-
The Journal of Philosophical -Theological Research (JPTR)
Vol.20, No. 1, Spring 2018, Issue 75 (pp. 159-178 DOI:
10.22091/PFK.2018.708.1283
(۳۱3-۳۵۷ص( ۱۵یاپی، شماره پ۳۱۷۱شماره اول، بهار ستم،یسال ب
A Look at "From a Hypothesis" Syllogism from
Aristotle to Farabi
Amin Shahverdy
Received: 13/03/2017 | Accepted: 07/08/2017
Abstract Although Aristotle had promised a detailed explanation
of "from a hypothesis"
syllogisms in Prior Analytics, he did not deliver this promise
in any of his surviving
works. After Aristotle, his students and followers introduced
various types of this
argument with respect to his book, Dialectics. In Alexander's
explanation of
Aristotle's Priori Analytics, he purposefully tries to include
stoic indemonstrability in
Aristotle's "from a hypothesis" syllogism and thus provide a
framework for
Aristotelian propositional logic. Alexander's efforts were
implicitly accepted by
various Peripatetic philosophers in later periods. Although
Farabi, who takes
inspiration from the Peripatetic school of thought, understood
Aristotle's "from a
hypothesis" syllogism in the Peripatetic outline, he stayed true
to some of Aristotle's
teachings regarding this syllogism, particularly the condition
of agreement in
arguments and applied the term "hypothetical syllogism" to three
different meanings
without any particular indication. However, Farabi's
understanding of conditional
syllogisms as being one of the types of "from a hypothesis"
syllogisms seems to be
more similar to Galen's view than to Alexander's.
Keywords:
"From a hypothesis" syllogism, Conditional syllogism, Aristotle,
Alexander of
Aphrodisias, Farabi.
PhD in Philosophy, Isfahan University |
[email protected]
-
The Journal of Philosophical -Theological Research (JPTR)
Vol.20, No. 1, Spring 2018, Issue 75 (pp. 159-178 DOI:
10.22091/PFK.2018.708.1283
(۳۱3-۳۵۷ص( ۱۵یاپی، شماره پ۳۱۷۱شماره اول، بهار ستم،یسال ب
یاز ارسطو تا فاراب؛ «از وضع» اسیق
یاز ارسطو تا فاراب؛ «از وضع» اسیق یوردشاه نیام
۳۱/۵0/۳۱۷۱ تاریخ پذیرش: | 92/۳3/۵۳۱۷ :افتیدر خیتار
چکیدهاما ا وع ت ا ت بو ،« از ومتتع»مای ا ستتطو تحفیف پیگتتین،
اترچه تومتتی تفصتتیف باا یاس
به چاین کا ی ا ام شکر پس از ا ستطو، جاتر ا و پیروا او با شهات
ماش تبا از اثا ی که از او کمیویل پیشففین تحلاستتکا جتترح خو بر ؛ ا
معرس کر ش اشواع م افف از ا ن شوع استتا ر جدلبه کااا
تاماشه ستتع کر تا اثبات ا ستتطو را م و ب ن« از ومتتع»شاپذ رمای
وا ا ذ ف یاس ا ستتطو، ایا ا ن تال استکا با پذ ر موا مگا ؛ مای ا
ستطو سرام او ترتیب چاا چوب برای ماطق تزا ت
ا ستتتطو ا « از ومتتتع»ب ُمفا از مگتتتا یا ، اترچه یاس متای بعت
موا ه جتتت سا ام افف و تا اس ، اما به برخ از اموزت ط و ژت جر به -«
از ومتع» یاس ص مای ا ستطو خصتو چاا چوب مگت
کا ا سه معاای م افف به« یاس ومع »ۀ خاص ، اصطالح با ماش و ب و اجا
پای - تواسق بیش از -« از ومتتتع»مای ک از اشواع یاس مثابهمای جتتترط
به، اس سا اب از یاسبر بتا ا ن موته
م مای بسیا ی ا با تات الیاوس شگا م مگابا - اسکا
هاکلیدواژه ، یاس جرط ، ا سطو، اسکا اسرو س ، سا اب «از ومع»
یاس
سفسفه از اشگهات اصفاا ی کارا | [email protected]
-
111 | ی؛ از ارسطو تا فاراب«از وضع» اسیق
. درآمد7
ش س ؛ ساز ماوا ز م هر کما ا از و تروت اصف از اسا ر تحلیل پیشفینا
ستطو کااا ماا ما که هر اسا ر مای یاس اس و واستا ر ماا مای اجتکا که
ماظو از استا ر اما ، م ستت شو توصتتیف کامف به« از ومتتع»ا ستتطو از
یاس ؛ شام م 11«از ومتتع» ا یاس
که یااب ماظو ا ستتتطو از ا ن (40b25) م م «از ومتتتع»مای یاسۀ ر ا
زم« یاس خفف»ماطق شها ا تر ن موموعات اس که ذمن تا بما چه بو ت اس ، ک
از « از ومتع»مای یاس
از ساز ا ن اس که پستر م اشۀه موموع ا پیۀی تعین حا ، ؛ ا به خو
مگتیو اجاه اس ی س ا ش که بسیا ما بهجتاتر ا و جتا حا او تفاستیری از
ا ن شوع استا ر ا ستطو برخ
جروح با چاین تفاسیر و« از ومع» یاس ؛ موا با تات کف ا ستطو ا ن
زمیاه ستازتا شبو م اسالۀ اشا و استالم وا ج و وجن اس که برای ماطقۀ ط
شاضت تر وه به ماطق و
ما حاصف شهر ک ا سطو از ا ن شوع اسا ر شیز ر ت ک ا مان اثا ا ستطو
بر س ماا و اشواع « از ومتع»مای و ش ست یاس پژومش پیش
ه جتترح می که چهوشپر از و شگتتا م مای استتکا اسرو ستت ا ن زمیاه
م ستتپس به تات و« ومع از»مای ای از یاسسبب ج تا بر اج تزا تپیشفین
تحلیلمای ا ستطو استکا بر عبا ت
استتالم شظر ۀ و « از ومتتع»مای ب ش وم، به یاس مای بع تاو تر ا
ستتطو و ت ۀ استتالم به یاس اشا و ا ستتطو شز ماطق« از ومتتع» می که
چهوشه یاس کای و شگتتا م م
ۀ ا و تر ن ماطقما به تات سا اب خوامی پر اخ که شاتا ت ، جتتت و بت
« جتتترط » مو بر س را ش ا ت اس « جرط » ا ذ ف یاس « از ومع»مای اسالم
