man nanidiara brisma ba kasbrika purara suni bas; baha ra likayula nani mita sauhkras, diara nani ba sin aisauras, aim-plikra nani sin sip dimi implikras. Kan ani pliskara duki-am nani suni bri kama bara, kupiam sin bahara kabia”(Matyu 6:19-21).

5. Disaipil bani Jisas mihta wina plun ba brin, bara uplaailal plun dauki kan nani ra yuhan. Baku sin yawan Jisaswina yu bani Spirit pata bri ba, baha sin yawan sir munankaia sa, wan lama uplika nani aikuki, kan “rayaka brid ka” nitsa bamna.

Brid, satka wal ba.

Upla ailal ka ba lilia banghwi kan, witin nani plun dauki kankuna plun piaia bri banghwi kan ba mita. Witin nani want kanJisas ba ai king ka kabia, bara baku lika witin nani kli warktaka apia kan, plun piaia dukiara! Kuna Jisas witin nani rakupia kraukan, kaina pyua ra dia takan ba ai aisa nani ra.Israel luhpia nani ba yabalra impaki kan Idsipt tawanka winaGad pramis munan tasbaya ra. Naha upla ailalka tara ba,Gad mapara aisan witin nani twi lalma ra kan taim. Bara Gadmita kasbrika wina yaban brid nani yakawan li auhwi baku,yu bani plun dakaki kaia dukiara! Nahki diara aihka painkirasa naha daukan na (Impakan Storka 16:4-35)! Upla nani bakasak pali tanka briras kan naha pata raya kum yabi ba; bahamita witin nani nina “mana” makan kata mana tanka ba: Nahadia dukia sa?

Baha ninkara Gad mita upla nani ra marikan dia dukiaraWitin naha daukan ba. Moses upla nani ra win: “Pat maikanplun wauhram, sakuna ninkara manna maikan, man nanikaikras sma ba damikam nani sin kaikras kan ba. Mam -rikaia want sa upla ba plun wina baman raya apia ba,sakuna bila bani Dawan bila wina taki ba mita raya sa”(Kli Smalkan 8:3).

Kau ban pali Gad mita diara aihka nani dauki, mani ailalrakasbrika wina manna yakabi yaban, mana ba brid kum wanwina tara helpka baman kan. Upla nani baha brid ka pin naniba sin almuk takan bara pruwi banhwata. Baku sin nana raJisas upla ailalka nanira baha yuara plun dakakan taim, bahabrid ka witin nani pin ba, baha sin ai wina tara help ka dukiarabaman kan. Witin nani ai biara banhki pi banghwan bara ai

44

kupia pah taki banghwan, ban sakuna baha ninkara almuktaki banghwan bara pruwi banghwan.

Kuna Jisas turi tara kum bri kan! Nanara Jisas “bred” rayaKum yabisa witin nanira, ya baha bred ka wina pibia kakawitin prubia apia. Au, ai wina tara ba lika prubia, sakuna witinnani sip prubia apia, bara ai wina tara ba Kraist kli balbia yuara bukan kabia. Jisas upla nani ra win, baha Witin pali sinbred sat wala kum sa, bara piaia sip sa! Witin ba rayaka bredka sa sulka nani pata! Witin ba kasbrika nani wina bal iwankata, sim manna kasbrika wina bal iwan kata baku. Witinnaha ra balan ai rayaka yabaia naha tasba uplika nanidukiara. Ya ya ai wina ba “pibia”—apia kaka ai kupiara bri biakaka—Jisas rayaka ba, witin sip prubia apia.

Nahki yawan sipsa, naha raya ka brid ka na “piaia”, kannaha brid ka sika Jisas sa bamna? Nahki yawan sip kabia aitalia “diaia”? Naku: yawan sip kabia briaia ai wina tara sakripaiska dus prihni ra daukan, yawan ra suaki sakan lakawankaia dukiara. Yawan nani sipsa Jisas ra briaia Gad shipluhpia baku, witin ai talia ni wan saurka nani klin daukisabamna. Yawan sipsa ai Spirit ka rayaka yayabra ba wankupia nani ra briaia. Baku sin yawan sipsa ai bila nani raya-ka yayabra ba briaia, aisi kaiki lan taki bara ai bila wali daukitaim. Yawan nani nit pali sa, ai rayaka wina yu bani di kaiasa, sim pali wan wina tara yu bani plun want nit taki ba baku.

45

Page 13: A bible study on john miskito

46

Spirit sinska tanira man sip sma Jisas wina ba “piaia,”bara talia ba sin yu bani “diaia”.

1.Yu bani Gad bila ingnika ra wapi bas. Man saura daukmakaka, saurkam dahra aisi wis Gad ra, bara Jisas talia mitasaurkam ba klin daukbia, bara baku lika man Gad wal bantankam pain bri kaia sip kama (1 Jan 1:7-9).

2.Yu bani Jisas ra makas ai Spirit ka Holikira ni mai bangh-ki kabia. Diara sut man daukma ba ai Spiritka man ra bakarnika ra daukma. Yu bani witin sin tanka maiki kabia Baibilaisi kaikisma bak ku. Gad bila ba sika rayaka yawan nanimapara. Yu bani taim kum saki bri bas Gad wal bilam baikrakarna wal aisaia dukiara. (Man upla kum wal aisisma baku).Baku man yu aiska ra Witin ra luki tauki bas. Man Witin walaisas sinskam ra diara sut dukiara. Baku man tankam brimanahki prais ka kat Jisas wal taliam taki auma ba!

Gad pramis painkira kum brisa man dukiam, naha dukianani daukma kaka: “Gad sibrinka bri nani kan ba, kumibani ai panika aikuki aisi banghwan; bara Jehovawalikan, bara kupia kraukanka wauhkataya kum ulbanWitin ai mawan kat Jehova sibrinka bri nani ba dukiara,bara ya ai nina ra kasak luki nani ba dukiara sin. Barayang maipara baha nani ba bak saki kulkan nani kabia,Jehova baku aisin; yang yui balbia bara Witin saurka banswih tikamna, baha wainika ai luhpia ai kupia laka ai warkka dauki kan saurka swih tiki ba baku” (Malakai 3:16, 17).

Gad bila ba wan solka pata sa.Pyua nani luanra Job naku win: “La mankan ba wina

nayara takras kapri, ai bila nani sin kasak alki briri yangpati ba purkara praiska” (Job 23:12).

Jirimaia naku aisan: “Man yang ra ai aisi kapram bara,bilam nani ba langki katna; baha nani sika yang liliaki,ayapah sakikan kupira, kan yang sika man dukiam snaDawan bara Gad karnakira” (Jirimaia 15:16).

Lawana nani ayulbra ba naku win: “Man pramis kam naniba yang dairkaia ra damni pali sa” (Lawana nani 119:103).

Pita bila, “Tukta suap lupia aisubi takan baku, Spirit tyalka laya ba pliks, bara baha dih suaki sakan laka rapawma, Dawan yamni ka ba laik takram sa kaka” (1 Pita2:2, 3).

Yu bani Dawan bila ba pi banghwi kap!

47

Jan 6:16-2116Pat tihmia iwan kan bara,Jisas disaipelka nani ba lakunra iwi wan, 17bara duri tara kumra aimaki mahka lakun bailawalara lui Kapernaum ra auya

kan. Pat sin tihmu kan, kunaJisas lika kau balras kan.18Baku bara mahka pasa karnakum krauan, bara rip nani sintara bukikan. 19Disaipelka nanipat 3 apia kaka 4 mails prais,lagun un ba wina tihu ra takankan bara, witin nani kaikanJisas duri tara ba lamara aulakan, li pura bak wapi; barawitin nani sîbrin taki bangwan.20Sakuna Jisas mita win: —Yangsna, man nani sîbripara! 21Bam -na witin nani wili pali, Jisas baduri ra brin, bara witin naniwaia kan pliska ra pat pali wan.

STURI 12. JISAS LI PURAK KU WAPI SA.

Luki Kaikaia dukia.Man pat tilara iwisma ki? Na minitka ra rayakam ba tihmu

baku kaikisma ki? Jisas ba man wina laiwhra sa bakudamhra walisma? Man bara namyara uplikam nani ba aikukisilp dukiam ra pat taki sma ki skual tara kum ra, suapni kamtilara traikaikisma baila wala ra luwaia? Naha aisanka nabaku pât takisma kaka, nanara nu taks Jisas kasak lukisayawan nani dukiara. Witin diara sut nu sa bara kaikisa sin.Man trabil brisma taim Witin lamam ra balisa. Sibripara. Mantrabil kam tilara Jisas ra liliakira bris. Witin ai mihtara diara sutmanki swis. Witin awala praut takan ba lamni daukbia, barabâk baila wala kat mai brih lubia. “Il bila kau prura tihmu ka

48

bak wapi luamna kra; diara saura kum sin sibrin kalukamna apia; kan Dawan, man, yang wal sma” (Lawananani 23:4a).

STURI 13. JISAS PRI LAKA DUKIARA AISI SA.

Jan 8:31-37, 42, 4731Ju nani kasak luki bangwan

ba sut ra Jisas mita win: —Diamai wisna ba kat kasak kamakaka, man nani ba kasak yangdisaipelki nani kama. 32Bamnadiara kasak tanka ba kaikma;bara kasak tanka ba mita sin primai sakbia.

33Baha nani pana win: —Yang nani na lika Ebra hamkyamka, bara kau aima kumisin yang nani upla albikatakras; bamna nahki man wis -ma yang nani na pri laka brikamna? 34Jisas baha nani rawin: —Kasak pali mai wisni, ba -ha nani saura dauki ba likasaurka laka albika sa. 35Alba bautla ra ban kaia apia sa, sakunaluhpia ba lika utla ra ban kaiasa. 36Baku bamna, Luhpia mitapri mai sakisa kaka, man nani

lika kasak pali pri kama. 37Yangkaiki sna man nani ba Ebrahamkyamka, sakuna man nani aiikaia want sma, kan yang diamai wisna ba alki daukras sma.

42Bamna Jisas pana win: —Gâd ba kasak man nani aisi -kam kata kaka, latwan ai kai -kaia katma, kan yang Gâd winaai blikan nahara sni. Yang yakanbalras, sakuna Gâd mita ai bli -kan.

47Ya Gâd wina sa kaka, Gâdbila nani ba aman walisa; saku-na man nani na Gâd wina apiasma ba mita, walaia want apiasma.

Jan 7:1717Upla kum Gâd want ba

dukya daukaia lukisa kaka, wi -tin kaikbia smalkanki nani ba,Gâd wina apia kaka, yang ya kankupi wina saki smalkisna sapa.

Wark daukaia nani.

Lain nani ba pura ra ulbi banhs.1. Man nani yang bili kat _____________, Jisas bila, man

nani ba kasak yang ________________(8:31).2. Bara ______________ mita pri mai sakbia (8:32).

49

3. Baha nani saura dauki nani ba lika ___________(8:34).4 Baku bamna, ______________ pri mai sakisa kaka,

(saurka wina), man nani lika kasak pali pri kama (8:36).5. Bamna Jisas pana win: Gad ba man nani aisikam kata

kaka, __________________(8:42).6. Ya ___________ wina ba, Gad bila nani ba aman walisa

(8:47).7. Upla kum Gad ____________, daukaia lukisa kaka, witin

___________ smalkanki nani ba, Gad wina apia kaka yangkupi wina saki smalkisna sapa (7:17).

Jan 8:1212Jisas kli upla nani ra aisi,

win: —Yang sika upla nani ing-nika; ya yang nini bliki ba,rayakaia yabi ingnika ba brikabia, bara kli sin tihmia ratauki kabia apia.

Jan 9:1-9, 13-25, 33-381Jisas plis kum bak impaki lui

auya kan bara, witin waitnakumi kaikan ba aisubi takan bawina blain kan. 2Bara ai disai -pelka nani ba mita, witin ra

makabi walan: —Smasmalkra,diakan naha waitnika na blainaisubi takan ki? Dia ai aisikanani saurka ba mita, apia kakawitin ai saurka ba mita ki?3Jisas pana win: —Witin ai saur-ka ba mita apia bara ai aisikanani saurka ba mita sin apia;sakuna Gâd karnika witin bakmarikan kaia ba mata sa. 4Kaukakna nara, ai blikan ba warkkayawan daukaia sa; kan tihmiaba aula, bara bahara upla sipwark daukras sa. 5Kau nahatasba ra sna ba pyua ra, yanglika naha tasba ingnika sna.6Naha aisin ba ningkara, Jisastasba ra yabalaia tuhban, barayabalaia ni drapapa wiria dau ki,blain waitnika ba nakra nani rayukan. 7Ningkara witin ra win:—Sailoam laya madakura rawih aihtas (baha nina tanka ba

STURI 14. JISAS TASBA INGNIKA BA.

Page 14: A bible study on john miskito

lika: “Blikan”). Blain ba wihaihtaban, bara kli taui balanbara, witin sip kan diara kaikaia.

8Bamna ai watla tnayara iwinani ba, witin diara makabi kankaikan uplika nani ba sin, nakuwin: —Naha waitnika apia, iwiupla ra diara makabi kata ba?9Upla kum, kum bila: —Au, wi -tin sika. Wala nani bila: —Witinapia, blain waitna kata ba. Sa -kuna waitnika pali ba bila: —Au, yang sika baha waitnika ba.

13Bamna witin nani blain kanrawan waitnika ba, Parisi nanimawanra brih wan. 14Jisas dra-papa dauki blain waitnika rarakan ba lika, wingka puhbaiayua kata. 15Bamna Parisi naniblain kan rawan waitnika ra klimakabi walan, nahki ai nakrabrin sapa. Waitnika ba bila: —Drapapa naikra nani ra yukan,ningkara wih naikra ba sikbri,bara nanara kaikisna. 16BamnaParisi nani tila bila: —Naha da u -kan waitnika ba, Gâd wina apiasa, kan witin wingka puhbaiayua ba kulkras sa. Kuna walanani bila: —Upla saura kaka,nahki sip kabia naha sât warkaihka nani na daukaia? Bakubamna, witin nani ai tilara tar-baiwan laka takan. 17Bara blainkan rawan waitnika ra kli mak-abi walan: —Bara man ba dia

wisma baha waitnika nam kramaikan ba dukyara? Wait nikaba bila: —Yang lika wisna bahawaitnika ba dahra aisasara kumsa. 18Sakuna Ju nani lika sipkasak lukras kan, baha waitnikaba nakras kan bara nanara ainakra pain brisa; aisika yaptikawal ba paiwi, 19baha nani ramakabi walan katra mika: —Naha na man nani luhpiam saki, witinka nakras ban aisubitakan wisi man nani aisisma ba?Nahki kan nanara witin diarapain kaikisa? 20Aisika bara yap-tika wal bila: —Yang nani kaikisna naha na yang nani luhpi palibara witin sika blain ban aisubitakan ba; 21sakuna yang nanikaikras nahki witin ba sip sasapa kaikaia, bara ya pali mitanakra ba pain daukan sapa sinkaikras. Man nani witin ra ma -kabi wals; witin pat aitani wait-na pawan sa, bamna dia, diatanka sut param aisaia sip sa.22Aisika bara yaptika wal sîbrinkan ba mita baku aisin, kan Junani pat lâ daukan kan, ya mitaJisas ba Misaia sa wibia kaka,prias watla ba wina kangbi sa -kaia. 23Baha mihta aisika barayaptika wal mita win: “Man na -ni mita makabi wals, witin naaitani almuk pawan sa bamna.”24Bara Ju nani mita kan pyua ra

50

blain kan waitnika ba kli paiwi,win: —Diara kasak ba wan wisGâd mawanra; kan yang nanikaikisna baha waitnika ba likasaura dadaukra sa. 25Blain kanrawan waitnika pana win: —Yang kaikras sni witin ba sauradadaukra apia kaka baku apiasapa. Sakuna diara kumi bamanlika kaiki sna: yang blain kapri,bara nanara kaikaia sip sna ba.33Naha waitnika na Gâd winabalras kan kaka, witin diarakumi sin sip daukaia apia kan.34Bara witin nani win: —Manlika saurka laka wina aisubitakram, bamna yang nani ra ai

smalkaia lukisma ki? Bamnawitin nani Sinagog ba wina wa -itnika ba kangbi sakan. 35Jisaswalan blain waitna kata ba,prias watla wina saki lulkan ba.Witin waitnika wal prawan bara,naku win: —Man ba Upla Luh -pia waitna ra kasak lukisma ki?36Waitnika ba bila: —Dawan,yang mita kasak lukaia sna upli-ka ba ya kaka, ai wis. 37Jisaspana win: —Man witin ba patkaikram sa; baha ba yang sika,man witinka wal nanara paliaisisma na. 38Bara waitnika baJisas mawanra ai lula kriki,win: —Kasak lukisni, Dawan.