اس که یاس
«از وضع». دیدگاه ارسطو در باب قیاس 8
کا ، معرس ممای حوف ابف سروکامش به یاس ا غیر« از ومع»مای که یاسا
ن ا سطو پس از
1 «ἐξ ὑποθεσις” معا با(From a hypothesis) سرمتت »، «ومتتع »مای
توا از معا ؛ برای تر وۀ ا ن اصتتطالح، م» ،ر ی ا، تر وه تح الففظ ا ن
اصتتطالح وشاش تاستتافا ت کر از اشجا که ا ن« ومتتعبر استتاس » ا «بر
پا ه سرض»، «جتترط »
یاسات »عرب و اصطالح مایتر است و به ستبب حفظ ا تباط با ستا تر
وهاستبما« از ومتع»و « از سرض» ا ، و اصتطالح ام با واژتاش موه
مایبرای پرمیز از صتتعوب زشجیرت ،جتتو عین حا اخایا م « از ومتتع» اثا
سا اب ، اصتتطالح « ومتتع
(Lear, 1980, p. 34) جو م بارت ترساه « سرم » ا « ومع »، به معاای
«hypothetical»از صف (Lear)لیر
-
۱۵یاپی، شماره پ۳۱۷۱شماره اول، بهار ستم،یسال ب، کالمی –های فلسفی
فصلنامۀ پژوهش | ۳۱3
تیر و بتا اجتتتا ت به اشواع هری از ا ن شوع شظر م « از ومتتتع»ای
یتاس یتاس خفف ا توشته 1تو :ای مگاو چاین م ما طعهاسا ر
مای از ومتع، مثالب اشاا که جتامف اشگتین ا کیفی مساا ، اما هر
اشواع یاسفکه ، بشه با مومتتتوعات ابا ا -وام بو پژومش بتا مومتتتوعات
مو بحث مرتب خ
(45b16-18) اما و کسا اس -موموعات ا هز ن ج تکه ا ستطو، تومتی
بیگاری از ا ن و شوع اسا ر ) یاس ومع اشگیا و یاس ومع ا ن عف
ا بو ت ما برای م اطباشش اجا م ، احاوارب ا ن بو ت است که چاین اسا
ر ست شو کیف ( به، اما از سوی هر، چااشکه اسوی اجا ت (Aristotle,
2009, p. 203)و شیازی به تومتی ش اجتاه اس
ا میو ای هری تح ا ن عااو ن « کیف »و « اشگتتیا »مای ومتتع کر ت، ا
ستتطو یاس (Aristotle, 1989, p. 155)بر س را ش ا ت اس مو
به و « ومع از»توا چاین شایجه ترس که یاس م تحلیل پیشیناز ستیاق ست
اا ا ستطو جتتو از ستتوی هر، ا ستتطوتاستتی م « یاس اشگتتیا »و « یاس
خفف» ستتاه کف ، عا
ما ستت نهری و و ا ش که ا ا ت از ا « از ومتتع»مای تو که یاسای
مگتتاو م طعه ا ای اشواع « ومتتتع از»توا اشاظا اجتتت که یاس باتابر ا
ن، م (50b3-a3950)خوامت تفت
هری ا بر بر یاس کیف ، اشواع م افف باجت و بر ا ن اساس، احاوارب
یاس اشگیا شیز اسزو ، مهر اش ا مباا بر تواسق م « از ومتتع»مای موه
یاس ا که ا ستتطو بهیر عین حا ، از ا
یا ا موا اشگ« از ومع»مای توا یاس یاس خفف که ا شیازی به تواسق
پیگتین شیست ، م مباا بر تواسق اشس « از ومع»مای یاس
ه ک توشه ا ستتطو ا ا « از ومتتع»جتتو ا ن استت که ا ا یاس
پرستتگتت که اکاو مطرح م ا با ما را ا ا شه؟ برخ از پژومگهر توا ذ ف
ماطق تزا تمطرح ج ت اس ، م تحلیل پیشفین
و موا طا ستطو با ومتع ما م و سع تال ماطق ، به« از ومتع» کستا پا
اجتان یاس « عاز ومتت»مای ی خو ، یاسماپژومشکاا تا ما و ستتع م ب ن
پرستتش پاستتب مثب م
عین ؛ (23، ص۴318)عظیو ، متای مو بر ستتت را ما ا ستتتطو ا ذ تف
ماطق تزا ت
اساس را ترساه اس (Striker)جو ، تر وۀ اسارا کر ا سطو شاف م «
تحفیف پیگین»ما که ا ن مااله از برای مان 1
-
111 | ی؛ از ارسطو تا فاراب«از وضع» اسیق
« از ومع»حا ، تات هری که از ستوی پژومگهراش ماشا لیر ا ا ه ج ت اس
، بر س یاس جو :ما شابسا ت تفا م ا سطو الب ماطق تزا ت
اش که ای تفسیر کر تتوشه ا به [ یاس از ومتعص خصتو ]ا ستطو جتا حا
، تات « Q، اشهات Pاتر »ۀ جتتترط بتا ما ممتا تحفیف از استتتات ر ]ا
ستتتطو[تو
رط مای جخواساه اسا ر چاا چوا یاس ا ت است مطابق ا ن تفسیر، ا سطو
م با ی والترای صو ت ا تومتی م ، اما با ا ن مگتکف موا ه ج ت که یاس م
ب
مای مباا بر چاین والت کاس شبو ت است ا ن تصو ر جترط و م برای استا
ر ع مای ومتتبر چاین تفستتیری، تومتتیح ماستتج از یاسبه اصتتف مطفب ات
شو
ما معین با ی والت ا استتا ر مگتتکف استتاستت ، صتتو تز را ؛ او
سرام شو Lear ,)ا کا، بفکه مگتکف شاگ اس که والت معین اسا ر بازی م
شیست
36-p. 35, 1980) ا ا سطو کا ؛ ز ر ا سطو کفا شو « از ومع»ما برای
بازسازی یاس وجتن است که ماطق تزا ت
اش : یاس خفف از طر ق یاس ما م ا به یاس حوف شیاز« از ومتتتع»مای
موته اشواع یتاسیاس حوف وسیفه مای ومع اشگیا ، ما مه حوف با به ستی و
یاسحوف به تاا ، م
که ب گ ما باجا ؛ چراتواشا ب گ از ماطق تزا تشو « از ومع»مای اثبات
جتو باابر ا ن، یاسای ما که ماطق تزا ت از ستتوی هر موه تزا تما به
ماطق ح و مرتب استت از ا ن استتا ر
اار، جوش ؛ به عبا ت با سطو وا شو « از ومتع»مای وش ، یاسکا م
مثابه ما مه به به « ومتتع از»مثابه ما مۀ وم یاس اش ، بهای که شایجۀ
یاس حوف مای مستتو تچو صتترساب تزا ت
ی ا اتواشا شاش چاین ما مهمای جت صتت شو ما، از وفه تزا تز تزا
تجتوش ؛ بستیا ی اوا م از »مای موۀ یاسبر ا ن، چو ا ستتتطو معاا استتت
بازی کاا اسزو « از ومتتتع» یتاس
ااب ی« ومتتتع از»مای ز یاس خفف، مووا ت با تواسا و و اجتتتاه
باجتتت ، یاس، به«ومتتتعاز »مای باجتتا به عبا ت هر، یاس ای ماطق تزا
تمای تزا ت تواشا موا استتا رشو
مای ماااستتبمای ماطق تزا تما ماشا استتا ر که با استتا ر ا ستتطو
بیش از ا « ومتتعرط م و جمو بر س را م جدل ما مو وا مستاا که ا سطو
کاااباجت ، با استا ر
موین چاا چوا مالحظه جو شیز با « تواسق»
-
۱۵یاپی، شماره پ۳۱۷۱شماره اول، بهار ستم،یسال ب، کالمی –های فلسفی
فصلنامۀ پژوهش | ۳۱۱
«از وضع». پیروان ارسطو و قیاس 9
که موۀاا کا ، اما معرس م تحلیل پیشفففین ا « از ومتتتع»مای که
یاسا ن ا ستتتطو باکات و الباه، میو ای هر از اثا مو و به ا ن وع ت ا
بته ا ات ت موکو م متاا بر ستتت ؛ ما ما تومتیحات بیگاری بتا پیروا ا
ستطو باا ا ن یاس جت تا ن امر ستبب ؛ کا عوف شو
کا که از ا م عاوا کساش استکا جرح خو بر تحفیف پیگین، از
ثلوسراساوس و ا و موس بهمای یاساشواع توشاتو ،استاس ماابع که اخایا
اجتاه اس او بر اش ما ست ن تفاها ن یاس
1:کا معرس م ا چاین« ز ومعا» [ا ستتطو]مای< مباا بر تواسق و یاس
خفف، تفان باا >استتا ر پس از ستت ن
و ستتتا اما< شیز از ومتتتع به شایجه م تو ت کته بستتتیتا ی از
هر >استتتا ر م مو و ی از او ۀ میو ستتال، اما اش از ا به تأخیر م
ماا تفان یق باا ستت ن
خو تحفیف [کااا]ما ا باا ا ن مومتوع و و ش ا ثلوسراساوس ا ن اسا ر
>ا ستتتطو< [اشجون] و موۀاین ا و موس و برخ هر از اعضتتتتای
کاتت ذکر م
و (جوش)که جرط م شامی ت م مای< ومع از طر ق اسافزامبه >استا
ر [ا ستطو] ق مای از طر ای ازطر ق سصتتف ا سصتتف، ا استتا ر مو استتا
ر ک سرض امتتاس
مای< ذکر ج ت ماوا ز باجا ، اجا تما از >اسا ر عطف شا، جت ت،
اتر حایاااب ا ن ا ماا مای< از توثیف که ما ماوا زش : >استتتا ر
ز ر از ا ن [مایاستتتا ر ] کا م وار و تگابه مای از بیگتار و ککاا و
استا ر وصتف م « برتیرش ت کیفی »مثابه بهمای< از ومتتع و و اجتتاه
باجتتا و جتتا ما مات هری >استتا ر [تستتاوی]
85)-(Alexander of Aphrodisias, 2013b, p. 84 مای جتتتو ا ن تر وه
استتتا ر که مگتتتام ت م مولر او ت جتتت ، چاا ۀ ما بار از تر وۀ
طع
ه از ا ن ب ش ای ک اشاتا با شز تر وه، اما اش توصتتیف جتت ت« کیفی
برتیرش ت »، «توثیف از» شظر کیف ا استتا ر « مای از بیگتتار و کوار و
تستتاویاستتا ر » م ، بر خالف مولر ا ا ه م
ز را ؛با شز با شظرات استتکا بیگتتار مو وا استت ۀ الباه، تر و؛
(p. 558, 1985, Barnes)تیر م
اسزو ت شو سا ۀ ا ن مااله اس [ ]مای اخف و عبا تاش ، مطابق مان
اشهفیس مولرش امای که اخف > < ام تعبا ت 1
-
111 | ی؛ از ارسطو تا فاراب«از وضع» اسیق
صتتراح تر وه با شز ا تأ ی به (Alexander of Aphrodisias, 2013a,
p. 44)استکا مای عبا تت ما اجتتتا ی ا که استتتکا طعه بار به ا «از
ومتتتع»مای کاا ا امه، اشواع م افف یاسم
یکا م بر س کر ت اس ،
ایهای گزاره. استدالل7. 9
که ما ش س از اسا ر ، برای اجا ت به سه ساه«ایمای تزا تاسا ر
»اصتطالح اا ن استکا معرس ا ن سته توشه اسا ر از و ساه ؛ جتو کا بر ت
م مان استکا معرس جت به
کا ، ش ست اصتطالح مگتا یا اغاز ن که احاوارب ثلوسراساوس و ا و موس
اصتطالح استافا ت م ، ست ماظو او از ا ن سته ساه اسا ربه شظر م باابر
ا ن، هر اصتطالحات وا و ومستاا
ا شاپذ ر ش س وا بب ن ترتیب و اثبات .(p. 37, 2001, Speca)شاپذ ر
وا بو ت باجت پاج اثباتع وم اسا ر شو شاپذ ر چاا م و پاج با مای شوع ش
س سارس اسکا ، و اثباتاستا ر
شاپذ ر سوم با اسا ر شوع سوم کسا خوام بو ا ن سارس و اثباتن ماظو
او ا از ا و ای که زما او ا ج بو تاستکا از اصطالحات وا ۀ استافا بر
اسزو
ا سطوشین تحلیل پیسازش ، او سه مان م افف هر از جرح خو بر سته توشه
اسا ر وجن م جک ر ا ن،بااب ا سطو را م « از ومتع»شاپذ رمای وا ا ذ ف
یاس کا تا اثباتشیز ستع م
ا شاپذ رمای وا مساماش که ا ن سته ستاه استا ر سارست استکا موا
اثباتبا شو ا ماا که استتکا توشه ا ستتطو ا « از ومتتع»تواشا ذ ف یاس
شاپذ رمای وا شو اثبات ،عین حا مه وم ا ستتطو، ما« از ومتتع»که از تات
استتکا یاس ا ن ش ستت ؛ کا ، را بهیرش ا ا ه م
ای ا تتز ،باابرا ن بو ت و ح مای مومتوع و محوول مگت صت اجاه باج «
ای حوف تزا ت»با شاپذ رمای ایااب اثباتکه ا کا و ، حا مثتابته مات مه
وم بهتواشت بتهشو « تات ر و و ا »متاشات
ما کا ما مه ش ستتت ا ن استتتا ر کته استتتکات توتا م ا ن م،توشته
شیستتتاات و وا ا ن، تیر شظر م « ومتتع»مثابه شاما و استتکا ا ا بهم
(τροπικα)شاپذ رما( که وا یا ا ا )اثبات
(p. 206, 2014, Bobzien) پذ رش که اکثر وا یا چاین مطفب ا شو باج ،
حال « مگاو »با از » با یاس شاپذ رمای وا غ تفاوت اثبات به -که
استتتکا توا شایجه ترس م باتابر ا ن،
ما ا شظام ماطق ا ستطو وا کا و تفسیری ستع کر ت است ا ن استا ر - ا
ستطو« ومتع
-
۱۵یاپی، شماره پ۳۱۷۱شماره اول، بهار ستم،یسال ب، کالمی –های فلسفی
فصلنامۀ پژوهش | ۳۱۱
ا مافاوت تو یه ا ن عوف استتکا و تات ا ا ه م ماا کامالب مو وا با
ماطق ا ستتطو از ن و ما و ع م تجاشس ا استاس تات ش ست ، اسکا تفاوت بر
توا شظر ترس م
ا سطو «از ومع» یاس ۀ مثابشاپذ رمای وا ا بهاموا و ز ت و به
اجتابات اثبات شظام ماطا شظر ترساه استت و بر موین استتاس، مفامی ا
ستتطو و مگتتا ا با مفامی و اصتتطالحات وا ،
اساس ا ن تات که از سوی سپکا ا ا ه ج ت بر (p. 53, 2001, Speca)موا
شظر ترساه است ا ناست ، اجتابات تا استکا خف مفامی مگتا و وا ستبب ج ت
اس تا شز مگا یا
اس ا ن حال؛ به حستاا ا ا شاپذ رمای وا ز از ماطق ا ستطو بع ی مووا