51

Ya bila win?

1.Ya bila win, “tihmya ba aula, bara bahara upla sip warkdaukbia apia”? ______________ (9:4).

2. Ya bila win, “Naha waitnika apia, iwi upla ra diara ma-kabi kata ba”?________________ (9:8).

3. Ya bila win, “Naha daukan waitnika ba, Gad wina apiasa”?______________ (9:16).

[Parisi nani ba, ju daknika lalukra nani kum kan. Witin naniai laka karna pali brikan, Mosis laka nani ba kulkaia ra, barawitin nani ai natka nani kulkaia ra sin.]

4. Ya bila win, “Witin pat almuk sa, witin ra makabi wals” diamita ju nani sia yabi kan?_______________ (9:20-23).

[Diara saura pali kan sinagog wina kangbi sakan kaia ba.Latara lulkan uplika ba lipar kira baku kulkan kan. Upla kumi sinwitin wal iwras kata plun pia, apia kaka wal bisnis daukras kata.]

52

5. Ya bila win, “Naha waitnika Gad wina balras kan kaka,diara kumi sin daukaia apia kan”? ________ ________ (9:33).

6. Ya bila win, “Man Gad Luhpia ra kasak lukismaki”?_______________(9:35).

7. Ya bila win, “Kasak lukisni Dawan”?____________________________(9:38).

Jisas ingni brih bali sa.

Jisas waitna blain nakra kuakan taim, Witin ingni brih balannaha waitna rayaka ra. Kuna Jisas marikaia want kan ba lika,Witin balan ba upla sut tihmya tilara tauki nani ba Spirit kanakra ilinkaia dukiara balan.

Mani ailal luanra, Gad ai prapit ka nani bâkku pramismunan, upla kum balbia, baha ingni brih balbia. Gad, Jisasdukiara aisan kata. “Yang Dawan mai paiwri bara mihtamwina mai alkri, man ba upla swaki sakaia dukia kaia;yang mai paskri, yang want sna, laika upla wal daukri basainka kaia, nisan nani ingnika. Yang want sna nakrayama nakras nani ra, bara silak uplika nani silak watlawina sakma tihmya tara tilara iwi ba wina” (Aiseya 42:6,7). Aiseya, Jisas yua ba kaikan. “Baha tawanka tihmya tila-ra watauki kan ba, ingni tara kaikan; baha nani prura dis-tika tasbayara iwi kan nani ba, purara ingni ba ingwan”(Aiseya 9:2).

Bamna Jisas bila witin ba tasba ingnika win taim, ju nani banu kan, baha Jisas wiaia want kan Witin ba Gad, kan Gad sikaingni “Dawan ba yang ingniki bara sasakriki sin” (La wa naNani 27:1) baku wisa. “Tihmya tara tilara iwi kamna sin,Dawan yang ingniki kabia” (Maika 7:8b). Debit naku aisiDawan ra tinki win, “Man sika yang lampki, yang Dawanki;yang Gadki, tihmu ki tara nani ba ingni daukbia” (2 Samyuil22:29). Yawan Jisas wal kakaira takuia bara, Gad wal sinkakaira takisa. Jisas bila, “Man nani yang na ai kakairakatma kaka, Aisiki ra sin kakaira kaia kapram” (Jan14:7a). “Dawan mita tihmya ra ingwbia dukiara ingni

53

blikan, ba mita sika ai ingnika wan kupiara yan ingwan,bara baku mika baha ingnika wal Gad prana Jisas Kraistmawanra ingwi ba, yawan kaikbia” (2 Korint 4:6). Mannaha ingnika pat briram ki?

Ingnira Wapaia.Ya Jisas nina bliki nani ba, tihmura wapi banhbia apia,

bansakuna ingnira lika. “Kaina pyua ra man nani tihmya raiwi banghwi kapram, nanara Dawan uplika takram bamita, ingnira iwi banghwisma. Bamna man nani ingniuplika baku tauki bas” (Epesus 5:8).

“Upla watawikira nani yabalka ba tihmu tara baku sa,witin nani ai dahra walras dîa mita ai mina prukisa sapa”(Sins laka 4:19). “Bansakuna, upla kasakkira nani yabal-ka lika yu baiwi uli aula ba ingnika bakusa, kau ban ingnitaki auya, yu ingnika kum kasak painkira takan baku”(Sins laka 4:18).

Dawan bila ba sika ingni. “Man bilam smalkanka ba,yang mini lampka sa, bara yang yabalki ingnika sin”(Lawana Nani 119:105). “Man bilam smalkanka nani baingni wankisa; ai dahra walras nani ra diara tanka yanbrisa” (Lawana Nani 119:130). Yawan yu bani Dawan bilawali bamna, kasaka palisa yawan bila walaia bara alki sindaukaia dia wan wiba kat. Naha tanka sika “Ingnira Wapaia”.Gad dia wan wiba daukaia sika ingnira wapaia. Man Jisas lakum mankan ba kupiam krawisa ki naku wiba walkam walpana pana latwan kaiks? Ba mita Dawan bila ba naku wisa,“Sakuna ya ai muihnira misbara kaikisa kaka, witin likatihmyara iwi sa, bara tihmyara sin taukisa, ba mita witinanira auya sapa kaikras sa, tihmya ba mita nakra sutblain daukan” (1 Jan 2:11).

Yawan tihmu ra pyu bani wapisa bara kau isti blain takisa.Muyul nani, karbun main ka nani ra yus muni ba, wik kumbilara mas aima kum pan latara saki kaya lapta ingnika ra,baku sakras sa kaka, nakra ba isti blain takisa kan tihmu raman brisa kaka. Yawan nani wal sin baku takisa; pyu banira

Page 15: A bible study on john miskito

54

yawan ingnira wapi kaia sa; baku apia kaka wan Spirit kanakra ba Sitan mita kunin munaia sipsa, bara wan sinska,baku sin wan kupia blain daukaia sipsa.

Yawan na tasba ingnika sa.“Diara nani sut brukras bara blahwan sin apu dauki

bas, bara baku upla kumi mita sin lawi mai daukbia apia,kuna taski apu Gad luhpia nani kama, upla saura nanitilara, Man nani ba witin nani tilara slilma ingwi bakukama naha tasbara” (Pilipai 2:14,15). Dawan Gad bak plikiwan sakan, “Man nani Gad warkka aihka painkira nani basaki aisama duki ara. Witinka man nani tihmu tara winamai paiwi mai sakan ai ingnika painkira ra” (1 Pita 2:9b).Rayakam ba ingni kumsa ki, lamamra iwi uplika nanimapara? Baku apiasa kaka, Pal naku wan smalkisa “Tihmyawarkka nani ba mahka swiaia, bara ingni praka dimaia,ingni warka praka” (Rom 13:12b).

Yawan nani ridi takan kaia sa dawan kli aula ba dukiara.Yawan nani aihwaki rayasa bara ingni ra wapisa kaka lika,yawan ridi kabia. “Kan man nani sika ingni luhpia barakakna luhpia nani sin, yawan tihmya uplika apia baratihmu wina sin apia. Baku bamna yawan yapbiara walanani baku, bansakuna yawan aiwahki raya kaia, bara wandara pain wali kaia sa” (1 Tesalonaika 5:5, 6)

Jisas win, kasbrika raya bara tasba raya dukiara aisi taim,Jerusalem raya bribia ba dukiara aisisa. “Taunka ba wan yulapta ba, kati ba sin, ai ingnika yaia apia kabia, Gâd ing-nika pali ba witin ra ingwisa banma, bara Syîp ba ai lamp-ka sa” (Param Marikan 21:23). Nahki prana kabia Jisas bayawan ingnika kabia raya bankaiara.

Kau ingni bara wark dauki kaia.Jisas kli balbia ba kat yawan nit sa wark taki kaia naha

tasba tihmu ra. Yua kum balbia bara naha tasbaia na luwiwabia (Matyu 5:18). Baha nani ingnira balras nani ba luwiwan kabia lata tani tihmu tara ra bankaiara (Matyu 22:13). Wark taki kap. “bara baha uplika nani nakra nani ilinkma

55

bara witin nani tihmya ba wina ingni ra taubia, bara Sitankarnika ba wina Gad mihtara taubia, baku mika kasaklukan laka yang ra ba mita, saurka sut swih tikan laka babribia . . . ” (Wark nani 26:18).

Ju nani ba mita aima kum Jisas ra makabi walan “Yawandia daukaia sa ki, Gad warkka nani ba alki brih daukaiasa kaka? Jisas pana win “Naha sika Gad warkka ba, Witinmita blikan uplika ra kasak lukma” (Jan 6:28, 29). Jisastanka param pali wal smalki win “Kan man nani kasak lukibanghras sma yang sna ba, bamna saurkam wal banpruma” (Jan 8:24b).

Pas taura yawan pain wan tanka briaia, yawan rait paliingni ra balan sapa, rayaka bankaiara briaia dukiara. Bahaninkara Jisas wal wark takaia wala nani ingnira brih balaiadukiara. “Wark taki banghs, sakuna baha pata aisawi luiba dukiara apia, bansakuna bankayara pata ba dukiarabara rayaka bankaia dukiara sin. Naha pata upla Luhpikawaitna mita maikbia” (Jan 6:27).

Kupiam krawisa ki, waitna nakras dukiara wan sturka katara aisi kata? Witin param pali aisan wala nani ra, Jisas witindukiara dia pali daukan ba. Kau pali naha waitnika ra ai tîlawina kangbi sakan kata, baha nani Spiritra blain pali nani kanba mita, Jisas naha waitnika dukiara kasak pali luki kan, barawitinra balan ai tanka kau param marikaia dukiara. Jisas mandukiamra sin naku daukaia sipsa!

STURI 15. JISAS SHEPAT YAMNI BA.

Jan 10:1-16, 27-331“Bamna yang kasak pali mai

wisni, ani uplika syîp nani klar-ka ra dimaia durka ba swisi tna -ya walak ni dimisa kaka, bahalika aîmplikra bara upla ra rau -sauhki dukya dadakbra sa. 2Ku -na durku dimi uplika ba sikasepad, syîp nani main kakaira

ba. 3Bara dur main kakaira bamita syîp main kakaira dimbiadukyara dur ba kwakisa, barasyîpka nani mita sin ai bilabaikra walisa. Ai syîpka nani nina kat maki winisa, bara klarbila wina saki latara brih auya.4Ai syîpka nani sut latara sakanba ningkara, witin lika syîp nani

56

ba sut ba ta kat aimaki wapiauya; bara syîp nani ba mitanina bliki auya, kan ai bilabaikra ba kakaira bangwisa.5Bamna syîp nani ba mita uplatringsar nina lika blikbia apia,sakuna witin nani ba wina plap-bia, kan witin nani lika uplatringsar nani bila baikra bawawalra apia sa bamna.” 6Jisasnaha maprika na aisin, sakunaParisi nani sip tanka briras ka -ta, dia wiaia dukyara Jisas bahaaisin ba. 7Bamna Jisas kli Parisinani ra win: “Kasak pali mannani ra mai wisni: Yang sikasyîp nani dimaia durka ba. 8Sa -kuna baha nani sut yang kaini-ra balan ba lika, aîmplikra nanibara upla ra rausauhki dukyadadakbra nani ra; bara syîp na -ni ba mita witin nani ra walraskata. 9Yang sika dur ba; bamna

ani uplika yang ku dimbia ba,swaki sakan kabia. Bara witinka ba lika syîp kumi klarka radimi si, ai pata pliki taki auyabaku kabia. 10“Bamna aîmplikraba lika aula, implikaia bara ikiapu daukaia baman; sakunayang balri na lika witin naniraya kaia laka bribia ba du -kyara, bara baha sin manis palibribia mata. 11Yang sika Sepadyamni ba. Sepad yamni ba aisyîpka nani tawan ai rayaka bayabaia wilin sa. 12Sakuna warktaki uplika ba lika ai mana bri-aia dukyara baman wark ta -kisa; bamna ani pyua yul wailkaikan aula bara, syîpka naniba swisi plapisa, kan witin ba se-pad apia sa, bara syîp nani basin ai dukya apia bamna. Bakubara yul wail ba mita syîp naniba alkuya, bara yakabrira ba -man daukuya. 13Naha waitnikana lika plapisa ai mana ba du -kyara baman wark takisa bam -na, bara baha mita syîp nani badukyara lukras pali sa.14-15“Yang sika Sepad yamni ba.Aisiki mita ai kakaira ba baku,yang mita sin Aisiki ba kakairapali sni, bara baha sin natkara,yang na syîpki nani mita sin aikakaira ba baku. Bara syîpkinani ba tawan yang rayaki bayaia wilin sni. 16Bara syîp wala

57

nani sin brisni, bara baha naniba lika naha klarka wina apiasa; sakuna baha nani ba sin brihbalaia sni. Au, witin nani mitasin yang bili walbia, bara bakudakni kumi takbia bara sepad-ka sin kumi kabia.

27Syîpki nani ba bili baikrapain walisa; yang witin nani bakakaira sna, bara witin naninini blikisa. 28Yang baha nani raraya ban kaia laka ba yabisni,bamna witin nani sin prubiaapia ban kaiara raya kabia,baku bara upla kumi sin apu sabaha nani ba mihti wina dakbibriaia. 29Aisiki mita aikan dukiaba kau tara sa diara wala nani

ba sut wal; bara upla kumi sinbaha nani ba Aisa mihta wi nasip dakbi bribia apia. 30Yang naAisa wal kumi pali sni. 31Bara Junani kli walpa nani brin, Jisasra lulki sabia. 32Bamna Ji saswin: —Aisiki karnika mita mannani mamwanra diara ma nispain daukri; ani pali dukya batawan walpa ni aisabaia ismaki? 33Ju nani pana win: —Diarapain nani daukram ba kumi sintawan yang nani man ra walpani mai sabamna apia, sakunaman Gâd mapara saura aisismaba tawan lika. Man ba uplakum sma, bara trai kaikismawînam ba Gâd baku takaia.

Naha sturka smalkanka kum kum ba.1. Suaki sakan durka kumi baman ba sika Jisas. Diara

kumi man daukaia sipsa, yawan nani ai bila baikra wali baraai nina blikbia kaka, yawan sipsa Witin ai shipka aihwa palikaia. Witin ninam kat maki mai winisa, ai rayaka sin yabisaman dukiam ra. “Yawan nani sut ship baku wan mah-wakan, kumi bani ai yabalkara taui wan; sakuna Dawan,yawan nani sut wan saurka ba witin brih twilkan” (Aiseya53:6). Man yabalkam ba wina pat swih Dawan yabalkara tau-ram sa ki?

2. Jisas baman shepat kasakkira ba.“Kan Witin sikayawan wan Dawan ka sa, bara yawan lika Witin ai uplikanani, bara ai ship ka daknika Witin ai mihtara brisa”(Lawana nani 95:7). “Man nani kasak luki banghs, DawanWitin sika Gad ba; Witin wan paskan, bara yawan Witin aiuplika nani sa, ai ship ka daknika sin” (Lawana nani 100:3).

Page 16: A bible study on john miskito

3. Yawan nani na ai shipka nani sa kaka, Witin yawan naniwal kakaira sa, bara yawan sin Witin wal kakaira sa. “Sakunayang Dawanki, man pain pali ai kakaira sma, man pat aikaikram, bara yang kupi na sin pat kaikran man ra nahkiprais kat luki ba” (Jirimaia 12:3a). Man Jisas wal kakairasma ki, smasmalkrikam wal kakaira sma baku? Baku sa kaka,man Witin ai nina baman blikma, upla wala nina blikma apia.Witin man wal kakaira sa ki? “Smasmalkra tara” ba balbiataim, upla ailal wibia, “Dawan, Dawan yang nani manninam maki sturi yamni aisi banghri, ninam maki spiritsaura nani kangbi sakri, bara ninam maki sin sain taraailal dauki banghri? Jisas bila, “Sakuna yang mita panawitin nani ra wimna: yang man nani mai kaikras pali sna;diara saura dadaukra nani! Maiwan wina taki was!”(Matyu 7:23). Yawan sipapia sa Dawan uplika kaia, bara simpyua ra yawan silp wan kupia laka ra tauki kaia. Holi lakaluha ni upla kumi sin Dawan kaikbia apia (Hibru nani 12:14).

4. Yawan Jisas brisa bara, Witin wan kaina kahbi sabankaiara kat. Upla kumi sin ai mihta wina wan dakbi bribiaapia. Naha pramiska na daukan sa baha nani “Ship Shepatka tara ba”, Jisas Kraist nina bliki nani ba dukiara baman.

5. Ya Jisas nina bliki nani ba, upla aihka nani wina pla pisa,Sitan sika aimplikra kum baku sa, kan witin imhplika, ikaiaba sauhki tikaia plikisa bamna.

6. Jisas bila witin ba Gad wisata. Bara Jisas bila Witin baShepat yamni ba win, bara Witin ba ai Aisa wal kumi ra aslasa win, ju uplika nani nu banghwi kan Witin ba Gad wal bakuai wina ba kulki kan ba. Bara witin nani Gad nina bliki kankaka, Jisas ba witin nani ai Shepat ka baku kaikaia kan.Aiseya naku wisata: “Kais Jehova Dawan balbia . . . Witinshepat baku ai daknika ba main kaikbia; ship luhpianani ba ai klahklara twilkbia, ai lama bilara manki bribia;tawa tawa brih taukbia ship luhpia sirpi nani ba” (Aiseya40:10, 11). “Bara witin nani pura ra shepat kum bukamna, bara witin main kaikan kabia; yang napakanki David,witin plun dakaki main kaikbia, bara witin ba shepatkabia.” (Isikiel 34:23).

58 59

Lawana nani 231Dawan sika sepadki;

yang diara sut brisna 2Twikura pawi tasbaia nani raaitnikaia aikisa, li lamninani lamara ai bri tau kisa.3Karniki raya aikisa ka -sakka yabalka nani bak aibri auya, witin ai ninakulkanka laka dauki. 4Il bilakau tihmu bak wapi luamnakra, diara saura bara sa,sibrin lukamna apia; kanDa wan, man, yang walsma; man sepadkam dusakîn kam ba, baha nani kupibukisa kasak lukanka ra.5Pata tara kum yang piaiaman bui ridi ai daukramwaihli nani ma wan kat;batana laya ni laila ralaikram kap ki ba bangki

pali daukram. 6Man yam-nikam, latwan ai kaikismalâka ba, raya sna yua sutyang wal ban sa; bamnaDawan, wamtla ba waitlaban kabia.

STURI 16. JISAS BA KLI RAWI BUWAIA BA, BARA RAYAKA BA SIN.

1Waitna siknis kum barakata, nina ba Lasarus, witinBetani wina kan, Meri ai muihniMarta wal taunka ba. 2NahaMeriba sika, Lasarus siknis balakrika kata, bara witin mitasika Jisas mina ra batana kia

pain ni yukan, bara ai tawa nisin dikata ba. 3Bamna Lasaruslakrika mairin wal ba mita Jisasra upla blikan, naku wiaia: —Dawan, man uplikam latwanki-ra ba siknis pali sa. 4Jisas nahawali, nan aisin: —Naha siknis-

Jan 11:1-7, 17-46

Shepat Lawana nani ba

60

ka Lasarus ra alkan na lika pru-aia dukya apia sa, sakuna Gâdprana ba marikaia bara yakabaha sikniska bak, Gâd Luhpiaprana ba marikaia dukyara sa,

5Au, Jisas mita Marta baraLa sarus wal ra uya latwan kaikikata. 6Sakuna Jisas ba Lasarussikniska, witin ra win bara kauyu wal takaskan. 7Baha ning -kara Jisas ai disaipelka nani rawin: —Kaisa yawan kli Judia rawaia.

17Bamna Jisas balan bara,kaikan Lasarus ba pat bikan yuwahlwal kan. 18Betani ba Jeru -salem lamara kan, kau wiria ba -ra mails wal praiska. 19Ju naniailal aidrubi balan kata, Martabara Meri wal ra maisanihkaia,ai lakrika Lasarus pruan badukyara. 20Bamna Jisas aula kanba Marta kaikan bara, mahkataki wan wal prawaia, sakunaMeri lika utla ra ban takaskan.21Marta mita Jisas ra win: —Dawan, man nara katma kaka,laikra ba pruaia apia kan, 22Sa -kuna yang kaikisna, Gâd ra diamakama ba witin sut maikbia.23Jisas pana win: —Man lamkraLasarus ba kli raya takbia.24Marta bila: —Au, yang kaikisna witin ba kli bubia, tnata yuapruan nani kli bubia bara.25Jisas pana win: —Yang sika

kli buaia tanka bara rayaka basin. Ya yang ra kasak luki ba,prubia kra kuna raya kabia.26Bamna baha nani kau raya bapyua ra yang ra kasak luki ba,prubia apia ban kaiara. Nahaman kasak lukisma ki? 27Martabila: —Au, Dawan, yang kasaklukisna man ba Kraist, GâdLuhpia ba, witinka naha tasbara balaia kan ba.

28Naha aisin ningkara, Martawan ai muihni Meri ba winaia,bara witin wal man aihka taki,naku win: —Smasmalkra ba na -ra sa, bara witin lika mai pai-wisa. 29Meri naha walan bara,aihni pali mika taki wan Jisaswal prawaia. 30Jisas ba kautaunka dimras; witin Marta walprawan pliska ra ban bara kan.31Ju nani utla bilara Meri mai -sanihki kan ba mita kaikan,Meri lika aihni pali latara takiauya. Bamna witin nani sin ninara taki wan, kan luki bangwanMeri ba raiti ra auya baharainaia. 32Bamna Meri ba Jisasbara kan ba pliska ra wan bara,witin Jisas mina ra ai lula kriki,naku win: —Dawan, man narakatma kaka, laikra ba pruaiaapia kan.

33Jisas kaikan Meri ba inikan, bara Ju nani witin walbalan ba sin. Bamna Jisas sari

takan bara ai kupia ra wihrapali diman, 34bara makabi wa -lan: —Anira Lasarus ba bli -kram sa ki? Witin nani bila: —Dawan, bal kais.

35Baku kan bara Jisas mahkainan. 36Bamna Ju nani bila: —Kais, nahki latwan kaiki kan ba!37Sakuna baha nani wina kum,kum bila: —Naha waitnika sikaupla blain kan yan kai kan, baradiara kum daukaia sip kan apiaLasarus ba pruaia apia dukiara? 38Jisas kli ai kupia wihradiman ba kira, raiti lamarabalan. Baha raiti ba lika walpaunta kum kan, bahara Lasaruspruan ba, dingki dimaika baprakan kan walpa kum ni.39Jisas bila: —Man nani walpaba saks. Marta, Lasarus pruanba lakrika bila: —Dawan,nanara pat kia saura takisabaku sa, kan Lasarus ba patpruan yu wahlwal brisa. 40Sa -kuna Jisas bila: —Yang mai wi -ras katna, man kasak lukmabara, Gâd prana ba kaikma?41Bamna walpa ba sakan.

Bara Jisas kasbrika pura rakaiki, naku aisin: —Aisa, yangtingki maiwisna man bili baikrawalram bamna. 42Yang kaiki snaman pyu bani bili walisma, sa -kuna yang baku aisisna upla

nani nahara bangwi na dukya -ra, witin nani kasak lukbia badukiara ai blikatma. 43Naha ai -sin ba ningkara, ai bila baikratara ni winan: —Lasarus, bahawina bal taks! 44Bamna pruankata ba bal takan, bara ai mihtabara mina nani sut kwala niblakan kata, bara ai mawan sinkwala ni wilkan kata. Bamna Ji -sas mita win: —Man nani witinba langks bara swis mahka wa -bia. 45Naha taka mita, Meri yulakahbi aidrubi balan kan Ju naniwina ailal baha nani Jisas ra ka -

sak lukan, kan witin nani Jisasdiara daukan ba kaiki bangwanbamna. 46Sakuna baha Ju nanitila wina kum, kum ba mitaParisi nani ra wih win, Jisas diadaukan ba.

61

Page 17: A bible study on john miskito

62

Luki kaikaia dukia.Prana apia sa ki, Jisas nahki praiska kat ai panika nanira

latwan kaikan ba nu takaia? Man sin Witin ai panika sma,Witin dia mai wiba daukisma kaka (Jan 15:14). Naha sturkara, Jisas panika nani ba sari patka kum wal prawan kan. Aipanika Lasarus ai muini baku kulki kan ba pruan kata. Jisasba sturi na walan taim lukras baku tauki kan. Yu kum kra mandamra walisma pât tara brisma kuna Dawan man dukiam ralukras baku sa? Kuna Dawan sika yapras. Witin pyu bani raman dukiamra lukisa. Yawan yu bani Witin ra kasak luki kaia,bara Dawan ra mayunra brih bali dukia nani ba daukaia.

Gad man dukiamra sin diara ridi dauki brisa. Witin want saai luhpia Jisas ra latwan kaikma. “Bamna yawan kaikisa, yaDawan ra latwan kaiki nani ra diara sut mapara help yamnimunisa, baha nani Gad ai kupia laka kat paiwan nani ra.Kainara Gad upla paiwan nani ba, ai luhpia baku kaiadukiara paiwan, baku mika Gad luhpia ba ai muini ailal tila-ra tawahkia kabia” (Rom 8:28, 29). Baku bamna, naha takamita yawan pat nani ailal wal prawi luwi waisa, “Man nanikasak lukankam ba traika kaikan ra mankan kabia, baha golwal sin kau mana tara ba, gol lika aisawi luwisa kuna, mannani lika Jisas Kraist balbia bara, maikan kabia: mayunralaka, prana bara yamni kulkanka laka ba” (1 Pita 1:7).

Jisas marikaia want kan Mery bara Marta bara yawan nanira sin, Witin ra kasak luki ba mita yawan prubia apia. Jisas rakasak luki uplika kum pruya taim, “ai wîna tara ba wina takiauya, bara Dawan mawan ra witin wal sa” (2 Korint 5:8).

Jisas trai muni kaikan Witin sipsa upla pruwan ba kli raka-ia, ai bila ni nina maki winbia ba wal. [Lasarus Jisas bilabaikra walan witin ra wini kan, bara kli rawi buan]. “Pruwannani ba Gad Luhpia bila baikra walbia; bara ya, ya bilabaikra walbia ba kli rawi bui banghbia” (Jan 5:25).

Kau naiwa kat sin, Jisas kupiam durkara kinghbisa. “Yayang bili baikra wali dur ba bukutbia kaka, witin ra dimamnibara witin wal plun pimni bara witin sin yang wal” (ParamMarikan 3:20b).

63

Baha nani ai bila baikra wali nani ba, bara ai durka kuakinani ba paskan ka raya kum kabia. “Bara Witin man nani rarayaka maikan, man nani wataui laka taka, saurka lakarapruram kan ba wina” (Epesus 2:1). “Baku sin man nani,saurka laka mapara pruram baku damra wals, kuna JisasKraist wal raya bas Gad dukiara. Man winam tara prapruraba purara saurka mita yarka king aimakbia ra, bila sin wal-para ai saurka nani brinka ra, winam sirpi ka nani saurka rabrih wapara, saura daukaia dukia kum baku, bansakunaman nani silp winam ba Gad ra brih was prura tila wina rayabuan kum baku, bara winam sirpika nani ba Gad ra brih waskasak ka laka daukaika dukia kum baku” (Rom 6:11-13).

Naha diara aihka daukan na, kasak bila walaia sa.

Man pat pât kun wal prauram ki, sip diara daukaia apu kan,bara diara aihka kum daukaia lika satka? Jisas sipsa manrayakam ra swika pât saura manas takaya, “Gad mayunra badukiara”. Kuna amya tikpara Witin latwan mai kaiki ba,Marta, Mery walra latwan kaikan baku. Witin sipsa man duki-am ra diara aihka kum daukaia, ridi daukisa man bila sinkaikrasma bara dauki maikaia. Kuna bila walaia ba nit palikan, diara aihka daukaia ba, rayaka raya kum yabaia baJisas bila win: “Walpaya ba saks”. Upla nani ba, naha sinslaka apiasa lukan, sakuna ban bila wali banghwan. BaraLasarus raiti wina bal takan ninkara, Jisas bila win: “Langhkibara swis wabia”.