ت اکثر اثباتتاماشه ستتع ز ن مطکه بر مباای تات وم که از ستتوی باا رح
جتت ت استت ، استتکا عام اشه و ا
(p. 204, 2014, Bobzien)شاپذ رمای وا ا به ا سطو شسب م اثبات تاکر
ت ، اب جااس تا بیگتار زبا ۀ ز ن معاا است که وزتا استکا ، مورات با
مطالعباا
به فستتتف که بایاشهذا مکاتب سمیا مکاتب سکری به ا ن ستتتو و ستتتو
میف کر که سیفستتتوساش پر وامتت استت که چاین و کر ی با ای وا تام
باجتتا ، مر زمیاهام ش حستتاا م
ا ن تاهااما، مومتوعات بو که مگتت صاب پس از مره از وفه؛ مای ماو
موا ه بو ت است چالش اه بو ش ستتت ن شهف ما اومتتتوح از ا ن
سیفستتتوستا مو بحث را ترساه بو و ا ن سیفستتتوسا به
ای چاین و ژت ستته مومتتوع جتتاخصتت بو ش که« ماماطق تزا ت»و «
معیا صتت ق»، «تا ر»طو اصتتیف شز سیفستتوساش ماشا ا ستتطو و مفا بو ش
و بهۀ و ص چاین مومتتوعات خا ؛ اجتتاا
برخ استتکا از ن معاا استت که جتت ش ذ ف ا ن چاا چوا کف ،
باااسالطو اس شو مای وا ا به ا ستتطو شستتب ما ، «ماطق تزا ت»ای
مگتتابه اش شظر هاز استتالسش صتت اجتتاه
و ا؛ ما ا صتتتو ت ا ش چاین تال «(معیا صتتت ق»و « تا ر)»که و
مومتتتوع هر چاا مگتتا « اصتتطالحات»معاا استت ک از امکا مای استتکا
مستتیر ا ن م ف، استتافا ت از
وا بو ت است و موا ی که چاین اصتطالحات و و ش اجاه اس ، «
اصتطالحات» ای به ا کمگا چاین اصطالحات ا اب اع -اساس اصطالحات ا سطو
استکا ستع کر ت اس تا بر
(p. 201, 2014, Bobzien) ،ز ن، ا امات استتتکا ستتتبب جتتت تا
استتتاس تات باا بر باابر ا نۀ مثابا بهمشاپذ رمای وا ، مو پذ ر ستتتا
مگتتتا را تیر و ا ن استتتا ر اثبات شاا ،
شجو ب گ از شظام ماطق ا سطو ا ز اب
-
117 | ی؛ از ارسطو تا فاراب«از وضع» اسیق
1. قیاس از تمثیل8. 9
ذج ،که پیگار ت، اما چاا او ست ا به میا شو « از ومتع»مای صتراحااز
ا ن شوع یاسا ستطو بهاش و برای تات ا سطو باا ا ن تصتر کر ت« از
ومتع»جتا حا ا ستطو به ا ن شوع یاس
دلجبا به کااا -اش که جتتا حا ا ستتطو از باستتاا تا و ت اجتتا ت
کر تچاا -ما استتا ر م برای «جبام )مواشا ی(»تو که شظر ترسان م جدل وع
کر ؛ ا سطو ب گ از کااا
(108b7-12) سو ما اس « از ومع»مای اساارا ، م برای تعا ف و م برای
یاس اسا ر بر ؛ م کا به« توثیف»و « تگابه» ا پیوش با شوع « از ومتع»،
یاس (108b7-12)ا ستطو
صتترساب شوع استتا ر« از ومتتع»ماظو ا ستتطو از یاس جدل ستت که
هر،به شظر م بیا بهطو کااا که ا ستت« توثیف »توثیف استت ؛ عین حا با
تو ه اجتت که ا ن شوع استتا ر با
جو مباا م ا معرس که ا ن« از توثیف»کا مافاوت اس ؛ ز را یاس مطرح م
تحلیل پیشفین ا سطو مایاساس عبا ت اس شاایاس حوف ؛ بر« از ومتع» وا ع،
شوع یاس بر تواسق است و
ر ا ا ن توشه توصتتیف کر : ات« از توثیف»توا یاس ستت ، م به شظر م
114b25)-(28جدل کااا « الف» ما شیز ک خواما بو باابر ا ن، اتر شسب هر
باجتا ، اشهات احکام ا و شستب مگتابه کسب میا و چیز هر باج ، اشهات
احکام ش« ا» و ا ن شستب مگتابه شستب میا و چیز بر را باجت
ک با حضو « الف»م تستری ا و بر ا ن اساس، اتر شسب « ا»توا به شستب
ا م « الف» شیز چاین حکو صا ق خوام بو « ا»از طرسین شسب ، طرف هر مرو
ت اب ، شسب
، ای جدل ز کااا جتتو ا ن استت که ا ا ا ستتطو، بهم ا مطرح
پرستتگتت که ا نفاه جتت ، تر تکه پیشکا بستتاه استت ؟ چاا هری از ا ن
شوع استتا ر ستت ن تفاه ا ا ا به
ل ا س ن تفاه شگ ت اس ، اما اسکا اسا ر« از ومتع»مستاایواب از ا ن
شوع یاس تحلیل پیشفین ر کا ؛ ا ن اسا ماظو م « از توثیف»تیر یاس کا م
به (51b5-20)تحلیل پیشین که ا ستطو
ی ستتتف-شه»متاشات « تواشت ات شرو م »برای « تواشت ات برو شو »توا
چاین خالصتتته کر : ا م «تواش ات شرو م » معاا، معا « تواش ات برو شو
»استت ؛ اما، « ستتفی شیستت »برای «استت
1 «ἐξ ἀναλογιας ”شستتتب ه بر پا»، «تگتتتابه ه بر پا» مثا ، برایم
افف یماوتیبته جتتت توا ا م( »Barnes, 1985, p. 569 ) ا نی ا ع یر از
اباام ت یری فوت یبرا ،«فیاز توث» ، وشاش اصتتتطالح ن ا تر وۀ تح الفظ
حا ،ن ا تر وه کر ، با « فیتوث»
جو بارت ترساه م « فیتوث»از صف واژتاش یمارتیاز صعوب زشج زیپرم
یبرا «ἐξ ὑποθεσις»مگابه اصطالح ،حا
-
۱۵یاپی، شماره پ۳۱۷۱شماره اول، بهار ستم،یسال ب، کالمی –های فلسفی
فصلنامۀ پژوهش | ۳۱3
ف ا ن شیس ب ن ترتیب، صو ت ک« سفی اس -شه» معاا، معا « ستفی شیست
»شیست ؛ پس A ،E، اما اس Dبرای Cاست ، B، برای Aکه موۀاا »توا چاین
شظر ترس : استا ر ا م
(Speca, 2001, p. 29)« مس /شیس Dبرای C ،Eمس /شیس ، پس Bبرای ستتت
، ا ستتتطو اشواع م افف از ، موا ی و و ا که به شظر م جدل عین حا
کااا
کا ؛ استفوموستک با بر ست موامع م افف هر ماوا ز م ا از ک« از
توثیف»مای استا ر « همباا بر تگتتتابتت»شوع ختتاصتتت از یتتاس « از
توثیتتف»تیر کتته یتتاس شایجتته م جففدلکاتتاا کات تتا واع مافاوت
برای ا ن و شوع ر ا ن، ستتتع م و باتاب ((Slomwski, 1997, p. 125
استتت
کا پی ا م جدلتفاه اتر چه جتتتوام ی کااا حتا ، توا ز پیشاستتتات ر
ا ا ته مت بتاا ن(27-138b23) وع ما ا ش، اما تفکیک موامتتع م افف به
معاای ا ن شیستت که ا ستتطو مر ک از ا
که واا نبو ت اس ؛ م« از ومع»به اشواع مافاوت یاس ترساه و ا فخاصت