Gad karnika prana bakaikaia dukiara, yawan sinbila wawalra kaia sa, SpiritHolikira dia wan wi ba katdaukaia, diara sirpi kabiasin. Bankra upla kumrapadin makabaisma, witinmapara saura yaram baaiska pali lika patkira apia

64

Jan 11:47-5447Bamna Parisi nani, prîst

tara nani bara lâ uplika naniaikuki asla taki, makabi walan:—Yawan dia daukaia sa ki?Naha waitnika lika wark aihkanani uya pali daukisa. 48Yawanbaku ban swibia kaka, upla sutwitin ra kasak lukbia, bara Romwihtka nani bal wan tempelkabara wan nisanka nani sut apudaukbia. 49Sakuna witin naniwina kumi nina Keyapas, bahamanka ra witinka prîst tara ai -maki kata ba mita naku win: —Man nani lika diara kumi sinkaikras, 50tanka nani sin briras

sma, yawan wan mapara kaupain sa upla ailal tawan uplakumi prubia, wan nisanka aiskaapu daukaia ba wal. 51BamnaKeyapas lika naha na, witin aikupia wina aisaras kata; sakunabaha manka ra witin ba prîsttara aimaki kan bamna, Gâdmita yan baha dahra aisin, nah -ki Jisas ba Ju nani nisanka aiskaba tawan pruaia sa; 52bara Junani nisanka tawan baman apia,sakuna Gâd luhpia nani laihwrayakaban nani ba sut asla dauka-ia mata sin. 53Baku bamna, ba hayua wina Ju wihtka nani lâdauki bangwan Jisas ba ikaia.

kama sin, padin makabaia sma. Naha na walpaya kaia sipsa,baha sakaia nit ba, bara baku lika Jisas sip kabia diara aihkakum daukaia baha uplika wala ba kupiara. Bara Jisas diaraaihka kum dauki taim, latwankira ni hilp munpi wala nani ra,diara saura nani mita wilki briba wina pri takbia dukiara.Prana apiasa ki, Jisas ai panika nani ra sans yaban hilp takisadiara aihka dauki?

King kum kulkanka yabras kan ba.Ju uplika nani tilara “La uplika,” nani ba, Jisas diara aihka

kira nani dauki kan ba sut kaiki banghwi kan. Witin nani Jisassmalkan ka ba sut wali banghwi kan, Witin ba Aisa Gad walkumisa bara Witin ba Ebraham kainara pat bara kan, wisismalki kan ba (Jan 8:58). Bansakuna kau pali Witin nani sip

STURI 17. LA UPLIKA NANI JISAS RA IKAIA RIDI TAKAN KAN BA.

kasak lukras kan Jisas ba Isrial kingka Gad pramis munan bakaia.

Naha sturka na wan wiaia want sa, ju lalka nani ba, ai iwai-ka ra lalka baku iwi ba sakripais munaia. Witin nani ba albasaura baku kan, Jisas parabil kum ra aisan baku. Alba naniba bila, “Yang nani want apia sna naha waitnika wan kingkakabia” (Luk 19:14). Baku bamna ju lalka nani kan ba mitawaitna kum ba ikaia wisi laka daukan (Jisas ra) ai nisankauplika nani kupia lakbia apia dukiara. Kuna witin nani diarakum sip daukras kaia kan Jisas mapara, Witin silp ai rayakaju nani mihta ra yaban kata.

Gad kupia laka kan ba, kau Tasba na paskaia ta krikraskan wina, Jisas wal Isrial nisan ka baman suaki sakaia likaapia, sakuna Tasba aiska ra suaki sakaia! “Dawan baku wantkan, bara ai wina yaka rau sauhki ni, tasba saurka ba taiba-ia. Bara baku Witin ai rayaka ba sakripais daukaia, saurkanani ba sikbi sakaia dukiara, bara ai kyamka nani ba kai k -bia . . . B ara Gad kupia laka ba ai mihtara pawanka yamnikabia” (Aiseya 53:10).

STURI 18. PRISANT KA MANAKIRA KUM STURKA.

Jan 12:1-81Insal luan yua, kau yu 6 kan,

Jisas Betani ra wan; baharaLasarus takaski kata, bara wi -tinka sika Jisas mita pruan wina

bukata ba. 2Bahara Jisas pranadaukaia dukyara tutni pata tarakum dauki bangwan; Marta likaplun ba tebil ra kahbi help munikan, bara Lasarus sin Jisas waltebil ra iwi plun pî kata. 3Bakumika, Meri mita batana isint kiapainkira batil bangki bri balan,baha ba mana pali kan, bamnabaha ni Jisas mina nani ra yu -kan bara ningkara ai tawa nidikan. Utla aiska ba isint kiaman kata. 4Bamna Saiman luh-pia Judas, Kiriut taunka winaba, witin ka sin Jisas disaipelka

65

Page 18: A bible study on john miskito

nani tilara kulkan kan, barawitinka mita sika Jisas waihlamihta ra mangkaia kan ba bila:5—Diakan naha batanka kiapainkira na, lalah ma handatyuhmpa mana wauhwi atkimuni, lalahka ba umpira nanira yaras kan? 6Judas naha aisinna lika umpira nani ra luki likaapia, kuna witin ba aîmplikra

kan ba mita, bara baha purkaralalah sakbatka ba twilki kata,bara witin baha sakbatka winalalah impliki kan. 7Bara Jisaswin: —Swis mairin na; witin ba -ha ba brikan ai bikaia yua badukyara. 8Pyu bani upla umpiranani ba tilamra bri kama, saku-na yang lika pyu bani ban ai brikama apia.

Kulkanka yamni sut ba Jisas dukia kaia aitani sa.Jisas Lasarus ra raiti wina bukan taim, ju nani lâ uplika nani

kan ba, bila Jisas ba aitani sa pruwaia. Kuna Jisas panikanani ba uba ai lilia banghwi kan, bara witin nani Jisas ra tinkika yabaia dukiara, plun tara kum daukan Jisas ninara liliakakum daukaia dukiara. Nanara Mery nukan, rait pali Jisas baya sapa. Witin ra latwan pali kaiki kan mita ai batanka layakau mana pali sakripais daukata — mana ba yu 300 handadwark takan praiska lamara kata. Mery ba ai tanka brinkanJisas turi aisan nani ba: baha pyu naika pali ra Witin ba dusprihnira saban kabia. (Matyu 26:2).

“Wan Dawan bara wan Gad ka, man lika mayunra ba,prana ba, bara karnika ba sin briaia aitani sma; kan man sikadiara sut ba paskram, bara man kupiam laka mita baha naniba bahara bansa, bara paskan kata” (Param Marikan 4:11).

Jan mita kasbrika (heven) lilka kum wan marikan, upla sutasla daukbia taim: dakni bani, twisa aisi bani, tawan bani,bara nisan bani asla takbia ensal milian bara milian naniaikuki, Dawan ra mayunra yabaia dukiara, “Sakripaisdaukan Shipka Lupia ba aitani sip sa pura aimakan karnikanani sut ba briaia, sins laka ba, kukan ka ba, pain kulkanlaka ba, prana ba, bara mayunra ba sin!” (Param Marikan5:12). Yawan Jisas ra mayunra aiska yabaia ba aitani sa.

66 67

“Yawan Jisas ra prisant ka yabaia sip ba.”Yawan dia yabaia sip sa Jisas ra, wan tinki ka kum dauki

yabaia dukiara? Pal bila naku wisa: “Baku bamna, muihkinani, Gad kupia pihni laka ba dukyara mamkabisna,man nani wînam aiska ba raya presant ka baku yama, Gaddukia bara ai kupia pah palikabia. Naha sika mayunra kasakpali yabaia ba. Naiwa yua lukan ka ra iwi banghpara. Bansakuna lukankam ba sins muns, baku lika rayakam iwankanatka ba sin sins takbia bara sat wala iwma, bara Gad kupialaka ba sip kama kaikaia, tanka ba diara pain ba, yamni ba,kasak ba kaik ma” (Rom 12:1, 2). Kaisa wan lukanka Witinra yabaia, ai nina ra lukaia, ai bila aisan nani ra, bara ai wark-ka nani ra sin, naha tasba dukia nani ra lukaia sirkara.

Upla kum kum lukaia sipsa, Dawan wark ka dauki talentkam bahki ra tikisma bara rayakam sin. Judas nahki lukata,Mery, Jisas mina batana laya manakira wal sikban ba, lahlabahki tikisa wisata apia? Kuna naiwa Judas ka anira sa?“Upla kasakkira ba yamni laka wal wan kupia krawi sa, uplarukkira ba isti wan auya tiwi sa” (Sins Laka 10:7). “Uplakasakkira ba, ban wan kupia krawi kabia!” (Lawana nani112:6b).

Wan muihni Kristian nani ra latwan kaikisma taim, yawanKraist ra kulkan ka yabisa, Witin sika Kristian nani aikuki iwisa. Man aisa, man yapti, mayam, muihkam nani, apia kakaluhpiam Kristian nani ra, Jisas ra aisisma baku kulkan kayabi aisisma ki? Baku sin yawan Jisas ra kulkan ka yabisa,wan waihla ra latwan kaiki taim, kan Witin baku daukbia wisiwan makaban (Matyu 5:44).

Kraist yawan ra uba latwan wan kaikan; bara Witin ai winatara ba yan yawan nani dukiara. “Witin ba ship baku sakripaisdaukan Gad ra kia painkira anki yan” (Epesus 5:2). “Bahamita, pyu bani Jisas Kraist bak yawan Gad ra mayunrayabaia sa. Naha mayunra sika yawan sakripais dauki yaba-ia ba; tanka ba lika, wan bila baikra wal ai nina ba mayuna-ia” (Hibru nani 13:15).

STURI 19. KING BAWIKIRA KUM STURKA.

Jisas kli balbia King kum ai Karnikaaiska wal aula baku.

Testament Almuk prapitka naku aisi win, “Liliam pali bas,Saian taunka! Amyapahkira aiwans, Jerusalem taunka! King -kam man nani ra aula; kasakkira, suaki sasakra, sakunabauikira, beriku kum ra uli aula, beriku luhpia kum ra uliaula” (Sakaraia 9:9). Jisas balaia kan ba, waitna baku,Sasakra baku, smasmalkra baku, prapit nani mita param aisiwin kata. 300 handad pura prapit aisanka nani ba pat bal takilui wan sa, Jisas rayaka ra, pruanka ra, bara kli rawi buankara sin. Kuna kau aima yumhpa praiska pat takan ba winaprapit aisanka nani takaisa Jisas kli balbia taim, King tarakum baku, naha Tasbara 1,000 mani King aimakaia dukiara(Param Marikan 20:4).

“Kan Dawan Witin silp adar yabi bila baikra wal, arkinsalbila baikra wal, bara Gad trumpit ka wal, heven wina bal

Jan 12:12-1612Upla ailal Jerusalem ra wan

kata insal luan yua liliaka baluaia; yu wala witin nani tankabrin, Jisas sin Jerusalem ra ba -laia ba. 13Bamna dus wahya

nani klaki brih taki wan Jisaswal prawaia, naku sin witinnani wini kata: —Mayunra!Yamni pali sa, witinka Dawannina bri aula ba, yamni pali saIsrael Kingka ba! 14Baku baraJisas lika biriku kum saki bahapurara ulan, Ulbankara aisi babaku: 15“Sîbripara, Saion taun -ka; kais, man Kingkam ba aula,biriku kum purara uli.” 16Tapalira, disaipel nani naha diaranani tanka briras kan, sakunaJisas pruan ba mita lika, tankabrin, naha sut ba witin ra taka-ia kan ba, bara sin witin du -kiara dia ulban ba baku kat sintakan sa.

68 69

iwbia; bara Kraist wal pruan nani ba pas taura bui banghbia.Ninkara yawan raya iwi nani na, yawan takaskan nani ba,bak wan bukan kabia, taura buan aikuki, Dawan wal pasaraprawaia dukiara, bara baku yawan Dawan wal ban kabia”(1 Tesalonaika 4:16, 17).

“Dawan Jisas kasbrika pura wina ai insalka karnakiraaikuki pauta klauhi tilara latan bal takbia, Gad wal kakairaapia nanira, bara wan Dawan Jisas Kraist swaki wan sakansturka yamni ba bila wali daukras nani ra klala yabaiadukiara” (2 Tesalonaika 1:7b, 8).

Man ridisma ki, Dawan kli aula ba dukiara?Dawan Gad pyu bani ai pramiska ba alki daukisa. Witin kli

balaia ba, wira alki takaski brisa, baku mita upla kau bara kauai kupia laki bara suaki sakan laka bribia dukiara. “Kan Witinbrin daukras upla kumi kra tanis tiwbia, kuna upla sut aikupia laki banghbia” (2 Pita 3:9). Kuna witin pat pali aula!Man ridisma ki: rayaka holi kumra iwaia bara upla wala nanisin Witin ai mina ra brih balaia? “Sakuna Dawan yua lika,aimplikra kum baku balbia tihmiara; bin tara ni kasbrikanani ba lui wabia bara diara nani bara ba ami lubia, baraTasba, bara diara paskan nani bara nani ba sut ami lubia.Kan naha dukia nani na lui waia dukia atia sa bamna. Nahkikaka man nani lika holi bara kupiam suapni lakara sip iwraskama!” (2 Pita 3:10, 11).

STURI 20. PLAWAR MA KUM.

Jan 12:24-2624Kasak pali yang mai wisni,

plauar mâ kumi tasba ra mang -kan ba pruras sa kaka, pyuabani ban mâ kumi baman ka -bia; sakuna tasba ra mangkanba prubia kaka lika, mâ ailalpali sakaia sip sa. 25Ani uplika

Page 19: A bible study on john miskito

ai rayaka ra latwan kaiki balika witin tikbia; sakuna nahatasba ra ani uplika ai rayakabahki kulkbia kaka, witin likaban kaiara swaki sakbia. 26Ba m -na upla kumi yang duki dau kaia

want sa kaka, witin nini blikaiasa; bara anira sna pliska barayang duki dadaukra ba sin barakabia. Bamna upla kumi yangduki daukisa kaka, Aisiki mitaprana daukbia.

Dia ba pruaia tanka.

Kli rawi buaia karnika kainara prura ba pas balisa. Jisas Kraistra baku takata sika, bara yawan nani ra sin baku wan daukisa.Apastil Pal, tanka wan marikan dia ba Jisas Kraist dukiara prua-ia ba. “Naha dukia nani sut na yang maipara uya yamni kan ba,nanara Kraist tawan baha sut diara bahki atia kulkisni . . . yangwant sna ba lika Kraist ra kakaira kaia, bara yang wîni ra sinWitin pruan wina buan karnika ba bri kaia” (Pilipai 3:7-10a).

Aima manis ra Kraist bila walaia tanka ba, wan wina brinkakum kum ba swika pruaia. Kuna baha “yang” wisi lukisma baswika prubia taim, Kraist karnika ba yawan ra wark takaia sipsa.Ba taim yawan kaikaia sipsa. Wan “yang ka” almuk ba Kraist waldusprihni ra saban pruan takisa, “yang raya” kum brisa yawan,baha lika kasak lukan laka wina raya iwisa, yawan Kraist bila waliba wal. “Yang Kraist wal dus prihni ra pruri; baha mita yangapia sika raya sna ba, sakuna Kraist sika yang ra raya iwisa,Gad Luhpia ra kasak lukisna ba mita raya sna, Witin ka yang ralatwan ai kaiki prura mihtara ban aimakan ba”(Galesha 2:20).“Winam brinka laka kat raya iwi kama kaka pruma; sakunawinam brinka ba Spirit mita ikbia kaka, man nani lika rayakama” (Rom 8:13). Gad Spirit ka mita swis tam bribia, winamwina dia dukia pali ba yarka pruaia dukiara rayakam ra: Daukankam saura kum, lukan kam saura kum kra sapa? Man bahadaukan kam winam wina pruan lukma taim, Kraist bila wawalra baku waps, man baha taim kaikma Gad karnika mita rayakaraya kum ra mai brih wabia: “Kan Gad mita man nani ra brin-ka yamni maikisa, yamni daukma dukiara, ai kupia yamni kaba mita” (Pilipai 2:13).

70

STURI 21. JISAS SMALKI SA SAMPLA BARALA NANI BA WAL.

3Jisas kaikan ai Aisika mitawitin ra karnika aiska pali bayan sa, bara witin sin Gâd winabalan bara kli Gâd ra auya.4Bamna Jisas tebil wina bui, aipura kwalka ba saki swisi, tawilkum brih ai maisa ra wilkan.5Bara bisin kum ra lî laiki brih,ai disaipelka nani mina nanisikbi, tauil ai maisa ra wilkan bani diki kan. 6Witin Saiman Pitamina nani mahka sikbaia kanbara, Pita win: —Dawan, manyang mini nani sikbisma ki?7Jisas pana win: —Dia daukisnaba nanara man tanka sip brirassma, sakuna kau naika mantanka ba brima. 8Sakuna Pitabila: —Man yang mini lika sipsikma apia. Jisas bila: —Yangman minam nani sikbras snakaka, man sip yang disaipelkikama apia. 9Saiman Pita bila:—Ban kaka, Dawan, mini nanibaman sikpara, sakuna mihtinani bara laila sin siks!10Sakuna Jisas bila: —Ani upli-ka bisiura aihtaban ba, witinlika klin sa, bamna mina nanibaman sikbaia sa. Baku baraman nani lika klin sma, sakunasut lika apia. 11Jisas win: “Man

nani sut lika klin apia sma”, kanwitin pain kaikan ya mita aiwaihla mihta ra mangbia ba.12Jisas ai disaipelka nani minanani sikban ningkara, witin aipura kwalka kata ba dimi, klitebil ra iwi, naku win: —Diadaukri ba man nani tanka bris-ma ki? 13Man nani mita yang raSmasmalkra bara Dawan sin aiwisma, bamna baha ba kasakaisisma, kan yang lika baha sna.14Yang na man nani Smasmal -krikam bara Dawankam sna,kuna man nani minam nani sik-bri kaka, baku walkam minanani ba siks. 15Yang man nani ratanka kum mamrikri, baha sinnatka ba kat man nani daukma.16Kasak pali yang mai wisni, albakumi sin kau tara apia sa aidawanka ba wal, bara blikan

71

Jan 13:3-17, 34-35

uplika kumi sin kau tara apia sawitin ka bui blikan ba wal.17Bamna naha diara nani natanka brih baha kat sin daukmakaka, lilia kama.

34Naha lâ raya na, man nani ramaikisni: Pana, pana walkam ra

latwan kaiki kama. Yang mannani ra latwan mai kaikisna babaku, pana, pana walkam ra lat-wan kaiks. 35Man nani pana,pana walkam ra latwan kaikismakaka, upla sut kaikbia man naniba yang disaipelki nani sma.

Wark daukaia nani.Ani dukia wal nani ba, Jisas silp ai samplika wal smalkan

kata? 1. Witin bila, “Yang man nani Smasmalkrikam bara Dawan

kam sna, kuna man nani __________ nani ________ kaka,baku man nani walkan _________ nani _________” (burs 14).

2. Witin naku sin aisin, “Yang man nani ra ________ maikai kisna ba baku, pana pana walkam ra __________ kaiks(34).

Lilia kaia sikrit ka ba.Jisas bila yawan nani ba lilia pali kabia, Witin ai samplika

alki brih ai nina blikbia kaka, bara wan walka nani ra hilpmunbia kaka. Nahki painkira kaikisa! Wan papaskra rakaikaia ai lula kriki napakan kum warkka dauki: ai disaipil kanani mina sikbi! “Man nani kumi bani luki bas Kraist Jisasluki kan ba baku. Witin sika Gad kan, sakuna ai karnika winaGad baku bankaia lukras kan, baha watlikara witin ai dukiakan ba nayara swisi, alba talia lakan. Witin upla baku aisubitakan, bara upla baku pali takan; witin bauikira kan, bara aikiama lihni kan ba mita, prura kat wan, dus prihni ra pruan.Baha mita Gad mita lai purara bukan, bara nina sut purkarakau nina tara ba yaban” (Pilipai 2:5-9).

Kaisa yawan plikaia nahki wan walka nani ra tabaikaia ainitka nani yabaia dukiara. Yawan naha daukbia kaka, yawanlilia kabia. Wan walka nani ra wark ka dauki bara latwan kaikiyawan mariki sa Kraist nina blablikra kasak pali ba, kan bahasika Witin yawan dukiara daukan.

72

1. Jan 14:1-3, 61“Man nani kupiam ra uya

trabil taki luki kapara. Gâd rabara yang ra sin kasak luki bas.2Aisiki watla ra plis manis barasa; baku apia kan kaka, yangman nani ra mai wiaia apiakapri. Man nani pliskam kumridi daukaia auni. 3Bamna yangwih pliskam ridi daukamna baningkara, kli balamna man nanimai brih waia, bara baku mikayang anira sna ba, pliska raman nani sin bara kama. 6Jisasbila: —Yang sika yabal ba, ka -sak tanka ba bara rayaka basin. Yang bak baman sip sa Aisara waia.

2. John 14:12Kasak pali mai wisni, yang ra

kasak luki uplika ba, diara nanidaukisna ba witin mita sin da uk -bia, kau diara tara nani sindaukbia, kan yang Aisa bara bapliska ra auna.

3. Jan 14:13, 1413Diara sut man nani yang

nini maki makama ba, yangdaukamna, bara baku mikaLuhpia ba mita Aisa prana bamarikbia. 14Bamna yang ninimaki diara makama ba, dau -kamni.

3. Jan 14:15-1715“Bamna man nani latwan ai

kaikisma kaka, laika bila naniba wali dauki kama. 16Yang Aisara makabamna, witin man nanihelpkam bara maisamnihkaiadukyara wala kumi maikbia;baha sika kasak tanka Spiritkaba. Witin man nani wal kabiaban kaiara. 17Dawan ra taurasuplika nani baha Spiritka ba sipbribia apia, kan witin nani mitasip kaikbia apia, bara sip tankabribia apia; sakuna man nanilika pat kakaira nani, kan witinba man nani wal sa, bara bankaiara sin man nani wal kabia.”

5. Jan 14:2727“Man nani wina dakwi taku-

na kupia kumi lakara. Kupikumi laka man nani ra mai-

STURI 22. PRAMIS PAINKIRA MATSIP BA.

73

Page 20: A bible study on john miskito

kisni, sakuna tasba uplika nanikupia kumi laka yabi ba sât lika

apia. Man nani kupiam trabilbripara bara sîbrin kapara.”

1. Jisas pramis munan, Witin plis kum ridi daukaia yaWitin ai nina bliki ba dukia (Jan 14:1-3, 6).

2. Jisas pramis munan, Karnika kau tara kum, kan Witinai Aisa ra auya ba mita. Ai Spiritka raya kira, lalukra nani radiara kau tara daukaia sip kabia Jisas daukan nani ba wal,waitna baku iwi kan taim, naha Tasbara (Jan 14:12).

3. Jisas pramis munan, ai pura suni dia makabia ba Witinyabia, baha ai uplika nani ba (Jan 14:13-14).

4. Jisas pramis munan, Witin disaipil nani bani wal bankabia. Spirit Holikira balbia taim, Jisas sip kabia lalukra banikupia bilara iwi kabia, disaipil nani wal baman lika apia (Jan14: 15-17).

5. Jisas pramis munan, kupia kumi laka kau tara tasbauplika yabi ba wal (Jan 14:27). Yawan nitsa sibrin apu kaia,kan “Man nani kupiam ra iwi ba kau tara sa, Tasbara iwiba wal” (1 Jan 4:4).

Wark daukaia nani.A. Naha burska nani kli pain pali aisi kaiks Jisas wal aisis-

ma baku praiska. Wauhtaya kum ra Jisas apia kaka SpiritHolikira, dia man dukiamra daukaia wibia sut ba ulbi bris.

B. Jan 14 wina burs yumhpa saki bris, man mampara baksaki kau pain kulkma nani ba, bara sinskam ra lan taks. Anitiks ka walara sin taki sa kaka sin ulbi saks:

_______________________________________________

STURI 23. WAIN MA DUSA STURKA BA.

Jan 15: 1-111Jisas kau aisin: “Yang sika

wain kiwka rait pali ba, baraAisiki ba sika baha mangki ba.2Witin mita ani tnawa sip aima

sakras ba klaki sakisa, sakunaani tnawa ai mâ saki ba likadauhbi klin daukisa, ai mâ kausakbia dukyara. 3Man nani likapat klin sma, baha bila mai

74 75

smalkri ba mita. 4Bamna yangwal asla ban bangwi bas, yangman nani wal asla ban sna babaku. Tnawa kumi ai kiwka raapia sa kaka, witin yakan sip aimâ sakras sa; baha sin natka ra,man nani yang wal asla ban apiasma kaka, sip mâ sakma apia.5“Yang sika wain kiwka ba, baraman nani lika tnawa nani sma.Bara ain uplika yang wal aslaban ba, yang sin witin wal aslasna, bara baku lika witin ai mâmanis sakisa; baku bamna yangapu kira man nani sip diara

daukras. 6Bamna ani uplikayang wal ban asla apia ba, sakilatara lulkan kabia, bara lawbiasin dus tnawa kumi lawanwahbi, pauta ra lulkan ami babaku. 7“Man nani yang wal aslaban sma kaka, bara dia maismalkri ba sin amya tikras smakaka, dia, dia want sma bamakas, bara maikan kabia.8Bamna man nani mâ manissakuma bara, Aisiki ba mayun-ra brisa, bara baha ba mita ma -riki sma man nani ba kasak dis-aipelki nani sma. 9Aisa mita lat -wan ai kaiki ba baku, yang mannani ra latwan mai kaikisni;baku bamna, yang laitwanka raban bangwi bas. 10Man nanilâika bila kat wali dauki kamakaka, yang laitwanka lakara sinban kama, sin yang Aisiki lakawali daukisna bara latwan aikaiki ba kat sin ban sna babaku. 11“Baku aisisna man naniyang wal lilia kama ba dukyara,bara lilia pali kama.”

Kraist ra iwi kaia.

Yawan Jisas wina wan saurka ban swih tikan laka brin sakaka, bara klin wan daukan sa kaka, bara rayaka rayawankan sa kaka, yawan ani yua Witin ra kasak lukan ba,baku ban yawan kasak luki iwi kaia ai Spirit ka ba mita wanKristianka rayaka ra. Yawan aima kum sin lukaia apia sa,yawan silp wan karnika bara wan sins ka laka wal iwaia. Pal

76

Bila, “Nahki man nani ban tanis sma ki? Dia trai kaikisma,Spirit mita diara nani ta krikan ba, nana ra karnikam waldaukaia lukisma ki?” (Galesha 3:3).

Aima kum kum ra, Jisas ba klin wan munaia sa wan biaraklin muni baku. Na tanka wan wiaia want sa, pyu nani barsa,yawan pât wahwan kaia. Kuna Witin want sa yawan ba mapain saki kabia. “Kasak pali sa, klala wankaia ba lilia lakaapia sa, kuna sari dukia sa; kuna baha ninkara, ma yamni,kasak ka laka tanka yabisa, ya baha natkara lan lakan naniba” (Hibru nani 12:11).

Spirit ma ba dia tanka sa?

Pal bila naku wisa, “Sakuna Spirit ma ba lika: latwan laka,lilia laka, kupia kumi laka, wihka bila kaikaia laka, yamnikalaka, wan kupia yamni laka, kasak lukan laka, praut apu laka,wan kupia alki takaskaia laka” (Galesha 5:22, 23a). Jisas ramakabi klin daukbia dukiara, bara hilp munbia yu bani aiSpiritka ra yaka pawaia dukiara, baku lika man rayakam bamahka ma yamni nani ba kau, ban kau sakbia. Kasak katanka ma nani ba, baku sin tinki luki kupia kum briaia, baralilia, bauikira Spiritka kum sin briaia, baku Jisas ra wala nanibrih balaia, Gad wark ka dauki, bahkira taim tikras kira ni, Gadbila param aisi, bara wan pura sunra ansika nani kaikira ni.

Kaina manas maisapakan ka kum.Yawan Kraist ra asla apia sa kaka, Jisas kaina manas wina

wan maisapakisa, wain kiwka baku latara wan lulkan kabia,bara lawbia taim wahbi pautara wan ankbia. Ya nani Kraistwal asla si ma pain saki nani ba, ai disaipilka kulkan sa (Jan15:6, 8). Apastil Judas wan kupia kraukisa “Dawan mitaIsrael uplika nani ba Idsip wina sakan, ninkara kasak lukrasnani kan ba apu sauhki tikan” (Judas 5).

Yawan nani yakan sip ma sakras, kuna yamni sa Gad bilanani ba laki kaikaia, lukinglas kum ra kaiki baku “Man naniwinam tanka ba silp laki kaiks . . . J isas Kraist man nani kupi-am ra sa” (2 Korint 13:5).

Yawan Jisas aisan bila nani wan kupiara brisa kaka, bara bila

12“Bamna naha sika yang lai -ka bila ba: Man nani pana, panawalkam ra latwan kaikma, yangmita man nani ra latwan maikaikisna ba baku. 13Latwan la kakau tara upla briaia sip ba lika,ai uplika nani dukyara ai raya-ka yabaia ba. 14Bamna man nanisika upliki nani, yang dia maiwisna ba sut daukma kaka.15Nanara man nani ba albikinani mai wiras sni, kan alba baai dawanka dia dauki ba kai -kras. Bamna man nani ba upliki

nani mai wisna, kan Aisiki dia,dia ai win ba sut man nani raparam mamrikri bamna. 16Mannani mita yang na bak saki aibriras katma; sakuna yang mitaman nani ba bak saki mai briri,bamna man nani mahka takiwih mâ ailal sakma ba dukia ra,bara baha mâ sin ban kaia.Baku lika dia, dia yang nini ma -ki Aisa ra makama ba sut maik-bia. 17Bamna naha laka mai -kisna na: Man nani pana, panawalkam ra latwan kaiki kama.”