از اسا ر شظر م طو مگتت ص میا ا ن و شوع استتا ر توا زی خو
استتفوموستتک شیز معاا استت خو ا ستتطو به
(Slomwski, 1997, p. 125)جو ا ف شو مای یاس مو « از توثیف» ابی که
اصطالح یاس از ماابع کان و از وفه اثا استکا م
ساه استت موین امر ستتبب جتت ت استت تا برخ از کا م ثلوسراستتاوس
شیز به 1« کستترت ومتتع »ا ، یاس کای ا که استتکا جتترح خو به ا اجتتا
ت م «از توثیف»پژومگتتهرا به اجتتابات یاس
Kneal)ت کر ا ما اجتوا به شیف کسترت ومتع ثلوسراستاوس فو ا کاا ؛
از میا ا ن پژومگتهرا م and Kneal, 1971, p. 110) ل تحلیای جتتترح
استتتکا بر توا ، طعه؛ عف اجتتتابات ا ن اسرا ا م
عرس ج ت اس ؛ م« از توثیف»ثلوسراساوس، یاس « کسرت ومع » اشس که ا ،
یاس پیشین توثیف مای یاسمای< کستتترت ومتتتع که ثلوسراستتتاوس ا
> یتاس[…]
هر و شام چو ما مات جتتتبیه کما ا توثیف م ثلوسراستتتاوس ا ن
[…]خواش م Alexander of)ما و و ا شایجه مگتتابه ما مات استت ؛ چو
جتتباما میا موه ا
117)-Aphrodisias, 2013a, p. 116 « وثیفاز ت»ما ا ا ن یاس ا تصتر ح
و و ش ا که هرا و از وفه خو اسکا شیزاما ا ن
1 δι᾽ ὅλων ὑποθετικοι
-
119 | ی؛ از ارسطو تا فاراب«از وضع» اسیق
ما با شز شگتتا ا ت، شام که خو استتکا برای ا ن یاس که موۀاا ،
بفکه بر عکس، اش شامی تم بر اسزو (Barnes, 1985, p. 569)بو ت استتتت «
کستتترت ومتتتع »ترساتته استتتت ، شظر م
ی توا ز تذاجان براتحلیل پیشین پیگتار استکا استا رل ا که ا ستطو
که موۀاا ا ن، کا و پر وام معرس م « از توثیف»تیر ، یاس کا م به« سفی
شیس »و « شه ستفی اس »میا
ثلوسراساوس شیس « کسرت ومع »مای اس که چاین اسا رل از شوع یاس
های وضعی کیفی. استدالل9. 9
و ا ن و کر وما ا با موامع ل س اسا ر استفوموستک معاا است گته ا ن
شوع اشتت مرتب م (115a15-24)و موۀاین بتتا ستتته مومتتتع
(115a14-114b37)متا ا بتا استتتات ر
(Slomwski, 1997, p. 106) کا و معاا است ماظو ا سطو ستپکا شیز موین
سرمتیه ا تأ ی م اس ؛ اثا استتکا اسرو ستت شیز تومتتی وجتتا از ا ن
(4115a1 -114b37)ا ن مو ا با
کا :ما و و ا که تا اش ازت ز ا ی، شظرات ا ن و پژومگهر ا تأ ی م
شوع اسا ر به جو وجو و چیزی ماااف م م [سرض]شیز چیزی ومتع [استا
رلاا]ز را ا ن
[اس ی] اب ی که ا چیزی اشااا م یاست حوف شیاز اس ، چو مر>
یاس<تر از اتر اشۀه خوا مثا ، اس و ا ن موا اشااا و و ا ؛ برای« از
ومتع»
سعا ت حاصف ]چیزی است ، ستعا ت حاصتف شیاو ، اشۀه کوار خوا استت
شیز ]او تر اس ، سعا ت حاصف شو ، اما سالما که از ثروت خوا[ش وام
او
و طا ن ما مه وم ماااف جتتت ت و شیاز ا تا به شحو حوف اثبات جتتتو
به [ تاا نمگتتابه مو ز ر: اتر اشۀه کوار خوا استت به ستتبب خو جتتا
ستتاه اشا اا باج ، اشۀه بیگار خوا اس شیز چاین خوام بو ثروت که از
سالما کوار خوا
[ شوع[]ما مه وم] با ت ا ناست ، به ستبب خو جتا ساه اشا اا اس ؛ ز
را واشااتا استتت و بته برمتا حوف شیتازمات استتت > یتاس< از
تگتتتابه شیز مگتتتابه
(Alexander of Aphrodisias, 2013a, p. 44) اس [حال ]ا ن ر ز ر ا
توا سه اساما ش، م ا و هر جترحاستاس تفاا مای استکا ا ن ب ن ترتیب،
بر
:(Speca, 2001, p. 28)با ی کر صو ت
-
۱۵یاپی، شماره پ۳۱۷۱شماره اول، بهار ستم،یسال ب، کالمی –های فلسفی
فصلنامۀ پژوهش | ۳۱0
شیس ، اما )با سرض یاس مساای (، چیز بیگار از A ،Bشباجت ، کوار از
A ،Bاتر بیگتار از »3A ،B شیس ؛ پس چیز کوار ازA ،B شیس»
است ، اما )با سرض یاست مساای (، چیز کوار از A ،Bباجت ، بیاگتر از
A ،Bاتر کوار از » 2A ،B اس ؛ پس چیز بیگار از A ،B اس»
، اما چیز استت /شیس A ،Bباجت /شباجت ، اشهات چیز هر مستاوی A ،B
اتر چیز مستاوی 1 «اس /شیس A ،Bاس / شیس ؛ پس چیز هر مساوی A
،Bمساوی
مای کیف معرس ا مرتب با یاس (115a15-24)استتفوموستتک موۀاین ستته
مومتتع هر شظر، ما ا اثبات ا شف مومع مو تیری ا کا استاس به مای و
برکا و با تکیه بر اموزتم
(Slomowsski, 1997, p. 146)تیر برای مر ک از ا ن موامع و حال
مافاوت ا شظر م
های وضعی نزد فارابی. قیاس7
ن و پس از اتر وه کر « جرط »، به تحلیل پیشین ا (ποθεσιςὑξ ἐ)عبا ت
)تلو و وس(تذا ی ین حا ع؛ ک از پر بستتام تر ن اصتتطالحات ماطا تر «
جتترط »تر وه، اصتتطالح یاس
از » ا ومع و اصطالح یاس « ومتع» ا (ποθεσιςὑξ ἐ)عبا ت جدل ۀ
ابوعثوا مگتا تر وبه (ποθεσιςὑξ ἐ)ۀ با تر و؛ (p. 46, 1979, Lameer)تر
وه کر « یاس الومع»ا ستطو ا به « ومتع
، مای بع با حذف جتترط تواسقو و ت ا ستتطو شیز تیییر اس « از
ومتتع»معاای یاس « جتترط »که ا ای جرط باج ، حا ات ا تزا ت یاس جترط
به یاست تفاه جت که ح ا ف ک از ما م
p. , 1997, Slomowsski)جترط اسافا ت شکر ت بو ۀ ا ستطو کااا خو
مرتز از اصتطالح تزا ه با ابی کاسالم م ۀ ا سطو ا و « از ومع»مای تر ن
مومتع که شگاش از یاسما ؛ (108
عا ما ااس که به و س از حلیل پیشین ت، تر وه است مای بع مافاوت و
ت« جترط » یاس مای اشگیا و کیف اجا ت ج ت اس یاس
و أما س ستتتا ر الواا یس الگتتترطیة مثف الا تکو باحو ف الاو أو
بکیفیة، سإ الاظر لیس (221، ص3، ج3832)ب وی، کو س الوا مات الگرطیة
مااا، ولکن س الاو الوحو