STURI 25. JISAS WAN SMALKISA, BILA KAIKAIA WAN NINA BLIKI RAU SAUHKANKA KUM.

Jan 15:18-2518“Tasba uplika nani mita

man nani ra misbara mai kai -kisa kaka, kupiam krauki bas

yang ra sika pas misbara aikaikan ba. 19Man nani ba nahatasba wina katma kaka, naha

STURI 24. BAK WAHBI SAKAN AI PANIKAKAIA DUKIARA!

Jan 15:12-17

sin walisa kaka Witin dia wan wi ba kat, baku lika ai latwanka raiwi kabia (Jan 15:10). Yawan Kraist Spiritka yawanra iwi banusa kaka, yawan sibri kai apia sa, kan ai Spiritka Holikira bawan kan kahbisa, bara wan wisa yawan ba Witin ai dukia sa.Kupiam kraukibas latwan laka ba kulkanka tara briba, man radiara kasak pali baku. “Gad ba latwan laka sa, bara ya latwanlakara iwi ba lika Gad ra iwisa, bara pana Gad witin ra iwisa”(1Jan 4:16b). Nahki prais Gad latwan maikaikisa! Baha latwan-ka ra iwi bas.

77

Page 21: A bible study on john miskito

tasba wina uplika nani mita aitahkia nani ra baku latwan maikaikaia kan. Sakuna yang mannani ba naha tasba uplika nanitila ba wina bak mai saki maibriri, bara baha mita sika nahatasba uplika nani mita misbaramai kaiki ba, kan nanara mannani lika naha tasba wina upli-ka apia sma. 20Bamna dia maiwiri ba dukyara kupiam kraukibas: ‘Alba kumi sin apu sa,witin ai dawanka wal kau taraba.’ Yang pali nini bliki rau aisauhkan sa kaka, man nanira sin ninam bliki rau maisauhkan kabia; bara witin naniyang smal kanki bila ba alki brinkaka, man nani smalkankam bilaba sin alki bribia. 21Naha diara sutyang taiwan man nani ra maimunan ka bia, kan naha tasba

wina uplika nani mita, witinkayang ai blikan ba kakaira apia sa.22“Witin nani ba pâtkira kaia apiakan, yang na bal witin nani rasmalkras katna kaka. Kuna nanara ai saurka ba dukyara sippâtkas kulkan kabia apia.23Bamna ani uplika yang ra mis-bara ai kaiki ba, Aisiki ra sin mis-bara kaikisa. 24Naha tasba uplikanani ba pâtkas kaia kan, uplawala nani mita sip daukras dukyanani ba witin nani tilara daukraskatna kaka; sakuna naha diarasut pali kaiki bangwan sakunaban misbara ai kaikisa bara Aisikira sin misbara kaikisa. 25Sakunanaha na baku takaia kan, bahabila nani witin nani lakawauhkataya ra ulban ba kataimakaia dukyara: ‘Pâtkas palimisbara ai kaikan.’”

1“Naha diara sut na mai wis -na, man nani minam prukikauhwma apia dukyara. 2Sina -gog nani wina mai kangbi maisakbia, bara ban sin pyua kumbalbia ani uplika mita mai ikbiaba, witin lukbia baha ni Gâdwarkka daukisa. 3Baku daukankabia, kan tasba wina uplika

nani ba mita Aisiki ra kakairaapia sa, bara yang ra sin aikakaira apia sa. 33Naha dukyasut na mai wisni, yang wal aslakama ba mita kupia kumi lakaba bri kama. Naha tasba ra mannani ban pat wauhwaia kama;kuna kupiam karna bri bas, kanyang mita tasba na pura luri sa.”

Jan 16:1-3, 33

78

Wark daukaia nani.1. Naha tasba uplika nani Kristian nani ra misbara kaikisa,

kan witin nani sika naha ________ wina apia (15:19).2. Jisas naku win, “Bamna ani uplika yang ra misbara ai

kaiki ba, ________ ra sin misbara kaikisa” (15:23).3. Jisas naha tasbara kan taim wark aihka painkira nani

dauki marikan, naha tasba uplika kasak lukras nani ba, diarasut pali _______ banghwan, bara Jisas ra bara Gad ra sin__________ kaiki banghwan (15:24).

4. Kasak pali, naha tasba uplika nani Jisas ra ______ mis-bara kaiki kan(15:25).

5. Ban sin pyua kum balbia, ani uplika mita mai ______ ba,witin lukbia baha ni ______ warkka daukisa (16:2).

6. Baku daukan kabia kan tasba uplika nani ba Aisiki barayang wal sin _______ apia ba mita (16:3).

7. Naha tasbara kasak pât wauhma, kuna kasak luks, kanyang mita tasba na ________ ________ sa bamna (16:33).

Jan 17:1-8, 15-261Jisas naha diara nani aisin ba

ningkara, witin kasbrika puraba tanira taui kaiki, naku aisin:“Aisa, awarka ba pat ai makansa. Bamna Luhpiam ra mayun-ra yas, bara baku mika witinmita sin mayunra maikbia.2Man mita sika Luhpiam rakarnika yaram ba, upla walanani sut purkara, raya ban kaialaka yaia baha nani sut manmita witin ra yabram ba. 3Bam -na raya ban kaia laka ba lika,mai kakaira takaia, Gâd kumibaman kasakkira sma ba, bara

STURI 26. JISAS YAWAN DUKIARA A PURA SUNI SA.

79

Jisas Kraist ra sin kakaira taka-ia, witin ka man mita blikramba. 4“Yang mita naha tasba ramamyunri, bara dia daukaia wisiai blikram ba sin sut daukri.5Bamna Aisa, nanara aik bahamayunra kau tasba na apu kanwina, man wal kan ba. 6“Bahanani man mita tasba ra iwi upli-ka nani tila wina saki, yang raaikram ba sut ra marikri, manba ya sma ba. Baha nani ba mandukyam kan, sakuna yang raaikram, bamna man smalkan -kam bila nani ba alki brin. 7Na -nara witin nani kaiki bangwisadiara nani sut aikram ba, manwina atia sa; 8smalkaia wisi manaikram ba sut yari, bamnawitin nani baha alki brin. Tankasin brin yang na man wina balriba, bara kasak sin lukram aiblikram.” 15“Naha tasba winamahka sakma dukyara likamamka bras, sakuna debil bawina dak bi sakma. 16Yang nahatasba wina apia sna ba baku,baha nani man aikram ba sinnaha tasba wina apia sa. 17Nahanani ba man kasakkam ba niaihka saki hulikira saks; mansmal kan kam bila ba sika diarakasak pali ba. 18Naha tasbaiauplika nani ra ai blikram babaku sin, yang mita naha naniyang mita tasba ra blikisni.

19Witin nani dukyara, yangrayaki aiska na man mihtam ramangkisni, bara baku mikawitin nani sin diara kasak bamita hulikira sakan kabia. 20

“Sakuna naha nani dukyarabaman man ra puri sunras,kuna witin nani smalkanka mitaupla wala nani sin yang rakasak lukbia ba sut dukyara sin.21Yang mamkabisni witin na nisut ba asla pali kabia; au, Aisa,witin nani sut ba yawan aikukiasla kumi kabia, man yang walasla pali sma ba baku, barayang sin man wal asla pali sna.Witin nani ba asla pali kabia,bara baku mika tasba uplikanani ba kasak lukbia man mitaai blikram sa. 22Man pranaaikatma ba sika yang wi tin nanira yari, witin nani ba asla kumikaia dukyara, man yang walasla kumi ba baku. 23Yang mitawitin nani ra bara man mita likayang ra, bara baku mika witinnani ba kumi aihwa pali kabia,bara baha mi ta tasba uplikanani mita kaikbia man mita aiblikram ba, bara man mitawitin nani ra latwan kai kisma,sin yang ra latwan ai kaikismaba baku. 24“Ai sa, man mita sikabaha nani aikram ba, bamnawant sna ba ha nani sut yangbara kamna pliska ra kabia

80

bara baku mika man pranaaikram ba kaiki ka bia; kan manmita latwan ai kaikram kautasba na apu kan pyua ba wina.25Aisa kasakkira, tasba uplikanani ba lika man ra mai kaikras,sakuna yang mita lika maikakaira sna, bamna naha nani

sin ai dara walisa man mita aiblikram sa. 26Yang witin nani baman wal kakaira daukri, barakau sin baku dauki kamna,bara baku mika latwan ai kaik-isma laka ba witin nani kupia rakabia, bara yang pali sin witinnani wal asla kumi kamna.”

Jisas man dukiamra ai pura sunisa.Prapit Aiseya ba, naku aisi win, baha Misaia ba, “Witin

upla manas saurka twilkan, bara upla saura nani tawan aipura sunan” (Aiseya 53:12). Witin rayaka bankaiara yabaialukan, baha nani sut man mita yabram nani ba (Jan 17:2).

Jisas ai disaipilka nani dukiara sin ai pura sunan. Kainamanas Witin Pita ra win “Saiman, Saiman, kais Sitan mannani ba mamkaban sa, sin plauar ma baku mai singbaiadukiara. Sakuna yang man dukiam ra puri sunri, kasaklukankam ba tiwbia apia dukiara” (Luk 22:31, 32). Nanaraaima walara, kau pruras kainara, Jisas kli ai pura sunan aidisaipilka nani kaina kahbaia dukiara, Sitan ba mapara.Baku sin Witin ai pura sunisa baha nani kau naika aisubitakaia nani ba, witin ra kasak lukbia kaka ai disaipilka wit-niska walira. Witin man dukiam ra ai pura sunisa!

Witin man dukiamra pyu bani ra ai pura suni sa, “Ba mita,sipsa bankaia ra suaki sakaia, Witin taka Gad lamara winani ra, kan Witin ba bankaia ra raya iwisa, witin nani tawanGad ra makabaya dukiara” (Hibru nani 7:25). Nahki suakiSasakra painkira yawan brisa! Bara nahki yawan dukiara aipura sunisa, Witin asla kabia dukiara, bara yawan aikukiasla kumi latwan lakara! Puram sunra nani ba ansa munankabia rayakam ra bara wamtla ra sin naha minit kara.

Baha ninkara, Jisas Getsimani ra ai pura suni kan taim,Witin ai disaipilka nani ra makabi walan, “Man nani yang walawar kum pan sip aiwakras kapram ki?” (Matyu 26:40).

81

Page 22: A bible study on john miskito

Man yu bani ra, taimkan wira kum yus munisma ki Jisas walaisaia dukiara (puram sunaia) baha tiwan nani ba, manwinam ba, bara shurts kam ba dukiara? Nahki sans painkirawankan sa Witin wal prawi kaia “Gad latwankira tronkara” yubani wan rayaka aiska ra! “Baha mita, kaisa yawan wankupia brih, wan Gadka latwankira King iwaika lamara waia.Bahara yawan latwan kaikan laka bribia, bara Witin ai kupiayamnika ba mita, yawan hilp want awarka ra Witin hilpwantbia” (Hibru nani 4:16).

STURI 27. JISAS KARNIKA BRIKAN AI RAYAKA NAHKI BRIH WAIA KAN BA, BARA AI PRUANKA SIN.

Jan 10:17-1817“Aisa latwan ai kaikisa, kan

yang rayaki ba yaia wilin sni,adar ba kat yang kli baha babriaia dukyara. 18Upla kumi sinapu sa rayaki ba yang wina sa -kaia, yang kupi wilikira yamnakaka lika. Baha ba yang yaiasna, kli briaia ba dukyara. Na hasika Aisa mita adar aikan ba.”

Jan 19:4-114Pailat kli taki bal, witin nani

ra win: —Kais, witin ba naharabrih aulna, bamna man nanikaikma yang witin ra watauan-ka kumi sin sakras palisna.5Jisas latara taki balan, kyayakraunka ba ai lal ra bapi, barakwala balyanta talia ba sindimi. Bamna Pailat bila: —Kais,waitnika nahara ki! 6Bamnaprîst tara nani bara suldawanani sin Jisas ba kaikan bara,

mahka ai pura wini, win: —Dusprihni ra sas! Dus prihni ra sas!Pailat bila: —Ban kaka, mannani mita witin ba brisi dus pri-hni ra sabi bangs, kan yang likawitin wina watauanka kumi sinsa kras sna. 7Sakuni Ju nanipana win: —Yang nani lâ kumbrisna, baha lâka ba kat witinna pruaia sa, kan witin na GâdLuhpia sa win. 8Pailat nahawalan bara, kau sîbrin daukan.

82

9Bamna Pailat kli lâ tara watlara dimi, Jisas ra makabi walan:—Man ba ani wina sma ki?Sakuna Jisas lika pana diarakumi sin aisaras kan. 10Pailatwin: —Man yang ra ai aisarassma? Man kaikras sma ki, yangkarnika brisna dus prihni ra

mai sabaia, bara pri maisakaiakarnika sin? 11Bamna Jisaspana win: —Man yang purirakarnika kumi sin apu kawama,Gâd mita maikras kata kaka.Sa kuna ya mita man mihtam raai mangkan ba sika saurka kautara brisa man ba wal.

Jisas pruaia sipkan ki?Jisas ba rait pali Gad Luhpia baku, upla mita sipkan ki ikaia?

Waitna kumi sin karnika apukan Witin ai purara. Witin bamansipkan ai rayaka ba sakaia apia kaka kli rawi buaia.

Jisas mita Pailat ra wisa, “Yang kingki laka ba naha tasbawina apia sa. Naha tasba wina kan kata, yang nini blablikranani ba aiklabaia kan, Ju nani mihtara ai mankbia apiadukiara” (Jan 18:36). Jisas silp ju nani ra sans yaban Witin raalkbia dukiara. Bamna alkan taim naku win, “Kaikras sma kiyang sip sna Aisiki ra makabaia, bara Witin sip sa insaldakni 12 pura ai blikaia? Sakuna baku kaka, ulbankarabaku takaia wiba nahki aimakbia ki?” (Matyu 26:53, 54).Insal nani, Jisas Getsimani gardinka ra ai pura suni kan taimbal hilp muni banghwi kan ba, sip kan suldahwa nani Jisas raalkan taim sut ra iki tikaia. Kuna Jisas Gad lukanka ba nu kan,ulbanka holi ra ulbi sakan ba sim lukan ka sika.

Jisas mita sin win kata, “Upla Luhpika waitna pat kasakwauhwaia kabia, bara wihta almuk nani mita, pris tara nani,bara lâ smasmalkra nani mita sin bahki kulkbia, ban sinikbia, sakuna yu yumhpa ra pruan wina kli buan kabia” (Luk9:22). Man kaikaia sip sma, Jisas pruan, kan baha sika Gadlukanka kan, tasba paskan wina (Param Marikan 13:8).

Naha sika Gad lukan ka painkira kan ba, Jisas mita, prura rapura lui taibia! “Baku bamna upla luhpia nani ba sin, winabara talya sin brisa; baku sin, Jisas ba upla wîna bara talyasin brisata, bara baku lika Witin sip kaia kan ai pruanka bawal setan upla ikaia karnika bri kata ba, sauhki tikaia. Baku

83

Witin ba, baha nani ai rayaka yua nani aiskara prura sibrin-ka mita alba nani kan ba sut pri sakan” (Hibru nani 2:14, 15).Man prura sia yabi sma ki? Jisas suaki mai sakaia dukia rapruan! Au, Jisas, man dukiamra ai rayaka yabaia lukan!

STURI 28. JISAS DUSPRIHNIRA SABAN PRUANBARA BIKAN.

Jan 19:17, 18, 30-3717Bamna Jisas dus prihni ba

twilki taki wan, Wan lalkamhkawi ba pliska ra (baha pliska baHibru bilara Gulguta makisa).18Bahara witin nani mita Jisasba dus prihni ra saban, baraaîmplikra wal kan ba sin, kumiJisas mihta aihkika tanira barawala ba smihka tanira. 30Jisasbaha wain swahwan ba dinningkara, witin bila: —Diarasut ba daukan sa. Baha ning -kara Jisas ai lal makupan, barapruan. 31Insal luan yua kainarakata, bamna Ju nani want apiakan upla wîna tara ba dus prih-ni ra ban swiaia wingka puhba-ia yua kat; kan baha wingkapuhbaia yua ba lika, kulkankatara yabi kata. Baha mita Junani mita Pailat ra makabansuldawa nani blikbia, dus prih-ni ra uplika nani ba kuhmadusa nani ba krikaia, ai wînatara nani ba sin dus prihni bawina lahbia. 32Bamna suldawanani wih, pas uplika kuhmadusa ba krikan, bara wala ba

sin, Jisas wal dus ra saban kataba. 33Sakuna Jisas lamara balanbara, kaikan pat pruan kata;baha mita suldawa nani mitawitin kuhma dusa nani likakrikras kan. 34Sakuna sul-dawa nani ba wina kum mita,langsar ni tnaya mina ra sabiklauhban, bamna tala lî waltakan. 35Baha uplika naha stur-ka aisi ba lika, witin pali mita ainakra ni kaikan, bara diarakasak ba aisisa; bamna witin aidara pain walisa, dia aisi balika kasak sa; bara baku mikaman nani sin kasak lukma.36Naha diara nani na nakutakan, Ulbanka ra naku wi baaimakaia dukyara: “Upla mita

84

witin ai dusa kumi sin krikbiaapia.” 37Ulbanka walara sinwisa: “Upla nani mita witin rasaban ba kaikbia.”

Jan 19:40-4240Baku bara Josep bara Ni -

kudimus wal mita Jisas wînatara ba brin, bamna linen kwal-ka ni srukan, bara sîka kiapainkira ba ni yukan; baku sikaJu nani ba daukikan, upla kumpruan wîna tara ba bikaia pyua.

41Jisas dus prihni ra saban plis -ka ba lamara upla bikaia tasba-ia kum bara kata, bara bahararaiti raya kum bara kan, kauupla pruan wîna tara baharamangkras kata. 42Baha raitikara witin nani mita Jisas wînatara ba mangkan, kan baha rai -tika ba Jisas dus ra saban plis -ka ba lamara kan bamna, baraJu nani wingka puhbaia yuakulki kan ba sin, pat baila kata.

Kraist pruanka ba aksidint apia kata.Baibil tanka briaia kaka, nu takaia sa baha ulbanka aiska ba

Kraist dukiara aisi sa. “Mosis wina ta krikuya, bara prapit nanisut aikuki, Witin ai dukiara aisi sa ulbanka nani sut ra” (Luk24:27). Jisas nu kan, “Baha ba sut aimakaia kan, yang dukiradia Mosis lakara ulban ba, prapit dahra aisasara naniulbankara, bara Lawana nani ra sin” (Luk 24:44). “Bamna sins-ka kuakan ulbanka nani ba tanka bribia dukiara, bara naku win:Baku ulban sa, Kraist ba pruaia kan, bara pruan nani tila winakli bubia yu yumhpa ra; bara ai nina ba nisan nani sutra aisismalkan kabia, ai kupia lakbia dukiara, bara ai saurka nani sinban suih tikan kabia, Jerusalem wina ta krikbia” (Luk 24:45-47).

Nahki prana sa Gad lukanka ba! Man Baibil kum brisma kaka,naha ulbanka nani wina aisi kaiki, bara nu taks Nahki uplara Gadmita ai lukan ka ba marikisa ulbanka nani ra, bara Jisas bahalukan ka ba alki brih daukata. (Naha nani na aisasara nani 300dahra aisan ba Jisas taura balaia ba dukiara, wina kum kumnani baman sa.)

Setan mita Gad paskan ka aiskara, alki silak ra manki brin,kuna Gad pat luki brikan kli mihta dakbaia, bara baha kli dakbibriaia lukanka ba alki daukan! Baha nani ya Setan mihta winadakbi sakbia want sa kaka, sip sa pri laka briaia Setan albikalaka wina, na minitka ra!

85

Page 23: A bible study on john miskito

86

GAD LUKAN KA JISASALKI DAUKAIA KAN BA.

“Kiamka mairin kum wina”

pramis munan ba.

“Kiamka Ebreham wina” pramismunan ba.

Aisubitakanka Betlehem ra.

Tiara kum wina aisubi takan.

Galili ra wark daukan ba.

Prapit kum kabia (dahra aisasara).

Pris tara kum kabia.

King kum kabia.

Ju nani mita kulkan ka yabras.

Pura lui kira Jerusalem ra dimisa.

Ai panika kum mita atkan wan.

Lalah 30 pis mana atkan wan.

Witnis kira nani mita dahra sakan.

Ai bila prakan, ai dahra saki kan taim.

Yabala laya tuhban, bara prukan.

Dus ra upla saura tilara saban.

Ai mihta bara aimina nani klauhban.

Lawaska kikan, bara praut win.

Binigar yaban din.

Ai waihla nani dukiara ai pura suni sa.

Naya langsar saban.

Dusa kumi sin krikaia apia kan.

Lalahkira nani tilara bikan kabia.

Witin kli rawi buanka ba.

Witin pura ra uliwan ba.

PRAPIT NANIAISI SAKAN BA.

Blasi 3:15

Blasi 18:18

Maika 5:2

Aiseya 7:14

Aiseya 9:1, 2

kli Smalkan 18:15

Lawana nani 110:4

Aiseya 9:7

Aiseya 53:3

Sakaraia 9:9

Lawana nani 41:9

Sakaraia 11:12

Lawana nani 27:12

Aiseya 53:7

Aiseya 50:6

Aiseya 53:12

Lawana nani 22:16

Lawana nani 22:6-8

Lawana nani 69:21

Aiseya 53:12

Sakaraia 12:10

Lawana nani 34:20

Aiseya 53:9

Lawana nani 16:10

Lawana nani 68:18

BAL TAKANBA.

Galesha 4:4

Wark nani 3:25

Matyu 2:1

Matyu 1:18

Matyu 4:12-16

Jan 6:14

Hibru nani 6:20

Jan 18:36, 37

Jan 1:11; 5:43

Jan 12:13-15

Mark 14:10

Matyu 26:15

Matyu 26:60, 61

Matyu 26:62, 63

Mark 14:65

Matyu 27:38

Jan 20:27

Matyu 27:39-40

Jan 19:29

Luk 23:34

Jan 19:34

Jan 19:33

Matyu 27:57-60

Matyu 28:9

Luk 24:50, 51

(Jisas pruanka sturka aiska pali nu takaia dukia ra, Matyu 26 bara 27Saptika wal sut aisi kaiks; Mark 14 bara 15 saptika wal sut, Luk 22 bara 23saptika nani aiska aisi kaiks, Jan 18 bara 19 saptika aiska, Aiseya sapta 53,bara Lawana nani 22 aiska aisi kaiks.)

Dia mita kli rawi buan ba, kulkanka tara brisa.

Pyua ailal luanra Job naha makabanka daukan kata.“Upla kum ba prubia kaka, kli raya takaia sip sa ki?” (Job14:14). Naha sika ansika liliakira yaban ba,“Yang kaiki sni

yang Sasakraki ba raya iwi sa, bara witin sika naha tasba ra

taiwan aisasara kabia. Taya na pis pis ra kauhbia sin yang

silp pali Gad ra kaikamni” (Job 19:25, 26). Au, kan Witinraya iwi bamna, yawan nani sin raya iwbia (Jan 14:19).

Jan 20:1-91Wîk yua pas, Meri Magdalin

ba raiti ra wan titan pali, kautihmia kata witin kaikan, walparaiti pura prakan kata ba sakankan. 2Bamna witin plapi wanSaiman Pita ra bara disaipelwala Jisas mita latwan palikaiki kan bara sin, bara nakuwin: —Upla mita Dawan baraiti wina saki brih wan, yangnani sin kaikras ani palira brisiswin sapa! 3Pita bara disaipelwala nani ba kira taki raiti rawan. 4Wal sut plapi auya kan,kuna disaipelka wala ba kaukarna plapan Pita ba wal,bamna witin pas raiti ra balan.5Witin baui kaikan linen kwal-ka nani lika bahara swin kan,kuna raiti bilara lika witin dim-ras kata. 6Witin nina ra SaimanPita sin balan, bara ban raiti

bilara diman. Saiman Pita kai-kan linen kwalka bahara swinkan ba, 7sakuna Jisas lal ra ang -sar wilkan kan ba linen kwalkani baha ba asla apia kan, saku-na karbi tani walara swin kata.8Disaipelka wala raiti ra pasbalata ba sin raiti bilara diman,bamna witin sin kaikan dia ta -kan ba, bara kasak lukan. 9Kanwitin nani kau Ulbanka tankakaikras kan, nahki Jisas pruannani wina kli buaia kan ba.

STURI 29. JISAS KLI RAWI BUI SA.

87

88

“Witin ba suapnikira kum baku dus prihnira saban, saku-na Gad karnika ba ban kayara raya sa. Baku bamna yawannani sin suapnikira baku sa, witin asla lakara, kuna yawanraya iwi kabia Gad karnika ba wal, yawan nani dukiarayaban ba” (2 Korint 13:4). Suaki sakan laka smalkanka ba,Pal mita burs wal ra ulbi sakan sa: “Pas taura lika yang raai smalkan sturka ba man nani ra laki mai smalkri: Kraist bawan saurka nani tawan pruan, ulbanka nani ra aisi ba baku,bara Witin ba bikan, bara yu yumhpa ra kli buan, ulbankanani aisi ba baku” (1 Korint 15:3, 4). Jisas Kraist kli rawibuan ka ba apia kaka, yawa diara smalkaia apu kaia kan.Bila kaikan ka sin apu kaia kan, kau ban wan saurka nanitilara iwi kaia kan, bara prura patka ra sin wan lulkan kaiakan. Kuna Gad mayunra tara kabia, Jisas raya sa, baraWitin man rayakam ra iwaia sipsa! “Jisas Kraist pruan nanitila wina bukan Gadka Spiritka ba man nanira ra iwisa kaka;sîn Kraist pruan wina bukan Gadka Spiritka ba wînam tarapruikira nani ra raya kaia laka kli yabia, Spirit man nani raraya iwi ba mita” (Rom 8:11).

Nanara yawan Witin dukiara raya iwi kaia.

“Kraist latwanka laka ba mita yawan ra la wankisa, kumiba upla sut pura mata pruan, upla sut lika pruansa. Kraistupla sut tawan pruan, baha mita raya nani ba ai winadukiara raya kaia apia sa; sakuna Witinka, witin nani aidukiara pruan, bara kli sin raya buan ba dukiara mika rayakabia” (2 Korint 5:14, 15. Yawan wan saurka ra pruan kan,Kraist yawan nani dukiara pruan taim, nanara yawan naniGad dukiara raya iwisa. Yawan na paskanka raya kum saWitin ai Spirit ka ra. Naha rayaka raya na, yawan silpdukiara iwaia apia sa, bansakuna Witin dukiara! Man manwinam dawanka apia. “Kan Gad mita mana kum ni mai atkimai sakan sa. Baha mita man nani, winam wal, bara Spiritkam wal mayun ra pain yas, kan baha nani ba Gad dukia sabamna” (1 Korint 6:20).

89

Jan 20:11-1711Sakuna Meri Magdalin lika

latara raiti ba lamara ini kan.Witin kau ini ban raiti bilarabaui kaikan bara, 12kaikan insalwal kwala pihni dimi iwi kan,Jisas wîna tara tnikan kan bapliska ra, kumi ba lal tani barawala ba mina tani ra. 13Bamnainsal nani ba mita makabi wa -lan: —Mairin, dia muni inismaki? Meri Magdalin bila: —Kanyang Dawanki ba saki brihwan, bara yang kaikras anirabrisi swin sapa. 14Meri Mag -dalin naha aisin na ningkara,witin ai nina ra tawi kaikan,Jisas bahara bui kan, sakunawitin lika kaikras kan baha baJisas kata. 15Baku bara Jisasmita makabi walan: —Mairin,dia muni inisma? Ya plikismaki? Meri Magdalin luki kanbaha lika raiti main kakaira ba,bamna naku win: —Waitna,man mita witin ba brih waramkaka, pliskam ai wis anira brisi

swiram ba, bara yang mitawitin ba saki brih wamna.16Jisas mita win: —Meri! MeriMagdalin taui, Hibru bila rawin: —Rabuni! (Baha bilatanka ba lika “Smasmalkra”).17Jisas win: —Ai alkpara, kanyang Aisa bara ba pliska ra kau

uli wih asla takras sni. Sakunamuihki nani ra wih wis, uliauna Aisiki ra bara man naniAisikam ra; yang Gâdki rabara man nani Gâ dkam ra.

STURI 30. JISAS MERY RA PARAM TAKISA.

Jisas mairin nani ra kulkan ka yabisa.

Jisas mairin nani ra rispik munikan, pat saura nani pyua rabaku, bara lilia pyua nani ra sin Witin mairin nani ra kulkikan. Dus prihni ra, pruaia baila pali ra ai yaplika ra ai lat-wanka aiska ni aisata, bara ai disaipilka kau latwan kaiki kan

Page 24: A bible study on john miskito

ba mihtara mamkata main kaikbia dukiara, baha ba Jan kata(Jan 19:26, 27). Nanara Witin pruan wina kli rawi buan taimmairin kum ra pas param takata — Mery wala ba baha rapas param takan.