ج ، اما موۀاا « جرط » مثابه یاسا سطو به« از ومتع»که یاس و ت
استالم باا ن
-
171 | ی؛ از ارسطو تا فاراب«از وضع» اسیق
ا ستتطو ا مگتتام ت کر « از ومتتع»ما از یاس توا ته اشا ا ن و ت م
برخ از اثا ماطق شاپ مای بع تار بما ا اس که ماطق و تتوا شوع از
یاساثتا ستا اب م
جتتتوش و م اب از شامی ت استت« یاستتات ومتتع»ما ا سا اب احاوارب
ماأثر از تر وه ابوعثوا مگتتا ، ا ن یاس
ش و بر تیر مای جرط را م مای ومتع ابطه عووم و خصوص مطفق با یاس
تات او یاس : ا ن اساس، مر یاس جرط ، یاس ومع اس ، اما عکس ا صا ق
شیس
عف أ الایاستتات الگتترطیة کفاا تستتو أ ضتتاب یاستتات ومتتعیة و
لکن مذت من بین ، )سا ابو عووم ص باستت الومتتع، سا مذا ارستت اا
عفیاا ب صتتو ص الگتترطیة ت
(3۵۴، ص3، ج23۴3از ؛ما ا ن است که بفاوی تفاوت میا یاس ومع و یاس
جرط از تات سا اب چیس ۀ شکا
ترس ، ول با ا ن جرط که مجیب به ا ا را کا به توا مای ومتع ا م ،
یاساو تات ا ن حال اس که مو موا ( کا و صتو ت ع م ا را مجیب اساعوا ا
ا ز شیس )
مای یاس سطو ا - تر تفاه ج که پیشچاا -از سوی هر ؛ یاس جترط چاین
جرط رزم شیس و و ژت کامای مباا بر تواسق تاستتتی م کف یاس خفف و یاسۀ
ا به و ستتتا« از ومتتتع»
ی ومتتع ما یاس باابر ا ن، اش ، م « ومتتع»مای مباا بر تواسق ا ا
را به صتتح اصتتف یاسمتتتع و ستا اب از ا ن حیث به یاس ومتتتع مباا بر
تواسق جتتتبیه مستتتاا از تات سا اب لیف
جترط ، ص ق ما م و تال اتاشه و مسااف از ۀ جت یاس جترط ا ن است که
تزا شامی ت، بفکه ومتع صتو ت ترساه از ستتوی وامتع است که ستتبب پیوش
میا تیرش م مو شظر را شو
( 2۵۴، ص3، ج23۴3)سا اب ، تر م و شاا ااب اشااج یاس جرط ماا مای
جتتترط شوع متتترو ت و و ا توا شایجه ترس که یاساز اشۀه تفاه جتتت
م
؛ ب ن ترتیب ، (Lameer, 1979, p. 45)مای ومتتتع غا ب استتت که چاین
متتترو ت یاسحال رای تأ ی اشس ب« مرو ت»ای برای برا ا ن مای ومتع ا
وسیفه یاس« تواسق»توا جترط م
ه استت ، مای جتترط که توستت سا اب صتتو ت ترسابا ی هری از
یاستاستتی ا ن بر اجتت با به اتت ؛ ک هر تفکیتتک م تو تته کر ؛ ستتا
اب تتای هری، ستتته شوع یتتاس جتتترط ا از تتک
ما میا ما م و تال ، تالزم ا تعاش بالطبع بر را استت ؛ ما که ما
مات جتترط ا یاس ش ستت ،ما، میا ما م و تال تالزم ا تعاش بارتفاق ی که
ما مات جتتترط ا امتای جتتترط و هر یتاس
-
۱۵یاپی، شماره پ۳۱۷۱شماره اول، بهار ستم،یسال ب، کالمی –های فلسفی
فصلنامۀ پژوهش | ۳۱3
اش ما، میا ما م و تال تالزم ا تعای که ما مات جرط ا مای جرط هر
یاسبر را اس و سه ای مکا ساه و ستتتاه اخر تزا تمای بهبالطبع ک زما بر
را استتت از تات سا اب ، تزا ت
جوش شامی ت م «مای ومع یاس»جوش ، ما ساخاه م اساس ا ما که براش و
یاسومع و األ او ف الواصتتفة و الوافصتتفة الا لیستت بالطبع و ر م
امتتطرا ة، بف الا تافق
س و ما أو تجعف ماصتتتفة باصتتتطالح سا ت ص بأ او ف ومتتتعیة و
اتفا اب أو تکو (۴۵3-۴۵2، ص3، ج23۴3)سا اب ، عااا تسو یاسات الومع
الایاسات الکا اة
؛ ضا اس تر از سا اب شاف ج تبه شظر برس که ا ن س ن با عبا ت که پیش
اا نموکن است توا برای سع ا ن تعا ض م؛ مای جتتترط ا ومتتتع شامی موۀ
یاساز ا ن که سا اب ز را پیش
و اصتطالح ش س ا معاای ص کا ساه، معاای خای ا که مو اخیر به« ومتع
یاس »اصتطالح شظر ترس و ب ن ترتیب میا ا ن و س ن سا اب سازتا ی بر را
ساخ « یاس ومع »عام
سا اب ، ) م کف بستتتی و مرکب را م ۀ ما ا و ستتتاستا اب تاستتتی
هری، یاسا توا سا ا م ۀ ول گ ،جتو تاستیو که اثا ا ستطو اس شو ؛(1۴1،
ص3، ج23۴3
جتترط و ۀ مای بستتی ا به و ستتا از ستتوی هر او یاس(p. 43, 1979,
Lameer)مگتتا اس کا ها بص ا معاای خا« جتتترط » ستتت سا اب لفظ به شظر
م اا ن؛ کا حوف تاستتتی م
ا امه، یاس جترط ا به و ست یاس جترط ماصتف و یاس جتترط مافصتتف
تاسی و بر م کا و برای یاس جتترط ماصتتف و متترا و برای یاس جتترط
مافصتتف ستته متترا شظر م رمیر (311، ص3، ج23۴3)ستا اب ، ا ات پاج
متتترا حتاصتتتف م متاا تیر کتته از مجووع م
بر ا ن و (p. 45, 1979, Lameer) اش مای وا م ا استتا ر مای جتترط
سا اب ا مواستتا ر شاپذ رمای اتتیر ، اثبمعاا است و مرب که سا اب برای
یاس جرط ماصف شظر م ،استاس
اپذ رمای شاو ، موا اثباتاو و وم وا و سته مترب که برای یاس جترط
مافصتف بسی م (p. 46, 1979, Lameer)سوم، چاا م و پاج مساا
اا او ا توا ستت مای وا با مستتامحه ماظو جتتو ، م «شاپذ
راثبات»اتر تفاا رمیر مو ، شظر بر ش کا م متا ا یاتاب بته موتا معاا
که وا یا به«شتاپتذ راثبتات»پتذ رست ، امتا اتر
عطف ۀستتوم وا ، شای، تزا « شاپذ رتاثبا»ز را ؛ ا ن ستت اا ستت ش
واما بو ،بهیر را مای عطف ، مو تو ه اثا سا اب ، تزا تکه ا حا ، و کا
م ش ستتت بهۀ مثتابه ما مبته
-
171 | ی؛ از ارسطو تا فاراب«از وضع» اسیق
« شاپذ راتاثب»توا حضو و، شو ا ن از ست ا ت شگت ت است تبیین خاصت
به ماا شهرساه و از ا سا اب صتتو ت استتا رل مگتتابه ب ،تو یه کر عین
حا ستتوم وا ا شظام ماطا سا اب
وین امر کا و احاوارب ممثابه ک از ا ستتتام یاس جتتترط ذکر م
ستتتوم وا ا به« شاپذ راثبات» سوم وا ا پذ رساه اس « شاپذ راثبات»سبب
ج ت اس تا رمیر توا کا ، سا اب
اوا و و ااج ماابف اآلخر کاولاا: ز لیس ک اتفق و س مذا الضتترا
اشوا ستتاثا ا اج ساو اذا و لکاه بالگتتتام، ا بالگتتتام و مو
بالعراق، لکاه بالعراق، ااج ساو لیس بالگتتتام
لیس بالعراق و اما اذا استتاثا س مذا الضتترا ماابف اح موا، ل ااج
بالضتترو ة جتتیلا (318، ص3، ج23۴3)سا اب ،
سوم وا « شاپذ راثبات»کا که مگتابه ه سا اب شوع استا ر ا معرس م ما
اترچ ا ن عبا ت، سصتتف استت ش ستت ا ن استتا ر ا، اترچه ظامر غیرۀ
استت ، اما با تو ه اجتت که ما م
ای ماشا تزا ت باابر ا ن، (318، ص3، ج23۴3)سا اب ، تیر شظر م «
تتام عاتا غیر»ۀ کاات بیتا اش ا ن مطفب زم؛ شز سا اب ، سصتتتف ماشعة
الجوع استتت « کو بالگتتتام و مو بالعراقز ت لیس »
؛ مگا تات سا اب ا ن زمیاه تو ه کای ۀ که به پیگیا تر م تر وجنکه
به تذا ، کساش اشا توا ز م میا و ستاه از ماطق در آمدی به منطق الیاوس
کااا
تات م ؛ و کستتاش که به ذات چیزما شظر ا ش کاا تو ه م واژتا ۀ ه
ستتاکا ک الیاوس ما ا اشاما چو الب م « جرط »ای ا تزا ت« اتر وز شیست
، جتب اس »ای ماشا تش ست تزا
ا ی شاما ، چو شاسازتم « سصف »ای وم ا ا تزا تۀ و ساش امای جترط
بیا ج تزباش تزا تا مای الیاوس بر م کته از عبا ت چاتا (p. 34, 1964,
Galen)کات ا بیتا م همیتا و مالفت
ام با الیاوس موه؛ استت « مگتتا یا »و « وا یا »ش ستت و وم به
ترتیب ۀ ماظو او از اسرا ستتااو حساا م ای سصف بهسوم وا ا تزا ت« شاپذ
راثبات»عطف ۀ مگا ، شای، تزا ۀ جتیو (p. 46, 1964, Galen)کا شاکامف ا
ماعکس م « شاسازتا ی »که
مو وا مای جرط ماصفه و مافصفه، ست ، تات سا اب مو تزا تبا ا ن
تومتی ، به شظر م الیاوس ماعکس جت ت اس و ع م حضو « ام ی به ماطق»با
ستا مگتا است که کااا
مثال که سا اب حا ؛ استتتاس موین تات کف ا ز اب کر شز سا اب ا شیز،
با بر مای عطف تزا تا شه او و ا مگتتتابه مثال استتت که الیاوس کااا
خو ش م ،او م « تام عاا غیر» مو
-
۱۵یاپی، شماره پ۳۱۷۱شماره اول، بهار ستم،یسال ب، کالمی –های فلسفی
فصلنامۀ پژوهش | ۳۱۱
:تیر م عاا شظر ۀ کاا مگا یا ، بیا ۀ ، بفکه مو وا با جیو وا یا ۀ
اساس جیو براین و چ»تو ا : اکاو مو شاستتازتا ی شاکامف، معوورب وشاشیا
چاین ستت ن م
موۀ مجووعه امو ی که شاسازتا ی و « شیست که م اتن باجت و م ا سووس
(Galen, 1964, p. 35)جوش شاکامف مگارکا با بیاش به ا ن صو ت، مگ ص
م
، «افصفهجرط م»، «جرط ماصفه»، «جترط» ، « ضتیه»سا اب از مفامیو
ماشا اتر چه، استافا ت که توا اس ای ا وال م شیازما ، پژومش بیگتتتار
استتت ، با ا ن موه، با بر ستتت … و « عاا »
اس، ا بر ا ن استتتفاه ا بیش از موه، مو وا با ستتا مگتتا ماظو م
سا اب مفامی پیشتر ا استتت کتته از اصتتتطالح متتای وا اثتتا ستتا اب
صتتتحی «شتتاپتتذ ربتتاتاث»اجتتتا ت بتته
مای وا اسافا ت کر «شاپذ راثبات جبه»ه شام بر ت ج ، س ماا ی که جرح
اسکا از «از ومع» وجتن جت که از پاج یاس اا نتا
بسی سا اب مای جرط شاپذ ر وا بو ش ، مگتابه یاس ست ش ست که به شوع
مگتابه پاج اثبات مایشام بر ت جتت ، یاس ماا که جتترح استتکا از « از
ومتتع»مای چاا مین شوع یاس؛ مستتاا
ع اسافا ت مای وم یاسبرای شوع خاص از « توثیف»سا اب از اصطالح ؛ بو
ش « از توثیف»ومتع ای ی توشه ا برا« یاس ومع » ، اصتطالح اا ناما کا
بر ی مافاوت با اشۀه تا ،کا شو
: ا ش اسکا« از توثیف»مای ومع بر که تگابه ابف تو ا با یاسکا م ما
بهاز یاس ت مو ولاا: إ و یاسات الومع وجدل و اما الا ستویاا ا
ستطوطالیس س کااا
و إ و واح أو؛ اجتتبات الگتت ء أو جتتبه الگتت ء بحا ما، سالگتت ء
أ ضتتا بافک الحا کثیر من اخف تح معا ما بحا ما، سستتا ر ما خف تح ذلک
الوعا بافک الحا
( ۶۴۴، ص3، ج23۴3)سا اب ، اش و ا ن کامالب مو وا با ما ا رزم م ا ن
یاس« ا را به صتتح ومتتع» صتتراح سا اب به
فف از یاس خ غیر« از ومتتع »مای استت که معاا استت ، یاستحلیل
پیشففین عبا ت ا ستتطو کا تا با سا اب سع م ،ا را جو از سوی هر ماا «
ومتع»شیازما ا مستاا که به صت ق
ف صتتو ت خ ماا ما از استتااراء و توثیف، تأکی کا و شهذا تا میا ا
ز ا ن یاسا ن جتترط بر تو تو :مای بار چاین م عبا تۀ ا ام و بهیر
مو مثا ، و ر الذی اساعوف سیه جبیه واح ساشه ر الذی استاعوف سیه
اجبات کثیرة اسااراء
-
171 | ی؛ از ارسطو تا فاراب«از وضع» اسیق
لیس لاا و باعاراف الوجیب لاابف م ما مات جترطیة تصح لزوم الاال
سیاا لفوا م اة اخری تصتتح باا اعاراف الوجبیب و م کفاا لیة و ستتویاا
أ ستتطوطالیس
(موا س کااا الج یاسات الومع و مو بالووموع اخف س اصااف الوثا )،
جدل ز را ا سطو کااا؛ ما که سا اب با مان ا ستطو اجااس خوب شگتا م ما
بها ن عبا ت
اشجا یاس کته پیش از ا ن ، بر و چاتا شتام شو « از ومتتتع»متای ز
تک بتا از یتاسمای ومع که سا اب یاس حال ، اما تیر ا شوع اسا ر مباا
بر تگابه شظر م « ومتع از»ز او پس ا اشاش که م ، ماطق ا چاا چوا تات ا
ستتتطو مو مالحظه را م « توثیف »
حفیف ا ، هر چاین ت«تواسق»پر ازش با کاا تذاجتتان ی ما م استتالم
به ا ن استتا ر ۀ و ساز که مای ومتع ، موۀاین ا ن شکاه ا وجن م تیرش
تو ه به ا ن ستاه از یاس پیش شو