Gad mairka nani ba, Gad ra kasak luki nani ba bara aikupiara Spirit yamni bri nani ba, “baha ba Gad mawan ra kautara pali kulkisa” (1 Pita 3:4). Bara Gad waitna ba ai lilka katpaskan taim, Witin waitna bara mairin ba wal ai lilka ba katpaskan (Blasi sturka 1:27). Spirit dukia nani tanira, Gad mitawaitna ra bara mairin ra baku, walsut ra sim sanska naniyaban sa Kraist ra balaia bara wal sim prapatika briaia.“Naha dukia nani tila bak pramis nani sin wan munan, barabaha nani ba uya tara palisa, manaki ra palisa sin; bamnabaha sîn pramiska nani bak, sip kama Gad ingnika laka raaikuki bara kaia” (2 Pita 1:4). “Waitna kaia apia kaka mairinkaia tanka apusa, kan man nani alsut kumi banghwi sma,Jisas Kraist ra asla sma bamna” (Galesha 3:28b). Gad mitamairin nani ra kulkan kan tara yabisa, ba mita maya waitnanani ra adar yaban, ai maya mairin ra latwan pali kaikbia,sîm Kraist mita surts ra latwan kaikan baku, bara ai rayakayaban baku, witin dukiara (Epesus 5:25). “Bamna maia wait-na ai maia mairin ra baku latwan kaikaia sa, sîn ai wina lat-wan kaiki ba baku. Ya ai maia mairin ra latwan kaikisa kaka,witin ai wina ra latwan kaikisa” (Epesus 5:28). Gad latwanpali kaikisa baha maia waitna wihki maia mairin wal asla palibara kupia kumi kasak ba laka ra iwi ba. Witin diburs laka bamisbara kaikisa. “Kan Jehova Israel Gad ka bila win: manmaiam wal dakwi takisma taski ka, wa tauika ba yang mis-bara kaikisna!” (Malakai 2:16). “Yang kupi na lilia banghkidauks, sut sin lukanka kumi, latwan laka kumi bri bas barasolkam mapara, diara daukisma sin kumi kaia. Yakan duki-am ra bara waihla lakara sin diara kumi daukpara, sakunabauikira bas, bara kumi bani ai walka nani ba kau yamnikulkbia” (Pilipai 2:2, 3).

90 91

Wark daukaia nani.

Jisas dia win? Lain nani pura ra ulbi bangks.1. “_______ ________ laka man nani wal Kabia!” (Burs

19).2. “Aisa mita ai blikan ba baku, yang mita man nani ba mai

________ .” (21).3. “Man nani Spirit Holikira ba _________ .“(Burs 22).

Jan 20:24-2924Sakuna disaipel nani wina

kumi nina Tamas, upla nanimita Sutki wi ba, Jisas balata

pyua disaipel wala nani tila ra,witin apu kan. 25Bamna ning-kara, disaipel wala nani ba mitaTamas ra win: —Yang nani

STURI 32. DISAIPIL KASAK LUKRAS KUM, KASAK LUKI BA.

Jan 20:19-2219Baha sin yua tihmika tutni

palira, disaipel sut asla takikan, bamna utla durka nani sutprakan kan, Ju nani sia. Jisasbal dimi, disaipel nani lilapaskat buan, baha nani ra lakuladauki, naku win: —Kupiakumi laka man nani wal kabia!20Naha aisin ningkara, ai mihtanani bara tnaya mina sin ba-hanani ra marikan. Disaipel nanilika Dawan kaikan bara, liliapali takan. 21Baha ningkaraJisas kli win: —Kupia kumilaka man nani wal kabia! Aisamita yang ai blikan ba baku,

yang mita man nani ba maiblikisna. 22Jisas mita disaipelnani sut ra ai wingka puhbi,nan win: —Man nani SpiritHulikira ba bris.

STURI 31. JISAS AI DISAIPILKA NANI RA PARAM TAKISA.

92

Bak sakan blisinka kum.

Jisas bila man bak sakan blisinka kum brisma wisa, Witinra kasak lukma kaka, namkra wal sin kaikras kama kra.Naiwa yawan Jisas wal kakaira sa, ai Spiritka yawan nani raiwi ba mita. Baku sin Baibil ra ai bila nani wan aisi ba takasin yawan Witin ba kakaira sa.

Yu kum yawan nani Witin kaikbia. “Sakuna Kraist kli bal-bia taim, yawan sut Witin wal baku takbia, kan Witin nahkiba tanka yawan param kaikbia ba mita” (1 Jan 3:2b).“Yamni pali sa baha nani ai kupia taski apu bri nani ba, kanwitin nani Gad kaikbia bamna” (Matyu 5:8). “Kaiks Witinkasbrika nani tila ra aula! Upla sut mita Witin ba kaikbia, aiwina tara dus prihni ra saban uplika nani sin. Tasba aiskauplika nani Witin kaiki sari inbia” (Param Marikan 1:7).Jisas kaikma taim, man lilia kama apia kaka sari kama ki?

Dawan ba kaikri. SakunaTamas bila: —Witin ai mihtanani ra silak ni saban untikanani ra bara tnaya mina untikabara mihti sirpika ni dingkikaikras sna kaka, yang sip ka-sak lukamna apia.

26Yu 8 luan ningkara, disaipelnani ba kli utla kum ra asla takibangwan kan, bara naha pyua

lika Ta-mas sin baha nani tilarakan. Bamna dur nani ba sutprakan kan, sakuna Jisas badimi disaipel nani lilapas katbuan, la-kula dauki, naku win:—Kupia kumi laka man naniwal kabia! 27Ningkara Jisasmita Tamas ra win: —Mihtamkulkaika ba na-hara dingki,mihti nani na kais, bara mih-tam ba sakbi tnaiya mina unti-ka mara dingki kais. Bamnalukras ban kapara, sakunakasak luks! 28Tamas mita panawin: —Yang Dawanki barayang Gâdki! 29Bamna Jisasbila: —Tamas, man ai kaikramba katra kasak lukisma? Yamnipali sa baha uplika nani aikaikras sakuna kasak luki ba.

Jan 21:2-6, 9-12, 15-172Saiman Pita, Tamas, upla

nani mita Sutki maki kan ba,Nitanîl, witin ka Kena Galiliwina ba, Sebedi luhpia nanibara disaipel wala kau wal bakumi ra asla kan. 3Saiman Pitabaha nani ra win: —Yang inskaalkaia auna. Disaipel wala naniba bila: —Yang nani sin manwal wamna. Bamna witin naniwih duri kum ra aimakan,sakuna baha tihmika aiskadiara kumi sin alkras pali kata.4Mahka yu baiwaia man kanbara, Jisas lakun un ra balbuan, sakuna disaipel nanikaikan baha ba Jisas sa.5Bamna Jisas bila: —Tuktannani, inska alkram ki? Panadisaipel nani bila: —Diaraalkras. 6Bamna Jisas bila: —Tan ba duri aihkika tanira

lulks, bara inska alkma.9Disaipel nani sauhka ra nan

ulan bara, kaikan pauta kummukan kan, bara baha pautikapurara inska kum kahban amikan, bara brit sin bara kankaikan. 10Bamna Jisas bila: —Inska wiria bri bal, bisiura al -kram ba wina. 11Saiman Pitaduri ra aimaki tan ba sauhka raraskan, bara tan ba inska tarani aibangwan kan, asla 153inska nani kata. Inska ailal palikan sakuna, tan ba kalwraskata. 12Bamna Jisas bila: —Man nani mahka bal, titan patapis . . . .

1 5Bamna titan pata pin baningkara, Jisas mita Saiman Pi -ta ra makabi walan: —Saiman,Jan luhpia, man ba naha nanipurkara yang ra kau latwan aikaikisma ki? Pita mita panawin: —Au, Dawan, man kaiki -s ma nahki yang man ra latwansna ba. Jisas bila: —Baku sakaka, syîpki luhpia nani baplun dakaks. 16Kli Jisas aimawala makabi walan: —Saiman,Jan luhpia, latwan ai kaikismaki? Pita pana win: —Au, Da-

93

STURI 33. JISAS YABAIA SIPSA.

Jisas ba man Dawan kam bara man Gadkam kaka, TamasDawan ka kan baku, man lilia kama!

Page 25: A bible study on john miskito

Bal bara pis.

Nahki painki ra kaikisa Jisas pata kum piaia paiwi ba!Jisas ai disaipilka nani ra plun manas pliska ra brih wan.Man plun mai daukisa ki, bara kasak ka tanka laya din maidaukisa ki? Jisas bila, “Yamni pali sa baha nani plun dauki

baku, bara kasakka laka brin daukisa, diran dauki baku;

witin nani kupia pah daukbia bamna” (Matyu 5:6). Titan baniai mawan ra bal, Spirit pata kum piaia dukiara, ai bila smal-ki ba wina, baha wan auya pah wan sakisa, wan solka pata.Dawan ba, man Gadkam, Witin sika alba laka wina maisakan, man ra mai wisa, “Bilam ba kuaks, bara yang bang-

ki daukam ni (amyapah).” (Lawana nani 81:10b). Man Kraist dukiasma kaka, man paiwanka painkira wala

kum brisma “bal plun piaia” dukiara. Kli kau Jisas naha tas-bara King nani Kingka bara Dawan nani Dawanka baku bal-ras kainara, kupiam kumi laka lalukra wala nani asla bankaiara daukram ba, liliaka kum daukaisa marit pata kum wal.

Jan bila naku wisa, “Yawan liliakira kap, wan kupia lilia ni

aibanghwi, yawan Witin ra prana yap, Ship Lupia marit

takaia pyua ba aimakan sa bamna, ai maia mairin ba sin ridi

takan sa, mairin ba linin kwalka painkira, klin, bara ingniki-

ra yaban diman sa. Linin kualka painkira ba lika, Gad upli-

ka nani ai rayaka wapni bri ba tanka sika” (Param Marikan19:7, 8). Man ridisma ki baha pata paiwanka dukiara?

94

wan, man kaikisma nahki yangman ra latwan sna ba. Jisasmita win: —Baku sa kaka, syîp-ki nani ba main kaiks. 17Jisasaima yuhmpa ra kli makabiwalan: —Saiman, Jan luhpia,man latwan ai kaikisma ki? Pitanaha kat sari takan, kan Jisas

naha kat aima yuhmpa witin ralatwan kaiki sapa makabi walanbamna. Baku mika Saiman win:—Dawan, man diara nani sutba kaikisma, bamna man kaiki -sma, yang man ra latwan snaba. Jisas bila: —Baku sa kaka,syîpki nani ba plun dakaks.

Kupiam krauki bas, yawan sip un wan laka kat taukras. Gadnakra ra, “Yawan wan laka nani ba, siakwani kualka

busukra baku kaikisa” (Aiseya 64:6). Jisas baman likakasakka kualka ba, yawan ra sip wan dauki ba, baha marit pata painkira ra dimaia. “Kraist lika saurka kumi sin

daukras pali kan, kuna yawan tâwan Gad mita, Witin ba

saura dadaukra kum baku kulkan; baku mika yawan Kraist

wal asla taki, wan rayaka ba Gad want ba kat wapni bri

kabia dukiara” (2 Korint 5:21). Nahki painkira pana, panawan wihrika ba kasak ka wal sins munan ba! Witin wansaurka wihrika ba brin, bara ai kasak laka ba wankan!

Shipki nani ba dakaks.

Jisas mai dakaki ba baku, Witin want daukisa man walanani ra dakakma. Man sulkam ba, Baibil ra Jan dukiara aisismalki ba wina mai dakakan sa ki? Bansa kaka man Dawandia maiwin ba, wala nani ra sin smalki wiaiasma. “Man nani

mihtam ra Gad shipka nani mangkan ba, sepad nani baku

main kaiki bas . . . t anka yamni nani mariki bas daukankam

nani wal sin” (1 Pita 5:2, 3). Yawan sipsa wan walka nani rayamni munaia, Dawan bila smalki sir muni, bara wandaukanka yamni nani wal sampla baku mariki Witin nani ra.“Bara smalki banghs, dia, dia man nani ra adar maikri ba

alki brih daukbia, bara kais yang yu bani man nani wal

kamna . . . ” (Matyu 28:20).

95

www.wmpress.org 1319/2 Miskito BSJ

___________________________________________________________________________________________________

BOOKLETS AVAILABLEAs the Lord provides the cost through contributions, free

copies of this booklet will be sent in limited quantities to any-one who requests them for personal study or group study.Please tell us clearly how you plan to distribute the booklets.Write to:

WORLD MISSIONARY PRESS, INC.

P.O. Box 120

New Paris, Indiana 46653 U.S.A.___________________________________________________________________________________________________

This booklet is not for mass distribution.

It is for individual study and group study.

Miskitu ra lakan: Onofre Zamora Messenn

The Bible text used is from the Dawan Bila Aiska © ASOCIEDAD BIBLICAS de

NIcaraagua 1998, Npresoen Corea 1998.

Wahya 4, 5

1. Gad2. Gad walkan3. rayaka4. tihmu tilara5. Jan6. ai uplika nani7. Gad, takaia

Wahya 9, 101. iwras, bila2. yabal, wapni3. ninira4. Gad, Luhpia, saurka, saki

Wahya 161. Dia, dia witin man nani ra mai

wibia ba, dauki bangs.2. banghki laikan

Wahya 24, 251. kulkanka tara

brikan, tihmya2. smasmalkra3. kli aisubi4. Li, Spirit5. wîna6. Spirit

Wahya 32, 331. Swapan ba mita2. Li wira aik diaia3. Ju nani ba Sameria uplika nani

wal diara briras kan bamna.4. li rayakira5. Ani uplika liwahnta laya wina

dibia ba, kli din daukbia, sakunayaura Jisas mita yaka dibia bakli din daukbia apia.

6. Witin pat waitna 5 brih swin kan,bara nanara briba sin, ai maiaapia kan.

8. lika apia, brinka,apia, Gad

9. upla takan10. yang nani tilira11. yuyaka, yamnika

yamnika12. Luhpia

7. ilka ra Gad ra ai pura suni mayuni kau

8. ai pura suni mayunbia kasaktanka ra bara Spirit ra sin

9. Witin taun bila ra dimi wan baraupla nanira Kraist dukiara aisan.

10.Witin ra blikan ba kupia laka daukaia,bara ai warkka sin sut pali daukaia.

11. Witin ba kraist sa, bara tasbaaiska swaki sasakrika sa lukau.

Wahya 39

1. 382. rawan mai3. krikrikam4. Kli saura yapara

Wahya 48, 49

1. kasak kama kaka, yang disaipilki nani kama

2. kasak tanka ba3. saurka laka

albika sa

Wahya 51, 52

1. Jisas2. ai lamara iwi

kan nani ba3. parisi nani

Wahya 72

1. minam, sikbri, mina, siks2. latwan, latwan

Wahya 79

1. tasba2. Aisiki3. kaiki, misbara

Wahya 91

1. Kupiam kumi 2. blikisna 3. bris

Makabanka Ansika nani

Makabanka ansika nani Jan wauhkataya Baibil Stady munan ba nahamunhtara ulban sa, bamna man laki kaikaia sip sma warkkam nani babara ansikam ba pain sa sapa nu takaia. Kuna naha wahya na man mak-abanka nani sut ansa munma ninkara laki kaikaia sma.

7. Moses, pyuta8. latwan, tiwbia,

raya bankaia9. pat, swaki

10. pat, kasak11. tihmya, ingni,

pât bankaiara12. kasak

5. lsrael 6. butku, spirit

Holikira 5. (a) wingka puhbaia yua

(b) Gad wal baku

4. Luhpia mita5. latwan ai kaikaia

katma6. Gad7. dukia, kaikbia

4 aisika barayaptika wal

5. blain waitna ba6. Jisas7. blain waitna ba

4. patkas5. ikbia, Gad6. kakaira7. pura luri