اس « عوم»را به ص ق مای حوف توثیف مستاا و اعابا جتا مگروط به ا
ماوا ز از یاس ماا ای توثیف مما ا یاسکته پیش از ا ن ت برخ از
پژومگتتتهرا بته اجتتتابات چاین یاسچاتا
مای از یاس ما که ماظو مای سا اب شیز شگا م که عبا ت حال
؛ثلوسراستاوس پا اجتاه بو ش ثلوسراساوس شیس « کسرت ومع »مای ، یاس اا
نتوثیف
معاا عام ، ش س :تیر کا م ب ن ترتیب، سا اب ، یاس ومتع ا سته معاای
مافاوت بها و چه مستتا« تواسق»ما که شیازما چه ا یاس - مای جتترط استت
یاسۀ که ماظو از ا کفی
اشااج ما اس کهکه ماظو از ا یاسص ، معاای خام و - اشاا که به چاین
جترط شیاز ش ا ش « توثیف از»که پیوش با یاس ومع ص معاا اخ وم،ماوط به
ا را طرف ماابف است و ست ماا
)توثیف ( اسکا اس
بندی. جمع7
ما ا به ستتتوی جتتتااخ که ، شوع از استتتا ر «از ومتتتع»مای ا
ستتتطو با پذ ر یاسو « یاس خفف»ما ا به و ستتاه او ا ن استتا ر ؛
ترساا او را شو « یاس»ۀ چاا چوا شظر
کااا وا ستت ا شهف « از ومتتع»مای تاستتی کر و از هر یاس« مباا بر
تواسق» یاس ف و تگابه س ن ت« توثیف» ا تباط با ماا اجا ت کر و از « از
ومتع»مای شیز به یاس جدل
پیروا باج که توس « از ومع»مای اا ا سطو باا شوع خاص از یاس س ا ن
تفبه شظر م
-
۱۵یاپی، شماره پ۳۱۷۱شماره اول، بهار ستم،یسال ب، کالمی –های فلسفی
فصلنامۀ پژوهش | ۳۱۱
شامی ت ج « توثیف از»او یاس پاج - ناحاوارب ماأثر از مگا یا اغاز -
ا سطوتحلیل پیشین استکا اسرو س جرح خو بر
استتتکاتت ،حتتا عین ا معرس کر و از برخ هر شتتام شبر « از
ومتتتع»متتای شوع از یتتاسماطق شوع ،ا ستتتطو را ا و ب ن ترتیب« از
ومتتتع» ا ذ ف یاس « مای وا شاپذ راثبات»
اشا مگتتا مای بع توستت بستتیا ی از ماطقامری که و ت؛ ما برای ا
ستتطو سرام او تزا ت پذ ر ا سطو ا مو « عاز وم»مای سا اب احاوارب
ماأثر از موین سا مگا ، یاس پذ رساه جت
به ، با ا ن موه و ما، وسا ا ماش را ا و اثا خو تا ح ز ا ی به اس
استتتکا از ا ن یاسوس و به استکا شظر اجتاه باج ، از الیاکه ا مای وا
، بیش از«شاپذ راثبات»ماهام موا اه با
میاس مگا او تأثیر پذ رس ؛ تیر کا م ا ستت ک به ستته معاای م افف
به« یاس ومتع »ا ماطا خو ، سا اب اث
مای جترط که مباا بر تواسق مساا و م برای او معاا عام ا ن اصتطالح
ا م برای استا ر ا به بر ا ، ا ن اصتتطالح کا و اسزو مای جتترط که به
ا ن جترط شیاز ش ا ش ، استتافا ت م استا ر
ای از وشه مو تص مای جرط مباا بر تواسق و معاا اخصترساب مو یاسص
خامعاا 1تیر کا م به« توثیف »مای یاس
سپاسگاارم. مانهیمقاله، صم نیاز منابع ا یبرخ افتنیکمک در یبرا
،یلیاز جناب دکتر محمد جواد اسماع 1
-
177 | ی؛ از ارسطو تا فاراب«از وضع» اسیق
فهرست منابع بیروت: ا الاف (3)ج منطق ارسطو( 3832) ب وی، عب الرحون
-حکمت وا با خطا بطفویوس -ا سطو ای : امیزتستیاا ابنظر ه استااااج
ماطق ش( ۴318) عظیو ، ما ی -
۴1-23ص ۵1 سینویهمکابة ا ة : (3)ج المنطقیات لل ارابی( 23۴3) محو
بن سا اب ، محو - العظو الورعگ الاجف الف
References
- Alexander of Aphrodisias. (2013a). On Aristotle Prior
Analytics 1. 23-31, Trans. Ian
Mueller. London: Bloomsbury Academic.
- Alexander of Aphrodisias. (2013b). On Aristotle Prior
Analytics 1. 32-46, Trans. Ian
Mueller. London: Bloomsbury Academic.
- Aristotle. (1960). Topica, Trans. E. S. Forster. Loeb
Classical Library.
- Aristotle. (1989). Prior Analytics, Trans. Robin Smit.
Indianapolis: Hackett Publishing
Company.
- Aristotle. (2009). Prior Analytics book 1, Trans. Gisela
Striker. Oxford: Clarendon Press.
- Barnes, J. (1985). Theophrastus and Hypothetical Syllogistic,
Wiesner Jürgen (ed. ),
Aristoteles Und Seine Schule, De Gruyter.
- Bobzien, S. (2014). “Alexander of Aphrodisias on Aristotle’s
Theory of Stoic
Indemonstrables”, M. Lee (ed.), Strategies of Argument: Essay in
Ancient Ethics,
Epistemology and Logic. New York: Oxford University Press.
- Galen. (1964). Galen’s Institutio logica, Trans. J. S.
Kieffer. Baltimore: John Hopkins
Press.
- Kneale W. & Kneale, M. (1971). The Development of Logic.
Oxford: Clarendonc Press.
- Lameer, J. (1994). Al-Farabi and Aristotelian Syllogistics.
Leiden: Brill.
- Lear, J. (1980). Aristotle and Logical Theory. New York:
Cambridge University Press.
- Slomkowski, P. (1997). Aristotle’s Topics. Leiden: E. J.
Brill.
- Speca, A. (2001). Hypothetical Syllogistic. Leiden: Brill.
Resources written in Arabic / Persian
- ‘Azīmī, Mahdī. (1394 SH). The Theory of Deduction in
Avicenna's Logic: An
Aristotelian-Stoic Combination with Ptolemaic Errors. The
Biannual Journal of
Avicennian Philosophy (MESHKAAT Al - Noor), no. 53, pp.
21-48.
- Badwī, ‘Abdul Raḥmān. (1980). Mantiq-i Arasṭū, vol. 1. Beirut:
Dār al-Qalam.
- Fārābī, Muḥammad bin Muḥammad. (1408 AH). Al-Manṭiqiyyāt li
al-Fārābī, vol. 1.
Qom: Ᾱyatullāh al-Uzmā al-Mar‘ashī al-Najafī Library.
